Tài liệu

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP ------------- TRẦN VĂN SƠN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẬN THỐT NỐT, THÀNH PHỐ CẦN THƠ LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC ĐỒNG THÁP – NĂM 2019 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP ------------- TRẦN VĂN SƠN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẬN THỐT NỐT, THÀNH PHỐ CẦN THƠ LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 Người hướng dẫn khoa học: TS. PHAN NGỌC THẠCH ĐỒNG THÁP – NĂM 2019 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ một công trình nào khác, nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm. Tác giả luận văn Trần Văn Sơn ii LỜI CẢM ƠN Sau thời gian học tập và nghiên cứu tại Trường Đại học Đồng Tháp, được sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của các quý thầy, quý cô và sự nỗ lực của bản thân, tác giả đã hoàn thành luận văn khoa học này. Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy giáo, cô giáo, cán bộ Trường Đại học Đồng Tháp đã tận tình giảng dạy, truyền đạt những kiến thức và kinh nghiệm quý báu, tạo mọi điều kiện giúp đỡ tác giả hoàn thành chương trình học tập và nghiên cứu của mình. Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tới TS. Phan Ngọc Thạch, người hướng dẫn khoa học, đầy trách nhiệm, tận tâm giúp đỡ tác giả trong việc định hướng nghiên cứu cũng như trong suốt quá trình thực hiện đề tài luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn các cán bộ quản lí, các nhà giáo, các em học sinh và phụ huynh học sinh của các trường Trung học phổ thông quận Thốt Nốt, gia đình, bạn bè đã tạo điều kiện, cộng tác và ủng hộ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu của mình. Mặc dù đã nỗ lực hết mình trong học tập, nghiên cứu lý luận, khảo sát thực tiễn, nhưng chắc chắn tác giả không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của các thầy giáo, cô giáo, các đồng nghiệp và tất cả những ai quan tâm đến đề tài này. Xin trân trọng cảm ơn! Đồng Tháp, tháng 11 năm 2019 Tác giả Trần Văn Sơn iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................... ..i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................... .ii MỤC LỤC .................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................... .vii DANH MỤC CÁC BẢNG .......................................................................... viii MỞ ĐẦU ...................................................................................................... .1 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... .1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. .3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................... .3 4. Giả thuyết khoa học................................................................................... .3 5. Nhiệm vu ̣nghiên cứu ................................................................................ .3 6. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... .4 7. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... .4 8. Đóng góp của luận văn .............................................................................. .5 9. Cấu trúc luận văn....................................................................................... .5 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .......... .6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .............................................................. .6 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới .......................................................... .6 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ........................................................... .8 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ......................................................... 11 1.2.1. Quản lý ............................................................................................ 11 1.2.2. Quản lý giáo dục ........................................................................... 13 1.2.3. Hoạt động và hoạt động giáo dục .................................................. 13 1.2.4. Đạo đức ........................................................................................ 16 1.2.5. Giáo dục đạo đức .......................................................................... 18 iv 1.2.6. Hoạt động giáo dục đạo đức ......................................................... 18 1.2.7. Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức ............................................. 19 1.3. Hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông........ 20 1.3.1. Trường trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân..... 20 1.3.2. Học sinh trường trung học phổ thông và đặc điểm tâm sinh lý ...... 20 1.3.3. Sự cần thiết phải GDĐĐ cho học sinh trung học phổ thông........... 22 1.3.4. Mục tiêu của hoạt động GDĐĐ cho học sinh trung học phổ thông........24 1.3.5. Nội dung của hoạt động GDĐĐ cho học sinh trung học phổ thông ..... 26 1.3.6. Con đường GDĐĐ cho học sinh trung học phổ thông ................... 27 1.3.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động GDĐĐ cho học sinh trung học phổ thông ............................................................................................... 31 1.4. Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ............................................................................................................... 34 1.4.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động GDĐĐ cho học sinh trung học phổ thông ............................................................................................... 34 1.4.2. Tổ chức hoạt động GDĐĐ cho học sinh trung học phổ thông ....... 35 1.4.3. Chỉ đạo hoạt động GDĐĐ cho học sinh trung học phổ thông ........ 36 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động GDĐĐ cho HS trung học phổ thông ... 37 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 38 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẬN THỐT NỐT, THÀNH PHỐ CẦN THƠ .......................................................................... 40 2.1. Khái quát về tình hình Kinh tế, Văn hóa - xã hội và Giáo dục đào tạo quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ .......................................................... 40 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................ 40 2.1.2. Điều kiện kinh tế - Văn hóa và xã hội ........................................... 40 v 2.1.3. Tình hình giáo dục của quận Thốt Nốt – Thành phố Cần Thơ....... 41 2.2. Khái quát về quá trình khảo sát ......................................................... 45 2.2.1. Mục đích khảo sát......................................................................... 45 2.2.2. Đối tượng khảo sát........................................................................ 45 2.2.3. Nội dung khảo sát ........................................................................ 45 2.2.4. Công cụ khảo sát .......................................................................... 45 2.2.5. Tổ chức khảo sát ........................................................................... 46 2.3. Thực trạng hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ ............................................... 47 2.3.1. Việc đảm bảo tính pháp lý của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường trung học phổ thông .......................................................... 47 2.3.2. Thực trạng nhận thức về sự cần thiết của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông..................................................... 49 2.3.3. Thực trạng thực hiện mục tiêu của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông.................................................................. 50 2.3.4. Thực trạng thực hiện nội dung của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông.................................................................. 54 2.3.5. Thực trạng thực hiện con đường giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông................................................................................ 56 2.3.6. Những nguyên nhân chủ yếu gây ảnh hưởng không tốt đến hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông....................... 61 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh .......... 65 2.4.1. Xây dựng kế hoạch giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ................................................................................................ 65 2.4.2. Tổ chức hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ...................................................................................................... 67 2.4.3. Chỉ đạo hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ...................................................................................................... 68 vi 2.4.4. Kiểm tra, đánh giá giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ...................................................................................................... 69 2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ......... 71 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 75 CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẬN THỐT NỐT, THÀNH PHỐ CẦN THƠ ................................................................ 77 3.1. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................. 77 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh Trung học phổ thông quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ ...................... 79 3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên, phụ huynh học sinh và học sinh về hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông ............................................................................................... 79 3.2.2. Tăng cường biện pháp giáo dục đạo đức của giáo viên ................. 83 3.2.3. Nâng cao quản lý tích hợp nội dung giáo dục đạo đức trong các môn học.................................................................................................. 86 3.2.4. Đẩy mạnh quản lý tổ chức hoạt động giáo dục đạo đức ................ 90 3.2.5. Tăng cường quản lý sự phối hợp các lực lượng giáo dục đạo đức . 93 3.2.6. Cải tiến công tác kiểm tra, đánh giá hiệu quả hoạt động giáo dục đạo đức................................................................................................... 97 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ....................................................... 100 3.4. Khảo nghiệm về mức độ tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp được đề xuất .................................................................................... 101 Tiểu kết chương 3 ...................................................................................... 105 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................... 106 1. Kết luận ................................................................................................. 106 1.1. Lý luận .......................................................................................... 106 vii 1.2. Thực trạng ..................................................................................... 107 1.3. Biện pháp ...................................................................................... 108 2. Khuyến nghị.......................................................................................... 108 2.1. Với Bộ GD&ĐT ............................................................................ 108 2.2. Sở GD&ĐT thành phố Cần Thơ .................................................... 108 2.3. Hiệu trưởng ................................................................................... 109 2.4. Giáo viên ....................................................................................... 109 2.5. Gia đình học sinh ........................................................................... 109 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................. 110 PHỤ LỤC viii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Viết tắt Viết đầy đủ 1 CBQL Cán bộ quản lí 2 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 3 ĐTN Đoàn thanh niên 4 ĐTB Điểm trung bình 5 GDĐĐ Giáo dục đạo đức 6 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 7 GV Giáo viên 8 GVBM Giáo viên bộ môn 9 GVCN Giáo viên chủ nhiệm 10 HS Học sinh 11 NXB Nhà xuất bản 12 PHHS Phụ huynh học sinh 13 QLGD Quản lí giáo dục 14 STT Số thứ tự 15 THCS Trung học cơ sở 16 THPT Trung học phổ thông 17 XH Xếp hạng ix DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng 2.1 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Bảng 2.4 Bảng 2.5 TÊN BẢNG Quy mô trường, học sinh, giáo viên và cán bộ quản lí quận Thốt Nốt năm học 2017 – 2018 Quy mô lớp và học sinh THPT quận Thốt Nốt Thống kê học lực học sinh các Trường THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ Thống kê hạnh kiểm học sinh các Trường THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ Nhận thức về sự cần thiết của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh THPT Trang 43 46 46 46 52 Mức độ hài lòng của CBQL, GV, PHHS và HS về việc thực Bảng 2.6 hiện mục tiêu của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh 53 THPT Bảng 2.7 Bảng 2.8 Bảng 2.9 Bảng 2.10 Đánh giá của CBQL, GV, PHHS và HS về việc thực hiện nội dung của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh THPT CBQL, GV, PHHS và HS đánh giá về việc thực hiện con đường giáo dục đạo đức cho học sinh THPT Ý thức tự giác chấp hành nội quy của các em học sinh trường trung học phổ thông Mức độ hài lòng của PHHS về công tác giáo dục đạo đức cho học sinh trường trung học phổ thông 57 60 63 64 CBQL, GV, PPHS và HS xác định những nguyên nhân chủ Bảng 2.11 yếu gây ảnh hưởng không tốt đến hoạt động giáo dục đạo đức 65 cho học sinh THPT Bảng 2.12 Bảng 2.13 CBQL và GV đánh giá chất lượng về việc lập kế hoạch hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông CBQL và GV đánh giá mức độ tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông 69 71 x Bảng 2.14 CBQL và GV đánh giá mức độ về công tác chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh THPT 72 CBQL và GV đánh giá mức độ về công tác kiểm tra, đánh giá Bảng 2.15 thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh 73 THPT Bảng 2.16 HS đánh giá mức độ kiểm tra, đánh giá kết quả rèn luyện đạo đức học sinh 74 Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp được Bảng 3.1 đề xuất quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh 101 THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp được đề Bảng 3.2 xuất quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ 103 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã xác định mục tiêu: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo theo hướng mở, hội nhập, xây dựng xã hội học tập, phát triển toàn diện năng lực, thể chất, nhân cách, đạo đức, lối sống, ý thức tôn trọng pháp luật và trách nhiệm công dân. Chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao”. Đảng và Nhà nước ta luôn coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, là chiến lược quan trọng cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Vấn đề này đang đặt ra những yêu cầu to lớn về chất lượng nguồn lực con người. Đó là sự phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, một cách khái quát là phát triển nhân cách của con người Việt Nam. Sự phát triển mạnh mẽ của xã hội hiện đại đang tạo ra sự thay đổi lớn trong nhận thức của mỗi người, đặc biệt là thế hệ trẻ. Hoạt động giáo dục đạo đức (GDĐĐ) học sinh (HS) - sinh viên hiện nay đang là một vấn đề được cả xã hội quan tâm. Từ đó cho thấy, GDĐĐ là một trong những điểm chủ yếu, cốt lõi xuyên suốt và giữ vị trí chủ đạo trong toàn bộ quá trình giáo dục nhân cách, đào tạo con người trong nhà trường ở nước ta, đặc biệt là trong nhà trường phổ thông, đối với HS ở lứa tuổi thiếu niên. Trước những thay đổi khôn lường trên phạm vi toàn cầu, nhiều quốc gia nhanh chóng cải cách, đổi mới trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục và xã hội, đã đạt được những thành tựu quan trọng, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên; tuy nhiên, bên cạnh đó xuất hiện những tiêu cực đã tác động lên phần lớn thanh niên và HS như: có lối sống thực dụng, thiếu ước mơ và hoài bão, lập thân, lập nghiệp; trong phạm vi học đường, hiện tượng gian dối học giả bằng thật, chạy theo thành tích diễn ra nhiều lúc nhiều nơi, tiêu cực trong dạy thêm, học thêm đã làm cho tình cảm thầy trò bị tổn thương, truyền thống tôn sư trọng đạo bị xói mòn dần. Có thể nói nền tảng giáo dục phổ thông vững chắc trên cơ sở hình thành và phát triển nhân cách của con người, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng toàn diện, là tiền đề để phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tạo 2 (GD&ĐT) của hệ thống giáo dục quốc dân và sự phát triển kinh tế - xã hội. Luật Giáo dục 2005 đã quy định: “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân,...” Giáo dục phổ thông là vườn ươm để có những con người toàn diện; là nơi khởi đầu của sự nghiệp đào tạo con người, hình thành nhân cách. Tất cả điều đó đặt ra yêu cầu bức thiết là đòi hỏi chúng ta phải nhận thức đúng đắn vai trò của giáo dục và GDĐĐ cho HS, nhất là HS trung học phổ thông (THPT). Đây là giai đoạn của sự chuyển tiếp giữa thiếu niên và thanh niên, là giai đoạn tạo dựng nền móng nhân cách để trở thành sinh viên, trí thức, người lao động trong tương lai. Giáo dục hiện nay, cùng với việc truyền thụ kiến thức cho HS, các trường THPT thành phố Cần Thơ nói chung và các trường THPT quận Thốt Nốt nói riêng, đã chú trọng đến công tác GDĐĐ cho HS và có sự tiến bộ rõ rệt trong học tập và nhận thức. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một bộ phận HS chưa ngoan, có biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống, các em thường xuyên trốn học, tụ tập đánh nhau, đánh hội đồng, dối trá, lười lao động, lười học, vô lễ với thầy cô, vô cảm trước những nỗi đau của người khác, sống ích kỉ,… Điều đó đặt ra một vấn đề cần quan tâm là làm thế nào để những người chủ tương lai của đất nước định hướng đúng đắn những giá trị đạo đức để họ hoàn thành được vai trò, nhiệm vụ của mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa. Thực trạng này đã có nhiều cách lý giải, đó là sự ảnh hưởng của cơ chế thị trường, sự thiếu quan tâm của một số cán bộ quản lí (CBQL), giáo viên (GV), gia đình, sự thờ ơ của xã hội cũng góp phần làm cho đạo đức của một bộ phận HS ngày càng đi xuống. Bên cạnh đó, nhà trường chỉ chú trọng việc dạy chữ mà xem nhẹ việc dạy người, sự thay đổi về tâm sinh lý của các em HS THPT ở lứa tuổi đang lớn dễ dàng và nhanh chóng tiếp thu những mặt tích cực cũng như tiêu cực đang xảy ra trong môi trường sống của các em. Trong những năm qua, vấn đề GDĐĐ cho HS đã có nhiều công trình khoa 3 học nghiên cứu ở những góc độ tiếp cận khác nhau và có nhiều bài viết khoa học được đăng trên các tạp chí chuyên ngành. Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện, cụ thể và chuyên biệt về quản lý hoạt động GDĐĐ cho HS THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ. Xuất phát từ những lý do trên, đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ” được tác giả lựa chọn nghiên cứu bởi ý nghĩa và tính cấp thiết trong thực tế quản lí giáo dục (QLGD) phổ thông hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động GDĐĐ cho HS THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ, tác giả đề tài đề xuất các biện pháp cần thiết và khả thi nhằm nâng cao hiệu quả quản lý GDĐĐ cho HS THPT quận Thốt Nốt trong giai đoạn hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động GDĐĐ cho học sinh trung học phổ thông quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động GDĐĐ cho HS THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ. 4. Giả thuyết khoa học Nếu biện pháp đề xuất phù hợp cho việc quản lý hoạt động GDĐĐ cho HS quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ thì chất lượng giáo dục toàn diện nói chung, chất lượng GDĐĐ nói riêng cho HS nêu trên sẽ được nâng cao. 5. Nhiệm vu ̣nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông 5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ 4 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ 5.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Nội dung nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu tìm ra biện pháp quản lý hoạt động GDĐĐ cho HS THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ. 6.2. Đối tượng khảo sát Nghiên cứu được tiến hành trên 200 đối tượng gồm: CBQL (20 người), GV, giáo viên chủ nhiệm (GVCN), trợ lý thanh niên (40 người), PHHS (40 người), HS (100 em) trường THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ. 6.3. Thời gian nghiên cứu Từ tháng 11 năm 2018, số liệu thu thập từ năm 2015 đến năm 2018. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích - tổng hợp, phân loại - hệ thống hóa các tài liệu lý luận có liên quan đến đề tài để xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động GDĐĐ cho HS THPT. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động quản lý GDĐĐ cho HS thông qua việc tổ chức học tập, rèn luyện HS tại các trường THPT. Phương pháp điều tra: Sử dụng phiếu điều tra để khảo sát lãnh đạo trường, GV, PHHS, và HS các trường THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ để tìm hiểu thực trạng về việc quản lý hoạt động GDĐĐ cho HS THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ. Phương pháp tọa đàm: Trực tiếp trao đổi với CBQL, GV, PHHS và HS về những vấn đề có liên quan đến thực trạng quản lý hoạt động GDĐĐ cho HS THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ hiện nay. Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến một số nhà sư phạm, nhà quản lý, nhà 5 khoa học đầu ngành, có kinh nghiệm và tâm huyết về các biện pháp quản lý hoạt động GDĐĐ hiện nay. Phương pháp thống kê: Sử dụng phương pháp toán học để thống kê, tổng hợp, xử lý số liệu thu thập được phục vụ cho các vấn đề cần giải quyết trong đề tài. 8. Đóng góp của luận văn 8.1. Về lý luận Luận văn góp phần hệ thống hóa lý luận GDĐĐ cho HS THPT vì GDĐĐ được xác định là nhiệm vụ của THPT nhằm phát triển nhân cách toàn diện cho HS THPT trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay. 8.2. Về thực tiễn Luận văn làm sáng tỏ thực trạng quản lý GDĐĐ cho HS THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ, đồng thời đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động GDĐĐ cho HS THPT quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận văn được trình bày qua 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông. Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ. Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh trung học phổ thông quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ. 6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Đạo đức là một sản phẩm xã hội và vẫn là như vậy khi nào con người còn tồn tại. Trong lịch sử phát triển của xã hội, các nhà nghiên cứu đã có nhiều công trình nghiên cứu và đưa ra nhiều quan điểm khác nhau về đạo đức, GDĐĐ, quản lý hoạt động GDĐĐ. 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới Vấn đề GDĐĐ đã xuất hiện từ rất lâu ở phương Tây cũng như ở phương Đông. Ở phương Tây, Aristote (384 - 322 TCN) nhà Bác học Hy Lạp thời thượng cổ cho rằng: Trước tiên học đạo đức rồi sau đó học tri thức, không có đạo đức, tri thức khó thành đạt. Thời cổ đại, nhà triết học Socrate (469 - 399 TCN) cho rằng: Bản tính con người vốn thiện, nếu tính thiện ấy được lan tỏa thì con người sẽ có hạnh phúc. Muốn xác định được chuẩn mực đạo đức, theo Socrate phải bằng nhận thức lý tính với phương pháp nhận thức khoa học . Holbach (1723 - 1789) người đã khái quát và hệ thống hóa tư tưởng tiên tiến của chủ nghĩa duy vật Pháp cho rằng: Nhiệm vụ chính của đạo đức là vạch cho những điều kiện trong đó lợi ích cá nhân là cơ sở tất yếu của hành vi con người có thể dung hợp với lợi ích xã hội. Ở phương Đông, Khổng Tử (551 - 479 TCN) là nhà hiền triết nổi tiếng của Trung Quốc. Ông xây dựng học thuyết “Nhân - Lễ - Chính danh”, trong đó, “Nhân” - Lòng yêu thương người - là yếu tố hạt nhân, là đạo đức cơ bản của con người. Đứng trên lập trường coi trọng GDĐĐ, ông có câu nói nổi tiếng truyền lại đến ngày nay “Tiên học lễ, hậu học văn”. Thế kỷ XVII, Komenxky - Nhà giáo dục học vĩ đại của Tiệp Khắc đã có nhiều đóng góp cho công tác GDĐĐ qua tác phẩm “Khoa sư phạm vĩ đại”. Komenxky đã chú trọng phối hợp môi trường bên trong và bên ngoài để GDĐĐ cho 7 HS. Ông kêu gọi các bậc cha mẹ, các nhà giáo và tất cả những ai làm nghề nuôi dạy trẻ là “Hãy mãi mãi là một tấm gương trong đời sống, trong mọi sinh hoạt để trẻ em noi theo và bắt chước mà vào đời một cách chân chính…” [20]. Theo ông, “con người sinh ra mà không được học, không được sự giáo dục của nhà trường và xã hội thì lớn lên chẳng khác nào những cây mọc hoang dại, sẽ không có khả năng hành động theo đúng mục tiêu của lẽ sống, sẽ không nhìn rõ cái thiện và dễ sa vào cái ác, cái tội lỗi …” [20]. Thế kỷ XX, A.X.Macarenco (1888 - 1939) nhà giáo dục nổi tiếng của Xô Viết cũng nghiên cứu về GDĐĐ cho HS, ông nêu lên nguyên tắc giáo dục từ tập thể và thông qua tập thể. Trong tác phẩm “Bài ca sư phạm” ông đặc biệt nhấn mạnh vai trò của GDĐĐ. Nghiên cứu của ông đã đặt nền tảng cho việc GDĐĐ tạo ra những con người mới trong giai đoạn xây dựng Chủ nghĩa Xã hội ở Liên Xô. Ông khẳng định: Nhà giáo dục hiểu biết HS không phải trong quá trình nghiên cứu HS một cách thờ ơ mà chính quá trình làm việc với HS và trong chính sự giúp đỡ HS một cách tích cực. Nhà giáo dục phải xem xét HS không phải như là đối tượng nghiên cứu mà là đối tượng giáo dục. Những trẻ em có những biểu hiện yếu kém về đạo đức, đặc biệt là không có nhu cầu xã hội lành mạnh, sống thiếu niềm tin, kém ý chí, thiếu sự quan tâm của cha mẹ, thì thường rơi vào tình trạng học tập yếu kém. Theo học thuyết Mác – Lênin, đạo đức là một hình thái ý thức xã hội có nguồn gốc từ lao động sản xuất và đời sống cộng đồng xã hội, nó phản ánh và chịu sự chi phối của tồn tại xã hội. Nếu tồn tại xã hội thay đổi thì đạo đức cũng thay đổi theo. Như vậy, đạo đức là một phạm trù mang tính vĩnh hằng nhưng lại mang đặc điểm của giai cấp, của dân tộc và thay đổi chuẩn mực trong từng giai đoạn lịch sử. Ngày nay, các nước trên thế giới rất coi trọng việc GDĐĐ cho HS. Ở Hoa Kỳ, GDĐĐ cho HS được quan tâm đặc biệt. Với Singapore, mục tiêu GDĐĐ cho HS là nhằm thúc đẩy sự phát triển tinh thần, đạo đức, văn hóa và thể chất của HS. Còn ở Nhật Bản, GDĐĐ HS là nhằm bồi dưỡng tinh thần tôn trọng nhân cách con người, bồi dưỡng giá trị Chân – Thiện – Mỹ. 8 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam Việc GDĐĐ cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ của mọi gia đình, các nhà giáo dục, và của toàn xã hội. Cùng với sự thăng trầm của lịch sử, các giá trị quốc hồn quốc túy luôn được tiếp biến, trong đó có các giá trị đạo đức hình thành triết lý sống của dân tộc Việt. Đó là: “Bầu ơi thương lấy bí cùng, tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”, “Nhiễu điều phủ lấy giá gương, người trong một nước phải thương nhau cùng”, là “Tiên học lễ, hậu học văn”, “Tốt gỗ hơn tốt nước sơn”, là “Cái nết đánh chết cái đẹp” (Tục ngữ - Ca dao Việt Nam). Trải qua từng thời kỳ lịch sử, bên cạnh những tác phẩm kinh điển của Khổng giáo – Tứ thư và Ngũ kinh, đến trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, ở nước ta có nhiều sách dạy về luân lý, dạy làm người, dạy giao tiếp. Đó là của các tác giả: Trương Vĩnh Ký, Huỳnh Tịnh Của, Tản Đà, Trần Trọng Kim, Lê Văn Siêu, Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng. Các tác phẩm được dùng làm sách giáo khoa, sách dùng cho người dạy, sách đọc ở nhà. Trong đó nổi bật nhất là tác giả Phan Bội Châu với tác phẩm Khổng học đăng và Phan Chu Trinh với Đạo đức và luân lý. Trong tác phẩm Khổng học đăng biểu hiện quan điểm tiến bộ đã đúc kết những tinh hoa của Khổng học, chắt lọc tính nhân bản sâu sắc, phát huy những phẩm chất cao cả của con người nhằm phục vụ bản thân và xã hội. Nhân, nghĩa, lễ, trí, tín, dũng, liêm là những đức tính cần phải được mọi người trau dồi, học tập, nhất là thế hệ thanh niên. Trong thời đại ngày nay, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo dục nói chung, GDĐĐ nói riêng, luôn có một ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển của xã hội. Người thường xuyên chăm lo đến vấn đề đạo đức, đó là đạo đức cách mạng, đạo đức xã hội chủ nghĩa, như là: Trung với nước, hiếu với dân; cần kiệm, liêm chính, chí công vô tư; yêu thương con người; tinh thần quốc tế trong sáng. Quan điểm của Người về đạo đức mang tính khoa học, biện chứng, Mác-xít, phù hợp với sự tiến hóa của xã hội loài người. Để có được đạo đức cách mạng mọi người phải rèn luyện, tu dưỡng, kiên trì bền bỉ suốt đời: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống, nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố; cũng như ngọc càng mài