Tài liệu áp dụng quản trị tinh gọn tại bộ phận quản lý chất lượng tổng công ty cổ phần bia rượu ngk hà nội.

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ KIỀU CHI ÁP DỤNG QUẢN TRỊ TINH GỌN TẠI BỘ PHẬN QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BIA – RƢỢU – NGK HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ CÔNG NGHỆ VÀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP Hà Nội – 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ KIỀU CHI ÁP DỤNG QUẢN TRỊ TINH GỌN TẠI BỘ PHẬN QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN BIA – RƢỢU – NGK HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản trị công nghệ và Phát triển doanh nghiệp Mã số: Chuyên ngành thí điểm LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ CÔNG NGHỆ VÀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN ĐĂNG MINH Hà Nội – 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ này do chính tôi nghiên cứu và thực hiện. Các thông tin, số liệu sử dụng trong luận văn này là trung thực và đƣợc tổng hợp từ các nguồn đáng tin cậy./. LỜI CẢM ƠN Luận văn này đƣợc thực hiện tại Tổng Công ty CP Bia – Rƣợu – NGK Hà nội, để hoàn thành đƣợc luận văn này tôi đã nhận đƣợc rất nhiều sự động viên, giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể. Trƣớc hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Đăng Minh đã hƣớng dẫn tôi thực hiện nghiên cứu của mình. Cũng xin gửi lời cám ơn chân thành tới Trƣờng Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, Khoa Quản trị kinh doanh, Chƣơng trình Đào tạo thạc sỹ chuyên ngành Quản trị công nghệ và Phát triển doanh nghiệp đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập. Tôi xin gửi lời cảm ơn đến các đồng chí lãnh đạo, anh chị em làm công tác Quản lý chất lƣợng, sản xuất, kỹ thuật tại công ty mẹ Tổng công ty , các công ty cổ phần bia Hà nội – Hải phòng, Hà nội – Hồng hà, Hà nội – Quảng trị, Hà nội – Quảng bình, Hà nội – Hải dƣơng, Công ty cổ phần Bia Thanh Hóa đã giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập thông tin. Cuối cùng tôi xin gửi lời cám ơn đến gia đình, bạn bè, những ngƣời đã luôn bên tôi, động viên và khuyến khích tôi trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu của mình./. Hà Nội, ngày 30 tháng 10 năm 2016 Nguyễn Thị Kiều Chi MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................................... i DANH MỤC BẢNG.. ............................................................................................... ii DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................................iii DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. iv LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài. .............................................................................. 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................... 3 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 4 4. Những đóng góp của luận văn ..................................................................... 4 5. Cấu trúc của luận văn ................................................................................... 5 Chƣơng 1.TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ TINH GỌN .......................................................... 6 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu .......................................................... 6 1.1.1 Một số công trình nghiên cứu trên thế giới .......................................... 6 1.1.2 Một số công trình nghiên cứu về QTTG trong nƣớc ...................... 8 1.2 Cơ sở lý luận về Quản trị tinh gọn ........................................................... 11 1.2.1 Khái niệm về quản trị tinh gọn ..................................................... 11 1.2.2 Lợi ích của quản trị tinh gọn ......................................................... 12 1.2.3 Các công cụ của QTTG ......................................................................... 17 1.2.3.1 5S................................................................................................ 17 1.2.3.2Cải tiến liên tục- Kaizen ............................................................. 20 1.2.3.3Quản lý trực quan- Mieruka ........................................................ 22 1.2.3.4 Chuẩn hóa quy trình ................................................................... 23 1.2.4.Các tiêu chí để đánh giá việc thực hiện QTTG .......................................... 24 1.2.5. Kinh nghiệm quốc tế áp dụng Quản trị tinh gọn .................................. 26 1.2.5.1.Thành công của Honda ................................................................. 26 1.2.5.2.Thành công của General Motor ..................................................... 27 1.2.5.3.Kinh nghiệm áp dụng Quản trị tinh gọn tại Việt nam ..................... 28 Chƣơng 2.PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ....................... 32 2.1 Quy trình nghiên cứu................................................................................ 32 2.2 Phƣơng pháp thu thập dữ liệu .................................................................. 34 2.3 Tổ chức quá trình điều tra khảo sát .............................................................. 36 Chƣơng 3.KẾT QUẢ ĐIỀU TRA NGHIÊN CỨUTHỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG TẠI HABECO .............................................................. 38 3.1. Một vài nét khái quát về Tổng công ty CP Bia- Rƣợu – NGK Hà nội ........... 38 3.1.1.Lịch sử hình thành ............................................................................. 38 3.1.2. Chính sách chất lƣợng, an toàn thực phẩm và môi trƣờng ................... 40 3.2. Tổng quan chung về bộ phận Quản lý chất lƣợng của Habeco ..................... 40 3.2.1. Cơ cấu tổ chức ............................................................................... 40 3.2.2. Chức năng nhiệm vụ ...................................................................... 41 3.2.3. Quy trình quản lý chất lƣợng sản phẩm ......................................... 41 3.2.4. Hoạt động chuyên môn của phòng Quản lý chất lƣợng ....................... 46 3.3.Thông tin chung về đối tƣợng tham gia khảo sát .......................................... 48 3.4. Kết quả điều tra ....................................................................................... 48 3.4.1 Thực trạng Bộ phận Quản lý chất lƣợng dựa trên góc nhìn của phƣơng pháp 5S ...................................................................................................... 49 3.4.2.Thực trạng bộ phận Quản lý chất lƣợng - phân tích dựa trên các thành tố của phƣơng pháp Quản trị trực quan ........................................................ 59 3.4.3. Thực trạng bộ phận Quản lý chất lƣợng - phân tích dựa trên các thành tố của phƣơng pháp Quản trị trực quan ........................................................ 63 Chƣơng4 GIẢI PHÁP ÁP DỤNG QUẢN TRỊ TINH GỌN TẠI BỘ PHẬN QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG HABECO ...................................... 66 4.1 Mô hình QTTG áp dụng tại Bộ phận quản lý chất lƣợng Habeco ........... 66 4.1.1 Mô hình áp dụng ............................................................................. 66 4.1.2 Các giai đoạn triển khai áp dụng ở Bộ phận Quản lý chất lƣợng .......... 67 4.2.Các giải pháp cụ thể để áp dụng QTTG tại Bộ phận Quản lý chất lƣợng – Habeco............................................................................................................. 69 4.2.1. Xác định rõ sự quyết tâm của lãnh đạo bộ phận và sự tạo điều kiện của ban lãnh đạo Tổng Công ty và các công ty thành viên .......................... 69 4.2.2. Đào tạo để nâng cao nhận thức và hiểu biết của nhà lãnh đạo, quản lý, đội ngũ kỹ sƣ, nhân viên về QTTG ............................................... 70 4.2.3. Xây dựng kế hoạch, lộ trình chi tiết và đầy đủ theo từng bƣớc .......... 71 4.2.4. Giám sát chặt chẽ việc thực hiện, định rõ trách nhiệm cá nhân và gắn kết quả thực hiện với chế độ thƣởng phạt rõ ràng................................. 72 4.3.Một số lƣu ý cụ thể khi áp dụng các công cụ của QTTG ở Bộ phận Quản lý chất lƣợng - Habeco ............................................................................. 72 4.3.1. Lƣu ý chung ................................................................................... 72 4.3.2. Về áp dụng 5S ................................................................................ 73 4.3.3. Về áp dụng quản trị trực quan ......................................................... 75 4.2.4. Về áp dụng Kaizen ......................................................................... 76 KẾT LUẬN ..............................................................................................................77 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 79 PHỤ LỤC ................................................................................................................. 81 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT SốTT Từ viết tắt 1 CP 2 CSR Từ đầy đủ Chi phí Corporate Social Responsibility (thực hiện trách nhiệm xã hội) 3 DN Doanh nghiệp 4 DT Doanh thu 5 Habeco 6 LN 7 Phòng QM 8 QTTG Quản trị tinh gọn 9 SXKD Sản xuất kinh doanh 10 5S Tổng công ty CP Bia – Rƣợu – NGK Hà nội Lợi nhuận Phòng Quản lý chất lƣợng - Habeco Sàng lọc, Sắp xếp, Sạch sẽ, Săn sóc, Sẵn sàng i DANH MỤC BẢNG Stt Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Thông tin về đối tƣợng tham gia khảo sát 48 Kết quả khảo sát mức độ lãng phí hiện có 2 Bảng 3.2 tại khâu Quản lý chất lƣợng (theo M(i) 51 tăng dần) Số mẫu bia thành phẩm phân tích tại 3 Bảng 3.3 phòng Quản lý chất lƣợng tăng dần hàng năm ii 52 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Stt Biểu đồ 1 Biểu đồ 3.1 Lƣu đồ sản xuất bia Hà nội 42 2 Biểu đồ 3.2 Các tầng kiểm soát chất lƣợng tại Habeco 45 3 Biểu đồ 3.3 Lƣu đồ kiểm tra hàng nhập tại Habeco 46 Biểu đồ 3.4 Các tồn tại hiện có tại khâu Quản lý chất lƣợng 50 Biểu đồ 3.5 So sánh số lƣợng các chỉ tiêu chất lƣợng bia thành phẩm đƣợc kiểm soát năm 2010 và 2015 53 Ý kiến nhận định về phòng thí nghiệm đƣợc trang bị thiết bị thí nghiệm tốt và hiện đại 54 4 5 6 Biểu đồ 3.6 7 Biểu đồ 3.7 8 Biểu đồ 3.8 9 Biểu đồ 3.9 10 11 Biểu đồ 3.10 Biểu đồ 4.1 Nội dung Ý kiến nhận định về phòng thí nghiệm chƣa đƣợc quy hoạch và thiết kế hợp lý Ý kiến nhận định về phòng Quản lý chất lƣợng Tổng công ty đang giám sát chặt chẽ quy trình sản xuất chất lƣợng tại các công ty con Ý kiến nhận định về qui trình vận hành ngắn gọn, dễ hiểu, dễ thấy, dễ lấy Ý kiến nhận định về các đƣờng ống, van, bơm đều đƣợc ký hiệu rõ, rất dễ để nhận biết và vận hành Ý kiến lựa chọn biện pháp để khắc phục tình trạng lãng phí iii Trang 54 58 60 63 73 DANH MỤC HÌNH Stt Hình 1 Hình 1.1 Mô hình 9 loại lãng phí theo “ Phƣơng thức Toyota) 15 2 Hình 1.2 Nguyên tắc 5S 17 3 Hình 1.3 Các bƣớc triển khai QTTG tại CNC 30 4 Hình 2.1 Sơ đồ trình tự các bƣớc nghiên cứu 33 5 Hình 3.1 Logo chính thức của Habeco 38 6 Hình 3.2 7 Hình 3.3 8 Hình 4.1. Nội dung Một số hình ảnh tại bộ phận Quản lý chất lƣợng Các thiết bị thí nghiệm đã đƣợc nhận biết nhƣng chƣa có HDVH treo tại thiết bị Mô hình cơ sở đề xuất áp dụng quản trị tinh gọn tại Bộ phận Quản lý chất lƣợng- Trang 56 61 66 Habeco 9 Hình 4.2 Một số hình ảnh giai đoạn đầu áp dụng 5S tại phòng Quản lý chất lƣợng iv 75 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài. Trong những năm qua, thị trƣờng bia Việt nam xuất hiện những thay đổi mạnh mẽ. Nếu trƣớc đây hai hãng bia chính là SABECO và HABECO chia nhau để phục vụ nhu cầu của ngƣời dân Việt nam ở hai đầu Nam Bắc và nhiều khi cung không đủ cầu thì những năm gần đây đã có sự góp mặt rất phổ biến của hàng loạt các hãng bia hàng đầu thế giới nhƣ Heineken, Carlsberg, Sab Miler, Sapporo, AB Inbev…Đó là những hãng bia rất dày dạn kinh nghiệm về quản trị sản xuất, bán hàng, phát triển sản phẩm mà đặc biệt rất mạnh về tiềm lực kinh tế. Họ sẵn sàng chi hàng nghìn tỷ đồng cho các hoạt động tiếp thị, quảng cáo và chăm sóc khách hàng. Trƣớc đây ngƣời tiêu dùng Việt Nam thƣờng uống bia theo gu và rất khó để từ bỏ một loại bia yêu thích của mình để thử sang loại khác nhƣng ngày nay họ dễ bị thay đổi bởi các yếu tố tác động bên ngoài. Đặc biệt, hãng bia nào có chiến lƣợc tiếp thị tốt, mang lại niềm tin cho ngƣời tiêu dùng thì họ sẵn sàng bỏ gu của mình để thử và ủng hộ một sản phẩm mà họ cho là “thân thiện”. Hơn nữa vì đã đi trƣớc vài trăm năm về kinh nghiệm làm bia nên mỗi hãng có hàng trăm loại sản phẩm, có thể phục vụ đủ mọi phân khúc thị trƣờng với chất lƣợng rất tốt và ổn định. Chính vì vậy áp lực cạnh tranh trên thị trƣờng đã tác động một lực rất lớn lên vai các nhà sản xuất bia nội địa, những hãng vẫn kinh doanh theo kiểu bao cấp, chỉ có trên dƣới 5 nhãn hàng, phƣơng thức bán hàng và làm hình ảnh chƣa thực bắt nhập đƣợc với cơ chế thị trƣờng. Là một trong 2 thƣơng hiệu bia mạnh nhất Việt Nam, Habeco cũng đã và đang phải vật lộn với áp lực cạnh tranh này. Trong thời kỳ trƣớc năm 2010, Habeco liên tục đạt chỉ tiêu tăng trƣởng doanh thu 2 con số , có những năm tăng đến 28%. Thế nhƣng trong năm năm gần gây, chỉ tiêu tăng trƣởng giảm dần, đến năm 2015 chỉ đạt trên 3%. Đang ở vị trí thứ 2 về thị phần trong làng bia Việt nam, Habeco hiện đã phải ngậm ngùi nhƣờng chỗ cho đối thủ bia ngoại là Heineken đang vƣơn lên rất mạnh mẽ. Để chiếm đƣợc thị phần, các doanh nghiệp cần phải dành một nguồn tiền rất lớn cho chi phí quảng cáo, tiếp thị, nghiên cứu nâng cao chất lƣợng và phát triển sản phẩm, trong khi vẫn phải đảm bảo có tăng 1 trƣởng về lợi nhuận hàng năm để làm hài lòng các cổ đông của mình. Áp lực này buộc các doanh nghiệp bia trong nƣớc trong đó có Habeco cần phải thay đổi mạnh mẽ từ tất cả các khâu để có thể cắt giảm tốt đa chi phí lãng phí, giảm giá thành sản phẩm nhƣng vẫn phải nâng cao đƣợc chất lƣợng sản phẩm, tức là phải tìm kiếm và học hỏi các công cụ quản trị tiên tiến của thế giới để áp dụng. Ngay từ đầu thế kỷ XVIII, khi nền công nghiệp và các hoạt động sản xuất, kinh doanh trên thế giới bắt đầu phát triển mạnh, đã xuất hiện nhiều tổng kết, đúc rút thành những lý thuyết, trƣờng phái về quản trị. Các lý thuyết này đều hƣớng tới mục tiêu tăng năng suất lao động, giảm chi phí nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên hầu hết các lý thuyết quản trị đều xem xét khía cạnh giảm chi phí bằng việc thúc đẩy cắt giảm nhân công, vật tƣ, nguyên nhiên liệu và nếu chỉ dừng lại ở đó là chƣa đủ vì những yếu tố này luôn bị giới hạn bởi nhiều yếu tố nguồn lực hữu hình. Xuất phát từ Nhật Bản vào đầu những năm 60 của thế kỷ XX, một lý thuyết quản trị đã mang lại sự thành công cho các hãng sản xuất hàng đầu thế giới nhƣ Toyota, Nissan, General Motors hay các nhà bán lẻ nhƣ Seven Eleven, Wal-Mart là quản trị tinh gọn (Lean Management). Sự khác biệt cơ bản của QTTG là chú trọng đến tư duy quản trị - dùng trí tuệ của con người cắt giảm tối đa chi phí lãng phí. Xuất phát từ công thức cơ bản về lợi nhuận và chi phí của doanh nghiệp: Lợi nhuận = Doanh thu – chi phí (1) Trong đó, chi phí = chi phí thực + chi phí lãng phí (2) (Nguồn: Nguyễn Đăng Minh, 2015, trang 14) Từ hai công thức (1) và (2) có thể thấy cách thức hiệu quả giúp làm tăng lợi nhuận doanh nghiệp chính là cắt giảm chi phí hoặc tăng doanh thu. Chi phí ở đây đƣợc hiểu là chi phí bao gồm chi phí sản xuất, kinh doanh thực và chi phí lãng phí. Chi phí thực là chi phí cần thiết để duy trì sản xuất kinh doanh đảm bảo chất lƣợng và dịch vụ, do đó không thể cắt bỏ, thứ cần thiết cắt bỏ ở đây là chi phí lãng phí. Chi phí lãng phí thƣờng thấy nhƣ: nhân công thừa, NVL thừa, máy móc chờ đợi, hàng tồn kho, và các lãng phí trong tƣ duy và phƣơng pháp làm việc. Quản trị tinh 2 gọn là mô hình tập trung vào việc phát hiện nhận diện các lãng phí, từ đó có các phƣơng pháp khoa học để loại bỏ các loại lãng phí này. Chính vì những đặc điểm trên, QTTG đã trở thành tƣ duy, phƣơng pháp quản trị phù hợp với đặc trƣng sản xuất kinh doanh của thế kỷ XXI và đƣợc nhiều tổ chức, doanh nghiệp áp dụng thành công ở nhiều quốc gia trên thế giới; tạo ra sự khác biệt sản phẩm, lợi thế cạnh tranh, hƣớng tới khách hàng, đồng thời tiết kiệm chi phí sản xuất thông qua cắt giảm lãng phí và tận dụng tối đa hiệu quả các nguồn lực. Từ những đặc điểm ƣu việt của QTTG và thực tiễn đặt ra yêu cầu cần phải có giải pháp nâng cao hiệu quả công việc trong từng khâu tạo nên sản phẩm. Với vai trò là ngƣời chịu trách nhiệm trƣớc Ban lãnh đạo Tổng Công ty về khâu Quản lý chất lƣợng tôi đã nghiên cứu và đề xuất đề tài “Áp dụng quản trị tinh gọn tại bộ phận Quản lý chất lượng Tổng Công ty Cổ phần Bia – Rượu – NGK Hà nội (Habeco)” làm chủ đề nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình và mong muốn tìm ra giải pháp áp dụng QTTG vào thực tế. Luận văn sẽ tiến hành nghiên cứu dựa trên 2 câu hỏi nhƣ sau: (1) Thực trạng công tác Quản lý chất lƣợng của Habeco dƣới góc nhìn của Quản trị tinh gọn? (2) Để áp dụng QTTG tại đây cần áp dụng những giải pháp gì? Câu trả lời cho hai vấn đề trên sẽ đƣợc trình bày trong báo cáo kết quả nghiên cứu của luận văn. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu a. Mục đích nghiên cứu: là đƣa ra mô hình thực hiện và các giải pháp để có thể áp dụng QTTG tại bộ phận Quản lý chất lƣợng Habeco. b. Nhiệm vụ nghiên cứu: 3 Một là, nghiên cứu tổng quan và cơ sở lý thuyết về QTTG làm cơ sở cho xây dựng mô hình QTTG áp dụng tại bộ phận Quản lý chất lƣợng Habeco Hai là, nghiên cứu thực trạng tại bộ phận Quản lý chất lƣợng Habeco. Ba là, xây dựng mô hình QTTG áp dụng tại bộ phận Quản lý chất lƣợng Habeco, đƣa ra các giải pháp và điều kiện cần thiết để có thể áp dụng mô hình QTTG tại bộ phận Quản lý chất lƣợng Habeco. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tƣợng nghiên cứu: Áp dụng quản trị tinh gọn tại bộ phận Quản lý chất lƣợng Tổng Công ty Cổ phần Bia – Rƣợu – NGK Hà nội (Habeco) b. Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi về không gian: hoạt động giám sát sản xuất và phân tích kiểm tra chất lƣợng tại bộ phận Quản lý chất lƣợng Habeco. - Phạm vi về thời gian: tác giả thu thập các thông tin liên quan đến thực trạng và các điều kiện áp dụng QTTG tại bộ phận Quản lý chất lƣợng trong 3 năm từ tháng 8/2013 đến tháng 08/2016. 4. Những đóng góp của luận văn: Kết quả nghiên cứu của luận văn có những đóng góp sau đây: (1) Luận văn hệ thống hóa cơ sở lý luận về QTTG, đúc rút những phƣơng pháp có thể áp dụng cho lĩnh vực sản xuất đồ uống (2) Luận văn góp phần làm sáng tỏ hơn về thực trạng công tác Quản lý chất lƣợng tại Habeco qua đó sẽ giúp cho các nhà quản lý có thêm thông tin để có giải pháp cải thiện hoạt động. (3) Luận văn đƣa ra mô hình QTTG và những giải pháp để có thể áp dụng đƣợc mô hình này tại Bộ phận Quản lý chất lƣợng tại Habeco nhằm mục tiêu cải tiến, nâng cao hiệu quả hoạt động. 4 (4) Luận văn là tài liệu tham khảo cho các nhà khoa học, nhà quản lý, giảng viên và sinh viên liên quan đến lĩnh vực quản trị nói chung và QTTG nói riêng. 5. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Tóm tắt, Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, cấu trúc của luận văn gồm 4 chƣơng: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về QTTG Chƣơng 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu. Chƣơng 3: Kết quả điều tra nghiên cứu thực trạng quản lý chất lƣợng tại Habeco. Chƣơng 4: Giải pháp áp dụng QTTG ở bộ phận Quản lý chất lƣợng – Habeco. 5 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ TINH GỌN 1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu 1.1.1. Một số công trình nghiên cứu trên thế giới Từ những năm 1960, Toyota giới thiệu hệ thống sản xuất Toyota (TPS), tiền thân của hệ thống sản xuất tinh gọn. Đến năm 1990, thuật ngữ “lean manufacturing” (sản xuất tinh gọn) đƣợc đề xuất trong cuốn sách “The machine that changed the world” của James Womack, Daniel Jones và Danile Roos. Theo nhóm tác giả trên, sản xuất tinh gọn là một hệ thống các phƣơng pháp đƣợc áp dụng trong doanh nghiệp nhằm loại bỏ lãng phí và giảm thiểu thời gian sản xuất, nâng cao năng suất và lợi nhuận. Lợi ích của sản xuất tinh gọn đƣợc thực chứng trong cả nghiên cứu và thực tế doanh nghiệp.  James Womack, Daniel Jones và Danile Roos, (1990), The machine that changed the world, Rawson Associates, New York. Là cuốn sách đầu tiên về quản trị tinh gọn trên thế giới, các tác giả đã cung cấp một khung lý thuyết về hệ thống sản xuất tinh gọn. Đồng thời, cuốn sách đƣa ra các chỉ dẫn giúp nhà quản trị hiểu và áp dụng quản trị tinh gọn tại doanh nghiệp. Các tác giả khẳng định rằng hệ thống sản xuất tinh gọn sẽ phát triển không chỉ trong các doanh nghiệp sản xuất mà còn trong các doanh nghiệp dịch vụ từ dịch vụ y tế đến dịch vụ phân phối, bán lẻ.  Hiroshi Katayama, David Bennett, (1996) "Lean production in a changing competitive world: a Japanese perspective", International Journal of Operations & Production Management, Vol. 16 Iss: 2, pp.8 – 23. Nhóm tác giả đã phân tích các khái niệm cơ bản của sản xuất tinh gọn và xu hƣớng của Nhật Bản, giải thích đƣợc tại sao trong giai đoạn khủng hoảng, các yếu tố môi 6 trƣờng bên trong và bên ngoài lại ảnh hƣởng đến khả năng tồn tại của SXTG ở Nhật Bản. Nhóm tác giả cũng đi khảo sát 4 trƣờng hợp cụ thể để tìm ra các vấn đề trong việc áp dụng SXTG ở Nhật và đƣa ra một số khái niệm mới phù hợp với điều kiện môi trƣờng.  Michael A. Lewis, (2000) "Lean production and sustainable competitive advantage", International Journal of Operations & Production Management, Vol. 20 Iss: 8, pp.959 – 978. Với nghiên cứu này, tác giả phân tích chi tiết SXTG, 6 sigma và TQM. Đồng thời đi sâu vào ba trƣờng hợp cụ thể để kết luận rằng SXTG góp phần nâng cao lợi thế cạnh tranh bền vững của DN, và tác giả cũng đƣa ra một số đề xuất cho các nghiên cứu sau này.  Yang Pingyu, Yuyu, (2010), “The barriers to SMEs’ implementation of lean production and countermeasures- Based on SME in Wenzhou”, International Journal of Innovation, Management and Technology, Vol 1, No 2,6/2010, pp: 220-225. Bằng việc khảo sát trong thành phố Wenzhou, nhóm tác giả phân tích những khó khăn mà DN gặp phải khi áp dụng SXTG, từ đó đƣa ra một số giải pháp tập trung vào 4 điểm: sự quan tâm của ban lãnh đạo, kỹ năng giao tiếp, tổ chức đào tạo và xây dựng hệ thống đánh giá năng suất.  Phan Chi Anh, Yoshiki Matsui, (2010), Contribution of quality management and just-in-time production practices to manufacturing performance, International Journal of Productivity and Quality Management, Vol 6, No 1/2010. Trong nghiên cứu này, nhóm tác giả đã phân tích những đóng góp của quản lý chất lƣợng và sản xuất đúng lúc tới hiệu suất và tính linh hoạt của các xƣởng sản xuất thông qua khảo sát 163 xƣởng sản xuất tại 5 quốc gia. Dựa vào phân tích số liệu, nhóm nghiên cứu đã thấy rằng các xƣởng có kết quả sản xuất cao đều là các xƣởng tập trung sử dụng hai công cụ quản lí chất lƣợng (QM) và Just In Time (JIT).Bên cạnh đó, nhóm tác giả cũng nêu bật đƣợc lợi ích khi vận dụng cả hai công cụ hơn là áp dụng một công cụ riêng lẻ.Từ đó, ngƣời viết cũng đƣa ra đề xuất với các DN nên tìm ra mối liên kết và sức mạnh tổng hợp 7 của việc áp dụng các công cụ trên nhằm đạt đƣợc vị thế cạnh tranh cao trên thị trƣờng.  Nitin Upadhye, S. G. Deshmukh, Suresh Garg, (2010), “Lean manufacturing system for medium size manufacturing enterprises: an Indian case”, International Journal of Management Science and Engineering Management, Vol. 5, No. 5, pp. 362 - 375. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sản xuất tinh gọn là một triết lý giúp các doanh nghiệp xác định các vấn đề trong doanh nghiệp. Đồng thời, việc lựa chọn công cụ phù hợp với doanh nghiệp là một yếu tố quan trọng trong việc áp dụng thành công sản xuất tinh gọn, cam kết của ban lãnh đạo và sự tham gia của toàn bộ nhân viên là nền tảng để doanh nghiệp áp dụng sản xuất tinh gọn. Nhóm tác giả cũng đƣa ra nhận định rằng việc áp dụng các công cụ của sản xuất tinh gọn có tầm quan trọng trong tất cả các nhóm doanh nghiệp.Bằng việc nghiên cứu chuỗi giá trị hiện tại, xác định các loại lãng phí và áp dụng các công cụ thích hợp để cải tiến, doanh nghiệp sẽ nâng cao đƣợc năng lực cạnh tranh của mình.Sau quá trình nghiên cứu một trƣờng hợp tại Ấn Độ, nhóm tác giả đề xuất mô hình áp dụng sản xuất tinh gọn giúp các nhà quản lý doanh nghiệp hiểu và áp dụng đúng đắn.  S. Vinodh, K.R. Shivraman and S. Viswesh, (2012), “AHP-based lean concept selection in a manufacturing organization”, Journal of Manufacturing Technology Management, Vol. 23 No. 1, pp. 124-136.Việc lựa chọn khái niệm thích hợp về sản xuất tinh gọn là việc quyết định dựa trên nhiều tiêu chí.Quá trình phân tích thứ bậc AHP đƣợc các tác giả sử dụng nhƣ một công cụ để giải quyết vấn đề trên.Dựa trên kết quả của quá trình phân tích AHP, nghiên cứu đã đƣa ra khái niệm sản xuất tinh gọn phù hợp nhất cho các doanh nghiệp áp dụng. Khái niệm và mô hình áp dụng sản xuất tinh gọn trên đƣợc kiểm chứng trong một trƣờng hợp doanh nghiệp sảm xuất. 1.1.2. Một số công trình nghiên cứu về QTTG trong nƣớc 8 Tại Việt Nam trong những năm gần đây, lý thuyết quản trị tinh gọn đƣợc một số doanh nghiệp áp dụng vào quá trình sản xuất và quản lý. Lợi ích mà quản trị tinh gọn mang lại cho doanh nghiệp đã đƣợc minh chứng bởi một số trƣờng hợp thực tiễn. Nhận thức đƣợc lợi ích của quản trị tinh gọn, một số nghiên cứu tại Việt Nam đã lựa chọn quản trị tinh gọn làm chủ đề. Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện nay, các nghiên cứu về quản trị tinh gọn và mô hình phù hợp cho các doanh nghiệp Việt Nam áp dụng còn rất hạn chế. Một số đề tài liên quan đến hƣớng nghiên cứu bao gồm:  Nguyễn Thị Đức Nguyên, Bùi Nguyên Hùng (2010) “Áp dụng lean manufacturing tại Việt Nam thông qua một số tình huống”, Tạp chí Phát triển & Hội nhập, Số 8, tr. 41- 48. Nhóm tác giả đã sử dụng phƣơng pháp nghiên cứu định tính mutiliple cases để nghiên cứu việc áp dụng sản xuất tinh gọn tại ba doanh nghiệp ở Việt Nam để tìm ra sự khác biệt của cơ sở lý thuyết với thực tiễn. Từ đó, nhóm tác giả cũng đƣa ra mô hình áp dụng sản xuất tinh gọn cho các doanh nghiệp Việt Nam nói chung áp dụng vào sản xuất và xây dựng chuỗi giá trị hiện tại và tƣơng lai cho bản thân doanh nghiệp. Tuy nhiên, ba trƣờng hợp nghiên cứu trong đề tài là các doanh nghiệp lớn, có vốn đầu tƣ nƣớc ngoài, do vậy mô hình đƣa ra còn chƣa phù hợp hoàn toàn với điều kiện các doanh nghiệp Việt Nam.  Toon Van Dael, (2012), “Application of lean manufacturing in a new plant of Ariston Vietnam”, Luận văn thạc sĩ, trƣờng Đại học Kinh tế Quốc dân. Bằng các phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn, tác giả đã hệ thống một số lý thuyết về quản trị tinh gọn. Đồng thời, dựa trên nhu cầu tại doanh nghiệp Ariston Việt Nam, tác giả đã thực hiện nghiên cứu và đề xuất kế hoạch áp dụng và triển khai sản xuất tinh gọn tại nhà máy.  Đinh Trọng Thể, (2012), “Nghiên cứu áp dụng mô hình quản lý sản xuất tinh gọn tại Xí nghiệp Cơ khí Quang Trung – Ninh Bình”, Luận văn thạc sĩ, Đại học Bách khoa Hà Nội. Bắt đầu với tổng quan tài liệu, tác giả đã hệ thống đƣợc các 9