Tài liệu Bài 5tư tưởng hồ chí minh về đại đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế

BÀI 5 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC VÀ ĐOÀN KẾT QUỐC TẾ Giảng viên: ThS. Nguyễn Hồng Sơn Trường Đại học Kinh tế quốc dân v1.0013103218 1 TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG • Đoàn kết dân tộc là giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Các lãnh tụ của các phong trào yêu nước Việt Nam trong giai đoạn cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 đã nhận thức được vai trò của đoàn kết, tại sao vẫn thất bại? Khẳng định Hồ Chí Minh ra đi tìm đường cứu nước thực chất là tìm phương thức tổ chức và thực hiện đoàn kết. Đúng không? Tại sao? • Mặt trận Việt Minh do Hồ Chí Minh sáng lập năm 1941 là tổ chức gì? Vì sao Người khẳng định “ Đoàn kết trong mặt trận Việt Minh, nhân dân ta đã làm Cách mạng Tháng Tám thành công, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa”? (Hồ Chí Minh, toàn tập, tập 10, trang 604). Nắm vững nội dung chương này sẽ giúp chúng ta lý giải đúng đắn những vấn đề trên. v1.0013103218 2 MỤC TIÊU • Làm rõ cơ sở hình thành, vai trò và những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc; • Luận giải tính sáng tạo và tính hiện thực trong tư tưởng Hồ Chí Minh về Mặt trận Tổ quốc. Vận dụng ở Việt Nam hiện nay; • Hiểu được tính thống nhất trong tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế nhằm phát huy sức mạnh dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại đảm bảo thành công của sự nghiệp cách mạng; • Liên hệ thực tiễn những vấn đề cơ bản trong quan điểm của Hồ Chí Minh về đoàn kết trong giai đoạn hiện nay. v1.0013103218 3 NỘI DUNG Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc Tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết quốc tế v1.0013103218 4 1. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC 1.1. Cơ sở hình thành tư tưởng đại đoàn kết dân tộc của Hồ Chí Minh 1.2. Vai trò của đại đoàn kết dân tộc 1.3. Lực lượng của đại đoàn kết dân tộc 1.4. Hình thức tổ chức khối đại đoàn kết dân tộc v1.0013103218 5 1.1. CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐOÀN KẾT Truyền thống đoàn kết dân tộc Tổng kết thực tiễn trong nước và thế giới Tư tưởng HCM về đoàn kết Chủ nghĩa Mác – Lênin về đoàn kết Phẩm chất cá nhân Hồ Chí Minh v1.0013103218 6 GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG Tình huống 1: • Đoàn kết là truyền thống quý báu của dân tộc, các lãnh tụ của phong trào yêu nước Việt Nam trong giai đoạn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX đã nhận thức được vai trò của đoàn kết trong cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm, tuy nhiên, hầu hết các phong trào này đều đi tới thất bại. Nguyên nhân chính dẫn tới sự thất bại là do chưa có hệ tư tưởng phù hợp, chưa có đường lối và phương pháp thực hiện đoàn kết đúng đắn. • Trước khi ra đi tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh đã thấy được hạn chế trong việc tập hợp lực lượng của các nhà yêu nước tiến bối, đặc biệt là những đòi hỏi khách quan của đại đoàn kết trong thời đại mới, thời đại cách mạng vô sản, chống đế quốc thực dân. Do vậy, Hồ Chí Minh ra nước ngoài tìm đường cứu nựớc cũng chính là tìm hệ tự tưởng, phương thức lãnh đạo, tổ chức thực hiện đoàn kết phù hợp vượt ra khỏi hệ tư tưởng và phương thức đoàn kết truyền thống. v1.0013103218 7 1.2. VAI TRÒ CỦA ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC Đại đoàn kết dân tộc là vấn đề chiến lược, quyết định thành công của cách mạng Việt Nam Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 9, tr.405 Hồ Chí Minh cầm nhịp hát bài “Kết đoàn” v1.0013103218 8 1.2. VAI TRÒ CỦA ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC (tiếp theo) Đại đoàn kết dân tộc là mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của Đảng, của cách mạng. Đoàn kết là phương tiện, cao hơn phương tiện, trở thành mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của Đảng, của cách mạng. Trích Lời kết thúc buổi ra mắt của Đảng Lao động Việt Nam 3/3/1951 của Chủ tịch Hồ Chí Minh. v1.0013103218 9 1.3. LỰC LƯỢNG CỦA ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC Đại đoàn kết dân tộc là đại đoàn kết toàn dân v1.0013103218 10 1.3. LỰC LƯỢNG CỦA ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC (tiếp theo) Điều kiện để thực hiện đại đoàn kết dân tộc: • Đoàn kết trên cơ sở kế thừa truyền thống yêu nước - nhân nghĩa - đoàn kết của dân tộc. • Đoàn kết trên cơ sở khoan dung, độ lượng, tin vào nhân dân, tin vào con người. v1.0013103218 11 1.4. HÌNH THỨC TỔ CHỨC CỦA KHỐI ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC • Hình thức tổ chức của khối đại đoàn kết dân tộc là Mặt trận dân tộc thống nhất. • Mặt trận dân tộc thống nhất là là tổ chức chính trị - xã hội rộng lớn của nhân dân Việt Nam, là nơi quy tụ, tập hợp đông đảo các giai cấp, tầng lớp, dân tộc, tôn giáo, đảng phái, các tổ chức, cá nhân yêu nước ở trong và ngoài nước vì mục tiêu chung là độc lập dân tộc, thống nhất của Tổ quốc và tự do, hạnh phúc của nhân dân. v1.0013103218 12 1.4. HÌNH THỨC TỔ CHỨC CỦA KHỐI ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC (tiếp theo) Tùy từng thời kỳ khác nhau, Mặt trận có những hình thức và tên gọi khác nhau v1.0013103218 13 1.4. HÌNH THỨC TỔ CHỨC CỦA KHỐI ĐẠI ĐOÀN KẾT DÂN TỘC (tiếp theo) Nguyên tắc xây dựng và hoạt động của Mặt trận dân tộc thống nhất: • Mặt trận dân tộc thống nhất được xây dựng trên nền tảng của khối liên minh công – nông – trí thức, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng. • Mặt trận hoạt động trên cơ sở bảo đảm lợi ích tối cao của dân tộc, quyền lợi cơ bản của các tầng lớp nhân dân. • Mặt trận hoạt động trên cơ sở nguyên tắc hiệp thương dân chủ, bảo đảm đoàn kết ngày càng rộng rãi và bền vững. • Mặt trận dân tộc thống nhất là khối đoàn kết chặt chẽ, lâu dài, đoàn kết thật sự, chân thành, thân ái, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. v1.0013103218 MẶT TRẬN LIÊN VIỆT (1951) 14 GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG Tình huống 2: Qua nghiên nội dung bài học ta thấy: • Mặt trận Việt Minh (5/1941) do Hồ Chí Minh sáng lập thực chất là tổ chức chính trị xã hội rộng lớn, là liên minh chính trị tự nguyện của mọi cá nhân, tổ chức, đảng phái, giai cấp, dân tộc, tôn giáo, nhằm mục đích đánh Pháp, đuổi Nhật giành độc lập cho dân tộc. Đây là mẫu mực sáng tạo của Hồ Chí Minh trong việc tổ chức và thực hiện đoàn kết toàn dân vì mục tiêu chung. • Thực tế cho thấy, Mặt trận Việt Minh là cơ sở để xây dựng các nhân tố bảo đảm thành công của cách mạng thángTám: Lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang, các căn cứ địa, chiến khu của cách mạng. Thông qua Mặt trận Việt Minh, Đảng đi vào nhân dân, vận động đoàn kết toàn dân tộc từ Bắc chí Nam, từ nông thôn đến thành thị, từ thành thị đến rừng núi nhất tề đứng lên giành chính quyền. Do vậy, Người khẳng định: “Đoàn kết trong Mặt trận Việt Minh dẫn tới thắng lợi của cách mạng tháng Tám năm 1945, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa”. v1.0013103218 15 BÀI TẬP TỰ NGHIÊN CỨU Phân tích quan hệ biện chứng giữa vấn đề dân tộc và giai cấp trong tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết. Gợi ý trả lời: • Tính dân tộc: Đại đoàn kết dân tộc là đại đoàn kết toàn dân.  Quan niệm của Hồ Chí Minh về Dân, Nhân dân.  Đại đoàn kết trên cơ sở truyền thống đoàn kết nhân nghĩa dân tộc, đồng thời phải có lòng khoan dung độ lượng, tin vào nhân dân, tin vào con người. • Tính giai cấp:  Đoàn kết trên cơ sở khối liên minh công – nông – trí thức giữ vai trò nền tảng, đây chính là “nền, gốc” của đoàn kết toàn dân.  Đoàn kết dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản. • Quan hệ biện chứng: Đoàn kết giai cấp là cơ sở của đoàn kết dân tộc, tạo điều kiện cho đoàn kết dân tộc được thực hiện thống nhất, chặt chẽ; đoàn kết dân tộc tạo điều kiện củng cố và phát thuy đoàn kết giai cấp; đoàn kết giai cấp và dân tộc là thống nhất, đều hướng tới thực hiện mục tiêu, lợi ích chung. Đây là quan điểm sáng tạo của Hồ Chí Minh về đoàn kết trên nền tảng lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin. v1.0013103218 16 2. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐOÀN KẾT QUỐC TẾ 2.1. Vai trò của đoàn kết quốc tế 2.2. Lực lượng đoàn kết và hình thức tổ chức v1.0013103218 17 2.1. VAI TRÒ CỦA ĐOÀN KẾT QUỐC TẾ 2.1.1. Đoàn kết quốc nhằm phát huy sức mạnh dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại tạo sức mạnh tổng hợp cho sự nghiệp cách mạng. 2.1.2. Thực hiện đoàn kết nhằm góp phần cùng nhân dân thế giới thực hiện thắng lợi các mục tiêu cách mạng của thời đại. v1.0013103218 18 2.1.1. ĐOÀN KẾT QUỐC TẾ NHẰM PHÁT HUY SỨC MẠNH DÂN TỘC KẾT HỢP VỚI SỨC MẠNH THỜI ĐẠI TẠO SỨC MẠNH TỔNG HỢP CHO SỰ NGHIỆP CÁCH MẠNG Sức mạnh dân tộc là tổng hòa các yếu tố truyền thống, văn hóa, lịch sử, kinh tế, chính trị mà dân tộc có được nhằm phát huy lợi thế so sánh trong cuộc đấu tranh giành độc lập, xây dựng và phát triển đất nước. v1.0013103218 19 2.1.1. ĐOÀN KẾT QUỐC TẾ NHẰM PHÁT HUY SỨC MẠNH DÂN TỘC KẾT HỢP VỚI SỨC MẠNH THỜI ĐẠI TẠO SỨC MẠNH TỔNG HỢP CHO SỰ NGHIỆP CÁCH MẠNG (tiếp theo) Sức mạnh thời đại là tổng hòa của những xu thế kinh tế, chính trị, văn hóa, khoa học – kỹ thuật mà các nước có thể khai thác và sử dụng nhằm mục tiêu phát triển đất nước. “Rằng đây bốn biển một nhà Vàng, đen, trắng,đỏ đều là anh em” Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc, không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản. v1.0013103218 20