Tài liệu 438

Lêi më ®Çu Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. §iÒu nµy kh¼ng ®Þnh sù ®óng ®¾n cña ®êng lèi c¶i c¸ch kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc ta. C¬ chÕ kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc ®· më ra cho Doanh nghiÖp m«i trêng, ®iÒu kiÖn kinh doanh míi c¾t bá sîi d©y trãi buéc, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña Doanh nghiÖp. Còng chÝnh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng s¶n phÈm, tiÕt kiÖm chi phÝ, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh toµn diÖn c¸c mÆt ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp: Tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt, n¨ng suÊt lao ®éng vµ sö dông vËt t, tiÒn vèn, lao ®éng. V× vËy, t¨ng cêng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, phÊn ®Êu gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng chØ lµ tr¸ch nhiÖm mµ cßn lµ quyÒn lîi sèng cßn ®ßi hái sù quan t©m cña doanh nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, viÖc sö dông vèn tiÕt kiÖm lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng ngõng h¹ thÊp cã ý nghÜa to lín kh«ng chØ ®èi víi C«ng ty nãi riªng mµ cßn cã t¸c dông kh«ng nhá tíi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trªn thùc tÕ, viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm cña nhiÒu doanh nghiÖp cha ®îc tèt. Do ®ã cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng c¸c biÖn ph¸p kiÓm tra, gi¸p s¸t, qu¶n lý chÆt chÏ c¸c chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch hîp lý Víi nÐt ®Æc thï riªng cña XÝ nghiÖp nªn viÖc tÝnh ®óng gi¸ thµnh mét c«ng tr×nh ®ßi hái ngêi kÕ to¸n ph¶i h¹ch to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ hîp lý c¸c chi phÝ ph¸t sinh t¹i c«ng tr×nh ®ã. Tõ viÖc h¹ch to¸n ®óng c¸c chi phÝ ph¸t sinh, kÕ to¸n lÊy ®ã lµm c¨n cø cung cÊp th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c nhÊt cho c¸c nhµ qu¶n lý XÝ nghiÖp vµ gióp c¸c nhµ qu¶n lý sö dông hîp lý c¸c nguån lùc, tiÕt kiÖm chi phÝ, t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh c«ng tr×nh mµ vÉn ®¶m b¶o chÊt lîng t¹o niÒm tin cho kh¸ch hµng, ®ã còng lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó C«ng ty c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong vµ ngoµi tØnh, th¾ng thÇu ngµy cµng nhiÒu. V× vËy ®Ó ®¸p øng ®îc yªu cÇu trªn viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y dùng ph¶i ®îc tÝnh ®óng, ®ñ, hîp lý nh÷ng chi phÝ nh»m ph¶n ¸nh ®óng gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng c«ng tr×nh, cung cÊp th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c nhÊt cho c¸c nhµ qu¶n lý. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn em ®· nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña viÖc x¸c ®Þnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh XDCB nªn em ®· chän ®Ò tµi: Tæ chøc kÕ 1 to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i XÝ NghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng sè 2 cho b¸o c¸o thùc tËp cña m×nh. B¸o c¸o ®îc tr×nh bµy theo kÕt cÊu nh sau: PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n. PhÇn II: Thùc tr¹ng tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i XÝ NghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng sè 2. PhÇn III: Mét sè ý kiÕn gãp phÇn ®Ò xuÊt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh XD t¹i XÝ NghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng sè 2 phÇn I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n I. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p cã ¶nh hëng ®Õn h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp cã chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã t¹o nªn c¬ së vËt chÊt cho x· héi, t¨ng tiÒm lùc kinh tÕ vµ an ninh quèc phßng. ViÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c lµ tiÒn ®Ò ph¸t triÓn sù phån vinh cña ®Êt níc. Nguyªn t¾c cña x©y dùng c¬ b¶n lµ tríc khi bíc vµo x©y l¾p ph¶i lËp dù to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ dù to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i so s¸nh víi dù to¸n ®îc duyÖt, lÊy dù to¸n lµm thíc ®o cho gi¸ trÞ s¶n phÈm hoµn thµnh. 2 S¶n phÈm cña nghµnh x©y dùng c¬ b¶n lµ nh÷ng c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc, cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, mang tÝnh ®¬n chiÕc, cã thêi gian s¶n xuÊt dµi, cã gi¸ trÞ lín. C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ b¶n nh m¸y mãc thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn c¬ giíi, ngêi lao ®éng… ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm x©y l¾p. Do vËy, trong thêi gian x©y l¾p, nh÷ng yÕu tè nµy chÞu ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn nh thêi tiÕt, ®Þa h×nh s¶n xuÊt. S¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh tæng hîp vÒ nhiÒu mÆt : kinh tÕ, chÝnh trÞ, kü thuËt, nghÖ thuËt. Nã ®a d¹ng nhng l¹i mang tÝnh ®éc lËp thiÕt kÕ kü thuËt riªng vµ t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh. Qu¸ tr×nh tõ khëi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh cho ®Õn khi c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao vµ ®a vµo sö dông thêng kÐo dµi. Nã phô thuéc vµo quy m« vµ tÝnh phøc t¹p vÒ kü thuËt cña tõng c«ng tr×nh. Qu¸ tr×nh thi c«ng ®îc chia lµm nhiÒu giai ®o¹n: chuÈn bÞ thi c«ng, thi c«ng, hoµn thiÖn vµ bµn giao c«ng tr×nh. Mçi giai ®o¹n thi c«ng l¹i bao gåm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau, c¸c c«ng viÖc chñ yÕu ngoµi trêi nªn chÞu ¶nh hëng lín cña thêi tiÕt, thiªn nhiªn… Do vËy, qui tr×nh vµ ®iÒu kiÖn thi c«ng kh«ng cã tÝnh æn ®Þnh, nã lu«n biÕn ®éng theo ®Þa ®iÓm x©y dùng vµ giai ®o¹n thi c«ng cña c«ng tr×nh. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n cã sù kh¸c biÖt víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c, lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt vµ h¹ch to¸n trong nghµnh x©y dùng c¬ b¶n còng cã nh÷ng ®Æc thï riªng. C«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p rÊt phøc t¹p. §Ó ph¸t huy ®Çy ®ñ vai trß cña kÕ to¸n lµ c«ng cô phôc vô qu¶n lý kinh tÕ, c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i ®îc tæ chøc phï hîp víi ®iÓm kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh, quy tr×nh c«ng nghÖ trong viÖc thi c«ng x©y l¾p, nhng vÉn ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §ång thêi ph¶i ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu trung thùc kÞp thêi cho l·nh ®¹o. II- B¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 1. Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p Kh¸i niÖm : Chi phÝ s¶n xuÊt lµ tæng sè c¸c hao phÝ trong lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p vµ chi phÝ s¶n xuÊt ngoµi x©y l¾p. C¸c chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p cÊu thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. 3 Chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p, lµ toµn bé c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p, nã lµ bé phËn c¬ b¶n ®Ó h×nh thµnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.Chi phÝ s¶n xuÊt ngoµi x©y l¾p, lµ toµn bé c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p, nh lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp phô trî, ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp phô trî... B¶n chÊt vµ néi dung kinh tÕ cña chi phÝ x©y l¾p : Trong s¶n xuÊt - kinh doanh mçi lo¹i chi phÝ ph¸t sinh cã néi dung, tÝnh chÊt kh¸c nhau vµ yªu cÇu qu¶n lý kh¸c nhau. Do ®ã ®Ó lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ h¹ch to¸n chÝnh x¸c gi¸ thµnh, khèng chÕ vµ thèng nhÊt chi phÝ trong doanh nghiÖp ®Ó hoµn thiÖn gi¸ thµnh s¶n phÈm th× ngêi ta ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt tõ ®ã t×m ra biÕn ®éng trong mçi lo¹i chi phÝ vµ ph¸t hiÖn ra c¸c yÕu tè t¸c ®éng nh»m ®Ò ra biÖn ph¸p qu¶n lý cã hiÖu qu¶ h¬n. Mçi yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®Òu cã môc ®Ých vµ c«ng dông nhÊt ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ ®Ó chia ra c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c nhau. Mçi kho¶n môc chi phÝ ®Òu cã chung môc ®Ých vµ c«ng dông kh«ng ph©n biÖt néi dung kinh tÕ nh thÕ nµo. VÒ c¬ b¶n th× chi phÝ s¶n xuÊt ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p nµy trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ nh nhau, nhng trong x©y dùng c¬ b¶n cã néi dung cô thÓ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ tÝnh ®Õn hiÖn trêng x©y l¾p cña nguyªn vËt liÖu chÝnh nh: xi m¨ng, s¾t, thÐp,... nguyªn vËt liÖu phô bét ®¸, ®inh, thÐp buéc, que hµn,... vËt kÕt cÊu, vËt liÖu ®iÖn d©y ba pha, æ c¾m c«ng t¾c,... vËt liÖu níc èng níc, èng cèng, cót,... vËt liÖu hoµn thiÖn cöa c¸c lo¹i, g¹ch èp, g¹ch l¸t... - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Lµ nh÷ng chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng chÝnh cña c«ng nh©n trùc tiÕp tham gia x©y dùng. - Chi phÝ m¸y thi c«ng: Nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu sö dông cho m¸y thi c«ng, chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y vµ phô m¸y, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng BHXH, BHYT... vµ c¸c kho¶n l¬ng phô kh¸c, chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng, chÝ phÝ mét lÇn cho sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ söa ch÷a m¸y thi c«ng, chi phÝ thuª m¸y. - Chi phÝ chung: + Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi c¸c ®éi x©y l¾p (gåm tiÒn l¬ng gi¸n tiÕp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng, c¸c chi phÝ kh¸c) 4 + Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Lµ toµn bé c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc tæ chøc, qu¶n lý SXKD vµ qu¶n lý hµnh chÝnh cña doanh nghiÖp (tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña bé phËn qu¶n lý doanh nghiÖp, v¨n phßng phÈm, khÊu hao nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ… + Chi phÝ b¸n hµng: Lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh x©y l¾p chi phÝ chµo hµng, giíi thiÖu s¶n phÈm, chi phÝ b¶o hµnh... Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p: Ph©n lo¹i chi phÝ bao gåm: Chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp. - Chi phÝ trùc tiÕp: lµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cã quan hÖ trùc tiÕp tíi viÖc s¶n xuÊt mét c«ng tr×nh, mét s¶n phÈm hay mét c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. Víi lo¹i chi phÝ nµy kÕ to¸n cã thÓ c¨n cø trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng chÞu phÝ. - Chi phÝ gi¸n tiÕp: lµ lo¹i chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ho¹t ®éng s¶n xuÊt, nhiÒu s¶n phÈm. Nh÷ng lo¹i chi phÝ nµy sÏ ®îc kÕ to¸n dïng tiªu thøc ph©n bæ thÝch hîp ®Ó ph©n bè cho tõng ®èi tîng chÞu phÝ. C¸ch ph©n lo¹i chi phÝ nµy trong doanh nghiÖp x©y l¾p ®îc thÓ hiÖn rÊt râ nh chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng lµ mét vÝ dô. Mét m¸y cã thÓ ph¶i sö dông cho nhiÒu c«ng tr×nh do ®ã chØ cã thÓ tËp hîp khÊu hao m¸y cña tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh råi l¹i tiÕn hµnh ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh. Do vËy viÖc lùa chän tiªu thøc ph©n bæ sè ca m¸y theo tØ lÖ chi phÝ nh©n c«ng, theo tØ lÖ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ®Ó ph©n bæ cho chÝnh x¸c, hîp lý lµ rÊt cÇn thiÕt trong ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt: §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú. X¸c ®Þnh ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ. §Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt hîp lý, phï hîp víi tõng doanh nghiÖp, nhµ qu¶n lý ph¶i c¨n cø vµo: - TÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ quy tr×nh c«ng nghÖ cao. - Lo¹i h×nh s¶n xuÊt. - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt. - Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. - §¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng x©y l¾p lµ ho¹t ®éng ph¸t sinh nhiÒu chi phÝ, quy tr×nh s¶n xuÊt phøc t¹p vµ s¶n phÈm mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, cã quy m« lín vµ thêi gian thi c«ng l©u dµi. Mçi c«ng tr×nh bao gåm nhiÒu h¹ng môc c«ng tr×nh nªn ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ ®îc chi tiÕt theo tõng h¹ng môc c«ng 5 tr×nh. Ngoµi ra tuú theo tõng c«ng viÖc cô thÓ, ngêi ta cã thÓ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng hay giai ®o¹n c«ng viÖc hoµn thµnh. Do cã nhiÒu ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau nªn trong doanh nghiÖp x©y l¾p cã nhiÒu ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ. * Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng: Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh hµng kú sÏ ®îc tËp hîp vµ ph©n lo¹i theo tõng ®¬n ®Æt hµng - hîp ®ång giao thÇu. Khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh, tæng chi phÝ ph¸t sinh ®îc tËp hîp theo ®¬n hµng ®ã tíi lóc khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña ®¬n hµng ®ã. * Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo h¹ng môc c«ng tr×nh: Theo ®ã chi phÝ ph¸t sinh cho c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh nµo th× ®îc tËp hîp cho c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã. * Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®¬n vÞ thi c«ng: C¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh ®îc tËp hîp theo tõng ®¬n vÞ thi c«ng. Th«ng thêng ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông kÕt hîp víi hai ph¬ng ph¸p trªn. V× mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ®¬n ®Æt hµng thêng do nhiÒu ®¬n vÞ thi c«ng. §Çu tiªn, ®¬n vÞ sÏ tËp hîp chi phÝ theo ®¬n vÞ thi c«ng hay khu vùc thi c«ng. Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh hay cuèi kú h¹ch to¸n, ngêi qu¶n lý sÏ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thi c«ng cña c¸c ®¬n vÞ hay bé phËn ®ã vµ tÝnh ra gi¸ thµnh cña c¶ c«ng tr×nh b»ng ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ, ph¬ng ph¸p tØ lÖ, ph¬ng ph¸p trùc tiÕp,... 2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p a. Kh¸i niÖm: Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n quy íc hoµn thµnh nghiÖm thu bµn giao ®îc chÊp nhËn thanh to¸n. Kh¸c víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kh¸c, ngêi ta cã thÓ tÝnh gi¸ thµnh mét lo¹i s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra trong kú vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm ®ã trë thµnh c¬ së quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n ë doanh nghiÖp x©y l¾p, gi¸ thµnh s¶n phÈm mang tÝnh chÊt c¸ biÖt. Mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh ®Õn cã mét gi¸ thµnh riªng. H¬n n÷a khi nhËn thÇu c«ng tr×nh th× gi¸ nhËn thÇu ®· ®îc x¸c ®Þnh tríc khi thi c«ng. Nh vËy gi¸ b¸o cã tríc gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh. Do ®ã gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh sÏ x¸c ®Þnh lç, l·i cña doanh nghiÖp. Trong c¸c cuéc ®Êu thÇu c«ng khai th× yÕu tè gi¸ thµnh cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña nhµ thÇu. Bªn c¹nh ®ã nÕu doanh nghiÖp phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh thÊp bao nhiªu so víi gi¸ bá thÇu th× l·i sÏ 6 t¨ng lªn tõng ®ã. Tuy nhiªn hiÖn nay còng cã mét sè doanh nghiÖp x©y l¾p tù tæ chøc thiÕt kÕ, thi c«ng t¹o ra c¸c c«ng tr×nh sau ®ã b¸o c¸o l¹i cho c¸c ®èi tîng cã nhu cÇu mua th× gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p còng trë thµnh c¬ së ®Ó lËp vµ x©y dùng gi¸ b¸n cña s¶n phÈm ®ã b. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: NÕu c¨n cø vµo sè liÖu vµ ®iÓm tÝnh to¸n gi¸ thµnh, chØ tiªu gi¸ thµnh ®îc chia thµnh : Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, Gi¸ thµnh ®Þnh møc, Gi¸ thµnh thùc tÕ. * Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. ViÖc x¸c ®Þnh, tÝnh to¸n gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®îc tiÕn hµnh bëi bé phËn kÕ ho¹ch kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp, ®îc tiÕn hµnh tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp vµ còng lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. * Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®îc thùc hiÖn tríc khi tiÕn hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t lao ®éng trong s¶n xuÊt gióp cho ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c, ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. * Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong kú, sè lîng s¶n phÈm, thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh to¸n ®îc sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¶nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµm c¬ së x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra nÕu ta ph©n chia ph¹m vi tËp hîp chi phÝ th× chØ tiªu gi¸ thµnh cßn ®îc chia thµnh gi¸ thµnh c«ng xëng vµ gi¸ thµnh toµn bé,... C. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p * §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p §Ó ®o lêng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh, mçi doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®óng, ®ñ, chÝnh x¸c gi¸ thµnh s¶n phÈm. C«ng viÖc ®Çu tiªn lµ x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng gi¸ thµnh s¶n phÈm. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c lo¹i 7 s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp lµm ra cÇn ph¶i tÝnh ®îc tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. Víi ®Æc ®iÓm riªng cña ngµnh x©y l¾p: §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh thêng trïng víi ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Do vËy ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ tõng h¹ng môc hay toµn bé c«ng tr×nh hoµn thµnh. §èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p gièng nhau vÒ b¶n chÊt ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n tËp hîp chi phÝ, cïng phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ x¸c ®Þnh ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ trong khi thi c«ng cÇn x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm g¾n liÒn víi kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh thi c«ng. Mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã thÓ cã nhiÒu ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ ph¬ng ph¸p sö dông sè liÖu vÒ chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®Ó tÝnh to¸n ra tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ®· hoµn thµnh. * Kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ thêi kú bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn ph¶i tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh ViÖc x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh gióp cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh mét c¸ch khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o cung cÊp sè liÖu kÞp thêi , ®Çy ®ñ thùc hiÖn chøc n¨ng gi¸m ®èc t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh . Muèn x¸c ®Þnh ®îc kú tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña s¶n phÈm vµ chu kú s¶n xuÊt . Trêng hîp tæ chøc thi c«ng x©y l¾p nhiÒu c«ng tr×nh , h¹ng môc c«ng tr×nh cã khèi lîng lín th× kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ hµng quý vµo thêi ®iÓm cuèi quý . Trêng hîp thi c«ng x©y l¾p ®¬n chiÕc hoÆc hµng lo¹t theo ®¬n ®Æt hµng cã kú s¶n xuÊt x©y l¾p dµi th× kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi ®iÓm khi s¶n phÈm x©y l¾p ®· hoµn thµnh kÕt thóc chu kú s¶n xuÊt x©y l¾p . §¬n vÞ tÝnh gi¸ thµnh lµ ®¬n vÞ ®îc thõa nhËn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh x©y l¾p * Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p hiÖn nay v× s¶n xuÊt thi c«ng mang tÝnh ®¬n chiÕc, ®èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ phï hîp víi ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. H¬n n÷a ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy cho phÐp cung cÊp kÞp thêi sè hiÖu vÒ gi¸ thµnh trong mçi kú b¸o c¸o víi c¸ch tÝnh ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn. Theo ph¬ng ph¸p nµy, tËp hîp tÊt c¶ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trùc tiÕp cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh tõ khi khëi c«ng ®Õn khi hoµn thµnh chÝnh lµ gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh ®ã. Trªn c¬ së sè hiÖu chi 8 phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc trong kú vµ chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang ®· x¸c ®Þnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh ®îc tÝnh theo c«ng thøc: Z = C + D®k - Dck Trong ®ã: Z : gi¸ thµnh s¶n phÈm. C: Chi phÝ thanh to¸n ph¸t sinh trong kú. D®k, Dck: Chi phÝ dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú. NÕu chi phÝ s¶n xuÊt tËp hîp theo c«ng trêng hoÆc c¶ c«ng tr×nh nhng gi¸ thµnh thùc tÕ ph¶i tÝnh riªng cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh, kÕ to¸n cã thÓ c¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt cña c¶ c«ng tr×nh vµ hÖ sè kinh tÕ, kü thuËt quy ®Þnh cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm h¹ng môc c«ng tr×nh ®ã. Z cña h¹ng môc c«ng tr×nh: Zi = di + H C Trong ®ã : H =------- x 100 tØ lÖ ph©n bæ gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng tr×nh di C : Tæng chi phÝ cña c¶ c«ng tr×nh. di : Tæng gi¸ thµnh dù to¸n cña c«ng tr×nh. di : Gi¸ thµnh dù to¸n h¹ng môc i. *. Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong trêng hîp doanh nghiÖp tËp hîp chi phÝ theo ®¬n vÞ thi c«ng hay khu vùc thi c«ng. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tõng ®éi s¶n xuÊt. Cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm cuèi cïng. C¸ch tÝnh nh sau: Gi¸ thµnh Chi Chi phÝ Chi phÝ Chi phÝ Chi phÝ c«ng tr×nh phÝ dë ph¸t ph¸t ph¸t dë dang h¹ng môc = dang + sinh + Sinh + sinh - cuèi kú ®Çu kú §éi 1 §éi 2 §éi n * Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè chi phÝ: Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ra nhiÒu nhãm s¶n phÈm, cã nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau. §èi tîng h¹ch to¸n chi phÝ lµ nhãm s¶n phÈm, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng chñng lo¹i s¶n phÈm. Theo ph¬ng ph¸p nµy c¨n cø vµo tæng gi¸ thµnh thùc tÕ ®· tÝnh ®îc vµ tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña tÊt c¶ c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ ®Ó tÝnh tû lÖ gi¸ thµnh theo c«ng thøc sau: Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ 9 HÖ sè chi phÝ = Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch Gi¸ thµnh thùc tÕ tõng chñng lo¹i s¶n phÈm ®îc tÝnh nh sau: Gi¸ thµnh s¶n Gi¸ thµnh kÕ S¶n lîng HÖ sè xuÊt thùc tÕ cña = ho¹ch ®¬n vÞ  thùc tÕ s¶n  quy lo¹i s¶n phÈm i s¶n phÈm i phÈm i ®æi * Ph¬ng ph¸p liªn hîp: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ do ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt tÝnh chÊt cña quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm lµm ra rÊt phøc t¹p. §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ¸p dông ®ång thêi nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh kh¸c vµ gäi ®ã lµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh liªn hîp. Trªn thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p cã thÓ ¸p dông kÕt hîp nhiÒu ph¬ng ph¸p nªu trªn. ViÖc lùa chän ph¬ng ph¸p nµo lµ tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, tr×nh ®é qu¶n lý vµ tr×nh ®é kÕ to¸n cña mçi doanh nghiÖp. 3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm Ngµy nay trong c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi ngµnh nghÒ kh¸c nhau viÖc tÝnh to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· trë thµnh c«ng viÖc quan träng. Nã lµ mét phÇn trong kÕ ho¹ch kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. Bëi v× chØ tiªu chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ th«ng tin c¬ b¶n cho c¸c bé phËn kh¸c trong doanh nghiÖp : nghiªn cøu ph¸t triÓn, thÞ trêng, tµi chÝnh, nh©n sù ,... cã híng ®i ®óng cho s¶n phÈm cña m×nh. C¸c bé phËn ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸, ph©n tÝch kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, chÊt lîng, tÝnh n¨ng cña s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n , tiÒn vèn cho s¶n xuÊt tõng lo¹i s¶n phÈm lµ nh thÕ nµo. Trong ngµnh x©y l¾p : Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p gièng nhau vÒ chÊt nhng kh¸c nhau vÒ lîng. Néi dung c¬ b¶n cña chóng ta lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña nh÷ng chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Trong khi chi phÝ x©y l¾p lµ tæng thÓ c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong mét kú nhÊt ®Þnh th× gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ tæng thÓ c¸c chi phÝ g¾n liÒn víi mét khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh vµ bµn giao. Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong mét kú kh«ng chØ liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú mµ nã cßn liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm ®îc coi lµ dë dang cuèi kú , c¸c s¶n phÈm háng . Cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm cã liªn quan tíi c¶ chi phÝ ph¸t sinh trong kú , chi phÝ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú, chi 10 phÝ cña kú tríc ph©n bæ cho kú nµy . Chi phÝ s¶n xuÊt trong kú lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm , c«ng viÖc , lao vô , dÞch vô hoµn thµnh. §Ó thùc hiÖn tèt qu¸ tr×nh h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®èi víi mçi doanh nghiÖp lµ yÕu tè sèng cßn vµ ®ßi hái c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp ®Òu ph¶i thùc hiÖn tèt phÇn tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®Ó kh«ng ngõng ngµy cµng hoµn thiÖn c«ng t¸c nµy. III. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p trong doanh nghiÖp 1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh (xi m¨ng , c¸t , ®¸ , s¾t thÐp,…) c¸c cÊu kiÖn, bé phËn riªng lÎ, c¸c lo¹i nhiªn liÖu (x¨ng dÇu , khÝ ®èt,...) vµ c¸c lo¹i vËt liÖu kh¸c ®îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho c«ng tr×nh thi c«ng. Chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp chiÕm tØ träng lín trong gi¸ thµnh: 70 – 80% ®îc h¹ch to¸n trùc tiÕp cho tõng c«ng tr×nh hay h¹ng môc c«ng tr×nh. NÕu vËt t sö dông cho nhiÒu c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh th× ph¶i ®îc ph©n bæ theo tiªu thøc hîp lý. Trong chi phÝ nµy kh«ng bao gåm chi phÝ vËt t sö dông cho m¸y thi c«ng. Nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã thÓ ®îc xuÊt tõ kho cña doanh nghiÖp hoÆc vËt t ®îc b¸n ®a th¼ng ®Õn ch©n c«ng tr×nh. §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 621 “ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ". Bªn nî: TËp hîp chi phÝ NVL trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng Bªn cã: Ghi c¸c kho¶n gi¶m chi phÝ TK 621 cuèi kú kh«ng cã sè d. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: - Trong kú khi xuÊt nguyªn vËt liÖu chÝnh vµ vËt liÖu phô sö dông trùc tiÕp s¶n xuÊt trong x©y l¾p hoÆc thùc hiÖn lao vô, c¨n cø vµo phiÕu xuÊt kho nguyªn vËt liÖu, kÕ to¸n ghi: Nî TK 621: Chi phÝ NVL trùc tiÕp Cã TK 152: Nguyªn liÖu, vËt liÖu - Trêng hîp mua NVL kh«ng nhËp kho, ®a th¼ng ®Õn c«ng tr×nh phôc vô thi c«ng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 621: Gi¸ mua NVL cha cã thuÕ GTGT Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 331: Tæng sè tiÒn thanh to¸n cho ngêi b¸n - Trêng hîp NVL xuÊt sö dông cho s¶n xuÊt x©y l¾p nhng kh«ng sö dông hÕt, nhËp l¹i kho kÕ to¸n ghi: 11 Nî TK 152: Nguyªn vËt liÖu Cã TK 621: Chi phÝ NVL trùc tiÕp. - Cuèi kú h¹ch to¸n, kÕt chuyÓn chi phÝ NVL trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh, kÕ to¸n ghi: Nî TK 154: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. Cã TK 621: Chi phÝ NVL trùc tiÕp S¬ ®å 01. S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK 621 TK 152 TK 152 NVL dïng kh«ng hÕt, nhËp kho XuÊt dïng NVL Mua NVL dïng ngay cho TK111,112,331 s¶n xuÊt TK 154 K/c chi phÝ NVL TK 133 141 ( 1) (2) 2,331 632 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ ( 1 ) chi phÝ vËt liÖu vît møc b×nh thêng ( 2 ) quyÕt to¸n chi phÝ vËt liÖu giao kho¸n 2 . H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ toµn bé sè tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ cho sè c«ng nh©n trùc tiÕp x©y dùng c«ng tr×nh, c«ng nh©n phôc vô x©y l¾p. Chi phÝ nµy kh«ng bao gåm tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n l¸i m¸y vµ phô m¸y. 12 KÕ to¸n sö dông TK 622 “ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ” ®Ó h¹ch to¸n, kh«ng h¹ch to¸n vµo TK 622 nh÷ng kho¶n ph¶i tr¶ vÒ tiÒn l¬ng , c¸c kho¶n phô cÊp cho nh©n viªn qu¶n lý ®éi x©y l¾p , c«ng nh©n sö dông m¸y thi c«ng, nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp. Bªn nî: TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp PS trong kú Bªn cã: Ph©n bæ va kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 622 cuèi kú kh«ng cã sè d. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: - Chi phÝ tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ cho s¶n c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p trong kú h¹ch to¸n hoÆc tiÒn thuª nh©n c«ng bªn ngoµi : Nî TK 622: Chi tiÕt ®èi tîng Cã TK 334 (3341, 3342): Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn - TrÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n s¶n xuÊt x©y l¾p vµo chi phÝ s¶n xuÊt k× nµy, kÕ to¸n ghi: Nî TK 622: Chi tiÕt ®èi tîng Cã TK 335: Chi phÝ ph¶i tr¶ - T¹m øng chi phÝ nh©n c«ng ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ giao kho¸n x©y l¾p néi bé: Nî TK 622: Chi tiÕt ®èi tîng Cã TK 141 (1413): T¹m øng - Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp theo ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®Ó tÝnh gi¸ thµnh, kÕ to¸n ghi: Nî TK 154: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 622: Chi tiÕt ®èi tîng S¬ ®å 02 S¬ ®å h¹ch to¸n to¸n tæng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: TK 334 TK622 TK 154 TiÒn l¬ng c«ng nh©n trùc tiÕp sx KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 335 TK 141 141 Kho¶n trÝch tríc T¹m øng T¹m øng chi phÝ nh©n c«ng 3. H¹ch to¸n chi phÝ m¸y thi c«ng 13 §©y lµ lo¹i chi phÝ ®Æc trng cña ngµnh x©y l¾p, lµ kho¶n chi phÝ trùc tiÕp cho s¶n xuÊt. M¸y thi c«ng di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm c«ng tr×nh thi c«ng, nã trî gióp rÊt nhiÒu cho ngêi lao ®éng t¹o ra kh¶ n¨ng hoµn thµnh c«ng tr×nh víi chÊt lîng cao vµ tiÕn ®é nhanh mµ lao ®éng con ngêi khã cã thÓ thùc hiÖn. Lo¹i chi phÝ nµy chiÕm tû lÖ rÊt lín trong gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Chóng ta cã thÓ liÖt kª mét sè lo¹i m¸y thi c«ng chñ yÕu sau : M¸y trén bª t«ng, cÈu, xe « t«, lu, m¸y r¶i th¶m, vËn th¨ng, m¸y ®µo,... vµ chi phÝ ®Ó vËn hµnh, sö dông m¸y thi c«ng phôc vô cho c¸c c«ng tr×nh bao gåm : chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu vËn hµnh m¸y, chi phÝ nh©n c«ng vµ phô m¸y, c¸c kho¶n tÝnh theo l¬ng, c¸c kho¶n chi phÝ mua ngoµi : ®iÖn, níc,.... chi phÝ vÒ thuª m¸y vµ söa ch÷a m¸y. §Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c lo¹i chi phÝ nµy yªu cÇu doanh nghiÖp ph¶i ph©n lo¹i m¸y vµ n¾m ch¾c ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng, néi dung chi phÝ vµ c¸c h×nh thøc sö dông m¸y ®Ó ph©n bè vµ h¹ch to¸n phï hîp víi chi phÝ ph¸t sinh thùc tÕ. §Ó h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, kÕ to¸n sö dông TK623 “Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ” Bªn nî: TËp hîp chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Bªn cã: KÕt chuyÓn (ph©n bæ) chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng TK 623 cuèi kú kh«ng cã sè d, ®îc më chi tiÕt thµnh 6 TK cÊp 2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: - Khi ph¸t sinh tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, phô c©p l¬ng, BHXH,BHYT, KPC§cña c«ng nh©n ®IÒu khiÓn m¸y thi c«ng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 623 (6231): Chi phÝ nh©n c«ng Cã TK 334, 338 - Khi cã ph¸t sinh chi phÝ VL, nhiªn liÖu dïng lµm n¨ng lîng cho m¸y thi c«ng hoÆc dïng ®Ó söa ch÷a, b¶o dìng m¸y thi c«ng , kÕ to¸n ghi: Nî TK 623 (6232): Chi phÝ vËt liÖu Cã TK 152 - Khi cã ph¸t sinh chi phÝ c«ng cô,dông cô dïng cho m¸y thi c«ng, kÕ to¸n ghi: Nî TK 623 (6233): Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt Cã TK 153 - TÝnh khÊu hao c¬ b¶n cña m¸y thi c«ng trong kú, ghi: Nî TK 623 (6234): Chi phÝ khÊu hao MTC Cã TK 214 - Khi cã ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ dÞch vô thuª ngoµi (thuª ca m¸y, thuª b¶o dìng, söa ch÷a, di chuyÓn m¸y thi c«ng), ghi: 14 Nî TK623 (6237): Cha cã thuÕ GTGT Nî TK133: ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 331: Tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n - Khi trÝch tríc chi phÝ söa ch÷a lín m¸y thi c«ng, ghi: nî TK623 (6238) cã TK 335 - Cuèi kú kÕ to¸n kÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng vµo TK154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh, ghi: Nî TK 154: Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 623: chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng S¬ ®å 03: S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng TK 334, 338 TK 623 Chi phÝ tiÒn l¬ng, trÝch theo l¬ng TK 154 K/C chi phÝ SDMTC TK 152,153 Chi phÝ NVL, CC, DC cho MTC 632 TK 142, 335 Chi phÝ tr¶ tríc vµ ph¶I tr¶ Chi phÝ MTC vît møc TK 111,112,331 Chi phÝ dÞch vô thuª ngoµi TK 133 ThuÕ GTGT ® îc khÊu trõ 4. H¹ch to¸n chi phÝ chung a. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ phôc vô cho qu¸ tr×nh x©y l¾p t¹i c¸c ®éi, bé phËn thi c«ng trong doanh nghiÖp x©y l¾p. §©y lµ chi phÝ ph¸t sinh trong tõng bé phËn ngoµi c¸c lo¹i chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. Chi phÝ s¶n xuÊt chung mµ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng chÞu phÝ th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ. ViÖc ph©n bæ nµy ®îc dùa vµo tØ lÖ cña chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp hay chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng khi tØ lÖ cña lo¹i chi phÝ nµy chiÕm u thÕ trong gi¸ thµnh. C«ng thøc ph©n bæ : 15 Tæng chi phÝ chung cÇn ph©n bæ Tiªu thøc §Ó h¹ch to¸n chi phÝ SXC ph¸t sinh trong kú kÕ to¸n sö dông TK6“Chi Chi phÝ chung ph©n bæ =  ph©n Tæng tiªu thøc ph©n bæ bæ phÝ SXC”. TK627 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc më chi tiÕt thµnh 6 TK cÊp 2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: - Khi tÝnh tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn ®éi x©y l¾p , ghi: Nî TK 627 (6271): Chi phÝ nh©n viªn ®éi x©y l¾p Cã TK 334: Ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn - TrÝch BHXH, BHYT, KPC§ cña nh©n viªn ®éi x©y l¾p theo qui ®Þnh, ghi: nî TK 627 (6271) Cã TK 338 (3382, 3383, 3384) - TËp hîp chi phÝ VL, c«ng cô - dông cô (CCDC) dïng chung cho toµn ®éi x©y l¾p Nî TK 627 (6272, 6273) Cã TK 152, 153 - Khi xuÊt CCDC dïng cho s¶n xuÊt mét lÇn cã gi¸ trÞ lín, ph¶i ph©n bæ dÇn, ghi: Nî TK142 (1421): Chi phÝ ph¶i tr¶ tríc Cã TK 153: CCDC - Khi ph©n bæ gi¸ trÞ CCDC vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung, ghi: Nî TK 627 (6273): Chi phÝ dông cô SX Cã TK 142 (1421): Chi phÝ tr¶ tríc - TrÝch khÊu hao ph¬ng tiÖn vËn t¶i, nhµ cöa, vËt kiÕn tróc…do ®éi x©y l¾p qu¶n lý vµ sö dông , ghi: Nî TK 627 (6274): Chi phÝ KH TSC§ Cã TK 214: Hao mßn TSC§ - Chi phÝ ®iÖn níc, thuª nhµ xëng, nhµ kho, chi phÝ söa ch÷a TSC§ thuª ngoµi..thuéc ®éi x©y l¾p, ghi: Nî TK 627 (6277) : Cha cã thuÕ GTGT Nî TK133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ (nÕu cã) 16 Cã TK 111, 112, 331 : Tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n - Trêng hîp sö dông ph¬ng ph¸p tÝnh tríc hoÆc tÝnh dÇn sè ®· chi vÒ chi phÝ söa ch· TSC§ thuéc ®éi x©y l¾p, tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung: + Khi tÝnh tríc hoÆc tÝnh dÇn sè chi phÝ söa ch÷a TSC§, ghi: Nî TK 627: Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 335 : Chi phÝ ph¶i tr¶ Cã TK 142 : Chi phÝ tr¶ tríc +Khi chi phÝ söa ch÷a TSC§ thùc tÕ ph¸t sinh, ghi: Nî TK142; 335 : Cha cã thuÕ GTGT Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 331 : Tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n - Cuèi k×, kÕt chuyÓn (ph©n bæ) chi phÝ s¶n xuÊt chung vµo TK154 tÝnh gi¸ thµnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo tiªu thøc phï hîp, ghi: Nî TK 154 : Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang Cã TK 627 : Chi phÝ s¶n xuÊt chung (Chi tiÕt ®èi tîng) S¬ ®å 04 S¬ ®å h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung: TK 154 TK 627 TK 334 TK 338 Chi phÝ tiÒn l¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ K/C chi phÝ SXC C¸c kho¶n trÝch theo l¬ng TK 152, 153 Chi phÝ NVL, CC, DC TK 142, 335 Chi phÝ tr¶ tríc Chi phÝ ph¶i tr¶ TK111, 112, 331 Chi phÝ c¸c kho¶n thuª ngoµi TK133 11111313 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ 1.5 . Sæ kÕ to¸n Dùa vµo ®Æc ®iÓm cña mæi doanh nghiÖp mµ sö dông h×nh thøc ghi sæ thÝch hîp. 1.5.1. H×nh thøc chøng tõ ghi sæ 17 Chøng tõ gèc Sæ quü Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ B¶ng tæng hîp chøng tõ gèc Sæ thÎ kÕ to¸n chi tiÕt Chøng tõ ghi sæ B¶ng tæng hîp chi tiÕt Sæ c¸i B¶ng c©n ®èi ph¸t sinh B¸o c¸o tµi chÝnh : Ghi hµng ngµy : Ghi cuèi th¸ng : §èi chiÕu, kiÓm tra §Æc ®iÓm cña h×nh thøc chøng tõ ghi sæ lµ mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¶i c¨n cø vµo chøng tõ gèc hoÆc b¶ng tæng hîp chøng tõ gèc cïng lo¹i, cïng kú ®Ó lËp chøng tõ ghi sæ sau ®ã ghi vµo sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ tríc khi vµo sæ c¸i. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc kÕ to¸n nµy lµ râ rµng, dÔ hiÓu, dÔ ph¸t hiÖn sai sãt ®Ó ®iÒu chØnh. Nhng h×nh thøc nµy cßn cã nhîc ®iÓm lµ viÖc ghi trïng lÆp nhiÒu, khèi lîng ghi chÐp nhiÒu, c«ng viÖc ®èi chiÕu kiÓm tra sè liÖu dån vµo cuèi th¸ng nªn kh«ng ®¶m b¶o tÝnh kÞp thêi vÒ th«ng tin kÕ to¸n. 5. Tæng hîp CPSX, kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ SP dë dang 18 a. Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt Tæng hîp chi phÝ s¶n trong x©y l¾p theo tõng ®èi tîng (c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh) vµ c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh quy ®Þnh theo gi¸ dù to¸n x©y l¾p. TK 154 ®îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n, tËp hîp chi s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p (TK 154 cã 4 tµi kho¶n cÊp 2) - KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Nî TK 154 (1541 chi tiÕt ®èi tîng) Cã TK 621 (chi tiÕt ®èi tîng) - KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Nî TK 154 (1541 chi tiÕt ®èi tîng) Cã TK 622 (chi tiÕt ®èi tîng) - KÕt chuyÓn chi phÝ m¸y thi c«ng: Nî TK 154 (1541 chi tiÕt ®èi tîng) Cã TK 623 - KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung: Nî TK 154 (1541 chi tiÕt ®èi tîng) Cã TK 627 (Chi tiÕt bé phËn) Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao trong kú: Nî TK 632: Bµn giao cho chñ ®Çu t Nî TK 155: NÕu s¶n phÈm x©y l¾p ch¬ tiªu thô Nî TK 336: Bµn giao cho c«ng ty khi bé phËn nhËn kho¸n cã tæ chøc kÕ to¸n riªng Nî TK 241 (2412): Gi¸ thµnh c«ng tr×nh, l¸n tr¹i cã nguån vèn riªng Cã TK 154: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt c«ng tr×nh hoµn thµnh. b. KiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang S¶n phÈm lµm dë dang trong doanh nghiÖp x©y dùng cã thÓ trong c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh dë dang cha hoµn thµnh hay khèi läng c«ng t¸c x©y l¾p dë dang trong kú cha ®îc chñ ®Çu t nghiÖm thu, chÊp nhËn thanh to¸n. §¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë lµ viÖc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ trong s¶n xuÊt trong kú cho khèi lîng s¶n phÈm lµm dë cuèi kú theo nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. §Ó x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng lµ ph¶i ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c s¶n phÈm lµm dë cuèi kú tøc lµ x¸c ®Þnh sè chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho s¶n phÈm lµm dë cuèi kú ph¶i chÞu. 19 Muèn vËy ph¶i kiÓm kª chÝnh x¸c khèi lîng c«ng t¸c x©y l¾p dë dang trong kú ®ång thêi x¸c ®Þnh ®óng møc ®é hoµn thµnh cña khèi lîng lµm dë dang so víi khèi luîng hoµn thµnh theo quy íc cña tõng giai ®o¹n thi c«ng. ChÊt lîng cña c«ng t¸c kiÓm kª khèi lîng x©y l¾p cã ¶nh háng ®Õn tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë vµ tÝnh gi¸ thµnh. ë c¸c doanh nghiÖp x©y dùng, do ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng lµ cã kÕt cÊu phøc t¹p, c«ng t¸c x¸c ®Þnh møc ®é hoµn thµnh cña nã rÊt khã kh¨n nªn khi ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë, kÕ to¸n vÉn kÕt hîp chÆt chÏ víi bé phËn kü thuËt vµ bé phËn tæ chøc lao ®éng. Sau ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë mµ c«ng ty thêng ¸p dông: - Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo ph¬ng ph¸p dù to¸n Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông trong trêng hîp ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vÇ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh kh«ng trïng nhau. Theo ph¬ng ph¸p nµy, chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng x©y l¾p dë dang cuèi kú ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Chi phÝ thùc tÕ cña khèi = lîng x©y l¾p DDCK Chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng x©y l¾p DD§K + Chi phÝ cña khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh bµn + giao trong kú theo dù to¸n Chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng x©y l¾p thùc hiÖn trong kú Chi phÝ cña khèi  lîng x©y l¾p DDCK theo dù to¸n Gi¸ trÞ dù to¸n cña khèi lîng x©y l¾p DDCK - Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo tû lÖ hoµn thµnh t¬ng ®¬ng: Ph¬ng ph¸p nµy chñ yÕu ¸p dông víi viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm lµm dë dang cña c«ng t¸c l¾p ®Æt, c«ng thøc x¸c ®Þnh Chi phÝ thùc Chi phÝ thùc tÕ tÕ cña khèi lcña khèi lîng Chi phÝ thùc îng x©y l¾p x©y l¾p thùc tÕ cña khèi lDD§K + hiÖn trong kú 20