Ch¬ng I
Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c
doanh nghiÖp s¶n xuÊt .
A. C¬ së lý luËn cña c«ng t¸c tæ chøc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
I. Kh¸i niÖm, ph©n lo¹i vµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
1. Kh¸i niÖm
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng
sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn
hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét thêi kú.
Thùc chÊt chi phÝ s¶n xuÊt lµ sù dÞch chuyÓn vèn- dÞch chuyÓn gi¸ trÞ cña
c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸(s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô).
BÊt kú mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµo dï lín hay nhá, dï s¶n xuÊt kinh
doanh trªn lÜnh vùc nµo th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu cÇn thiÕt ph¶i
cã sù kÕt hîp cña 3 yÕu tè c¬ b¶n lµ:T liÖu lao ®éng, §èi tîng lao ®éng, Søc
lao ®éng.
C¸c yÕu tè vÒ t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng (biÓu hiÖn cô thÓ lµ hao
phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸ ) díi sù t¸c ®éng cã môc ®Ých cña søc lao ®éng (biÓu
hiÖn lµ hao phÝ vÒ lao ®éng sèng) qua qu¸ tr×nh biÕn ®æi sÏ t¹o nªn c¸c s¶n
phÈm, dÞch vô … t¬ng øng víi c¸c yÕu tè h×nh thµnh nªn c¸c kho¶n chi phÝ .
§Ó ®o lêng hao phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra trong tõng thêi kú ho¹t ®éng
lµ bao nhiªu nh»m tæng hîp vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ®Çu ra phôc vô cho nhu cÇu
qu¶n lý th× mäi hao phÝ cuèi cïng ®Òu ph¶i ®îc biÓu hiÖn b»ng thíc ®o tiÒn
tÖ.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c chi phÝ
s¶n xuÊt lµ viÖc hÕt søc quan träng vµ cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi c«ng t¸c
qu¶n lý doanh nghiÖp.
§é lín cña chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ®¹i lîng phô thuéc vµo 2 yÕu tè:
- Khèi lîng lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao vµo s¶n xuÊt trong
mét thêi kú ®Þnh.
- Gi¸ c¶ c¸c t liÖu s¶n xuÊt vµ tiÒn c«ng cña mét ®¬n vÞ lao ®éng ®· hao
phÝ.
2. Ph©n lo¹i chi phÝ
Chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i
víi nh÷ng néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ còng nh môc ®Ých c«ng dông kh¸c nhau
1
khi tham gia vµo qóa tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã, ®Ó thuËn
lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ cÇn thiÕt ph¶i ph©n lo¹i chi phÝ
s¶n xuÊt.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc s¾p xÕp chi phÝ s¶n xuÊt vµo tõng lo¹i,
tõng nhãm kh¸c nhau theo ®Æc trng nhÊt ®Þnh.
2.1. Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ
C¸ch ph©n lo¹i nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc x©y dùng vµ ph©n
tÝch ®Þnh møc lao ®éng còng nh viÖc lËp, kiÓm tra vµ ph©n tÝch dù to¸n chi
phÝ. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam, toµn bé chi phÝ ®îc chia lµm 7 yÕu
tè sau:
- YÕu tè nguyªn,vËt liÖu
- YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
trong kú (trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi).
- YÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng.
- YÕu tè BHXH,BHYT,KPC§.
- YÕu tè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.
- YÕu tè chi phÝi dÞch vô mua ngoµi.
- YÕu tè chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
C¨n cø vµo ý nghÜa chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®Ó thuËn tiÖn
cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi phÝ ®îc ph©n theo kho¶n môc. C¸ch
ph©n lo¹i nµy dùa vµo c«ng dông cña chi phÝ vµ møc ®é ph©n bæ chi phÝ cho
tõng ®èi tù¬ng. Gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm gåm 5 kho¶n môc chi phÝ sau:
- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tݪp: Bao gåm chi phÝ vµ nguyªn vËt liÖu
chÝnh, vËt liÖu phô , nhiªn liÖu sö dông vµo môc ®Ých trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n
phÈm.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : Bao gåm toµn bé tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n
phô cÊp mang tÝnh chÊt tiÒn l¬ng tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt chÕ t¹o
s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô cïng víi c¸c kho¶n trÝch theo tØ
lÖ quy ®Þnh (BHXH,BHYT,KPC§).
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung: Bao gåm toµn bé chi phÝ cßn l¹i ph¸t sinh
trong ph¹m vi ph©n xëng, toµn bé s¶n xuÊt sau khi ®· trõ ®i chi phÝ nguyªn
vËt liÖu vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp nãi trªn .
- Chi phÝ b¸n hµng: Bao gåm toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn
quan ®Õn viÖc tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô trong kú.
2
- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: bao gåm toµn bé chi phÝ ph¸t sinh liªn
quan ®Õn qu¶n trÞ kinh doanh vµ qu¶n lý hµnh chÝnh trong ph¹m vi toµn
doanh nghiÖp mµ kh«ng t¸ch ®îc cho bÊt kú ho¹t ®éng hay ph©n xëng nµo.
2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸ch thøc chuyÓn chi phÝ.
Theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®ùoc
chia thµnh chi phÝ s¶n phÈm vµ chi phÝ thêi kú.
- Chi phÝ s¶n phÈm lµ nh÷ng chi phÝ g¾n liÒn víi c¸c s¶n phÈm ®îc s¶n
xuÊt ra hoÆc ®îc mua.
- Chi phÝ thêi kú lµ nh÷ng chi phÝ gi¶m lîi tøc trong mét kú nµo ®ã,
kh«ng ph¶i lµ mét phÇn gi¸ trÞ s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra hoÆc ®îc mua nªn
®îc xem c¸c phÝ tæn cÇn ®îc khÊu trõ ra tõ lîi nhuËn cña thêi kú mµ chóng
ph¸t sinh.
2.4. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo quan hÖ cña chi phÝ víi khèi l îng
c«ng viÖc s¶n phÈm hoµn thµnh.
§Ó thuËn lîi cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra chi phÝ ®ång thêi lµm
c¨n cø ®Ó ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh l¹i ®îc ph©n theo quan hÖ víi khèi lîng c«ng viÖc hoµn thµnh. Theo
c¸ch ph©n lo¹i nµy, chi phÝ ®îc chia thµnh biÕn phÝ vµ ®Þnh phÝ.
- BiÕn phÝ lµ nh÷ng chi phÝ thay ®æi vÒ tæng sè, vÒ tØ lÖ so víi khèi lîng
c«ng viÖc hoµn thµnh nh chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp …
Tuy nhiªn, biÕn phÝ trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm th× l¹i cè ®Þnh.
- §Þnh phÝ lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng ®æi vÒ sè so víi khèi lîng c«ng viÖc
hoµn thµnh nh : c¸c chi phÝ vÒ khÊu hao TSC§, chi phÝ thuª mÆt b»ng x©y
dùng, ph¬ng tiÖn kinh doanh. . . C¸c chi phÝ nµy ®Òu tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm th× l¹i biÕn ®æi nÕu sè lîng s¶n phÈm thay ®æi.
3. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt.
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong mét doanh nghiÖp lµ mét ph¬ng ph¸p hoÆc mét hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó tËp hîp vµ
ph©n lo¹i c¸c chi phÝ theo yÕu tè vµ kho¶n môc trong ph¹m vi giíi h¹n cña
®èi tîng tËp hîp chi phÝ. §Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ sö dông hai ph¬ng ph¸p sau:
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ trùc tiÕp: ¸p dông ®èi víi nh÷ng chi phÝ
liªn quan ®Õn mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Theo ph¬ng ph¸p nµy,
kÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c chøng tõ gèc ph¶n ¸nh chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trùc
tiÕp cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã liªn quan.
3
- Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp: ¸p dông ®èi víi nh÷ng chi phÝ s¶n suÊt
cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ. Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ
to¸n c¨n cø vµo c¸c chøng tõ gèc tËp hîp ®îc, thùc hiÖn ph©n bæ cho c¸c ®èi
tîng cã liªn quan theo tiªu chuÈn ph©n bæ thÝch hîp.
II. Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ kú tÝnh gi¸ thµnh.
1.Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh
1.1. Kh¸i niÖm
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao
phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi lîng c«ng
viÖc s¶n phÈm, lao vô ®· hoµn thµnh.
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi
nhau, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Sù tiÕt kiÖm hay
l·ng phÝ chi phÝ s¶n xuÊt sÏ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ thµnh, ®ßi hái qu¶n lý
gi¸ thµnh s¶n phÈm g¾n liÒn víi qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt.
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t
®éng s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông c¸c nguån lùc trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt còng nh c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn
nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých s¶n xuÊt víi khèi lîng s¶n phÈm nhiÒu nhÊt víi chi
phÝ s¶n xuÊt tiÕt kiÖm vµ h¹ ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1.2. Ph©n lo¹i
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý, h¹ch to¸n vµ kÕ ho¹ch gi¸ thµnh còng nh
yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶ hµng ho¸, gi¸ thµnh ®îc xÐt díi nhiÒu gãc ®é,
nhiÒu ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau. V× thÕ, gi¸ thµnh ®îc ph©n l¹i nhiÒu c¸ch
kh¸c nhau:
- Theo thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh : ®îc chia lµm hai lo¹i:
+ Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: ®îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ
s¶n lîng kÕ ho¹ch.
+ Gi¸ thµnh ®Þnh møc: ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ
ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong kú còng nh s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n
xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh to¸n ®îc sau khi kÕt thóc qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm vµ ®îc tÝnh to¸n cho c¶ chØ tiªu tæng gi¸
thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ.
- Theo ph¹m vi tÝnh to¸n chi phÝ vµ néi dung cÊu thµnh trong tæng gi¸
thµnh s¶n phÈm:
4
+ Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng): lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶
nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong
ph¹m vi ph©n xëng s¶n xuÊt.
+ Gi¸ thµnh tiªu thô (gi¸ thµnh toµn bé): lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh toµn bé c¸c
kho¶n chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh tiªu thô bao gåm: gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm,chi phÝ qu¶n
lý doanh nghiÖp vµ chi phÝ b¸n hµng.
2.Kú tÝnh gi¸ thµnh
Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi k× bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh tiÕn hµnh c«ng
viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng.X¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
ph¶i khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o còng cÊp sè liÖu vÒ gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c
s¶n phÈm, lao vô mét c¸ch kÞp thêi, ph¸t huy ®Çy ®ñ chøc n¨ng gi¸m ®èc t×nh
h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm .
§Ó x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp, kÕ to¸n cÇn c¨n cø vµo ®Æc
®iÓm tæ chøc vµ chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm.
- §èi víi nh÷ng lo¹i s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt liªn tôc, chu kú s¶n xuÊt
ng¾n th× kú tÝnh gi¸ thµnh thêng lµ mét th¸ng.
- §èi víi nh÷ng lo¹i s¶n phÈm cã chu kú s¶n xuÊt vµ th× kú tÝnh gi¸
thµnh thêng lµ khi s¶n phÈm c«ng viÖc hoµn thµnh.
III. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
1. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
X¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn vµ quan
träng cña tæ chøc kÕ to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt lµ ph¹m vi, giíi h¹n vµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ®îc tËp hîp phôc vô cho
viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t, tæng hîp chi phÝ cã thÓ lµ ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ
(ph©n xëng, ®é s¶n xuÊt…) hoÆc cã thÓ lµ ®èi t îng chÞu chi phÝ ( s¶n phÈm,
nhãm s¶n phÈm, chi tiÕt s¶n phÈm. . .)
ViÖc x¸c ®Þnh ®éi tîng tËp hîp chi phÝ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t
sinh chi phÝ vµ ®èi tîng chÞu chi phÝ. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau:
- TÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ.
- Tr×nh ®é qu¶n lý vµ nhu cÇu th«ng tin cña qu¸n lý.
- Yªu c©u th«ng tin cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh .
- Tr×nh ®é kh¶ n¨ng cña bé m¸y kÕ to¸n.
2.§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
5
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô, dÞch vô cña
doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ t¹o vµ thùc hiÖn cÇn ®îc tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ
gi¸ thµnh ®¬n vÞ.
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh ë tõng doanh nghiÖp cô thÓ còng
ph¶i dùa vµo rÊt nhiÒu nh©n tè cô thÓ:
- §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt.
- Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ chÕ t¹o s¶n phÈm.
- §Æc ®iÓm sö dông thµnh phÈm, b¸n thµnh phÈm.
C¸c yªu cÇu qu¶n lý, yªu cÇu cung cÊp th«ng tin cho viÖc ra quyÕt
®Þnh trong doanh nghiÖp. . .
- Kh¶ n¨ng tr×nh ®é h¹ch to¸n. . .
3.Mèi quan hÖ gi÷a ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ hai kh¸i
niÖm kh¸c nhau nhng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Trong nhiÒu trêng
hîp kh¸c, mçi ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt l¹i bao gåm nhiÒu ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh .Ngù¬c l¹i, mét ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i bao gåm
nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt.
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn ®Ó
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n tæ chøc ghi sæ
chi tiÕt, tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu vµ tæ chøc tËp hîp, ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt
hîp lý. C«ng viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng gÝa thµnh lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n tæ chøc
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh hîp lý, phôc vô
cho viÖc qu¶n lý vµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ tÝnh to¸n hiÖu
qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Do cã sù kh¸c nhau vÒ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cho nªn cã sù kh¸c nhau vÒ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n chi
phÝ s¶n xuÊt vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi÷a ®èi tîng tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë mét doanh nghiÖp cô
thÓ sÏ quyÕt ®Þnh viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p vµ kü thuËt tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm ë doanh nghiÖp ®ã.
B. Néi dung kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
I.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
1.KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp(NVLTT)
6
Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu
chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n
phÈm hoÆc thùc hiÖn cung cÊp lao vô, dÞch vô.
Sau khi x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ, kÕ to¸n tiÕn hµnh x¸c
®Þnh chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp trong tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ tæng
hîp theo tõng tµi kho¶n sö dông, lËp b¶ng ph©n bæ nguyªn vËt liÖu lµm c¨n
cø h¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
§Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ NVL trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông TK621chi phÝ nguyªn vËt liªô trùc tiÕp.
KÕt cÊu TK621:
Bªn nî :
TrÞ gi¸ thùc tÕ NVL trùc tiÕp xuÊt sö dông cho s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc
thùc hiÖn c«ng viÖc, lao vô, dÞch vô trong kú.
Bªn cã:
-TrÞ gi¸ NVL trùc tiÕp sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho.
-TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi.
- KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ NVL trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm TK 621 cuèi kú kh«ng cã sè d.
S¬ ®å 1a: KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
TK152
TK 621
TK 152
XuÊt VL dïng trùc tiÕp chÕ
t¹o s¶n phÈm
VL dïng kh«ng hÕt nhËp
l¹i kho
TK111,112,331
TK154
Mua NVL sö dông trùc tiÕp
cho s¶n xuÊt
TK133
K/c, chi phÝ NVL trùc tiÕp
theo ph¬ng ph¸p KKTX
TK631
ThuÕ GTGT
K/c, chi phÝ NVL trùc tiÕp
theo ph¬ng ph¸p KK§K
7
2.KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n
trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô gåm:
TiÒn l¬ng chÝnh, tiÒn l¬ng phô,c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch BHXH,BHYT,
KPC§.
Chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ tuú thuéc h×nh thøc tiÒn l¬ng
theo thêi gian hay theo s¶n phÈm. C¸c kho¶n trÝch theo l¬ng(BHXH,BHYT,
KPC§) tÝnh vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, c¨n cø vµo tæng sè tiÒn l¬ng
nh©n c«ng s¶n xuÊt vµ tû lÖ trÝch quy ®Þnh theo quy chÕ tµi chÝnh hiÖn hµnh
cña tõng thêi kú.
§Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông
TK622- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
KÕt cÊu TK622:
Bªn nî:Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trong kú
Bªn cã:KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ vµo cuãi kú. TK622 cuèi kú kh«ng cã sè d.
S¬ ®å 1b: Ho¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
TK334,331
TK 622
TK 154
TiÒn l¬ng, phô cÊp ph¶i tr¶
cho c«ng nh©n trùc tiÕp
K/c, chi phÝ NCTT theo
ph¬ng ph¸p KKTX
TK 3382,3383,3384
TK 631
TrÝch c¸c kho¶n BHXH,
BHYT, KPC§
K/c, chi phÝ NVL trùc tiÕp
theo ph¬ng ph¸p KKTX
TK 335
TrÝch tríc tiÒn l¬ng cña
c«ng nh©n trùc tiÕp
3.KÕ to¸n chÝ phÝ s¶n xuÊt chung.
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n
phÈm sau khi chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp vµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
§©y lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi c¸c ph©n xëng, bé phËn s¶n
8
xuÊt cña doanh nghiÖp. §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ
to¸n sö dông TK627- “Chi phÝ s¶n xuÊt chung”, më chi tiÕt cho tõng ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, dÞch vô.
KÕt cÊu TK627:
Bªn nî:
-TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh trong kú.
Bªn Cã:
- C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung( nÕu cã).
- KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung.
Tµi kho¶n 627 cuèi kú kh«ng cã sè d do ®· kÕt chuyÓn (ph©n bæ ) hÕt
cho c¸c lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô, lao vô vµ gåm c¸c TK cÊp 2 sau:
TK627.1 – Chi phÝ nh©n viªn
TK627.2 – Chi phÝ vËt liÖu
TK627.3 - Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt
TK627.4 - Chi phÝ khÊu hao TSC§
TK627.7 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
TK627.8 - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
TK 627 cuèi kú kh«ng cã sè d
S¬ ®å 1c: KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung.
TK 334,338
TK 627
Chi phÝ nh©n viªn cña
ph©n xëng
C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ
s¶n xuÊt
TK 152,153
Chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô
dông cô cña ph©n xëng
TK 111,112
TK 154,631
K/c, chi phÝ SXC cuèi kú vÒ
TK 154, 631
9
TK 214
TK 632
Chi phÝ khÊu hao TSC§ cña K/c, chi phÝ SXC vît ®Þnh møc
ph©n xëng
vÒ TK 632
TK 111,112,331
C¸c chi phÝ dÞch vô mua
Ngoµi, chi phÝ kh¸c cña PX
TK 133
ThuÕ GTGT
4.TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
C¸c phÇn trªn ®· nghiªn cøu ph¬ng ph¸p kÕ to¸n vµ ph©n bæ c¸c lo¹i
chi phÝ s¶n xuÊt. C¸c chi phÝ s¶n xuÊt trªn còng ®Òu ph¶i ®îc tæng hîp vµo
bªn Nî TK154- “Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”.
KÕt cÊu TK154:
Bªn Nî: Tæng hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú.
Bªn Cã:- C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt.
- Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ.
S¬ ®å 2a: KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p KKTX.
TK 621
TK154
K/c, chi phÝ NVL trùc tiÕp
TK 111,112
C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ
SXC
TK 622
K/c, chi phÝ NC trùc tiÕp
TK 155
Thµnh phÈm hoµn thµnh nhËp
kho
TK 627
TK 632
10
K/c, chi phÝ SXC
Thµnh phÈm xuÊt b¸n ngay
TK 157
Thµnh phÈm xuÊt göi b¸n
S¬ ®å 2b: KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p KK§K.
TK 154
TK 631
TK 154
,
,
§Çu kú k/c chi phÝ s¶n xuÊt
Cuèi kú k/c chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh dë dang
kinh doanh dë dang
TK 621
K/c, chi phÝ NVL trùc tiÕp
TK 611,334
C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ
TK 622
K/c, chi phÝ NC trùc tiÕp
TK 632
Tæng gi¸ thµnh TP hoµn thµnh
TK 627
K/c, chi phÝ SXC
5.KiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
S¶n phÈm dë dang lµ nh÷ng s¶n phÈm cha kÕt thóc giai ®o¹n chÕ biÕn cßn
®ang n»m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó tÝnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, Doanh
nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang .
5.1.ý nghÜa cña viÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang.
11
§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang lµ tÝnh to¸n x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt
mµ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú ph¶i chÞu.
ViÖc ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cã ý nghÜa quan träng trong h¹ch to¸n
chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang hîp
lý lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh tÝnh trung thùc cña gi¸ thµnh s¶n
xuÊt cña s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú.
5.2. C¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang.
§Ó ®¸nh gÝa s¶n phÈm dë dang kÕ to¸n cã thÓ sö dông mét trong 3 ph¬ng
ph¸p sau:
X¸c ®Þnh s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ NVL chÝnh trùc tiÕp hay
nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ bao gåm nguyªn vËt
liÖu chÝnh trùc tiÕp (hay chi phÝ NVL trùc tiÕp) cßn c¸c chi phÝ gia c«ng chÕ
biÕn (chi phÝ NC trùc tiÕp, chi phÝ SXC) tÝnh c¶ cho gi¸ thµnh s¶n phÈm chÞu.
C«ng thøc tÝnh:
§®k + Cvl
Dck
=
Sht + Sd
Trong ®ã: Dck ,§®k: lµ chi phÝ dë dang cuèi kú vµ ®Çu kú
Cvl : Chi phÝ NVL chÝnh trùc tiÕp (hay chi phÝ NVL)
Sht : Sè s¶n phÈm hoµn thµnh
Sd : Sè lîng s¶n phÈm dë dang cuèi kú
Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ NVL chÝnh trùc tiÕp
hay chi phÝ NVL trùc tiÕp ®¬n gi¶n khèi lîng tÝnh to¸n Ýt nhng th«ng tin vÒ
chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cã ®é chÝnh x¸c kh«ng cao v× kh«ng tÝnh ®Õn c¸c
chi phÝ chÕ biÕn.
X¸c ®Þnh s¶n phÈm dë dang theo khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, tríc hÕt cÇn c¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm dë
dang vµ møc ®é chÕ biÕn cña chóng ®Ó tÝnh ®æi khèi lîng s¶n phÈm dë dang
vµ khèi lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Sau ®ã, kÕ to¸n x¸c ®Þnh tõng
kho¶n môc chi phÝ cho s¶n phÈm dë dang theo nguyªn t¾c.
§èi víi chi phÝ bá vµo mét lÇn ngay tõ ®Çu d©y chuyÒn c«ng nghÖ nh:
Chi phÝ NVL chÝnh trùc tiÕp hay chi phÝ NVL trùc tiÕp th× tÝnh cho s¶n phÈm
dë dang theo c«ng thøc:
12
§®k + Cvl
Dck =
x Sd
S ht + S d
§èi víi chi phÝ bá dÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn nh: chi phÝ NVL
phô, chi phÝ NC trùc tiÕp, chi phÝ SXC th× tÝnh cho s¶n phÈm lµm dë dang
theo c«ng thøc:
§ ®k + C
Dck =
x S* d
S ht + S*d
Trong ®ã: C :®îc tÝnh theo kho¶n môc chi phÝ ph¸t sinh trong kú
S*d: lµ khèi lîng s¶n phÈm dë dang ®· tÝnh ®æi ra khèi lîng s¶n
phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng theo tû lÖ chÕ biÕn hoµn thµnh (% hoµn thµnh).
S*d = Sd x % hoµn thµnh
§èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã khèi lîng s¶n phÈm dë dang ë c¸c kh©u trªn
d©y chuyÒn s¶n xuÊt t¬ng ®èi ®ång ®Òu nhau cã thÓ coi møc ®é hoµn thµnh
chung cña tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm dë dang lµ 50% ®Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n
mµ vÉn ®¶m b¶o cho tÝnh hîp lý vµ ®é tin cËy cÇn thiÕt cña th«ng tin kÕ to¸n.
Ph¬ng ph¸p nµy cßn ®îc gäi lµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo
møc ®é hoµn thµnh 50%. So víi ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo
chi phÝ NVL trùc tiÕp, ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang theo khèi lîng
s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng ®¶m b¶o tÝnh hîp lý vµ ®é tin cËy cao. Tuy
nhiªn ph¬ng ph¸p nµy cã nh÷ng nhîc ®iÓm lµ khèi lîng tÝnh to¸n nhiÒu. H¬n
n÷a, viÖc ®¸nh gi¸ møc ®é chÕ biÕn hoµn thµnh cña s¶n phÈm dë dang trªn
giai ®o¹n cña d©y chuyÒn c«ng nghÖ s¶n phÈm kh¸ phøc t¹p vµ mang nÆng
tÝnh chÊt chñ quan. §iÒu kiÖn ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy lµ:
+ Khèi lîng s¶n phÈm dë dang cuèi kú ë gi÷a c¸c kú kh«ng æn ®Þnh.
+ Chi phÝ NVL trùc tiÕp chiÕm tû träng kh«ng lín trong tæng gi¸ thµnh.
+ X¸c ®Þnh ®îc møc ®é hoµn thµnh t¬ng ®¬ng cña s¶n phÈm cuèi kú.
X¸c ®Þnh s¶n phÈm dë dang theo ®Þnh møc.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n c¨n cø vµo khèi lîng s¶n phÈm dë dang ®·
kiÓm kª x¸c ®Þnh ®îc ë tõng c«ng ®o¹n s¶n xuÊt t¬ng øng cho tõng ®¬n vÞ
s¶n phÈm ®Ó tÝnh ra chi phÝ ®Þnh møc cho khèi lîng s¶n phÈm dë dang ë tõng
c«ng ®o¹n, sau ®ã tËp hîp l¹i cho tõng lo¹i s¶n phÈm. Trong ph¬ng ph¸p nµy
13
c¸c kho¶n môc chi phÝ ®îc tÝnh cho s¶n phÈm dë dang ®îc x¸c ®Þnh theo møc
®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm lµm dë.
D ck = C dm x % møc ®é hoµn thµnh
§iÒu kiÖn ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy lµ ph¶i x©y dùng ®îc chi phÝ ®Þnh
møc cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm vµ møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm lµm dë.
¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ dÔ tÝnh to¸n dùa trªn kiÓm kª khèi lîng s¶n
phÈm dë vµ ®¸nh gi¸ møc ®é hoµn thµnh cña s¶n phÈm. Tuy nhiªn, ph¬ng
ph¸p nµy cã nhiÒu h¹n chÕ lµ ph¹m vi ¸p dông hÑp chØ ¸p dông ®îc trong c¸c
®¬n vÞ ®· x©y dùng ®îc ®Þnh møc chi phÝ vµ viÖc x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ
cßn mang nÆng tÝnh chÊt chñ quan.
II. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh.
§Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp ngêi ta sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kh¸c nhau:
+ Ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n ( trùc tiÕp)
+ Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ
+ Ph¬ng ph¸p hÖ sè
+Ph¬ng ph¸p tû lÖ
+h¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng
+ Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc
+ Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc
+ TÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng ph¸p lo¹i trõ
1. Ph¬ng ph¸p gi¶n ®¬n (trùc tiÕp)
Ph¬ng ph¸p nµy thêng ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh s¶n xuÊt
gi¶n ®¬n, s¶n xuÊt ra Ýt chñng lo¹i s¶n phÈm chu kú s¶n xuÊt ng¾n, chi phÝ
s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo tõng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cô thÓ. VÝ dô c¸c nhµ
m¸y ®iÖn, níc, khai th¸c than thêng ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy. Theo ®ã gi¸
thµnh s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
Tæng gi¸
thµnh s¶n
phÈm
Chi phÝ s¶n
Chi phÝ chi
= xuÊt kú tríc + ra trong kú chuyÓn sang
Gi¸
thµnh
®¬n
vÞ
s¶n phÈm
Tæng
gi¸
Sè lîng s¶n phÈm hoµn thµnh
14
Chi phÝ
C¸c kho¶n
chuyÓn sang - gi¶m chi
kú sau
phÝ
thµnh
s¶n
phÈm
=
2. Ph¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh s¶n xuÊt
gåm nhiÒu c«ng ®o¹n nèi tiÕp nhau. Mçi c«ng ®o¹n trong quy tr×nh thùc hiÖn
viÖc s¶n xuÊt hoµn chØnh mét chi tiÕt s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp
theo tõng c«ng ®o¹n (chi tiÕt s¶n phÈm). Gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ tæng céng
chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho thµnh phÈm cña c¸c c«ng ®o¹n chÕ t¹o s¶n
phÈm.
n
i 1
gi¸ thµnh sp
ZTæng
i hoµn thµnh
=
Trong ®ã: Zi : Chi phÝ cña ph©n xëng i ph©n bæ cho s¶n phÈm hoµn thµnh.
Gi¸
thµnh
®¬n vÞ
Tæng gi¸ thµnh
=
S¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh
C¸c doanh nghiÖp thßng sö dông ph¬ng ph¸p nµy lµ c¸c c«ng ty s¶n xuÊt
vµ l¾p r¸p m¸y, thiÕt bÞ c¬ khÝ, « t«, dÖt nhuém...
3. Ph¬ng ph¸p hÖ sè.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông trong c¸c doanh nghiÖp ra nhiÒu lo¹i s¶n
phÈm hoÆc nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cïng tiªu hao c¸c lo¹i chi phÝ nh nhau, c¸c
s¶n phÈm chØ kh¸c nhau vÒ kÝch cì, träng lîng .... Do vËy chi phÝ s¶n xuÊt thêng vËn dông ë c¸c doanh nghiÖp may, da, b¸nh kÑo...
C¸ch thøc tiÕn hµnh ph¬ng ph¸p hÖ sè nh sau:
Bíc 1: X¸c ®Þnh tæng gi¸ thµnh cña c¶ nhãm s¶n phÈm b»ng ph¬ng ph¸p
gi¶n ®¬n.
Bíc 2: C¨n cø vµo hÖ sè quy ®æi ®Ó quy ®æi c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ s¶n phÈm
gèc.
Tæng sè s¶n
Tæng sè
HÖ sè
phÈm gèc ®·
=
s¶n phÈm
x
quy ®æi
quy ®æi
trong nhãm
s¶n
phÈm
Bíc 3: X¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gèc.
15
Gi¸ thµnh
Tæng gi¸ thµnh cña tÊt c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm
®¬n
vÞ
=
s¶n phÈm gèc
Tæng sè s¶n phÈm gèc quy ®æi
Bíc 4: X¸c ®Þnh gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm.
Gi¸ thµnh ®¬n
Gi¸ thµnh ®¬n vÞ
HÖ sè quy
vÞ tõng lo¹i
=
s¶n phÈm gèc
x
®æi s¶n phÈm
s¶n phÈm
tong lo¹i
4. Ph¬ng ph¸p tû lÖ.
Ph¬ng ph¸p nµy dïng cho c¸c doanh nghiÖp mµ mçi ph©n xëng s¶n xuÊt
nhiÒu lo¹i s¶n phÈm cã quy c¸ch, phÈm cÊp kh¸c nhau, c¸c chi phÝ nguyªn
liÖu, nh©n c«ng kh«ng thÓ tÝnh riªng cho tõng lo¹i s¶n phÈm mµ ph¶i tËp hîp
theo nhãm s¶n phÈm. Do vËy ®èi tîng tËp hîp chi phÝ thêng lµ c¸c ph©n xëng, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c s¶n phÈm cô thÓ. C¨n cø vµo tæng gi¸
thµnh ®Þnh møc hoÆc kÕ ho¹ch ®· x©y dùng, ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ
tõng lo¹i s¶n phÈm. Gi¸ thµnh tõng lo¹i s¶n phÈm ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
Tû lÖ
gi¸ thµnh
Tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña tÊt c¶ s¶n phÈm
=
x 100
Tæng gi¸ thµnh kÕ ho¹ch(®Þnh møc) cña tÊt c¶ SP
Gi¸ thµnh thùc
tÕ ®¬n vÞ s¶n
phÈm tõng lo¹i
=
Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
( ®Þnh møc) ®¬n vÞ s¶n
phÈm tõng lo¹i
x
Tû lÖ
gi¸ thµnh
5. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng.
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm theo
®¬n ®Æt hµng, mçi ®¬n ®Æt hµng t¬ng øng lµ mét hîp ®ång kinh tÕ. §èi tîng
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng ph¸p nµy lµ ®¬n ®Æt
hµng. §Õn cuèi kú khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh th× tæng s¶n phÈm chÝnh lµ
c¸c kho¶n chi phÝ ®îc tËp hîp theo ®¬n ®Æt hµng. Trêng hîp ®¬n ®Æt hµng cha
hoµn thµnh th× c¸c kho¶n chi phÝ tËp hîp theo ®¬n ®Æt hµng ®îc coi lµ chi phÝ
s¶n xuÊt s¶n phÈm dë dang cuèi kú. C¸c doanh nghiÖp söa ch÷a « t«, thiÕt kÕ,
kh¶o s¸t, t vÊn...thêng ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n
phÈm.
6 .Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®Þnh møc.
16
Ph¬ng ph¸p nµy thêng ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt æn ®Þnh,
c¸c chi phÝ ®îc x©y dùng phï hîp víi thùc tÕ s¶n xuÊt. Do vËy kÕ to¸n chi phÝ
s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã nhiÖm vô kiÓm tra, ph¸t hiÖn mäi
chªnh lÖch chi phÝ thùc tÕ so víi ®Þnh møc ®· x©y dùng, tõ ®ã x¸c ®Þnh
nguyªn nh©n vµ lµ c¬ së ®Ó x©y dùng ®Þnh møc míi.
Gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm ®îc tÝnh nh sau:
Gi¸ thµnh thùc
Gi¸ thµnh
Chªnh lÖch chi phÝ
Chªnh lÖch chi
tÕ cña s¶n
= ®Þnh møc +(-) s¶n xuÊt do thay +(-) phÝ s¶n xuÊt
phÈm
®æi ®Þnh møc
tho¸t ly ®Þnh
møc
7. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc.
Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp cã quy tr×nh
s¶n xuÊt phøc t¹p nh luyÖn kim, c¬ khÝ...trong c¸c doanh nghiÖp nµy c«ng
nghÖ s¶n xuÊt ®îc chia ra lµm nhiÒu c«ng ®o¹n chÕ biÕn nèi tiÕp nhau theo
mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh. Th«ng thêng mçi ph©n xëng ®¶m nhËn mét c«ng ®o¹n
chÕ biÕn nèi tiÕp nhau vµ chÕ t¹o ra mét b¸n thµnh phÈm. B¸n thµnh phÈm ®îc s¶n xuÊt ra cña c«ng ®o¹n tríc ®îc tiÕp tôc ®a vµo chÕ biÕn ë c«ng ®o¹n
tiÕp sau. Bíc cuèi cïng t¹o ra s¶n phÈm.
Ph¬ng ph¸p nµy cã hai c¸ch tÝnh nh sau:
Ph¬ng ph¸p ph©n bíc cã tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm.
Ph¬ng ph¸p nµy thêng ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã yªu cÇu mho¹ch
to¸n kinh tÕ néi bé cao hoÆc b¸n thµnh phÈm b¸n ra ngoµi. §Æc ®iÓm cña ph¬ng ¸n ho¹ch to¸n nµy lµ khi tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n c«ng
nghÖ, gi¸ trÞ b¸n thµnh phÈm cña c¸c bíc tríc chuyÓn sang bíc sau ®îc tÝnh
theo gi¸ thµnh thùc tÕ vµ ®îc ph¶n ¸nh theo tõng kho¶n môc chi phÝ. Tr×nh tù
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh nh sau:
Bíc 1: Më phiÕu tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh theo tõng ph©n xëng. PhiÕu nµy ë ph©n xëng cuèi cïng chÝnh lµ phiÕu tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
Bíc 2: TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm dë dang cuèi kú ë tõng ph©n xëng, tÝnh tæng
gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ b¸n thµnh phÈm theo tõng ph©n xëng.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh ë ph©n xëng cuèi cïng ®îc coi lµ thµnh
phÈm cña toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ.
Ph¬ng ph¸p ph©n bíc kh«ng tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm.
17
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp mµ yªu cÇu h¹ch to¸n
kinh tÕ néi bé kh«ng cao hoÆc b¸n thµnh phÈm chÕ biÕn ë tõng bíc kh«ng
b¸n ra ngoµi th× chi phÝ chÕ biÕn ph¸t sinh rong c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ ®îc
tÝnh nhËp vµo gi¸ thµnh thµnh phÈm mét c¸ch ®ång thêi, song song nªn cßn
gäi lµ kÕt chuyÓn song song. Theo ph¬ng ph¸p nay, kÕ to¸n kh«ng cÇn tÝnh
gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm hoµn thµnh trong tõng giai ®o¹n mµ chØ tÝnh gi¸
thµnh b¸n thµnh phÈm hoµn thµnh b»ng c¸ch tæng hîp chi phÝ NVL chÝnh vµ
c¸c chi phÝ chÕ biÕn kh¸c trong c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ.
8. TÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng ph¸p lo¹i trõ.
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong trêng hîp cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,
bªn c¹nh c¸c s¶n phÈm chÝnh thu ®îc cßn cã thÓ thu ®îc c¸c s¶n phÈm phô.
§Ó tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c s¶n phÈm chÝnh, kÕ to¸n ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ cña
c¸c s¶n phÈm phô ra khái tæng chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ trÞ s¶n phÈm
phô cã thÓ x¸c ®Þnh theo gi¸ íc tÝnh, gi¸ kÕ ho¹ch gi¸ nguyªn liÖu ban ®Çu.
=
+
+
-
Tæng gi¸
Gi¸ trÞ sp
Tæng chi
Gi¸ trÞ sp
Gi¸ trÞ
thµnh
sp
chÝnh
dë
phÝ
sx
phô
thu
s¶n
Gi¸ trÞ phô = S¶n lîng SP phô x §¬n gi¸ thÞ trêng( hoÆc kÕ ho¹ch) phÈm
chÝnh
dang ®Çu
ph¸t sinh
håi íc
chÝnh dë
III.ddck
C¸c h×nh thøc kÕkúto¸n ¸p dông
trongtrong
kú doanh nghiÖp
tÝnh
dang ck
H×nh thøc tæ chøc sæ kÕ to¸n lµ h×nh thøc kÕt hîp c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n
kh¸c nhau vÒ chøc n¨ng ghi chÐp, vÒ kÕt cÊu néi dung ®Ó ph¶n ¸nh theo mét
tr×nh tù h¹ch to¸n nhÊt ®Þnh trªn c¬ së cña chøng tõ gèc. C¸c doanh nghiÖp
kh¸c nhau vÒ lo¹i h×nh, qui m«, ®iÒu kiÖn kÕ to¸n sÏ h×nh thµnh cho m×nh
mét h×nh thøc sæ kÕ to¸n kh¸c nhau. Trªn thùc tÕ, doanh nghiÖp cã thÓ lùa
chän mét trong c¸c h×nh thøc sæ kÕ to¸n sau:
- H×nh thøc NhËt ký- Sæ c¸i.
- H×nh thøc NhËt ký – chøng tõ.
- H×nh thøc NhËt ký chung.
- H×nh thøc Chøng tõ ghi sæ.
18
CHƯƠNG II
THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ
THÀNH SẢN PHẨM TẠi CÔNG TY CỔ PHẦN TẤM LỢP TỪ SƠN
I. ĐẶC ĐIỂM CHUNG VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN TẤM LỢP TỪ SƠN
1.Quá trình hình thành và phát triển của công ty.
Công ty cổ phần tấm lợp Từ Sơn được thành lập theo quyết định số
do UBND tỉnh Bắc Ninh cấp theo giấy phép kinh doanh số 2103.00073 của
sở đầu tư và kế hoạch tỉnh Bắc Ninh
Tiền thân là tấm lợp Từ Sơn của công ty Kính Đáp Cầu (được thành
lập từ năm
). Ngày 7/11/2004 xí nghiệp sản xuất tấm lợp của công ty Kính
Đáp Cầu được tách ra thành lập nên Công ty cổ phần tấm lợp Từ Sơn và tiến
hành kinh doanh độc lập.
Tên gọi: Công ty cổ phần Tấm Lợp Từ Sơn
Mã số thuế: 3000251055
Số điện thoại:0241841050
Địa chỉ: Tân Lập – Đình Bảng - Từ Sơn - Bắc Ninh.
Công ty cổ phần tấm lợp Từ Sơn là một doanh nghiệp có tư cách pháp nhân,
hạch toán kinh doanh độc lập, có tài khoản riêng tại ngân hàng
Techcombank chi nhánh Bắc Ninh, có con dấu riêng để giao dịch
Ngành nghề kinh doanh chủ yếu của doanh nghiệp: Sản xuất buôn bán
vật liệu xây dựng là tấm lợp.
2. Đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh và quy trình sản xuất kinh
doanh của công ty.
2.1: Đặc điển tổ chức kinh doanh của công ty.
Công ty cổ phần tấm lợp Từ Sơn là một đơn vị sản xuất kinh doanh hạch
toán kinh tế độc lập, có đủ tư cách pháp nhân. Công ty và các cổ đông phải
chịu trách nhiệm về tất cả các khoản nợ trong phạm vi vốn góp của mình.
19
Lợi nhuận hay thua lỗ của công ty được chia cho các cổ đông theo tỷ lệ góp
vốn pháp định và theo quy định trong điều lệ công ty.
Hiện tại công ty kinh doanh tấm lợp với phương châm là duy trì và cải
tiến chất lượng đồng thời thỏa mãn các yêu cầu của khách hàng về chất
lượng cũng như yêu cầu của luật định.
Quá trình kinh doanh phải đảm bảo rằng các yêu cầu của khách hàng
được ghi nhận, được xem xét về khả năng đáp ứng và mọi sự thay đổi trong
quá trình thực hiện đều được giải quyết. Trong đó các yêu cầu của khách
hàng được xác định rõ rang, ghi thành văn bản. Các đặc tính kỹ thuật của sản
phẩm được nhận dạng đầy đủ.
Bộ phận kinh doanh được chủ trì xem xét đầy đủ, cụ thể thông qua sổ
theo dõi nhập, xuất, tồn sản phẩm từng ngày nhằm đảm bảo cho Công ty có
đủ khả năng thực hiện các yêu cầu cuả khách hàng trước khi chấp nhận yêu
cầu, đơn đặt hàng, hợp đồng.
Bộ phận kinh doanh chủ trì công tác giao dịch với khách hàng bao
gồm: Việc thu nhận ý kiến và giải quyết khiếu nại. Cụ thể là từ các ý kiến
khiếu nại của khách hàng công ty sẽ biết được vấn đề mà khách hàng không
ưa thích đối với sản phẩm và thái độ của nhân viên phục vụ từ đó có biện
pháp khắc phục, và thay đổi nhằm đảm bảo cung cấp các sản phẩm có chất
lượng phù hợp với yêu cầu của khách hàng.
Việc tiêu thụ sản phẩm của công ty có ưu điểm là mọi hoạt động giao
dịch bán hàng của công ty đều được thực hiện trực tiếp tại phòng kinh
doanh tổng hợp. Các nhân viên phòng kinh doanh tổng hợp phải chịu trách
nhiệm trong việc tìm kiếm khách hàng, bán hàng, thu hồi các khoản khách
hàng còn nợ.
2.2.Cơ cấu tổ chức của công ty.
Là một công ty cổ phần vì vậy nó hoạt động theo luật doanh nghiệp,
theo quy định hiện hành và cũng phù hợp với chức năng kinh doanh, nhiệm
20
- Xem thêm -