Tài liệu Bài báo cáo-khảo sát,thiết kế và xây dựng mạng lan trong cơ quan xí nghiệp

Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp Lêi më ®Çu Tõ khi chiÕc m¸y tÝnh ®Çu tiªn ra ®êi cho ®Õn nay m¸y tÝnh vÉn kh¼ng ®Þnh vai trß lín cña nã trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ_ x( héi. C«ng nghÖ th«ng tin ngµy nay ®( ph¸t triÓn v−ît bËc, tin häc ®−îc øng dông réng r(i trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc qu¶n lý. §Ò ¸n 112 C¶i c¸ch hµnh chÝnh vÒ thùc hiÖn chÝnh phñ ®iÖn tö cña Thñ t−íng ChÝnh phñ ®( mang l¹i lîi Ých to lín thiÕt thùc cho c«ng viÖc qu¶n lý cña c¸c ngµnh c¸c cÊp. M¹ng LAN ®−îc sö dông réng r(i vµ phæ biÕn, c¸c së, ban ngµnh, c¬ quan, xÝ nghiÖp ®Òu l¾p ®Æt hÖ thèng qu¶n trÞ m¹ng nµy. T¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng viÖc qu¶n lý thuËn tiÖn nhanh chãng , chÝnh x¸c h¬n, hiÖu qu¶ c«ng viÖc cao h¬n. Trong khu«n khæ ®å ¸n tèt nghiÖp hÖ Kü thuËt viªn chóng t«i tr×nh bµy vÒ: “Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng Lan trong c¬ quan xÝ nghiÖp” §å ¸n ®−îc bè côc lµm 2 phÇn: PhÇn 1: Tæng quan vÒ m¹ng. Ch−¬ng 1 – Tæng quan vÒ m¹ng m¸y tÝnh , trong ch−¬ng nµy tr×nh bµy c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ m¹ng, ph©n lo¹i m¹ng m¸y tÝnh theo ph¹m vi ®Þa lý (LAN, WAN, GAN, MAN), theo TOPO vµ theo tõng chøc n¨ng. Ch−¬ng 2 – M« h×nh tham chiÕu hÖ thèng më OSI vµ bé qu¶n thóc m« h×nh TCP/IP, trong ch−¬ng nµy tr×nh bµy c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ m¹ng ch¹y trªn bé giao thøc TCP/IP, m« h×nh OSI. Ch−¬ng 3 – M¹ng Lan vµ thiÕt kÕ m¹ng Lan , trong ch−¬ng nµy tr×nh bµy c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ LAN, c¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn truy cËp trong LAN, c¸c c«ng nghÖ vµ c¸c chuÈn c¸p, c¸c ph−¬ng ph¸p ®i c¸p. PhÇn 2: ThiÕt kÕ m¹ng LAN. 1. Yªu cÇu thiÕt kÕ. 2. Ph©n tÝch thiÕt kÕ hÖ thèng. 3. Cµi ®Æt cÊu h×nh hÖ thèng. 4. Dù to¸n chi phÝ mua vËt t−, thiÕt bÞ. Môc ®Ých nghiªn cøu §å ¸n “Kh¶o s¸t thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN cho c¬ quan xÝ nghiÖp” chóng t«i cã thÓ thiÕt kÕ vµ x©y dùng c¸c m¹ng LAN, WAN, vµ c¸c m¹ng kh¸c phôc vô theo yªu cÇu cña thùc tÕ. Do thêi gian vµ kiÕn thøc cã h¹n nªn bµi viÕt cßn nhiÒu h¹n chÕ, rÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n. Chóng t«i ch©n thµnh c¶m ¬n! 2 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp C¸c tõ tiÕng Anh viÕt t¾t trong ®å ¸n Tõ viÕt t¾t CPU DNS FTP GAN HTTP ICMP IGMP IP ISO LAN MAC MAN NIC NLSP OS - IS OSI OSPF RIP SMTP STP TCP TCP/IP UDP UTP WAN WWW D¹ng ®Çy ®ñ Center Processor Unit Domain Name System File Transfer Protocol Global Area Network Hypertext Transfer Protocol Internet Control Message Protocol Internet Group Messages Protocol Internet Protocol International Standard Oranization Local Area Network Media Access Control Metropolitan Area Network Network Information Center Netware Link Servise Protocol Open System Interconnection Intermediate System To Intermediate System Open Systems Interconnect Open Shortest Path First Routing Information Protocol Simple Mail Transfer Protocol Shield Twisted Pair Transmission Control Protocol Transmission Control Protocol/ Internet Protocol User Datagram Protocol Unshield Twisted Pair Wide Area Network World Wide Web 3 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp Môc lôc Lêi nãi ®Çu ............................................................................................... C¸c tõ viÕt t¾t trong ®å ¸n........................................................................ PhÇn 1: Tæng quan vÒ m¹ng ................................................................. Ch−¬ng 1: Tæng quan m¹ng m¸y tÝnh................................................. 1.1.Kh¸i niÖm m¹ng m¸y tÝnh ....................................................... 1.2.Ph©n lo¹i m¹ng m¸y tÝnh ......................................................... 1.2.1. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi ®Þa lý ....................................... 1.2.2. Ph©n lo¹i theo kü thuËt chuyÓn m¹ch ........................... 1.2.2.1. M¹ng chuyÓn m¹ch kªnh .................................... 1.2.2.2. M¹ng chuyÓn m¹ch b¶n tin ................................. 1.2.2.3. M¹ng chuyÓn m¹ch gãi ....................................... 1.2.3. Ph©n lo¹i theo TOPO .................................................... 1.2.3.1.M¹ng h×nh sao ...................................................... 1.2.3.2.M¹ng d¹ng vßng ................................................... 1.2.3.3.M¹ng d¹ng tuyÕn(Bus topolory) ........................... 1.2.3.4.M¹ng kÕt hîp ............................................................................... 1.2.4.Ph©n lo¹i theo chøc n¨ng............................................... 1.2.4.1.M¹ng theo m« h×nh Client- Server ....................... 1.2.4.2.M¹ng ngang hµng................................................. 2 3 7 7 8 8 8 9 9 10 10 11 11 12 13 14 14 14 14 Ch−¬ng 2: M« h×nh tham chiÕu hÖ thèng më OSI vµ bé giao thøc TCP/IP ................................................ 2.1. M« h×nh OSI .......................................................................... 2.1.1. Môc ®Ých, ý nghÜa cña OSI……………………........... 2.2.2. C¸c giao thøc trong OSI ............................................... 2.2.3. Chøc n¨ng chñ yÕu cña c¸c ......................................... tÇng cña m« h×nh OSI ................................................... 2.2. Bé giao thøc TCP/IP .............................................................. 2.2.1. Tæng quan vÒ TCP/IP ................................................... 2.2.2. So s¸nh OSI vµ TCP/IP ................................................. 2.2.3. C¸c giao thøc c¬ b¶n trong bé giao thøc TCP/IP 2.2.3.1. Giao thøc hiÖu n¨ng IP ........................................ 2.2.3.2. Giao thøc hiÖu n¨ng UDP ................................... 2.2.3.3. Giao thøc hiÖu n¨ng TCP..................................... 4 15 15 15 17 18 22 22 25 26 28 29 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp Ch−¬ng 3: M¹ng LAN vµ thiÕt kÕ m¹ng LAN.................................... 3.1. C¸c thiÕt bÞ LAN c¬ b¶n ......................................................... 3.1.1. C¸c thiÕt bÞ chÝnh cña LAN .......................................... 3.1.1.1. Card m¹ng- NIC .................................................. 3.1.1.2. Repeater- Bé lÆp .................................................. 3.1.1.3. Hub ...................................................................... 3.1.1.4. Liªn m¹ng ........................................................... 3.1.1.5. CÇu nèi (bridge) .................................................. 3.1.1.6. Bé dÉn ®−êng (router) ......................................... 3.1.1.7. Bé chuyÓn m¹ch(switch) ..................................... 3.1.2. HÖ thèng c¸p dïng cho LAN ....................................... 3.1.2.1. C¸p xo¾n.............................................................. 3.1.2.2. C¸p ®ång trôc ...................................................... 3.1.2.3. C¸p sîi quang ...................................................... 3.2. ThiÕt kÕ m¹ng LAN ............................................................... 3.2.1. M« h×nh ph©n cÊp ......................................................... 3.2.2. M« h×nh an ninh an toµn............................................... 3.2.3. C¸c b−íc thiÕt kÕ .......................................................... 3.2.3.1. Ph©n tÝch yªu cÇu sö dông ................................... 3.2.3.2. Lùa chän c¸c thiÕt bÞ phÇn cøng ......................... 3.2.3.3. C¸c phÇn mÒm m¹ng ........................................... 3.2.3.4. C«ng cô qu¶n lý qu¶n trÞ ..................................... 3.2.4. X©y dùng m¹ng LAN quy m« mét toµ nhµ. ................. 3.2.4.1. C¸c thiÕt bÞ cÇn thiÕt. .......................................... 3.2.4.2. Ph©n tÝch yªu cÇu ................................................ 3.2.4.3. ThiÕt kÕ hÖ thèng ................................................ PhÇn 2: Kh¶o s¸t thiÕt kÕ m¹ng ........................................................... 1. Yªu cÇu thiÕt kÕ............................................................................. 2. Ph©n tÝch thiÕt kÕ hÖ thèng ............................................................ 2.1. B¶n vÏ chi tiÕt bè trÝ c¸c thiÕt bÞ ......................................... 2.2. S¬ ®å ®Êu nèi m¹ng m¸y tÝnh cña C«ng ty ......................... 3. Cµi ®Æt, cÊu h×nh hÖ thèng. ............................................................ 3.1. Cµi ®Æt c¸c dÞch vô cho server ............................................ 3.2. ThiÕt lËp cÊu h×nh TCP/IP cho c¸c m¸y tr¹m ..................... 3.3. Thùc hiÖn kiÓm tra ho¹t ®éng cña m¹ng............................. 3.3.1. Qu¸ tr×nh kiÓm tra dïng m« h×nh OSI ........................... 5 32 32 32 32 33 33 35 35 39 41 42 42 42 43 44 44 45 50 50 50 50 51 51 52 52 53 53 53 53 58 58 58 58 58 60 63 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp 3.3.2. KiÓm tra m¹ng víi lÖnh Ping ......................................... 3.3.3. KiÓm tra c¸c th«ng sè cÊu h×nh TCP/IP......................... 4. Dù to¸n chi phÝ mua thiÕt bÞ, vËt t− ............................................... KÕt luËn. ................................................................................................. H−íng ph¸t triÓn ................................................................................... Danh môc tµi liÖu tham kh¶o ............................................................... Phô lôc ................................................................................................... 1. Phô lôc 1 ............................................................................... 1.1. Ph−¬ng ph¸p bÊm ®Êu RJ- 45 .................................... 1.2. 63 64 65 68 69 70 71 71 Ph−¬ng ph¸p l¾p ®Æt Outlet cho c¸c nèt m¹ng........... 76 2. Phô lôc 2: H−íng dÉn cÊu h×nh dÞch vô .............................. cÊp ph¸t ®Þa chØ ®éng DHCP ............................... 2.1. Cµi ®Æt DHCP ............................................................. 2.2. CÊu h×nh DHCP .......................................................... 3. Phô lôc 3: H−íng dÉn cÊu h×nh chia sÎ kÕt .......................... nèi Internet vµ chia sÎ m¸y in.............................. 6 77 77 80 84 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp PhÇn 1: Tæng quan vÒ m¹ng ************************ Ch−¬ng 1 Tæng quan vÒ m¹ng m¸y tÝnh. Vµo nh÷ng n¨m 50 , nh÷ng hÖ thèng m¸y tÝnh ®Çu tiªn ra ®êi sö dông c¸c bãng ®Ìn ®iÖn tö nªn kÝch thøc rÊt cång kÒnh tiªu tèn nhiÒu n¨ng l−îng. ViÖc nhËp d÷ liÖu m¸y tÝnh ®−îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c b×a ®ôc lç vµ kÕt qu¶ ®−îc ®−a ra m¸y in, ®iÒu nµy lµm mÊt rÊt nhiÒu thêi gian vµ bÊt tiÖn cho ng−êi sö dông. §Õn nh÷ng n¨m 60 cïng víi sù ph¸t triÓn cña m¸y tÝnh vµ nhu cÇu trao ®æi d÷ liÖu víi nhau, mét sè nhµ s¶n xuÊt m¸y tÝnh ®( nghiªn cøu chÕ t¹o thµnh c«ng c¸c thiÕt bÞ truy cËp tõ xa tíi c¸c m¸y tÝnh cña hä, vµ ®©y ch×nh lµ nh÷ng d¹ng s¬ khai cña hÖ thèng m¸y tÝnh . Vµ cho ®Õn nh÷ng n¨m 70, hÖ thèng thiÕt bÞ ®Çu cuèi 3270 cña IBM ra ®êi cho phÐp më réng kh¶ n¨ng tÝnh to¸n cña Trung t©m m¸y tÝnh ®Õn c¸c vïng xa. Vµo n¨m 1977 c«ng ty Datapoint Corporation ®( tung ra thÞ tr−êng m¹ng cña m×nh cho phÐp liªn kÕt c¸c m¸y tÝnh vµ c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi b»ng d©y c¸p m¹ng, vµ ®ã chÝnh lµ hÖ ®iÒu hµnh ®Çu tiªn. 1.1. Kh¸i niÖm vÒ m¹ng m¸y tÝnh : Nãi mét c¸ch c¬ b¶n, m¹ng m¸y tÝnh lµ hai hay nhiÒu m¸y tÝnh ®−îc kÕt nèi víi nhau theo mét c¸ch nµo ®ã. Kh¸c víi c¸c tr¹m truyÒn h×nh göi th«ng tin ®i, c¸c m¹ng m¸y tÝnh lu«n hai chiÒu, sao cho khi m¸y tÝnh A göi th«ng tin tíi m¸y tÝnh B th× B cã thÓ tr¶ lêi l¹i A. Nãi mét c¸ch kh¸c, mét sè m¸y tÝnh ®−îc kÕt nèi víi nhau vµ cã thÓ trao ®æi th«ng tin cho nhau gäi lµ m¹ng m¸y tÝnh. PC1 PC2 H×nh 1-1: M« h×nh m¹ng c¨n b¶n. M¹ng m¸y tÝnh ra ®êi xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu muèn chia sÎ vµ dïng chung d÷ liÖu. Kh«ng cã hÖ thèng m¹ng th× d÷ liÖu trªn c¸c m¸y tÝnh ®éc lËp muèn chia sÎ vêi nhau ph¶i th«ng qua viÖc in Ên hay sao chÐp trªn ®Üa mÒn, CD Rom…®iÒu nµy g©y nhiÒu bÊt tiÖn cho ng−êi dïng. 7 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp Tõ c¸c m¸y tÝnh riªng rÏ, ®éc lËp víi nhau, nÕu ta kÕt nèi chóng l¹i thµnh m¹ng m¸y tÝnh th× chóng cã thªm nh÷ng −u ®iÔm sau: - NhiÒu ng−êi cã thÓ dïng chung mét phÇn mÒm tiÖn Ých. - Mét nhãm ng−êi cïng thùc hiÖn mét ®Ò ¸n nÕu nèi m¹ng hä sÏ dïng chung d÷ liÖu cña ®Ò ¸n, dïng chung tÖp tin chÝnh (master file ) cña ®Ò ¸n, hä trao ®æi th«ng tin víi nhau dÔ dµng. - D÷ liÖu ®−îc qu¶n lý tËp trung nªn an toµn h¬n , trao ®æi gi÷a nh÷ng ng−êi sö dông thuËn lîi h¬n, nhanh chãng h¬n. - Cã thÓ dïng chung c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi hiÕm, ®¾t tiÒn (m¸y in, m¸y vÏ…). - Ng−êi sö dông trao ®æi víi nhau th− tÝn dÔ dµng (Email ) vµ cã thÓ sö dông m¹ng nh− lµ mét c«ng cô ®Ó phæ biÕn tin tøc, th«ng b¸o vÒ mét chÝnh s¸ch míi, vÒ néi dung buæi häp, vÒ c¸c th«ng tin kinh tÕ kh¸c nh− gi¸ c¶ thÞ tr−êng, tin rao vÆt (muèn b¸n hoÆc muèn mua mét c¸i g× ®ã ), hoÆc s¾p xÕp thêi kho¸ biÓu cña m×nh chen lÉn víi thêi kho¸ biÓu cña c¸c ng−êi kh¸c … - Mét sè ng−êi sö dông kh«ng cÇn ph¶i trang bÞ m¸y tÝnh ®¾t tiÒn (chi phÝ thÊp mµ c¸c chøc n¨ng l¹i m¹nh ). - M¹ng m¸y tÝnh cho phÐp ng−êi lËp tr×nh ë mét trung t©m m¸y tÝnh nµy cã thÓ sö dông c¸c ch−¬ng tr×nh tiÖn Ých cña c¸c trung t©m m¸y tÝnh kh¸c cong rçi, sÏ lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ cña hÖ thèng. - RÊt an toµn cho d÷ liÖu vµ phÇn mÒm v× phÇn mÒm m¹ng sÏ kho¸ c¸c tÖp (files ) khi cã nh÷ng ng−êi kh«ng ®ñ quyÒn truy xuÊt c¸c tÖp tin vµ th− môc ®ã. 1.2. Ph©n lo¹i m¹ng m¸y tÝnh : 1.2.1. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi ®Þa lý: M¹ng m¸y tÝnh cã thÓ ph©n bæ trªn mét vïng l(nh thæ nhÊt ®Þnh vµ cã thÓ ph©n bæ trong ph¹m vi mét quèc gia hay quèc tÕ. Dùa vµo ph¹m vi ph©n bæ cña m¹ng ng−êi ta cã thÓ ph©n ra c¸c lo¹i m¹ng nh− sau: • M¹ng côc bé LAN ( Local Area Network ) : lµ m¹ng ®−îc l¾p ®Æt trong ph¹m vi hÑp, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c nót m¹ng nhá h¬n 10 Km. KÕt nèi ®−îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c m«i tr−êng truyÒn th«ng tèc ®é cao vÝ dô c¸p ®ång trôc thay c¸p quang. LAN th−êng ®−îc sö dông trong néi bé c¬ quan, xÝ nghiÖp… C¸c LAN cã thÓ ®−îc kÕt nèi víi nhau thµnh WAN. 8 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp • M¹ng ®« thÞ MAN ( Metropolitan Area Network) : Lµ m¹ng ®−îc cµi ®Æt trong ph¹m vi mét ®« thÞ hoÆc mét trung t©m kinh tÕ - x( héi cã b¸n kÝnh kho¶ng 100 Km trë l¹i.C¸c kÕt nèi nµy ®−îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c m«i tr−êng truyÒn th«ng tèc ®é cao (50100 Mbit/s ). • M¹ng diÖn réng WAN ( Wide Area Network ) : Ph¹m vi cña m¹ng cã thÓ v−ît qua biªn giíi quèc gia vµ thËm chÝ c¶ ch©u lôc.Th«ng th−êng kÕt nèi nµy ®−îc thùc hiÖn th«ng qua m¹ng viÔn th«ng. C¸c WAN cã thÓ ®−îc kÕt nèi víi nhau thµnh GAN hay tù nã ®( lµ GAN. • M¹ng toµn cÇu GAN (Global Area Network ) : Lµ m¹ng ®−îc thiÕt lËp trªn ph¹m vi tr¶i réng kh¾p c¸c ch©u lôc trªn tr¸i ®Êt.Th«ng th−êng kÕt nèi th«ng qua m¹ng viÔn th«ng vµ vÖ tinh. Trong c¸c kh¸i niÖm trªn, WAN vµ LAN lµ hai kh¸i niÖm ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt. 1.2.2. Ph©n biÖt theo ph−¬ng ph¸p chuyÓn m¹ch ( truyÒn d÷ liÖu ) 1.2.2.1. M¹ng chuyÓn m¹ch kªnh ( circuit - switched network ) Trong trong tr−êng hîp nµy khi cã hai tr¹m cÇn trao ®æi th«ng tin víi nhau th× gi÷a chóng sÏ ®−îc thiÕt lËp mét kªnh (circuit) cè ®Þnh vµ duy tr× cho ®Õn khi mét trong hai bªn ng¾t liªn l¹c. C¸c d÷ liÖu chØ ®−îc truyÒn theo con ®−êng cè ®Þnh ( h×nh 1). Data2 Data3 Data1 S2 A S4 S1 S6 S5 S3 H×nh 1-2. M¹ng chuyÓn m¹ch kªnh 9 B Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp M¹ng chuyÓn m¹ch kªnh cã tèc ®é truyÒn cao vµ an toµn nh−ng hiÖu xuÊt xö dông ®−êng truyÒn thÊp v× cã lóc kªnh bÞ bá kh«ng do c¶ hai bªn ®Òu hÕt th«ng tin cÇn truyÒn trong khi c¸c tr¹m kh¸c kh«ng ®−îc phÐp sö dông kªnh truyÒn nµy vµ ph¶i tiªu tèn thêi gian thiÕt lËp con ®−êng (kªnh) cè ®Þnh gi÷a 2 tr¹m. M¹ng ®iÖn tho¹i lµ vÝ dô ®iÓn h×nh cña m¹ng chuyÓn m¹ch kªnh. 1.2.2.2 M¹ng chuyÓn m¹ch b¶n tin ( Message switched network) Th«ng tin cÇn truyÒn ®−îc cÊu tróc theo mét ph©n d¹ng ®Æc biÖt gäi lµ b¶n tin. Trªn b¶n tin cã ghi ®Þa chØ n¬i nhËn, c¸c nót m¹ng c¨n cø vµo ®Þa chØ n¬i nhËn ®Ó chuyÓn b¶n tin tíi ®Ých . Tuú thuéc vµo ®iÒu khiÖn vÒ m¹ng, c¸c th«ng tin kh¸c nhau cã thÓ ®−îc göi ®i theo c¸c con ®−êng kh¸c nhau ¦u ®iÓm : − HiÖu xuÊt sö dông ®−êng truyÒn cao v× kh«ng bÞ chiÕm dông ®éc quyÒn mµ ®−îc ph©n chia gi÷a c¸c tr¹m. − Mçi nót m¹ng (hay nót chuyÓn m¹ch b¶n tin) cã thÓ l−u d÷ th«ng b¸o cho ®Õn khi kªnh truyÒn rçi míi göi th«ng b¸o ®i, do ®ã gi¶m ®−îc t×nh tr¹ng t¾c nghÏn m¹ng. − Cã ®iÒu khiÓn viÖc truyÒn tin b»ng c¸ch s¾p xÕp ®é −u tiªn cho c¸c th«ng b¸o. − Cã thÓ t¨ng hiÖu xuÊt sö dông gi¶i th«ng cña m¹ng b»ng c¸ch g¸n ®Þa chØ qu¶ng b¸ ®Ó göi th«ng b¸o ®ång thêi ®Õn nhiÒu ®Ých. Nh−îc ®iÓm : Ph−¬ng ph¸p chuyÓn m¹ch b¶n tin lµ kh«ng h¹n chÕ kÝch th−íc cña c¸c th«ng b¸o, lµm cho phÝ tæn l−u tr÷ t¹m thêi cao vµ ¶nh h−ëng ®Õn thêi gian ®¸p øng vµ chÊt l−îng truyÒn ®i. M¹ng chuyÓn m¹ch b¶n tin thÝch hîp víi c¸c dÞch vô th«ng tin kiÓu th− ®iÖn tö h¬n lµ víi c¸c ¸p dông cã tÝnh thêi gian thùc v× tån t¹i ®é trÔ nhÊt ®Þnh do l−u tr÷ vµ xö lý th«ng tin ®iÒu khiÓn t¹i mçi nót. 1.2.2.3 M¹ng chuyÓn m¹ch gãi Ph−¬ng ph¸p nµy mçi th«ng b¸o ®−îc chia thµnh nhiÒu phÇn nhá h¬n gäi lµ c¸c gãi tin (pachet) cã khu«n d¹ng quy ®Þnh tr−íc. Mèi gãi tin còng chøa c¸c th«ng tin ®iÒu khiÓn, trong ®ã cã ®Þa chØ nguån (ng−êi göi) vµ ®Ých ( ng−êi nhËn) cña gãi tin. C¸c gãi tin vÒ mét th«ng b¸o nµo ®ã cã thÓ ®−îc göi ®i qua m¹ng ®Ó ®Õn ®Ých b»ng nhiÒu con ®−êng kh¸c nhau. C¨n cø vµo sè thø tù c¸c gãi tin ®−îc t¸i t¹o thµnh th«ng tin ban ®Çu. 10 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp Ph−¬ng ph¸p chuyÓn mach b¶n tin vµ ph−¬ng ph¸p chuyÓn m¹ch gãi lµ gÇn gièng nhau. §iÓm kh¸c biÖt lµ c¸c gãi tin ®−îc giíi h¹n kÝch th−íc tèi ®a sao cho c¸c nót m¹ng cã thÓ xö lý toµn bé th«ng tin trong bé nhí mµ kh«ng cÇn ph¶i l−u tr÷ t¹m thêi trªn ®Üa. Nªn m¹ng chuyÓn m¹ch gãi truyÒn c¸c gãi tin qua m¹ng nhanh h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n so víi chuyÓn m¹ch b¶n tin. 1.2.3. Ph©n lo¹i m¸y tÝnh theo TOPO: Topology cña m¹ng lµ cÊu tróc h×nh häc kh«ng gian mµ thùc chÊt lµ c¸ch bè trÝ phÇn tö cña m¹ng còng nh− c¸ch nèi gi÷a chóng víi nhau. Th«ng th−êng m¹ng cã ba d¹ng cÊu tróc lµ: M¹ng d¹ng h×nh sao (Star topology ), m¹ng d¹ng vßng (Ring Topology ) vµ m¹ng d¹ng tuyÕn (Linear Bus Topology ). Ngoµi ba d¹ng cÊu h×nh kÓ trªn cßn cã mét sè d¹ng kh¸c biÕn t−íng tõ ba d¹ng nµy nh− m¹ng d¹ng c©y, m¹ng d¹ng h×nh sao - vßng, m¹ng h×nh hçn hîp,… 1.2.3.1. M¹ng h×nh sao (Star topology) M¹ng sao bao gåm mét bé kÕt nèi trung t©m vµ c¸c nót. C¸c nót nµy lµ c¸c tr¹m ®Çu cuèi, c¸c m¸y tÝnh vµ c¸c thiÕt bÞ kh¸c cña m¹ng. Bé kÕt nèi trung t©m cña m¹ng ®iÒu phèi mäi ho¹t ®éng trong m¹ng ( h×nh 2). H×nh 1-3. CÊu tróc m¹ng sao M¹ng d¹ng sao cho phÐp nèi c¸c m¸y tÝnh vµo mét bé tËp trung b»ng c¸p, gi¶i ph¸p nµy cho phÐp nèi trùc tiÕp m¸y tÝnh víi bé tËp trung kh«ng cÇn th«ng qua trôc bus, nªn tr¸nh ®−îc c¸c yÕu tè g©y ng−ng trÖ m¹ng. M« h×nh kÕt nèi d¹ng sao nµy ®( trë lªn hÕt søc phæ biÕn. Víi viÖc sö dông c¸c bé tËp trung hoÆc chuyÓn m¹ch, cÊu tróc sao cã thÓ ®−îc më réng b»ng c¸ch tæ chøc nhiÒu møc ph©n cÊp, do ®ã dÔ dµng trong viÖc qu¶n lý vµ vËn hµnh. ¦u ®iÓm : − Ho¹t ®éng theo nguyªn lý nèi song song nªn nÕu cã mét thiÕt bÞ nµo ®ã ë mét nót th«ng tin bÞ háng th× m¹ng vÉn ho¹t ®éng b×nh th−êng. − CÊu tróc m¹ng ®¬n gi¶n vµ c¸c gi¶i thuËt to¸n æn ®Þnh. 11 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp − M¹ng cã thÓ dÔ d¹ng më réng hoÆc thu hÑp. − DÔ dµng kiÓm so¸t nçi, kh¾c phôc sù cè. §Æc biÖt do sö dông kªt nèi ®iÓm - ®iÓm nªn tËn dông ®−îc tèi ®a tèc ®é cña ®−êng truyÒn vËt lý. Nh−îc ®iÓm : − Kh¶ n¨ng më réng cña toµn m¹ng phôc thuéc vµo kh¶ n¨ng cña trung t©m. − Khi trung t©m cã sù cè th× toµn m¹ng ngõng ho¹t ®éng. − M¹ng yªu cÇu nèi ®éc lËp riªng rÏ tõng thiÕt bÞ ë c¸c nót th«ng tin ®Õn trung t©m. − §é dµi ®−êng truyÒn nèi mét tr¹m víi thiÕt bÞ trung t©m bÞ h¹n chÕ (trong vßng 100m víi c«ng nghÖ hiÖn tai). 1.2.3.2. M¹ng d¹ng vßng (Ring topology) M¹ng d¹ng nµy bè trÝ theo d¹ng xoay vßng, ®−êng d©y c¸p ®−îc thiÕt kÕ lµm thµnh mét vßng trßn khÐp kÝn, tÝn hiÖu ch¹y quanh theo mét vßng nµo ®ã. C¸c nót truyÒn tÝn hiÖu cho nhau mçi thêi ®iÓm chØ ®−îc mét nót mµ th«i. D÷ liÖu truyÒn ®i ph¶i cã kÌm theo ®Þa chØ cô thÓ cña mçi tr¹m tiÕp nhËn. ¦u ®iÓm: − M¹ng d¹ng vßng cã thuËn lîi cã thÓ më réng ra xa, tæng ®−ên d©y cÇn thiÕt Ýt h¬n so víi hai kiÓu trªn. − Mçi tr¹m cã thÓ ®¹t ®−îc tèc ®é tèi ®a khi truy nhËp. Nh−îc ®iÓm : §−êng d©y ph¶i khÐp kÝn, nÕu bÞ ng¾t ë mét n¬i nµo ®ã th× toµn bé hÖ thèng còng bÞ ngõng. H×nh 1-4. CÊu h×nh m¹ng vßng 12 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp 1.2.3.3. M¹ng d¹ng tuyÕn (Bus topology) Thùc hiÖn theo c¸ch bè trÝ ngang hµng, c¸c m¸y tÝnh vµ c¸c thiÕt bÞ kh¸c. C¸c nót ®Òu ®−îc nèi vÒ víi nhau trªn mét trôc ®−êng d©y c¸p chÝnh ®Ó chuyÓn t¶i tÝn hiÖu. TÊt c¶ c¸c nót ®Òu sö dông chung ®−êng d©y c¸p chÝnh nµy. ë hai ®Çu d©y c¸p ®−îc bÞt bëi mét thiÕt bÞ gäi lµ terminator. C¸c tÝn hiÖu vµ d÷ liÖu khi truyÒn ®i ®Òu mang theo ®Þa chØ n¬i ®Õn. terminator H×nh1-5. CÊu tróc m¹ng h×nh tuyÕn ¦u ®iÓm : − Lo¹i cÊu tróc m¹ng nµy dïng d©y c¸p Ýt nhÊt. − L¾p ®Æt ®¬n gi¶n vµ gi¸ thµnh rÎ. Nh−îc ®iÓm : − Sù ïn t¾c giao th«ng khi di chuyÓn d÷ liÖu víi l−u l−îng lín. − Khi cã sù cè háng hãc ë ®o¹n nµo ®ã th× rÊt khã ph¸t hiÖn, lçi trªn ®−êng d©y còng lµm cho toµn bé hÖ thèng ngõng ho¹t ®éng. CÊu tróc nµy ngµy nay Ýt ®−îc sö dông. 1.2.3.4. M¹ng d¹ng kÕt hîp Lµ m¹ng kÕt hîp d¹ng sao vµ tuyÕn ( star/bus topology) : CÊu h×nh m¹ng d¹ng nµy cã bé phËn t¸ch tÝn hiÖu (spitter) gi÷ vai trß thiÕt bÞ trung t©m, hÖ thèng d©y c¸p m¹ng cã thÓ chän hoÆc Ring Topology hoÆc Linear Bus Topology. ¦u ®iÓm cña cÊu h×nh nµy lµ m¹ng cã thÓ gåm nhiÒu nhãm lµm viÖc ë c¸ch xa nhau, ARCNET lµ m¹ng d¹ng kÕt hîp Star/Bus Topology. CÊu h×nh d¹ng nµy ®−a l¹i sù uyÓn chuyÓn trong viÖc bè trÝ ®−êng d©y t−¬ng thÝch dÔ dµng ®èi víi bÊt kú toµ nhµ nµo. KÕt hîp cÊu h×nh sao vµ vßng (Star/Ring Topology). CÊu h×nh d¹ng kÕt hîp Star/Ring Topology, cã mét thÎ bµi liªn l¹c ®−îc chuyÓn vßng quanh mét c¸i bé tËp trung. 13 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp 1.2.4. Ph©n lo¹i theo chøc n¨ng: 1.2.4.1. M¹ng theo m« h×nh Client- Server: Mét hay mét sè m¸y tÝnh ®−îc thiÕt lËp ®Ó cung cÊp c¸c dÞch vô nh− file server, mail server, web server, printer server….C¸c m¸y tÝnh ®−îc thiÕt lËp ®Ó cung cÊp c¸c dÞch vô ®−îc gäi lµ server, cßn c¸c m¸y tÝnh truy cËp vµ sö dông dÞch vô th× ®−îc gäi lµ Client. ¦u ®iÓm: do c¸c d÷ liÖu ®−îc l−u tr÷ tËp trung nªn dÔ b¶o mËt, backup vµ ®ång bé víi nhau. Tµi nguyªn vµ dÞch vô ®−îc tËp trung nªn dÔ chia sÎ vµ qu¶n lý, cã thÓ phôc vô cho nhiÒu ng−êi dïng. Nh−îc ®iÓm: c¸c server chuyªn dông rÊt ®¾t tiÒn, ph¶i cã nhµ qu¶n trÞ cho hÖ thèng. 1.2.4.2.M¹ng ngang hµng (Peer- to- Peer): C¸c m¸y tÝnh trong m¹ng cã thÓ ho¹t ®éng võa nh− mét Client võa nh− mét Server. 14 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp Ch−¬ng 2 M« h×nh tham chiÕu hÖ thèng më OSI vµ bé giao thøc TCP/IP 2.1.M« h×nh OSI (Open Systems Interconnect): ë thêi kú ®Çu cña c«ng nghÖ nèi m¹ng, viÖc göi vµ nhËn d÷ liÖu ngang qua m¹ng th−êng g©y nhÇm lÉn do c¸c c«ng ty lín nh− IBM, HoneyWell vµ Digital Equipment Corporation tù ®Ò ra tiªu chuÈn riªng cho ho¹t ®éng kÕt nèi m¸y tÝnh . N¨m 1984 tæ chøc tiªu chuÈn ho¸ Quèc tÕ – ISO(International Standard Oranization) chÝnh thøc ®−a ra m« h×nh OSI(Open Systems Interconnect) lµ tËp hîp c¸c ®Æc ®iÓm kü thuËt m« t¶ kiÕn tróc m¹ng dµnh cho viÖc kÕt nèi c¸c thiÕt bÞ kh«ng cïng chñng lo¹i. M« h×nh OSI ®−îc chia thµnh 7 tÇng, mçi tÇng bao gåm c¸c ho¹t ®éng thiÕt bÞ vµ giao thøc m¹ng kh¸c nhau. Application Application Presentation Presentation Session Session Transport Transport Network Network Data Link Data Link Physical Physical H×nh 2-1:M« h×nh OSI b¶y tÇng 2.1.1.Môc ®Ých vµ ý nghÜa cña m« h×nh OSI: M« h×nh OSI (Open System Interconnection ): lµ m« h×nh t−¬ng kÕt nh÷ng hÖ thèng më, lµ m« h×nh ®−îc tæ chøc ISO ®−îc ®Ò xuÊt n¨m 1977 vµ c«ng bè n¨m 1984. §Ó c¸c m¸y tÝnh vµ c¸c thiÕt bÞi m¹ng cã thÓ truyÒn th«ng víi nhau ph¶i cã nh÷ng quy t¾c giao tiÕp ®−îc c¸c bªn chÊp nhËn. M« h×nh OSI lµ mé khu«n mÉu gióp chóng ta hiÓu ®−îc c¸c chøc n¨ng m¹ng diÔn ra t¹i mçi líp. 15 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp Trong m« h×nh OSI cã b¶y líp, mçi líp m« t¶ mét phÇn chøc n¨ng ®éc lËp. Sù t¸ch rêi cña m« h×nh nay mang l¹i lîi Ých sau: - Chia ho¹t ®éng th«ng tin m¹ng thµnh nh÷ng phÇn nhá h¬n, ®¬n gi¶n h¬n gióp chóng ta dÔ kh¶o s¸t vµ t×m hiÓu h¬n. - ChuÈn ho¸ c¸c thµnh phÇn m¹ng ®Ó cho phÐp ph¸t triÓn m¹ng tõ nhiÒu nhµ cung cÊp s¶n phÈm. - Ng¨n chÆn ®−îc t×nh tr¹ng sù thay ®æi cña mét líp lµm ¶nh h−ëng ®Õn c¸c líp kh¸c, nh− vËy gióp mçi líp cã thÓ ph¸t triÓn ®éc lËp vµ nhanh chãng h¬n, - M« h×nh tham chiÕu OSI ®Þnh nghÜa c¸c quy t¾c cho c¸c néi dung sau: • C¸ch thøc c¸c thiÕt bÞ giao tiÕp vµ chuyÒn th«ng ®−îc víi nhau. • C¸c ph−¬ng ph¸p ®Ó c¸c thiÕt bÞ trªn m¹ng khi nµo th× ®ù¬c truyÒn d÷ liÖu, khi nµo th× kh«ng ®−îc. • C¸c ph−¬ng ph¸p ®Ó ®¶m b¶o truyÒn ®óng bªn nhËn. • C¸ch thøc vËn t¶i, truyÒn, s¾p xÕp vµ kÕt nèi víi nhau. • C¸ch thøc ®¶m b¶o c¸c thiÕt bÞ m¹ng duy tr× tèc ®é truyÒn d÷ liÖu thÝch hîp • C¸ch biÓu diÔn mét bit thiÕt bÞ truyÒn dÉn. - M« h×nh tham chiÕu OSI ®−îc chia thµnh 7 líp víi c¸c chøc n¨ng sau: • Application Layer ( líp øng dông ): giao diÖn gi÷a øng dông vµ m¹ng. • Presentation Layer (líp tr×nh bµy ): tho¶ thuËn khu«n d¹ng trao ®æi d−c liÖu. • Session Layer (líp phiªn ): cho phÐp ng−êi dïng thiÕt lËp c¸c kÕt nèi. • Transport Layer (líp vËn chuyÓn ): ®¶m b¶o truyÒn th«ng gi÷a hai hÖ thèng. • Network Layer (líp m¹ng ): ®Þnh h−íng d÷ liÖu truyÒn trong m«i tr−êng liªn m¹ng 16 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp • Data link Layer (líp liªn kÕt d÷ liÖu ): x¸c ®Þnh truy xuÊt ®Õn c¸c thiÕt bÞ. • Physical Layer (líp vËt lý ): chuyÓn ®æi d÷ liÖu thµnh c¸c bit vµ truyÒn ®i. 2.1.2.C¸c giao thøc trong m« h×nh OSI: Trong m« h×nh OSI cã hai lo¹i giao thøc chÝnh ®−îc ¸p dông : Giao thøc liªn kÕt ( Connection- Oriented )vµ giao thøc kh«ng liªn kÕt (Connection Less). - Giao thøc liªn kÕt: Tr−íc khi truyÒn d÷ liÖu hai tÇng ®ång møc cÇn thiÕt lËp mét liªn kªt logic vµ c¸c gãi tin ®−îc trao ®æi th«ng qua liªn kªt nµy, viÖc cã liªn kªt logic sÏ n©ng cao sù an toµn trong truyÒn d÷ liÖu. - Giao thøc kh«ng liªn kªt : Tr−íc khi truyÒn d÷ liÖu kh«ng thiÕt lËp liªn kªt logic mµ mçi gãi tin ®−îc truyÒn ®éc lËp víi c¸c gãi tin tr−íc hoÆc sau nã. Nh− vËy víi giao thøc cã liªn kªt , qu¸ tr×nh truyÒn th«ng ph¶i gåm ba giai ®o¹n ph©n biÖt: - ThiÕt lËp liªn kªt (logic): Hai thùc thÓ ®ång møc ë hai hÖ thèng th−¬ng l−îng víi nhau vÒ tËp c¸c tham sè sÏ sö dông trong giai ®o¹n sau(truyÒn d÷ liÖu). - TruyÒn d÷ liÖu: d÷ liÖu ®−îc truyÒn víi c¸c c¬ chÕ kiÓm so¸t vµ qu¶n lý kÌm theo ( nh− kiÓm soat lçi, kiÓm so¸t luång d÷ liÖu, c¾t/ hîp d÷ liÖu …) §Ó t¨ng c−êng ®é tin cËy vµ hiÖu qu¶ cña viÖc truyÒn d÷ liÖu . - Huû bá liªn kªt (logic): gi¶i phãng tµi nguyªn hÖ thèng ®( ®−îc cÊp ph¸t cho liªn kªt ®Ó dïng cho liªn kªt kh¸c. §èi víi giao thøc kh«ng liªn kªt th× chØ duy nhÊt mét giai ®o¹n truyÒn d÷ liÖu mµ th«i . Gãi tin cña giao thøc: Gãi tin (Packet ) ®−îc hiÓu nh− lµ mét ®¬n vÞ th«ng tin dïng trong viÖc liªn l¹c, chuyÓn giao d÷ liÖu trong m¹ng m¸y tÝnh .Nh÷ng th«ng ®iÖp (message) trao ®æi gi÷a c¸c m¸y tÝnh trong m¹ng, ®−îc t¹o thµnh c¸c gãi tin ë c¸c gãi nguån. Vµ nh÷ng gãi tin nµy khi ®Ých sÏ ®−îc kÕt hîp l¹i thµnh c¸c th«ng ®iÖp ban ®Çu. Mçi gãi tin cã thÓ chøa ®ùng c¸c yªu cÇu phôc vô, c¸c th«ng tin ®iÒu khiÓn vµ d÷ liÖu. 17 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp Data Application hd r Data Presentation hd r hd r Data Session hd r hd r hd r Data Transport Network Application Presentation Session Transport Network hd r hd r hd r hd r Data hd r hd r hd r hd r hd r Data Data Link trl hd r Data Link Physical Data hd r Data hd r hd r Data hd r hd r hd r Data hd r hd r hd r hd r Data hd r hd r hd r hd r Data trl Physical Hdr: phÇn ®Çu gãi tin. Trl: phÇn kiÓm lçi (tÇng liªn kÕt d÷ liÖu ) Data: phÇn d÷ liÖu cña gãi tin H×nh 2-2:Ph−¬ng thøc x¸c lËp gãi tin trong m« h×nh OSI Trªn quan ®iÓm m« h×nh m¹ng ph©n tÇng , mçi tÇng chØ thùc hiÖn mét chøc n¨ng lµ nhËn d÷ liÖu tõ tÇng bªn trªn ®Ó chuyÓn giao xuèng cho tÇng bªn d−íi vµ ng−îc l¹i. Chøc n¨ng nµy thùc chÊt lµ g¾n thªm vµ gì bá phÇn ®Çu (header) ®èi víi c¸c gãi tin tr−íc khi chuyÓn nã ®i. Nãi c¸ch kh¸c, tõng gãi tin bao gåm phÇn ®Çu(header) vµ phÇn d÷ liÖu. Khi ®i ®Õn mét tÇng míi gãi tin sÏ ®−îc ®ãng thªm mét phÇn ®Çu ®Ò kh¸c vµ ®−îc xem nh− lµ gãi tin cña tÇng míi, c«ng viÖc trªn tiÕp diÔn cho tíi khi gãi tin ®−îc truyÒn lªn ®−êng d©y m¹ng ®Ó ®Õn bªn nhËn. T¹i bªn nhËn c¸c gãi tin ®−îc gì bá phÇn ®Çu trªn tõng tÇng t−¬ng øng vµ ®©y còng lµ nguyªn lý cña bÊt cø m« h×nh ph©n tÇng nµo. 2.1.3. C¸c chøc n¨ng chñ yÕu cña c¸c tÇng trong m« h×nh OSI: • TÇng øng dông (Application Layer): Lµ tÇng cao nhÊt cña m« h×nh OSI, nã x¸c ®Þnh giao diÖn gi÷a c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông cña ng−êi dïng vµ m¹ng. Gi¶i quyÕt c¸c kü thuËt mµ c¸c ch−¬ng tr×nh øng dông dïng ®Ó giao tiÕp víi m¹ng. TÇng øng dông xö lý truy cËp m¹ng chung, kiÓm so¸t luång vµ phôc håi lçi. TÇng nµy kh«ng cung cÊp dÞch vô cho tÇng nµo mµ nã cung cÊp dÞch vô cho c¸c øng dông nh−: truyÒn file, göi nhËn mail, Telnet, HTTP, FTP,SMTP… • TÇng tr×nh bÇy (Presentation Layer): Líp nµy chÞu tr¸ch nhiÖm th−¬ng l−îng vµ x¸c lËp d¹ng thøc d÷ liÖu ®−îc trao ®æi nã ®¶m b¶o th«ng tin mµ líp øng dông cña hÖ thèng ®Çu cuèi 18 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp göi ®i, líp øng dông cña mét hÖ thèng kh¸c cã thÓ ®äc ®−îc. Líp tr×nh bµy th«ng dÞch gi÷a nhiÒu d¹ng d÷ liÖu kh¸c nhau th«ng qua mét d¹ng chung, ®ång thêi nã còng nÐn vµ gi¶i nÐn d÷ liÖu . Thø tù byte, bit bªn göi vµ bªn nhËn quy −íc quy t¾c göi nhËn mét chuçi byte vµ bit tõ tr¸i qua ph¶i hay tõ ph¶i qua tr¸i nÕu hai bªn kh«ng thèng nhÊt th× sÏ cã sù chuyÓn ®æi thø tù c¸c byte, bit vµo tr−íc hoÆc sau khi truyÒn. Líp tr×nh bµy còng qu¶n lý c¸c cÊp ®é nÐn d÷ liÖu lµm gi¶m sè bÝt cÇn truyÒn. Trong giao tiÕp gi÷a c¸c øng dông th«ng qua m¹ng víi cïng mét d÷ liÖu cã thÓ cã nhiÒu c¸ch biÓu diÔn kh¸c nhau . Th«ng th−êng d¹ng biÓu diÔn dïng bëi øng dông nguån vµ d¹ng biÓu diÔn dïng bëi øng dông ®Ých cã thÓ kh¸c nhau do c¸c øng dông ®−îc ch¹y trªn c¸c hÖ thèng hoµn toµn kh¸c nhau. • TÇng phiªn(Session Layer) Líp nµy cã t¸c dông thiÕt lËp qu¶n lý vµ kÕt thóc c¸c phiªn th«ng tin gi÷a hai thiÕt bÞ truyÒn nhËn. Nã ®Æt tªn nhÊt qu¸n cho mäi thµnh phÇn muèn ®èi tho¹i víi nhau vµ lËp ¸nh x¹ gi÷a c¸c tªn víi ®Þa chØ cña chóng. Líp phiªn cung cÊp c¸c dÞch vô cho líp tr×nh bµy, cung cÊp sù ®ång bé ho¸ gi÷a c¸c t¸c vô ng−êi dïng b»ng c¸ch ®Æt nh÷ng ®iÓm kiÓm tra vµo luång d÷ liÖu. B»ng c¸ch nµy nÕu m¹ng kh«ng ho¹t ®éng th× chØ cã d÷ liÖu truyÒn sau ®iÓm kiÓm tra cuèi cïng míi ph¶i truyÒn l¹i. Líp nµy còng thi hµnh kiÓm so¸t héi tho¹i gi÷a c¸c qu¸ tr×nh giao tiÕp, ®iÒu chØnh bªn nµo truyÒn, khi nµo, trong bao l©u. Trong tr−êng hîp m¹ng lµ hai chiÒu lu©n phiªn th× n¶y sinh vÊn ®Ò hai ng−êi sö dông lu©n phiªn ph¶i lÊy l−ît ®Ó truyÒn d÷ liÖu. ë mét thêi ®iÓm chØ cã mét ng−êi sö dông ®ã quyÒn ®Æc biÖt ®−îc gäi c¸c dÞch vô nhÊt ®Þnh cña tÇng phiªn. ViÖc ph©n bæ tÇng nµy th«ng qua viÖc trao ®æi thÎ bµi. • TÇng vËn chuyÓn(Transport Layer): TÇng vËn chuyÓn cung cÊp c¸c chøc n¨ng cÇn thiÕt gi÷a tÇng m¹ng vµ c¸c tÇng trªn, nã ph©n ®o¹n d÷ liÖu tõ hÖ thèng m¸y truyÒn vµ t¸i thiÕt d÷ liÖu vµo mét luång d÷ liÖu t¹i hÖ thèng m¸y nhËn ®¶m b¶o r»ng viÖc bµn giao c¸c th«ng ®iÖp gi÷a c¸c thiÕt bÞ ®¸ng tin cËy. TÇng nµy thiÕt lËp duy tr× vµ kÕt thóc c¸c m¹ch ¶o ®¶m b¶o cung cÊp c¸c dÞch vô sau: - XÕp thø tù c¸c ph©n ®o¹n: Khi mét th«ng ®iÖp lín ®−îc t¸ch thµnh nhiÒu ph©n ®o¹n nhá ®Ó bµn giao , tÇng vËn chuyÓn sÏ s¾p xÕp thø tù tr−íc khi gi¸p nèi c¸c ph©n ®o¹n thµnh th«ng ®iÖp ban ®Çu. 19 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp - KiÕm so¸t lçi: Khi cã ph©n ®o¹n bÞ thÊt b¹i , sai ho¹c trïng lÆp, tÇng vËn chuyÓn sÏ yªu cÇu truyÒn l¹i. - KiÓm so¸t luång : TÇng vËn chuyÓn dïng c¸c tÝn hiÖu b¸o nhËn ®Ó x¸c nhËn. Bªn göi sÏ kh«ng truyÒn ®i ph©n ®o¹n d÷ liÖu kÕ tiÕp nÕu bªn nhËn ch−a göi tÝn hiÖu x¸c nhËn r»ng ®( nhËn ®−îc ph©n ®o¹n d÷ liÖu tr−íc ®ã ®Çy ®ñ. TÇng vËn chuyÓn lµ tÇng cuèi cïng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ møc ®é an toµn trong d÷ liÖu nªn giao thøc tÇng vËn chuyÓn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo b¶n chÊt cña tÇng m¹ng. • TÇng m¹ng (Network Layer): ChÞu tr¸ch nhiÖm lËp ®Þa chØ c¸c th«ng ®iÖp, diÔn dÞch ®Þa chØ vµ tªn logic thµnh ®Þa chØ vËt lý ®ång thêi nã còng chÞu tr¸ch nhiÖm göi packet tõ m¹ng nguån ®Õn m¹ng ®Ých. TÇng nµy quyÕt ®Þnh h−íng ®i tõ m¸y nguån ®Õn m¸y ®Ých… Nã còng qu¶n lý l−u l−îng trªn m¹ng ch¼ng h¹n nh− chuyÓn ®æi gãi, ®Þnh tuyÕn va kiÓm so¸t t¾c nghÏn d÷ liÖu. NÕu bé thÝch øng m¹ng trªn bé ®Þnh tuyÕn (router) kh«ng thÓ truyÒn ®ñ d÷ liÖu mµ m¸y tÝnh nguån göi ®i, tÇng m¹ng trªn bé ®Þnh tuyÕn sÏ chia sÎ d÷ liÖu thµnh nh÷ng ®¬n vÞ nhá h¬n. TÇng m¹ng quan träng nhÊt khi liªn kÕt hai lo¹i m¹ng kh¸c nhau nh− m¹ng Ethernet víi m¹ng Token Ring khi ®ã ph¶i dïng mét bé t×m ®−êng (quy ®Þnh bëi tÇng m¹ng) ®Ó chuyÓn c¸c gãi tin tõ m¸y nµy sang m¸y kh¸c vµ ng−îc l¹i. §èi víi mét m¹ng chuyÓn m¹ch gãi (packet- switched network) gåm c¸c tËp hîp c¸c nót chuyÓn m¹ch gãi nèi víi nhau bëi c¸c liªn kÕt d÷ liÖu.C¸c gãi d÷ liÖu ®−îc truyÒn tõ mét hÖ thèng më tíi mét hÖ thèng më kh¸c trªn m¹ng ph¶i ®−îc chuyÓn qua mét chuçi c¸c nót. Mçi nót nhËn gãi d÷ liÖu tõ mét ®−êng vµo (incoming link) råi chuyÓn tiÕp nã tíi mét ®−êng ra (outgoing link) h−íng ®Õn ®Ých cña d÷ liÖu . Nh− vËy ë mçi nót trung gian nã ph¶i thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng chän ®−êng vµ chuyÓn tiÕp. Ng−êi ta cã hai ph−¬ng thøc ®¸p øng cho viÖc chän ®−êng lµ ph−¬ng thøc xö lý tËp trung vµ xö lý t¹i chç: - Ph−¬ng thøc chän ®−êng xö lý tËp trung ®−îc ®Æc tr−ng bëi sù tån t¹i cña mét (hoÆc vµi trung t©m ®iÒu khiÓn m¹ng, chóng thùc hiÖn viÖc lËp ra c¸c b¶ng ®−êng ®i t¹i tõng thêi ®iÓm cho c¸c nót vµ sau ®ã göi c¸c b¶ng chän ®−êng tíi tõng nót däc theo con ®−êng ®( ®−îc chän ®ã. Th«ng tin tæng thÓ cña m¹ng 20 Kh¶o s¸t, thiÕt kÕ vµ x©y dùng m¹ng LAN trong c¬ quan xÝ nghiÖp cÇn dïng cho viÖc chän ®−êng chØ cÇn cËp nhËp vµ ®−îc c¾t gi÷ t¹i trung t©m ®iÒu khiÓn m¹ng. - Ph−¬ng thøc chän ®−êng xö lý t¹i chç ®−îc ®Æc tr−ng bëi viÖc chän ®−êng ®−îc thùc hiÖn t¹i mçi nót cña m¹ng. Trong tõng thêi ®iÓm , mçi nót ph¶i duy tr× c¸c th«ng tin cña m¹ng vµ tù x©y dùng b¶ng chän ®−êng cho m×nh. Nh− vËy c¸c th«ng tin tæng thÓ cña m¹ng cÇn dïng cho viÖc chän ®−êng cÇn cËp nhËp vµ ®−îc cÊt gi÷ t¹i mçi nót. • TÇng liªn kÕt d÷ liÖu (Data Link): Lµ tÇng mµ ë ®ã ý nghÜa ®−îc g¸n cho c¸c bit ®−îc truyÒn trªn m¹ng. TÇng liªn kÕt d÷ liÖu ph¶i quy ®Þnh ®−îc c¸c d¹ng thøc, kÝch th−íc , ®Þa chØ m¸y göi vµ nhËn cña mçi gãi tin ®−îc göi ®i. Nã ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc c¬ chÕ truy cËp th«ng tin trªn m¹ng vµ ph−¬ng tiÖn göi mçi gãi tin sao cho nã ®−îc ®−a ®Õn cho ng−êi nhËn ®( ®Þnh. TÇng liªn kÕt d÷ liÖu cã hai ph−¬ng thøc liªn kÕt dùa trªn c¸ch kÕt nèi c¸c m¸y tÝnh , ®ã lµ ph−¬ng thøc “®iÓm- ®iÓm” vµ ph−¬ng thøc “®iÓmnhiÒu ®iÓm”. Víi ph−¬ng thøc “®iÓm - ®iÓm” c¸c ®−êng truyÒn riªng biÖt ®−îc thiÕt lËp ®Ó nèi c¸c cÆp m¸y tÝnh l¹i víi nhau. Ph−¬ng thøc “®iÓmnhiÒu ®iÓm” tÊt c¶ c¸c m¸y ph©n chia chung mét ®−êng truyÒn vËt lý. TÇng liªn kÕt d÷ liÖu còng cung cÊp c¸ch ph¸t hiÖn vµ söa lçi c¬ b¶n ®Ó ®¶m b¶o cho d÷ liÖu nhËn ®−îc gièng hoµn toµn víi d÷ liÖu göi ®i. NÕu mét gãi tin cã lçi kh«ng söa ®−îc, tÇng liªn kÕt d÷ liÖu ph¶i chØ ra ®−îc c¸ch th«ng b¸o cho n¬i göi biÕt gãi tin ®ã cã lçi ®Ó nã göi l¹i. C¸c giao thøc tÇng liªn kÕt d÷ liÖu chia lµm hai lo¹i chÝnh lµ c¸c giao thøc h−íng ký tù vµ c¸c giao thøc h−íng bit. C¸c giao thøc h−íng ký tù ®−îc x©y dùng dùa trªn c¸c ký tù ®Æc biÖt cña mét bé m( nµo ®ã ( nh− ASCII hay EBCDIC), trong khi ®ã c¸c giao thøc h−íng bit l¹i dïng c¸c cÊu tróc nhÞ ph©n( x©u bÝt ) ®Ó x©y dùng c¸c phÇn tö cña giao thøc (®¬n vÞ d÷ liÖu , c¸c thñ tôc), vµ khi nhËn, d÷ liÖu sÏ ®−îc tiÕp nhËn lÇn l−ît tõng bit mét. • TÇng vËt lý (Physical): Lµ tÇng cuèi cïng cña m« hinh OSI, nã m« t¶ c¸c ®Æc tr−ng vËt lý cña m¹ng: C¸c lo¹i c¸p ®Ó nèi c¸c thiÕt bÞ, c¸c lo¹i ®Çu nèi ®−îc dïng, c¸c d©y c¸p cã thÓ dµi bao nhiªu….MÆt kh¸c c¸c tÇng vËt lý cung cÊp c¸c ®Æc tr−ng ®iÖn cña c¸c tÝn hiÖu ®−îc dïng ®Ó khi chuyÓn d÷ liÖu trªn c¸p tõ mét m¸y nµy ®Õn mét m¸y kh¸c cña m¹ng, kü thuËt nèi m¹ch ®iÖn tèc ®é c¸p truyÒn 21