Lêi më ®Çu
HiÖn nay níc ta ®ang trªn ®êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, môc tiªu
chÝnh cña §¶ng vµ Nhµ níc lµ ®a ta trë thµnh mét níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn æn ®Þnh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh. Muèn lµm ®îc ®iÒu ®ã th× yÕu
tè tríc hÕt vµ cÇn thiÕt ®ã lµ ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Víi chñ tr¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, trong nh÷ng n¨m qua
chóng ta ®· t¹o ®îc nh÷ng bíc ph¸t triÓn lín trong qu¸ tr×nh x©y dùng kinh
tÕ ®Êt níc. §iÒu ®ã chøng tá c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng rÊt cã hiÖu
qu¶. Mét trong nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ ®ã lµ lo¹i h×nh c«ng ty Tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n (TNHH), lo¹i h×nh c«ng ty nµy ®· vµ ®ang ph¸t triÓn rÊt
m¹nh mÏ c¶ vÒ sè lîng còng nh lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh. Hµng n¨m
®ãng gãp vµo ng©n s¸ch Nhµ níc mét lîng tiÒn rÊt lín. Song ®Ó tån t¹i trong
c¬ chÕ thÞ trêng víi sù c¹nh tranh m¹nh mÏ gi÷a c¸c doanh nghiÖp nh hiÖn
nay ®ßi hái tríc hÕt ph¶i lµm tèt c«ng t¸c s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh
nh»m tríc hÕt ®¹t ®îc môc ®Ých kinh doanh lµ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i cã
l·i vµ sau ®ã thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ níc.
Nh chóng ta ®· biÕt kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh
nghiÖp bÞ chi phèi bëi rÊt nhiÒu c¸c yÕu tè nh: C«ng t¸c qu¶n lý l·nh ®¹o;
gi¸ c¶ hµng ho¸ mua vµo, b¸n ra; m«i trêng s¶n xuÊt kinh doanh; nhu cÇu
cña thÞ trêng ; c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n v.v...
HiÖu qu¶ kinh doanh lµ vÊn ®Ò ®Æt ra cho mäi doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ trong
®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng. C¸c nhµ ®Çu t, c¸c chñ doanh nghiÖp tríc khi ra quyÕt
®Þnh bá vèn ®Çu t vµo mét nghµnh, mét s¶n phÈm dÞch vô nµo ®ã ngoµi viÖc tr¶ lêi
c¸c c©u hái s¶n xuÊt caÝ g×? S¶n xuÊt nh thÕ nµo? S¶n xuÊt cho ai? cßn ph¶i biÕt chi
phÝ bá ra vµ lîi Ých thu ®îc. DÜ nhiªn r»ng, lîi Ých thu ®îc ph¶i lín h¬n chi phÝ bá ra
míi mong thu ®îc lîi nhuËn. Hay nãi c¸ch kh¸c, c¸c nhµ ®Çu t, c¸c chñ doanh
nghiÖp bao giê còng mong muèn ®îc lîi nhuËn tèi ®a víi mét chi phÝ thÊp nhÊt cã
thÓ. Së dÜ nãi nh vËy th× lîi Ých (lîi nhuËn) mµ nãi réng ra lµ hiÖu qu¶ kinh doanh
võa lµ ®éng lùc, võa lµ tiÒn ®Ò ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc trong
®iÒu kiÖn c¹nh tranh v« cïng kh¾c nghiÖt, mäi rñi ro, bÊt tr¾c lu«n cã thÓ x¶y ra,
nguy c¬ ph¸ s¶n lu«n r×nh rËp...
Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay hiÖu qu¶ kinh doanh ®èi víi c¸c
doanh nghiÖp ®îc quan t©m hµng ®Çu. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ®©y lµ vÊn ®Ò khã
kh¨n cha ®îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó. §Ó gi¶i quyÕt nã kh«ng nh÷ng ph¶i cã kiÕn thøc
n¨ng lùc mµ cÇn cã n¨ng lùc thùc tÕ, ®ã lµ kinh nghiÖm sù nh¹y bÐn víi thÞ trêng...
Tríc yªu cÇu thùc tÕ ®ã, ®îc sù ®ång ý cña Ban chñ nhiÖm khoa QTKDCN
& XDCB trêng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n vµ Ban l·nh ®¹o C«ng ty TNHH ViÖt
Trung. T«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi "Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh t¹i C«ng ty TNHH ViÖt - Trung tØnh L¹ng S¬n"
1
Néi dung ®Ò tµi ®îc tr×nh bµy theo kÕt cÊu sau:
-PhÇn mét : Lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh
-PhÇn hai : Ph©n tÝch thùc tr¹ng hiÖu qu¶ kinh doanh cña C«ng ty TNHH
ViÖt Trung
-PhÇn ba : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña C«ng
ty TNHH ViÖt Trung.
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp vµ hoµn thµnh bµi viÕt nµy, do thêi gian cã h¹n nªn
kh«ng tr¸nh khái sai sãt rÊt mong ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c¸c c« vµ b¹n ®äc ®Ó
bµi viÕt nµy cña t«i ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Sv: Ng« V¨n Th×n
Líp: C«ng nghiÖp K10
PhÇn mét
Lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh
I- Quan niÖm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c
doanh nghiÖp.
1- C¸c quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh
trong doanh nghiÖp.
1.1. C¸c quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh.
HiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c
yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp nh»m thu ®îc
kÕt qu¶ cao nhÊt víi mét chi phÝ thÊp nhÊt. HiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng chØ lµ thíc ®o
tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý kinh doanh mµ hiÖu qu¶ kinh doanh lµ vÊn ®Ò sèng cßn ®èi
víi mçi doanh nghiÖp.
2
HiÖn nay cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh. Tuú theo
tõng lÜnh vùc nghiªn cøu mµ ngêi ta ®a ra c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ kinh
doanh. Díi ®©y lµ mét sè quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh:
Nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh, Adam Smith, cho r»ng: "HiÖu qu¶ lµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong ho¹t ®éng kinh tÕ, doanh thu tiªu thô hµng ho¸" (Kinh tÕ th¬ng m¹i dÞch vôNhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1998). Theo quan ®iÓm nµy cña Adam Smith ®· ®ång nhÊt
hiÖu qu¶ víi chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. H¹n chÕ cña quan ®iÓm
nµy lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ t¨ng lªn do chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng hay do
më réng sö dông c¸c nguån lùc s¶n xuÊt. NÕu víi cïng mét kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cã hai møc chi phÝ kh¸c nhau th× theo quan ®iÓm nµy còng cã hiÖu qu¶. Quan
®iÓm nµy chØ ®óng khi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng víi tèc ®é nhanh h¬n tèc ®é
t¨ng cña chi phÝ ®Çu vµo cña s¶n xuÊt.
Quan ®iÓm thø hai cho r»ng: "HiÖu qu¶ kinh doanh lµ quan hÖ tØ lÖ gi÷a phÇn
t¨ng thªm cña phÇn kÕt qu¶ vµ phÇn t¨ng thªm cña chi phÝ", (Kinh tÕ th¬ng m¹i dÞch
vô - Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1998). Quan ®iÓm nµy ®· x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ trªn c¬ së
so s¸nh t¬ng ®èi gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®îc víi phÇn chi phÝ bá ra ®Ó cã ®îc kÕt qu¶ ®ã.
Nhng xÐt trªn quan niÖm cña triÕt häc M¸c-Lªnin th× sù vËt hiÖn tîng ®Òu cã quan hÖ
rµng buéc cã t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau chø kh«ng tån t¹i mét c¸c riªng lÎ. H¬n n÷a
s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét qu¸ tr×nh t¨ng thªm cã sù liªn hÖ mËt thiÕt víi c¸c yÕu tè
cã s½n. Chóng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp t¸c ®éng lµm kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thay
®æi. H¹n chÕ cña quan ®iÓm nµy lµ nã chØ xem xÐt hiÖu qu¶ trªn c¬ së so s¸nh phÇn
t¨ng thªm cña kÕt qu¶ vµ phÇn t¨ng thªm cña chi phÝ, vµ nã kh«ng xem xÐt ®Õn phÇn
chi phÝ vµ phÇn kÕt qu¶ ban ®Çu. Do ®ã theo quan ®iÓm nµy chØ ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu
qu¶ cña phÇn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng ®¸nh gi¸ ®îc toµn bé hiÖu qu¶
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Quan ®iÓm thø ba cho r»ng: "HiÖu qu¶ kinh doanh ®îc ®o b»ng hiÖu sè gi÷a
kÕt qu¶ vµ chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã", (Kinh tÕ th¬ng m¹i dÞch vô- Nhµ xuÊt
b¶n Thèng kª 1998). Quan niÖm nµy cã u ®iÓm lµ ph¶n ¸nh ®îc mèi quan hÖ b¶n
chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ. Nã g¾n ®îc kÕt qu¶ víi toµn bé chi phÝ, coi hiÖu qu¶ lµ sù
ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kin doanh. Tuy nhiªn quan ®iÓm nµy
cha ph¶n ¸nh ®îc t¬ng quan vÒ lîng vµ chÊt gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ. §Ó ph¶n ¸nh
tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc chóng ta ph¶i cè ®Þnh mét trong hai yÕu tè hoÆc kÕt
qu¶ ®Çu ra hoÆc chi phÝ bá ra, nhng trªn thùc tÕ th× c¸c yÕu tè nµy kh«ng ë tr¹nh th¸i
tÜnh mµ lu«n biÕn ®æi vµ vËn ®éng.
Quan ®iÓm thø t cho r»ng: "HiÖu qu¶ kinh doanh lµ møc ®é tho¶ m·n yªu cÇu
quy luËt c¬ b¶n cña chñ nghÜa x· héi, cho r»ng quü tiªu dïng víi t c¸ch lµ chØ tiªu ®¹i
diÖn cho møc sèng cña mäi ngêi trong doanh nghiÖp", (Kinh tÕ th¬ng m¹i dÞch vôNhµ xuÊt b¶n Thèng kª 1998). Quan ®iÓm nµy cã u ®iÓm lµ b¸m s¸t môc tiªu tinh
thÇn cña nh©n d©n. Nhng khã kh¨n ë ®©y lµ ph¬ng tiÖn ®ã nãi chung vµ møc sèng
nãi riªng lµ rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, nhiÒu h×nh nhiÒu vÎ ph¶n ¸nh trong c¸c chØ
tiªu møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu hay møc ®é n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n.
Quan ®iÓm thø n¨m cho r»ng: "HiÖu qu¶ kinh doanh lµ chØ tiªu kinh tÕ-x· héi
tæng hîp ®Ó lùa chän c¸c ph¬ng ¸n hoÆc c¸c quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
thùc tiÔn ë mäi lÜnh vùc kinh doanh vµ t¹i mäi thêi ®iÓm. BÊt kú c¸c quyÕt ®Þnh cÇn
®¹t ®îc ph¬ng ¸n tèt nhÊt trong ®iÒu kiÖn cho phÐp, gi¶i ph¸p thùc hiÖn cã tÝnh c©n
3
nh¾c, tÝnh to¸n chÝnh x¸c phï hîp víi sù tÊt yÕu cña quy luËt kh¸ch quan trong tõng
®iÒu kiÖn cô thÓ", (GS §ç Hoµng Toµn-Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña qu¶n trÞ doanh
nghiÖp-Nhµ XuÊt B¶n Thèng kª,1994).
Theo quan ®iÓm nµy hiÖu qu¶ ë ®©y hiÓu trªn mét sè néi dung sau:
+ HiÖu qu¶ lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi
+ BiÓu hiÖn cña kÕt qu¶ ho¹t ®éng nµy lµ c¸c ph¬ng ¸n quyÕt ®Þnh.
+ KÕt qu¶ tèt nhÊt trong ®iÒu kiÖn cô thÓ
§Ó lµm s¸ng tá b¶n chÊt vµ ®i ®Õn mét kh¸i niÖm hiÖu qu¶ kinh doanh hoµn
chØnh chóng ta ph¶i xuÊt ph¸t t luËn ®iÓm cña triÕt häc M¸c - Lªnin vµ nh÷ng luËn
®iÓm cña lý thuyÕt hÖ thèng.
HiÖu qu¶ kinh doanh, chñ yÕu ®îc thÈm ®Þnh bëi thÞ trêng, lµ tiªu chuÈn x¸c
®Þnh ph¬ng híng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
Nh vËy hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc (bao
gåm nh©n lùc, tµi lùc vµ vËt lùc) vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó cã ®îc kÕt
qu¶ cao nhÊt víi chi phÝ thÊp nhÊt.
Tõ kh¸i niÖm nµycã thÓ ®a ra c«ng thøc chung ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
kinh doanh lµ:
E=
K
C
(1)
E=
C
K
(2)
hay
*E
: HiÖu qu¶ kinh doanh
*C
: Chi phÝ yÕu tè ®Çu vµo
*K
: KÕt qu¶ nhËn ®îc
KÕt qu¶ ®Çu ra cã thÓ ®o b»ng c¸c chØ tiªu nh: gi¸ trÞ tæng s¶n lîng, doanh thu
thuÇn, lîi nhuËn thuÇn, lîi tøc gép... Cßn yÕu tè ®Çu vµo bao gåm: lao ®éng ®èi tîng
lao ®éng, vèn chñ së h÷u vµ vèn vay.
C«ng thøc (1) ph¶n ¸nh søc s¶n xuÊt (møc sinh lêi) cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo ®îc tÝnh cho tæng sè vµ riªng cho gi¸ trÞ gia t¨ng. C«ng thøc nµy cho biÕt cø mét ®¬n
vÞ ®Çu vµo ®îc sö dông th× cho ra bao nhiªu kÕt qu¶ ®Çu ra.
C«ng thøc (2) ®îc tÝnh nghÞch ®¶o cña c«ng thøc (1) ph¶n ¸nh suÊt hao phÝ
c¸c chØ tiªu ®Çu vµo, nghÜa lµ ®Ó cã mét ®¬n vÞ kÕt qu¶ ®Çu ra th× cÇn cã bao nhiªu
®¬n vÞ yÕu tè ®Çu vµo.
1.2. B¶n chÊt ®Æc ®iÓm vµ vµ c¸ch ph©n lo¹i hiÖu qu¶ kinh doanh.
1.2.1. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh.
Tõ kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶ nªu ë trªn ®· kh¼ng ®Þnh b¶n chÊt cña hiÖu qu¶
kinh tÕ cña ho¹t ®éng kinh doanh ph¶n ¸nh ®îc t×nh h×nh sö dông c¸c nguÇn lùc cña
doanh nghiÖp ®Ó ®¹t môc tiªu cuèi cïng cña mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
mäi doanh nghiÖp lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn.
4
1.2.2. §Æc ®iÓm cña ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh doanh.
HiÖu qu¶ kinh doanh lµ ph¹m trï phøc t¹p vµ khã ®¸nh gi¸. Së dÜ nh vËy v× ë
kh¸i niÖm nµy cho ta thÊy hiÖu qu¶ s¶n suÊt kinh doanh ®îc x¸c ®Þnh bëi mèi t¬ng
quan gi÷a hai ®¹i lîng lµ kÕt qu¶ ®Çu ra vµ chi phÝ bá ra ®Ó cã ®îc kÕt qu¶ ®ã mµ hai
®¹i lîng nµy ®Òu khã x¸c ®Þnh.
VÒ kÕt qu¶, chóng ta Ýt x¸c ®Þnh ®îc chÝnh x¸c kÕt qu¶ mµ doanh nghiÖp thu
®îc. VÝ dô nh kÕt qu¶ thu ®îc cña ho¹t ®éng kinh doanh chÞu ¶nh hëng cña thíc ®o
gi¸ trÞ ®ång tiÒn- víi nh÷ng thay ®æi trªn thÞ trêng cña nã.
VÒ chi phÝ còng vËy viÖc x¸c ®Þnh ®¹i lîng nµy kh«ng dÔ dµng. V× chi phÝ
còng chÞu ¶nh hëng cña ®ång tiÒn h¬n thÕ n÷a cã thÓ mét chi phÝ bá ra nhng nã liªn
quan ®Õn nhiÒu qu¸ tr×nh trong ho¹t ®éng kinh doanh th× viÖc bæ xung chi phÝ cho
tõng ®èi tîng chØ lµ t¬ng ®èi, vµ cã khi kh«ng ph¶i chØ lµ chi phÝ trùc tiÕp mang l¹i
kÕt qu¶ cho doanh nghiÖp mµ cßn rÊt nhiÒu chi phÝ gi¸n tiÕp nh: gi¸o dôc, c¶i t¹o m«i
trêng, søc khoÎ... cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp,
c¸c chi phÝ ®ã rÊt khã tÝnh to¸n trong qu¸ tr×nh xem xÐt hiÖu qu¶ kinh tÕ.
2. Ph©n lo¹i cña hiÖu qu¶ kinh doanh.
Trong c«ng t¸c qu¶n lý, ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh doanh ®îc biÓu hiÖn díc c¸c
d¹ng kh¸c nhau. Mçi d¹ng cã nh÷ng ®Æc trng vµ ý nghÜa cô thÓ hiÖu qu¶ theo híng
nµo ®ã. ViÖc ph©n chia hiÖu qu¶ kinh doanh theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau cã t¸c dông
thiÕt thùc cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh. Nã lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu vµ
®Þnh møc hiÖu qu¶ kinh doanh ®Ó tõ ®ã cã biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh
cña doanh nghiÖp.
a) HiÖu qu¶ tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n.
HiÖu qu¶ tµi chÝnh cßn gäi lµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh hay hiÖu qu¶
doanh nghiÖp lµ hiÖu qu¶ xem xÐt trong ph¹m vi doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ tµi chÝnh
ph¶n ¸nh mèi quan hÖ lîi Ých kinh tÕ mµ doanh nghiÖp nhËn ®îc vµ chi phÝ mµ doanh
nghiÖp ph¶i bá ra ®Ó cã ®îc lîi Ých kinh tÕ ®ã. HiÖu qu¶ tµi chÝnh lµ mèi quan t©m
hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ ®Çu t. BiÓu hiÖn chung cña hiÖu qu¶ doanh
nghiÖp lµ lîi nhuËn mµ mçi doanh nghiÖp ®¹t ®îc. Tiªu chuÈn c¬ b¶n cña hiÖu qu¶
nµy lµ lîi nhuËn cao nhÊt vµ æn ®Þnh.
HiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n hay cßn gäi lµ hiÖu kinh tÕ x· héi tæng hîp xÐt
trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ. HiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n mµ doanh nghiÖp
mang l¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ sù ®ãng gãp cña doanh nghiÖp vµo ph¸t triÓn x·
héi, tÝch luü ngo¹i tÖ, t¨ng thu ng©n s¸ch, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn
®êi sèng cho ngêi lao ®éng...
HiÖu qu¶ tµi chÝnh lµ mèi quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp hoÆc c¸c nhµ ®Çu t.
HiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n mèi quan t©m cña toµn x· héi mµ ®¹i diÖn lµ nhµ n íc
HiÖu qu¶ tµi chÝnh ®îc xem xÐt theo quan ®iÓm doanh nghiÖp, hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc
d©n xem xÐt theo quan ®iÓm toµn x· héi. Quan hÖ gi÷a hiÖu qu¶ tµi chÝnh vµ hiÖu qu¶
kinh tÕ quèc d©n lµ mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých bé phËn víi lîi Ých tæng thÓ, gi÷a lîi Ých
c¸ nh©n víi lîi Ých tËp thÓ vµ toµn x· héi. §ã lµ quan hÖ thèng nhÊt cã m©u thuÉn.
Trong qu¶n lý kinh doanh kh«ng nh÷ng cÇn tÝnh hiÖu qu¶ tµi chÝnh doanh nghiÖp mµ
cßn ph¶i tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña doanh nghiÖp ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ
quèc d©n. HiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n chØ ®¹t ®îc trªn c¬ së ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶
cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn hiÖu
5
qu¶ kinh tÕ x· héi ®ã chÝnh lµ tiÒn ®Ò cho doanh nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶. §Ó
doanh nghiÖp quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi nhµ níc ph¶i cã chÝnh s¸ch ®¶m
b¶o kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých x· héi víi lîi Ých doanh nghiÖp vµ lîi Ých c¸ nh©n.
b) HiÖu qu¶ chi phÝ x· héi
Ho¹t ®éng cña bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng g¾n víi m«i trêng vµ thÞ trêng
kinh doanh cña nã. Doanh nghiÖp nµo còng c¨n cø vµo thÞ trêng ®Ó gi¶i quyÕt c¸c
vÊn ®Ò then chèt: S¶n xuÊt c¸i g×? S¶n xuÊt nh thÕ nµo? S¶n xuÊt cho ai?
Mçi doanh nghiÖp ®Òu tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh trong ®iÒu
kiÖn cô thÓ vÒ tµi nguyªn tr×nh ®é trang thiÕt bÞ kü thuËt, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý lao
®éng qu¶n lý kinh doanh. Hä ®a ra thÞ trêng s¶n phÈm víi chi phÝ c¸ biÖt nhÊt ®Þnh
vµ ngêi nµo còng muèn tiªu thô hµng ho¸ cña m×nh víi gi¸ cao nhÊt. Tuy vËy khi ®a
hµng ho¸ cña m×nh ra thÞ trêng, hä chØ cã thÓ b¸n s¶n phÈm cña m×nh theo gi¸ thÞ trêng nÕu chÊt lîng s¶n phÈm cña hä lµ t¬ng ®¬ng. Bëi v× thÞ trêng chØ chÊp nhËn møc
hao phÝ x· héi cÇn thiÕt trung b×nh ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ hµng ho¸. Quy luËt gi¸
trÞ ®Æt tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp víi mét møc chi phÝ kh¸c nhau trªn cïng mét mÆt
b»ng trao ®æi, th«ng qua møc gi¸ c¶ thÞ trêng.
Suy cho cïng chi phÝ bá ra lµ chi phÝ x· héi, nhng t¹i mçi doanh nghiÖp chóng
ta cÇn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh, th× hao phÝ lao ®éng x· héi thÓ hiÖn díi d¹ng cô
thÓ:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt.
- Chi phÝ s¶n xuÊt.
B¶n th©n mçi lo¹i chi phÝ l¹i ®îc ph©n chia chi tiÕt h¬n. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶
kinh doanh kh«ng thÓ kh«ng ®¸nh gi¸ tæng hîp c¸c chi phÝ trªn ®©y, vµ cÇn thiÕt
®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña tõng lo¹i chi phÝ.
c) HiÖu qu¶ tuyÖt ®èi vµ hiÖu qu¶ t¬ng ®èi.
HiÖu qu¶ tuyÖt ®èi vµ hiÖu qu¶ t¬ng ®èi lµ hai h×nh thøc biÓu hiÖn mèi quan
hÖ gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ. Trong ®ã hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi ®îc ®o b»ng hiÖu sè gi÷a kÕt
qu¶ vµ chi phÝ. HiÖu qu¶ t¬ng ®èi ®îc ®o b»ng tû sè gi÷a kÕt qu¶ vµ chi phÝ.
Trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh viÖc x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ nh»m môc tiªu c¬
b¶n:
+ §Ó thÓ hiÖn vµ ®¸nh gi¸ tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc trong ho¹t ®éng
kinh doanh
+ Ph©n tÝch luËn chøng kinh tÕ cña c¸c ph¬ng ¸n kh¸c nhau trong viÖc thùc
hiÖn mét nhiÖm vô cô thÓ ®ã ®Ó lùa chän ph¬ng ¸n tèi u nhÊt.
Ngêi ta x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi khi ph¶i bá chi phÝ ra ®Ó thùc hiÖn mét
ph¬ng ¸n quyÕt ®Þnh nµo ®ã. §Ó biÕt râ chi phÝ bá ra sÏ thu ®îc bao nhiªu lîi Ých cô
thÓ vµ môc tiªu cô thÓ lµ g×, tõ ®ã quyÕt ®Þnh bá tiÒn ra thùc hiÖn ph¬ng ¸n hay quyÕt
®Þnh kinh doanh ph¬ng ¸n ®ã kh«ng. V× vËy, trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh, bÊt
cø viÖc g× ®ßi hái chi phÝ, dï mét ph¬ng ¸n lín hay mét ph¬ng ¸n nhá ®Òu cÇn ph¶i
tÝnh hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi.
d) HiÖu qu¶ tríc m¾t vµ l©u dµi.
6
C¨n cø vµo lîi Ých nhËn ®îc trong c¸c kho¶ng thêi gian dµi hay ng¾n mµ ngêi
ta ®a ra xem xÐt ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tríc m¾t vµ hiÖu qu¶ l©u dµi. Lîi Ých trong hiÖu
qu¶ tríc m¾t lµ hiÖu qu¶ xem xÐt trong thêi gian ng¾n. HiÖu qu¶ l©u dµi lµ hiÖu qu¶
dîc xem xÐt ®¸nh gi¸ trong mét kho¶ng thêi gian dµi. doanh nghiÖp cÇn ph¶i xem
xÐt thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh sao cho nã mang l¹i lîi Ých tríc m¾t còng nh
l©u dµi cho doanh nghiÖp. Ph¶i kÕt hîp hµi hoµ lîi Ých tríc m¾t vµ lîi Ých l©u dµi,
kh«ng ®îc chØ v× lîi Ých tríc m¾t mµ lµm thiÖt h¹i ®Õn lîi Ých l©u dµi cña doanh
nghiÖp.
3. Vai trß cña n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp.
3.1. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ môc tiªu cña kinh doanh.
Môc tiªu bao trïm vµ l©u dµi cña mäi doanh nghiÖp lµ t¹o ra lîi nhuËn , tèi u
ho¸ lîi nhuËn trªn c¬ së nguån lùc s½n cã. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy doanh nghiÖp sö
dông nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau. Trong ®ã hiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét trong
nh÷ng môc ®Ých mµ nhµ qu¶n lý kinh tÕ kinh doanh muèn v¬n tíi vµ ®¹t tíi. ViÖc
xem xÐt, ®¸nh gi¸ tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng chØ cho biÕt sö dông c¸c
nguån lùc vµo c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ë møc ®é nµo mµ cßn cho phÐp nhµ qu¶n trÞ
ph©n tÝch t×m ra c¸c nh©n tè ®Ó ®a ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n trÞ kinh doanh thÝch hîp trªn
c¶ hai ph¬ng diÖn: t¨ng kÕt qu¶ vµ gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, nh»m n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh doanh. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh chØ râ tr×nh ®é sö dông
nguån lùc vµo kinh doanh: tr×nh ®é sö dông nguån lùc kinh doanh cµng cao, c¸c
doanh nghiÖp cµng cã kh¶ n¨ng t¹o ra kÕt qu¶ cao trong cïng mét nguån lùc ®Çu vµo
hoÆc tèc ®é t¨ng cña kÕt qu¶ lín h¬n so víi tèc ®é t¨ng cña viÖc sö dông nguån lùc
®Çu vµo. Do ®ã, trªn ph¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh doanh
®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc so s¸nh ®¸nh gi¸ ph©n tÝch kinh tÕ nh»m t×m ra
mét gi¶i ph¸p tèi u nhÊt ®a ra ph¬ng ph¸p ®óng ®¾n nhÊt ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu tèi ®a
ho¸ lîi nhuËn. Nh vËy, hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng nh÷ng lµ môc tiªu môc ®Ých cña
c¸c nµ kinh tÕ, kinh doanh mµ cßn lµ mét ph¹m trï ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ tr×nh ®é
dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo nãi trªn.
3.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu kinh doanh.
Kinh doanh c¸i g×? Kinh doanh nh thÕ nµo? Kinh doanh cho ai? chi phÝ bao
nhiªu? C©u hái nµy sÏ kh«ng thµnh vÊn ®Ò nÕu nguån lùc ®Çu vµo cña s¶n xuÊt kinh
doanh lµ kh«ng h¹n chÕ; ngêi ta sÏ kh«ng cÇn nghÜ tíi vÊn ®Ò sö dông tiÕt kiÖm vµ
hiÖu qu¶ c¸c nguån ®Çu vµo... nÕu nguån lùc lµ v« tËn. Nhng nguån lùc kinh doanh lµ
h÷u h¹n. Trong khi ®ã ph¹m trï nhu cÇu con ngêi lµ ph¹m trï v« h¹n: kh«ng cã giíi
h¹n cña sù ph¸t triÓn c¸c nhu cÇu - hµng ho¸ dÞch vô cung cÊp cho con ngêi cµng
nhiÒu, cµng phong phó, cµng cã chÊt lîng cµng cao cµng tèt. Do vËy, cña c¶i cµng
khan hiÕm l¹i cµng khan hiÕm h¬n theo c¶ nghÜa tuyÖt ®èi vµ nghÜa t¬ng ®èi cña nã.
Khan hiÕm nguån lùc ®ßi hái b¾t buéc con ngêi ph¶i nghÜ ®Õn viÖc lùa chän kinh tÕ,
khan hiÕm cµng t¨ng nªn dÉn tíi vÊn ®Ò lùa chän tèi u ngµy cµng ®Æt ra nghiªm tóc
vµ ngay g¾t. Thùc ra khan hiÕm míi chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó lùa chän kinh tÕ, nã b¾t
buéc lùa chän con ngêi ph¶i lùa chän kinh tÕ. Chóng ta biÕt r»ng lóc ®Çu d©n c cßn Ýt
mµ cña c¶i trªn tr¸i ®Êt cßn phong phó, cha bÞ c¹n kiÖt v× khai th¸c vµ sö dông: lóc ®ã
con ngêi chØ chó ý ph¸t triÓn theo chiÒu réng. §iÒu kiÖn ®ñ cho viÖc lùa chän kinh tÕ
7
lµ cïng víi sù ph¸t triÓn nh©n lo¹i th× cµng ngµy ngêi ta cµng t×m ra nhiÒu ph¬ng
ph¸p s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, cho phÐp cïng mét nguån lùc ®Çu vµo nhÊt ®Þnh
ngêi ta lµm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. §iÒu nµy cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã kh¶
n¨ng lùa chän kinh tÕ: lùa chän kinh tÕ tèi u. Sù lùa chän nµy sÏ mang l¹i cho doanh
nghiÖp hiÖu qu¶ kinh doanh cao nhÊt, thu ®îc nhiÒu lîi Ých nhÊt. Giai ®o¹n ph¸t triÓn
theo chiÒu réng nhêng chç cho ph¸t triÓn theo chiÒu s©u: sù ph¸t triÓn theo chiÒu s©u
nhê vµo n©ng cao cña hiÖu qu¶ kinh doanh.
Nh vËy, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ n©ng cao kh¶ n¨ng sö dông c¸c
nguån lùc cã s½n cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®îc sù lùa chän tèi u. Trong ®iÒu kiÖn
khan hiÕm nguån lùc th× viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn ®Æt
ra ®èi víi doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh.
Tuy nhiªn, sù lùa chän kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp trong c¬ chÕ kinh tÕ kh¸c
nhau lµ kh«ng gièng nhau: Trong c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, viÖc lùa
chän kinh tÕ thêng kh«ng ®Æt ra cho mäi cÊp xÝ nghiÖp mäi quyÕt ®Þnh kinh tÕ s¶n
xuÊt c¸i g×?s¶n xuÊt nh thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai? ®Òu ®îc gi¶i quyÕt ë trung t©m duy
nhÊt. C¸c ®¬n vÞ kinh doanh c¬ së tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng cña m×nh theo sù chØ ®¹o
tõ mét trung t©m v× vËy môc tiªu cao nhÊt cña c¸c ®¬n vÞ nµy lµ hoµn thµnh kÕ ho¹ch
nhµ níc giao. Do h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cho nªn
kh«ng nh÷ng c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së Ýt quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña m×nh mµ
trong nhiÒu trêng hîp c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ hoµn thµnh kÕ ho¹ch b»ng mäi gi¸.
Ho¹t ®éng kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng, m«i trêng c¹nh tranh gay g¾t,
n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i cña doanh nghiÖp.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh thÕ
nµo? s¶n xuÊt cho ai? ®îc dùa trªn c¬ së quan hÖ - cung cÇu, gi¸ c¶ thÞ trêng, c¹nh
tranh vµ hîp t¸c... C¸c doanh nghiÖp ph¶i tù ®Æt ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh cña
m×nh, tù h¹ch to¸n lç l·i, l·i nhiÒu hëng nhiÒu l·i Ýt hëng Ýt, kh«ng cã l·i sÏ ®i ®Õn
ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Do ®ã môc tiªu lîi nhuËn trë thµnh mét trong nh÷ng môc tiªu
quan träng nhÊt, mang tÝnh sèng cßn cña doanh nghiÖp.
MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¹nh tranh ®Ó tån
t¹i vµ ph¸t triÓn. M«i trêng c¹nh tranh cµng gay g¾t, trong cuéc c¹nh tranh ®ã cã
nh÷ng doanh nghiÖp vÉn ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn, bªn c¹nh ®ã kh«ng Ýt doanh nghiÖp
bÞ thua lç, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n. §Ó ®øng v÷ng trªn thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i
chó ý t×m mäi c¸ch gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao uy tÝn... cña doanh
nghiÖp trªn thÞ trêng nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. C¸c doanh nghiÖp thu ®îc lîi nhuËn
cµng cao cµng tèt. Nh vËy, ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh lu«n lµ vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp vµ trë thµnh vÊn ®Ò
sèng cßn ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
8
4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng viÖc n©ng cao hiÖu qu¶
kinh doanh cña doanh nghiÖp .
4.1. Nhãm nh©n tè chñ quan.
4.1.1. Lùc lîng lao ®éng.
Trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, lùc lîng lao ®éng t¸c ®éng
trùc tiÕp lªn hiÖu qu¶ kinh doanh theo c¸c híng sau:
- Tr×nh ®é lao ®éng: NÕu lùc lîng lao ®éng cña doanh nghiÖp cã tr×nh ®é t¬ng
øng sÏ gãp phÇn quan träng vËn hµnh cã hiÖu qu¶ yÕu tè vËt chÊt trong qu¸ tr×nh kinh
doanh cña doanh nghiÖp.
- C¬ cÊu lao ®éng: nÕu doanh nghiÖp cã c¬ cÊu lao ®éng hîp lý phï hîp tríc
hÕt nã gãp phÇn vµo sö dông cã hiÖu qu¶ b¶n th©n c¸c yÕu tè lao ®éng trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, mÆt kh¸c nã gãp phÇn t¹o lËp vµ thêng xuyªn ®iÒu chØnh
mèi quan hÖ tû lÖ hîp lý, thÝch hîp gi÷a c¸c yÕu tè trong qu¸ tr×nh kinh doanh.
- ý thøc, tinh thÇn, tr¸ch nhiÖm, kû luËt cña ngêi lao ®éng. §©y lµ yÕu tè c¬
b¶n quan träng ®Ó ph¸t huy nguån lao ®éng trong kinh doanh. V× vËy chóng ta chØ cã
thÓ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh trong doanh nghiÖp chõng nµo chóng ta t¹o ®îc ®éi
ngò lao ®éng cã kû luËt, cã kü thuËt, cã n¨ng suÊt cao.
4.1.2. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ øng dông cña tiÕn bé
khoa häc kü thuËt.
Nh©n tè nµy t¸c ®éng vµo hiÖu qu¶ kinh doanh theo c¸c híng sau:
- Sù ph¸t triÓn cña c¬ së vËt chÊt kü thuËt t¹o ra c¬ héi ®Ó n¾m b¾t th«ng tin
trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh kinh doanh còng nh trong qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh, ®Þnh híng
l¹i hoÆc chuyÓn híng kinh doanh.
- Kü thuËt vµ c«ng nghÖ sÏ t¸c ®éng ®Õn viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ vËt chÊt trong
qu¸ tr×nh kinh doanh lµm cho chóng ta sö dông mét c¸ch hîp lý, tiÕt kiÖm chi phÝ vËt
chÊt trong qu¸ tr×nh kinh doanh.
- C¬ së vËt chÊt vµ øng dông cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt: C¬ së vËt chÊt vµ
øng dông cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt sÏ t¹o ra ®a ngµnh nghÒ kinh doanh.
4.1.3. HÖ thèng trao ®æi vµ sö lý th«ng tin cña doanh nghiÖp .
Th«ng tin ngµy nay ®îc coi lµ ®èi tîng lao ®éng cña c¸c nhµ kinh doanh, vµ
nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ kinh tÕ th«ng tin hµng ho¸. §Ó kinh doanh thµnh c«ng trong
®iÒu kiÖn c¹nh tranh trong níc vµ quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, c¸c doanh nghiÖp cÇn
cã th«ng tin chÝnh x¸c vÒ thÞ trêng, ngêi mua , ngêi b¸n, ®èi thñ c¹nh tranh, t×nh h×nh
cung-cÇu hµng ho¸, gi¸ c¶... Kh«ng nh÷ng thÕ, doanh nghiÖp rÊt cÇn hiÓu biÕt thµnh
c«ng vµ thÊt b¹i cña c¸c doanh nghiÖp trong níc vµ quèc tÕ, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ
cña nhµ níc vµ c¸c níc kh¸c cã liªn quan ®Õn thÞ trêng cña doanh nghiÖp.
Th«ng tin chÝnh x¸c kÞp thêi lµ c¬ së v÷ng ch¾c cho doanh nghiÖp x¸c ®Þnh
ph¬ng híng kinh doanh, x©y dùng chiÕn luîc kinh doanh dµi h¹n còng nh ho¹ch
®Þnh c¸c ch¬ng tr×nh kinh doanh ng¾n h¹n. NÕu doanh nghiÖp kh«ng quan t©m ®Õn
th«ng tin, kh«ng thêng xuyªn l¾m b¾t th«ng tin kÞp thêi th× doanh nghiÖp dÔ ®i ®Õn
thÊt b¹i.
9
Trong kinh doanh nÕu biÕt m×nh biÕt ngêi, l¾m ®îc th«ng tin vÒ ®èi thñ c¹nh
tranh... th× doanh nghiÖp míi cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó dµnh th¾ng lîi trong
kinh doanh vµ thu lîi nhuËn cao b¶o ®¶m cho doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
Mét nhiÖm vô quan träng cña c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp hiÖn nay lµ lµm
sao tæ chøc ®îc hÖ thèng th«ng tin cña doanh nghiÖp mét c¸ch hîp lý ®¸p øng kÞp
thêi nhu cÇu th«ng tin.
4.1.4. Nh©n tè tæ chøc qu¶n lý doanh nghiÖp.
Trong kinh doanh nh©n tè qu¶n trÞ kinh doanh cã vai trß v« cïng quan träng:
Qu¶n trÞ doanh nghiÖp cã vai trß ®Þnh híng cho doanh nghiÖp mét híng ®i ®óng
trong ho¹t ®éng kinh doanh, x¸c ®Þnh chiÕn lîc kinh doanh, ph¸t triÓn doanh nghiÖp.
ChiÕn lîc kinh doanh vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp lµ c¬ së ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ hoÆc thÊt
b¹i phi hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp trong kinh tÕ thÞ trêng.
Mäi nh©n tè ph©n tÝch ë trªn ®Òu cã t¸c ®éng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc ®Õn hiÖu
qu¶ kinh doanh th«ng qua ho¹t ®éng cña bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ ®éi ngò
c¸c c¸n bé qu¶n trÞ.
Nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®Æc biÖt c¸c l·nh ®¹o doanh nghiÖp b»ng phÈm
chÊt vµ tµi n¨ng cña m×nh cã vai trß quan träng bËc nhÊt vµ cã ý nghÜa duy tr× thµnh
®¹t cho mét tæ chøc kinh doanh. Trong c¸c nhiÖm vô ph¶i hoµn thµnh ngêi c¸n bé
doanh nghiÖp ph¶i chó ý hai nhiÖm vô chñ yÕu lµ:
- X©y dùng tËp thÓ thµnh mét hÖ thèng ®oµn kÕt, n¨ng ®éng víi chÊt lîng cao.
- D×u d¾t tËp thÓ díi quyÒn hoµn thµnh môc ®Ých vµ môc tiªu mét c¸ch v÷ng
ch¾c æn ®Þnh.
ë bÊt k× doanh nghiÖp nµo hiÖu qu¶ kinh doanh ®Òu phô thuéc lín vµo c¬ cÊu
tæ chøc bé m¸y qu¶n trÞ, nhËn thøc hiÓu biÕt, tr×nh ®é ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n trÞ, kh¶
n¨ng x¸c ®Þnh môc tiªu vµ ph¬ng híng kinh doanh cña nh÷ng nhµ l·nh ®¹o doanh
nghiÖp.
HiÖu qu¶ kinh doanh ®îc x¸c ®Þnh bëi t¬ng quan gi÷a hai ®¹i lîng kÕt qu¶ thu
®îc vµ chi phÝ bá ra. C¶ hai ®¹i lîng nµy phøc t¹p, khã tÝnh to¸n vµ ®¸nh gi¸ mét
c¸ch chÝnh x¸c. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc qu¶n trÞ kinh doanh cµng ngµy
ngêi ta cµng t×m ra c¸c ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh hai ®¹i lîng nµy gÇn víi gi¸
trÞ thùc cña nã h¬n. Trong c¶ hai ®¹i lîng nµy xem xÐt trªn ph¬ng diÖn gi¸ trÞ vµ gi¸
trÞ sö dông tiªu thøc lîi nhuËn lµm kÕt qu¶ th× kÕt qu¶ vµ chi phÝ ®Òu cã mèi quan hÖ
biÖn chøng víi nhau. Cã thÓ biÓu diÔn mèi quan hÖ ®ã nh sau:
Lîi nhuËn = Doanh thu - Chi phÝ
Sù khã kh¨n tríc hÕt biÓu hiÖn ë hai quan niÖm vÒ hai yÕu tè nµy, vµ cÇn chó ý
r»ng c¸i g× lµ lîi nhuËn sÏ kh«ng lµ chi phÝ vµ ngîc l¹i, c¸i g× coi lµ chi phÝ sÏ kh«ng
lµ lîi nhuËn.
Cã rÊt nhiÒu dÉn chøng chøng tá sù kh«ng thèng nhÊt trong quan ®iÓm nµy.
VÝ dô nh tríc ®©y chóng ta quan niÖm r»ng thuÕ n»m trong ph¹m trï lîi nhuËn lµ
mét phÇn lîi nhuËn. Ngµy nay quan niÖm nµy ®· dÇn thay ®æi: nhiÒu lo¹i thuÕ coi lµ
yÕu tè cÊu thµnh chi phÝ chø kh«ng lµ lîi nhuËn. VËy ¶nh hëng tÝnh to¸n kinh tÕ ®Õn
hiÖu qu¶ hiÖu qu¶ kinh doanh chÝnh lµ n»m ë sù phøc t¹p trong quan niÖm vÒ hai yÕu
tè nµy.
10
MÆt kh¸c viÖc ¸p dông to¸n kinh tÕ trong doanh nghiÖp ®èi víi viÖc x©y dùng
m« h×nh ho¸ c¸c qu¸ tr×nh kinh doanh lµ cÇn thiÕt, nã lµ phÇn quan träng gióp cho
doanh nghiÖp gi¶m ®îc chi phÝ vµ kh«ng l·ng phÝ nguån lùc lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh
doanh cña doanh nghiÖp.
4.2.. Nhãm nh©n tè kh¸ch quan.
BÊt cø doanh nghiÖp nµo trong lÜnh vùc nµo to hay nhá, suy cho cïng nã chØ lµ
mét trong c¸c phÇn tö cÊu thµnh nÒn kinh tÕ quèc d©n hay trªn ph¬ng diÖn réng h¬n
trong hoµn c¶nh quèc tÕ ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ th× doanh nghiÖp cã thÓ coi lµ bé
phËn cÊu thµnh nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Do ®ã, ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp
chÞu ¶nh hëng rÊt lín tõ m«i trêng bªn ngoµi. §ã lµ tæng hîp c¸c nh©n tè kh¸ch quan
t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, vµ cô thÓ lµ t¸c ®éng ®Õn hiÖu
qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. ë ®©y chóng ta ®i xem xÐt mét sè nh©n tè chñ
yÕu sau:
4.2.1. M«i trêng ph¸p lý.
M«i trêng ph¸p lý cã ¶nh hëng lín tíi hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp. M«i trêng ph¸p lý lµnh m¹nh sÏ gióp cho doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t
®éng kinh doanh thuËn lîi vµ ngîc l¹i nÕu m«i trêng ph¸p lý kh«ng æn ®Þnh sÏ g©y
cho doanh nghiÖp nhiÒu khã kh¨n, trë ng¹i vµ nh÷ng rñi ro trong ho¹t ®éng kinh
doanh cña m×nh. M«i trêng ph¸p lý gåm hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt do nhµ níc
®Æt ra - thÓ hiÖn vai trß qu¶n lý cña nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ c¸c th«ng lÖ vµ luËt
lÖ quèc tÕ - ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. M«i trêng ph¸p lý t¹o ra hµnh lang
ph¸p lý cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng, mäi doanh nghiÖp ®Òu n»m trong hµnh lang ®ã
nÕu lÖch ra ngoµi lµ ph¹m luËt vµ bÞ sö lý. V× vËy, trong ho¹t ®éng kinh doanh cña
m×nh doanh nghiÖp ph¶i chÊp hµnh mäi quy ®Þnh cña Nhµ níc vµ nÕu doanh nghiÖp
ho¹t ®éng liªn quan ®Õn thÞ trêng níc ngoµi th× doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng n¾m
ch¾c vµ tu©n thñ ph¸p luËt níc ®ã vµ th«ng lÖ quèc tÕ.
4.2.2. M«i trêng kinh tÕ.
M«i trêng kinh tÕ lµ nh©n tè t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña
doanh nghiÖp. M«i trêng kinh tÕ bao gåm c¸c yÕu tè nh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ, tèc
®é t¨ng thu nhËp quèc d©n, l¹m ph¸t... C¸c yÕu tè nµy lu«n lµ c¸c nh©n tè t¸c ®éng
trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
M«i trêng kinh tÕ tríc hÕt ph¶n ¸nh qua tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ vÒ c¬ cÊu
ngµnh c¬ cÊu vïng. T×nh h×nh ®ã cã thÓ t¹o nªn sù hÊp dÉn cña thÞ trêng. NÕu tèc ®é
t¨ng trëng kinh tÕ cña ®Êt níc cao vµ æn ®Þnh th× nã sÏ t¹o ra mét m«i trêng kinh
doanh æn ®Þnh cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng vµ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña
m×nh. Cßn ngîc l¹i t¨ng trëng kinh tÕ cña ®Êt níc kh«ng æn ®Þnh vµ tr× trÖ kÐo dµi sÏ
¶nh hëng xÊu ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh thÞ trêng cña doanh
nghiÖp bÞ thu hÑp, nguån lùc sö dông bÞ l·ng phÝ do kh«ng hiÖu qu¶...
Møc t¨ng thu nhËp quèc d©n còng ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp. Møc t¨ng trëng kinh tÕ cña ®Êt níc cao vµ æn ®Þnh tøc lµ kh¶ n¨ng tiªu
dïng thùc tÕ cña kh¸ch hµng doanh nghiÖp ngµy cµng t¨ng lµm cho thÞ trêng cña
doanh nghiÖp ®îc më réng vµ vÊn ®Ò më réng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ®îc ®Æt ra.
11
Ngîc l¹i thu nhËp quèc d©n thÊp sÏ lµm cho kh¶ n¨ng tiªu dïng gi¶m thÞ trêng cña
doanh nghiÖp bÞ thu hÑp s¶n xuÊt tr× trÖ, hµng s¶n xuÊt ra kh«ng tiªu thô ®îc.
L¹m ph¸t còng lµ nh©n tè ¶nh hëng trùc tiÕp vµ s©u s¾c ®Õn ®êi sèng kinh tÕ
cña ®Êt níc nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi riªng. Tèc ®é
l¹m ph¸t cña ®Êt níc ®îc k×m chÕ thÊp vµ æn ®Þnh sÏ lµm cho gi¸ trÞ ®ång tiÒn trong
níc æn ®Þnh c¸c doanh nghiÖp sÏ yªn t©m s¶n suÊt kinh doanh vµ ®Çu t më réng s¶n
xuÊt. MÆt kh¸c gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn trong níc æn ®Þnh còng lµ c¬ së quan träng ®Ó
®¸nh gi¸ chÝnh x¸c hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngîc l¹i nÕu tèc ®é l¹m
ph¸t cao sÏ lµm cho ngêi ta mÊt lßng tin vµo ®ång néi tÖ vµ ngêi ta kh«ng d¸m ®Çu t
vµo s¶n xuÊt vµ t×m c¸c tho¸t li khái ®ång néi tÖ b»ng c¸ch mua ngo¹i tÖ m¹nh vµ
mua nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ kh¸c.
C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña nhµ níc còng t¸c ®éng lín ®Õn ho¹t ®éng
kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tríc hÕt c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc thÓ hiÖn
vai trß cña Nhµ Níc trong qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n. NÕu chÝnh s¸ch kinh tÕ cña
nhµ níc ®a ra lµ phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn thùc tÕ th× sÏ gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
5. Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
1. C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n.
HiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét chØ tiªu chÊt lîng tæng hîp nã liªn quan ®Õn
nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, vµ nã ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña
doanh nghiÖp. Do ®ã, khi xem xÐt hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn qu¸n triÖt mét sè quan
®iÓm sau:
- §¶m b¶o thèng nhÊt gi÷a nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ kinh doanh trong viÖc n©ng
cao hiÖu qu¶ kinh doanh.
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t tõ
môc tiªu chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña §¶ng vµ Nhµ níc, tríc hÕt thÓ hiÖn
ë viÖc thùc hiÖn c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh hay ®¬n ®Æt hµng cña nhµ níc giao cho doanh
nghiÖp hay lµ c¸c hîp ®ång kinh tÕ nhµ níc ®· ký kÕt víi doanh nghiÖp, v× ®ã lµ nhu
cÇu vµ lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn c©n ®èi nÒn kinh tÕ quèc d©n, cña nÒn
kinh tÕ hµng ho¸.
Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ chÝnh trÞ mµ nhµ níc giao cho doanh nghiÖp trong
®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i quyÕt ®Þnh viÖc
s¶n xuÊt vµ b¸n nh÷ng hµng ho¸ thÞ trêng cÇn, nÒn kinh tÕ cÇn, chø kh«ng ph¶i hµng
ho¸ b¶n th©n doanh nghiÖp cã.
- B¶o ®¶m tÝnh toµn diÖn vµ hÖ thèng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh.
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t vµ ®¶m
b¶o yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ x· héi, cña ngµnh, cña ®Þa ph¬ng vµ c¬ së.
H¬n n÷a trong tõng ®¬n vÞ c¬ së khi xem xÐt ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i coi
trong tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng, c¸c lÜnh vùc, c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh kinh doanh vµ ph¶i
xem xÐt ®Çy ®ñ c¸c mèi quan hÖ, c¸c t¸c ®éng qua l¹i cña c¸c tæ chøc, c¸c lÜnh vùc
trong mét hÖ thèng theo môc tiªu ®· x¸c ®Þnh.
- §¶m b¶o tÝnh thùc tiÔn trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh .
12
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái khi ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh môc tiªu biÖn ph¸p n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña ngµnh,
cña ®Þa ph¬ng cña doanh nghiÖp trong tõng thêi k×. ChØ cã nh vËy, chØ tiªu hiÖu qu¶
kinh doanh, ph¬ng ¸n kinh doanh cña doanh nghiÖp míi cã ®ñ c¬ së khoa häc thùc
hiÖn, ®¶m b¶o lßng tin cña ngêi lao ®éng, h¹n chÕ rñi ro, tæn thÊt.
- Ph¶i c¨n cø vµo kÕt qu¶ cuèi cïng c¶ vÒ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu
qu¶ kinh doanh.
Quan ®iÓm nµy ®ßi hái khi tÝnh to¸n ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ mét mÆt ph¶i c¨n cø
vµo sè lîng hµng ho¸ ®· tiªu thô vµ gi¸ trÞ thu nhËp cña nh÷ng hµng ho¸ ®ã theo gi¸
c¶ thÞ trêng, mÆt kh¸c ph¶i tÝnh to¸n ®ñ chi phÝ ®· chi ra ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng
ho¸ ®ã. C¨n cø vµo kÕt qu¶ cuèi cïng c¶ vÒ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ ®ã lµ ®ßi hái tÊt yÕu
cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Ngoµi ra cßn ®ßi hái c¸c nhµ kinh doanh ph¶i tÝnh to¸n
®óng ®¾n hîp lý lîng hµng ho¸ mua vµo cho qu¸ tr×nh kinh doanh tiÕp theo. §iÒu ®ã
cßn cho phÐp ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n kh¶ n¨ng tho¶ m·n nhu cÇu cña thÞ trêng vÒ hµng
ho¸ vµ dÞch vô theo c¶ gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt tøc lµ c¶ gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ hµng ho¸
mµ thÞ trêng cÇn.
2. HÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Dùa trªn nguyªn t¾c x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu b»ng c¸ch so s¸nh gi÷a kÕt
qu¶ kinh tÕ vµ chi phÝ kinh tÕ, chóng ta cã thÓ lËp ®îc mét b¶ng hÖ thèng chØ tiªu ®Ó
®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cã thÓ ph©n c¸c chØ tiªu thµnh hai
nhãm chØ tiªu ®ã lµ: nhãm c¸c chØ tiªu tæng hîp vµ nhãm c¸c chØ tiªu bé phËn.
* ChØ tiªu doanh lîi.
XÐt trªn ph¬ng diÖn lý thuyÕt vµ thùc tiÔn cña c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c
nhµ kinh tÕ còng nh c¸c nhµ qu¶n trÞ kinh doanh thùc tÕ ë c¸c doanh nghiÖp th× hä
xem xÐt hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp th× hä ®Òu quan t©m ®Õn viÖc tÝnh
to¸n vµ ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu chung ph¶n ¸nh doanh lîi cña toµn doanh nghiÖp.
+ ChØ tiªu doanh lîi vèn kinh doanh .
Lîi nhuËn
HÖ sè doanh lîi Vèn kinh doanh =
Vèn kinh doanh
ý nghÜa: chØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång vèn kinh doanh mang l¹i bao nhiªu
®ång lîi nhuËn.
+ ChØ tiªu doanh lîi doanh thu:
Lîi nhuËn
HÖ sè doanh lîi cña doanh thu
=
Doanh thu
ý nghÜa: chØ tiªu nµy cho biÕt trong mét ®ång doanh thu cã bao nhiªu ®ång lîi
nhuËn:
+ ChØ tiªu sö dông hiÖu qu¶ chi phÝ.
Doanh thu
HiÖu qu¶ sö dông chi phÝ
=
Chi phÝ thêng xuyªn
ý nghÜa: chØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång chi phÝ bá ra sÏ mang vÒ bao nhiªu
®ång doanh thu.
* Nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh doanh bé phËn.
+ HiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh.
13
Doanh thu
Vèn kinh doanh
ý nghÜa: ChØ tiªu nµy cho biÕt mçi ®¬n vÞ vèn kinh doanh bá ra sÏ mang l¹i
bao nhiªu ®ång doanh thu, hay ph¶n ¸nh tèc ®é quay cña toµn bé vèn kinh doanh.
+ HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh.
Lîi nhuËn
HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh = Vèn
cè ®Þnh (1)
Hay:
Vèn cè ®Þnh
SuÊt hao phÝ tµi s¶n cè ®Þnh
=
(2)
Lîi nhuËn
C«ng thøc (1) cho biÕt sè tiÒn l·i trªn mét ®ång vèn cè ®Þnh. C«ng thøc (2)
cho biÕt ®Ó t¹o ra mét ®ång l·i th× cÇn cã bao nhiªu ®ång tµi s¶n cè ®Þnh.
+ HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng.
- HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng:
Lîi nhuËn
HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng
=
Vèn lu ®éng
ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång vèn lu ®éng bá vµo kinh doanh trong mét
n¨m th× sÏ t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn.
- Sè vßng lu©n chuyÓn cña vèn lu ®éng.
Doanh thu
Sè vßng lu©n chuyÓn cña vèn lu ®éng
=
Vèn lu ®éng
ChØ tiªu nµy cho biÕt vèn lu ®éng sÏ quay ®îc bao nhiªu vßng trong mét n¨m.
+ HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng.
- Møc sinh lêi cña mét lao ®éng.
Lîi nhuËn
Møc sinh lêi cña mét lao ®éng = Tæng
sè lao ®éng
ChØ tiªu nµy cho biÕt mét lao ®éng sö dông trong doanh nghiÖp sÏ t¹o ra bao
nhiªu ®ång lîi nhuËn trong thêi k× ph©n tÝch.
- ChØ tiªu doanh thu b×nh qu©n mét lao ®éng.
Doanh thu
Doanh thu b×nh qu©n mét lao ®éng = Tæng
sè lao ®éng
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mét lao ®éng cã thÓ t¹o ra bao nhiªu ®ång doanh thu
trong mét thêi k× ph©n tÝch.
3. Ph¬ng ph¸p sö dông trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch.
§Ó ph©n tÝch xu híng vµ møc ¶nh hëng cña tõng nh©n tè ®Õn tõng chØ tiªu
hiÖu qu¶ cÇn ph©n tÝch. Trong cuèn luËn v¨n nµy em sö dông ph¬ng ph¸p so s¸nh vµ
lo¹i trõ.
3.1. Ph¬ng ph¸p so s¸nh.
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông trong ph©n tÝch ®Ó x¸c ®Þnh xu híng, møc ®é
biÕn ®éng cña tõng chØ tiªu.
§Ó sö dông ph¬ng ph¸p nµy cÇn x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n sau:
- Khi nghiªn cøu nhÞp ®é biÕn ®éng cña tèc ®é t¨ng trëng cña c¸c chØ tiªu, sè
gèc ®Ó so s¸nh lµ chØ tiªu thêi k× tríc.
Sè vßng quay cña toµn bé vèn
=
14
- Khi nghiªn cøu nhÞp ®iÖu thùc hiÖn nhiÖm vô kinh doanh trong tõng thêi
gian mét n¨m thêng so s¸nh víi cïng k× n¨m tríc.
- Khi ®¸nh gi¸ møc ®é biÕn ®éng so víi c¸c chØ tiªu ®· dù kiÕn, trÞ sè thùc tÕ
sÏ so s¸nh víi môc tiªu.
3.2. Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ.
Ph¬ng ph¸p lo¹i trõ lµ ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh hëng cña tõng nh©n
tè ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh b»ng c¸ch lo¹i trõ ¶nh hëng cña nh©n tè kh¸c.
§Ó nghiªn cøu ¶nh hëng cña mét nh©n tè ph¶i lo¹i trõ ¶nh hëng cña nh©n tè
kh¸c. Muèn vËy cã thÓ dùa trùc tiÕp vµo møc biÕn ®éng cña tõng nh©n tè hoÆc dùa
vµo phÐp thay thÕ lÇn lît tõng nh©n tè. C¸ch thø nhÊt lµ "sè chªnh lÖch" c¸ch thø hai
lµ thay thÕ liªn hoµn.
Ph¬ng ph¸p thay thÕ liªn hoµn ®Ó x¸c ®Þnh ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè qua thay
thÕ lÇn lît vµ liªn tiÕp c¸c nh©n tè ®Ó x¸c ®Þnh chØ sè cña c¸c chØ tiªu khi nh©n tè ®ã
thay ®æi.
§Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn cña ph¬ng ph¸p thay thÕ liªn hoµn:
- S¾p xÕp c¸c nh©n tè ¶nh hëng vµ x¸c ®Þnh ¶nh hëng cña chóng ®Õn chØ tiªu
ph©n tÝch ph¶i theo thø tù tõ nh©n tè sè lîng ®Õn nh©n tè chÊt lîng.
- Thay thÕ gi¸ trÞ cña tõng nh©n tè ¶nh hëng.Cã bao nhiªu nh©n tè th× thay thÕ
bÊy nhiªu lÇn. Gi¸ trÞ cña nh©n tè ®· thay thÕ gi÷ nguyªn gi¸ trÞ thêi k× ph©n tÝch cho
®Õn lÇn thay thÕ cuèi cïng.
- Tæng hîp ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè vµ so s¸nh víi biÕn ®éng tuyÖt ®èi cña
chØ tiªu (k× nghiªn cøu so víi k× gèc).
Chóng ta cã thÓ kh¸i qu¸t m« h×nh chung cña phÐp thay thÕ liªn hoµn nh sau:
NÕu cã: f(x,y,z...) = xyz... th× f(x0,y0,z0...) = x0 y0 z0 ...
Vµ:
f(x) = f(x1,y0,z0) - f(x0,y0,z0) = x1y0z0 - x0y0z0
f(y) = f(x1,y1,z0) - f(x1,y0,z0) = x1y1z0 - x1y0z0
f(z) = f(x1,y1,z1) - f(x1,y1,z0) = x1y0z0 - x1y1z0
Nh vËy ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy lµ:
- C¸c nh©n tè quan hÖ víi nhau díi d¹ng tÝch.
- ViÖc x¾p xÕp vµ x¸c ®Þnh ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè cÇn tu©n theo quy luËt
"lîng biÕn dÉn ®Õn chÊt biÕn".
PhÇn hai
Thùc tr¹ng t×nh h×nh thùc hiÖn hiÖu qu¶ kinh doanh
ë C«ng ty ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Hãa chÊt
15
I- nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ C«ng Ty ThiÕt kÕ C«ng
nghiÖp Hãa chÊt.
1. LÞch sö h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ chøc n¨ng nhiÖm vô cña C«ng ty thiÕt kÕ
c«ng nghiÖp ho¸ chÊt qua c¸c thêi kú.
TiÒn th©n cña C«ng ty ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt ngµy nay lµ viÖn ThiÕt
KÕ C«ng nghiÖp ho¸ chÊt. ViÖn ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt ®îc thµnh lËp n¨m
1967 trùc thuéc Bé C«ng nghiÖp nÆng.
Tõ n¨m 1969, khi Tæng côc Ho¸ chÊt ViÖt nam ®îc thµnh lËp ViÖn ThiÕt kÕ
C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt trùc thuéc Tæng côc ho¸ chÊt qu¶n lý. Ngµy 2-6-1973 Tæng
côc Ho¸ chÊt ViÖt nam quyÕt ®Þnh ®æi tªn ViÖn ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt thµnh
C«ng ty ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt ho¹t ®éng theo ph¬ng thøc h¹ch to¸n kinh tÕ
®éc lËp.
Ngµy 22-5-78 C«ng ty ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt ®æi l¹i thµnh tªn ViÖn
ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt. ViÖn ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt cã hai chøc
n¨ng chÝnh lµ: nghiªn cøu vµ thiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh thuéc ngµnh ho¸ chÊt. ViÖn ThiÕt
kÕ C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt trùc thuéc Tæng côc Ho¸ chÊt ViÖt nam.
§Ó phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng trong thêi k× ®æi míi, ngµy 17/6/1993
ViÖn thiÕt kÕ C«ng nghiÖp ho¸ chÊt chuyÓn thµnh doanh nghiÖp nhµ níc víi tªn gäi
lµ C«ng ty ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt ®îc Héi §ång ChÝnh phñ chuÈn y vµ Bé
trëng Bé c«ng nghiÖp nÆng ký QuyÕt ®Þnh thµnh lËp. Tõ n¨m 1995 C«ng ty ThiÕt kÕ
C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt thuéc Tæng C«ng ty Ho¸ chÊt ViÖt nam. C«ng ty ThiÕt kÕ
C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng t vÊn- thiÕt kÕ ®Çu ngµnh cña
ngµnh ho¸ chÊt.
C«ng ty cã:
-Tªn giao dÞch quèc tÕ lµ Chemical Engineering Corporation viÕt t¾t lµ CECO.
-Trô së chÝnh ®Æt t¹i 21A C¸t linh- §èng ®a- Hµ néi
-Tæng vèn ph¸p ®Þnh lµ
: 3.379.000.000®
Trong ®ã:
Vèn cè ®Þnh
: 3.071.000.000®
Vèn lu ®éng
: 308.000.000®
2. Chøc n¨ng nhiÖm vô cña C«ng ty thiÕt kÕ c«ng nghiÖp ho¸ chÊt.
2.1. Chøc n¨ng.
C«ng ty thiÕt kÕ c«ng nghiÖp ho¸ chÊt lµ mét ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp trùc
thuéc Tæng c«ng ty ho¸ chÊt ViÖt nam, lµ tæ chøc kinh tÕ do nhµ níc ®Çu t, thµnh lËp
vµ tæ chøc qu¶n lý, ho¹t ®éng kinh doanh, nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x·
héi do nhµ níc giao thÓ hiÖn qua nhiÖm vô kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ n¨m do Tæng c«ng
ty ho¸ chÊt giao.
2.2. NhiÖm vô.
Ho¹ch ®Þnh tæ chøc thùc hiÖn, kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trªn c¸c
lÜnh vùc t vÊn vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ chÊt, t vÊn x©y dùng: kh¶o s¸t thiÕt kÕ
c¸c c«ng tr×nh nghµnh ho¸ chÊt vµ liªn quan, c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp vµ d©n
dông: nghiªn cøu qu¸ tr×nh thiÕt bÞ c«ng nghÖ ho¸ chÊt vµ b¶o vÖ m«i trêng; s¶n xuÊt
thùc nghiÖm vµ dÞch vô khoa häc kÜ thuËt , s¶n xuÊt mét sè s¶n phÈm ho¸ chÊt; tæng
16
thÇu c¸c c«ng tr×nh x©y dùng cã vèn ®Çu t níc ngoµi nh»m môc ®Ých t×m kiÕm lîi
nhuËn ®Ó:
- Hoµn thµnh kÕ ho¹ch do Tæng c«ng ty vµ nhµ níc giao.
- Bï ®¾p ®îc chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
- Hoµn thµnh nghÜa vô nép ng©n s¸ch cho Nhµ níc.
- Cã lîi nhuËn vµ tÝch luü ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh.
- Sö dông cã hiÖu qu¶ vµ b¶o qu¶n tèt vµ ph¸t triÓn ®ång vèn vµ
hÖ thèng c¬ së vËt chÊt do Tæng c«ng ty giao cho.
- Ch¨m lo tèt vµ tõng bíc n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn
cho toµn bé c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty.
- Båi dìng n©ng cao tr×nh ®é cña c¸n bé c«ng nh©n viªn.
3. C¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña C«ng ty ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Hãa chÊt.
C«ng ty ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Hãa chÊt ®· ®îc Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t, Bé x©y
dùng, Bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng cÊp chøng chØ hµnh nghÒ trªn c¸c lÜnh
vùc t vÊn ®Çu t; t vÊn x©y dùng, m«i trêng, ho¹t ®éng trong ph¹m vi c¶ níc:
* Chøng chØ hµnh nghÒ t vÊn x©y dùng:
Sè DK 0144-08-00-01-075
ngµy
25/4/1996.
Gi¸m
®èc
* Chøng chØ hµnh nghÒ t vÊn ®Çu t níc ngoµi:
phã gi¸m ®èc
phã gi¸m ®èc
Sè 36/BKD-CCHN ngµy 22/12/1997.
Chøng
chØ ®¨ng
kÝ ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ
vµ®ång
biÖnqu¶n
ph¸plýb¶o
vÖhäc
m«i
Héi*
®ång
Héi ®ång
qlc l
héi
khoa
trêng (§¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng) kiÓm ®Þnh m«i trêng.
Sè 60 §K-KH-CNMT ngµy 2/9/1995.
khèi ql nghiÖp
khçi nghiªn cøu
khèi thùc
Ngoµi
C«ng
®· ®îc nhËn chøng chØ ISO 9001
sèthi
77392
sx vµ
c«ng
vôra ngµy 26/12/2000
hiÖn
dùty
¸n
trong lÜnh vùc t vÊn thiÕt kÕ c«ng t×nh c«ng nghÖ vµ d©n dông do BvQI (Bureau
Veritas Quality) cÊp.
chi nh¸nh Ct
t¹i tp. hcm
4. Bé m¸y tæ chøc vµ qu¶n lý kinh doanh cña c«ng ty thiÕt kÕ c«ng nghiÖp ho¸
tt kü thuËt
tt t vÊn
chÊt.
vµ m«i trêng
q.a
®Çu t
Bé m¸y tæ chøc vµ qu¶n lý kinh doanh cña C«ng ty ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Ho¸
chÊt ®îc thÓ
hiÖn ë s¬ ®å sau: p. c«ng nghÖ
v¨n phßng
l¾p ®Æt
p.tæ chøc
lao ®éng
p. tk ®iÖn ®ol
êng-t®h
p. kÕ ho¹ch
kinh doanh
p. tk thiÕt bÞ
p. kÕ to¸n tµi
chÝnh
tt chèng ¨n
mßn vµ kiÓm
®Þnh
c«ngtr×nh
p. kü thuËt vµ
qu¶n lý ®Ò ¸n
phßng tkxd
p.cÊpth¶iníc
p. xuÊt b¶n
s¬ ®å 1:bé m¸y qu¶n lý tæ17
chøc kinh doanh
cña C«ng ty ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt
4.1. Gi¸m ®èc.
Gi¸m ®èc C«ng ty ThiÕt kÕ C«ng nghiÖp Ho¸ chÊt do Héi ®ång qu¶n trÞ quyÕt
®Þnh bæ nhiÖm, miÔn nhiÖm, khen thëng, kû luËt theo ®Ò nghÞ cña cña Tæng C«ng ty
Ho¸ chÊt ViÖt nam.
Gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm tríc Héi §ång Qu¶n trÞ, Tæng C«ng Ty Ho¸ ChÊt
ViÖt nam vµ tríc ph¸p luËt vÒ mäi ho¹t ®éng cña C«ng ty.
Gi¸m ®èc lµ ngêi cã quyÒn lùc cao nhÊt trong C«ng ty vµ cã nhiÖm vô ®iÒu
hµnh tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong C«ng ty vµ ®¹i diÖn cho c«ng ty
trong c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i
4.2. Phã gi¸m ®èc.
Phã gi¸m ®èc C«ng ty ®îc Gi¸m ®èc ®Ò nghÞ vµ ®îc Tæng gi¸m ®èc Tæng
C«ng ty bæ nhiÖm.
Phã gi¸m ®èc lµ ngêi gióp viÖc cho gi¸m ®èc C«ng ty vµ chÞu tr¸ch nhiªm vÒ
c¸c c«ng viÖc ®îc ph©n c«ng hoÆc uû quyÒn vµ b¸o c¸o c¸c c«ng viÖc ®îc giao cho
l·nh ®¹o.
4.3. KÕ to¸n trëng.
KÕ to¸n trëng gióp Gi¸m ®èc chØ ®¹o thùc hiÖn c«ng viÖc kÕ to¸n, thèng kª
cña C«ng ty. KÕ to¸n trëng cña C«ng ty ®îc Gi¸m ®èc C«ng ty ®Ò nghÞ vµ Tæng
Gi¸m ®èc C«ng ty bæ nhiÖm.
4.4. C¸c phßng ban chøc n¨ng.
C¸c phßng ban chuyªn m«n nghiÖp vô cã chøc n¨ng tham mu, gióp viÖc cho
gi¸m ®èc trong qu¶n lý C«ng ty trªn c¸c lÜnh vùc do Gi¸m ®èc C«ng ty ph©n c«ng
- Phßng kü thuËt qu¶n lý ®Ò ¸n: cã chøc n¨ng qu¶n lý chÊt lîng c¸c ®Ò ¸n tríc
khi giao cho kh¸ch hµng.
* Khèi qu¶n lý nghiÖp vô:
18
Bao gåm:
- Phßng KÕ ho¹ch - Kinh doanh.
- Phßng Tæ chøc lao ®éng.
- Phßng KÕ to¸n Tµi chÝnh.
- Phßng Q.A.
- V¨n phßng.
a) Phßng KÕ ho¹ch- kinh doanh:
Phßng kÕ ho¹ch kinh doanh cã chøc n¨ng nhiÖm vô lµ:
+ Tham mu cho Gi¸m ®èc C«ng ty vÒ c«ng t¸c kÕ ho¹ch, tæ chøc viÖc híng
dÉn vµ giao kÕ ho¹ch cho c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc. LËp b¸o c¸o ®Þnh kú vµ ®ét xuÊt cho
l·nh ®¹o.
+ LËp kÕ ho¹ch kinh doanh bè chÝ x¾p xÕp ®iÒu ®éng c«ng viÖc trong C«ng ty.
+ §Ò xuÊt c¸c ph¬ng ¸n kinh doanh, trùc tiÕp tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh,
thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch C«ng ty giao.
+ Khai th¸c c«ng viÖc chuÈn bÞ c¸c hîp ®ång kinh tÕ, thùc hiÖn c¸c hîp ®ång
kinh tÕ, bè chÝ s¾p xÕp tiÕn ®é s¶n xuÊt, ph©n bæ c«ng viÖc vµ tiÒn l¬ng cho c¸c ®¬n
vÞ thùc hiÖn hîp ®ång trªn c¬ së quy ®Þnh cña C«ng ty
+ Thùc hiÖn kiÓm tra gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty, ®¶m b¶o
cho mäi ho¹t ®éng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c«ng ty ®óng chÕ ®é, ®óng
nguyªn t¾c trong c¸c kh©u nghiÖp vô ®ång thêi gãp ý kiÕn hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý
cña C«ng ty.
b) Phßng tæ chøc lao ®éng vµ tiÒn l¬ng:
Chøc n¨ng nhiÖm vô cña Phßng tæ chøc lao ®éng- tiÒn l¬ng lµ:
+ Tham mu cho Gi¸m ®èc C«ng ty vÒ c¸c c«ng t¸c: Tæ chøc c¸n bé, nh©n sù,
lao ®éng, tiÒn l¬ng, c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é víi ngêi lao ®éng, c«ng t¸c qu¶n trÞ hµnh
chÝnh, b¶o vÖ néi bé.
+ C¨n cø vµo chÕ ®é chÝnh s¸ch cña nhµ níc Phßng tæ chøc lao ®éng – tiÒn
l¬ng cã tr¸ch nhiÖm tham mu, dù th¶o quy chÕ qu¶n lý c«ng ty. Khi quy chÕ C«ng ty
®îc ban hµnh th× cã biÖn ph¸p phæ biÕn, ®«n ®èc, theo dâi viÖc thùc hiÖn quy chÕ ®ã
®ång thêi tËp hîp ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn ®Ó bæ xung kÞp thêi c¸c quy ®Þnh cÇn
thiÕt.
+ Tæ chøc vµ ph©n c«ng c¸n bé qu¶n lý vµ hå s¬ c¸n bé, hå s¬ b¶o hiÓm x·
héi, b¶o hiÓm y tÕ, mét c¸ch khoa häc, ®Çy ®ñ kh«ng ®Ó h háng kh«ng ®Ó thÊt l¹c.
+ C¨n cø vµo t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu cña c«ng viÖc cña
C«ng ty Phßng tæ chøc lao ®éng - tiÒn l¬ng thùc hiÖn tæ chøc tuyÓn dông nh©n sù, cö
19
c¸n bé ®i ®µo t¹o, båi dìng tËp huÊn n©ng cao tr×nh ®é cho phï hîp víi yªu cÇu cña
c«ng viÖc.
c) Phßng kÕ to¸n tµi chÝnh:
Chøc n¨ng nhiÖm vô:
+ Thùc hiÖn ghi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh c¸c sè liÖu hiÖn cã, t×nh h×nh lu©n
chuyÓn vµ sö dông tµi s¶n, vËt t, tiÒn vèn qu¸ tr×nh vµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n suÊt
kinh doanh.
+ KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, thu chi tµi chÝnh
thu nép, thanh to¸n, gi÷ g×n vµ sö dông tµi s¶n vËt t, tiÒn vèn, kinh phÝ ng¨n ngõa c¸c
vi ph¹m chÕ ®é chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh cña nhµ níc ®èi víi doanh nghiÖp.
+ Cung cÊp sè liÖu cho viÖc ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, kiÓm tra ph©n tÝch
c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh.
+ Tham mu cho Gi¸m ®èc C«ng ty vÒ c«ng t¸c qu¶ lý tµi chÝnh trong c«ng ty.
+Tæ chøc ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm viÖc b¶o qu¶n lu tr÷ hå s¬ ®Æc biÖt lµ c¸c
ho¸ ®¬n chøng tõ quan träng.
d) V¨n phßng:
Tham mu cho Gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c tæ chøc s¾p xÕp, bè chÝ lÞch häp, lÞch
c«ng t¸c trong C«ng ty, lÞch tiÕp kh¸ch vµ chuÈn bÞ ®ãn tiÕp kh¸ch cña C«ng ty.
®) Phßng Q.A
Tham mu cho gi¸m ®èc vÒ c«ng t¸c qu¶n lý chÊt lîng trong toµn C«ng ty.
* Khèi thùc hiÖn dù ¸n:
Bao gåm c¸c phßng ban chuyªn m«n kü thuËt ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n c«ng
tr×nh cña C«ng ty. Khèi qu¶n lý dù ¸n bao gåm c¸c phßng sau:
Trung t©m t vÊn ®Çu t: Cã chøc n¨ng thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc t vÊn ®Çu t, t
vÊn x©y dùng nh lËp c¸c b¸o c¸o tiÒn kh¶ thi, b¸o c¸o kh¶ thi, tæng dù to¸n. cho c¸c
c«ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t.
Phßng thiÕt kÕ c«ng nghÖ l¾p ®Æt: Cã chøc n¨ng thùc hiÖn thiÕt kÕ vÒ c«ng
nghÖ vµ l¾p ®Æt cho c¸c c«ng tr×nh
Phßng thiÕt kÕ ®iÖn do lêng tù ®éng ho¸ thùc hiÖn thiÕt kÕ ®iÖn, ®o lêng
cho c¸c c«ng tr×nh vµ h¹ng môc c«ng tr×nh x©y dùng.
Phßng thiÕt kÕ thiÕt bÞ thùc hiÖn thiÕt kÕ c¸c thiÕt bÞ phôc vô c¸c c«ng tr×nh
nh c¸c b¨ng t¶i, b¨ng truyÒn c¸c thiÕt bÞ khuÊy trén...
Phßng thiÕt kÕ x©y dùng thùc hiÖn thiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh hoÆc c¸c h¹ng môc
c«ng tr×nh.
Tæ cÊp th¶i níc thùc hiÖn nghiªn cøu thiÕt kÕ hÖ th«ng cÊp níc vµ th¶i níc
cho c¸c c«ng tr×nh.
Tæ xuÊt b¶n.
20
- Xem thêm -
.DOC 
62 
7623 
35 
