Tài liệu 253609

A. Lêi Më §Çu: Sau h¬n 15 n¨m §¶ng l·nh ®¹o thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn, nÒn kinh tÕ níc ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu to lín vµ rÊt quan träng.Tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu, bao cÊp, chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ Níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, chóng ta ®· kh¾c phôc ®îc cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ kÐo dµi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy m¹nh céng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc §©y lµ mét thµnh c«ng lín trong bèi c¶nh quèc tÕ vµ trong níc cã nhiÒu khã kh¨n vµ th¸ch thøc.Sù thµnh c«ng nµy cã sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ vai trß cña kÕ ho¹ch ho¸ kinh tÕ vÜ m« trong c¬ chÕ thÞ trêng. Sau h¬n 15 n¨m tiÕn hµnh ®æi míi, xÐt vÒ mÆt h¹n chÕ qu¶n lý nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®ang vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc Nhµ níc sö dông ngµy cµng tèt h¬n hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ kÕ ho¹ch ho¸ ®Ó qu¶n lý vµ ®iªï hµnh nÒn kinh tÕ. B¶n th©n c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ còng ®· vµ ®ang tr¶i qua thêi kú ®æi míi tõng bíc vµ c¬ b¶n. Khi chuyÓn sang thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ toµn cÇu ho¸ nhiÒu yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¬ chÕ qu¶n lý nãi chông, còng nh c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ nãi riªng. §èi víi ViÖt Nam, kÕ ho¹ch ho¸ lµ mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« rÊt quan träng vµ ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch tõ t duy, quan ®iÓm ®Þnh híng néi dung ph¬ng ph¸p cho ®Õn c¬ cÊu tæ chøc vµ c¸ch thøc chØ ®¹o kÕ ho¹ch lµ néi dung c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch nãi trªn XuÊt ph¸t tõ nhËn ®Þnh trªn em chän ®Ò tµi “ vai trß cña kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®æi míi, trong c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ ë ViÖt Nam hiÖn nay” Lµm néi dung nghiªn cøu cho ®Ò an m«n hoc cña m×nh §©y lµ mét lÜnh vùc rÊt khã nhng còng rÊt thó vÞ, nhng nghiªn cøu néi dung nµy em mong muèn cã ®îc nh÷ng hiÓu biÕt s©u h¬n vÒ b¶n chÊt kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n GSTS Vò ThÞ Ngäc Phïng ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n. MÆc dï ®· cã cè g¾ng nhng do vÊn ®Ò ®Æt ra khã kh¨n vµ do h¹n chÕ vÒ mÆt kiÕn thøc. V× thÕ ®Ò ¸n cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt, v× vËy em mong muèn nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp, nhËn xÐt söa ®æi quý b¸u tõ phÝa c¸c thÇy c« cho ®Ò tµi cña em. Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n. ch¬ng I: B. Néi dung b¶n chÊt kÕ ho¹ch ho¸ trong nÒn kinh tÕ thi thêng I - Ph©n biÖt kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng *Kh¸i niÖm kÕ ho¹ch ho¸: Ngµy nay khi nãi ®Õn kÕ ho¹ch ho¸ lµ nãi ®Õn kÕ ho¹ch ho¸ kinh tÕ vÜ m« hay kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi Cã nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ kÕ ho¹ch ho¸ do tiÕp cËn tõ nh÷ng gãc ®é kh«ng gièng nhau cã thÓ ®a ra mét kh¸i niÖm mang tÝnh tvµg qu¸t nh sau: KÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµ mét 1 ph¬ng thøc qu¶n lý cña Nhµ níc b»ng môc tiªu, thÓ hiÖn b»ng viÖc x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu vÒ kinh tÕ x· héi CÇn ®Æt ®îc trong thêi kú kÕ ho¹ch, c¸c thÓ chÕ chÝnh s¸ch, nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®Æt ra 1B¶n chÊt cña kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung 1.1-Kh¸i niÖm: KÕ ho¹ch ho¸ tËp trung lµ mét ph¬ng híng kÕ ho¹ch ho¸, trong ®ã mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong nÒn kinh tÕ ®Òu ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh mang tÝnh ph¸p lÖnh ph¸t ra tõ trung ¬ng Trong c¬ chÕ tËp trung chÝnh phñ thùc hiÖn khèng chÕ trùc tiÕp nhiÒu ho¹t ®éng kinh tÕ th«ng qua qu¸ tr×nh ®a ra nhiÒu quyÕt ®Þnh tõ trung ¬ng c¸c môc tiªu cô thÓ ®îc ®Þnh tríc bëi c¸c kÕ ho¹ch ë trung ¬ng ®· t¹o nªn c¬ së cho mét kÕ ho¹ch kinh tÕ quèc d©n toµn diÖn vµ ®Çy ®ñ nguån nh©n lùc, vËt t chñ yÕu vµ tµi chÝnh ®îc ph©n phèi kh«ng ph¶i theo gi¸ thÞ trêng vµ c¸c ®iÒu kiÖn cung_cÇu, mµ ph©n phèi theo c¸c nhu cÇu vËt t, lao ®éng, vèn cña kÕ ho¹ch nÒn kinh tÕ mÖnh lÖnh lµ kÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp 1.2- Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung C¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung b¾t ®Çu ®îc ¸p dông phæ biÕn nhÊt ë Liªn X« cò, vµ c¸c nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung kh¸c ë §«ng ¢u: AN_ BA_Ni, Bungari, Céng hoµ d©n chñ §øc vµ Ru ma ni Cuéc c¸nh m¹ng cña nh÷ng ngêi céng s¶n n¨m 1917 ë níc Nga ®· ®a ra mét con ®êng lùa chän cho sù ph¸t triÓn kinnh tÕ Sau khi thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch nh: ChÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn, chÝnh s¸ch kinh tÕ míi tõ n¨m 1928, Liªn X« b¾t ®Çu ¸p dông h×nh thc kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung nÒn kinh tÕ qu«c d©n b»ng kÕ ho¹ch 5 n¨m ®Çu tiªn 1928- 1932. M« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung cña Liªn X« tríc ®©y ®· trë thµnh h×nh mÉu kh«ng chØ víi c¸c níc céng hoµ x· héi ë §«ng ¢u, TRung Quèc vµ ViÖt nam khi ®ã, mµ cßn ®èi víi tÊt c¶ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn Sù t¨ng trëng c«ng nghiÖp ngo¹n môc ë Liªn X« trong vµi thËp kû ®Çu cña chÕ ®é mÖnh lÖnh ®îc coi nh mét vÝ dô vÒ tÝnh hiÖu qu¶ cña kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung Tuy vËy, sù kú diªu cña 50 n¨m ®Çu tiªn cña chñ nghÜa x· héi X« viÕt ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng dÊu hiÖu hoµi nghi vÒ sù khñng ho¶ng M« h×nh kÕ ho¹nh ho¸ tËp trung ë Liªn x« ®· b¨t ®Çu cã nh÷ng dÊu hiÖu biÓu hiªn kÐm hiÖu qu¶ kinh tÕ C¬ chÕ nµy ®· huû diÖt dÇn c¸c ®éng lùc c¹nh tranh ®éng lùc ph¸t triÓn tù gi¸c vµ ®éc lËp 70 n¨m chñ nghÜa x· héi víi c¸c c¬ chÕ kÕ ho¹nh ho¸ tËp trung ®· t¹o cho nªn kinh tÕ mét chiÕc kim tù th¸p khvµg lå bÞ s¬ cøng l¹i bëi tÖ n¹n quan liªu vµ søc ú ®¸ng sî cña c¬ chÕ mét lo¹t nh÷ng thÊt b¹i kinh tÕ trong nh÷ng thËp kû tiÕp theo va ®¨c biÖt la nhng n¨m 80 ®· khiÕn cho ngêi X« ViÕt tõ bá kÕ ho¹nh ho¸ tËp trung vµ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng “cã tiªu ®iÓm” trong nh÷ng n¨m 1990 1.3 Qu¸ tr×nh thùc hiªn kÕ ho¹nh ho¸ tËp trung ë phÝa nam C«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ ë ViÖt nam ®îc chñ tÞch Hå ChÝ Minh quan t©m, coi träng ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu giµnh ®éc lËp Ngµy 31-12-1945 ngêi ®· ký quyÕt ®Þnh thµnh lËp uû ban nghiªn cøu kÕ ho¹nh t¸i thiÕt ®Êt níc §Õn n¨m 1950 uû ban nµy ®îc ®æi thµnh ban kinh tÕ chÝnh phñ uû ban kÕ ho¹nh quèc gia thµnh lËp vµo ngµy 8-10- 1955 Còng b¾t ®Çu tõ n¨m 1955 ViÖt Nam b¾t ®Çu ¸p dông m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, quan liªu, bao cÊp kÕ ho¹ch lµ c«ng cô quan träng cña nhµ níc trong qu¶n lý kinh tÕ Víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, t¸c dông tÝch cùc lµ ®· tËp chung nguån lùc ®Æc biÖt øng phã kÞp thêi víi chiÕn tranh, kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, tËp trung ®îc nguån lùc cho nhiÒu môc tiªu u tiªn vµ ph¸t triÓn Bíc ®Çu x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ míi, phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña nh©n d©n nh: Ph¸t triÓn l¬ng thùc, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp n¨ng lîng…Tuy vËy sau n¨m 1975, t×nh h×nh kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n íc cã nhiÒu thay ®æi ChÝnh tõ yªu cÇu cña v©n ®Ò s¶n xuÊt, ®êi sèng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ §· n¶y 2 sinh nh÷ng dÊu hiÖu ®æi míi cña c«ng t¸c kÕ ho¹nh ho¸ vµ nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 80, kÕt thóc 25 n¨m tån t¹i c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ë ViÖt Nam 14 §Æc trng c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung - Thø nhÊt: kÕ ho¹ch ho¸ ph©n bè nguån lùc ph¸t triÓn cho c¸c môc tiªu ®èi víi hai thµnh phÇn kinh tÕ c¬ b¶n lµ quèc doanh vµ tËp thÓ KÕ ho¹ch chØ bã hÑp trong ph¹m vi kinh tÕ nhµ níc vµ ng©n s¸ch nhµ níc, chØ chó träng ph¸t triÓn kinh tÕ quèc doanh. Cßn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng ®îc coi träng vµ do ®ã kh«ng bao qu¸t ®îc nÒn kinh tÕ quèc d©n. - Thø hai: c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung theo ph¬ng thøc “giao_nhËn” víi hÖ thèng ch»ng chÞt c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh cña Nhµ níc, giao ®Õn tËn c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh theo bao cÊp c¶ “®Çu vµo” lÉn “®Çu ra” trong qu¸ trinh s¶n xuÊt kinh doanh - Thø ba: c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ mang Vµng tÝnh chÊt hiÖn vËt vµ tÝnh khÐp kÝn trong tõng ngµnh vµ tõng l·nh thæ - Thø t: gi¸ c¶ phÇn lín ®îc h×nh thµnh theo kÕ ho¹ch do nhµ níc quy ®Þnh. C¬ chÕ thÞ trêng kh«ng ®îc thõa nhËn, sù ®iÒu tiÕt cña thÞ trêng th«ng qu© hÖ thèng gi¸ c¶ rÊt yÕu ít - Thø n¨m: ph¬ng ph¸p kÕ ho¹ch ho¸ ®îc tiÕn hµnh theo tr×nh tù “hai xuèng,mét lªn” nh»m kÕt hîp hµi hoµ gi÷a tÝnh tËp trung vµ tÝnh d©n chñ trong kÕ ho¹ch Song trªn thùc tÕ, quyÒn d©n chñ, quyÒn chñ ®éng cña c¸c ®¬n vÞ c¬ s¬ rÊt h¹n chÕ Vai trß cña kÕ ho¹ch cña c¸c ®¬n vÞ c¬ së rÊt thô ®éng. H×nh thµnh mét ‘tËp qu¸n” trong chê, û l¹i nhµ níc 1 B¶n chÊt cña KÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng: 2.1 Kh¸i niÖm kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng VÒ kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau do tiÕp cËn tõ nh÷ng gèc ®é kh«ng gièng nhau, tiÕp thu, tæng hîp vµ kÕ thõa nh÷ng ®Þnh nghÜa cña c¸c t¸c gi¶ níc ngoµi còng nh c¸c t¸c gi¶ trong níc ta cã mét ®Þnh nghÜa nh sau: KÕ ho¹ch ho¸ thÓ hiÖn sù t¸c ®éng cã ý cña chÝnh phñ th«ng qua viÖc chñ ®éng gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a kh¶ n¨ng vµ môc tiªu nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu b»ng c¸ch sö dông tèi ®a vµ cã hiÖu qña 2.2 Sù ra ®êi vµ phat triÓn cña kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng ë viÖt Nam Thêi k× 1980 ®Õn ®Çu 1990 :§©y cã thÓ gäi lµ thêi k× c¶i c¸ch kÕ ho¹ch ho¸ ë níc ta c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ Níc ®· híng c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp chuyÓn dÇn sang gi¸n tiÕp. PhÇn lín c¸c chØ tiªu tríc Nhµ Níc giao ph¸p lÖnh ®îc chuyÓn sang h×nh thøc th«ng tin, híng dÉn c¸c doanh nghiÖp tù chñ,lËp kÕ ho¹ch theo nhu cÇu thÞ trêng vµ hîp ®ång kinh tÕ Nh÷ng c¶i c¸ch trong thêi k× nµy ®· lµm nh÷ng nÒn t¶ng c¬ b¶n ®Ó chuyÓn kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang h×nh thøckÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn mang tÝnh ®Þnh híng hiÖn nay ë níc ta Tuy vËy, vµo nh÷ng n¨m cuèi thËp niªn 80 vµ ®Çu thËp niªn 90 sau khi c¸c níc §«ng ¢u tan r· vµ sôp ®æ cña Liªn X«, cã thÓ nãi ®ã lµ thêi k× khñng ho¶ng trong kÕ ho¹ch ho¸ ë viÖt Nam NhiÒu ngêi cho r»ng ®· chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× kh«ng cÇn kÕ ho¹chvµ c«ng t¸c KHH Sù “dÞ øng” KHH lµm trµn lan tõ c¸c cÊp s¬ së ®Õn c¸c lÜnh vùc qu¶n lý vÜ m« §Õn ®¹i héi §¶ng lÇn thø VII, §¶ng vµ nµh níc ta ®· chñ tr¬ng quyÕt t©m ®æi míi c¬ chÕ theo híng “xo¸ bá KHH tËp trung quan liªu bao cÊp, x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng vµ cã sù qu¶n cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa” Nhê nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc trong thêi kú ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý nãi chung vµ KHH nãi riªng nÒn kinh tÕ níc ta ®· t¨ng trëng víi nhÞp ®é cao, kiÒm chÕ vµ ®Èy lïi ®îc l¹m ph¸t : Tõ siªu l¹m ph¸t (víi møc l¹m ph¸t 3 con sè) xuèng cßn møc l¹m ph¸t 1 con sè Vai trß cña KHH ph¸t triÓn ngµy cµng ®îc kh¼ng ®Þnh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc ë níc ta hiÖn nay vµ c«ng t¸c KHH còng ®· vµ ®ang tr¶i qua thêi kú ®æi míi tõng bíc vµ c¬ b¶n 3 3 Nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng 3.1 KÕ ho¹ch ho¸ lµ lùa chän KÕ ho¹ch ho¸ lµ viÖc ra quyÕt ®Þnh vÒ lùa chän mét trong sè nhiÒu ph¬ng thøc hµnh ®éng Cã hai lùa chän chÝnh liªn quan ®Õn kÕ ho¹ch ho¸ Thø nhÊt: Lµ lùa chän c¸c môc tiªu u tiªn, bëi v× nguån lùc cã h¹n nªn kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc cïng mét lóc tÊt c¶ c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn Thø hai: KÕ ho¹ch ho¸ còng liªn quan ®Õn sù lùa chän trong sè c¸c ph¬ng thøc hµnh ®éng kh¸c ®Ó ®¹t ®îc cïng mét môc tiªu. MÆc dï hai lo¹i lùa chän nµy kh¸c nhau nhng chóng ®Òu liªn quan ®Õn qu¸ tr×n ra quyÕt ®Þnh gièng nhau Mèi quan hÖ gi÷a kÕ ho¹ch ho¸ vµ viÖc ra quyÕt ®Þnh quan träng ®Õn møc nhiÒu c«ng tr×nh lý thuyÕt vÒ kÕ ho¹ch ho¸ quan t©m ®Õn c¸c c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau ®èi víi viÖc ra quyÕt ®Þnh, cô thÓ lµ ®Õn c¸c nh©n tè ®îc xem xÐt khi ra quyÕt ®Þnh vµ tr×nh tù ,quy tr×nh ra quyÕt ®Þnh. H¬n n÷a, c¸c nhµ khoa häc ®· sö dông nhiÒu kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó c¶i thiÖn c¸ch thøc ra quyÕt ®Þnh vµ n©ng cao chÊt lîng cña c¸c quyÕt ®Þnh 32 KÕ ho¹ch ho¸ lµ ph©n bæ nguån lùc Mét sè yÕu tè quan träng kh¸c cña kÕ ho¹ch ho¸ liªn quan ®Õn ph©n bæ nguån lùc Nguån lùc ë ®©y kh«ng chØ bao gåm nguån lùc tù nhiªn mµ cßn bao gåm c¶ nh©n lùc, tµi s¶n vµ tµi chÝnh KÕ ho¹ch ho¸ liªn quan ®Õn c¸c quy ®Þnh lµm thÕ nµo ®Ó sö dông tèt nhÊt c¸c nguån lùc hiÖn cã V× thÕ, sè lîng vµ chÊt lîng cña nh÷ng nguån lùc nµy cã ¶nh hëng rÊt quan träng ®Õn qu¸ tr×nh lùa chän gi÷a c¸c ph¬ng thøc hµnh ®éng kh¸c nha. Mét mÆt gií h¹n vÒ sè lîng vµ chÊt läng c¸c nguån lùc lµ lý do chÝnh gi¶i thÝch t¹i sao kÕ ho¹ch ho¸ l¹i liªn quan ®Ðn viÖc ra quyÕt ®Þnh lùa chän trong c¸c ph¬ng thøc hµnh ®éng kh¸c nhau, mÆt kh¸c khi phaØ lùa chän gia c¸c ph¬ng thøc hµnh ®éng kh¸c nhau thi kh¶ n¨ng cung øng vµ c¸c nguån lùc ®ãng vai trß quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh sè lîng ph¬ng thøc co thÓ lùa chän vµ ph¬ng thc nµo cã kh¶ n¨ng chÊp nhËn h¬n c¶ Do viÖc kÕ ho¹ch ho¸ cã liªn quan ®Õn viÖc ph©n bè c¸c nguån lùc nªn mét bé phËn quan träng cña qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch lµ thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng tin vÒ kh¶ n¨ng cung øng c¸c nguån lùc hiÖn cã 3.3 KÕ ho¹ch ho¸ lµ c¸ch ®¹t tíi môc ®Ých KHH liªn quan ®Õn viÖc ra quyÕt ®Þnh vÒ c¸c c¸ch thøc kh¸c nhau ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu cô thÓ,quan niÖm vÒ kÕ ho¹ch ho¸ nh c¸ch thøc ®Î ®¹t dîc môc tiªu ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò vÒ c¬ b¶n cña c¸c môc tiªu vµ quy tr×nh x©y dùng môc tiªu. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ì mµ nhµ kÕ ho¹ch thêng gÆp ph¶i lµ nh÷ng môc tiªu cña hä kh«ng ®îc x¸c ®Þnh râ rµng, trong mét sè trêng hîp kh¸c, môc tiªu l¹i kh«ng thùc tÕ trong ®iÒu kiÖn cung øng nguån lùc cã h¹nTrong trêng hîp c¸c nhµ kÕ ho¹ch còng gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ì nh: ph¶i cè ®¹t ®îc qu¸ nhiÒu môc tiªu vµ ®«i khi c¸c môc tiªu trªn ®ã l¹i mau thuÉn víi nhau 3.4 KÕ hoach ho¸ trong t¬ng lai C¸c môc tiªu vµ KHH muèn ®¹t tíi râ rµng lµ ë t¬ng lai vµ kÕ ho¹ch ho¸ tÊt nhiªn sÏ g¾n tíi t¬ng lai. Mét phÇn quan träng cñaKHH liªn quan tíi dù b¸o, hoÆc ®a ra c¸c dù b¸o vÒ ®iÒu g× ®ã cã thÓ s¶y ra trong t¬ng lai TÊt nhiªn kh«ng thÓ biÕt chÝnh x¸c ®îc ®iÒu g× sÏ s¶y ra trong t¬ng lai vµ v× thÕ KHH kh«ng tr¸ch khái viÖc chÊp nhËn ë møc ®é nhÊt ®Þnh, sù bÊt æn vµ rñi ro KHH kh«ng chØ liªn quan ®Õn quyÕt ®Þnh tr×nh tù thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng mét c¸ch lo gic, cã thø tù, tõng bíc ®¹t ®îc môc ®Ých KÕ ho¹ch ph¶i lËp cho mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh, nhng nã cã nªn ®îc liªn tôc theo gâi vµ xem xÐt l¹i trong giai ®o¹n ®ã vµ nÕu cÇn th× cã thÓ ®äc kÐo dµi sang giai ®o¹n kÕ ho¹ch kh¸c Tãm l¹i, mÆc dï kÕ ho¹ch nhÊt ®Þnh ph¶i liªn quan ®Õn t¬ng lai, nhng ®iÒu ®ã kh«ng h¹n chÕ c¸c nhµ lËp kÕ ho¹ch giµnh nhiÒu sù chó ý cña hä nghiªn cøu t×nh h×nh qu¸ khø vµ hiÖn t¹i 4 4 Nguyªn t¾c kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng KÕ ho¹nh ho¸ ph¸t triÓn lµ yÕu tè tËp trung cña qu¶n lý kinh tÕ, x· héi, ®îc qu¸n triÖt bèn nguyªn t¾c sau: 4.1- Nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ Néi dung cña nguyªn t¾c ®Æt ra c¸c vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mang tÝnh tËp trung, c¸c néi dung thùc hiÖn mang tÝnh d©n chñ trong c«ng t¸c kÕ ho¸ vµ c¬ chÕ tËp hîp c¶ hai yÕu tè nµy TÝnh tËp trung trong kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau ®©yChÝnh phñ th«ng qua c¸c c¬ quan kÕ ho¹ch ho¸ quèc gia thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng ®Þnh híng, chñ ®éng h×nh thµnh khung vÜ m«, c¸c chØ tiªu ®Þnh híng vµ c©n ®èi c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ quèc d©n trong thêi kú kÕ ho¹ch, ®a ra c¸c ch¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lín, ban hµnh hÖ thèng chÝnh s¸ch thÓ chÕ ®Ó ®iÒu tiÕt vµ khuyÕt khÝch sù ph¸t triÓn cña thµnh phÇn kinh tÕ C¸c kÕ ho¹ch ch¬ng tr×nh dù b¸o ph¸t triÓn ph¶i ®îc x©y dùng, so¹n th¶o trªn c¬ së c¸c quan ®iÓm chÝnh trÞ, c¸c môc tiªu kinh tÕ, x· héi do §¶ng vµ Nhµ níc yªu cÇu b¶o ®¶m thÓ hiÖn sù nhÊt trÝ cao ®é gi÷a kinh tÕ chÝnh trÞ trong tõng thêi kú TÝnh d©n chñ trong kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn ®Æt ra c¸c néi dung: Thø nhÊt: Sö dông sù tham gia cña céng ®ång vµo x©y dùng vµo thùc thi kÕ ho¹ch Nã sÏ ®¶m b¶o sù nhÊt trÝ cao cña b¶n kÕ ho¹ch ®îc x©y dùng vµ khÝch lÖ tiÒm lùc cña c¸c nh©n còng nh céng ®ång trong thùc hiÖn kÕ ho¹ch Thø hai: Sù dông sù tham gia cña khu vùc t nh©n trong céng t¸c kÕ ho¹ch ho¸, trao ®æi ý kiÕn víi khu vùc t nh©n sÏ cã ®îc th«ng tin tèt h¬n vÒ ®Æc ®iÓm, quy m«, lo¹i h×nh ®Çu t vµ xu thÕ ph¸t triÓn cña khu vùc t nh©n, t¨ng cêng tÝnh hiÖu qu¶ vµ s¸t ®Þnh trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch cho khu vùc t nh©n Thø ba: ThÓ hiÖn trong viÖc t¨ng cêng h×nh thøc kÕ ho¹ch ho¸ phi tËp trung Thø n¨m: Më réng tÝnh chÊt d©n chñ trong quan hÖ t¸c ®éng gi÷a nhµ níc víi cÊp trªn trong x©y dùng vµ triÓn khai kÕ ho¹ch 4.2- Nguyªn t¾c thÞ trêng Mèi quan hÖ gi÷a kÕ ho¹ch víi thÞ trêng ®· ®îc ®óc kÕt thµnh nhiÒu néi dung mang tÝch chÊt quy luËt tÊt yÕu cã thÓ nghiªn trªn hai gãc ®é: NÕc ®Æt kÕ ho¹ch lµ mét chøc n¨ng qu¶n lÝ, cßn thÞ trêng lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi th× cã thÓ nãi thÞ trêng võa lµ c¨n cø võa lµ ®èi tîng cña kÕ ho¹ch ho¸ c¬ chÕ kÕt hîp mét c¸ch tæng hîp nhÊt gi÷a hai yÕu tè nµy thÓ hiÖn trong nÒn kinh tÕ hçn hîp lµ: ThÞ trêng ®iÒu tiÕt nÒn s¶n xuÊt, cßn kÕ ho¹ch ho¸ ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ cña thÞ trêng NÕu coi thÞ trêng vµ kÕ ho¹ch lµ hai c«ng cô ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ th× mèi quan hÖ gi÷a víi thÞ trêng thùc chÊt lµ sù kÕt hîp gi÷a hai c«ng cô ®iÒu tiÕt trùc tiÕp (b»ng kÕ ho¹ch) vµ ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp (th«ng qua thÞ trêng) nguyªn t¾c thÞ trêng ®Æt ra yªu cÇu: kÕ ho¹ch kh«ng tim c¸ch thay thÕ thÞ trêng mµ ngîc l¹i nã bæ xung cho thÞ trêng vµ b¶o ®¶m sù vËn hµnh cña thÞ trêng lu«n lu«n t¬ng xøng víi sù liªn kÕt x· héi cña ®Êt níc. MÆt kh¸c kÕ ho¹ch ph¶i c¨n cø vµo thÞ trêng ®Ó ®a ra c¸c môc tiªu hîp lÝ, c©n nh¾c mét c¸ch cã hÖ thèng tÊt c¶ c¸c c«ng cô, chÝnh s¸ch ®Ó cã sù lùa chän tèi u 4.3- Nguyªn t¾c linh ho¹t mÒm dÎo Nguyªn t¾c nµy ®îc ®a ra xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c thÞ trêng, nã t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn ®îc nguyªn t¾c thÞ trêng. §èi víi nhµ qu¶n lÝ, nguyªn t¾c linh ho¹t ®îc xem lµ quan träng nhÊt khi x©y dùng kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch cµng linh ho¹t th× sù ®e do¹ do c¸c sù kiÖn hiÖn cha tõng lêng tríc ®îc ngµy cµng Ýt Nguyªn t¾c linh ho¹t thÓ hiÖn tríc hÕt trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch, ph¶i x©y dùng ®îc nhiÒu ph¬ng ¸n kÕ ho¹ch g½n víi mçi biÕn sè kh¸c nhau vÒ c¸c ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i còng nh t¬ng lai .Nguyªn t¾c linh hoÆt mÒm dÎo cßn thÓ hiÖn trong viÖc tæ chøc c¬ quan kÕ ho¹ch vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña nã, cÇn ph¶i ®Æt ra vÊn ®Ò ph©n c«ng, phèi hîp 5 gi÷a c¬ quan kÕ ho¹ch theo tuyÕn däc vµ tuyÕn ngang trong ®iÒu hµnh vµ x©y dùng kÕ ho¹ch c¸n bé cña c¬ quan kÕ ho¹ch cÇn ®Æt vÊn ®Ò thay ®æi vÞ trÝ lµm viÖc thêng xuyªn ®Ó tr¸nh viÖc s¬ cøng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ý tëng míi xuÊt hiÖn 44- Nguyªn t¾c b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh Chñ thÓ chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµm c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau Nhng quyÕt ®Þnh cña hä ®Òu xuÊt ph¸t tõ lîi Ých riªng cña tõng doanh nghiÖp mµ chØ tiªu quan t©m hµng ®Çu lµ hiÖu qu¶ tµi chÝnh, lîi nhuËn thu ®îc tõ chÝnh c¸c ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh Nguyªn t¾c ®Æt ra c¸c vÊn ®Ò chñ yÕu sau trong ho¹t ®éng kÕ ho¹nh C¬ quan kÕ ho¹ch ho¸ quèc gia ph¶i ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc x¸c ®Þnh khung vÜ m« cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ dµi h¹n cña ®Êt níc B¶o ®¶m tÝnh hÖ thèng trong kÕ ho¹ch ho¸ thèng nhÊt gi÷a ®êng lèi ph¸t triÓn víi chiÕn lîc ph¸t triÓn, hoÆc c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn C¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n lµ sù cô thÓ kinh tÕ x· héi thÓ hiÖn râ nÐt trong néi dung qu¶n lÝ vµ thÈm ®Þnh c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn ®Ó quyÕt ®Þnh híng ph©n bæ nguån lùc 5- Néi dung KHH ®Þnh híng KHH theo gãc ®é néi dung th× nã lµ mét hÖ thèng cã mèi liªn hÖchÆt chÏ víi nhau cña c¸c bé phËn cÊu thµnh bao gåm c¸c chiÕn lîc ph¸t triÓn, quy ho¹ch ph¸t triÓn, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vµ c¸c tr¬ng tr×nh dù ¸n ph¸t triÓn 5,1- chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi Tríc hÕt nghiªn cøu vÒ b¶n chÊt cña chiÕn lîc vµ ph¸t triÓn: hiÕn lîc vµ ph¸t triÓn lµ hÖ thèng c¸c ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ lùa chän vÒ quan ®iÓm môc tiªu tæng qu¸t ®Þnh híng ph¸t triÓn vµ c¸c lÜnh vùc chñ yÕu cña ®êi sèng x· héi vµ c¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n trong ®ã bao gåm c¸c chÝnh s¸ch vÒ c¬ cÊu c¬ chÕ vËn hµnh hÖ thèng kinh tÕ x· héi nh»m thùc hiÖn môc tiªu ®Æt ra trong mét kho¶ng thêi gian dµi Sù cÇn thiÕt ph¶i cã chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - héi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn: ong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nãi chung ®Æc biÖt lµ giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ c¸c nguån lùc thêng khan hiÕm vµ ®ßi hái phai co sù huy ®äng vµ phèi hîp tèt nhÊt ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ cao. C¬ chÕ thÞ trêng cã nh÷ng h¹n chÕ ®¶m b¶o ph¸t triÓn c©n ®èi c¸c môc tiªu vÒ mÆt x· héi cho nªn Nhµ níc ph¶i cã sù can thiÖp ®èi víi thÞ trêng ph¶i x¸c ®Þnh ®îc môc tiªu con ®êng ph¸t triÓn mong muèn còng t¹o ra m«i trêng ®Ó thùc hiÖn. §ã chÝnh lµ ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc ®Ó ph¸t triÓn. ChiÕn lîc cung cÊp mét tÇm nh×n vµ khu©n khæ tæng qu¸t cho viÖc thiÕt lËp c¸c quan hÖ hîp t¸c vµ héi nhËp quèc tÕ mét c¸ch chñ ®äng vµ cã hiªô qu¶ 5.1 Quy ho¹ch ph¸t triÓn Quy ho¹ch ph¸t triÓn lµ mét b¶n luËn chøng khoa häc vÒ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vµ tæ chøc kh«ng gian hîp lý vÒ nÒn kinh tÕ quèc gia hay bè trÝ kinh tÕ hîp lý quèc gia theo l·nh thæ bao gåm hai nhiÖm vô c¬ b¶n: Dù b¸o ph¸t triÓn vïng vµ kh«ng gian hîp lý Vai trß hay chøc n¨ng cña quy ho¹ch ph¸t triÓn tríc hÕt lµ sù thÓ hiÖn cña chiÕn lîc trong thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. Quy ho¹ch cô thÓ ho¸ chiÕn lîc c¶ vÒ môc tiªu vµ c¸c gi¶i ph¸p NÕu kh«ng cã quy ho¹c sÏ mï qu¸ng lén xén ®á vì trong ph¸t triÓn quy ho¹ch ®Ó ®Þnh híng dÉn d¾t hiÖu chØnh trong ®ã cã c¶ ®iÒu chØnh thÞ trêng 5.2 KÕ ho¹ch ph¸t triÓn KÕ ho¹ch lµ mét c«ng cô qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n nã chØ lµ sù cô thÓ ho¸ c¸c môc tiªu ®Þnh híng cña chiÕn lîc ph¸t triÓn theo tõng thêi k× b¨ng hÖ thèng c¸c môc tiªu vµ chØ tiªu biÖn ph¸p ®Þnh híng phat triÓn vµ hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch VÒ néi dung: HÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mét quèc gia thêng bao gåm c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nh: KÕ ho¹ch t¨ng trëng kinh tÕ kÕ ho¹ch 6 chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ kÕ ho¹ch phat triÓn vïng kinh tÕ kÕ hoach n©ng cao phóc lîi x· héi bªn c¹nh ®ã kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cßn thÓ hiÖn ë nh÷ng c©n ®èi vÜ m« chñ yÕu cña thêi k× kÕ ho¹ch c©n ®èi vèn ®Çu t c©n ®èi ng©n s¸ch c©n ®èi vèn th¬ng m¹i c©n ®èi thanh to¸n quèc tÕ. Mét néi dung quan träng cña kÕ ho¹ch lµ x©y dùng hÖ thèng c¸c chØ tiªu .§ã lµ sù t¬ng ho¸ c¸c nhiÖm vô cÇn ®¹t ®îc cña nÒn kinh tÕ trong thêi k× kÕ ho¹ch VÒ mÆt thêi gian th× kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ_x· héi 5 n¨m ®Æc biÖt coi träng ®ã lµ sù cô thÓ ho¸ c¸c chiÕn lîc vµ quy ho¹ch phat triÓn trong lé tr×nh phats triÓn lé tr×nh dµi h¹n cña ®Êt níc 5.3 Ch¬ng tr×nh dù ¸n vµ ph¸t triÓn kinh tÕ_x· héi Ch¬ng tr×nh dù ¸n lµ cÊp thÊp nhÊt trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ nã kh«ng chØ bao gåm môc tiªu cÇn ®¹t tíi mµ cßn c¶ nh÷ng ho¹t ®éng cô thÓ ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu: Chøc n¨ng chñ yÕu cña c¸c ch¬ng trinh quèc gia lµ: Thø nhÊt: cô thÓ ho¸ kÕ ho¹ch ®a nhiÖm vô kÕ ho¹ch vµo thùc tÕ cuéc sèng víi chøc n¨ng nµy mét ch¬ng tr×nh quèc gia ph¶i b¶otïm c¸c môc tiªu cô thÓ c¸c chØ tiªu biÖn ph¸p vµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn Thø hai: sö lý c¸c vÊn ®Ò g©y cÊn nhÊt vÒ kinh tÕ _x· héi cña mét quèc gia C©c vÊn ®Ò cÇn ph¶i x©y dùng vµ qu¶n lý b»ng ch¬ng tr×nh quèc gia lµ vÊn ®Ò bøc xóc c¸c kh©u ®ét ph¸ c¸c m¾t xÝch quan träng cña nÒn kinh tÕ Thø ba: c¸c ch¬ng trinh dù ¸n ph¸t triÓn ®îc xem lµ c¬ së thùc hiÖn ph©n bè nguån lùc nh: vèn ®Çu t ng©n s¸ch… thay cho h×nh thc ph©n bè theo ®èi tîng nh tr¬c kia thùc hiÖn KHH theo ch¬ng tr×nh quèc gia lµ biÖn ph¸p ®Ó kh¾c phôc nh÷ng mÆt tr¸i c¬ chÕ thÞ trêng t¹o sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ x· héi cho kinh tÕ t¨ng trëng mét c¸ch bÒn v÷ng íng II - Néi dung ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh h- 1- §«Ø míi nhËn thøc mèi quan hÖ gi÷a kÕ ho¹ch vµ thÞ trêng: Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung chØ tån t¹i thÞ trêng hµng tiªu dïng mµ ®©y lµ thÞ trêng ®éc quyÒn cña ngêi b¸n cho nªn th«ng tin vÒ thÞ trêng nµy nÕucã còng chØ lµ th«ng tin mÐo mã sai lÖch hoÆc kh«ng kÞp thêi th«ng tin vÒ thÞ trêng kh«ng cã t¸c dông kÝch thÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ Víi c¬ chÕ ¸p ®Æt gi¸ ®èi víi mäi s¶n phÈm trªn thÞ trêng hµng tiªu dïng còng nh trong ph©n phèi ®· lo¹i trõ kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ®· triÖt tiªu mäi ®éng lùc ph¸t triªnr Ngoµi ra do quan hÖ gi¸ c¶ sai lÖch ®· dÉn ®Õn quyÕt ®Þnh kh«ng ®óng trong viÖc lùa chän c¸c giaØ ph¸p kü thuËt c¸c ph¬ng ¸n tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt dÉn ®Õn viÖc ph©n phèi kh«ng hîp lý vÒ thu nhËp gi÷a c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ Nãi tãm l¹i trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung kÕ ho¹ch kh«ng g¾n víi thÞ trêng cßn thÞ trêng vµ c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ kh«ng nh÷ng kh«ng cã t¸c ®éng kÝch thÝch c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ ngîc l¹i cßn gã phÇn k×m h·m sù phts triÓn cña søc s¶n xuÊt chuyÓn sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng ®¹i héi ®¶ng lÇn thø VI ®· kh¼ng ®Þnh “trong nÒn kinh tÕ hang ho¸ cã kÕ ho¹ch thÞ trêng võa lµ mét c«ng côvõa lµ mét ®èi tîng cña kÕ ho¹ch ho¸” KHH kh«ng t×m c¸ch thay thÕ thÞ trêng mµ ngîc l¹i nã bæ sung chothÞ trêng bï ®¾p c¸c khiÕm khuyÕt cña thÞ trêng híng dÉn thÞ trêng vµ b¶o ®¶m sù vËn hµnh cña thÞ trêng ®Î ®a ra c¸c môc tiªu hîp lýc©n nh¾c mét c¸ch cã hÖ thèng tÊt c¶ c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch cã lùa chän tèi u 1- §æi míi tÝnh chÊt kÕ ho¹ch Trong c¬ chÕ KHH tËp trung mang nÆng tÝnh mÖnh lÖnhtrùc tiÕp tËp trung cao ®é tõ mét trung t©m VÒ thùc chÊt ®ã lµ qu¸ tr×nh ¸p ®Æt cña Nhµ níc b»ng c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh ®èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh Trong c¬ chÕ cò viÖc thùc hiÖn KHH chñ yÕu ®îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch giao chØ tiªu ph¸p lÖnh V× vËy cÊp díi vµ c¸c ®¬n vÞ c¬ së cã nhiÖm vô thihµnh kh«ng cÇn suy nghÜ s¸ng t¹o tÝnh to¸n hiÖu qu¶ do ®ã mµ trë nªn hÕt søc thô ®éng 7 ChuyÓn sang c¬ chÕ KHH ®Þnh híng kÕ ho¹ch ho¸ mang tÝnh chÊt ®Þnh híng dù b¸o híng dÉn Nhµ níc chØ tËp trung vµo viÖc thiÕt lËp c©n ®èi nh»m ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh t¨ng trëng cã hiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng x· héi Cßn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së trùc tiÕp thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh doanh do m×nh v¹ch ra dùa trªn ®Þnh híng KHH vµ th«ng quat¸c ®éng cña thÞ trêng vµ sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ níc. Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng kÕ ho¹ch manag tÝnh híng dÉn vµ gi¸n tiÕp buéc c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së ph¶i gi¸p mÆt víi thÞ trêng ph¶i tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh KHH ®Þnh híng mang tÝnh c«ng khai víi viÖc sö dông ®ßn bÈy kinh tÕ ®· t¹o ra ®éng lùc kÝch thÝch m¹nh mÏ b»ng lîi Ých vËt chÊt th«ng qua hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh 1- §æi míi c¸c cÊp lµm kÕ ho¹ch Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cÊp kÕ ho¹ch chñ yÕu theo chiÒu däc b»ng c¸c quyªt ®Þnh mÖnh lÖnh ®îc ph¸t ra tõ trung ¬ng c¬ quan kÕ ho¹h cÊp trªn ¸p ®Æt hµnh chÝnh chñ quan ®èi víi cÊp díi khong ph¸t huy ®îc tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña c¸c nghµng c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng còng nh doanh nghiÖp trongviÖc lËp vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch Trong c¬ chÕ cò bé m¸y qu¶n lÝ nhµ níc ®¶m b¶o mäi chøc n¨ng qu¶n lý tõ viÖc v¹ch kÕ ho¹ch x©y dùng ®Þnh møc quy chÕ ®Õn viÖc ®iÒu hµnh cßn ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së chØ biÕt chÊp hµnhthô ®éng tu©n theo mÖnh lÖnh hµnh chÝnh .§iÒu ®ã dÉn ®Ðn t×nh tr¹ng quan liªu bao cÊp trµn lan vµ nÆng nÒ Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng viÖc ph©n cÊp kÕ ho¹ch ho¸ ®îc thùc hiÖn mét c¸ch m¹nh mÏ ph©n cÊp bé m¸y KHH mét c¸ch triÖt ®Ó theo xu híng giao quyÒn cho cÊp díi gi¶m bít cÊp kÕ ho¹ch ho¸ theo chiÒu däc tiÕn tíi më réng theo chiÒu ngang .MÆt kh¸c tõng bíc mÒm ho¸ mèi quan hÖ gi÷a c¸c cÊp kÕ ho¹ch ho¸ thay c¸c quan hÖ chØ ®Þnh ph¸p lÖnh b»ng th¶o luËn th¬ng thuyÕt th¬ng lîng. Thùc hiÖn chÕ ®é kÕ ho¹ch ho¸ hai cÊp: Nhµ níc vµ ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së C¬ quan kÕ ho¹ch trong ph¹m vi hÖ thèng kÕ ho¹ch vµ ®Çu t nãi chung ®· ®æi míi theo híng ®i m¹nh vµo viÖc ®¶m b¶o c¸c ®Þnh híng chiÕn lîc quy ho¹ch c¸c c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ 2- §æi míi hÖ thèng c¸c chØ tiªu Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, Nhµ níc ph©n bæ nguån lùc vµ s¶n phÈm b»ng mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu hiÖn vËt, chuyÓn sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng ®ång nghÜa víi viÖc chuyÓn träng t©m sang kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ trÞ, nghÜa lµ coi träng c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ, c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch hiÖn vËt nãi chung ®· ®îc gi¶m bít ®¸ng kÓ, ®ång thêi duy tr× mét sè c©n ®èi hiÖn vËt thiÕt yÕu Ngoµi xu híng “ gi¸ trÞ ho¸”, träng t©m cña c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch ®ang chuyÓn dÇn sang ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« c¸c chØ tiªu x· héi vµ c¸c chØ tiªu mang tÝnh híng dÇn vµo dù b¸o Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch ®ang cã xu híng chuyÓn dÇn sang chØ tiªu t¬ng ®èi, chØ tiªu chÊt lîng vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng chØ tiªu mang tÝnh lång ghÐp kinh tÕ x· héi KÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng lµ cã xu thÕ gi¶m ®Þnh lîng tøc lµ thay ®æi tÝnh chÊt ®Þnh lîng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Þnh lîng lªn 5- §æi míi néi dung kÕ ho¹ch ho¸ 5.1 Néi dung kÕ ho¹ch ho¸ t©p trung Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung néi dung kÕ ho¹ch ho¸ ®îc ph©n thµnh kÕ ho¹ch dµi h¹n, kÕ ho¹ch trung h¹n, kÕ ho¹ch dµi h¹n, tuy còng cã kÕ ho¹ch 5 n¨m vµ kÕ ho¹ch hµng n¨m, song ph¹m vi chØ bao qu¸t c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ khu vùc nhµ níc Nh÷ng n¨m 1970 cã bé phËn ph©n vïng, quy ho¹ch trùc thuéc chÝnh phñ, c¸c ®Þa ph¬ng còng cã bé phËn ph©n vïng quy ho¹ch nh÷ng tån t¹i mµ nh kh«ng cã, nh÷ng bé phËn nµy ho¹t ®éng yÕu kÐm tr× trÖ 5.2 Néi dung kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng ChuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng néi dung cña kÕ ho¹ch ®îc cÊu thµnh bao gåm c¸c bé phËn vµ néi dung ®îc ®æi míi nh sau: 8 5.2.1- §æi míi c«ng t¸c x©y dùng chiÕn lîc phat triÓn kinh tÕ x· héi ChuyÓn sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng trªn c¬ së ph©n tÝch khoa häc ®iÒu kiÖn kinh tÕ_ x· héi, kh¶ n¨ng khai th¸c c¸c nguån lùc vµ tÝnh thÝch øng cña qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi, c¸c quan ®iÓm vµ ®êng lèi trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®îc cô thÓ ho¸ thµnh c¸c môc tiªu cho tõng giai ®o¹n tu 10 ®Õn 20 n¨m cña sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ViÖc t¨ng cêng nghiªn cøu x©y dùng chiÕn lîc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn ®· t¹o c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn cho c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ trung h¹n vµ kÕ ho¹ch ho¸ tõng n¨m Ngay tõ n¨m 1991 chóng ta ®· x¸c ®Þnh chiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi thêi k× 1991_2000 vµ gÇn ®©y nhÊt §¹i héi IX ®· ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc ®ã vµ quyÕt ®Þnh chiÕn lîc 2001_2010”chiÕn lîc ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 nøoc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp”chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®· ®Ò ra môc tiªu t¨ng trëng kinh tÕ thÝch hîp cã néi dung ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc, ph¸t huy ®îc tiÒm lùc trong níc vµ thu hót ®îc nguån lùc tõ bªn ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc x¸c ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp víi ®iÒu kiÖn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng 5.2.2- §æi míi quy ho¹ch ph¸t triÓn Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng c«ng t¸c kÕ ho¹ch ®· cã nh÷ng cè g¾ng vµ chuyÓn biÕn lóc ®Çu tËp trung søc x©y dùng chiÕn lîc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn, c¸c ch¬ng tr×nh vµ dù ¸n lín trong c¶ níc vµ cho tõng nghµnh, tõng vïng, tõng lÜnh vùc thùc hiÖn ph¬ng tr©m nµy, trong nh÷ng n¨m qua Nhµ níc ®· tËp trung thùc hiÖn quy ho¹ch mét sè ngµnh nh:§iÖn lùc, bu chÝnh viÔn th«ng, giao th«ng vËn t¶i, khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt t¹o c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá cho c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ ViÖc h×nh thanh c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm ë 3 miÒn ®· t¹o ra nh÷ng khu vùc ph¸t triÓn tËp trung thu hót c¸c nhµ ®Çu t, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®µu t níc ngoµi, lµm thay ®æi kh«ng nh÷ng bé mÆt kinh tÕ x· hoäi ë nh÷ng vïng nµy mµ cßn gãp phÇn quan träng cho t¨ng trëng cña toµn nÒn kinh tÕ Trong thêi gian qua ®· thÈm ®Þnh quy ho¹ch tæng thÓ cho 49 tØnh, thµnh phè vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña 11 vïng 5.2.3- §æi míi kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn ChuyÓn sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng, kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn cã nhiÒu ®æi míi quan träng mµ träng t©m lµ kÕ ho¹ch 5 n¨m VÒ ph¹m vi kÕ ho¹ch ho¸: Ph¹m vi kÕ ho¹ch ho¸ kh«ng chØ bao qu¸t c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc nhµ níc mµ phÇn nµo ®· bao qu¸t ®îc c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c . Nhµ nø¬c ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m t¹o ra m«i trêng æn ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng mét c¸ch b×nh ®¼ng vµ ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ VÒ néi dung kÕ ho¹ch: Do nhËn thøc vµ vai trß cña c¸c lÜnh vùc v¨n ho¸, x· héi ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ViÖt Nam 80% d©n sè sèng ë n«ng th«n, nªn tõ kÕ ho¹ch c¸c n¨m 1991 -1996 ®· chuyÓn híng tõ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ sang kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ ®Æc biÖt kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 5 n¨m 1996 - 2000 ®· tËp trung m¹nh h¬n cho kÕ ho¹ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo . C¸c kÕ ho¹ch 5 n¨m vµ hµng n¨m ®· chó träng h¬n ®Õn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn v¨n ho¸, x· héi,n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n , thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi c¸c kÕ ho¹ch ngµy cµng trë nªn v÷ng ch¾c vµ toµn diÖn h¬n, kÕ ph¸t triÓn kinh tÕ ®i liÒn víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn x· héi vµ b¶o vÖ m«i trêng, kÕ ho¹ch ®Çu t ®i liÒn víi kÕ ho¹ch huy ®éng vèn Nh vËy chuyÓn sang c¬ chÕ míi kÕ ho¹ch 5 n¨m ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng phï hîp v¬Ý nhu cÇu ®æi míi cña nÒn kinh tÕ 5.2.4- §æi míi c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n ph¸t triÓn 9 NÕu nh trong nÒn kinh tÕ tËp trung , hÕ thèng kÕ ho¹ch thêng ®îc thÓ hiÖn cô thÓ b»ng c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh th× trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh quèc gia, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò bøc xóc vÒ kinh tÕ – x· héi ë ViÖt Nam cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi vµ më cöa nÒn kinh tÕ ph¬ng ph¸p kÕ ho¹ch ho¸ qu¶n lý theo c¸c ch¬ng tr×nh quèc gia còng ®îc ¸p dông réng r·i tõ n¨m 1992 KÕ ho¹ch ho¸ qu¶n lý theo c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn lµ viÖc ®a ra c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu ®Ó sö lý c¸c vÊn ®Ò næi cém vÒ kinh tÕ – x· héi cña ®Êt níc §©y lµ mét ph¬ng ph¸p qu¶n lý võa ®Æc biÖt l¹i võa mang tÝnh nghÖ thuËt cao C¬ chÕ “ lång ghÐp “ c¸c ch¬ng tr×nh ®· ®îc ®Æt ra nh»m gi¶i quyÕt yªu cÇu phèi hîp c¸c ch¬ng tr×nh trªn mçi ®Þa bµn vµ bíc ®Çu ®· t¹o nªn tÝnh céng hëng vµ héi tô vaß môc tiªu chung III - Vai trß cña kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 1- Môc tiªu ho¹t ®éng kinh tÕ vÜ m« cu¶ nhµ níc Môc tiªu kinh tÕ vÜ m« chÝnh lµ møc ®é tr¹ng th¸i cña nÒn kinh tÕ mµ chñ thÓ qu¶n lý (Nhµ níc ) mong muèn ®a hÖ thèng qu¶n lý ®¹t ®îc trªn c¬ së ®¸nh gi¸, ph©n tÝch tÊt c¶ c¸c yÕu tè néi sinh vµ ngo¹i sinhSau ®©y sÏ xem xÐt c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu 1.1-T¨ng trëng kinh tÕ bÒn v÷ng §©y lµ môc tiªu quan träng nhÊt ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn v× t¨ng trëng kinh tÕ quyÕt ®Þnh tèc ®é ph¸t triÓn quèc gia, quyÕt ®Þnh møc sèng d©n c vµ tiÒm lùc kinh tÕ cña ®Êt níc .T¨ng trëng kinh tÕ bÒn v÷ng ®ßi hái tèc ®é t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ bÒn v÷ng ®ßi hái tèc ®é t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ kh«ng nh÷ng ph¶i ë møc ®é cao cã thÓ ®¹t ®îc, mµ cßn ph¶i b¶o ®¶m sù æn ®Þnh cña qu¸ tr×nh t¨ng trëng, tøc lµ tèc ®é t¨ng trëng ph¶i æn ®Þnh liªn tôc, trong mét thêi kú dµi, ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc s¶n xuÊt, b¶o vÖ m«i trêng, t¸i t¹o l¹i c¸c nguån lùc tù nhiªn Sù t¨ng trëng qu¸ møc nhanh chãng v× nh÷ng ®éng c¬ lîi Ých côc bé tríc m¾t ®· ®a ®Õn sù khai th¸c bõa b·i kh«ng chØ ë ph¹m vi quèc gia mµ cßn trªn ph¹m vi quèc tÕ khiÕn cho nguån tµi nguyen bi kiÖt quÖ vµ m«i trêng sinh th¸i bÞ huû ho¹i nÆng nÒ Sù t¨ng trëng qu¸ nhanh kÐo theo nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng vÒ chÝnh trÞ, ph¸ huû vµ h¹ thÊp mét sè gi¸ trÞ truyÒn thèng tèt ®Ñp ChÝnh v× vËy mµ môc tiªu ho¹t ®éng kinh tÕ cña nhµ níc lu«n nhÊn m¹nh t¨ng trëng mét c¸ch bÒn v÷ng 12 Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lùc lîng lao ®éng Môc tiªu nµy cßn ®îc gäi lµ môc tiªu toµn dông nh©n lùc . Lùc lao ®éng cña mét quèc gia lµ nguån lùc quan träng cña sù t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lùc lîng lao ®éng võa cã t¸c dông thóc ®Êy t¨ng trëng võa gi¶i quyÕt c«ng b»ng vµ æn ®Þnh x· héiNgùoc l¹i ,nÕu kh«ng gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Çy ®ñ cho lùc lîng lao ®éng ,tû lÖ thÊt nghiÖp qu¸ cao sÏ trë thµnh ng¸nh nÆng x· héi , g©y nªn nh÷ng hËu qu¶ kinh tÕ x· héi sÊu khã gi¶i quyÕt ë níc ta cã tû träng lao ®éng trong khu vùc n«ng nghiÖp lín , cÇn chó ý lµ ngoµi chØ tiªu thÊt nghiÖp h÷u h×nh cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn chØ tiªu thêi gian lao ®éng ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp v« h×nh, do ®ã nã cã vai trß rÊt quan träng trong c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña quèc gia còng nh ®Þa ph¬ng 1.1- Khèng chÕ l¹m ph¸t ë møc võa ph¶i §©y lµ môc tiªu æn ®Þnh nÒn kinh tÕ, ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ kh«ng bÞ x¸o tréndo l¹m ph¸t b¶o ®¶m æn ®Þnh m«i trêng kinh doanh, m«i trêng ®Çu t vµ gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ x· héi L¹m ph¸t ®îc c¨n bÖnh kinh niªn mµ mäi quèc gia ph¶i ®èi ®Çu Møc ®é l¹m ph¸t qu¸ cao hay qu¸ thÊp hoÆc gi¶m ph¸t ®Òu ¶nh hëng vµ t¸c ®éng m¹nh ®Õn s¶n xuÊt, tiªu dïng, tíi sù t¨ng trëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh kinh tÕ x· héi Do vËy khèng chÕ, kiÓm so¸t vµ æn ®Þnh l¹m ph¸t ë møc chÊp nhËn ®îc, hoÆc ë møc võa ph¶i ®îc coi lµ mét trong môc tiªu kinh tes vÜ m« chñ yÕu 1.1-æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i vµ c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ 10 C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ më Nã nãi lªn t×nh tr¹ng lµnh m¹nh cña nÒn kinh tÕ quy m« vµ møc ®é më cöa, héi nhËp vµ kh¶ n¨ng hÊp thô, tiÕp nhËn c¸c ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ vµ ®Çu t víi níc ngoµi 1.2-C©n b»ng ng©n s¸ch Nhµ níc vµ b¶o ®¶m c«ng b»ng, tiÕn bé x· héi C©n b»ng ng©n s¸ch còng ®îc coi lµ mét trong sè c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« quan träng Bëi v× viÖc th©m hôt ng©n s¸ch qu¸ lín sÏ trùc tiÕp t¸c ®äng tíi tæng cung, tæng cÇu cña nÒn kinh tÕ, tíi dù tr÷ quèc gia, tíi c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ vµ ¶nh hëng tíi sù t¨ng trëng cña toµn bé nÒn kinh tÕ Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN b¶o ®¶m c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi lµ môc tiªu quan träng, ®ång thêi còng lµ mét lÜnh vùc thu hót sù quan t©m cña toµn x· héi C«ng b»ng kh«ng cã nghÜa lµ b×nh qu©n, cao b»ng lµm mÊt ®éng kinh tÕ trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, mµ ph¶i võa ph¸t huy ®éng lùc kinh tÕ, khuyÕn khÝch mäi ngêi lµm giµu chÝnh ®¸ng 3- §Æc trng cña c¬ chÕ thÞ trêng Sau ®©y sÏ xem xÐt c¸c ®Æc trng cña c¬ chÕ thÞ trõ¬ng: Mét lµ: Sù lùa chän kkh¸ch quan cña thÞ trêng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cã ba vÊn ®Ò c¬ b¶n do thÞ trêng quyÕt ®Þnh: s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh thÕ nµo lµ do gi¸ c¶ lîi nhuËn m¸ch b¶o, s¶n xuÊt cho ai lµ do thu nhËp quyÕt ®Þnh Sù vËn ®éng cña cung_cÇu vµ c¹nh tranh ®· béc lé mét c¸ch thùc chÊt s¶n phÈm g× cÇn s¶n xuÊt Hai lµ: C¸c s¶n phÈm ®Òu lµ hµng ho¸ hoÆc mang tÝnh hµng ho¸ §iÒu nµy b¾t nguån nngay tõ ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµ s¶n xuÊt ®Ó b¸n S¶n phÈm kh«ng chØ bao gåm s¶n phÈm h÷u h×nh mµ c¶ s¶n phÈm v« h×nh nh c¸c dÞch vô th«ng tin, bÝ quyÕt c«ng nghÖ… Ba lµ: Cung_cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng quyÕt ®Þnh gi¸ c¶ hµng ho¸ Bèn lµ: Kinh tÕ thÞ trêng lu«n g¾n víi tù do, chñ thÓ trong s¶n xuÊt kinh doanh C¸c chñ thÓ kinh doanh cã quyÒn tù do kinh doanh do cung_cÇu thÞ trêng t¸c ®éng vµ chi phèi Khi c¬ cÊu c¸c chñ thÓ kinh doanh tiÕn hµnh tæ chøc s¶n xuÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng vµ kiÕm t×m lîi nhuËn N¨m lµ: Kinh tÕ thÞ trêng lu«n gÊn víi c¹nh tranh C¹nh tranh chÝnh lµ ®éng lùc cña ph¸t triÓn vµ hiÖu qu¶ cao trong s¶n xuÊt_kinh doanh S¸u lµ: Kinh tÕ thÞ trêng lµ kinh tÕ më Nhê tù do më cöa, kh«ng gian thÞ trêng ®îc réng më, thÞ trêng lµ mét thÓ thèng nhÊt th«ng suèt, hoµ nhËp thÞ trêng thÕ giíi §èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, më cña héi nhËp lµ xu híng tÊt yÕu ®Ó cã thªm nguån lùc cho s ph¸t triÓn :vèn, c«ng nghÖ, thÞ trêng, qu¶n lý, mÆt kh¸c còng ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu míi cao h¬n, cã c¶ c¬ héi vµ th¸ch thøc B¶y lµ: Kinh tÕ thÞ trêng g¾n liÒn víi sù tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ , nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh: Kinh tÕ thÞ trêng tù b¶n th©n nã la nÒn kinh tÕ x· héi ho¸ g¾n liÒn víi chÕ ®é së h÷u ®a d¹ng, nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nhiÒu lo¹i h×nh qui m«, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i phãng søc s¶n xuÊt x· héi, nh»m khai th¸c cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng 3-¦u thÕ cña thi trêng ThÞ trêng ph©n bè mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh÷ng nguån lùc khan hiÕm cho c¸c môc tiªu cã thÓ thay thÕ cho nhau thÞ trêng t¹o ra nh÷ng kÝch thÝch ph¸t triÓn kinh tÕ Ngêi tiªu dïng cè g¾ng t¨ng thu nhËp ®Ó cã ®îc hµng ho¸ nhiÒu h¬n Nêi ®Çu t vµ nh÷ng nhµ s¸ng chÕ cã lîi nhê thÞ trêngNhu cÇu s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô vµ thÞ trêng lu«n më réng, nhê dã nÒn kinh tÕ lu«n cã c¬ héi ph¸t triÓn C¬ chÕ thÞ trêng bao giê còng linh ho¹t, gän nhÑ, c¬ ®éng h¬n c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ N¨ng ®éng vµ thÝch øng cao víi ®ßi hái cña thÞ trêng,u thÕ nµy b¾t ngu«n tõ tù do kinh doanh, tõ sù la chän cña thÞ trêng ë ®©u cã cÇu ë ®ã sÏ xuÊt hiÖn cung mét c¸ch nhanh nh¹yVai trß cña ngêi tiªu dïng, cña c«ng chóng ®Æc biÖt quan träng 11 4 - H¹n chÕ cña thÞ trêng Ngoµi nhng u thÕ thÞ trêng cßn chøa ®ùng rÊt nhiÒu khuyÕt tËt, díi gãc ®é kinh tÕ häc c¸c khuyÕt tËt cña thÞ trêng gåm: Thø nhÊt: Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn m¹nh cña ®éc quyÒntrong c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn Xu híng ®éc quyÒn lµ xu híng g¾n liÒn víi xu thÕ thÞ trêng Mét nhµ ®éc quyÒn sÏ s¶n xuÊt Ýt h¬n vµ ®Æt gi¸ cao h¬n c¸c doang nghiÖp c¹nh tranh NÕu cø ®Ó hä ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c thÞ trêng sÏ chØ mang l¹i lîi Ých cho hä, cßn ngêi tiªu dïng vµ x· héi ph¶i chÞu thiÖt h¹i vÒ lîi Ých Thø hai: §èi víi c¸c hµng ho¸ cã ngo¹i øng, tøc lµ khi s¶n xuÊt hoÆc tiªu dïng, chóng cã t¸c ®éng ¶nh hëng gi¸n tiÕp ®Õn x· héi, g©y t¸c h¹i cho x· héi, ¶nh hëng ®Õn m«i trêng s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t chung cña d©n c Thø Ba: §èi víi c¸c hµng ho¸ thiÕu th«ng tin thÞ trêng c¶ vÒ phÝa ngêi cung øng hoÆc phÝa ngêi tiªu dïng ®Òu dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cung cÇu qu¸ cao, hoÆc qu¸ thÊp so víi thùc tÕ, lµm gi¶m hiÖu qu¶ x· héi Thø t: ThÞ trêng tù do kh«ng ®em l¹i møc tiÕt kiÖm cao nh x· héi mong muèn, nh÷ng quyÕt ®Þnh cña thÞ trêng kh«ng ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ tèt ®Ñp nhÊt cã nh÷ng kh¸c nhau trong kh¶ n¨ng sinh lîi cña x· héi vµ t nh©n Ngoµi ra, xÐt trªn b×nh diÖn x· héi cã thÓ kÓ thªm mét sè khuyÕt tËt sau: T¹o sù bÊt b×nh ®¼ng trong ph©n phèi thu nhËp víi xu híng ngµy cµng t¨ng trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn Do ch¹y theo ®éng c¬ lîi nhuËn nªn chñ chó ý ®Çu t vµo c¸c khu vùc lÜnh vùc cã lîi nhuËn cao, bá qua nhiÒu mÆt hµng cÇn thiÕt do lîi nhuËn thÊp C¹nh tranh ph¸ s¶n dÉn ®Õn mÊt c©n ®èi vÜ m« ng¾n h¹n, g©y ra nh÷ng hËu qu¶ tiªu cùc vÒ x· héi nh: ThÊt nghiÖp, l¹m ph¸t, ph¸t triÓn kiÓu chu kú 5- Vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc Sù tån t¹i c¸c khuyÕt tËt cña thÞ trêng ®Æt ra yªu cÇu phµi cã sù can thiÖp cña ChÝnh phñ vµo nÒn kinh tÕ, muèn ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ vµ tr¸nh c¸c hËu qu¶ phô cña sù can thiÖp chÝnh phñ, ®iÒu quan träng lµ cã tæ chøc tèt sù can thiÖp ®ã Sau ®©y ta xÐt Nhµ níc cã vai trß nh thÕ nµo trong qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ 5.1- Chøc n¨ng cña qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ mét lµ: Chøc n¨ng t¹o lËp m«i trêng §èi víi chøc n¨ng, b»ng quyÒn lùc vµ søc khoÎ tæ chøc cña m×nh, Nhµ níc b¶o ®¶m mét m«i truêng thuËn lîi, b×nh ®¼ng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, bao gåm c¸c m«i trêng chÝnh trÞ, ph¸p luËt, kinh tÕ, t©m ly x· héi, kÕt cÊu h¹ tÇng…víi chøc n¨ng nµy Nhµ níc cã vai trß nh mét “ Bµ ®ì gióp cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, ®ång thêi b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn tù do, b×nh ®¼ng trong kinh doanh Hai lµ: Chøc n¨ng ®Þnh híng vµ híng dÉn ph¸t triÓn kinh tÕ Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, kinh doanh vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ®îc tù chñ kinh doanh, nhng kh«ng thÓ n¾m ®îc hÕt t×nh h×nh xu híng vËn ®éng cña thÞ trêng do ®ã thíng ch¹y theo thÞ trêng mét c¸ch bÞ ®éng, dÔ g©y ra thua lç, thÊt b¹i vµ ®æ vì, g©y thiÖt h¹i chung cho nÒn kinh tÕ Nhµ níc cã chøc n¨ng ®Þnh híng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vµ híng dÉn c¸c nhµ kinh doanh, c¸c tæ chøc kinh tÕ, ho¹t ®éng híng ®Ých theo môc tiªu chung cña ®Êt níc Nhµ níc ®Þnh híng vµ híng dÉn b»ng c¸c c«ng cô nh: ChiÕn lîc, kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch, th«ng tin vµ c¸c nguån lùc cña Nhµ níc, Ba lµ: Chøc n¨ng tæ chøc Tæ chøc lµ mét chøc n¨ng quan träng cña qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ ®Æc biÖt trong thêi kú ®æi míi kinh tÕ Nhµ níc cã nhiÖm vô s¾p xÕp, tæ chøc c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, trong ®ã quan träng nhÊt vµ cÊp thiÕt nhÊt lµ s¾p xÕp, cñng cè l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc tæ chøc c¸c vïng kinh tÕ, c¸c khu vùc c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt §©y lµ nh÷ng c«ng viÖc nh»m t¹o nªn c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý Bèn lµ: Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt 12 Trong khi ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, Nhµ níc ph¶i tranh thñ vµ vËn dông quy luËt kh¸ch quan cña kinh tÕ thÞ trêng, ph¸t huy mÆt tÝch cùc cña kinh tÕ thÞ trêng vµ ®iÒu tiÕt chi phèi thÞ trêng ho¹t ®éng theo ®Þnh híng cña nhµ níc, b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, c«ng b»ng vµ cã hiÖu qu¶ N¨m lµ: Chøc n¨ng kiÓm tra Nhµ níc thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm tra, kiÓm so¸t nh»m thiÕt lËp trËt tù, kû c¬ng trong ho¹t ®éng kinh tÕ, ph¸t hiÖn ra ng¨n ngõa c¸c hiÖn tîng vi pham ph¸p luËt sai pham chÝnh s¸ch b¶o vÖ tµi s¶n quèc gia vµ lîi Ých cña nh©n d©n gãp phÇn t¨ng trëng kinh tÕ vµ tõng bíc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi 5.2- Vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc Vai trß cña nhµ níc vÒ kinh tÕ b¾t nguån tõ sù cÇn thiÕt ph¶i phèi hîp ho¹t ®éng chung vµ do tÝnh chÊt x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt quy ®Þnh xem xÐt c¸c nhiÖm vô ph¸t triÓn ®Êt níc ®Æt ra trong nh÷ng n¨m tríc m¾t cã thÓ thÊy vai trß cña Nhµ níc trong kinh tÕ ®îc thÓ hiÖn ë ba lÜnh vùc chñ yÕu sau: Mét lµ: Nhµ níc kiÕn t¹o vµ b¶o ®¶m m«i trêng kinh doanh an toµn, æn ®Þnh, thuËn lîi vµ b×nh ®¼ng: §Ó x©y dùng ®îc m«i trêng kinh doanh an toµn, æn ®Þnh, thuËn lîi vµ b×nh ®¼ng, tríc hÕt ph¶i t¹o ®îc khu«n khæ ph¸p luËt phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng Kh¸c víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, kinh tÕ thÞ trêng dùa trªn hai nÒn t¶ng chÝnh lµ c¹nh tranh vµ quyÒn tù do quyÕt ®Þnh cña c¸c chñ thÓ tham gia thÞ trêng Tuy nhiªn c¹nh tranh l¹i cã xu híng t¹o ra ®éc quyÒn vµ nh vËy nã l¹i lµ xãi mßn c¬ së tån t¹i, ph¸t triÓn cña b¶n th©n nã §Ó cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã thÓ ph¸t triÓn ®îc cÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¹nh tranh tÝch cùc mµ néi dung chñ yÕu cña nã lµ: §¶m b¶o khuyÕn khÝch c¹nh tranh b×nh ®¼ng kiÓm so¸t vµ h¹n chÕ ®éc quyÒn, kiÓm so¸t vµ h¹n chÕ c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh Hai lµ: Nhµ níc thùc thÞ chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« tÝch cùc vµ hiÖu qu¶ Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng c¸ch thøc qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ theo kÕ ho¹ch ph¸p lÖnh kh«ng ®îc ¸p dông n÷a, ®iÒu ®ã võa t¹o ®iÒu kiÖn, võa ®ßi hái sù ®æi míi vÒ nhËn thøc trªn lÜnh vùc nay, nh»m më ®êng cho c¬ chÕ míi vÒ qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc §èi víi nÒn kinh tÕ ChuyÓn sang sö dung c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, mµ tríc hÕt lµ cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ chÝnh s¸ch tµi kho¶n, thay thÕ cho kÕ ho¹ch ph¸p lÖnh Sù ®iÒu hµnh vµ ®iÒu tiÕt kinh tÕ ®îc thùc hiÖn vÒ c¬ b¶n vµ chñ yÕu th«ng qua quy luËt vËn ®éng cña thÞ trêng. ChÝnh s¸ch c¸c ®¹i lîng vµ quan hÖ gi¸ trÞ sÏ t¹o c¬ së chñ yÕu cho sù vËn hµnh c¸c c«ng cô ®iªï tiÕt kinh tÕ Ba lµ: Nhµ níc tiÕn hµnh can thiÖp vµ bæ xung thÞ trêng Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i kh«ng dõng l¹i ë viÖc ®¶m b¶o sù æn ®Þnh b»ng c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« , mµ cßn tiÕp tôc ®i xa h¬n thÕ n÷a b»ng c¸ch can thiÖp trùc tiÕp vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nh»m ®Æt ®îc c¸c môc tiªu ®Ò ra C¸c c«ng thøc thêng ®îc ¸p dông lµ b»ng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ vµ c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh, Nhµ níc thùc hiÖn ®iÒu tiÕt thÞ trêng vµ th«ng qua ho¹t ®éng cña thÞ trêng mµ t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt 5.3.1- Mèi quan hÖ gi÷a Nhµ níc vµ thÞ trêng ThÊt b¹i thÞ trêng – lý do nhÊn m¹nh vai trß cña Nhµ níc: PhÇn tríc chóng ta ®· xem xÐt nh thÕ, khuyÕt tËt cña thÞ trêng còng nh vai trß cña Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ vµkh«ng thÓ chØ lùa chän mét trong hai t¸c nh©n cña thÞ trên hoÆc nhµ níc, vµ c¶ hai c¬ chÕ ®iÒu tiÕt ®ã ®Òu cã nh÷ng mÆt m¹nh c¬ b¶n ®ång thêi víi nh÷ng khuyÕt tËt rÊt râ ChÝnh phñ t×m c¸nh x¸c ®Þnh nh÷ng lÜnh vùc nµo thÞ trêng cã hiÖu qu¶ nhÊt, ë nh÷ng lÜnh vùc nµo b¶n th©n chÝnh phñ ph¶i ®¶m nhËn c¨n cø vµo nguån lùc h¹n hÑp cña m×nh V¹nh râ nh÷ng thÊt b¹i cña c¬ chÕ thÞ trêng kh«ng cã nghÜa lµ dùa vµo c¬ chÕ thÞ trêng ®Ó ph©n bæ nguån lùc, Bëi v×, kh«ng cã mét c¬ quan kÕ ho¹ch ho¸ 13 tËp trung nµo cã thÓ thay thÕ thÞ trêng, ®iÒu khiÓn sù bµy binh bè trËn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cho tÊt c¶ hµng ho¸ dÞch vô kh¸c nhau 5.3.2- Nhµ níc kh«ng thay thÕ thÞ trêng Nhµ níc, ngoµi nh÷ng vai trß qu¶n lý trong qu¶n lý kinh tÕ cßn chøa ®ùng nhiÒu khuyÕt tËt nh bé m¸y nhµ níc ngµy cµng phång to, c¨n bÖnh quan liªu, ®éc quyÒn nhµ n¬c Trong nhiÒu trêng hîp lo¹i trõ hoµn toµn c¹nh tranh, quyÒn lùc nhµ níc céng víi tham nhòng, bu«n lËu céng víi b¨ng nhãm téi ¸c, nhµ níc dÔ më cöa cho c¸c bÖnh mÖnh lÖnh, duy ý trÝ chñ quan… trong nhiÒu tr êng ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khiÕm khuyÕt cña thÞ trêng, chÝnh phñ ®· can thiÖp nh»m dung hoµ m©u thuÉn trong c¸ch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ gi÷a t nh©n vµ x· héi, th× thùc tÕ nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn l¹i cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ lµm xÊu ®i chø kh«ng caØ thiÖn t×nh h×nh Nhµ níc kh«ng thay thÕ thÞ trêng mµ t×m c¸ch bæ xung thÞ trêng lµm h¹n chÕ khuyÕt tËt cña thÞ trêng 6- Sù cÇn thiÕt ph¶i cã kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn 61 - sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· h«i §©y lµ ®iÒu kiÖn mang tÝnh chÊt tiÒn ®Ò, kh¸ch quan cña kÕ ho¹ch ho¸ trong mäi nÒn kinh tÕ HÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, tõ chuyªn m«n ho¸ nµy ngµy cµng s©u s¾c vµ g¾n liÒn víi nã lµ sù hiÖp t¸c ho¸ s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh gièng nhau, sù tÝch tô s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng, tÝnh n¨ng ®éng cña toµn bé sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ khoa häc kü thuËt, tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã t¹o ra sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña viÖc chÝnh phñ ph¶i ®iÒu tiÕt nÒn s¶n xuÊt Trong c¬ chÕ thÞ trêng víi tÝnh chÊt ®a thµnh phÇn kinh tÕ th× sù t¸c ®éng cña chÝnh phñ ®Õn nÒn kinh tÕ lµ sù t¸c ®éng gi¸n tiÕp chñ yÕu b»ng hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn mang tÝnh chÊt ®Þnh híng vµ thuyÕt phôc 6.2- Sù thÊt b¹i cña thÞ trêng ThÞ trêng ngoµi nh÷ng u thÕ cßn tån t¹i rÊt nhiÒu khuyÕt tËt mµ nÕu kh«ng cã sù can thiÖp cña nhµ níc th× thÞ trêng bÞ xem lµ, dÉn ®Õn sù ph©n phèi sai lÇm nh÷ng nguån lùc hiÖn t¹i vµ t¬ng lai, kh«ng phï hîp víi lîi Ých x· héi l©u dµi tèt ®Ñp nhÊt. Nh vËy sù tån t¹i c¸c khuyÕt tËt cña thÞ trêng ®· ®Æt ra yªu cÇu ph¶i cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ vµo nÒn kinh tÕ Nhng theo “ Lý thuyÕt vÒ ®iÒu tèt thø nh×” th× kh«ng ph¶i sù can thiÖp nµo cña chÝnh phñ còng gi¶i quyÕt vµ kh¾c phôc ®îc c¸c khuyÕt tËt cña thÞ trêng .ThËm chÝ cã nh÷ng can thiÖp cßn lµm trÇm träng h¬n c¸c khuyÕt tËt t¹o nªn thÞ trêng .V× vËy muèn b¶o ®¶m tÝnh hiÖu qu¶ vµ tr¸nh c¸c hËu qu¶ phô cña sù can thiÖp cña chÝnh phñ, ®iÒu quan träng lµ ph¶i cã sù tæ chøc tèt sù can thiÖp ®ã 6.3- Huy ®éng vµ ph©n bæ nguån lùc khan hiÕm NÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn kh«ng thÓ ®Ó phÝ ph¹m nh÷ng nguån nh©n lùc lµnh nghÒ vµ nguån tµi chÝnh h¹n chÕ cña m×nh vµo nh÷ng ®Çu t s¶n xuÊt phi hiÖu qu¶ .Nh÷ng dù ¸n ®Çu t cÇn ph¶i lùa chän kh«ng nh÷ng trªn c¬ së ph©n tÝch n¨ng suÊt tõng phÇn mµ cßn tuú theo bèi c¶nh cña mét ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn tæng thÓ vµ nh÷ng môc tiªu l©u dµi kÕ ho¹ch ho¸ lµ ph¬ng thøc thÝch hîp ®Ó lùa chän vµ phèi hîp nh÷ng dù ¸n ®Çu t nh»m chuyÓn nh÷ng nh©n tè khan hiÕm vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ nhÊt. Trong khi ®ã, thÞ trêng c¹nh tranh cã xu híng chuyÓn ®Çu t sang lÜnh vùc x· héi Ýt u tiªn ( vÝ dô hµng tiªu dïng cho ngêi giµu) vµ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng lîi nhuËn phô thªm cã ®îc mét ch¬ng tr×nh ®Çu t dµi h¹n ®· ®îc ®iÒu phèi kÕ ho¹ch 64- Th¸i ®é t©m lý ®èi víi d©n c Sù c«ng bè cô thÓ vÒ nh÷ng môc tiªu x· héi vµ kinh tÕ quèc gia díi d¹ng mét kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cô thÓ cã ¶nh hëng quan träng vÒ th¸i ®é hay t©m lý ®èi víi ngêi d©n. Nã cã thÓ thµnh c«ng trong viÖc tËp hîp d©n chóng trong viÖc tËp hîp d©n chóng ®»ng sau chÝnh phñ trong mét chiÕn lîc quèc gia ®Ó xo¸ bá nghÌo ®ãi. B»ng sù ñng hé cña quÇn chóng, chÝnh phñ th«ng qua kÕ ho¹ch ho¸ huy ®éng ®îc tæng hîp nguån nh©n lùc cña mäi tÇng líp x· héi, c¸c ®¶ng ph¸i, t«n gi¸o, yªu cÇu mäi c«ng d©n cïng nhau lµm viÖc ®Ó x©y dùng ®Êt níc kÕ 14 ho¹ch kinh tÕ ®îc coi lµ c«ng cô tèt nhÊt ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng ®éng lùc cÇn thiÕt, vît qua nh÷ng lùc c¶n cña chñ nghÜa bÌ ph¸i vµ chñ nghÜa chuyÒn thèng tríc mét yªu cÇu chung ®ßi hái tiÕn bé x· héi vµ cuéc sèng Êm no cho mäi ngêi 65- ViÖn trî vµ thu hót ®Çu t níc ngoµi Muèn huy ®éng ®îc vèn viÖn trî níc ngoµi, kÓ c¶ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ chÝnh phñ c¸c níc ph¶i cã nh÷ng kÕ hä¹ch ph¸t triÓn râ rµng víi nh÷ng môc tiªu cô thÓ vµ nh÷ng dù ¸n ®Çu t ®îc x©y dùng theo nh÷ng tiªu thøc quy ®Þnh .Víi nh÷ng kÕ ho¹ch cña m×nh, c¸c níc nhËn viÖn trî cã c¬ së tèt h¬n ®Ó thuyÕt phôc nh÷ng nhµ tµi trî r»ng sè tiÒn vèn hä vay lµ mét bé phËn thiÕt yÕu kh«ng thÓ thiÕu vµ sÏ ®îc sö dông mét c¸ch cã môc ®Ých trong kÕ ho¹ch kinh tÕ quèc d©n 7- NhiÖm vô cña kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn §Ó thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn trong bèi c¶nh kinh tÕ x· héi nh nªu trªn, kÕ ho¹ch ho¸ ®· ®îc giao nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu sau ®©y: 7.1- Dù b¸o ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi dµi h¹n- trung h¹n – ng¾n h¹n C«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ cã b¶n chÊt lµ híng tíi c¸c qu¸ tr×nh t¬ng lai. V× vËy nã lu«n g½n víi c¸c ho¹t ®éng dù b¸o, néi dung chñ yÕu cña c«ng t¸c dù b¸o cÇn tËp trung phôc vô cho viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc, x©y dùng quy ho¹ch, x©y dùng kÕ ho¹ch, x©y dùng chÝnh s¸ch mµ cô thÓ lµ: Ph©n tÝch xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc vµ d b¸o sù ph¸t triÓn cña mét sè lÜnh vùc quan träng nh d©n sè, l¬ng thùc, møc sè d©n c…x¸c ®Þnh nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn kinh tÕ x· héi ®Êt níc nh nguån nguyªn nhiªn liÖu, nh÷ng thay ®æi vÒ thÞ trêng, gi¸ c¶, tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ, søc mua cña nh©n d©n, t©m lý tiªu dïng Ph©n tÝnh ¶nh hëng cña kinh tÕ vµ thÞ trêng, kinh tÕ thÕ giíi ®Õn kinh tÕ trong níc, ph©n tÝnh cña yÕu tè chÝnh trÞ, x· héi ®Õn kinh tÕ 7.2- X©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ViÖc x¸c ®Þnh quan ®iÓm môc tiªu ph¸t triÓn, viÖc ®Þnh híng c¬ cÊu kinh tÕ x· héi vµ c¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu ®Ó huy ®éng mäi nguån lùc, mäi yÕu tè c¶ bªn trong lÉn bªn ngoµi nh»m t¹o ra nh÷ng nguån lùc ph¸t triÓn lµ nh÷ng néi dung cèt lâi cña chiÕn lîc ph¸t triÓn. ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· h«i cã néi dung c¬ b¶n nh sau: X¸c ®Þnh c¸c ph¬ng ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ vÜ m« dµi h¹n vµ trung h¹n, trong ®ã cã c¸c chØ tiªu c¬ b¶n nh: Tèc ®é t¨ng trëng GDP, ®Þnh híng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ph¸t triÓn x· héi §Þnh híng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thµnh phÇn kinh tÕ, hîp t¸c ®Çu t …®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ còng nh c¸c ®Þa bµn träng ®iÓm vµ c¸c ngµnh quan träng 7.3- X©y dùng quy ho¹ch tæng thÓ, quy hµnh ngµnh, quy ho¹ch vïng l·nh thæ Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, quy ho¹ch ph¸t triÓn vµ c¸c vïng vµ c¸c ngµnh kinh tÕ lµ x©y dùng khung vÜ m« vÒ tæ chøc trung gian, nh¨m cung cÊp nh÷ng c¨n cø khoa häc cho c¸c cÊp ®Ó chØ ®¹o vÜ m« nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch, c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n ®Çu t, ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶ .Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990, chÝnh phñ ®· chØ ®¹o viÖc triÓn khai lËp kÕ ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Õn n¨m 2010 cña 8 vïng kinh tÕ. §ång thêi tÊt c¶ c¸c tØnh, thµnh phè trong c¶ níc ®Òu triÓn khai nghiªn cøu quy ho¹ch tæng thÓ ®Õn n¨m 2010 C¸c dù ¸n quy ho¹ch lµ nh÷ng ®Ò tµi khoa häc lín, phè hîp sù c«ng t¸c nghiªn cøu cña c¸c ngµnh cña c¸c bé vµ c¸c ®Þa ph¬ng nh»m ph©n tÝch ®¸nh gÝa ®óng thùc tr¹ng kinh tÕ x· héi, c¸c lîi thÕ cña c¸c ngµnh vµ c¸c vïng, trªn c¬ së ®ã ®Ò ra c¸c ph¬ng híng ph¸t triÓn cña ngµnh vµ vïng tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh vµ x¸c ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn ®îc c¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn nµy C¸c quy ho¹ch ph¸t triÓn nµy ®îc x©y dùng dùa trªn chiÕn lîc híng vÒ xuÊt khÈu, t×m ra vµ ph¸t huy lîi thÕ cña tõng vïng vµ liªn kÕt gi÷a c¸c vïng, nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ 7.4- X©y dùng kÕ ho¹ch 5 n¨m vµ hµng n¨m 15 X©y dùng kÕ ho¹ch 5 n¨m vµ hµng n¨m lµ mét nhiÖm vô quan träng cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ nhng v¬Ý pham vi, ph¬ng ph¸p vµ néi dung kh¸c nhau ChuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng kÕ ho¹ch 5 n¨m vµ hµng n¨m cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ c¶ ph¹m vi kÕ ho¹ch còng nh néi dung kÕ ho¹ch ho¸ .C¸c kÕ ho¹ch nay cµng trë nªn v÷ng ch¾c vµ toµn diÖn h¬n; kÕ hoach ph¸t triÓn kinh tÕ ®i liÒn víi ph¸t triÓn x· héi vµ b¶o vÖ m«i trêng, kÕ ho¹ch ®Çu t ®i liÒn víi kÕ ho¹ch huy ®éng nguån vèn Bªn c¹nh ®îc tranh thñ huy ®éng c¸c nguån vèn tõ bªn ngoµi ®· rÊt chó träng tíi viÖc t¨ng tÝnh luü tõ néi bé ngµnh kinh tÕ cho ®Çu t vµ khai th¸c c¸c nguån tiÒm n¨ng cßn rÊt dåi dµo ë trong nh©n d©n b»ng nhiÒu chÝnh s¸ch ®· ®îc ban hµnh, x· héi ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån ®Çu t cho lÜnh vùc v¨n ho¸, x· héi, c¸c lo¹i h×nh dÞch vô c«ng céng mµ tríc ®©y dùa vµo toµn bé hoÆc phÇn lín vµo ng©n s¸ch nhµ n¬c 7.5- §¶m b¶o c¸c c©n ®èi chñ yÕu vµ c¸c lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ ®èi víi kÕ ho¹ch 5 n¨m, do cha ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch cô thÓ nh kÕ ho¹ch hµng n¨m, nªn chØ x¸c ®Þnh mét sè môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi chñ yÕu vµ c¸c c©n ®èi ë tÇm vÜ m« dùa trªn c¬ së ph¸t triÓn vµ c¸c quy ho¹nh tæng thÓ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi C¸c chØ tiªu chñ yÕu ®îc x¸c ®Þnh trong kÕ ho¹ch 5 n¨m lµ tèc ®é t¨ng GDP b×nh qu©n cho c¶ th¬× kú T«c ®é t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh c«ng, n«ng nghiÖp, dÞc vô, xuÊt khÈu, mét sè môc tiªu ph¸t triÓn v¨n ho¸ x· héi trªn c¬ së dù kiÕn tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Ó x¸c ®Þnh c©n ®èi nh C©n ®èi tÝch luü – tiªu dïng, c©n ®èi xuÊt -nhËp khÈu, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, c©n ®èi søc mua vµ x· héi, x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t c¶ trong níc vµ ngoµi níc, ®ång thêi x¸c ®Þnh nh÷ng quan hÖ lín vÒ ph©n bæ vèn ®Çu t gi÷a c¸c vïng kinh tÕ, gi÷a c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, vµ c¸c ngµnh v¨n ho¸ x· héi §èi víi kÕ ho¹ch hµng n¨m, dùa trªn chØ tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi chñ yÕu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m cô thÓ ho¸ thµnh kÕ ho¹ch ph¸t triÓn hµng n¨m cho tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, c¸c lÜnh vùc còng nh ®Þa ph¬ng C¸c bé, ®Þa ph¬ng chñ ®éng x©y dùng kÕ ho¹nh hµng n¨m cña ®¬n vÞ m×nh vµ tæ chøc thùc hiÖn tèt c¸c kÕ ho¹ch ®ã 7.6- X©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh quèc gia X©y dùng c¸c ch¬ng tr×nh quèc gia lµ mét trong c¸c néi dung quan träng cña kÕ ho¹ch ho¸. C¸c ch¬ng tr×nh quèc gia ®îc tiÕn hµnh x©y dùng ®ång thêi víi viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch 5 n¨m vµ hµng n¨m. Ch¬ng tr×nh quèc gia lµ m«t tËp hîp c¸c môc tiªu, nhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p ®ång bé vÒ kinh tÕ, x· héi, khoa häc, c«ng nghÖ, m«i trêng, c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó tæ chøc thùc hiÖn mét hoÆc mét sè môc tiªu ®· ®îc x¸c ®Þnh trong chiÕn lù¬c ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi chung cña ®Êt níc. Khi x©y dùng mét ch¬ng tr×nh quèc gia, ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh râ rµng môc tiªu cña ch¬ng tr×nh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc, x¸c ®Þnh râ rµng c¸c gi¶i ph¸p cÇn thiÕt nh gi¶i ph¸p vÒ vèn, gi¶i ph¸p vÒ vËt t, hiÖu qu¶ ch¬ng tr×nh, vÊn ®Ò m«i sinh, c¸c vÊn ®Ò xuÊt vµ kiÕn nghÞ vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cô thÓ ¸p dông cho ch¬ng tr×nh 16 Ch¬ng II: Qu¸ tr×nh ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ ë viÖt nam KÕ ho¹ch ho¸ cña viÖt nam trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch tËp trung 1- KÕ ho¹ch tËp trung giai ®o¹n 1955-1980 Thêi kú 25 n¨m, ViÖt nam ®· ¸p dông m« h×nh, kÕ ho¹ch trùc tiÕp theo kiÓu Liªn X« víi c¸c ®Æc ®iÓm: - KÕ ho¹ch ho¸ ph©n bæ c¸c nguån lùc ph¸t triÓn cho c¸c môc tiªu ®èi víi hai thµnh phÇn kinh tÕ c¬ b¶n lµ quèc doanh cña tËp thÓ - C¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung theo ph¬ng thøc “ Giao- nhËn” víi hÖ thèng ch»ng chÞt c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh cña Nhµ níc, giao ®Õn tËn c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh theo c¸ch bao cÊp c¶ “ ®Çu vµo” lÉn “ ®Çu ra” trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh - C¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ mang nÆng tÝnh chÊt hiÖn vËt vµ nÆng tÝnh khÐp kÝn trong tõng ngµnh, tõng vïng l·nh thæ Víi c¬ chÕ nµy, chóng ta ®· thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu kh«i phôc c¶i t¹o vµ ph¸t triÓn kinh tÕ sau hoµ b×nh n¨m 1954, thùc hiÖn cã kÕt qu¶ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ kh¸ng chiÕn chèng Mü giµnh th¾ng lîi rùc rì mïa xu©n n¨m 1975… Tuy vËy, n¨m 1975 t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc cã nhiÒu thay ®æi ChÝnh tõ yªu cÇu cña vÊn ®Ò s¶n xuÊt, ®êi sèng kinh tÕ ®· n¶y sinh nh÷ng dÊu hiÖu ®æi míi cña c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ vµo nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 80 2- Giai ®o¹n 1980-1990 §©y cã thÓ gäi lµ thêi kú tiÒn c¶i c¸ch kÕ ho¹ch ho¸ ë níc ta B¾t ®Çu tõ NQ25CP(13-1-1981) vÒ “ kÕ ho¹ch ba phÇn”, chØ thÞ 100BBT ( 21-1-1981) vÒ kho¸n s¶n phÈm trong n«ng nghiÖp TiÕp ®ã lµ NQ217-H§BT (14-11-1987 ) vµ NQTW10 (1988) C¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ®· híng c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tõ trùc tiÕp chuyÓn dÇn sang gi¸n tiÕp §èi víi c¸c doanh nghiÖp, chØ duy tr× cã träng ®iÓm kÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp mét sè s¶n phÈm träng yÕu, phÇn l¬n c¸c chØ tiªu tríc ®©y. Nhµ níc giao ph¸p lÖnh ®îc chuyÓn sang h×nh thøc th«ng tin, híng dÉn c¸c doanh nghiÖp tù chñ vµ quy ho¹ch theo nhu cÇu thÞ trêng vµ hîp ®ång kinh tÕ Nh÷ng c¶i c¸ch trong thêi kú nµy ®· lµm nh÷ng nÒn t¶ng c¬ b¶n ®Ó chuyÓn qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang h×nh thøc kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn mang tÝnh ®Þnh híng hiÖn nay ë níc ta Tuy vËy, vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thËp niªn 80 vµ ®Çu thËp niªn 90, sau khi c¸c níc §«ng ¢u tan r· vµ sôp ®æ cña Liªn X«,cã thÓ nãi ®ã lµ thêi k× khñng ho¶ng trong kÕ ho¹ch ho¸ ë ViÖt Nam. NhiÒu ngêi cho r»ng ®· chuyÓn sang kÕ ho¹ch ho¸Sù “dÞ øng” kÕ ho¹ch ho¸ lan trµn tõ c¸c cÊp c¬ së ®Õn c¸c lÜnh vùc qu¶n lý vÜ m«, thay vµo ®ã lµ t tëng”sung b¸i ho¸” thÞ trêng trong khi cha hiÓu râ nh÷ng yªu cÇu ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ nµy. Thùc tÕ ho¹t ®éng kinh tÕ trong nh÷ng n¨m ®ã ®· cho thÊy nh÷ng nhËn ®Þnh phñ nhËn vai trß cña kÕ ho¹ch sai lÇm Lµm g× còng cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch, kÕ ho¹ch lµ dù ®Þnh, kÕ ho¹ch ho¸ lµ sù t×m tßi, tæ chøc, thùc hiÖn liªn tôc c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn dù ®Þnh. Víi ý nghÜa nh vËy, ngay trong mét gia ®×nh còng thÊy râ vai trß cña kÕ ho¹ch vµ nh÷ng nçi gian tru©n, vÊt v¶, tÝnh to¸n, xoay së thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ã Trong c¸c doanh nghiÖp l¹i cµng kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt cña kÕ ho¹ch nãi riªng vµ kÕ ho¹ch ho¸ nãi chung. Cßn trong nÒn kinh tÕ, trong mét x· héi, yªu cÇu vÒ kÕ ho¹ch ho¸ lµ mét yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu, h¬n n÷a nã gi÷ vÞ trÝ rÊt quan träng trong lÜnh vùc qu¶n lý kinh tÕ 3 - KÕ ho¹ch ho¸ trong thêi k× chuyÓn ®æi kinh tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay I- 17 §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh”c¬ chÕ ¸p dông ë ViÖt Nam lµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña ChÝnh Phñ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa c¬ chÕ nµy thÓ hiÖn néi dung c¬ b¶n lµ: ¸p dông h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ Níc, ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n. Sö dông thÞ trêng víi t c¸ch c«ng cô ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt, gi¸ c¶ lµ c¬ së s¶n xuÊt, tiªu dïng vµ ®iÒu tiÕt c¸c yÕu tè nguån lùc C«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ trong mét nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi nh vËy kh«ng thÓ lµ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung mÖnh lÖnh mµ nã ph¶i ®îc chuyÓn sang mét m« h×nh míi víi nh÷ng nÐt ®Æc trng sau ®©y: - Mét lµ:chuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ ph©n bæ nguån lùc sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ khai th¸c nguån lùc ph¸t triÓn vµ ®Þnh híng sö dông c¸c nguån lùc ®ã theo môc tiªu ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ - ChuyÓn tõ c¬ chÐ kÕ ho¹ch ho¸ ph¸p lÖnh, trùc tiÕp sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch gi¸n tiÕp, ®Þnh híng ph¸t triÓn víi hÖ thèng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch phï hîp vµ khuyÕn khÝch nh»m ®¹t ®îc môc tiªu - ChuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ mang tÝnh khÐp kÝn trong tõng nghµnh, vïng l·nh thæ sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ theo ch¬ng tr×nh môc tiªu víi sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng, c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi theo híng tèi u ho¸ vµ hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi Mét kÕ ho¹ch ho¸ víi ®Æc trng nh vËy ph¶i lµ kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn, kÕ ho¹ch ho¸ trong vÜ m«, kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng vµ kÕ ho¹ch ho¸ díi d¹ng chÝnh s¸ch, nã bao gåm mét hÖ thèng c¶ chiÕn lîc ph¸t triÓn, quy ho¹ch ph¸t triÓn, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn vµ bao trïm tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ III Sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng x· héi – chñ nghÜa 1 .Nh÷ng tån t¹i cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung Mét lµ: kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é tõ mét trung t©m vÒ thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh ¸p ®Æt hµnh vi tõ phÝa Nhµ níc víi t c¸ch ngêi ®Ò ra sãng ®«i víi c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt- kinh doanh b»ng c¸c môc tiªu ph¸p lÖnh C¸c ®¬n vÞ kinh tÕ trë thµnh mét vÊn ®Ò lÖ thuéc hoµn toµn vµo cÊp trªn, vµo ng©n s¸ch Nhµ níc, kh«ng cã søc sèng ®éc lËp Thø hai: KÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp ®ång nghÜa víi sù c©n ®èi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n KÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao trïm toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ xuyªn suèt ®Õn tõng bé phËn, tõng tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ b»ng liªn kÕt cøng Th ba: KÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp ®ßi hái ph¶i chia c¾t nÒn kinh tÕ theo ngµnh vµ theo l·nh thæ ®Ó qu¶n, mµ thùc chÊt lµ ph©n chia quyÒn së h÷u ®èi víi mäi tµi s¶n vµ nguån lùc cña quèc gia theo chiÒu däc, lÉn chiÒu ngang T×nh tr¹ng ®ã dÉn ®Õn chç v× lîi Ých céc bé cña ngµnh, cña ®Þa ph¬ng, thËm chÝ cña tõng ®¬n vÞ kinh tÕ, lµm ph¬ng h¹i ®Õn lîi Ých quèc gia, lµm cho nÒn kinh tÕ kh«ng chØ mÊt ®i søc tråi cña mét chØnh thÓ, mµ cßn bÞ l©m vµo t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi víi thiÕu hôt thêng xuyªn do søc Ðp bµnh chíng hÕt søc nÆng nÒ cña tõng bé phËn, tõng tÕ bµo trong nÒn kinh tÕ Bèn lµ: KÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp ®ßi hái thùc hiÖn ph©n phèi lu th«ng mäi s¶n phÈm trong x· héi theo c¸c kªnh lu th«ng vµ theo c¸c ®Þa chØ cho tríc Ngoµi ra viÖc kiÓm tra thùc hiÖn kÕ ho¹ch chñ yÕu dùa vµo hÖ thèng c¸c chØ tiªu hiÖn vËt §iÒu ®ã chøng tá nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp vÒ thùc chÊt lµ nÒn kinh tÕ hiÖn vËt, mµ gi¸ c¶ ch¼ng qua chØ lµ c«ng cô ®Ó tÝnh to¸n Thùc tr¹ng kinh tÕ – X· héi ViÖt nam tríc khi chuyÓn ®æi Sau khi gi¶i phãng miÒn nam bøc tranh míi vÒ hiÖn tr¹ng kinh tÕ x· héi ®· thay ®æi. Do c¸c quan hÖ kinh tÕ ®· thay ®æi rÊt nhiÒu, viÖc ¸p dông c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cò vµo ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®· thay ®æi lµm xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu hiÖn tîng tiªu cùc. Do chñ quan cøng nh¾c, kh«ng nh¾c tíi sù phï hîp cña c¬ chÕ 18 qu¶n lý kinh tÕ mµ chóng ta ®· kh«ng qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tµi nguyªn s¶n xuÊt cña ®Êt níc, tr¸i l¹i ®· dÉn ®Õn viÖc sö dông l·ng phÝ mét c¸ch nghiªm träng c¸c nguån tµi nguyªn ®ã Tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ ph¸ ho¹i, m«i trêng bÞ « nhiÔm, s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶, nhµ níc thùc hiÖn bao cÊp trµn lan. Nh÷ng sù viÖc ®ã ®· gay ra nhiÒu hËu qu¶ xÊu cho nÒn kinh tÕ, sù t¨ng trëng kinh tÕ gÆp nhiÒu khã kh¨n, s¶n phÈm trë nªn khan hiÕm, ng©n s¸ch bÞ thu hôt nÆng nÒ, thu nhËp tõ nÒn kinh tÕ kh«ng ®ñ tiªu dïng, tÝch luü hµng n¨m hÇu nh kh«ng cã Vèn ®Çu t chñ yÕu dùa vµo vay vµ viÖn trî cña níc ngoµi. N¨ng suÊt x· héi bÞ suy gi¶m do thiÕu ®éng lùc cho hµng triÖu ngêi lao ®éng. Nguyªn nh©n s©u xa vÒ sù suy tho¸i nÒn kinh tÕ ë níc ta lµ do ta ®· dËp khu«n mét m« h×nh kinh tÕ cha thÝch hîp vµ kÐm hiÖu qu¶ 1Bèi c¶nh quèc tÕ Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ph¸t triÓn m¹nh mÏ, t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ, lµm thay ®æi mäi mÆt ®êi sèng cña c¸c d©n téc Trong c¸c níc x· héi chñ nghÜa diÔn ra phßng trµo c¶i c¸ch, c¶i tæ, ®æi míi, rÇm ré XÐt vÒ mçi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ta thÊy nÒn kinh tÕ níc ta ®ang hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi, sù giao lu vÒ hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi lµm cho sù vËn ®éng lµm cho nÒn kinh tÕ nø¬c ta gÇn gòi h¬n víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi lµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi níc, kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ hoµ nhËp quèc tÕ, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia ®· thay ®æi h¼n vÒ chÊt, tiÒm lùc kinh tÕ ®· trë thµnh thíc ®o chñ yÕu, vÊn ®Ò ®æi míi lµ tÊt yÕu v× m« h×nh x· héi chñ nghÜa cò kh«ng thÝch hîp c¶n trë ph¸t tri 19 Ch¬ng III: Thùc tr¹ng vµ ph¬ng híng ®æi míi kÕ ho¹ch ho¸ ë ViÖt Nam hiÖn nay I. C¸c vÊn ®Ò mµ kÕ ho¹ch ho¸ ®· lµm ®îc 1X©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ChiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 1991-2000 ®· ®îc ®iÒu chØnh trong ®¹i héi §¶ng VIII,nguyªn nh©n thµnh c«ng cña chiÕn lîc lµ nh÷ng t tëng,quan ®iÓm c¬ b¶n,môc tiªu,nhiÖm vô vµ gi¶i ph¸p nªu trong chiÕn lîc1991-2000 vÒ c¬ b¶n lµ phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ, thùc sù cã ý nghÜa chØ ®¹o quan träng thóc ®Èy ®æi míi, t¹o ra thÕ vµ lùc míi cho ®Êt níc. ChiÕn lîc ®· bíc ®Çu kh¬i dËy vµ ®éng viªn sù phÊn ®Êu cña toµn §¶ng, toµn d©n,®ång thêi thÓ hiÖn mét bíc ®æi míi, quan träng cã hÖ thèng vÒ t duy chiÕn lîc, biÓu hiÖn trong c¸c gi¶i ph¸p tho¸ gì vµ kh¬i dËy tiÒm n¨ng trong níc cïng víi viÖc tranh thñ m¹nh c¸c nguån lùc bªn ngoµi. Thêi kú 1991_2000 ®· h×nh thµnh mét chiÕn lîc râ rµng, ®óng ®¾n, thùc sù cã ý nghÜa chØ ®¹o, nªn trong mét thêi gian ng¾n thu ®îc kÕt qu¶ to lín. Sau mét sè n¨m thùc hiÖn, níc ta ®· ra khái cuéc khñng ho¶ng C¶ níc ®· ®¹t ®¬c møc t¨ng trëng cao nhÊt tõ tríc ®Õn nay t¹o møc chuyÓn dÞch míi vÒ c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao mét bíc ®êi sèng c¸c tÇng líp d©n c. MÆc dï cã ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc, níc ta vÉn cã bíc ph¸t triÓn kh¸ so v¬i c¸c níc X©y dùng quy ho¹ch ph¸ 2. tÕ_ x· t triÓn kinh héi Trong thêi gian võa qua c«ng t¸c quy häach ph¸t triÓn kinh tÕ _ x· héi ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo sù ph¸t triÓn vµ t¨ng trëng kinh tÕ cña ViÖt Nam. ViÖc h×nh thµnh c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm ë b¾c bé, trung bé vµ nam bé ®· t¹o ra nh÷ng khu vùc ph¸t triÓn tËp trung thu hót c¸c nhµ ®Çu t, ®Æc biÖt c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi lµm thay ®æi kh«ng nh÷ng bé mÆt kinh tÕ_x· héi ë nh÷ng vïng nµy mµ cßn gãp phÇn quan träng cho t¨ng trëng cña toµn nÒn kinh tÕ, t¹o ®iªu kiÖn thóc ®Èy c¸c vïng l©n cËn ph¸t triÓn thµnh vÖ tinh cña nh÷ng träng ®iÓm ph¸t triÓn trªn. Trªn ph¹m vi c¶ níc nhê c«ng t¸c quy ho¹ch ®· h×nh thµnh trång c©y chuyªn m«n ho¸, hµng chôc khu c«ng nghiÖp tËp trung, hµng chôc ®iÓm ®« thÞ míi, rÊt nhiÒu c¶ng biÓn, tuyÕn ®êng cã tèc ®ä cao, nhiÒu c«ng tr×nh thuû ®iÖn… Nãi tãm l¹i c«ng t¸c quy ho¹ch ®· cã nh÷ng cè g¾ng vµ chuyÓn biÕn bíc ®Çu ®· g¾n ®îc môc tiªu cña chiÕn lîc vµ néi dung quy ho¹ch, x¸c ®Þnh ®îc tiÒm n¨ng, ®Þnh híng ph¸t triÓn cho tõng vïng, tõng ®Þa ph¬ng 3. ChuyÓn dÇn träng t©m sang kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng ph¸t triÓn 5 n¨m Trªn c¬ së chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ_x· héi vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn,c¸c kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991_1995 vµ 1996_2000 ®· ®îc x©y dùng víi nh÷ng thay ®æi lín vÒ ph¬ng ph¸p vµ néi dung nh: t¨ng cêng kÕ ho¹ch ho¸ vÜ m«, tõng bíc xo¸ bá kÕ ho¹ch ho¸ mÖnh lÖnh, chuyÓn sang kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng,chó ý h¬n ®Õn c¸c chØ tiªu c¸c lÜnh vùc x· héi, khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· cã nhiÒu cè g¾ng x©y dùng vµ ®iÒu hµnh, ®¶m b¶o c¸c c©n ®èi lín trong kÕ ho¹ch ho¸ gi¸ trÞ X©y dùng vµ thùc hiÖnc¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n quèc gia, chó träng x©y dùng c¬ së dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ_x· héi, më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ héi nhËp quèc tÕ kÕ ho¹ch hµng n¨m ®· chó träng ®Õn nh÷ng c©n ®èi lín, ®Æc biÖt lµ c©n ®èi tµi chÝnh_tiÒn tÖ, c©n ®èi c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, c©n ®èi vèn ®Çu t toµn x· héi. C¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ, tû gi¸, l·i xuÊt ®îc nghiªn cøu vµ vËn hµnh ngµy cµng phï hîp gióp æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Thùc tÕ nãi trªn chøng tá ý tëng chuyÓn dÇn viÖc ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch tõ can thiÖp vi m« sang chó träng c¸c vÊn ®Ò vÜ m«, c¸c c©n ®èi lín ngµy cµng thÓ hiÖn râ vµ ph¸t huy hiÖu lùc thùc tÕ 6- X©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ_x· héi ViÖc chó träng kÕ ho¹ch ho¸ ®Çu t ph¸t triÓn vµ t¨ng cêng c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ theo dù ¸n vµ ch¬ng tr×nh môc tiªu ®· gãp phÇn huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn trong níc vµ níc ngoµi 20