Tài liệu 93 nâng cao khả năng cạnh tranh của dn xd

Lêi më ®Çu C¹nh tranh lµ c¬ chÕ vËn hµnh chñ yÕu cña kinh tÕ thÞ trêng, lµ ®éng lùc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. §èi víi mçi chñ thÓ kinh doanh, c¹nh tranh t¹o søc Ðp hoÆc kÝch øng dông khoa häc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt, c¶i tiÕn c«ng nghÖ, thiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ ph¬ng thøc qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh vµ gi¸ b¸n hµng ho¸. C¹nh tranh víi c¸c tÝn hiÖu gi¸ c¶ vµ lîi nhuËn sÏ híng ngêi kinh doanh chuyÓn nguån lùc tõ n¬i sö dông cã hiÖu qu¶ thÊp h¬n sang n¬i sö dông cã hiÖu qu¶ cao h¬n. §èi víi x· héi, c¹nh tranh lµ ®éng lùc quan träng nhÊt ®Ó huy ®éng nguån lùc cña x· héi vµo s¶n xuÊt kinhdoanh hµng ho¸, dÞch vô cßn thiÕu. Qua ®ã n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña toµn x· héi. Do ®ã, viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong mçi doanh nghiÖp lµ rÊt cÇn thiÕt, nã gióp doanh nghiÖp chñ ®éng h¬n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt kinh doanh. Víi ®Ò tµi: “N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp x©y dùng", kÕt hîp víi qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty x©y dùng CTGT 892 thuéc Tæng c«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh 892, em ®· hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. KÕt cÊu luËn v¨n PhÇn I- Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c¹nh tranh Ch¬ng I: Tæng quan vÒ c¹nh tranh Ch¬ng II: C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña C«ng ty x©y dùng CTGT 892 Ch¬ng I: Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ doanh nghiÖp. Ch¬ng II: VËn dông c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµo thùc tr¹ng C«ng ty XDCTGT 892. Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 892. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o Nghiªm Xu©n Phîng vµ c¸c c¸n bé cña C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng 892 ®· gióp ®ì em hoµn thµnh luËn v¨n. Hµ Néi, th¸ng 5 n¨m 2004 1 PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ c¹nh tranh Ch¬ng I: Tæng quan vÒ c¹nh tranh 1.1- Kh¸i niÖm vÒ c¹nh tranh ThuËt ng÷ “C¹nh tranh” cã nguån gèc tõ tiÕng La Tinh víi nghÜa chñ yÕu lµ sù ®Êu tranh, ganh ®ua, thi ®ua gi÷a c¸c ®èi tîng cïng phÈm chÊt, cïng lo¹i, ®ång gi¸ trÞ nh»m ®¹t ®îc nh÷ng u thÕ, lîi thÕ, môc tiªu x¸c ®Þnh. Trong h×nh th¸i c¹nh tranh thÞ trêng, quan hÖ ganh ®ua x¶y ra gi÷a hai chñ thÓ cïng (nhãm ngêi b¸n), còng nh chñ thÓ cÇu (Nhãm ngêi mua), c¶ hai nhãm nµy tiÕn tíi c¹nh tranh víi nhau vµ ®îc liªn kÕt víi nhau b»ng gi¸ c¶ thÞ trêng. Theo Samuelson: C¹nh tranh lµ sù k×nh ®Þch gi÷a c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh víi nhau ®Ó giµnh kh¸ch hµng. Theo Kac-Marx: C¹nh tranh lµ sù ganh ®ua, sù ®Êu tranh gay g¾t gi÷a c¸c nhµ t b¶n ®Ó giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ ®Îe thu ®îc lîi nhuËn siªu ng¹ch. 2 Theo kinh tÕ Am« th× mét thÞ trêng c¹nh tranh hoµn h¶o cã rÊt nhiÒu ngêi mua, ngêi b¸n ®Ó cho kh«ng cã mét ngêi mua hoÆc mét ngêi b¸n duy nhÊt nµo cã ¶nh hëng, cã ý nghÜa ®èi víi gi¸ c¶. Theo cuèn “C¸c vÊn ®Ò ph¸p lý vµ thÓ chÕ vÒ chÝnh s¸ch c¹nh tranh vµ kiÓm so¸t ®éc quyÒn kinh doanh” th× c¹nh tranh lµ mét trong nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ trêng, lµ n¨ng lùc ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng. C¹nh tranh lµ sù sèng cßn cña mçi doanh nghiÖp, ®ã lµ sù ganh ®ua gi÷a c¸c nhµ doanh nghiÖp trong viÖc giµnh mét nh©n tè s¶n xuÊt hoÆc kh¸ch hµng nh»m n©ng cao lîi thÕ cña m×nh trªn thÞ trêng ®Ó ®¹t ®îc mét môc tiªu kinh doanh cô thÓ nh lîi nhuËn, doanh sè hoÆc thÞ phÇn. §èi víi x· héi, c¹nh tranh lµ ®éng lùc quan träng nhÊt ®Ó huy ®éng nguån lùc cña x· héi vµo s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô cßn thiÕu. Qua ®ã n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña toµn x· héi. Trong c¹nh tranh, c¸c doanh nghieÑp yÕu kÐm bÞ ®µo th¶i, doanh nghiÖp míi xuÊt hiÖn. Doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ sÏ tiÕp tôc tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nhê ®ã nguån lùc x· héi ®îc sö dông hîp lý, lµ c¬ së, tiÒn ®Ò cho sù thµnh c«ng trong viÖc t¨ng trëng nÒn kinh tÕ ë mçi quèc gia. 1.2- C¸c lo¹i h×nh c¹nh tranh 1.2.1- C¨n cø vµo ®èi tîng c¹nh tranh: 2 lo¹i 1.2.1.1- C¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi b¸n víi nhau Lµ cuéc c¹nh tranh chÝnh vµ khèc liÖt nhÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Nã cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi c¸c chñ doanh nghiÖp. C¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi b¸n ®iÒu chØnh cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Khi cung mét hµng ho¸ nµo ®ã lín h¬n cÇu th× c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi b¸n lµm cho gi¸ c¶ hµng ho¸ ®ã gi¶m xuèng, chØ nh÷ng doanh nghiÖp nµo ®ñ kh¶ n¨ng c¶i tiÕn c«ng nghÖ, trang bÞ kü thuËt, ph¬ng thøc qu¶n lý vµ h¹ ®îc gi¸ b¸n s¶n phÈm míi cã thÓ tån t¹i. KÕt qu¶ ®Ó ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp nµo chiÕn th¾ng trong cuéc c¹nh tranh nµy lµ t¨ng lîi nhuËn, t¨ng doanh sè vµ thÞ phÇn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, viÖc c¹nh tranh lµ hiÖn tîng tÊt yÕu kh«ng thÓ tr¸nh khái ®èi víi bÊt kú doanh nghiÖp nµo. Thùc tÕt cho thÊy c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi b¸n víi nhau sÏ ®em l¹i lîi Ých cho ngêi mua vµ trong qu¸ tr×nh Êy nh÷ng doanh nghiÖp nµo kh«ng cã chiÕn lîc c¹nh tranh thÝch hîp th× sÏ bÞ g¹t ra khái thÞ trêng vµ ®i ®Õn ph¸ s¶n. Nhng mÆt kh¸c sÏ cã nh÷ng doanh nghiÖp ngµy cµng lín m¹nh nhê n¾m ch¾c “Vò khÝ” c¹nh tranh thÞ trêng vµ d¸m chÊp nhËn “luËt ch¬i” ph¸t triÓn. 1.2.1.2- C¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi mua Lµ cuéc c¹nh tranh trªn c¬ së quy luËt cung cÇu, khi mét lo¹i hµng ho¸, dÞch vô nµo ®ã mµ møc cung nhá h¬n møc cÇu th× cuéc c¹nh tranh cµng trë nªn quyÕt liÖt vµ gi¸ hµng ho¸, dÞch vô ®ã sÏ cµng t¨ng. KÕt qu¶ cuèi cïng lµ ngêi 3 b¸n thu ®îc lîi nhuËn cao, cßn ngêi mua ph¶i mÊt thªm mét sè tiÒn. Khi ®ã ngêi kinh doanh sÏ ®Çu t vèn x©y dùng thªm c¬ së s¶n xuÊt míi hoÆc n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt s½n cã. §ã lµ ®éng lùc quan träng nhÊt lµm t¨ng thªm lîng vèn ®Çu t cho s¶n xuÊt, kinh doanh, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong toµn x· héi. §iÒu quan träng lµ ®éng lùc ®ã hoµn toµn tù nhiªn, kh«ng theo vµ kh«ng cÇn bÊt kú mét mÖnh lÖnh hµnh chÝnh nµo cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc. 1.2.2- C¨n cø vµo møc ®é c¹nh tranh trªn thÞ trêng: 3 lo¹i 1.2.2.1- C¹nh tranh hoµn h¶o Lµ h×nh thøc c¹nh tranh mµ trªn thÞ trêng cã rÊt nhiÒu ngêi b¸n, hä ®Òu qu¸ nhá lÎ nªn kh«ng ¶nh hëng ®Õn gi¸ c¶ thÞ trêng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ kh«ng cÇn biÕt s¶n xuÊt ®îc bao nhiªu, hä ®Òu cã thÓ b¸n tÊt c¶ s¶n phÈm cña m×nh t¹i møc gi¸ thÞ trêng hiÖn hµnh. V× vËy mÆt hµng trong thÞ trêng c¹nh tranh hoµn h¶o kh«ng cã lý do g× ®Ó b¸n rÎ h¬n møc gi¸ thÞ trêng. §ång thêi hµng n¨m còng kh«ng t¨ng gi¸ cña m×nh lªn cao h¬n gi¸ thÞ trêng v× nÕu t¨ng gi¸ th× h·ng sÏ kh«ng b¸n ®îc hµng, do ngêi tiªu dïng sÏ ®i mua hµng víi møc gi¸ hîp lý tõ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña h·ng . Do ®ã c¸c h·ng s¶n xuÊt sÏ lu«n t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ®Õn møc tèi ®a, nhê ®ã ®Ó cã thÓ t¨ng lîi nhuËn. §èi víi thÞ trêng c¹nh tranh hoµn h¶o sÏ kh«ng cã nh÷ng hiÖn tîng cung cÇu gi¶ t¹o, kh«ng bÞ h¹n chÕ bëi c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh Nhµ níc, v× vËy trong thÞ trêng c¹nh tranh hoµn h¶o gi¸ c¶ thÞ trêng sÏ dÇn tíi chi phÝ s¶n xuÊt. 1.2.2.2 - C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o NÕu mét hµng cã thÓ t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn gi¸ c¶ thÞ trêng ®èi víi ®Çu ra cña h·ng Êy th× h·ng Êy ®îc liÖt vµo “hµng c¹nh tranh kh«ng ho¶n h¶o”. Nh vËy, c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o lµ c¹nh tranh trªn thÞ trêng kh«ng ®ång nhÊt víi nhau. Mçi lo¹i s¶n phÈm cã thÓ cã nhiÒu nh·n hiÖu kh¸c nhau mÆc dï sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c s¶n phÈm lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Mçi lo¹i s¶n phÈm l¹i cã uy tÝn, h×nh ¶nh kh¸c nhau, c¸c ®iÒu kiÖn mua b¸n hµng còng rÊt kh¸c nhau. Ngêi b¸n cã thÓ cã uy tÝn ®éc ®¸o kh¸c nhau ®èi víi ngêi mua do nhiÒu lý do kh¸c nhau nh: Kh¸ch hµng quen, g©y ®îc lßng tin tõ tríc... Ngêi b¸n lµ kÐo kh¸ch vÒ phÝa m×nh b»ng nhiÒu c¸ch: qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i, ph¬ng thøc b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô, tÝn dông, chiÕt khÊu gi¸... Lo¹i h×nh c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o hiÖn nay rÊt phæ biÕn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 1.2.2.3- C¹nh tranh ®éc quyÒn Lµ c¹nh tranh trªn thÞ trêng mµ ë ®ã cã mét sè ngêi b¸n mét sè s¶n phÈm thuÇn nhÊt hoÆc nhiÒu ngêi b¸n mét lo¹i s¶n phÈm kh«ng ®ång nhÊt. Hä cã thÓ kiÓm so¸t gÇn nh toµn bé sè lîng s¶n phÈm hay hµng ho¸ b¸n ra trªn thÞ trêng. ThÞ trêng nµy cã pha trén gi÷a ®éc quyÒn vµ c¹nh tranh, ®îc gäi lµ thÞ trêng 4 c¹nh tranh ®éc quyÒn. ë ®©y x¶y ra c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ ®éc quyÒn. §iÒu kiÖn ra nhËp hoÆc rót lui khái thÞ trêng c¹nh tranh ®éc quyÒn cã nhiÒu trë ng¹i do vèn ®Çu t lín hoÆc do ®éc quyÒn vÒ bÝ quyÕt c«ng nghÖ. ThÞ trêng nµy kh«ng cã c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶, mµ mét sè ngêi b¸n toµn quyÒn quyÕt ®Þnh gi¸ c¶. Hä cã thÓ ®Þnh gi¸ cao h¬n, ®iÒu nµy tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm tiªu dïng cña tõng s¶n phÈm, môc ®Ých cuèi cïng lµ hä thu ®îc lîi nhuËn tèi ®a. Nh÷ng doanh nghiÖp nhá tham gia thÞ trêng nµy thêng ph¶i chÊp nhËn b¸n hµng theo gi¸ c¶ cña Nhµ ®éc quyÒn. Trong thùc tÕ cã thÓ cã t×nh tr¹ng ®éc quyÒn x¶y ra nÕu kh«ng cã s¶n phÈm nµo thay thÕ s¶n phÈm ®éc quyÒn hoÆc khi c¸c nhµ ®éc quyÒn liªn kÕt víi nhau. §éc quyÒn g©y trë ng¹i cho sù ph¸t triÓn vµ lµm thiÖt h¹i ®Õn ngêi tiªu dïng. V× vËy, hiÖn nay ë mét sè níc ®· cã luËt chèng ®éc quyÒn nh»m chèng l¹i sù liªn minh ®éc quyÒn gi÷a c¸c nhµ kinh doanh. 1.2.3- C¨n cø vµo ph¹m vi ngµnh kinh tÕ: 2 lo¹i 1.2.3.1- C¹nh tranh trong néi bé ngµnh Lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp cïng s¶n xuÊt vµ tiªu thô mét lo¹i hµng ho¸ hoÆc dÞch vô nµo ®ã. Trong cuéc c¹nh tranh nµy c¸c chñ doanh nghiÖp th«ntÝnh nhau. Nh÷ng doanh nghiÖp chiÕn th¾ng sÏ më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh trªn thÞ trêng. Nh÷ng doanh nghiÖp thu cuéc sÏ ph¶i thu hÑp kinh doanh, thËm chÝ bÞ ph¸ s¶n. 1.2.3.2- C¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh Lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c chñ doanh nghiÖp trong c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c nhau nh»m giµnh lÊy lîi nhuËn lín nhÊt. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh nµy, c¸c chñ doanh nghiÖp lu«n say mª víi nh÷ng ngµnh ®Çu t cã lîi nhuËn nªn ®· chuyÓn vèn kinh doanh tõ nh÷ng ngµnh Ýt thu ®îc lîi nhuËn sang nh÷ng ngµnh cã lîi nhuËn cao h¬n. Sù ®iÒu chØnh nµy sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh sÏ h×nh thµnh nªn sù ph©n phèi vèn hîp lý gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt. KÕt qu¶ cuèi cïng lµ c¸c chñ doanh nghiÖp ®Çu t ë c¸c ngµnh kh¸c nhau víi sè vèn b»ng nhau vµ chØ thu ®îc lîi nhuËn nh nhau. Tøc lµ h×nh thµnh tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n cho tÊt c¶ c¸c ngµnh. 1.3- C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh: 1.3.1- C¸c chØ tiªu chung - HÖ sè vay nî: Tµi s¶n nî HÖ sè vay nî = 5 Tæng tµi s¶n HÖ sè nµy cµng cao, kh¶ n¨ng tù chñ vÒ mÆt tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cµng gi¶m. - HÖ sè thanh to¸n l·i vay LN tríc thuÕ + L·i tiÒn vay HÖ sè thanh to¸n l·i vay = L·i tiÒn vay ChØ tiªu nµy cho biÕt kh¶ n¨ng thanh to¸n l·i vay cña doanh nghiÖp. NÕu tû lÖ nµy qu¸ thÊp sÏ lµm gi¶m kh¶ n¨ng tr¶ l·i, ®ång thêi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp còng kh«ng thÓ cao. §©y lµ mét trong c¸c c¨n cø ®Ó Ng©n hµng quyÕt ®Þnh cã cung cÊp c¸c kho¶n cho vay tiÕp theo hay kh«ng. - HÖ sè thanh to¸n hiÖn hµnh: Tµi s¶n lu ®éng HÖ sè thanh to¸n hiÖn hµnh = Nî ng¾n h¹n - HÖ sè thanh to¸n nhanh: Tµi s¶n lu ®éng – hµng tån kho HÖ sè thanh to¸n nhanh = Nî ng¾n h¹n - HÖ sè thanh to¸n tøc thêi: TiÒn mÆt HÖ sè thanh to¸n tøc thßi = Nî ng¾n h¹n - HÖ sè doanh lîi: Lîi nhuËn tríc thuÕ 6 + Tû lÖ lîi nhuËn trªn doanh thu = Doanh thu Lîi nhuËn tríc thuÕ + Tû lÖ lîi nhuËn trªn vèn SXKD = Vèn s¶n xuÊt kinh doanh Hai hÖ sè trªn ph¶n ¸nh t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. NÕu hÖ sè nµy cµng cao th× hiÖu qu¶ SXKD cña doanh nghiÖp cµng lín. 1.3.2- Nh÷ng chØ tiªu riªng ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp 1.3.2.1- Gi¸ trÞ tróng thÇu vµ sè lîng c¸c c«ng tr×nh th¾ng thÇu ChØ tiªu nµy cho biÕt mét c¸ch kh¸i qu¸t t×nh h×nh kÕt qu¶ dù thÇu cña doanh nghiÖp. Qua ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc chÊt lîng, hiÖu qu¶ cña c«ngt¸c dù thÇu trong n¨m vµ biÕt quy m« cña c¸c c«ng tr×nh mµ doanh nghiÖp ®· tróng thÇu. Tõ ®ã ta thÊy ®îc kh¶ n¨ng, tiÒm lùc cña doanh nghiÖp. - X¸c xuÊt tróng thÇu. + TÝnh theo sè hîp ®ång Ltt K1 = . 100% Ldt Trong ®ã: - K1 x¸c suÊt tróng thÇu theo sè hîp ®ång (%) - Ltt: Tæng sè lÇn th¾ng thÇu - Ldt: Tæng sè lÇn tham gia dù thÇu + TÝnh theo gi¸ trÞ hîp ®ång Gtt K2 = . 100%  Gdt Trong ®ã: - K2: X¸c suÊt tróng thÇu theo gi¸ trÞ hîp ®ång (%) 7 - Gtt: Tæng gi¸ trÞ hîp ®ång th¾ng thÇu - Gdt: Tæng gi¸ trÞ hîp ®ång tham gia dù thÇu 1.3.2.2.2- ThÞ phÇn vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp §©y lµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸i qu¸t kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Trong ®ã thÞ phÇn biÓu hiÖn thµnh hai mÆt: ThÞphÇn tuyÖt ®èi vµ thÞ phÇn t¬ng ®èi. Z gi¸ trÞ x©y l¾p cña doanh nghiÖp PhÇn thÞ trêng tuyÖt ®èi = Z gi¸ trÞ x©y l¾p toµn ngµnh Z GTXL cña doanh nghiÖp HoÆc: = Z doanh thu x©y l¾p toµn ngµnh ThÞ phÇn t¬ng ®èi: §îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së sù so s¸nh ph©n thÞ trêng tuyÖt ®èi cña doanh nghiÖp víi phÇn thÞ trêng tuyÖt ®èi cña mét sè ®èi thñ c¹nh tranh nhÊt. Uy tÝn cña doanh nghiÖp: ChØ tiªu nµy liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c chØ tiªu trªn vµ c¸c yÕu tè kh¸c nh: ChÊt lîng c«ng tr×nh, tæ chøc doanh nghiÖp, tæ chøc c¸c dù ¸n thi c«ng, markesting... Ch¬ng II: C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp 2.1- M«i trêng kinh doanh cña doanh nghiÖp 2.1.1- C¸c lo¹i m«i trêng kinh doanh Mét doanh nghiÖp nãi chung vµ doanh nghiÖp x©y dùng giao th«ng nãi riªng kh«png thÓ ë thÕ khÐp kÝn, mµ cã ph¶i cã mét m«i trêng tån t¹i nhÊt ®Þnh. NhÊt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, doanh nghiÖp lu«n lu«n ph¶i trao ®æi thêng xuyªn víi nh÷ng ®èitîng cã liªn quan ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiªpj nh: kh¸ch hµng, b¹n hµng, ®èi thñ c¹nh tranh, c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc... Nh vËy, m«i trêng kinh doanh lµ toµn bé c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. M«i trêng ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp cã thÓ chia thµnh 3 møc ®é: 2.1.1.1- M«i trêng vÜ m« 8 Gåm c¸c yÕu tè n»m bªn ngoµi doanh nghiÖp, ®Þnh h×nh vµ cã ¶nh hëng ®Õn c¸c m«i trêng t¸c nghiÖp vµ m«i trêng néi bé, t¹o ra c¸c c¬ héi vµ nguy c¬ ®èi víi doanh nghiÖp. Nã ¶nh hëng ®Õn tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh doanh, nhng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i theo. 2.1.1.2 - M«i trêng t¸c nghiÖp Bao hµm c¸c yÕu tè bªn ngoµi doanh nghiÖp, ®Þnh híng sù c¹nh tranh trong ngµnh, ®îc x¸c ®Þnh ®èi víi mét ngµnh cô thÓ. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh ®Òu chÞu ¶nh hëng cña m«i trêng nµy. NhiÒu khi m«i trêng vÜ m« vµ m«i trêng t¸c nghiÖp kÕt hîp víi nhau ®îc gäi lµ m«i trêng bªn ngoµi, nghÜa lµ n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña doanh nghiÖp. 2.1.1.3- Hoµn c¶nh néi bé (hay c¸c yÕu tè bªn trong cña doanh nghiÖp) Bao gåm c¸c yÕu tè néi t¹i trong doanh nghiÖp, ®«i khi hoµn c¶nh néi bé ®îc gäi lµ m«i trêng néi bé hoÆc m«i trêng kiÓm so¸t ®îc. 2.1.2- Ph©n tÝch m«i trêng vµ dù b¸o diÔn biÕn m«i trêng kinh doanh Ph©n tÝch m«i trêng vµ dù b¸o diÔn biÕn m«i trêng kinh doanh nh»m khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng mÆt m¹nh vµ h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng yÕu ®iÓm cña doanh nghiÖp nh»m thùc hiÖn tèt nhÊt môc tiªu ®· ®Ò ra, ®ång thêi n¾m b¾t c¸c c¬ héi vµ gi¶m thiÓu c¸c nguy c¬ do m«i trêng t¹o nªn, ®ÆcbiÖt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Çy biÕn ®éng hiÖn nay. §Ó cã thÓ cã ®îc nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng vµ kÞp thêi, c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn cã hÖ thèng th«ng tin thÝch hîp vµ ®óng lóc. Néi dung chÝnh cña hÖ thèng nµy gåm c¸c bíc: - ThiÕt lËp nhu cÇu th«ng tin. - ThiÕt lËp hÖ thèng thu nhËp th«ng tin. - Dù b¸o diÔn biÕn m«i trêng kinh doanh. 2.1.2.1- ThiÕt lËp nhu cÇu th«ng tin 9 X¸c ®Þnh nhu cÇu th«ng tin X¸c ®Þnh c¸c nguån th«ng tin tæng qu¸t X¸c ®Þnh c¸c nguån th«ng tin cô thÓ ThiÕt lËp hÖ thèng th«ng tin VËn hµnh hÖ thèng thu nhËp th«ng tin ®Ó dù b¸o MTKD Dù b¸o diÔn biÕn m«i trêng kinh doanh LËp b¶ng tæng hîp m«i trêng kinh doanh Ph©n tÝch mÆt m¹nh, yÕu, c¬ héi, nguy c¬ - B¶ng tæng hîp ®iÒu kiÖn m«i trêng vÜ m« §Ò ra ph¶n øng chiÕn lîc Theo dâi vµ cËp nhËt hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý - B¶ng th«ng tin vÒ ®èi thñ c¹nh tranh. - B¶ng tæng hîp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng. - B¶ng tæng hîp th«ng tin vÒ ngêi cung cÊp hµng. ViÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu th«ng tin lµ c¬ së cho viÖc t×m kiÕm th«ng tin sau nµy, nã gióp gi¶m nhÑ t×nh tr¹ng thiÕu th«ng tin hay th«ng tin kh«ng thÝch hîp cho viÖc ra quyÕt ®Þnh. b- X¸c ®Þnh nguån th«ng tin tæng qu¸t: Th«ng tin tæng qu¸t gåm 4 nguån: - Nguån th«ng tin thø cËp néi bé. - Nguån th«ng tin thø cÊp bªn ngoµi. 10 - Nguån th«ng tin s¬ cÊp néi bé. - Nguån th«ng tin s¬ cÊp bªn ngoµi. Th«ng tin thø cÊp lµ c¸c th«ng tin ®îc thu thËp theo mét môc ®Ých nµo ®ã. Th«ng tin s¬ cÊp thu ®îc tõ c¸c nghiªn cøu, kh¶o s¸t ban ®Çu. C¸c nguån th«ng tin thø cÊp néi bé cÇn ®îc th«ng tin qu¶n lý. Sau ®ã lÇn lît tham kh¶o c¸c th«ng tin thø cÊp bªn ngoµi, th«ng tin s¬ cÊp néi bé vµ cuèi cïng lµ c¸c th«ng tin s¬ cÊp bªn ngoµi v× lý do thêi gian vµ chi phÝ. c- X¸c ®Þnh râ c¸c nguån th«ng tin cô thÓ: Nguån th«ng tin thø cÊp néi bé lµ c¸c chøng tõ thu tiÒn, biªn lai b¸n hµng, c¸c lo¹i b¸o c¸o, c¸c kÕt qu¶ kh¶o s¸t tríc ®©y, ®¸nh gi¸ vÒ nh©n sù... Nguån th«ng tin thø cÊp bªn ngoµi lµ c¸c tµi liÖu ®îc c«ng bè cña ChÝnh phñ Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng, c¸c b¸o, t¹p chÝ, v¨n b¶n, tµi liÖu cña c¸c tæ chøc ph¸t hµnh. Nguån th«ng tin s¬ cÊp néi bé chÝnh lµ khai th¸c tõ néi bé, träng t©m lµ nh©n sù cña doanh nghiÖp trong mèi quan hÖ t¬ng t¸c víi c¸c yÕu tè cña mioi trêng vÜ m« còng nh m«i trêng t¸c nghiÖp. 2.1.2.2- ThiÕt lËp hÖ thèng thu thËp th«ng tin a- X©y dùng hÖ thèng thu thËp th«ng tin: Thu thËp th«ng tin m«i trêng lµ qu¸ tr×nh t×m kiÕm th«ng tin vÒ c¸c ®iÒu kiÖn m«i trêng liªn quan. Néi dung cña c«n viÖc nµy lµ ®Ò ra tr¸ch nhiÖm, x©y dùng mét c¬ chÕ h÷u hiÑu cho c«ng t¸c thu thËp th«ng tin vµ th«ng qua quyÕt ®Þnh ®Ó phæ biÕn th«ng tin trong toµn doanh nghiÖp. *Th«ng tin vÒ c¹nh tranh Doanh nghiÖp cã thÓ cã c¸i nh×n thÊu suÊt b»ng c¸ch theo dâi c¸c tÝn hiÖu thÞ trêng cña ®èi thñ c¹nh tranh. TÝn hiÖu thÞ trêng lµ bÊt kú hµnh ®éng nµo cña ®èi thñ c¹nh tranh, trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cho thÊy ý ®Þnh, ®éng c¬, môc ®Ých hoÆc t×nhh×nh néi bé cña hä. Cã mÊy lo¹i tÝn hiÖu thÞ trêng chñ yÕu cña ®èi thñ c¹nh tranh: - Th«ng b¸o tríc - C«ng bè sau -Th¶o luËn hoÆc nhËn xÐt c«ng khai. - Tæ chøc héi nghÞ - §iÒu chØnh c¨n b¶n do chÖch híng. - §Ó lé chiÕn thuËt dù bÞ - §èi phã chÐo - §èi diÔn vâ d¬ng oai - KiÖn tông * Th«ng tin vÒ nguån nh©n lùc 11 Th«ng tin vÒ nguån nh©n lùc cung cÊp cho nhµ qu¶n trÞ vÒ quy m«, ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng hiÖn cã, ®¸nh gi¸ n¨ng lùc vµ chi phÝ nh©n c«ng ®èi víi c¸c ph¬ng ¸n chiÕn lîc kh¸c nhau cña doanh nghiÖp. * Th«ng tin s¶n xuÊt Bé phËn s¶n xuÊt chÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp nhiÒu th«ng tin cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp, tríc hÕt lµ c¸c d÷ liÖu liªn quan ®Õn gi¸ thµnh s¶n xuÊt baogåm: §¸nh gi¸ triÓn väng gi¸ thµnh dùa trªn dù b¸o vÒ ®iÒu kiÖn m«i trêng liªn quan, dù b¸o vÒ chi phÝ c¨n cø vµo thay ®æi néi bé ®· ®îc ®Ò xuÊt vµ c¸c chi phÝ liªn quan c¨n cø vµo nguyªn liÖu, nh©n sù vµ thiÕt bÞ t¬ng tù ®îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm. * Th«ng tin vÒ nghiªn cøu ph¸t triÓn Th«ng tin do bé phËn nghiªn cøu ph¸t triÓn cung cÊp, chñ yÕu lµ vÒ s¶n phÈm hoÆc quy tr×nh s¶n xuÊt míi cã liªn quan ®Õn doanh nghiÖp, tÝnh thiÕt thùc cña c¸c ý ®å s¶n phÈm, gi¸ thµnh ph¸t triÓn vµ s¶n xuÊt s¶n phÈm míi. §©y cã thÓ lµ nguån ®Çu tiªu cung cÊp sè liÖu liªn quan ®Õn c«ng nghÖ. * Th«ng tin vÒ tµi chÝnh Bé phËn tµi chÝnh ph¶i cung cÊp nhiÒu th«ng tin h¬n so víi bÊt kú lÜnh vùc nµo kh¸c th«ng qua c¸c ®ît b¸o c¸o thêng xuyªn hoÆc ®ét xuÊt. B¸o c¸o thêng xuyªn ®Þnh kú lµ c¸c b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, tæng kÕt tµi s¶n, b¸o c¸o t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh... B¸o c¸o ®ét xuÊt do bé phËn tµi chÝnh cung cÊp cã thÓ lµ c¸c sè liÖu ph©n tÝch chi tiÕt vÒ chi phÝ, dù to¸n, chi phÝ huy ®éng vèn, dù b¸o vÒ thuÕ, c¸c hÖ sè ®iÒu chØnh, c¬ cÊu tµi chØnh, kh¶ n¨ng sinh lêi... * Th«ng tin vÒ Marketing Th«ng tin thêng xuyªn mµ bé phËn Marketing ph¶i cung cÊp cho l·nh ®¹o doanh nghiÖp lµ sè liÖu vÒ lîng hµng b¸n ra, chi phÝ qu¶ng c¸o vµ thÞ phÇn. Th«ng tin ®ét xuÊt cã thÓ lµ sè liÖu ph©n tÝch vÒ tÝch hÊp dÉn cña ngµnh hµng, quy m« thÞ trêng, møc t¨ng trêng cña thÞ trêng, cêng ®é c¹nh tranh, tÝnhthêi vô, søc c¹nh tranh cña gi¸... C¸c sè liÖu kh¸c mµ bé phËn Marketing cã thÓ cung cÊp lµ ph©n tÝch kh¶ n¨ng c¹nh tranh, so s¶n s¶n phÈm theo ý kiÕn kh¸c hµng vµ c¸c sè liÖu tr¾c nghiÖm kh¸c còng nh ®¸nh gi¸ vÒ c¸cchiÕn dÞch qu¶ng c¸o. Ngoµi ra bé phËn Marketing cßn cã nhiÖm vô theo dâi diÔnbiÕn t×nh h×nh hoÆc c¸c mÆt ho¹t ®éng cô thÓ mét c¸ch liªn tôc hoÆc theo ®Þnh kú, thu thËp th«ng tin cã tÝnh tæng qu¸t vÒ m«i trêng vÜ m«, m«i trêng t¸c nghiÖp. * Th«ng tin vÒ v¨n ho¸ tæ chøc V¨n ho¸ tæ chøc cña mét doanh nghiÖp cã thÓ t×m hiÓu b»ng viÖc nghiªn cøu nh÷ng biÓu hiÖn bªn ngoµi vµ tiÕp tôc ®i s©u vµo c¸c thãi quen vµ quan ®iÓm th«ng thêng cña nh©n viªn mµ b×nh thêng kh«ng nhËn ra ®îc. 12 b- VËn hµnh hÖ thèng thu thËp th«ng tin theo dâi m«i trêng kinh doanh Môc ®Ých cña viÖc theo dâi m«i trêng kinh doanh lµ nh»m x¸c ®Þnh chiÒu híng, møc ®é, tèc ®é vµ biªn ®é cña sù thay ®æi trong c¸c ¶nh hëng m«i trêng. ViÖc nhËn biÕt c¸c yÕu tè nµy gióp ta x¸c ®Þnh ®îc kh¶ n¨ng t¸c ®éng cña biÕn ®æi m«i trêng vµ c¸c nç lùc chiÕn lîc cña doanh nghiÖp. Mét c«ng viÖc quan träng trong hÖ thèng thu thËp th«ng tin lµ phæ biÕn chóng. V× vËy doanh nghiÖp cÇn ®¶m b¶o cho c¸c kªnh truyÒn ®¹t th«ng tin néi bé lu«n lu«n më . Ngoµi ra cÇn ph¶i n¾m ®îc th«ng tin nµo lµ cÇn thiÕt víi mét h×nh thøc ®óng, tr¸nh trêng hîp qu¸ th«ng tin vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi sö dông th«ng tin. 2.1.2.3- Dù b¸o diÔn biÕn m«i trêng kinh doanh a- Dù b¸o diÔn biÕn: Ph¬ng ph¸p Néi dung 1- Quan ®iÓm cña Chän nh÷ng ngêi am hiÓu vµ ®Ò nghÞ hä ®¸nh gi¸ vÒ chuyªn viªn tÇm quan träng vµ x¸c xuÊt cña c¸c diÔn biÕn kh¸c nhau cã thÓ x¶y ra trong t¬ng lai 2- Ngo¹i suy xu híng Nhµ nghiªn cøu dông c¸c ®êng cong phï hîp nhÊt theo chuçi thêi gian trong qu¸ khø lµm c¬ së cho phÐp ngo¹i suy, ph¬ng ph¸p nµy cã ®é tin cËy thÊp. 3- Liªn hÖ su híng Nhµ nghiªn cøu liªn hÖ nhiÒu chuçi thêi gian kh¸c nhau ®Ó t×m ra mèi quan hÖ cÇn dù b¸o 4- M« h×nh ho¸ n¨ng LËp ra c¸c hÖ ph¬ng tr×nh nh»m m« t¶ hÖ thèng bªn dlîng íi, trong ®ã c¸c hÖ sè cña ph¬ng tr×nh lµ c¸c sè trung b×nh thèng kª. 5- Ph©n tÝch ¶nh hëng Nh»m nghiªn cøu ¶nh hëng cña mét sù kiÖn nÕu nã chÐo x¶y ra ®Õn c¸c khuynh híng kh¸c. 6- Dù b¸o møc ®é Nghiªn cøu nh÷ng sù kiÖn kinh tÕ cã thÓ g©y ¶nh híng nguy hiÓm lín ®Õn doanh nghiÖp B¶ng 2.3: C¸c ph¬ng ph¸p c¬ b¶n dù b¸o m«i trêng kinh doanh Muèn ®Ò ra ®îc chiÕn lîc cña doanh nghiÖp trong t¬ng lai th× ®iÒu quan träng lµ ph¶i tiªn liÖu ®îc lo¹i h×nh m«i trêng kinh doanh mµ doanh nghiÖp sÏ gÆp ph¶i trong t¬ng lai. Do vËy môc ®Ých cña viÖc dù b¸o m«i trêng kinh doanh vµ lîng ®Þch thêi gian vµ kh¶ n¨ng t¸c ®éng cña c¸c ¶nh hëng m«i trêng. Nãi c¸ch kh¸c lµ cÇn dù b¸o khi nµo c¸c ¶nh hëng ®ã sÏ diÔn ra vµ kh¶ n¨ng diÔn 13 biÕn cña chóng nh thÕ nµo. Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó dù b¸o diÔn biÕn m«i trêng, chóng kh¸c nhau vÒ møc ®é phøc t¹p vµ ®é tin cËy. Mçi doanh nghiÖp cÇn ®¸nh s¸t thùc c¸c nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng cña m×nh khi lùa chän ph¬ng ph¸p dù b¸o, b¶ng 2.3 m« t¶ v¾n t¾t c¸c ph¬ng ph¸p dù b¸o. b- LËp b¶ng tæng hîp m«i trêng kinh doanh B¶ng 2.4 lµ c«ng cô h÷u Ých cho viÖc ph©n tÝch m«i trêng vÜ m«, m«i trêng c¹nh tranh vµ t×nh h×nh néi bé, b¶ng tæng hîp m«i trêng kinh doanh tæng hîp c¸c yÕu tè m«i trêng chÝnh yÕu trong ®ã liÖt kª tõng yÕu tè vµ ®¸nh gi¸ ¶nh hëng (tèt hay xÊu) vµ ý nghÜa (hoÆc t¸c ®éng) cña yÕu tè ®ã víi doanh nghiÖp. 1 2 C¸c yÕu tè m«i tr- Møc ®é quan träng êng cña yÕu tè ®èi víi ngµnh LiÖt kª c¸c yÕu tè Ph©n lo¹i møc ®é m«i trêng c¬ b¶n quan träng cña mçi vµ c¸c thµnh tè cña yÕu tè cao = 2, chóng trung b×nh = 3 thÊp =1 3 4 5 T¸c ®éng ®èi víi TÝnh chÊt t¸c §iÓm doanh nghiÖp ®éng Ph©n lo¹i møc ®é t¸c ®éng cña mçi yÕu tè ®èi víi doanh nghiÖp NhiÒu = 3, M« t¶ tÝnh Ph©n lo¹i sè ë chÊt t¸c ®éng cét 2 víi cét 3 Tèt = (+) vµ lÊy kÕt qu¶ cét 4 XÊu = (-) trung b×nh =2 kh«ng t¸c ®éng = 1 B¶ng 2.4- B¶ng tæng hîp m«i trêng kinh doanh c- Ph©n tÝch mÆt m¹nh, mÆt yÕu, c¬ héi, nguy c¬: C¸c yÕu tè ®¸nh gi¸ lµ tèt trong phÇn tæng hîp m«i trêng vÜ m«, m«i trêng t¸c nghiÖp vµ t×nh h×nh néi bé cho thÊy c¬ héi mµ doanh nghiÖp cã thÓ tranh thñ, cßn c¸c yÕu tè ¶nh hëng xÊu cho thÊy nguy c¬ tiÒm Èn ®èi víi doanh nghiÖp. Ngîc l¹i sè ®iÓm céng dån cã gi¸ trÞ cao ë phÇn tæng hîp t×nh h×nh ®Çy ®ñ c¹nh tranh chØ ra lÜnh vùc nµo cã thÓ g©y nguy c¬ tõ phÝa ®ã. Khi doanh nghiÖp ph©n tÝch c¸c c¬ héi vµ nguy c¬ cÇn chó ý ®Õn c¸c c¬ héi tèt nhÊt vµ nguy c¬ xÊu nhÊt. §ång thêi t×m ra sù c©n ®èi gi÷a c¸c mÆt m¹nh, mÆt yÕu, c¬héi vµ nguy c¬ sao cho cã lîi nhÊt. Cã hai kiÓu ma trËn ph©n lîi u tiªn vµ khung ph©n tÝch mÆt m¹nh, mÆt yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬ nh sau: * Ma trËn c¬ héi Ma trËn c¬ héi ph©n lo¹i c¬ héi theo thø tù u tiªn trªn c¬ së x¸c ®Þnh møc ®é t¸c ®éng cña chóng ®èi víi doanh nghiÖp vµ x¸c suÊt mµ doanh nhiÖp cã thÓ tranh thñ ®îc c¬ héi ®ã (h×nh 2.5) nÕu x¸c suÊt mµ dianh nghiÖp cã thÓ tranh thñ c¬ héi cô thÓ nµo ®ã cã thÓ tÝnh ®îc vµ t¸c ®éng tµi chÝnh cña c¬ héi cã thÓ dù b¸o ®îc th× cã thÓ ghi gi¸ trÞ kú väng cña c¬ héi ®ã vµo mét « cña ma trËn. X¸c xuÊt tranh thñ c¬ héi 14 Ma trËn nguy c¬ gièng hÖt nh ma trËn c¬ héi, chØ kh¸c lµ cã thªm mét cét vÒ møc ®é t¸c ®éng. Cét nµy ph¶n ¸nh c¸c nguy c¬ c¸c t¸c ®éng hiÓm nghÌo, cã thÓ lµm cho doanh nghiÖp sôp ®æ hoµn toµn nh nguy c¬ ph¸ s¶n. Lo¹i nguy c¬ nµy thËm chÝ víi mét x¸c xuÊt x¶y ra ë møc ®é trung b×nh còng cÇn ph¶i ®îc gi¶m thiÓu nÕu doanh nghiÖp cßnmuèn duy tr× ho¹t ®éng. * Ma trËn ph©n tÝch mÆt m¹nh, mÆt yÕu, c¬ héi, nguy c¬ Môc ®Ých cña viÖc ph©n tÝch nµy lµ phèi hîp c¸c mÆt m¹nh, mÆt yÕu víi c¸c c¬ héi vµ nguy c¬ thÝch hîp. Cã thÓ thùc hiÖn qu¸ tr×nh phèi hîp nµy b»ng c¸ch sö dông ma trËn SWOT (h×nh 2.7) §Ó x©y dùng ma trËn SWOT, tríc tiªn cÇn ph¶i kÓ ra c¸c mÆt m¹nh, mÆt yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬ ®îc x¸c lËp b»ng c¸c ma trËn thø tù u tiªn theo c¸c « t¬ng øng. Sau ®ã mµ ph©n tÝch chiÕn lîc tiÕn hµnh so s¸nh mét c¸ch cã hÖ thèng tõng cÆp t¬ng øng c¸c yÕu tè nãi trªn ®Ó t¹o ra c¸c cÆp phèi hîp LogÝc. Qu¸ tr×nh nµy t¹o ra 4 nhãm phèi hîp c¬ b¶n, t¬ng øng víi c¸c nhãm nµy lµ c¸c ph¬ng ¸n, chiÕn lîc mµ ta cÇn xem xÐt. MÆt m¹nh (S) MÆt yÕu (W) C¬ héi (O) Phèi hîp S/O Phèi hîp W/O Nguy c¬ (T) Phèi hîp T/S Phèi hîp W/T B¶ng 2.7: Ma trËn SWOT d- §Ò ra chiÕn lîc ph¶n øng §Õn ®©y doanh nghiÖp ®· cã ®ñ th«ng tin ®Ó ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p chiÕn lîc ®¸p l¹i c¸c nguy c¬ hoÆc c¬ héi ph¸t sinh trong m«i trêng kinh doanh. C¸c biÖn ph¸p ®ã cã thÓ lµ th«ng qua chiÕn lîc míi, th«ng qua môc tiªu míi vµ chiÕn lîc t¬ng øng hoÆc chøc n¨ng, nhiÖm vô míi cïng víi c¸c môc tiªu vµ chiÕn lîc liªn quan. C¸c chiÕn lîc ®Ò ra dùa trªn c¬ së dù b¸o vÒ m«i trêng. §Ó ®Ò phßng dù b¸o kh«ng chÝnh x¸c, doanh nghiÖp cÇn ®Ò ra chiÕn lîc víi mét ®é linh ho¹t vµ cã tÝnh dù phßng. e- Theo dâi vµ cËp nhËt th«ng tin Doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng theo dâi hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý ®Ó ®¶m b¶o ch¾c ch¾n lµ hÖ thèng nµy ho¹t ®éng nh dù kiÕn, nÕu cã trôc chÆc th× cã thÓ ®iÒu chØnh kÞp thêi. 2.2- Ph©n tÝch c¸c yÕu tè hoµn c¶nh bªn ngoµi vµ hoµn c¶nh néi bé ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp 2.2.1- Hoµn c¶nh bªn ngoµi: Lµ toµn bé c¸c yÕu tè bªn ngoµi doanh nghiÖp t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, nã bao gåm c¸c yÕu tè sau: 15 2.2.1.1- YÕu tè ChÝnh phñ vµ chÝnh trÞ: ThÞ trêng cã t¸c dông nh mét “bµn tay v« h×nh” ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. Song nÕu chØ phã mÆc cho thÞ trêng th× dÔ bÞ ®i ®Õn khñng ho¶ng thõa hoÆc khñng ho¶ng thiÕu. ë ®©y rÊt cÇn mét “Bµn tay h÷u h×nh” can thiÖp, híng dÉn nÒn kinh tÕ ®i theo môc tiªu, chiÕn lîc ®· chän. §ã chÝnh lµ sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. V× vËy, yÕu tè ChÝnh phñ vµ chÝnh trÞ cã ¶nh hëng ngµy cµng lín ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ cña ®Êt níc, trong ®ã cã sù æn ®Þnh cña ChÝnh phñ lµ tiÒn ®Ò cho sù æn ®Þnh cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Ngoµi ra c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña ChÝnh phñ nh: - Quy ®Þnh vÒ chèng ®éc quyÒn - LuËt b¶o vÖ m«i trêng - ThuÕ - C¸c chÕ ®é ®·i ngé ®Æc biÖt. - Quy ®Þnh vÒ thuª mín vµ khuyÕn m·i. Lu«n t¹o ra c¸c c¬ héi vµ nguy c¬ cho doanh nghiÖp, nh»m híng chóng theo mét quü ®¹o cÇn thiÕt. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ho¹t ®éng dùa theo c¸c NghÞ ®Þnh vµ v¨n b¶n híng dÉn, ®Æc biÖt lµ c¸c NghÞ ®Þnh: - NghÞ ®Þnh 52/1999/N§-CP ngµy 08/7/1999 vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng c¬ b¶n. - NghÞ ®Þnh 12/2000/N§-CP ngµy 05/5/2000 vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña quy chÕ qu¶n lý ®Çu t ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 52/1999/N§-CP. - NghÞ ®Þnh 88/1999/N§-CP ngµy 01/9/1999 vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ ®Êu thÇu. - NghÞ ®Þnh 14/N§-CP ngµy 05/5//2000 vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña quy chÕ ®Êu thÇu, ban hµnh kÌm NghÞ ®Þnh 88/1999/N§-CP. Ngoµi ra cßn cã c¸c quy ®Þnh vÒ khung gi¸, møc gi¸, nh÷ng quy ®Þnh vÒ thuª mín, thuÕ, cho vay, qu¶ng c¸o... b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i tu©n theo. ChÝnh phñ cã thÓ t¹o ra c¸c c¬ héi hoÆc nguy c¬ ®èi víi doanh nghiÖp ch¼ng h¹n, ®iÒu 10 quy chÕ ®Êu thÇu ban hµnh kÌm NghÞ ®Þnh 88/1999/N§-CP ngµy 01/9/1999, quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn ®Êu thÇu quèc tÕ vµ u ®·i nhµ thÇu “Nhµ thÇu níc ngoµi khi tham dù ®Êu thÇu quèc tÕ t¹i ViÖt Nam hoÆc ph¶i liªn doanh víi nhµ thÇu ViÖt Nam hoÆc ph¶i cam kÕt sö dông thÇu phô ViÖt Nam...” quy ®Þnh nµy nh»m t¹o ra u ®·i cho c¸c nhµ thÇu ViÖt Nam khi tham gia ®Êu thÇu. 2.2.1.2- C¸c ®èi thñ c¹nh tranh 16 Sù hiÓu biÕt vÒ ®èi thñ c¹nh tranh cã mét ý nghÜa quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. C¸c ®èi thñ c¹nh tranh nhau sÏ quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt vµ møc ®é ganh ®ua, thñ thuËt dµnh lîi thÕ trong ngµnh. Møc ®é c¹nh tranh phô thuéc vµo mèi t¬ng t¸c gi÷a c¸c yÕu tè nh: sè lîng doanh nghiÖp tham gia c¹nh tranh, møc ®é t¨ng trëng cña c¸c ngµnh, c¬ cÊu chi phÝ cè ®Þnh vµ møc ®é ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Ngoµi ra c¸c ®èi thñ c¹nh tranh míi vµ gi¶i ph¸p c«ng nghÖ míi còng thêng lµm thay ®æi møc ®é vµ tÝnh chÊt c¹nh tranh §iÒu g× ®èi thñ c¹nh tranh muèn ®¹t tíi §iÒu g× ®èi thñ c¹nh tranh ®ang lµm vµ cã thÓ lµm ®îc ? Môc ®Ých t¬ng lai ChiÕn lîc hiÖn t¹i C¸c vÊn ®Ò cÇn tr¶ lêi vÒ ®èi thñ c¹nh tranh - §èi thñ cã b»ng lßng víi vÞ trÝ hiÖn t¹i kh«ng ? - Kh¶ n¨ng ®èi thñ chuyÓn dÞch vµ ®æi híng chiÕn lîc nh thÕ nµo? - §iÓm yÕu cña ®èi thñ c¹nh tranh lµ g× ? - §iÒu g× cã thÓ khiÕn ®èi thñ c¹nh tranh mét c¸ch m¹nh mÏ vµ co hiÖu qu¶ nhÊt. NhËn ®Þnh C¸c tiÒm n¨ng (c¶ mÆt m¹nh vµ mÆt yÕu) a- Môc ®Ých t¬ng lai Sù hiÓu biÕt môc ®Ých cña ®èi thñ c¹nh tranh gióp doanh nghiÖp ®o¸n biÕt ®îc: - Møc ®é mµ ®èi thñ c¹nh tranh b»ng lßng víi kÕt qu¶ tµi chÝnh vµ vÞ trÝ hiÖn t¹i cña hä. - Kh¶ n¨ng ®èi thñ c¹nh tranh thay ®æi chiÕn lîc nh thÕ nµo? - Søc m¹nh ph¶n øng cña ®èi thñ tríc nh÷ng diÔn biÕn bªn ngoµi. - TÝnh chÊt hÖ träng cña c¸c s¸ng kiÕn mµ ®èi thñ ®Ò ra. C¸c yÕu tè chñ yÕu cÇn ®iÒu tra liªn quan ®Õn c¸c môc ®Ých cña ®èi thñ c¹nh tranh lµ: - C¸c môc ®Ých vÒ tµi chÝnh - Th¸i ®é víi c¸c rñi ro - C¬ cÊu tæ chøc - C¸c hÖ thèng vµ th«ng lÖ kÕ to¸n - C¸c nh©n viªn qu¶n trÞ, ®Æc biÖt lµ gi¸m ®èc ®iÒu hµnh. 17 C¸c th«ng tin nhËn dîc qua viÖc ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò nªu trªn gióp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ trêng, ë nh÷ng n¬i mµ doanh nghiÖp cã thÓ ®¹t ®îc môc tiªu mµ kh«ng gÆp ph¶i c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nguy hiÓm vµ kh«ng ph¶i ®¬ng ®Çu víi nh÷ng thö th¸ch quyÕt liÖt. NÕu kh«ng t×m ®îc vÞ trÝ nh vËy th× doanh nghiÖp nhê c¸c th«ng tin trªn, lu«n lu«n cã thÓ t×m ®îc vÞ trÝ tèt h¬n ®Ó ph¸t triÓn c¸c chiÕn lîc mµ nã cã thÓ b¶o vÖ tríc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh mµ doanh nghiÖp ®ang vµ sÏ gÆp ph¶i. b- NhËn ®Þnh: Mét ®iÒu rÊt cã lîi cho doanh nghiÖp lµ n¾m b¾t ®îc nh÷ng nhËn ®Þnh cña ®èi thñ c¹nh tranh vÌ chÝnh hä vµ c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong ngµnh. NÕu nh c¸c nhËn ®Þnh nµy kh«ng chÝnh x¸c th× chóng sÏ t¹o ra c¸c “®iÓm mï”, tøc lµ yÕu ®iÓm cu¶ ®èi ph¬ng. T¬ng tù nh vËy, doanh nghiÖp cã thÓ cã nh÷ng nhËn ®Þnh thiÕu chÝnh x¸c vÒ c¸c doanh nghiÖp kh¸c vµ vÒ m«i trêng ho¹t ®éng cña m×nh. c- ChiÕn lîc hiÖn thêi: CÇn ph¶i hiÓu râ chiÕn lîc hiÖn thêi cña tõng ®èi thñ c¹nh tranh, kÓ c¶ c¸c ®èi thñ tiÒm Èn. §iÒu quan träng lµ doanh nghiÖp cÇn ph¶i biÕt ®îc c¸c ®èi thñ ®ang tham gia c¹nh tranh nh thÕ nµo. V× vËy, cÇn chó träng xem xÐt c¸c chÝnh s¸ch t¸c nghiÖp chÝnh yÕu cña doanh nghiÖp c¹nh tranh trong tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ xem xÐt hä t×m c¸ch liªn kÕt c¸c bé phËn chøc n¨ng nh thÕ nµo. d- TiÒm n¨ng: Môc ®Ých, nhËn ®Þnh vµ chiÕn lîc hiÖn thêi cña ®èi thñ c¹nh tranh cã ¶nh hëng ®Õn tÝnh hîp lý, thêi gian, tÝnh chÊt vµ cêng ®é ph¶n øng cña hä. Kh¶ n¨ng ®èi thñ c¹nh tranh ph¶n øng tríc c¸c diÔn biÕn tuú thuéc vµo c¸c u vµ nhîc ®iÓm cña hä. Doanh nghiÖp ph¶i xem xÐt ®Õn tiÒm n¨ng chÝnh yÕu cña ®èi thñ c¹nh tranh, u ®iÓm, nhîc ®iÓm cña hä trong lÜnh vùc sau: - C¸c lo¹i s¶n phÈm. - HÖ thèng ph©n phèi vµ b¸n hµng - Tr×nh ®é t¸c nghiÖp. - Nghiªn cøu vµ thiÕt kÕ c«ng nghÖ - Gi¸ thµnh. - TiÒm lùc tµi chÝnh - Tæ chøc - N¨ng lùc qu¶n lý chung - Danh môc ®Çu t - Nguån nh©n lùc - Quan hÖ x· héi 18 Ngoµi c¸c yÕu tè kÓ trªn, cÇn xem xÐt ®Õn tÝng thèng nhÊt cña c¸c môc ®Ých vµ chiÕn lîc cña ®èi thñ c¹nh tranh: tÝnh thèng nhÊt néi bé, sù phï hîp víi ®iÒu kiÖn m«i trêng, nguån nh©n lùc, n¨ng lùc qu¶n lý cña ngêi ®iÒu hµnh. TÝnh thèng nhÊt nµy cã thay ®æi kh«ng vµ thay ®æi theo híng nµo. Doanh nghiÖp cÇn t×m hiÓu kh¶ n¨ng t¨ng trëng, kh¶ n¨ng ph¶n øng nhanh, kh¶ n¨ng thÝch nghi còng nh kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. HiÖn nay trong thÞ trêng x©y dùng cã rÊtnhiÒu c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi níc cïng tham gia, lµm t¨ng tÝnh chÊt vµ quy m« c¹nh trong c¸c c¸c ngµnh, lµm gi¶m møc lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. NÕu trªn thÞ trêng cã mét sè doanh nghiÖp dÉn ®Çu th× c¹nh tranh gay g¾t chØ diÕn ra gi÷a c¸c doanh nghiÖp yÕu thÕ h¬n. Trong ®Êu thÇu x©y dùng c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tr¹nh m¹nh (c¸c doanh nghiÖp ë vÞ trÝ dÉn ®Çu) thêng sö dông ph¬ng thøc c¹nh tranh b»ng gi¸ dù thÇu, chÊt lîng c«ng tr×nh, tiÕn ®é thi c«ng ®Ó giµnh ®îc dù ¸n thi c«ng. Ngîc l¹i c¸c doanh nghiÖp trung b×nh søc c¹nh tranh suy yÕu ®i nÕu ®èi thñ dïng ph¬ng thøc c¹nh tranh b»ng gi¸ dù thÇu. 2.2.1.3- Kh¸ch hµng Kh¸ch hµng lµ vÊn ®Ò sèng cßn trong m«i trêng c¹nh tranh. Sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng ®«i khi lµ tµi s¶n cã gi¸ trÞ nhÊt cña doanh nghiÖp. Sù tÝn nhiÖm ®ã ®¹t ®îc do biÕt tho¶ m·n mét c¸ch tèt h¬n c¸c nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng so víi ®èi thñ c¹nh tranh. Mét vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn kh¸ch hµng lµ kh¶ n¨ng tr¶ gi¸ cña hä. Ngêi mua cã u thÕ cã thÓ lµm cho lîi nhuËn cu¶ doanh nghiÖp gi¶m do hä Ðp gi¸ hoÆc ®ßi hái chÊt lîng cao h¬n, nhiÒu dÞch vô ®i kÌm h¬n, u thÕ ®ã lµ do c¸c ®iÒu kiÖn sau t¹o nªn: - Lîng hµng ngêi mua chiÕm tû träng lín trong khèi lîng hµng ho¸ b¸n ra. - ViÖc chuyÓn sang mua hµng cña ngêi kh¸c kh«ng g©y nhiÒu tèn kÐm. - S¶n phÈm cña ngêi b¸n Ýt ¶nh hëng ®Õn s¶n phÈm cña ngêi mua. Doanh nghiÖp cÇn lËp b¶ng ph©n lo¹i kh¸ch hµng hÞªn t¹i còng nh kh¸ch hµng t¬ng lai. C¸c th«ng tin thu ®îc tõ b¶ng nµy lµ c¬ së ®Þnh híng cho viÖc ho¹ch ®Þnh kÕ ho¹ch. Nh÷ng th«ng sè c¬ b¶n cÇn cã trong b¶ng ph©n lo¹i lµ: - VÒ ®Þa lý: Vïng, khÝ hËu, d©n sè... - VÒ nh©n khÈu häc: Tuæi t¸c, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp, thu nhËp, tr×nh ®é v¨n ho¸... - T©m lý: TÇng líp x· héi, lèi sèng, c¸ tÝnh... - Th¸i ®é: Møc ®é tÝn nhiÖm, møc ®é thiÖn ý... 2.2.1.4- QuyÒn lùc nhµ cung cÊp 19 Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp cÇn ph¶i quan hÖ víi c¸c tæ chøc cung cÊp c¸c nguån hµng kh¸c nhau nh: vËt t, m¸y mãc thiÕt bÞ,nguån tµi chÝnh, nguån nh©n lùc... Ngêi cung øng vËt t, thiÕt bÞ sÏ tËn dông mäi u thÕ ®Ó t¨ng thªm lîi nhuËn cho m×nh th«ng qua viÖc t¨ng gi¸, gi¶m chÊt lîng s¶n phÈm hoÆc gi¶m dÞch vô ®i kÌm. Gi÷a nhµ cung cÊp vµ doanh nghiÖp thêng diÔn ra c¸c cuéc th¬ng lîng vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng vµ thêi gian giao hµng. Kh¶ n¨ng th¬ng lîng vÒ gi¸ c¶ cña c¸c nhµ cung cÊp tuú thuéc vµo møc gép vµ chÊt lîng hµng ho¸ (hay dÞch vô) mµ hä dù ®Þnh cung øng cho doanh nghiÖp. Nh÷ng u thÕ vµ ®Æc quyÒn cña nhµ cung øng cho phÐp hä cã nh÷ng ¶nh hëng nhÊt ®Þnh ®èi víi doanh nghiÖp. Hä cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Ó t¸c ®éng vµo kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp. Hä cã thÓ n©ng gi¸, gi¶m chÊt lîng nh÷ng lo¹i vËt t, thiÕt bÞ mµ hä cung øng hoÆc kh«ng ®¶m b¶o ®óng tiÕn ®é cung cÊp theo yªu cÇu cña doanh nghiÖp. C¸c nhµ cung cÊp cã thÕ lùc cung cÊp cã thÕ lùc m¹nh khi hä cã nh÷ng ®iÒu kiÖn sau: - §éc quyÒn cung cÊp mét lo¹i vËt t thiÕt yÕu cho doanh nghiÖp. - Doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ kh¸c hµng quan träng cña nhµ cung cÊp. - Lo¹i vËt t cung cÊp lµ yÕu tè ®Çu vµo quan träng, quyÕt ®Þnh rÊt lín ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp hoÆc ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. 2.2.1.5- YÕu tè c«ng nghÖ HÇu nh ngµnh c«ng nghiÖp nµo, doanh nghiÖp nµo còng phô thuéc vµo c¬ së c«ng nghÖ. C¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn liªn tôc ra ®êi t¹o ra c¬ héi còng nh nguy c¬ ®èi víi c¸c ngµnh, c¸c doanh nghiÖp. C¸c nhµ nghiªn cøu vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ hµng ®Çu ®ang lao vµo c«ng viÖc t×m tßi c¸c gi¶iph¸p kü thuËt míi nh»m gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cßn tån t¹i vµ x¸c ®Þnh c¸c c«ngnghÖ cã thÓ khai th¸c trªn thÞ trêng. Còng nh c¸c s¶n phÈm hµng ho¸, c«ng nghÖ còng cã chu kú sèng. Muèn ®¹t ®îc kÕt qu¶ tèt h¬n, doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu, xem xÐt thêi ®iÓm nµo cÇn ph¶i c¶i tiÕn c«ng nghÖ hay thay thÕ c«ng nghÖ tiªn tiÕnh¬n. YÕu tè c«ng nghÖ ngµy cµng biÓu hiÖn ¶nh hëng to lín ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh: qu¸ tr×nh tù ®éng ho¸, s¶n phÈm míi, chuyÓn giao c«ng nghÖ... 2.2.1.6- QuyÒn lùc cña chñ ®Èu t: Trong giai ®o¹n hiÖn nay, quy chÕ ®Êu thÇu cßn nhiÒu víng m¾c vµ thêng xuyªn thay ®æi, nªn kh¶ n¨ng th¾ng thÇu cña c¸c doanh nghiÖp cßn bÞ ¶nh hëng 20