ViÖn khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖt nam
ViÖn tµi nguyªn vµ m«i tr−êng biÓn
B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi cÊp nhµ n−íc
®Þnh gi¸ tæn thÊt m«i tr−êng
do ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn
Chñ nhiÖm ®Ò tµi: ths. TrÇn ®×nh l©n
6726
28/01/2007
hµ néi - 2007
ViÖn Khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖt nam
viÖn tµi nguyªn va m«i tr−êng biÓn
§Ò tµi
§Þnh gi¸ tæn thÊt m«i tr−êng
do ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn
Chñ nhiÖm:
Phã chñ nhiÖm:
Th− kÝ:
ThS TrÇn §×nh L©n
ThS Lª ThÞ Thanh
ThS Hoµng ViÖt
B¸o c¸o tæng kÕt
H¶i Phßng, 2007
ViÖn Khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖt nam
viÖn tµi nguyªn va m«i tr−êng biÓn
§Ò tµi
§Þnh gi¸ tæn thÊt m«i tr−êng
do ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn
Chñ nhiÖm:
Phã chñ nhiÖm:
Th− kÝ:
ThS TrÇn §×nh L©n
ThS Lª ThÞ Thanh
ThS Hoµng ViÖt
Tham gia chÝnh:
ViÖn Tµi nguyªn va M«i tr−êng biÓn
TS. TrÇn §øc Th¹nh
ThS. Ph¹m V¨n L−îng
TS. NguyÔn §øc Cù
ThS. NguyÔn ThÞ Ph−¬ng Hoa
TS. L−u V¨n DiÖu
ThS. TrÇn V¨n §iÖn
ThS. §ç Träng B×nh
ThS. NguyÔn V¨n Th¶o
ThS. Tõ Lan H−¬ng
CN. §ç ThÞ Thu H−¬ng
CN. §ç §×nh ChiÕn
CN. Cao ThÞ Thu Trang
ViÖn Qui ho¹ch vµ Kinh tÕ Thñy s¶n
PGS.TS. NguyÔn Chu Håi
§¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
PGS.TS. NguyÔn Kh¾c Minh
Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ
ThS. Lª Thanh B×nh
Së Thñy s¶n Thõa Thiªn - HuÕ
CN. Vâ ThÞ Hång
H¶i Phßng, 2007
2
Môc lôc
Néi dung
Trang
danh s¸ch nh÷ng ng−êi tham gia
i
Danh môc biÓu b¶ng
ii
Danh môc h×nh
v
Ch÷ viÕt t¾t
vi
Môc Lôc
vii
Më §Çu
1
PhÇn 1: Tæ chøc thùc hiÖn vµ c¸c s¶n phÈm
4
1. C¸c néi dung và nhiÖm vô
4
2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu
4
2.1. Nghiªn cøu tæng quan tµi liÖu
6
2.2. §¸nh gi¸ nhanh m«i tr−êng
6
2.3. ViÔn th¸m vµ hÖ th«ng tin ®Þa lÝ
6
2.4. TiÕp cËn ph©n tÝch chi phÝ vµ m« h×nh
6
2.5. Kh¶o s¸t thùc tÕ
7
3. Tæ chøc thùc hiÖn
7
3.1. Thèng nhÊt kÕ ho¹ch và h×nh thành c¸c nhãm chuyªn ®Ò
7
3.2. Thu thËp tµi liÖu
8
3.3. Kh¶o s¸t thùc tÕ
8
3.4. Xö lý và ph©n tÝch d÷ liÖu
9
3.5. X©y dùng m« h×nh và ¸p dông
9
3.6. Hîp t¸c quèc tÕ
9
3.7. Tµi chÝnh
10
4. S¶n phÈm cña ®Ò tài
10
4.1. HÖ thèng t− liÖu
10
4.2. C¸c b¸o c¸o
10
4.3. §µo t¹o, c«ng bè vµ xuÊt b¶n
10
PhÇn 2: Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng cña
c¸c ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn
11
Ch−¬ng 1: Tæng quan vÒ ho¹t ®éng nu«i trång thuû
11
3
s¶n trªn toµn d¶i ven biÓn ViÖt Nam, c¸c vÊn ®Ò vÒ
tµi nguyªn vµ m«i tr−êng liªn quan
1.1. HiÖn tr¹ng nu«i trång thñy s¶n vµ nu«i t«m ven biÓn ViÖt Nam
11
1.1.1. C¸c ®èi t−îng nu«i ë ven biÓn ViÖt Nam
11
1.1.2. C¸c ph−¬ng thøc nu«i
11
1.1.3. DiÖn tÝch nu«i trång thñy s¶n
13
1.1.4. S¶n l−îng nu«i
15
1.2. HiÖn tr¹ng nu«i trång thñy s¶n vµ nu«i t«m ë H¶i Phßng, Thõa
Thiªn – HuÕ, Cµ Mau
16
1.2.1. Tæng quan vÒ t×nh h×nh nu«i trång thñy s¶n vµ t×nh h×nh nu«i t«m
ë vïng ven biÓn H¶i Phßng
16
1.2.1.1. NTTS ë vïng ven biÓn H¶i Phßng
16
1.2.1.2. HiÖn tr¹ng nu«i t«m cña vïng ven biÓn H¶i Phßng
18
1.2.1.3. Mét sè nhËn xÐt chung vÒ t×nh h×nh nu«i t«m cña vïng ven biÓn
H¶i Phßng
19
1.2.2. Tæng quan vÒ t×nh h×nh nu«i trång thñy s¶n vµ nu«i t«m ë vïng
ven biÓn cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ
20
1.2.2.1. NTTS ë vïng ven biÓn Thõa Thiªn – HuÕ
20
1.2.2.2. Mét sè nhËn xÐt chung vÒ t×nh h×nh nu«i t«m cña vïng ®Çm ph¸
Thõa Thiªn HuÕ
23
1.2.3. Tæng quan vÒ t×nh h×nh nu«i trång thñy s¶n vµ nu«i t«m ë vïng
ven biÓn cña tØnh Cµ Mau
24
1.2.3.1. NTTS cña tØnh Cµ Mau
24
1.2.3.2. Mét sè nhËn xÐt chung vÒ t×nh h×nh nu«i t«m cña tØnh Cµ Mau
26
1.3. Gi¸ trÞ kinh tÕ cña nu«i t«m: tiªu dïng néi ®Þa vµ xuÊt khÈu
27
1.3.1. Mét vµi dÉn liÖu vÒ gi¸ t«m trªn thÞ tr−êng thÕ giíi
27
1.3.2. Mét vµi dÉn liÖu vÒ gi¸ t«m trªn thÞ tr−êng néi ®Þa
28
1.4. C¸c chÝnh s¸ch hiÖn hµnh liªn quan nu«i trång thñy s¶n ven biÓn
28
1.5. §Þnh h−íng ph¸t triÓn vµ c¸c vÊn ®Ò sö dông tµi nguyªn vµ m«i
tr−êng liªn quan
29
Ch−¬ng 2. T¸c ®éng cña ho¹t ®éng nu«i trång thuû
s¶n ven biÓn ®èi víi tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i
tr−êng
31
2.1. C¸c t¸c ®éng cã thÓ cã
31
2.1.1 T¸c ®éng tíi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ®Êt ngËp n−íc ven bê
31
4
2.1.2. T¸c ®éng tíi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng n−íc
33
2.1.3. T¸c ®éng tíi tµi nguyªn sinh vËt vµ c¸c hÖ sinh th¸i
35
2.1.4. Mét sè t¸c ®éng xÊu ®Õn ®êi sèng x· héi cña ®Þa ph−¬ng
37
2.2. C¸c t¸c ®éng ®ang diÔn ra
38
2.2.1. ë vïng ven biÓn H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn - HuÕ
38
2.2.1.1. T¸c ®éng tíi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ®Êt ngËp n−íc ven bê
38
2.2.1.2. T¸c ®éng tíi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng n−íc
44
2.21.3. §èi víi tµi nguyªn sinh vËt vµ c¸c hÖ sinh th¸i
47
2.2.2. C¸c t¸c ®éng ®ang diÔn ra ë Cµ Mau
50
2.2.2.1. Thu hÑp rõng ngËp mÆn vµ rõng trµm ven biÓn Cµ Mau
50
2.2.2.2. BiÕn ®éng tµi nguyªn ®Êt ven biÓn
51
2.2.2.3. BiÕn ®éng tµi nguyªn n−íc ven biÓn
53
2.3. Ma trËn t¸c ®éng
55
Ch−¬ng 3. §Þnh gi¸ tæn thÊt m«i tr−êng cña c¸c
ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn
59
3.1. HÖ thèng nu«i t«m bÒn v÷ng
60
3.2. TiÕp cËn m« h×nh kinh tÕ trong ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng
61
3.2.1. TiÕp cËn ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng
61
3.2.2. M« h×nh kinh tÕ vÒ ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng
62
3.2.2.1. HÖ thèng chøc n¨ng s¶n xuÊt
63
3.2.2.2. HÖ thèng c¬ cÊu chi phÝ
64
3.2.2.3. C¸ch tiÕp cËn ®¸nh gi¸ phi thÞ tr−êng
64
3.2.2.4. HÖ thèng ph©n tÝch chÝnh s¸ch
66
3.3. −íc tÝnh t¸c ®éng m«i tr−êng cña nu«i t«m ven biÓn ®èi víi tµi
nguyªn vµ m«i tr−êng
66
3.3.1. C¸c t¸c ®éng m«i tr−êng vµ ph−¬ng ph¸p −íc l−îng
66
3.3.2. ¦íc tÝnh t¸c ®éng m«i tr−êng
68
3.4. Ph©n tÝch thùc nghiÖm tæn thÊt m«i tr−êng tõ c¸ch tiÕp cËn kinh tÕ
69
3.4.1. C¬ së lý thuyÕt kinh tÕ cho viÖc ph©n tÝch vai trß cña c¸c yÕu tè
®Õn t¨ng tr−ëng s¶n l−îng t«m
69
3.4.2. C¬ së lý thuyÕt kinh tÕ vµ lùa chän m« h×nh lý thuyÕt ®¸nh gi¸ t¸c
®éng m«i tr−êng cña nu«i t«m ven biÓn
71
3.4.3. KiÓm ®Þnh chØ ®Þnh m« h×nh
74
5
3.4.4. Ph©n tÝch hµm s¶n xuÊt - −íc l−îng thùc nghiÖm hµm s¶n xuÊt
74
3.4.5. Ph©n tÝch hµm chi phÝ m«i tr−êng cña nu«i t«m
75
KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ
78
KÕt luËn
78
KhuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch
79
1. KhuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch cho viÖc qu¶n lý tµi nguyªn bê biÓn
79
2. KhuyÕn nghÞ chÝnh s¸ch cho ngµnh nu«i t«m vµ h¶i s¶n
80
3. ChÝnh s¸ch tµi khãa trong ngµnh nu«i t«m
81
4. ChÝnh s¸ch cho qu¶n lý chÊt l−îng n−íc
81
Tµi liÖu tham kh¶o
83
Phô lôc
93
1. Mét sè kÕt qu¶ kh¶o s¸t vÒ s¶n l−îng, diÖn tÝch vµ chi phÝ s¶n xuÊt
nu«i t«m ë H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn - HuÕ
93
2. Mét sè h×nh ¶nh thùc tÕ cña c¸c ®Çm nu«i ë H¶i Phßng vµ Thõa
Thiªn – HuÕ
120
3. Mét sè ¶nh vÖ tinh vµ b¶n ®å ph©n bè rõng ngËp mÆn vµ ®Çm nu«i
thñy s¶n á H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn – HuÕ
124
4. KÕt qu¶ −íc l−îng m« h×nh
130
5. HÖ thèng chÝnh s¸ch, qui ®Þnh liªn quan ®Õn NTTS ven biÓn
140
6
Danh môc biÓu b¶ng
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
Tªn b¶ng
Trang
Danh môc c¸c ®èi t−îng NTTS ven biÓn ViÖt Nam
11
DiÖn tÝch tiÒm n¨ng NTTS ë ven biÓn ViÖt Nam
14
DiÖn tÝch NTTS ®· sö dông (ha)
14
DiÖn tÝch nu«i t«m só (ha)
15
S¶n l−îng NTTS ë vïng ven biÓn ViÖt Nam (tÊn)
15
S¶n l−îng t«m só ë vïng ven biÓn ViÖt Nam (tÊn)
16
S¶n l−îng nu«i trång thñy s¶n mÆn, lî 1995 – 1999
17
Thèng kª diÖn tÝch nu«i t«m só cña H¶i Phßng 1999 - 2001
18
DiÖn tÝch, s¶n l−îng vµ n¨ng suÊt t«m nu«i vïng mÆn lî cña H¶i
19
Phßng tõ n¨m 1995 – 2001
HiÖn tr¹ng nu«i thñy s¶n n¨m 2000 cña tØnh Cµ Mau
25
DiÖn tÝch nu«i trång thñy s¶n cña tØnh Cµ Mau tõ 1996 – 2002
26
Gi¸ t«m xuÊt khÈu qua c¸c kÝch cì cña t«m só
27
S¶n l−îng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu t«m só n¨m 2000
28
S¶n l−îng (tÊn) t«m nu«i ë c¸c tØnh ven biÓn ViÖt Nam
28
n¨m 2000 -2001
39
BiÕn ®éng diÖn tÝch ®Çm nu«i vµ rõng ngËp mÆn (ha) ë mét sè
huyÖn ven biÓn H¶i Phßng
BiÕn ®éng diÖn tÝch ®Çm nu«i c¸c x· ven ®Çm ph¸ Tam Giang - CÇu
40
Hai
Mét sè yÕu tè ®Þa ho¸ trÇm tÝch ®Çm nu«i H¶i Phßng
41
(Líp trÇm tÝch bÒ mÆt 0 - 20cm)
Sù biÕn ®æi ®é muèi vµ dinh d−ìng trong mét sè ®Çm n−íc lî ven
44
bê H¶i Phßng (n¨m 1990)
Nång ®é muèi dinh d−ìng, khÝ ®éc trong ao nu«i t«m BTC "më"
46
BiÕn ®æi sinh l−îng mét sè nhãm sinh vËt vïng triÒu khi ®¾p ®Çm
48
Mét sè chØ tiªu ®Þa ho¸ ®Êt ë T©y Ngäc HiÓn
51
Mét sè chØ tiªu ®Êt, bïn ®¸y ®Çm t«m n¬i cã rõng vµ n¬i ®· chÆt
52
tr¾ng rõng
§Æc ®iÓm thuû ho¸ vµ chÊt l−îng n−íc t¹i c¸c cöa s«ng phÝa §«ng
54
Cµ Mau
§Æc ®iÓm thuû ho¸ vµ chÊt l−îng n−íc t¹i c¸c cöa s«ng phÝa T©y Cµ
54
Mau
Ma trËn t¸c ®éng cña ho¹t ®éng nu«i t«m ®Õn tµi nguyªn vµ m«i
57
tr−êng vïng bê biÓn H¶i Phßng
7
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
Ma trËn t¸c ®éng cña ho¹t ®éng nu«i t«m ®Õn tµi nguyªn vµ m«i
tr−êng vïng bê biÓn Thõa Thiªn HuÕ
Ma trËn t¸c ®éng cña ho¹t ®éng nu«i t«m ®Õn tµi nguyªn vµ m«i
tr−êng vïng ven biÓn Cµ Mau
BiÓu thÞ vÒ mÆt kinh tÕ tõ chi phÝ x· héi vµ t− nh©n vµ ph©n tÝch
doanh thu
Nh÷ng t¸c ®éng m«i tr−êng tiÒm tµng tõ viÖc nu«i t«m
C¸c t¸c ®éng cã thÓ −íc tÝnh ®−îc chi phÝ m«i tr−êng
So s¸nh gi÷a chi phÝ x· héi vµ chi phÝ t− nh©n tõ viÖc nu«i t«m ven
biÓn (®¬n vÞ: ®/kg)
Ph©n r· ¶nh h−ëng cña viÖc t¨ng s¶n l−îng t«m ë H¶i Phßng qua
c¸c n¨m 1998-2001
Mèi quan hÖ gi÷a më réng diÖn tÝch sö tµi nguyªn vµ m«i tr−êng
cho H¶i Phßng
Chi phÝ m«i tr−êng do t¨ng s¶n l−îng t«m
DiÖn tÝch, s¶n l−îng vÒ nu«i t«m ë khu vùc §×nh Vò - H¶i Phßng
n¨m 2001
Chi phÝ s¶n xuÊt nu«i t«m ë khu vùc §×nh Vò - H¶i Phßng n¨m
2001
Tæng chi phÝ cña c¸c hé nu«i t«m ë khu vùc §×nh Vò - H¶i Phßng
n¨m 2001
Tæng chi phÝ TC 2 ë khu vùc §inh Vò - H¶i Phßng n¨m 2001
DiÖn tÝch, s¶n l−îng vÒ nu«i t«m ë §−êng 14 - H¶i Phßng n¨m
2001
Chi phÝ s¶n xuÊt nu«i t«m ë §−êng 14 - H¶i Phßng n¨m 2001
Tæng chi phÝ cña c¸c hé nu«i t«m ë §−êng 14 - H¶i Phßng n¨m
2001
Tæng chi phÝ TC 2 ë §−êng 14 - H¶i Phßng n¨m 2001
DiÖn tÝch, s¶n l−îng vÒ nu«i t«m ë khu vùc KiÕn Thuþ - H¶i Phßng
n¨m 2001
Chi phÝ s¶n xuÊt nu«i t«m ë khu vùc KiÕn Thuþ - H¶i Phßng n¨m
2001
Tæng chi phÝ cña c¸c hé nu«i t«m ë khu vùc KiÕn Thuþ - H¶i
Phßng n¨m 2001
Tæng chi phÝ TC 2 ë khu vùc KiÕn Thuþ - H¶i Phßng n¨m 2001
DiÖn tÝch, s¶n l−îng vÒ nu«i t«m ë x· VÜnh H−ng – Thõa Thiªn
HuÕ n¨m 2001
Chi phÝ s¶n xuÊt nu«i t«m cña x· VÜnh H−ng – Thõa Thiªn HuÕ
n¨m 2001
Tæng chi phÝ vµ c¸c lo¹i chi phÝ cho ®Çm nu«i t«m ë x· VÜnh H−ng
58
59
66
67
68
69
75
75
77
93
94
96
97
98
99
101
102
103
104
106
107
108
109
111
8
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
- Thõa Thiªn – HuÕ n¨m 2001
Tæng chi nu«i t«m ë x· VÜnh H−ng - Thõa Thiªn – HuÕ n¨m 2001
DiÖn tÝch, s¶n l−îng vÒ nu«i t«m ë x· T©n An – ThuËn An – Thõa
Thiªn HuÕ n¨m 2001
Chi phÝ s¶n xuÊt nu«i t«m cña x· T©n An – ThuËn An – Thõa Thiªn
HuÕ n¨m 2001
Tæng chi phÝ vµ c¸c lo¹i chi phÝ cho ®Çm nu«i t«m ë x· T©n An –
ThuËn An - Thõa Thiªn – HuÕ n¨m 2001
Tæng chi nu«i t«m ë x· T©n An – ThuËn An - Thõa Thiªn – HuÕ
n¨m 2001
Tæng chi TC2 ë x· T©n An – ThuËn An - Thõa Thiªn – HuÕ n¨m
2001
DiÖn tÝch vµ s¶n l−îng nu«i t«m cña c¸c huyÖn thuéc tØnh Thõa
Thiªn - HuÕ tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2001
KÕt qu¶ −íc l−îng hµm s¶n xuÊt t«m cho H¶i Phßng
KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ x· héi d¹ng Cobb-douglas - cho H¶i
Phßng
KÕt qu¶ −íc l−îng hµm s¶n chi phÝ x· héi d¹ng Cobb-douglas - cho
Thõa Thiªn- HuÕ
KÕt qu¶ −íc l−îng hµm s¶n chi phÝ x· héi d¹ng TuyÕn tÝnh cho H¶i
Phßng
KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ x· héi d¹ng TuyÕn tÝnh cho Thõa
Thiªn - HuÕ
KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ s¶n xuÊt d¹ng Cobb-douglas cho
H¶i Phßng
KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ s¶n xuÊt d¹ng Cobb-douglas cho
Thõa Thiªn- HuÕ
KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ s¶n xuÊt d¹ng tuyÕn tÝnh cho H¶i
Phßng
KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ m«i tr−êng d¹ng Cobb-douglas cho
H¶i Phßng
KÕt qu¶ −íc l−îng hµm chi phÝ m«i tr−êng d¹ng Cobb-douglas cho
Thõa Thiªn HuÕ
HÖ thèng chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn NTTS ven biÓn
Danh môc c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt hiÖn hµnh : chÝnh s¸ch,
chiÕn l−îc, quy ho¹ch cã liªn quan ®Õn NTTS ven biÓn
112
113
114
116
117
118
119
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
158
9
Danh môc h×nh
STT
Tªn h×nh
Trang
1
Tr×nh tù c¸c b−íc thùc hiÖn vµ ph−¬ng ph¸p sö dông trong ®Ò tµi
5
2
DiÖn tÝch vµ s¶n l−îng nu«i t«m cña tØnh Thõa Thiªn HuÕ tõ n¨m
1996 – 2001
22
3
Ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n vµ thùc vËt ngËp mÆn khu vùc H¶i
Phßng n¨m 2000
39
4
Ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n vµ thùc vËt ngËp mÆn khu vùc H¶i
Phßng n¨m 2001
39
5
Ph©n bè rõng ngËp mÆn ë cµ Mau n¨m 1990 vµ n¨m 1995
50
6
HÖ thèng nu«i t«m bÒn v÷ng
62
7
Mét sè h×nh ¶nh thùc tÕ vÒ ®Çm nu«i t«m ë H¶i Phßng
120
8
Mét sè h×nh ¶nh thùc tÕ vÒ ®Çm nu«i t«m ë Thõa Thiªn – HuÕ
122
9
¶nh vÖ tinh SPOT khu vùc §×nh Vò – C¸t H¶i – Phï Long H¶i
Phßng n¨m 2000
124
10
¶nh vÖ tinh TERRA/ASTER khu vùc cña ThuËn An – Thõa Thiªn
– HuÕ n¨m 2001
125
11
B¶n ®å ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n vµ thùc vËt ngËp mÆn khu vùc
§×nh Vò – C¸t H¶i – Phï Long – H¶i Phßng n¨m 1994
126
12
B¶n ®å ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n vµ thùc vËt ngËp mÆn khu vùc
§×nh Vò – C¸t H¶i – Phï Long – H¶i Phßng n¨m 2000
127
13
B¶n ®å ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n khu vùc ven bê Thõa Thiªn –
HuÕ n¨m 1997
128
14
B¶n ®å ph©n bè ®Çm nu«i thñy s¶n khu vùc ven bê Thõa Thiªn –
HuÕ n¨m 2001
129
10
Ch÷ viÕt t¾t
BOD
BTC
Nhu cÇu « xy sinh ho¸
B¸n th©m canh
BVTV
B¶o vÖ thùc vËt
COD
Nhu cÇu « xy ho¸ häc
CTV
Céng t¸c viªn
DO
¤ xy hoµ tan
§BSCL
§ång b»ng s«ng Cöu Long
§V§
§éng vËt ®¸y
§VPD
§éng vËt phï du
GIS
HÖ th«ng tin ®Þa lÝ (Geographic Information System)
HST
HÖ sinh th¸i
MS Exel
Microsoft Exel
NAFIQACEN
Trung t©m kiÓm tra chÊt l−îng vµ vÖ sinh thuû s¶n
NTTS
Nu«i trång thñy s¶n
QC
Qu¶ng canh
QCCT
Qu¶ng canh c¶i tiÕn
QCTT
Qu¶ng canh truyÒn thèng
RNM
Rõng ngËp mÆn
ThC
Th©m canh
TC
Tæng chi phÝ
TCVN
Tiªu chuÈn ViÖt Nam
TFC
Tæng chi phÝ cè ®Þnh
TR
Tæng doanh thu
TSS
Tæng chÊt r¾n l¬ löng
TVC
Tæng chi phÝ lu©n chuyÓn
TVPD
Thùc vËt phï du
11
Më §Çu
Sù ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ë d¶i ven bê biÓn ®ang bïng ph¸t ë
nhiÒu n−íc, ®Æc biÖt ë c¸c quèc gia cã biÓn ë ch©u ¸ do lîi Ých to lín cña viÖc
xuÊt khÈu thuû h¶i s¶n. Nu«i t«m còng lµ mét nghÒ mang l¹i lîi nhuËn kinh tÕ
cao nh− ®· thÊy ë c¸c n−íc Th¸i Lan, §µi Loan... T¸c ®éng tÝch cùc cña ho¹t
®éng nu«i trång ®· thÊy râ, nh−ng c¸c t¸c ®éng tiªu cùc c¶ vÒ m«i tr−êng tù
nhiªn vµ x· héi th−êng l¹i bÞ bá qua. §Ó tiÕp cËn ph¸t triÓn bÒn v÷ng, nhiÒu
n−íc nh− Th¸i Lan, Philippines, Trung Quèc, Mü, §øc... ®· chó ý ®¸nh gi¸
c¸c t¸c ®éng cña nu«i trång ven biÓn b»ng sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ nh−
®¸nh gi¸ chi phÝ lîi Ých cña ho¹t ®éng nµy. ë c¸c n−íc ph¸t triÓn viÖc ®¸nh gi¸
c¸c chi phÝ m«i tr−êng ®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i
tr−êng cña mçi dù ¸n ph¸t triÓn vµ ®· trë thµnh yÕu tè b¾t buéc. ThÕ nh−ng, ë
c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn th× viÖc tiÕp cËn ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng cña c¸c
dù ¸n hay ho¹t ®éng ph¸t triÓn nh− nu«i trång thuû s¶n ven biÓn nãi chung vµ
nu«i t«m nãi riªng vÉn cßn ®ang ë giai ®o¹n h×nh thµnh ph−¬ng ph¸p vµ thö
nghiÖm ë tõng ®èi t−îng ph¸t triÓn.
Nu«i trång thuû s¶n ë ViÖt Nam ®ang ®−îc ph¸t triÓn m¹nh, ®Æc biÖt
nu«i t«m ë vïng ven biÓn. §©y còng ®−îc xem lµ mét h×nh thøc thay thÕ cho
viÖc khai th¸c h¶i s¶n ven bê vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho céng ®ång d©n c−
sèng ë cïng ven biÓn. §· cã nhiÒu nghiªn cøu vÒ t×nh tr¹ng m«i tr−êng ®Çm
nu«i ven biÓn vµ nh÷ng dÉn liÖu vÒ lîi Ých kinh tÕ còng nh− nh÷ng suy tho¸i
m«i tr−êng do ho¹t ®éng nµy. Tuy nhiªn, nh÷ng nghiªn cøu nµy thùc sù vÉn
ch−a tr¶ lêi ®−îc c©u hái ®Æt ra lµ liÖu ho¹t ®éng nu«i trång cã thùc sù mang
l¹i lîi Ých nh− ng−êi ta vÉn thÊy, cÇn ph¸t triÓn, gi÷ nguyªn t×nh tr¹ng hay h¹n
chÕ c¸c ho¹t ®éng nµy. Sö dông c«ng cô kinh tÕ ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng nh÷ng chi
phÝ m«i tr−êng cña c¸c ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn sÏ lµ c¸ch tiÕp
cËn ®Þnh l−îng ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái trªn. Tuy nhiªn, trong ph¸t triÓn nu«i
trång thuû s¶n nãi chung ë vïng ven biÓn, ch−a cã mét ®¸nh gi¸ vÒ chi phÝ
m«i tr−êng nµo ®−îc thùc hiÖn. Lîi Ých kinh tÕ tõ nu«i trång thuû s¶n ®ang
®−îc xem lµ kh¸ cao cã thÓ do ch−a ®¸nh gi¸ ®−îc hÕt nh÷ng chi phÝ m«i
tr−êng cña c¸c ho¹t ®éng nµy. §Ó tiÕp cËn qu¶n lý m«i tr−êng cho ph¸t triÓn
bÒn v÷ng th× nh÷ng chi phÝ m«i tr−êng cÇn ph¶i ®−îc gép vµo c¸c chi phÝ
chung cña ho¹t ®éng nu«i trång.
Ngµy 7 th¸ng 3 n¨m 2000 t¹i Bang Kok, ViÖt Nam vµ Th¸i Lan ®· kÝ
tho¶ thuËn hîp t¸c trong lÜnh vùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, trong ®ã cã néi
dung hîp t¸c trong nghiªn cøu biÓn víi môc tiªu lµ nghiªn cøu h×nh thµnh c¸c
chÝnh s¸ch, qui ho¹ch vµ luËt trong qu¶n lÝ tµi nguyªn ®íi bê biÓn vµ trao ®æi
kinh nghiÖm vÒ qu¶n lÝ tæng hîp ®íi bê biÓn. Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i
Phßng (nay lµ ViÖn Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng biÓn) lµ mét trong nh÷ng c¬
quan ®−îc ph©n c«ng lµ ®èi t¸c phÝa ViÖt Nam. Sau khi ®· cã nh÷ng trao ®æi,
tiÕp xóc, hai bªn ®èi t¸c ®· nhÊt trÝ lùa chän vÊn ®Ò vµ h×nh thµnh ®Ò tµi cã tªn
“Định gi¸ tổn thất m«i trường do hoạt động nu«i t«m ven biển”
(Estimation of Environmental Costs from Coastal Shrimp Farming) cho
12
phÝa ViÖt Nam nh»m kÕ thõa vµ häc tËp nh÷ng kinh nghiÖm mµ phÝa Th¸i Lan
®· thu ®−îc khi triÓn khai ®Ò tµi cã cïng môc tiªu. §Ò tµi ®· hoµn tÊt c¸c thñ
tôc vµ ®−îc phª duyÖt th¸ng 8 n¨m 2001.
TiÕp cËn mét lÜnh vùc kh¸ míi ®èi víi ViÖt Nam lµ sö dông c«ng cô
kinh tÕ trong qu¶n lÝ ®íi bê biÓn, ®Ò tµi ®· ®Æt ra c¸c môc tiªu nh− sau:
- Cã ®−îc c©u tr¶ lêi ®Þnh l−îng vÒ nh÷ng tæn thÊt vÒ m«i tr−êng do c¸c
ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn ë n−íc ta, tËp trung ë 3 vïng ®iÓn h×nh.
- X©y dùng tËp tµi liÖu h−íng dÉn ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng cho c¸c
ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn.
- KhuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch ®Ó b¶o ®¶m an toµn m«i tr−êng vµ sö dông
l©u bÒn tµi nguyªn thiªn nhiªn trong ph¸t triÓn nu«i t«m ë d¶i ven biÓn.
B¸o c¸o nµy ®−îc tr×nh bµy thµnh hai phÇn:
PhÇn 1 sÏ tr×nh bµy vÒ c«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn vµ c¸c kÕt qu¶ còng
nh− s¶n phÈm cña ®Ò tµi.
PhÇn 2 tr×nh bµy c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc.
MÆc dï tËp thÓ thùc hiÖn ®Ò tµi ®· rÊt cè g¾ng hoµn thiÖn, nh−ng ®Ò tµi
cßn cã nh÷ng h¹n chÕ do c¶ chñ quan vµ kh¸ch quan. VÒ sè liÖu, d÷ liÖu theo
®èi t−îng nu«i t«m qu¶ng canh vµ b¸n th©m canh ven biÓn vµ c¸c t¸c ®éng
trùc tiÕp tíi m«i tr−êng ®−îc thu thËp, ph©n tÝch, c¸c h×nh thøc kh¸c nh− nu«i
th©m canh vµ nu«i t«m trªn c¸t kh«ng n»m trong ph¹m vi ph©n tÝch cña ®Ò tµi,
do ®©y lµ nh÷ng h×nh thøc cã qui m« rÊt nhá ë c¸c vïng nghiªn cøu hoÆc míi
®−îc ph¸t triÓn gÇn ®©y. V× vËy, ®Ò tµi kh«ng cã ®ñ bÒ dµy sè liÖu còng nh−
kinh phÝ ®Ó ®iÒu tra bæ sung ®Ó ph©n tÝch trong m« h×nh. VÒ ph©n tÝch gi¶
thuyÕt, nghiªn cøu nµy míi chØ dõng l¹i ë ph©n tÝch tÜnh, nh÷ng biÕn ®éng vÒ
thÞ tr−êng cßn ch−a ®−îc xem xÐt. VÒ kh¶ n¨ng ¸p dông thùc tÕ, c¸c nghiªn
cøu ph©n tÝch míi thùc hiÖn thÝ ®iÓm t¹i H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn - HuÕ víi
mét sè kiÓu nu«i t«m phæ biÕn, do vËy khi ¸p dông, c¸c chØ sè −íc l−îng sÏ
ph¶i ®iÒu chØnh theo tõng n¬i vµ tõng kiÓu nu«i. HÇu hÕt c¸c gi¸ trÞ −íc l−îng
cã thÓ ®−îc dïng lµm c¬ së d÷ liÖu ®Ó c¶i tiÕn vµ ph©n tÝch kÜ h¬n trong t−¬ng
lai. H¹n chÕ cã tÝnh chñ quan ®ã lµ trong nghiªn cøu m«i tr−êng hiÖn nay,
viÖc ®¸nh gi¸ c¸c gi¸ trÞ cña c¸c c¸ nh©n lµ kh¸c nhau, c¸c tiªu chuÈn −u tiªn,
lùa chän kü thuËt ®¸nh gi¸ vµ ®é tin cËy cña −íc l−îng lµ theo c¸ch cña tõng
c¸ nh©n. Do h¹n chÕ vÒ kinh phÝ ®−îc cÊp (58% so víi dù to¸n), ®Ò tµi ®·
kh«ng thÓ triÓn khai thu thËp sè liÖu ë ®Þa bµn xa nh− ë Cµ Mau, nªn phÇn m«
h×nh tÝnh to¸n chi phÝ m«i tr−êng cho ®Þa ®iÓm nµy kh«ng thùc hiÖn ®−îc.
§Ó hoµn thµnh ®Ò tµi, trong thêi gian hai n¨m thùc hiÖn, tËp thÓ c¸c c¸n
bé thùc hiÖn ®Ò tµi ®· nhËn ®−îc sù hîp t¸c vµ gióp ®ì tËn t×nh cña nhiÒu c¬
quan, ban ngµnh trong n−íc vµ quèc tÕ. Nh©n dÞp nµy, chóng t«i xin göi lêi
c¶m ¬n ch©n thµnh tíi Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ, Trung t©m Khoa häc Tù
nhiªn vµ C«ng nghÖ Quèc gia, Ph©n viÖn H¶i d−¬ng häc t¹i H¶i Phßng, Së
Thuû s¶n H¶i Phßng, Së Thuû s¶n Thõa Thiªn - HuÕ, ViÖn Nghiªn cøu H¶i
s¶n, ViÖn Kinh tÕ vµ Qui ho¹ch Thuû s¶n, Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n,
Côc ChÝnh s¸ch vµ Qui ho¹ch M«i tr−êng Th¸i Lan, Tr−êng §¹i häc Kasetsart
13
Th¸i Lan. Xin c¶m ¬n toµn thÓ c¸c c¸n bé ®· tham gia vµ cã nh÷ng ®ãng gãp
quÝ b¸u cho ®Ò tµi.
14
PhÇn 1: Tæ chøc thùc hiÖn vµ c¸c s¶n phÈm
1. C¸c nội dung và nhiệm vụ
• Tæng quan vÒ ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n trªn toµn d¶i ven biÓn ViÖt
Nam, c¸c vÊn ®Ò vÒ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng liªn quan
• T¸c ®éng cña ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn ®èi víi tµi nguyªn
thiªn nhiªn vµ m«i tr−êng
• Nghiªn cøu ®iÓn h×nh vÒ ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng cña c¸c ho¹t ®éng
nu«i t«m ven biÓn
• Trao ®æi c¸c kÕt qu¶ khoa häc vµ kinh nghiÖm víi c¸c n−íc kh¸c trong
khu vùc
• KhuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch cho nu«i t«m ven biÓn
2. Phương ph¸p nghiªn cứu
HÖ ph−¬ng ph¸p ®· ®−îc h×nh thµnh sau khi trao ®æi, th¶o luËn víi ®èi
t¸c Th¸i Lan vµ tham kh¶o c¸c t− liÖu cña thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam. C¸c ph−¬ng
ph¸p nghiªn cøu c¬ b¶n d−íi ®©y ®−îc sö dông phèi hîp c¸c c«ng cô hiÖn ®¹i
víi c¸c kÜ thuËt truyÒn thèng.
C¬ së ph−¬ng ph¸p luËn cña ®Ò tµi lµ tiÕp cËn liªn ngµnh do c¸c vÊn ®Ò
m«i tr−êng lµ vÊn ®Ò cña nhiÒu ngµnh. Tuy nhiªn, h−íng tiÕp cËn chñ ®¹o lµ
kinh tÕ m«i tr−êng trong qu¶n lÝ bÒn v÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i
tr−êng ®íi bê biÓn ®−îc cô thÓ ho¸ b»ng hÖ thèng qu¶n lÝ tæng hîp ®íi bê
biÓn. Theo nguyªn lÝ cña kinh tÕ m«i tr−êng, bÊt kú mét ho¹t ®éng nµo ë ®íi
bê ®Òu ph¶i sö dông ®Õn tµi nguyªn ®Ó t¹o ra hµng ho¸ vµ dÞch vô, ®ång thêi
t¹o ra nh÷ng ngo¹i øng (t¸c ®éng tíi m«i tr−êng). C¸c chi phÝ x· héi cña bÊt
kú ho¹t ®éng kinh tÕ nµo còng bao gåm chi phÝ “thÞ tr−êng” vµ chi phÝ ngo¹i
lai “phi thÞ tr−êng”. §èi t−îng tiÕp cËn nghiªn cøu c¸c chi phÝ m«i tr−êng ë
®©y lµ ho¹t ®éng nu«i t«m vèn ®ang ph¸t triÓn rÊt m¹nh ë n−íc ta. VÒ c¬ b¶n,
c¸c ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh nghiªn cøu theo trËt tù nh− sau: ®¸nh gi¸ tæng
quan bøc tranh vÒ ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn nãi chung vµ nu«i
t«m nãi riªng, tõ ®ã x¸c ®Þnh ®−îc c¸c t¸c ®éng tíi m«i tr−êng cña c¸c ho¹t
®éng nµy. Sau khi c¸c t¸c ®éng ®· ®−îc nhËn d¹ng vµ x¸c ®Þnh ®−îc møc ®é
t¸c ®éng theo träng sè, c¸c d÷ liÖu sÏ ®−îc thu thËp theo nhãm c¸c t¸c ®éng
c¬ b¶n tíi tµi nguyªn vµ m«i tr−êng. C¸c d÷ liÖu nµy sÏ lµ ®Çu vµo cña m«
h×nh m¸y tÝnh vÒ kinh tÕ tµi nguyªn. Tõ c¸c kÕt qu¶ cña m« h×nh, c¸c khuyÕn
nghÞ vÒ chÝnh s¸ch nu«i trång thuû s¶n bÒn v÷ng ®−îc ®Ò xuÊt.
15
Tæng quan c¸c ph−¬ng
ph¸p nghiªn cøu kinh
tÕ m«i tr−êng
Tæng quan vÒ ho¹t
®éng NTTS vµ nu«i
t«m ven biÓn
H×nh thµnh ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tµi vµ ®¸nh gi¸
tæng qu¸t vÒ hiÖn tr¹ng NTTS vµ nu«i t«m ven biÓn
ViÖt Nam
§¸nh gi¸
nhanh m«i
tr−êng
ViÔn
th¸m vµ
GIS
Kh¶o s¸t thùc ®Þa, ph©n tÝch
c¸c th«ng sè chÊt l−îng m«i
tr−êng
C¸c t¸c ®éng m«i tr−êng, d÷ liÖu vÒ chi phÝ trong
nu«i t«m, d÷ liÖu vÒ chÊt l−îng m«i tr−êng
Ph©n tÝch chi phÝ
vµ m« h×nh
§¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶
m« h×nh
KÕt qu¶ −íc tÝnh c¸c chi phÝ m«i tr−êng trong nu«i
t«m ven biÓn, c¸c khuyÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch nu«i
trång thuû s¶n bÒn v÷ng
H×nh 1: Tr×nh tù c¸c b−íc thùc hiÖn vµ ph−¬ng ph¸p sö dông trong ®Ò tµi
2.1. Nghiªn cøu tæng quan tµi liÖu
Do tÝnh chÊt vµ môc tiªu cña ®Ò tµi, ph−¬ng ph¸p nµy ®ãng vai trß rÊt
quan träng trong viÖc lùa chän, h×nh thµnh, kÕ thõa c¸c nghiªn cøu trªn thÕ
giíi vµ trong n−íc. Do vËy, ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh thu thËp c¸c tµi liÖu vÒ ph−¬ng
ph¸p liªn quan lÜnh vùc kinh tÕ m«i tr−êng, kinh tÕ sinh th¸i trªn thÕ giíi vµ
trong n−íc. Sau ®ã ph©n tÝch lùa chän c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu phï hîp.
§ång thêi thu thËp vµ ph©n tÝch, tæng hîp c¸c nghiªn cøu, t− liÖu liªn quan
16
ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng, t¸c ®éng cña
nu«i trång thuû s¶n vµ nu«i t«m ven biÓn.
2.2. §¸nh gi¸ nhanh m«i tr−êng
Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc ¸p dông ®Ó ®¸nh gi¸ cËp nhËt c¸c t¸c ®éng m«i
tr−êng trong thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi. C¸c kü thuËt ®¸nh gi¸ ®· ®−îc thùc
hiÖn gåm: pháng vÊn b¸n chÝnh thøc vµ quan s¸t thùc tÕ.
2.3. ViÔn th¸m vµ hÖ th«ng tin ®Þa lÝ
Nh»m ®¸nh gi¸ s¸t thùc h¬n vÒ t¸c ®éng cña nu«i trång thuû s¶n vµ
nu«i t«m ®èi víi hÖ sinh th¸i b·i triÒu vµ rõng ngËp mÆn còng nh− ®Çm ph¸ t¹i
H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn - HuÕ, ph−¬ng ph¸p nµy ®· ®−îc ¸p dông ®Ó x¸c
®Þnh biÕn ®éng diÖn tÝch cña c¸c ®èi t−îng trªn liªn quan suy tho¸i hÖ sinh
th¸i. C¸c kü thuËt ph©n tÝch ¶nh kü thuËt sè vµ ph©n tÝch kh«ng gian trong GIS
®· ®−îc ¸p dông.
2.4. TiÕp cËn ph©n tÝch chi phÝ vµ m« h×nh
§©y lµ ph−¬ng ph¸p chñ ®¹o trong thùc hiÖn ®Þnh gi¸ chi phÝ m«i
tr−êng cña ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn.
• TiÕp cËn ph©n tÝch hÖ thèng cÊu tróc chi phÝ
C¬ cÊu chi phÝ th−êng bao gåm Tæng chi phÝ (TC), Tæng chi phÝ cè ®Þnh
(TFC), vµ Tæng chi phÝ lu©n chuyÓn (TVC). Trong tr−êng hîp chi phÝ h»ng
n¨m, TFC ®−îc tÝnh b»ng chi phÝ c¬ héi hµng n¨m vµ khÊu hao vèn cè ®Þnh
còng nh− chi phÝ ®Êt ®ai. MÆt kh¸c, TVC sÏ bao gåm tÊt c¶ chi phÝ ho¹t ®éng
cÇn trong viÖc nu«i t«m nh− lµ gièng, thøc ¨n, nhiªn liÖu vµ hãa chÊt...
Kh¶ n¨ng sinh lîi tõ viÖc nu«i t«m cã thÓ ®−îc ph©n tÝch b»ng c¸ch
dïng c¸c sè liÖu chi phÝ vµ tæng doanh thu (TR). §ång thêi, hµm chi phÝ vµ
chi phÝ biªn (MC) hay tæng chi phÝ dµnh ®Ó s¶n xuÊt thªm mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm cã thÓ rót ra tõ mèi quan hÖ gi÷a tæng chi phÝ ph¶i tr¶ vµ tæng l−îng t«m
thu ®−îc.
• TiÕp cËn ®Þnh gi¸ phi thÞ tr−êng
Nh÷ng ¶nh h−ëng ®· cã cña viÖc nu«i t«m lªn nguån tµi nguyªn vµ m«i
tr−êng sÏ ®−îc tÝnh qua viÖc øng dông c¸ch tiÕp cËn ®Þnh gi¸ phi thÞ tr−êng.
V× viÖc lùa chän kü thuËt ®¸nh gi¸ cho mçi t¸c ®éng m«i tr−êng th−êng rÊt
chñ quan, nªn sù lùa chän nµy sÏ gåm Ýt nhÊt bèn ®iÒu kiÖn: tÝnh gi¸ trÞ vÒ mÆt
lý thuyÕt, tÝnh gi¸ trÞ thÞ tr−êng, yªu cÇu sè liÖu, vµ tÝnh gi¸ trÞ vÒ mÆt kü n¨ng.
Nh− vËy, viÖc tiÕp cËn ®¸nh gi¸ phi thÞ tr−êng trong nghiªn cøu nµy nh−
sau.
1) C¸ch tiÕp cËn chi phÝ phßng ngõa
C¸ch tiÕp cËn nµy c¬ b¶n cã néi dung lµ t¸c ®éng m«i tr−êng cã thÓ
®−îc ®¸nh gi¸ tõ tæng chi tiªu dµnh ®Ó phßng tr¸nh hay gi¶m bít t¸c ®éng nµy
tr−íc khi nã thùc sù x¶y ra. V× vËy, quan ®iÓm nµy ®−îc øng dông ®Ó tÝnh chi
phÝ t¸c ®éng m«i tr−êng do chÊt th¶i tõ viÖc nu«i t«m.
17
2) TiÕp cËn biÕn ®éng n¨ng suÊt
ViÖc tiÕp cËn nµy ®−îc øng dông trong tr−êng hîp mµ t¸c ®éng m«i
tr−êng th¶i ra ngoµi ph¹m vi khu vùc nu«i t«m. Thay vµo ®ã, tæng gi¸ trÞ cña
sù gi¶m n¨ng suÊt cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt gÇn kÒ hay nh÷ng nguån tµi nguyªn
xung quanh do t¸c ®éng m«i tr−êng nµy g©y ra sÏ ®−îc dïng nh− gi¸ trÞ xÊp xØ
cho chi phÝ ®ã.
3) TiÕp cËn chi phÝ thay thÕ
C¸ch tiÕp cËn nµy ®−îc dïng khi nhËn ®Þnh sù mÊt m¸t nguån tµi
nguyªn vµ m«i tr−êng do viÖc nu«i t«m cã thÓ ®−îc thay thÕ bëi tµi nguyªn vµ
m«i tr−êng nh©n t¹o. Tæng chi phÝ sö dông ®Ó t¸i t¹o tµi nguyªn vµ m«i
tr−êng nh©n t¹o nh− vËy ®−îc dïng nh− lµ c¸ch tÝnh gi¸ trÞ xÊp xØ cho ¶nh
h−ëng nµy.
Chi phÝ thay thÕ trong ®Ò tµi nµy chñ yÕu ®−îc øng dông cho sù thiÖt h¹i
rõng ngËp mÆn do viÖc nu«i t«m g©y nªn. Chi phÝ t¸i t¹o ®Êt bá hoang sau
qu¸ tr×nh nu«i t«m vµ chi phÝ x©y dùng hÖ thèng b¶o hé ven biÓn do mÊt rõng
®−îc dïng nh− gi¸ trÞ thay thÕ.
4) TiÕp cËn chi phÝ c¬ héi
TiÕp cËn nµy ®−îc øng dông khi mÊt nguån tµi nguyªn vµ m«i tr−êng tõ
viÖc nu«i t«m sÏ dÉn ®Õn sù biÕn mÊt hay xuÊt hiÖn cña mét sè hµng hãa hay
dÞch vô tù nhiªn. Nãi c¸ch kh¸c, nÕu kh«ng tån t¹i viÖc nu«i t«m, nh÷ng hµng
hãa vµ dÞch vô tõ nguån tµi nguyªn vÉn cßn cã thÓ sö dông vµo môc ®Ých
kh¸c.
2.5. Kh¶o s¸t thùc tÕ
Kh¶o s¸t, thu thËp vµ ph©n tÝch mÉu vËt vÒ m«i tr−êng ®Êt, n−íc khu
vùc nu«i t«m ®· ®−îc thùc hiÖn phôc vô ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng, cung
cÊp d÷ liÖu cho ®¸nh gi¸ c¸c gi¸ trÞ tµi nguyªn vµ ch¹y m« h×nh to¸n.
3. Tổ chức thực hiện
3.1. Thống nhất kế hoạch và h×nh thành c¸c nhãm chuyªn đề
Sau khi ®Ò c−¬ng cña ®Ò tµi ®−îc thÈm ®Þnh vµo th¸ng 5/2001, c¸c c¸n
bé cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn ®Ò tµi ®· tiÕn hµnh thèng nhÊt vÒ tæ chøc, kÕ
ho¹ch thùc hiÖn vµ h×nh thµnh c¸c nhãm chuyªn ®Ò:
- Liªn hÖ víi c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc cã liªn quan ®Õn c«ng viÖc cña ®Ò tµi
nh− ViÖn Nghiªn cøu H¶i S¶n, ViÖn Nu«i trång Thuû s¶n 1, ViÖn Kinh tÕ vµ
Qui ho¹ch Thuû s¶n, §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n…
- Liªn l¹c víi ®èi t¸c phÝa Th¸i Lan, th¨m vµ trao ®æi héi th¶o víi ®èi
t¸c t¹i Th¸i Lan
- KiÖn toµn ban chñ nhiÖm ®Ò tµi gåm 3 c¸n bé:
TrÇn §×nh L©n, Th¹c sü m«i tr−êng vµ tµi nguyªn biÓn, chñ nhiÖm ®Ò
tµi
Lª ThÞ Thanh, Th¹c sü sinh häc nu«i trång, phã chñ nhiÖm
18
Hoµng ViÖt, Th¹c sü qu¶n lý tæng hîp ®íi bê biÓn, th− ký
- Héi th¶o triÓn khai ®Ò tµi vµ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm theo c¸c m¶ng
chuyªn m«n trong ph¹m vi ®Ò tµi, h×nh thµnh c¸c nhãm chuyªn ®Ò vÒ:
Tæng quan c¸c vÊn ®Ò vÒ nu«i thuû s¶n vµ nu«i t«m ven biÓn, t×nh h×nh
nu«i t«m t¹i 3 ®iÓm nghiªn cøu H¶i Phßng, Thõa Thiªn - HuÕ vµ Cµ Mau.
øng dông viÔn th¸m vµ GIS ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ biÕn ®éng tµi
nguyªn ®íi bê biÓn t¹i c¸c khu vùc nghiªn cøu ®iÓn h×nh.
§¸nh gi¸ t¸c ®éng cña nh÷ng ho¹t ®éng nu«i t«m ven biÓn ®èi víi tµi
nguyªn vµ m«i tr−êng ®íi bê.
HiÖn tr¹ng m«i tr−êng n−íc vµ trÇm tÝch t¹i c¸c ®Çm nu«i t«m t¹i khu
vùc H¶i Phßng.
X©y dùng m« h×nh m¸y tÝnh vÒ kinh tÕ m«i tr−êng cho c¸c ho¹t ®éng
nu«i t«m ven biÓn.
Tæng hîp vµ ph©n tÝch c¸c vÊn ®Ò vÒ thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch nu«i trång
thuû s¶n ven biÓn ViÖt Nam.
C¸c héi th¶o vÒ tiÕn ®é thùc hiÖn vµ vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn ®Ò tµi ®· ®−îc
tæ chøc vµo th¸ng 3 vµ th¸ng 10 n¨m 2003 cã c¸c thµnh viªn vµ ®¹i diÖn cña
c¸c c¬ quan tham gia ®Ò tµi vµ cña Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ.
3.2. Thu thập tư liệu
C¸c bé t− liÖu d−íi ®©y còng ®· ®−îc thu thËp:
Bé ¶nh vÖ tinh theo c¸c thêi gian kh¸c nhau khu vùc ven biÓn Thõa
Thiªn - HuÕ (5 ¶nh 1996, 1997, 1999, 2000, 2001) phôc vô gi¶i ®o¸n hiÖn
tr¹ng vµ ®¸nh gi¸ biÕn ®éng tµi nguyªn vïng bê.
Bé ¶nh vÖ tinh theo c¸c thêi gian kh¸c nhau khu vùc ven biÓn H¶i
Phßng (5 ¶nh 1996, 1997, 1999, 2000, 2001) phôc vô gi¶i ®o¸n hiÖn tr¹ng vµ
®¸nh gi¸ biÕn ®éng tµi nguyªn vïng bê.
Bé t− liÖu vÒ nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ m«i tr−êng vµ ¸p dông m«
h×nh kinh tÕ trong ®¸nh gi¸ chi phÝ m«i tr−êng cña c¸c ho¹t ®éng nu«i trång
thuû s¶n ven biÓn trªn thÕ giíi.
Bé t− liÖu vÒ ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n ven biÓn nhiÒu n¨m ë ViÖt
Nam.
Bé t− liÖu vÒ c¸c ho¹t ®éng nu«i t«m, tµi nguyªn vµ m«i tr−êng ®íi bê
biÓn khu vùc H¶i Phßng vµ Thõa Thiªn – HuÕ.
KÕt qu¶ kh¶o s¸t tæng quan khu vùc ven biÓn Thõa Thiªn – HuÕ vµ ven
bê H¶i Phßng (b¸o c¸o vµ t− liÖu ¶nh).
3.3. Khảo s¸t thực tế
§· tæ chøc ®−îc 2 ®ît kh¶o s¸t vÒ mïa m−a (11/2001) vµ kh« (7/2002)
t¹i Thõa Thiªn – HuÕ, 1 ®ît kh¶o s¸t tæng quan vµ 3 ®ît kh¶o s¸t theo c¸c
chuyªn ®Ò ë khu vùc H¶i Phßng. Ngoµi ra cßn hîp t¸c víi së Thuû s¶n Thõa
19
- Xem thêm -
.PDF 
138 
272 
105 
