1
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH
ÑAËNG THÒ THANH MAI
THÖÏC TRAÏNG VAØ MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY
XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY VIEÄT NAM VAØO THÒ TRÖÔØNG
NHAÄT BAÛN.
LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ
TP HOÀ CHÍ MINH – Naêm 2005.
2
BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HOÀ CHÍ MINH
---------
ÑAËNG THÒ THANH MAI
THÖÏC TRAÏNG VAØ MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY
XUAÁT KHAÅU HAØNG DEÄT MAY VIEÄT NAM VAØO THÒ TRÖÔØNG
NHAÄT BAÛN.
Chuyeân ngaønh : NGOAÏI THÖÔNG
Maõ soá
: 302123059
LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ
Ngöôøi höôùng daãn: TS. TRIEÄU HOÀNG CAÅM
TP HOÀ CHÍ MINH – Naêm 2005.
3
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
1. Lyù do hình thaønh ñeà taøi
Trong nhieàu naêm qua, ngaønh deät may Vieät Nam ñaõ ñoùng goùp raát nhieàu cho neàn
kinh teá, vaø luoân chieám tyû troïng lôùn trong toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caû nöôùc.
Saép xeáp theo thöù töï giaûm daàn, Nhaät Baûn laø thò tröôøng nhaäp khaåu saûn phaåm deät
may cuûa Vieät Nam lôùn thöù ba sau Myõ vaø EU. Nhö chuùng ta ñaõ bieát, nhaø nhaäp
khaåu khoång loà Myõ chieám 75% kim ngaïch xuaát cuûa nöôùc ta haøng naêm luoân coù
nhöõng aùp ñaët veà haïn ngaïch, vaø haøng loaït nhöõng khaét khe, nhöõng raøo caûn veà moâi
tröôøng, saûn phaåm, chaát löôïng, kyõ thuaät … Coøn thò tröôøng EU, tuy ñaõ ñöôïc baõi boû
haïn ngaïch keå töø 01/01/2005, töùc laø cô hoäi ngang baèng giöõa caùc nöôùc nhöng tình
hình xuaát khaåu cuûa Vieät Nam vaøo thò tröôøng naøy vaãn coù veû khoâng khaû quan hôn,
thaäm chí coøn xaáu ñi. Trong ba thaùng ñaàu naêm 2005, kim ngaïch xuaát khaåu deät
may vaøo thò tröôøng naøy ñaõ giaûm 10% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc, trong ñoù moät soá
thò tröôøng chính giaûm ñaùng keå nhö taïi Ñöùc giaûm 20,6%; Phaùp vaø Taây Ban Nha
giaûm 30%, YÙ giaûm 39% …
Trong khi ñoù thò tröôøng Nhaät Baûn laø thò tröôøng nhaäp khaåu phi haïn ngaïch lôùn vôùi
khaù nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi trong quan heä hai nöôùc, laïi coù nhieàu neùt töông
ñoàng veà vaên hoùa, taäp quaùn sinh hoaït ... thì chöa ñöôïc chuù troïng phaùt trieån.
Xuaát phaùt töø thöïc teá treân, luaän aùn naøy tieán haønh phaân tích veà thöïc traïng, cuõng
nhö nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên trong vieäc xuaát khaåu haøng deät may sang thò
tröôøng Nhaät Baûn, chuùng ta seõ thaáy coøn ñoù raát nhieàu khaû naêng cho Vieät nam ñeå
phaùt trieån vaø ñaåy maïnh xuaát khaåu haøng deät may sang thò tröôøng naøy.
Beân caïnh ñoù nhöõng phaân tích veà moät soá neùt vaên hoùa trong ñôøi soáng haøng ngaøy
seõ giuùp caùc doanh nghieäp deät may Vieät nam naém baét roõ hôn veà nhu caàu, thò hieáu
vaø nhaän thöùc tieâu duøng veà saûn phaåm deät may cuûa ngöôøi Nhaät.
4
Ngoaøi ra, luaän aùn cuõng seõ ñeà caäp ñeán kinh nghieäm cuûa Trung Quoác_ nhaø xuaát
khaåu chieám ñeán 80% kim ngaïch nhaäp khaåu deät may cuûa Nhaät Baûn vaø
Campuchia_ngöôøi baïn laùng gieàng tuy kinh teá coøn keùm phaùt trieån nhöng cuõng coù
khaù nhieàu chính saùch hay ñeå töø ñoù ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm thöïc tieãn
cho caùc doanh nghieäp deät may Vieät Nam.
Treân cô sôû naøy, luaän aùn cuõng seõ ñöa ra nhöõng giaûi phaùp thích hôïp ñeå giuùp caùc
doanh nghieäp deät may Vieät Nam gia taêng kim ngaïch xuaát khaåu vaøo thò tröôøng
Nhaät Baûn trong thôøi gian tôùi.
2. Phaïm vi nghieân cöùu
2.1 Ñoái töôïng nghieân cöùu: Xuaát khaåu haøng haøng deät may Vieät Nam sang thò
tröôøng Nhaät Baûn.
2.2 Giôùi haïn cuûa luaän aùn:
Luaän aùn nghieân cöùu veà thöïc traïng xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam vaøo thò
tröôøng Nhaät. Vieäc nghieân cöùu naøy seõ ñöôïc thöïc hieän döïa soá lieäu thoáng keâ töø naêm
1999 trôû laïi ñaây, vaø tình hình thöïc teá taïi caùc doanh nghieäp xuaát khaåu deät may
sang Nhaät. Tuy nhieân do phaàn lôùn caùc doanh nghieäp deät may taäp trung ôû
TPHCM neân khoâng gian nghieân cöùu cuûa luaän aùn chuû yeáu laø TPHCM. Ñoái vôùi soá
lieäu töø phía Nhaät Baûn, chuû yeáu thu thaäp töø maïng Internet.
3. Phöông phaùp nghieân cöùu
• Thoáng keâ, phaân tích, toång hôïp, so saùnh, ñoái chieáu vaø suy luaän logic.
• Tieán haønh ñieàu tra ôû 21 doanh nghieäp deät may, trong ñoù coù 01 DN ôû Haø
Noäi, 02 DN ôû Bieân Hoøa, 01 DN ôû Nha Trang vaø 17 DN taïi TPHCM.
4. Toång quan veà tình hình nghieân cöùu vaø tính môùi cuûa ñeà taøi
Ñaõ coù raát nhieàu ñeà taøi nghieân cöùu veà xuaát khaåu haøng deät may cuûa Vieät Nam,
nhöng chuû yeáu taäp trung vaøo hai thò tröôøng lôùn laø Myõ vaø EU. Tuy nhieân ñaây laø
hai thò tröôøng coù haøng loaït nhöõng raøo caûn, nhöõng khaét khe veà chuûng loaïi, chaát
5
löôïng, tieâu chuaån moâi tröôøng, kyõ thuaät, haïn ngaïch … maø caùc doanh nghieäp Vieät
Nam luoân vöôùng maéc.
Noùi nhö vaäy khoâng coù nghóa laø thò tröôøng Nhaät khoâng coù nhöõng yeâu caàu cao veà
chaát löôïng saûn phaåm; hoï cuõng coù nhöõng qui ñònh rieâng khaét khe cho saûn phaåm
deät may. Tuy nhieân, so vôùi hai thò tröôøng Myõ vaø EU, nhìn chung caùc doanh
nghieäp Vieät Nam coù nhieàu thuaän lôïi hôn trong vieäc tieáp caän vaø thaâm nhaäp saâu
hôn : quan heä hai nöôùc toát ñeïp, laø thò tröôøng khoâng coù raøo caûn veà haïn ngaïch,
cuøng coù nhöõng töông ñoàng veà vaên hoùa, phong tuïc taäp quaùn trong sinh hoaït. Vì
vaäy nghieân cöùu veà thò tröôøng naøy laø moät ñieåm môùi cuûa ñeà taøi naøy. Beân caïnh ñoù
ñeà taøi cuõng seõ ñeà caäp theâm moät soá neùt cô baûn veà vaên hoùa trong ñôøi soáng haøng
ngaøy aûnh höôûng ñeán caùch aên maëc cuûa ngöôøi Nhaät, töø ñoù giuùp caùc nhaø xuaát khaåu
deät may Vieät Nam ñeà ra ñöôïc chính saùch saûn phaåm cho phuø hôïp vôùi thò tröôøng
naøy.
5. Keát caáu cuûa ñeà taøi: Luaän aùn goàm 5 chöông nhö sau
Chöông I: Cô sôû lyù luaän
Chöông II: Nhaät Baûn vaø moät soá vaán ñeà caàn naém vöõng khi xuaát khaåu vaøo thò
tröôøng Nhaät
Chöông III: Phaân tích ñaùnh giaù tình hình xuaát khaåu haøng deät may cuûa Vieät Nam
vaøo thò tröôøng Nhaät trong thôøi gian qua.
Chöông IV: Moät soá neùt veà vaên hoùa vaø loái soáng aûnh höôûng ñeán caùch aên maëc cuûa
ngöôøi Nhaät
Chöông V: Moät soá giaûi phaùp nhaèm thuùc ñaåy xuaát khaåu deät may vaøo Nhaät.
6
MUÏC LUÏC
CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN
I_ Hoïc thuyeát veà thöông maïi quoác teá
1. Hoïc thuyeát veà lôïi theá so saùnh cuûa D.Ricardo
1
2. Quy luaät tyû leä caân ñoái caùc yeáu toá saûn xuaát (H-O)
2
II_Moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán caùch thöùc thaâm nhaäp thò
tröôøng nöôùc ngoaøi cho moät saûn phaåm
1. Thò tröôøng muïc tieâu
3
2. Saûn phaåm
4
III_Toång quan veà tình hình deät may theá giôùi
5
CHÖÔNG II: NHAÄT BAÛN VAØ MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CAÀN NAÉM VÖÕNG KHI
XUAÁT KHAÅU VAØO THÒ TRÖÔØNG NHAÄT.
1. Giôùi thieäu veà Nhaät Baûn
1.1 Ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Nhaät Baûn
9
1.2 Kinh teá Nhaät Baûn trong nhöõng naêm gaàn ñaây
10
2. Quan heä Vieät – Nhaät
2.1 Nhöõng daáu moác trong quaù trình taùi thieát quan heä Vieät – Nhaät
14
2.2 Quan heä thöông maïi, ñaàu tö Vieät – Nhaät
15
3. Thò tröôøng deät may Nhaät vaø nhöõng vaán ñeà caàn naém
vöõng khi xuaát khaåu vaøo thò tröôøng naøy
3.1 Ñaëc ñieåm chung veà thò tröôøng deät may Nhaät
17
3.2 Tình hình nhaäp khaåu haøng deät may cuûa Nhaät
19
caùc maët haøng nhaäp, caùc nöôùc xuaát khaåu chính sang thò tröôøng Nhaät
7
3.3 Caùc qui ñònh vaø qui trình nhaäp khaåu haøng deät may vaøo Nhaät
3.3.1 Qui trình
29
3.3.2 Thueá nhaäp khaåu vaø thueá tieâu thuï
33
3.3.3 Tieâu chuaån cho haøng coâng nghieäp noùi chung
34
vaø deät may noùi rieâng (JIS)
3.3.4 Heä thoáng phaân phoái, tieâu thuï haøng deät may taïi Nhaät
38
3.3.5 Luaät leä chung cho caùc saûn phaåm nhaäp khaåu
40
3.3.6 Moät soá cô quan ñieàu haønh lieân quan xuaát nhaäp khaåu deät may
41
CHÖÔNG III: PHAÂN TÍCH ÑAÙNH GIAÙ TÌNH HÌNH XUAÁT KHAÅU HAØNG
DEÄT MAY CUÛA VIEÄT NAM VAØO THÒ TRÖÔØNG NHAÄT TRONG THÔØI
GIAN QUA.
1. Vaøi neùt veà tình hình xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam
1.1 Thöïc traïng veà tình hình xuaát khaåu deät may Vieät Nam
42
trong thôøi gian qua
1.2 Cô caáu thò tröôøng xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam
44
2. Phaân tích, ñaùnh giaù tình hình xuaát khaåu haøng deät may vaøo Nhaät
2.1 Tình hình xuaát khaåu deät may cuûa Vieät Nam vaøo Nhaät
2.1.1 Kim ngaïch xuaát khaåu deät may vaøo thò tröôøng Nhaät
46
2.1.2 Cô caáu xuaát khaåu deät may vaøo thò tröôøng Nhaät theo maët haøng
48
2.2 Ñaùnh giaù tình hình xuaát khaåu deät may Vieät Nam vaøo Nhaät
48
3. Nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên khi xuaát khaåu deät may
sang thò tröôøng Nhaät Baûn
3.1 Nhöõng thuaän lôïi
3.1.1 Thuaän lôïi xuaát phaùt töø noäi taïi
50
8
3.1.2 Thuaän lôïi coù ñöôïc töø söï hoã trôï beân ngoaøi
51
3.2 Nhöõng khoù khaên
3.2.1 Khoù khaên vaø toàn taïi ruùt ra töø thöïc teá ôû caùc doanh nghieäp
Khoù khaên 1: Lieân quan ñeán vaán ñeà lao ñoäng vaø naêng suaát
52
lao ñoäng cuûa ngaønh deät may
Khoù khaên 2: Lieân quan ñeán nguyeân phuï lieäu, giaù gia coâng,
54
chi phí saûn xuaát vaø maùy moùc thieát bò.
Khoù khaên 3: Lieân quan ñeán vaán ñeà vaän chuyeån, thuû tuïc haûi
56
quan, ñaàu tö, giaûi ngaân
Khoù khaên 4: Lieân quan ñeán vaán ñeà saûn phaåm vaø tieáp caän thò tröôøng
56
3.2.2 Khoù khaên do töø yeâu caàu cuûa thò tröôøng Nhaät vaø taùc ñoäng beân ngoaøi
Khoù khaên 1: lieân quan ñeán thôøi haïn giao haøng vaø heä thoáng phaân phoái
58
Khoù khaên 2: lieân quan ñeán nhu caàu vaø thò hieáu ngöôøi tieâu duøng Nhaät Baûn
59
CHÖÔNG IV: MOÄT SOÁ NEÙT VEÀ VAÊN HOÙA VAØ LOÁI SOÁNG
62
AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN CAÙCH AÊN MAËC CUÛA NGÖÔØI NHAÄT
CHÖÔNG V: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP THUÙC ÑAÅY XUAÁT KHAÅU DEÄT MAY
VAØO NHAÄT
1. Muïc ñích xaây döïng giaûi phaùp
65
2. Caên cöù xaây döïng giaûi phaùp
2.1 Baøi hoïc kinh nghieäm töø Trung Quoác
66
2.2 Baøi hoïc kinh nghieäm töø Campuchia
66
3. Caùc giaûi phaùp
3.1 Nhoùm giaûi phaùp ñeå khaéc phuïc khoù khaên ruùt ra töø thöïc teá doanh nghieäp
9
3.1.1 Giaûi phaùp khaéc phuïc vaán ñeà veà lao ñoäng vaø naêng suaát lao ñoäng
68
3.1.2 Giaûi phaùp khaéc phuïc vaán ñeà lieân quan ñeán nguyeân phuï lieäu,
69
giaù gia coâng, chi phí saûn xuaát vaø maùy moùc thieát bò
3.1.3 Giaûi phaùp lieân quan vaán ñeà vaän chuyeån, thuû tuïc haûi quan vaø ñaàu tö
70
3.1.4 Giaûi phaùp lieân quan vaán ñeà saûn phaåm vaø tieáp caän thò tröôøng
70
3.2 Nhoùm giaûi phaùp ñeå khaéc phuïc khoù khaên do ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng Nhaät
3.2.1 Giaûi phaùp khaéc phuïc khoù khaên lieân quan ñeán thôøi haïn
73
giao haøng vaø heä thoáng phaân phoái
3.2.2 Giaûi phaùp khaéc phuïc khoù khaên lieân quan ñeán thò hieáu vaø
74
nhu caàu ngöôøi tieâu duøng Nhaät
KEÁT LUAÄN
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
PHUÏ LUÏC
75
10
CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN
I_ HOÏC THUYEÁT VEÀ THÖÔNG MAÏI QUOÁC TEÁ
1. Hoïc thuyeát veà lôïi theá so saùnh cuûa D.Ricardo
Moät caùch toùm taét, luaän aùn xin ñieåm laïi moät soá neùt chính cuûa hoïc thuyeát nhö sau:
-
Moïi nöôùc luoân coù theå vaø raát coù lôïi khi tham gia vaøo quaù trình phaân coâng
lao ñoäng quoác teá. Bôûi vì phaùt trieån ngoaïi thöông cho pheùp môû roäng khaû
naêng tieâu duøng cuûa moät nöôùc : chæ chuyeân moân hoùa vaøo saûn xuaát moät soá
saûn phaåm nhaát ñònh vaø xuaát khaåu haøng hoùa cuûa mình ñeå ñoåi laáy haøng
nhaäp khaåu töø caùc nöôùc khaùc.
-
Nhöõng nöôùc coù lôïi theá tuyeät ñoái hoaøn toaøn hôn caùc nöôùc khaùc, hoaëc bò
keùm lôïi theá tuyeät ñoái so vôùi caùc nöôùc khaùc trong saûn xuaát moïi saûn phaåm,
thì vaãn coù theå vaø vaãn coù lôïi khi tham gia vaøo phaân coâng lao ñoäng vaø
thöông maïi quoác teá bôûi vì moãi nöôùc coù moät soá lôïi theá so saùnh nhaát ñònh veà
moät soá maët haøng vaø moät soá keùm lôïi theá so saùnh nhaát ñònh veà caùc maët haøng
khaùc.
-
Ñieàu chính yeáu trong lyù thuyeát cuûa Ricardo laø thöông maïi quoác teá khoâng
yeâu caàu söï khaùc nhau veà lôïi theá tuyeät ñoái. Thöông maïi quoác teá coù theå xaûy
ra khi coù lôïi theá so saùnh. Lôïi theá so saùnh toàn taïi baát cöù khi naøo maø töông
quan veà lao ñoäng cho moãi saûn phaåm khaùc nhau giöõa hai loaïi haøng hoùa.
Tuy nhieân hoïc thuyeát cuûa Ricardo coøn coù nhöõng haïn cheá cô baûn sau ñaây:
-
Caùc phaân tích cuûa Ricardo khoâng tính ñeán cô caáu veà nhu caàu tieâu duøng
cuûa moãi nöôùc, cho neân ñöa vaøo lyù thuyeát cuûa oâng ngöôøi ta khoâng theå xaùc
ñònh giaù töông ñoái maø caùc nöôùc duøng ñeå trao ñoåi saûn phaåm.
11
-
Caùc phaân tích cuûa Ricardo khoâng ñeà caäp tôùi chi phí vaän taûi, baûo hieåm
haøng hoùa vaø haøng raøo baûo hoä maäu dòch maø caùc nöôùc döïng leân. Caùc yeáu toá
naøy aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán hieäu quaû cuûa thöông maïi quoác teá.
-
Lyù thuyeát cuûa Ricardo khoâng giaûi thích ñöôïc nguoàn goác phaùt sinh thuaän
lôïi cuûa moät nöôùc ñoái vôùi moät loaïi saûn phaåm naøo ñoù, cho neân khoâng giaûi
thích trieät ñeå nguyeân nhaân saâu xa cuûa quaù trình thöông maïi quoác teá.
2. Quy luaät tyû leä caân ñoái caùc yeáu toá saûn xuaát (H-O)
Khaéc phuïc haïn cheá cuûa Ricardo, E.Hecksher vaø B.Ohlin ñaõ coá gaéng giaûi thích
hieän töôïng thöông maïi quoác teá nhö sau: “Trong moät neàn kinh teá môû cöûa, moãi
nöôùc ñeàu höôùng ñeán chuyeân moân hoùa caùc ngaønh saûn xuaát maø cho pheùp söû duïng
nhieàu yeáu toá saûn xuaát ñoái vôùi nöôùc ñoù laø thuaän lôïi nhaát “. Noùi caùch khaùc, baèng
caùch thöøa nhaän laø moãi saûn phaåm ñoøi hoûi moät söï lieân keát khaùc nhau caùc yeáu toá
saûn xuaát (voán, lao ñoäng, taøi nguyeân, ñaát ñai …) vaø coù söï cheânh leäch giöõa caùc
nöôùc veà yeáu toá naøy, moãi nöôùc seõ chuyeân moân hoùa trong nhöõng ngaønh saûn xuaát
cho pheùp söû duïng caùc yeáu toá vôùi chi phí reû hôn, chaát löôïng toát hôn so vôùi caùc
nöôùc khaùc. Nhö vaäy cô sôû cuûa söï trao ñoåi buoân baùn quoác teá theo H-O laø lôïi theá
töông ñoái.
Toùm laïi hoïc thuyeát H-O khuyeán khích moïi nöôùc ñeàu tham gia vaøo quaù trình
thöông maïi quoác teá, ngay caû nhöõng nöôùc khoâng coù theå coù lôïi theá tuyeät ñoái.
Nghieân cöùu caùc hoïc thuyeát veà thöông maïi quoác teá chuùng ta ruùt ra nhöõng keát luaän
cô baûn sau:
-
Quaù trình thöông maïi quoác teá mang tính taát yeáu khaùch quan vì raèng kinh
teá theá giôùi laø moät toång theå thoáng nhaát vaø söï phaân coâng lao ñoäng quoác teá laø
moät taát yeáu khaùch quan.
-
Phaùt trieån thöông maïi quoác teá mang laïi lôïi ích cho moïi quoác gia, nöôùc
giaøu coù cuõng nhö nöôùc ngheøo keùm phaùt trieån.
12
-
Cô sôû ñeå phaùt trieån xuaát khaåu cuûa moãi quoác gia laø phaûi döïa vaøo lôïi theá
töông ñoái vaø tuyeät ñoái cuûa mình vaø thöïc hieän nhaäp khaåu nhöõng maët haøng
maø mình khoâng khoâng coù lôïi theá ñeå phaùt trieån.
II_CAÙCH THÖÙC THAÂM NHAÄP THÒ TRÖÔØNG NÖÔÙC NGOAØI CHO MOÄT SAÛN
PHAÅM:
1. Thò tröôøng muïc tieâu:
Caùc yeáu toá lieân quan ñeán thò tröôøng ñöôïc phaân boå thaønh ba nhoùm chính sau:
- Söï phaân boá töï nhieân, kích côõ vaø ñòa lyù cuûa caùc khaùch haøng: neáu caùc khaùch
haøng tieàm naêng coù nhieàu ñaëc ñieåm khaùc nhau, neáu hoï phaân taùn roäng veà
ñòa lyù vaø neáu hoï mua thöôøng xuyeân vôùi khoái löôïng nhoû, thì neân saün coù
nguoàn haøng lôùn ñoøi hoûi söû duïng caùc nhaø baùn buoân vaø caùc nhaø baùn leû trong
thò tröôøng.
-
Nhu caàu, mong muoán vaø sôû thích cuûa caùc khaùch haøng
-
Möùc ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa thò tröôøng nöôùc ngoaøi laø yeáu toá quyeát ñònh
caùch thöùc thaâm nhaäp thò tröôøng maø ôû ñoù noù aûnh höôûng ñeán toaøn boä cô caáu
cuûa caùc keânh thay theá, töùc laø caáu truùc phaân phoái.
-
Ngoaøi ra möùc ñoä oån ñònh veà chính trò vaø söï nôùi loûng caùc haøng raøo phaùp
luaät coù theå aûnh höôûng ñeán söï löïa choïn keânh marketing trong thò tröôøng
muïc tieâu. Caû hai yeáu toá ñeàu baét nguoàn töø chính saùch cuûa chính phuû vaø laø
caùc thuoäc tính cuûa moät thò tröôøng. Chaúng haïn moät thò tröôøng coù moät möùc
ñoä oån ñònh chính trò khoâng cao veà chính trò seõ keùo theo moät möùc ñoä ruûi ro
cao cho moät coâng ty söû duïng xuaát khaåu tröïc tieáp hoaëc saûn xuaát ôû nöôùc
ngoaøi, trong ñoù vieäc thanh toaùn coù theå bò chaäm treã, bò taéc ngheõn hoaøn toaøn
hoaëc bò haïn cheá löôïng cung tieàn teä mong muoán. Trong tröôøng hôïp naøy
xuaát khaåu giaùn tieáp seõ toát hôn cho nhaø saûn xuaát.
2. Saûn phaåm :
Baûn chaát cuûa saûn phaåm aûnh höôûng ñeán söï löïa choïn keânh marketing vì caùc saûn
phaåm khaùc nhau raát lôùn veà ñaëc tính cuûa chuùng (giaù trò ñôn vò, troïng löôïng, vaø
13
dung löôïng, söï phöùc taïp veà coâng ngheä …) vaø khaùc nhau veà caùch söû duïng; vì vaäy
vieäc baùn haøng cuõng khaùc nhau roõ reät. Chaúng haïn tính chaát coâng ngheä cuûa saûn
phaåm coù theå ñoøi hoûi dòch vuï caû tröôùc vaø sau khi baùn haøng.
Giai ñoaïn phaùt trieån cuûa moät saûn phaåm cuõng nhö tính chaát môùi laï töông ñoái cuûa
noù ñoái vôùi thò tröôøng nöôùc ngoaøi coù theå coù moái quan heä vôùi caùc keânh ñöôïc söû
duïng. Neáu moät coâng ty coù moät saûn phaåm ít ñöôïc bieát ñeán thì coù theå thaáy saûn
phaåm naøy seõ trôû neân phoå bieán hôn neáu döïa vaøo ngöôøi baùn buoân vaø caùc ñaïi lyù
hôn laø coá gaéng baùn tröïc tieáp.
Trong chính saùch phaùt trieån saûn phaåm, coù ba kieåu chính saùch ñaùng ñöôïc chuù yù :
söùc haáp daãn, söùc ñaåy vaø söùc keùo. Chính saùch haáp daãn laø moät chính saùch khoâng
mang tính xuùc tieán thöông maïi, ôû ñaây caùc nhaø marketing quoác teá chæ baùn cho moät
ngöôøi trung gian vaø ñeå cho saûn phaåm tìm con ñöôøng rieâng ñeå ñeán vôùi ngöôøi tieâu
duøng vaø ngöôøi söû duïng cuoái cuøng. Chính saùch ñaåy laø moät trong nhöõng chính
saùch mang tính xuùc tieán thöông maïi thoâng qua keânh marketing. Caùc thaønh vieân
cuûa keânh phaûi naêng noå baùn haøng vaø quaûng caùo saûn phaåm ñeán caùc thaønh vieân
khaùc ôû caáp thaáp hôn cuûa keânh phaân phoái. Chính saùch keùo nghóa laø caùc nhaø
Marketing quoác teá tieán haønh haøng loaït quaûng caùo ôû thò tröôøng muïc tieâu ñeå ngöôøi
tieâu duøng bò thuyeát phuïc mua; hay noùi caùch khaùc nghóa laø laøm moïi haønh ñoäng ñeå
taïo ra nhu caàu; sau ñoù ngöôøi tieâu duøng seõ “keùo” saûn phaãm ñi qua keânh phaân phoái
baèng caùch ñöa ra caùc yeâu caàu veà saûn phaåm ñoái vôùi nhaø trung gian.
Moät yeáu toá khaùc maø caùc nhaø xuaát khaåu caàn quan taâm ñoù laø nhöõng khoaûng caùch
veà vaên hoùa, daân toäc, moâi tröôøng, vaø khoaûng caùch khoâng gian. Khoaûng caùch veà
vaên hoùa baét nguoàn töø nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán söï giao tieáp giöõa nhöõng ngöôøi
ñeán töø nhöõng ngöôøi coù caùch cö xöû, phong tuïc xaõ hoäi, vaø nhöõng quan ñieåm khaùc
nhau. Coù vaøi caù nhaân mang quan ñieåm mang tính ña daân toäc nhöng phaàn lôùn
ngöôøi ta ñoàng tình duy nhaát vôùi quan ñieåm moät quoác gia maø hoï ñaõ nguyeän loøng
14
trung thaønh daân toäc vôùi quoác gia ñoù. Khoaûng caùch moâi tröôøng lieân quan ñeán vieäc
caùc caù nhaân trong moät nöôùc noã löïc ñöa ra nhöõng quyeát ñònh toát nhaát cho caùc
quoác gia khaùc, vaø cho nhöõng caù nhaân khaùc. Khoaûng caùch khoâng gian baét nguoàn
chuû yeáu töø khoaûng caùch ñòa lyù cuøng vôùi nhöõng haïn cheá cuûa phöông tieän lieân laïc
hieän taïi. Khaéc phuïc ñöôïc nhöõng khoaûng caùch naøy seõ giuùp caùc nhaø xuaát khaåu coù
ñöôïc heä thoáng keânh hoaït ñoäng coù hieäu quaû, troâi chaûy.
III_TOÅNG QUAN VEÀ TÌNH HÌNH DEÄT MAY THEÁ GIÔÙI :
Naêm 1995 toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng deät may toaøn theá giôùi laø 311 tyû USD
(trong ñoù haøng deät laø USD 153 tyû vaø haøng may maëc laø USD 158 tyû). Nhöõng nöôùc
xuaát khaåu chuû yeáu laø Trung Quoác, Hoàng Koâng, Haøn Quoác, Ñaøi Loan, Nhaät Baûn,
Ñöùc, Italy, Bæ, Phaùp, Myõ. Nhöõng nöôùc nhaäp khaåu chuû yeáu laø Ñöùc, Anh, Phaùp,
Italy, Hoàng Koâng, Trung Quoác, Nhaät Baûn, Myõ (trích “Quan heä kinh teá quoác teá,
GSTS Voõ Thanh Thu (2003), NXB Thoáng keâ).
Döï baùo nhu caàu veà deät may cuûa theá giôùi taêng nhanh vôùi toác ñoä haøng naêm 5 -7%
do nguyeân nhaân laø daân soá theá giôùi taêng ñaït 6,5 tyû ngöôøi vaøo naêm 2020 vaø ñôøi
soáng cuûa ngöôøi daân treân theá giôùi ñöôïc caûi thieän. Döï baùo nhu caàu veà deät may theá
giôùi khoaûng 600 tyû USD / naêm (trích “Quan heä kinh teá quoác teá, GSTS Voõ Thanh Thu
(2003), NXB Thoáng keâ).
Theo thoáng keâ cuûa WTO, trong giai ñoaïn 1995 – 2000, kim ngaïch maäu dòch
haøng may coâng nghieäp theá giôùi moãi naêm chieám khoaûng 4-5% toång kim ngaïch
haøng maäu dòch theá giôùi. Trong ñoù ngaønh may maëc cuûa khu vöïc Chaâu AÙ chieám
60% löôïng may maëc cuûa theá giôùi.
Vaán ñeà noåi coäm maø caùc nhaø xuaát khaåu deät may treân theá giôùi ñöôïc ñaùnh daáu vaøo
ngaøy 01/01/2005, khi maø caùc nöôùc thuoäc thaønh vieân cuûa WTO ñöôïc baõi boû cheá
ñoä haïn ngaïch khi xuaát khaåu haøng deät may sang EU, Myõ. Chuùng ta ñaõ bieát khi
coøn haïn ngaïch, saûn xuaát haøng may maëc khoâng theo ñuùng quy luaät thò tröôøng.
15
Nhaø nhaäp khaåu coù theå phaûi chaáp nhaän ñôn giaù gia coâng cao hôn chæ vì nôi gia
coâng thaáp ñaõ heát haïn ngaïch. Khi cheá ñoä naøy chaám döùt, chæ coù nöôùc naøo saûn xuaát
haøng deät may vôùi giaù caïnh tranh nhaát môùi mong saûn xuaát ñöôïc haøng.
Trong boái caûnh nhö theá, Trung Quoác vaø Aán Ñoä noåi leân nhö hai quoác gia coù khaû
naêng thoáng lónh ngaønh deät may theá giôùi. Theo nghieân cöùu cuûa WTO, Trung Quoác
seõ daàn daàn chieám ñeán 50% thò phaàn ngaønh deät may, hieän coù toång giaù trò ñeán 320
tyû USD.
Theo soá lieäu cuûa Chính phuû Myõ, trong 12 thaùng tính ñeán thaùng 03/2003, Myõ
nhaäp khaåu 77,8 tyû USD haøng deät may, trong ñoù nhaäp töø Trung Quoác nhieàu nhaát,
ñeán 12 tyû USD, töùc 15,4% thò phaàn. Nhieàu ngöôøi döï baùo thò phaàn haøng deät may
taïi Myõ cuûa Trung Quoác seõ taêng ñeán 50% trong vaøi naêm tôùi. Thò phaàn cuûa Aán Ñoä
taïi Myõ cuõng taêng nhanh nhöng töø möùc xuaát phaùt thaáp hôn.
Vôùi thò tröôøng EU, Trung Quoác seõ taêng thò phaàn töø 18% leân 29%, Aán Ñoä coù theå
ñaït möùc taêng 6% leân 9%; coøn caùc nöôùc Bangladesh, Ba Lan, Morocco vaø Thoå
Nhó Kyø seõ maát bôùt thò phaàn. Caùc nöôùc nhö Mexico, vuøng Caribean, Ñoâng Aâu vaø
Baéc Phi seõ ít bò aûnh höôûng hôn döï baùo tröôùc ñaây vì nhôø vò trí ñòa lyù gaàn thò tröôøng
Myõ vaø Chaâu Aâu vaø do caùc xu höôùng chuyeån dòch trong ngaønh deät may.
Nhöõng nöôùc thua thieät nhieàu nhaát sau khi haïn ngaïch deät may baõi boû laø nhöõng
nöôùc naèm xa thò tröôøng Baéc Myõ vaø Taây Aâu. Chòu aûnh höôûng nhieàu nhaát laø caùc
nöôùc Chaâu Phi, nôi kim ngaïch xuaát khaåu haøng may maëc chieám 70%. Chaúng haïn
taïi Mauritius, kim ngaïch xuaát khaåu loaïi haøng naøy hieän chieám 61% toång kim
ngaïch xuaát khaåu, ñaõ coù gaàn 90 nhaø maùy ñoùng cöûa vì khoâng tìm ra khaùch
haøng(theo www.vneconomy.com.vn caäp nhaät ngaøy 04/12/2004).
Ngaønh deät may theá giôùi ñang daàn chuyeån mình theo moät xu höôùng môùi : tröôùc
heát, khaùch haøng Phöông Taây seõ chuù yù nhieàu hôn ñeán haøng thôøi trang vì giaù quaàn
aùo noùi chung seõ giaûm maïnh.Vì theá yeáu toá nhanh choùng ñöa saûn phaåm vaøo thò
16
tröôøng ngaøy caøng quan troïng. Nhaø xuaát khaåu naøo keát hôïp ñöôïc hai yeáu toá giao
haøng nhanh vôùi chi phí thaáp seõ coù lôïi theá. Haïn ngaïch ñöôïc baõi boû nhöng thueá
vaãn coøn, vì theá nhöõng nöôùc ôû cuøng khu vöïc thöông maïi töï do seõ coù lôïi theá hôn
nöôùc ôû beân ngoaøi.
Khaùch haøng nhaäp khaåu seõ chuù taâm mua haøng töø nhöõng nöôùc coù theá maïnh ôû
nhöõng maët haøng ñaõ boû haïn ngaïch töø maáy naêm nay, vì hoï cho raèng theá maïnh ñoái
vôùi haøng phi haïn ngaïch seõ chuyeån thaønh lôïi theá cho moïi maët haøng khi khoâng coøn
aùp duïng haïn ngaïch nöõa. Nhöõng nöôùc ñaõ phaùt trieån ñöôïc ngaønh coâng nghieäp phuï
trôï cuõng seõ coù nhieàu lôïi theá vì coù theå ñaùp öùng caùc ñôn haøng chuû ñoäng hôn, nhanh
hôn. Nhaø nhaäp khaåu chaéc chaén seõ choïn nôi saûn xuaát naøo hoï coù theå ñaët haøng troïn
goùi, töø daây keùo ñeán nhaõn maùc .... Chaúng haïn, Bangladesh hieän phaûi nhaäp ñeán
80% nguyeân lieäu vaûi ñeå gia coâng seõ gaëp khoù khaên khi thu huùt khaùch haøng.
Moät xu höôùng nöõa laø ngaønh coâng nghieäp deät may seõ phaùt trieån theo chieàu höôùng
ñöùng – töùc laø moät coâng ty phaûi coù quy moâ laøm heát moïi khaâu chöù khoâng phaûi theo
chieàu ngang, töùc laø moãi coâng ty phuï traùch moät khaâu trong coâng ñoaïn laøm ra saûn
phaåm hoaøn chænh. Quy moâ saûn xuaát nhö theá seõ giuùp giaù thaønh giaûm, taêng naêng
suaát chöù khoâng theå chæ caïnh tranh nhôø giaù lao ñoäng reû.
Maët khaùc, thò tröôøng deät may seõ phaùt trieån nhôø giaù saûn phaåm reû hôn. Caùc chuoãi
sieâu thò, caùc cöûa haøng vaø caùc nhaõn hieäu thôøi trang noåi tieáng seõ phaûi hoaïch ñònh
laïi chieán löôïc cuûa hoï, hoaëc caïnh tranh baèng giaù hoaëc coù caùch ñònh vò khaùc tröôùc.
Caùc nhaõn hieäu ñaét tieàn seõ phaûi nghieân cöùu ñeå lieân tuïc cho ra ñôøi saûn phaåm môùi
vaø nhaém ñeán phaân khuùc thò tröôøng nhoû hôn. Caùc nhaø phaân tích cuõng cho raèng,
nhöõng loaïi raøo caûn khaùc haïn ngaïch nhö thueá choáng phaù giaù, thueá choáng trôï giaù
... seõ ñöôïc aùp duïng ngaøy caøng nhieàu.
17
CHÖÔNG II: NHAÄT BAÛN VAØ MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ CAÀN NAÉM
VÖÕNG KHI XUAÁT KHAÅU VAØO THÒ TRÖÔØNG NHAÄT.
1. Giôùi thieäu veà Nhaät Baûn
1.1 Ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Nhaät Baûn:
Teân nöôùc chính thöùc : Nhaät Baûn
Thuû ñoâ
: Tokyo
Dieän tích
: 378.000 km2. Goàm 4 ñaûo chính Honshu, Hokkaido,
Kyushu, Shikoku vaø khoaûng 3.900 ñaûo nhoû khaùc.
Daân soá
: 130 trieäu ngöôøi (2004)
Vò trí ñòa lyù
: naèm ôû ngoaøi khôi phía ñoâng luïc ñòa Chaâu AÙ töø kinh ñoä
122o56E ñeán kinh ñoä 153o 59E, töø vó ñoä 20,25 ñeán 45,33.
Khí haäu
: oân ñôùi, boán muøa phaân ñònh roõ raøng. Nhieät ñoä töø 20-25 C.
Toân giaùo
: Ñaïo Phaät vaø Thaàn Ñaïo (Shinto) laø hai ñaïo chính ôû Nhaät
Baûn. 98% ngöôøi Nhaät töï coi laø tín ñoà cuûa hai ñaïo giaùo
naøy.
Ngoân ngöõ
: Tieáng Nhaät Baûn
Quoác khaùnh
: ngaøy 23/12 (ngaøy sinh cuûa vua Nhaät baûn Akihito)
Teân caùc nhaø laõnh ñaïo chuû choát :
-
Nhaø vua
: Akihito
-
Thuû töôùng
: Junichiro Koizumi (nhieäm kyø töø 26/04/2001)
-
Chuû tòch haï vieän
: Watanuki Tamisuke
-
Chuû tòch thöôïng vieän
: Kurata Hiroyuki
-
Boä tröôûng ngoaïi giao
: Yoriko Kawaguchi
Ñôn vò tieàn teä
: Yen (tæ giaù 104,8 yen / USD ngaøy 15/03/2005)
18
Chính trò
: Theo hieán phaùp 1947 Nhaät Baûn theo theå cheá quaân chuû
laäp hieán kieåu Anh, trong ñoù nhaø vua laø bieåu töôïng cuûa ñaát nöôùc vaø söï thoáng nhaát
cuûa daân toäc, laø nguyeân thuû töôïng tröng veà maët ñoái ngoaïi; Nhaø nöôùc ñöôïc toå chöùc
theo cheá ñoä tam quyeàn phaân laäp :
-
Laäp phaùp goàm hai vieän
: Thöôïng vieän 252 gheá vaø Haï vieän 480 gheá
-
Haønh phaùp
: Noäi caùc
-
Tö phaùp
: Toøa aùn
Ba cô quan quyeàn löïc naøy ñoäc laäp, kieåm soaùt vaø hoã trôï nhau.
Chính phuû hieän nay laø chính phuû lieân hieäp cuûa 3 Ñaûng daân chuû töï do (lôùn nhaát),
Komei, Baûo thuû.
1.2 Kinh teá Nhaät Baûn
Do ñaëc ñieåm veà ñòa lyù, Nhaät Baûn laø moät trong soá nhöõng nöôùc raát hieám taøi
nguyeân thieân nhieân, ngoaïi tröø nguoàn haûi saûn, do ñoù ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát
phuï thuoäc raát nhieàu vaøo vieäc nhaäp khaåu nguyeân lieäu thoâ vaø nhieân lieäu. Maëc duø
laø nöôùc baïi traän, neàn kinh teá bò kieät queä trong vaø sau chieán tranh, nhöng vôùi caùc
chính saùch phuø hôïp, kinh teá Nhaät Baûn ñaõ nhanh choùng phuïc hoài (1945-1954),
phaùt trieån cao ñoä (1955-1973). Töø naêm 1974 ñeán nay toác ñoä phaùt trieån tuy chaäm
laïi, ñaëc bieät giai ñoaïn trì treä cuûa tình traïng neàn kinh teá bong boùng trong 10 naêm
töø 1992-2002; song Nhaät Baûn vaãn ñöôïc xem laø ñaàu taøu thöù hai treân theá giôùi veà
kinh teá, khoa hoïc kyõ thuaät, taøi chính:
-
Tyû leä thaát nghieäp ôû möùc cao laø 5,4% (07/2002) vaø giaûm coøn 4,7% (2004)
-
Toång soá nôï trong daân cuûa chính phuû Nhaät chieám 140%GDP (khoaûng 6500
tyû USD) cao nhaát theá giôùi.
-
Toång ngaân saùch taøi khoùa 2002 laø 82,23 nghìn tyû yeân (khoaûng 623 tyû
USD). Trong ñoù ngaân saùch ODA taøi khoùa 2002 laø khoaûng 1000 tyû yeân
(khoaûng gaàn 9 tyû USD, giaûm 10,3% so vôùi naêm 2001).
19
-
Toång nôï khoù ñoøi 366 tyû USD (tính ñeán 09/2002).
-
Döï tröõ ngoaïi teä tính ñeán 03/2002: 395,1 tyû USD, cao nhaát theá giôùi.
-
GDP qua caùc naêm
Baûng 1: GDP cuûa Nhaät Baûn
Naêm
1997
1998
1999
2000
2001
GDP (tæ USD)
4.210
3.832
4.349
4.765
4.143
GDP/ngöôøi (USD)
33.405
30.323
34.302
37.556
32.585
Nguoàn: Taïp chí The World 2000,2002 – Jetro.
Nhaät Baûn laø moät trong soá nhöõng nöôùc coù neàn coâng nghieäp phaùt trieån maïnh vaø
ñöùng haøng ñaàu theá giôùi trong ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát oâtoâ, caùc thieát bò ñieän
töû, hoùa chaát, ñoùng taøu ……
Ñaëc tröng cuûa neàn kinh teá Nhaät Baûn laø caùc nhaø saûn xuaát cung öùng vaø phaân phoái
chaët cheõ vôùi nhau thaønh nhöõng taäp ñoaøn vaø coâng nghieäp ñoùng vai troø quan troïng
nhaát cuûa neàn kinh teá.
Baûng 2: Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu cuûa Nhaät Baûn
Naêm
1997
1998
1999
2001
2003
2004
Xuaát khaåu
421.010
386.869 417.413 480.683 477.540 582.600
Nhaäp khaåu
338.761
279.991 309.613 381.106 433.761 472.800
ÑVT: trieäu USD
Nguoàn: Taïp chí The World – Jetro.
Trong naêm 2004, veà thöông maïi toång kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu cuûa Nhaät Baûn
ñaït 1.055,40 tyû USD, taêng 12,2% so vôùi naêm 2003.
Thò tröôøng xuaát khaåu chính cuûa Nhaät Baûn laø Myõ (chieám 22,4% toång kim ngaïch
xuaát khaåu, chuû yeáu laø thieát bò vaän taûi vaø maùy moùc), EU(15,5%, maët haøng xuaát
khaåu chính laø thieát bò vaän taûi); Trung Quoác (13%, chuû yeáu laø maùy moùc), Haøn
Quoác (7,8%); 10 nöôùc ASEAN (chieám 12,9% vôùi kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Nhaät
20
Baûn ñaït 7.893, taêng 11,5% so vôùi naêm 2003, trong ñoù Thai Lan, Singapore,
Malaysia, Philippines, vaø Indonesia laø thò tröôøng xuaát khaåu chính cuûa Nhaät Baûn).
Thò tröôøng xuaát khaåu cuûa Nhaät 2004
US
22%
Other
28%
Asean
13%
S.Korea
8%
US
EU
China
China
13%
S.Korea
EU
16%
Asean
Other
Veà nhaäp khaåu, kim ngaïch nhaäp coù xu höôùng gia taêng, naêm 2004 ñaït 472,8 tyû
USD; taêng 10,9% so vôùi naêm 2003. Caùc maët haøng nhaäp khaåu chuû yeáu cuûa Nhaät
laø nguyeân lieäu thoâ, nhieân lieäu, khoaùng chaát vaø thieát bò maùy moùc. Thò tröôøng nhaäp
khaåu chính cuûa Nhaät Baûn laø Trung Quoác (chieám 20,7%); 10 nöôùc ASEAN
(14,8%, trong ñoù Indonesia, Malaysia, Thailand laø 3 nöôùc trong ASEAN coù kim
ngaïch xuaát khaåu lôùn nhaát sang Nhaät Baûn. Vieät Nam ñöùng thöù 6 sau 3 nöôùc treân,
Philipines vaø Singapore); Myõ (13,7% chuû yeáu laø hoùa chaát vaø thieát bò maùy moùc);
EU (12,6%) vaø Haøn Quoác (4,85%).
Naêm 2004 laø naêm ñaùnh daáu giai ñoaïn phuïc hoài roõ neùt cuûa neàn kinh teá Nhaät sau
10 naêm trì treä. Naêm 2005, kinh teá Nhaät Baûn seõ tieáp tuïc phuïc hoài nhöng vôùi toác
ñoä taêng tröôûng ñöôïc döï baùo chaäm hôn so vôùi naêm 2004. Chính phuû Nhaät ñang
ñaët muïc tieâu phaùt trieån kinh teá 2005 nhö sau: taêng tröôûng GDP ñaït 1,6% do neàn
kinh teá theá giôùi gaëp khoù khaên vaø tieâu duøng trong nöôùc giaûm, ñaàu tö voán ñaït 3,3%
(so vôùi naêm 2004 laø 5,6%), xuaát khaåu taêng 6,2%, nhaäp khaåu taêng 8,7%, tieâu
- Xem thêm -