Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ 1giới thiệu chung về ngân hàng công thương việt nam...

Tài liệu 1giới thiệu chung về ngân hàng công thương việt nam

.DOC
76
68
88

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi : Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng Céng S¶n ViÖt nam trong c¸c nghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VII vµ lÇn thø VIII, nÒn kinh tÕ níc ta ®· chuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng X· héi chñ nghÜa. Qu¸ tr×nh vËn ®éng nµy ®ßi hái c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi chuyÓn biÕn vµ thay ®æi thêng xuyªn. LÜnh vùc tiÒn tÖ tÝn dông Ng©n hµng ®éng kinh doanh tiÒn tÖ lµ lo¹i h×nh ho¹t ®éng mang tÝnh n¨ng ®éng vµ rñi ro cao - cÇn ®îc c¶i biÕn, ®æi míi nh»m ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe cña thÞ trêng. H¬n n÷a, yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi ng©n hµng lµ kh«ng nh÷ng ph¶i ph¸t triÓn kh«ng ngõng ®Ó thÝch nghi vµ tån t¹i mµ cßn ph¶i gi÷ vai trß tiªn phong trong viÖc ®Þnh híng cho nh÷ng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Do vËy, c¸c ng©n hµng cµng cÇn ph¶i n¨ng ®éng h¬n, nhËy c¶m h¬n vµ tØnh t¸o h¬n ®Ó cã thÓ thùc hiÖn tèt vai trß cña m×nh, ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ. ViÖt nam míi bíc vµo kinh tÕ thÞ trêng nªn yªu cÇu nµy cµng trë nªn cÊp thiÕt. Thùc tÕ cho thÊy r»ng, trong nh÷ng n¨m võa qua, ®Æc biÖt lµ n¨m 1998 vµ 1999, hµng lo¹t c¸c vô viÖc x¶y ra liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông gi÷a c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ trong níc ®· lµm ¶nh hëng kh«ng Ýt tíi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ bíc ph¸t triÓn cña tõng doanh nghiÖp, tõng ng©n hµng nãi riªng. Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn lµ m« h×nh míi trong hÖ thèngng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt nam ®îc thµnh lËp díi h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn. HiÖn nay hÖ thèng nµy võa vËn hµnh ®Ó ph¸t triÓn, võa rót kinh nghiÖm ®Ó ®Þnh h×nh. Lµ lo¹i h×nh non trÎ, l¹i ho¹t ®éng trong m«i trêng kinh tÕ thÞ trêng cha æn ®Þnh, do vËy, t×nh h×nh ®Æt ra ®èi víi c¸c ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn còng kh«ng n»m ngoµi bèi c¶nh trªn. Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, víi ®Æc tÝnh riªng cã cña m×nh, c¸c NHTMCP ®· cã nh÷ng ph¸t huy nhÊt ®Þnh ®ãng gãp vµo sù nghiÖp x©y dùng chung cña ®Êt níc, tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®îc, ®· béc lé kh¸ nhiÒu h¹n chÕ . Do vËy, viÖc nghiªn cøu Ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông vµ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay lµ cÇn thiÕt. 2.Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi : 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông, rñi ro trong kinh doanh tÝn dông cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. -Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ ®Ó h¹n chÕ rñi ro tÝn dông nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña khèi c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu : §Ò tµi nghiªn cøu chñ yÕu vÒ ho¹t ®éng tÝn dông vµ rñi ro cña nã t¹i c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn . Nghiªn cøu thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông ë mét sè Ng©n hµng TMCP t¹i Hµ néi : Ng©n hµng TMCP Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng, Ng©n hµng TMCP Kü th¬ng, Ng©n hµng TMCP C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh... lµ c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn cã Héi së t¹i Hµ néi. 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu : §Ò tµi sö dông c¸c ph¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch kinh tÕ, ph©n tÝch tæng hîp, hÖ thèng ho¸ lý luËn... 5. KÕt qu¶ vµ nh÷ng vÊn ®Ò míi cña ®Ò tµi KÕt qu¶: -Nªu ®îc tæng quan vÒ Ng©n hµng th¬ng m¹i, rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng th¬ng m¹i. - Nghiªn cøu, hÖ thèng ho¸ c¸c biÖn ph¸p cã thÓ ¸p dông t¹i ViÖt nam trong viÖc h¹n chÕ rñi ro tÝn dông. §iÓm míi: - Tæng quan vÒ Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn, thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông cña khèi c¸c ng©n hµng nµy vµ c¸c nguyªn nh©n cña chóng. - §Ò xuÊt híng ®æi míi qu¶n lý tÝn dông tõ ®ã ®a ra c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn. -Mét sè kiÕn nghÞ víi c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn víi môc ®Ých h¹n chÕ rñi ro tÝn dông. 6. Néi dung vµ bè côc cña ®Ò tµi : -Lêi nãi ®Çu. - Ch¬ng 1 : Ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM vµ vÊn ®Ò rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dôngcña NHTM. - Ch¬ng 2 : Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông vµ rñi ro tÝn dông ë c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn ViÖt nam. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - Ch¬ng 3 : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ rñi ro trong kinh doanh tÝn dông t¹i c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn. -KÕt luËn : - Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. - Ngoµi ra ®Ò tµi cßn cã mét sè biÓu b¶ng liªn quan. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ch¬ng I ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM vµ vÊn ®Ò rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông cña NHTM - Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ I thÞ trêng. 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng th¬ng m¹i: Ph¬ng thøc s¶n xuÊt T b¶n chñ nghÜa ra ®êi ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu rÊt lín ®èi víi ho¹t ®éng tiÒn tÖ , ®ßi hái ph¶i cã c¸c tæ chøc chuyªn ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ. Vµo thÕ kû XV, ng©n hµng ra ®êi nh»m thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ph¸t hµnh giÊy b¹c vµo lu th«ng, nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng, cho vay, ®æi tiÒn, chuyÓn ng©n vµ c¸c dÞch vô tiÒn tÖ kh¸c. ViÖc thµnh lËp mét sè ng©n hµng híng vµo phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn thªm mét bíc nghÒ ng©n hµng ë c¸c níc ý, Hµ lan, §øc... Cïng víi sù ph¸t triÓn vµ th¾ng thÕ cña chÕ ®é TBCN, hÖ thèng ng©n hµng ®· cã nh÷ng ph¸t triÓn vît bËc vµo cuèi thÕ kû XVII. Lóc nµy, c¸c tæ chøc tµi chÝnh ngoµi chøc n¨ng ph¸t hµnh tiÒn cßn thùc hiÖn viÖc ®i vay ®Ó cho vay ®ång thêi víi c¸c nghiÖp vô hèi ®o¸i, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, ph¸t hµnh c¸c c«ng cô lu th«ng tÝn dông...VÒ mÆt b¶n chÊt, ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng trong giai ®o¹n nµy còng ®· thùc hiÖn nghiÖp vô cña mét ng©n hµng th¬ng m¹i. Nhng cha xuÊt hiÖn thuËt ng÷ Ng©n hµng th¬ng m¹i . Lóc nµy, ng©n hµng võa lµm chøc n¨ng ph¸t hµnh tiÒn, võa lµm chøc n¨ng kinh doanh. §©y lµ giai ®o¹n chñ nghÜa t b¶n tù do c¹nh tranh nªn ng©n hµng ho¹t ®éng còng hoµn toµn mang tÝnh ®éc lËp, cha cã tÝnh hÖ thèng vµ phô thuéc vµo nhau. Cuèi thÕ kû XIX, s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ ph¸t triÓn kÐo theo sù ph¸t triÓn vÒ quy m« vµ ph¹m vi nghiÖp vô cña c¸c ng©n hµng . Song trong lu th«ng cã qu¸ nhiÒu lo¹i tiÒn do nhiÒu ng©n hµng ph¸t hµnh lµm c¶n trë viÖc lu th«ng hµng ho¸. Do vËy Nhµ níc ®· ph¶i ban hµnh ®¹o luËt chØ cho mét sè ng©n hµng ®îc ph¸t hµnh tiÒn. Mçi quèc gia chØ cã mét hoÆc mét sè ng©n hµng ®îc ph¸t hµnh tiÒn. §ã lµ c¸c ng©n hµng cã tiÒm lùc vµ quy m« lín. Nh÷ng ng©n hµng kh«ng ®îc phÐp ph¸t hµnh tiÒn lµ c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i . Thêi kú nµy, c¸c ng©n hµng ph¸t triÓn vµ gÆt h¸i ®îc nh÷ng kÕt qu¶ to lín ®Õn møc C. M¸c ®· cho r»ng Ng©n hµng lµ “t¹o phÈm tuyÖt t¸c nhÊt vµ hoµn thiÖn nhÊt “ trong sè c¸c t¹o phÈm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Cuèi thÕ kû XIX, hÇu hÕt c¸c níc Ch©u ¢u ®Òu ban hµnh ®¹o luËt chØ cho phÐp mét ng©n hµng duy nhÊt ®îc ph¸t hµnh tiÒn. Nh vËy, lóc nµy hÖ thèng ng©n hµng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh hai cÊp lµ ng©n hµng ph¸t hµnh vµ ng©n hµng trung gian. Vµo ®Çu thÕ kû XX, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh thuéc quyÒn së h÷u t nh©n, do ®ã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ nãc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vÜ m« trong t×nh h×nh kinh tÕ ph¸t triÓn ®· gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. TiÕp ®Õn cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1929-1933 ®· buéc c¸c níc ph¶i cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó duy tr× viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, do ®ã viÖc t¸ch chøc n¨ng cña ng©n hµng ®îc thÓ hiÖn ë møc ®é cao h¬n: h×nh thµnh hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp: -Ng©n hµng Trung ¬ng võa lµm chøc n¨ng ph¸t hµnh võa lµm chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vÒ tiÒn tÖ , tÝn dông ng©n hµng. - Ng©n hµng kinh doanh (ng©n hµng th¬ng m¹i) : Lµ trung gian tµi chÝnh cã giÊy kinh doanh cña chÝnh phñ ®Ó cho vay tiÒn vµ më c¸c kho¶n tiÒn göi... vµ chuyªn vÒ viÖc ®a ngêi cho vay vµ ngêi ®i vay gÆp nhau lµ trung gian tµi chÝnh, thùc hiÖn kinh doanh tiÒn tÖ tÝn dông vµ dÞch vô ng©n hµng, cã vai trß quan träng trong viÖc tËp trung, thu hót c¸c nguån vèn nhµn rçi ®Ó ®Çu t vµo nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ lµm ¨n cã l·i thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ. ë ViÖt nam, tõ ngµy thµnh lËp cho ®Õn n¨m 1988, hÖ thèng ng©n hµng mét cÊp võa thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông, ngo¹i hèi võa kiªm nhiÖm ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng chuyªn nghiÖp. §Æc trng cña hÖ thèng ng©n hµng lóc nµy lµ thùc hiÖn mÖnh lÖnh cña nÒn kinh tÕ tËp trung, nÆng vÒ bao cÊp, hiÖu qu¶ thÊp, kh«ng t¹o ®éng lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ, thËm chÝ chÊt lîng tÝn dông kÐm v× mäi rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh trong ho¹t ®éng ng©n hµng ®Òu ®îc ng©n s¸ch nhµ níc bï ®¾p; nÒn kinh tÕ bÞ suy yÕu.... §øng tríc t×nh h×nh ®ã, §¶ng chñ tr¬ng chuyÓn m¹nh ho¹t ®éng ng©n hµng sang h¹ch to¸n kinh tÕ vµ kinh doanh X· héi chñ nghÜa vµ “Bªn c¹nh nhiÖm vô qu¶n lý lu th«ng tiÒn tÖ cña ng©n hµng nhµ níc, cÇn x©y dùng hÖ thèng ng©n hµng chuyªn nghiÖp kinh doanh tÝn dông vµ dÞch vô ng©n hµng ho¹t ®éng theo chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ... “ §ång thêi kiÖn toµn Ng©n hµng Nhµ níc lµm nhiÖm vô ph¸t hµnh vµ qu¶n lý nhµ níc vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông. Ph¸t triÓn c¸c ng©n hµng chuyªn nghiÖp lµ tæ chøc kinh doanh tÝn dông vµ dÞch vô ng©n hµng... 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Th¸ng 3.1988, NghÞ ®Þnh 53/CP ®îc ban hµnh víi néi dung c¬ b¶n “ChuyÓn h¼n hÖ thèng Ng©n hµng sang ho¹t ®éng kinh doanh...”. Th¸ng 9.1990, hai Ph¸p lÖnh Ng©n hµng ®· ®îc th«ng qua vµ c«ng bè. Trªn c¬ së ®ã, hÖ thèng NHTM ®îc h×nh thµnh bao gåm c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i Quèc doanh, Ng©n hµngTh¬ng m¹i Cæ phÇn, c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c, lµ nh÷ng ph¸p nh©n kinh doanh tiÒn tÖ, cung øng dÞch vô ng©n hµng cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n, th«ng qua ®ã t×m kiÕm lîi nhuËn. §Õn n¨m 1999, hÖ thèng NH ViÖt nam ®· ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n cao vÒ sè lîng, c¬ cÊu vµ lo¹i h×nh: - 6 NHTM quèc doanh víi 1.200 chi nh¸nh víi nguån vèn tù cã do Nhµ níc cÊp -4 ng©n hµng liªn doanh víi níc ngoµi, -H¬n 800 Quü tÝn dông nh©n d©n c¬ së, -47 NHTM cæ phÇn gåm 27 NHTMCP ®« thÞ vµ 20 NHTMCP n«ng th«n , 5 c«ng ty tµi chÝnh vµ cho thuª tµi chÝnh. HiÖn nay c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn do chñ tr¬ng ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña §¶ng, víi ®Æc ®iÓm lµ së h÷u cña nhiÒu ngêi, ho¹t ®éng kinh doanh víi chøc n¨ng nhiÖm vô nh mét Ng©n hµng Th¬ng m¹i, ®· vµ ®ang chøng tá sù tån t¹i cÇn thiÕt kh¸ch quan cña m×nh trong nÒn kinh tÕ ViÖt nam. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i Cæ phÇn níc ta cßn rÊt nhá nhoi vÒ tÇm cì, vÒ n¨ng lùc tµi chÝnh, kh¶ n¨ng kinh doanh vµ c¸c dÞch vô ng©n hµng cßn nghÌo nµn. Nguån vèn tù cã cña c¸c Ng©n hµng TMCP chñ yÕu lµ do c¸c cæ ®«ng lµ thÓ nh©n, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn ... ®ãng gãp, tû träng vèn ®ãng gãp cña c¸c cæ ®«ng quèc doanh cßn rÊt thÊp do vËy kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm. §©y còng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan do thêi gian ho¹t ®éng cßn qu¸ ng¾n, lµ lo¹i h×nh kinh doanh míi, non trÎ, võa vËn hµnh ®Ó ph¸t triÓn võa rót kinh nghiÖm ®Ó ®Þnh h×nh nªn kh«ng tr¸nh khái cã nh÷ng tån t¹i vµ khiÕm khuyÕt. Nh vËy, c¸c Ng©n hµng trung gian chuyÓn sang c¬ chÕ míi theo xu híng ngµy cµng ®a thµnh phÇn, kÕt hîp chuyªn m«n ho¸ vµ ®a n¨ng ho¸, ph¸t triÓn c¶ vÒ sè lîng vµ c¬ cÊu, n©ng cao sù nhËy c¶m c¹nh tranh trªn thÞ trêng. M«i trêng ho¹t ®éng ng©n hµng hiÖn nay kh«ng cßn ë nh÷ng bíc s¬ khai cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nã ®· vµ ®ang thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n vµ cã mét vai trß rÊt to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. H¬n n÷a, Ng©n hµng ph¶i lµ ngêi ®i tríc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ ph¸t triÓn, phôc vô yªu cÇu cña CNH vµ H§H ®Êt níc. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Nh V.I.Lªnin ®· nãi ”...Kh«ng cã nh÷ng ng©n hµng lín th× sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc CNXH...” vµ hÖ thèng ng©n hµng ”....lµ c¸i g× gièng bé x¬ng cña x· héi XHCN...” 2. §Þnh nghÜa NHTM : §Ó ®a ra ®îc mét ®Þnh nghÜa vÒ NHTM, ngêi ta thêng ph¶i dùa vµo tÝnh chÊt vµ môc ®Ých ho¹t ®éng cña nã trªn thÞ trêng tµi chÝnh, vµ ®«i khi cßn kÕt hîp tÝnh chÊt, môc ®Ých vµ ®èi tîng ho¹t ®éng. LuËt Ng©n hµng cña Ph¸p, n¨m 1941 ®Þnh nghÜa : “Ng©n hµng lµ nh÷ng xÝ nghiÖp hay c¬ së nµo hµnh nghÒ thêng xuyªn nhËn cña c«ng chóng díi h×nh thøc ký th¸c hay h×nh thøc kh¸c c¸c sè tiÒn mµ hä dïng cho chÝnh hä vµo c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu, tÝn dông hay dÞch vô tµi chÝnh”. Hay nh LuËt cña Ng©n hµng Ên §é 1950, ®îc bæ sung 1959 ®· nªu : “Ng©n hµng lµ c¬ së nhËn c¸c kho¶n tiÒn ký th¸c ®Ó cho vay hay tµi trî, ®Çu t ”. Nh÷ng ®Þnh nghÜa ®¹i lo¹i nh vËy lµ c¨n cø vµo môc ®Ých, tÝnh chÊt ho¹t ®éng. Mét lo¹t ®Þnh nghÜa kh¸c l¹i c¨n cø vµo sù kÕt hîp víi ®èi tîng ho¹t ®éng. VÝ dô nh LuËt Ng©n hµng §an M¹ch n¨m 1930 ®Þng nghÜa : “nh÷ng nhµ b¨ng thiÕt yÕu gåm c¸c nghiÖp vô nhËn tiÒn ký th¸c, bu«n b¸n vµng b¹c, hµnh nghÒ th¬ng m¹i vµ c¸c gi¸ trÞ ®Þa èc, c¸c ph¬ng tiÖn tÝn dông vµ hèi phiÕu, thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô chuyÓn ng©n, ®øng ra b¶o hiÓm... ” MÆc dï cã nhiÒu c¸ch thÓ hiÖn kh¸c nhau, nhng ph©n tÝch, khai th¸c néi dung cña c¸c ®Þnh nghÜa ®ã, ngêi ta dÔ dµng nhËn thÊy c¸c NHTM ®Òu cã chung mét tÝnh chÊt lµ viÖc nhËn tiÒn ký th¸c - tiÒn göi kh«ng kú h¹n vµ cã kú h¹n, ®Ó sö dông vµo c¸c nghiÖp vô cho vay, chiÕt khÊu vµ c¸c dÞch vô kinh doanh kh¸c cña chÝnh Ng©n hµng. ë ViÖt Nam, trong bíc chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng XHCN. Mäi ngêi ®îc tù do kinh doanh theo ph¸p luËt, ®îc b¶o hé quyÒn së h÷u vµ thu nhËp hîp ph¸p, c¸c h×nh thøc së h÷u cã thÓ hçn hîp, ®an kÕt víi nhau h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng. C¸c doanh nghiÖp, kh«ng ph©n biÖt quan hÖ së h÷u ®Òu tù chñ kinh doanh, hîp t¸c vµ c¹nh tranh b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt. Theo híng ®ã, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn tÊt yÕu sÏ t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt vµ ®ßi hái sù ra ®êi cña nhiÒu lo¹i h×nh ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. Cho nªn ®Ó t¨ng cêng qu¶n lý, híng dÉn ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®ång thêi b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Theo ®iÒu 20 LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông cña ViÖt Nam cã nªu: “ Tæ chøc tÝn dông lµ doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp theo quy ®Þnh cña luËt nµy vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, lµm dÞch vô ng©n hµng víi néi dung nhËn tiÒn göi vµ sö dông tiÒn göi ®Ó cÊp tÝn dông, cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n” . Tõ ®Þnh nghÜa chung ®ã, c¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ môc tiªu ho¹t ®éng LuËt cßn chØ râ c¸c lo¹i h×nh ng©n hµng gåm : Ng©n hµng th¬ng m¹i, Ng©n hµng ph¸t triÓn, Ng©n hµng ®Çu t, Ng©n hµng chÝnh s¸ch vµ c¸c lo¹i h×nh ng©n hµng kh¸c. Ngµy nay, trong thÕ giíi hiÖn ®¹i, ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh lµ m«i giíi trªn thÞ trêng tµi chÝnh ngµy cµng ph¸t triÓn vÒ sè lîng vµ quy m« ho¹t ®éng, ®a d¹ng vµ phong phó, ho¹t ®éng ®an xen lÉn nhau. Ngêi ta ph©n biÖt ng©n hµng th¬ng m¹i víi c¸c tæ chøc m«i giíi tµi chÝnh kh¸c lµ ë chç ng©n hµng th¬ng m¹i lµ ng©n hµng kinh doanh tiÒn göi, chñ yÕu lµ tiÒn göi kh«ng kú h¹n, chÝnh tõ ho¹t ®éng ®ã ®· t¹o c¬ héi cho ng©n hµng th¬ng m¹i cã thÓ lµm t¨ng béi sè tiÒn göi cña kh¸ch hµng trong hÖ thèng ng©n hµng cña m×nh. §ã lµ ®Æc trng c¬ b¶n ®Ó ph©n biÖt ng©n hµng th¬ng m¹i víi c¸c ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c. 3. Vai trß cña NHTM trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng : NÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ nÒn kinh tÕ mµ mäi ho¹t ®éng kinh tÕ trong ®ã ®Òu do thÞ trêng ®iÒu tiÕt theo quy luËt cung cÇu, vËn ®éng theo quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan. Kinh tÕ thÞ trêng ®îc vËn hµnh vµ ®iÒu chØnh bëi mét hÖ thèng thÞ trêng phøc t¹p vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ tinh vi trong ®ã c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®îc tù do ho¹t ®éng trong khu«n khæ ph¸p luËt. Do vËy c¸c chñ thÓ kinh tÕ ph¶i biÕt vËn dông s¸ng t¹o, t¹o cho m×nh lîi thÕ trong kinh doanh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn . Ho¹t ®éng cña quy luËt cung cÇu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lu«n t¹o ra sù c¹nh tranh m¹nh mÏ, lµm ®éng lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµm n¶y sinh nhiÒu lo¹i ng©n hµng. Mçi lo¹i ng©n hµng l¹i thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng nhÊt ®Þnh kh¸c nhau. Qua qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng th¬ng m¹i ta thÊy r»ng NHTM ra ®êi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ trë l¹i chÝnh NHTM l¹i ®ãng gãp mét vai trß to lín trong nÒn kinh tÕ ®Çy tÝnh phøc t¹p nµy: - Gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a cung vµ cÇu vÒ vèn, gi¶m chi phÝ lu th«ng, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn b»ng c¸ch tËp trung c¸c kho¶n vèn nhá ph©n 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 t¸n, thµnh lîng vèn lín t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ¸p dông kü thuËt hiÖn ®¹i, ®æi míi c«ng nghÖ, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng trëng th«ng qua viÖc ®Çu t vèn; - Thóc ®Èy dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ : chuyÓn vèn tõ nh÷ng lÜnh vùc kÐm hiÖu qu¶ vµo nh÷ng lÜnh vùc cã hiÖu qu¶ cao h¬n sao cho phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng; - Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ c«ng cô ®Ó nhµ níc ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ : b»ng ho¹t ®éng tÝn dông vµ thanh to¸n gi÷a c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i trong hÖ thèng, c¸c NHTM ®· gãp phÇn më réng khèi lîng tiÒn cung øng trong lu th«ng. Th«ng qua viÖc cÊp c¸c kho¶n tÝn dông cho c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ, NHTM thùc hiÖn viÖc dÉn d¾t c¸c luång tiÒn, tËp hîp vµ ph©n chia vèn cña thÞ trêng, ®iÒu tiÕt chóng mét c¸ch cã hiÖu qu¶, thùc thi vai trß ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp vÜ m« : “Nhµ níc ®iÒu tiÕt ng©n hµng, ng©n hµng dÉn d¾t thÞ trêng” -Ngoµi ra, víi c¸c dÞch vô phôc vô viÖc lu th«ng tiÒn tÖ, hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia, NHTM ®· kh«ng ngõng thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh trong níc vµ ngoµi níc. NHTM lµ cÇu nèi nÒn tµi chÝnh quèc gia víi nÒn tµi chÝnh quèc tÕ. II.Ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM: 1. Huy ®éng vèn: C¸c NHTM thùc hiÖn mét dÞch vô rÊt quan träng ®èi víi tÊt c¶ c¸c khu vùc cña nÒn kinh tÕ b»ng c¸ch cung øng nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ nh÷ng ph¬ng thøc dÔ dµng ®Ó nhËn tiÒn göi cña tæ chøc, c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c díi c¸c h×nh thøc tiÒn göi kh«ng kú h¹n, tiÒn göi cã kú h¹n vµ c¸c lo¹i tiÒn göi kh¸c. C¸c tæ chøc, c¸ nh©n, c¸c TCTD kh¸c ®îc nhËn mét kho¶n tiÒn thëng díi danh nghÜa l·i suÊt trªn tæng sè tiÒn göi, víi møc ®é an toµn vµ h×nh thøc thanh kho¶n cao. Ngoµi ra, c¸c NHTM cßn huy ®éng vèn díi d¹ng ph¸t hµnh c¸c giÊy tê cã gi¸, vay vèn ng¾n h¹n cña NHNN díi h×nh thøc t¸i cÊp vèn, vay cña c¸c TCTD kh¸c...Sè tiÒn huy ®éng ®îc th«ng qua h×nh thøc tiÒn göi vµ ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ lu«n s½n sµng ®¸p øng nhu cÇu vay vèn cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n. 2. Ho¹t ®éng tÝn dông : Chøc n¨ng c¬ b¶n cña ng©n hµng th¬ng m¹i lµ më réng tÝn dông, tõ nguån vèn huy ®éng ®îc, ®èi víi c¸c kh¸ch hµng tin cËy. Ngay tõ khi míi b¾t ®Çu, nh÷ng ngêi tæ chøc c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ®· lu«n t×m kiÕm c¸c c¬ héi ®Ó thùc hiÖn cho vay vµ ®Çu t, hëng lîi nhuËn tõ chªnh lÖch l·i suÊt cho 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 vay vµ l·i suÊt huy ®éng (l·i suÊt tiÒn göi ) sau khi trõ ®i c¸c chi phÝ. Hä coi ®ã lµ chøc n¨ng quan träng nhÊt cña m×nh. C.M¸c ®· viÕt “ c¸i mµ ngêi chñ ng©n hµng kinh doanh lµ b¶n th©n tÝn dông “ . Ngêi còng ®· viÕt “B¶n th©n chÕ ®é tÝn dông, mét mÆt lµ mét h×nh th¸i néi t¹i cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN, mÆt kh¸c lµ mét ®éng lùc thóc ®Èy ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN tiÕn lªn h×nh th¸i cao h¬n, tét cïng cã thÓ cña nã “ vµ “ ChÕ ®é tÝn dông ng©n hµng ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vËt chÊt vµ sù h×nh thµnh thÞ trêng thÕ giíi; ®Èy hai yÕu tè ®ã ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é cao nhÊt ®Þnh, víi t c¸ch lµ c¬ së vËt chÊt cña mét h×nh th¸i s¶n xuÊt míi “. TÝn dông ng©n hµng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ, nã ®· tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th¬ng nghiÖp, dÞch vô, xuÊt nhËp khÈu....cña ®Êt níc; ®· cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm ®êng vßng cho nhu cÇu d©n sinh vµ ph¸t triÓn ®Êt níc th«ng qua qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt ®Õn lu th«ng. Nh vËy, trong viÖc t¹o ra kh¶ n¨ng tÝn dông, c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ®· vµ ®ang thùc hiÖn chøc n¨ng x· héi ®Æc biÖt cña m×nh, lµm cho s¶n phÈm x· héi t¨ng lªn, vèn ®Çu t ®îc më réng vµ tõ ®ã, ®êi sèng d©n chóng ®îc c¶i thiÖn. Së dÜ tÝn dông ng©n hµng cã thÓ ®ãng ®îc vai trß quan träng cña m×nh lµ do nã ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh mét quy luËt tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng tÝn dông lµ mét nghiÖp vô hµng ®Çu, cã ý nghÜa quan träng, quyÕt ®Þnh ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét ng©n hµng, song nã kh«ng chØ ®¬n gi¶n vµ giíi h¹n ¶nh hëng trong ph¹m vi mét ng©n hµng, mét ngµnh, mét ®Þa ph¬ng mét thêi ®iÓm hay mét giai ®o¹n... mµ cßn ¶nh hëng tíi chÊt lîng, hiÖu qu¶, n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, ¶nh hëng tíi bíc tiÕn cña c¶ mét nÒn kinh tÕ, cña mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt, cña mét giai ®o¹n ph¸t triÓn x· héi, cña tr×nh ®é hoµ nhËp vµo céng ®ång kinh tÕ thÕ giíi hiÖn ®¹i. NhËn thøc ®Çy ®ñ ®óng ®¾n vai trß cña tÝn dông ®ßi hái con ngêi sö dông nã ph¶i biÕt t«n träng, ®èi xö víi nã nh mét khoa häc kinh tÕ thùc sù. Cho nªn dï ë bÊt cø mét thêi kú nµo, bèi c¶nh nµo th× yªu cÇu c¬ b¶n cña tÝn dông ng©n hµng vÉn ph¶i lµ HiÖn thùc, Kh¶ thi vµ HiÖu qu¶ . Tr¶i qua nhiÒu ph¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c nhau c¸c nhµ kinh tÕ häc ®· ®óc kÕt Ho¹t ®éng TÝn 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 dông - víi ®óng nghÜa nh C.M¸c ®· chØ ra - ph¶i tu©n theo c¸c nguyªn t¾c c¨n b¶n chung nhÊt: -Vèn vay ph¶i ®îc sö dông ®óng môc ®Ých cã hiÖu qu¶; -Vèn vay ph¶i ®îc ®¶m b¶o b»ng gi¸ trÞ vËt t hµng ho¸ t¬ng ®¬ng; -Vèn vay ph¶i ®îc hoµn tr¶ ®ñ c¶ gèc vµ l·i ®óng kú h¹n cam kÕt. Ba nguyªn t¾c tÝn dông trªn ®©y h×nh thµnh nh mét quy luËt ph¸t triÓn néi t¹i cña ho¹t ®éng tÝn dông, lµ quy ®Þnh bÊt kh¶ vi ph¹m, lµ mèi quan hÖ kh«ng thÓ t¸ch rêi trong kinh doanh tÝn dông. Thùc tÕ cho thÊy r»ng mét khi chØ mét trong ba nguyªn t¾c bÞ coi nhÑ th× sím muén còng dÉn ®Õn quan hÖ tÝn dông bÞ ph¸ vì , tÝn dông sÏ mÊt dÇn ®i vai trß vµ t¸c dông cña m×nh vµ trë thµnh vËt c¶n k×m h·m hoÆc ®Èy lïi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Cho nªn, khi nãi ®Õn vai trß “bµ ®ì “ cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ lµ nãi ®Õn lo¹i h×nh tÝn dông ®óng nghÜa, tu©n thñ nghiªm ngÆt c¶ ba nguyªn t¾c tÝn dông trªn ®©y vµ cã chÊt lîng cao. ChÊt lîng cña tÝn dông kh«ng ph¶i lµ mét kh¸i niÖm m¬ hå, trõu tîng. Nã ®îc thÓ hiÖn th«ng qua kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tu©n thñ ba nguyªn t¾c nµy vµ cuèi cïng chÊt lîng tÝn dông ®îc ph¶n ¸nh ®óng nh vai trß quan träng cña tÝn dông ®· ®îc ®Ò cËp ë trªn, vµo sù ph¸t ®¹t cña tõng tæ chøc kinh tÕ trong x· héi nãi riªng, vµo tèc ®é t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ vµ vµo tiÕn bé x· héi trong tõng thêi kú nãi chung. 3. C¸c dÞch vô ng©n hµng kh¸c : DÞch vô thanh to¸n : ViÖc ®a ra mét c¬ chÕ thanh to¸n, hay nãi mét c¸ch kh¸c, sù vËn ®éng vèn lµ mét nghiÖp vô quan träng do c¸c NHTM thùc hiÖn th«ng qua viÖc : më tµi kho¶n; cung øng c¸c ph¬ng tiÖn thanh to¸n; thùc hiÖn dÞch vô thanh to¸n trong níc cho kh¸ch hµng; thùc hiÖn c¸c dÞch vô thu hé vµ chi hé; dÞch vô ng©n quü... , th«ng qua mèi quan hÖ gi÷a ng©n hµng níc nµy lµ ®¹i lý cho ng©n hµng níc kh¸c víi c«ng nghÖ ng©n hµng hiÖn ®¹i ®· lµm cho qu¸ tr×nh thanh to¸n quèc tÕ diÔn ra nhanh chãng vµ thuËn lîi. Ngoµi ra, c¸c NHTM cßn: -Thùc hiÖn viÖc gãp vèn mua cæ phÇn cña c¸c TCTD kh¸c hoÆc cña c¸c doanh nghiÖp tõ nguån vèn ®iÒu lÖ vµ quü dù tr÷ cña m×nh. - Kinh doanh ngo¹i hèi vµ vµng. - Uû th¸c vµ nhËn uû th¸c, lµm ®¹i lý trong c¸c lÜnh vùc liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng; kinh doanh, cung øng dÞch vô b¶o hiÓm, dÞch vô t vÊn 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 tµi chÝnh tiÒn tÖ cho kh¸ch hµng, dÞch vô b¶o qu¶n hiÖn vËt quý, giÊy tê cã gi¸, cho thuª tñ kÐt, cÇm ®å vµ c¸c dÞch vô kh¸c... Qua t×m hiÓu chøc n¨ng nghiÖp vô vµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghiÖp vô cña NHTM, ta thÊy râ vai trß trung gian cña ng©n hµng vµ mèi quan hÖ t¸ch biÖt gi÷a ngêi cho vay tiÒn vµ ngêi ®i vay tiÒn: Khi Ng©n hµng ph¸t ra mét kho¶n tiÒn vay, sè vèn ®ã n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña Ng©n hµng, nªn sù vËn ®éng cña nã nh thÕ nµo Ng©n hµng rÊt khã theo dâi. Kh¶ n¨ng rñi ro chÝnh lµ ë ®©y. XÐt vÒ mÆt chñ quan, viÖc chän lùa kh¸ch hµng cho vay lµ rÊt quan träng ®èi víi Ng©n hµng v× nÕu t×m hiÓu kh«ng kü lìng vÒ kh¸ch hµng th× Ng©n hµng cã thÓ chuèc lÊy tai ho¹ cho m×nh khi nh÷ng ®ång tiÒn ra ®i mµ kh«ng trë vÒ. Cßn vÒ mÆt kh¸ch quan, mäi rñi ro ®èi víi kh¸ch hµng trong kinh doanh ®Òu lµ rñi ro cña Ng©n hµng, bëi vèn kinh doanh cña kh¸ch hµng lµ mét phÇn vèn vay tõ Ng©n hµng. Trong khi ®ã, nguån vèn ®Ó Ng©n hµng ®em ®i cho vay chñ yÕu lÊy tõ tiÒn huy ®éng ®îc, tøc lµ phÇn lín sè tiÒn ®Ó cho vay kh«ng thuéc së h÷u cña Ng©n hµng. Ng©n hµng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o qu¶n, g×n gi÷ vµ lµm sinh lîi sè tiÒn huy ®éng ®ã. V× vËy NHTM sÏ ph¶i g¸nh chÞu rñi ro tõ nhiÒu phÝa: rñi ro tõ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc c¸c c¸ nh©n ®i vay, rñi ro tõ phÝa ngêi göi tiÒn vµ rñi ro tõ phÝa c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i kh¸c. §ã lµ cßn cha kÓ ®Õn nh÷ng rñi ro riªng cã kh¸c cña ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng. III. Rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng: 1. Rñi ro lµ g×? Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, kinh doanh vµ rñi ro lµ hai ph¹m trï cÆp ®«i. Kinh tÕ thÞ trêng lµm ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, b×nh ®¼ng ho¸ ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn nµy vµ thóc ®Èy c¹nh tranh lÉn nhau. Rñi ro - tuy lµ ”sù bÊt tr¾c g©y ra mÊt m¸t thiÖt h¹i “ - “ sù bÊt tr¾c cô thÓ liªn quan ®Õn mét biÕn cè kh«ng mong ®îi “ - song l¹i lµ hiÖn tîng tÊt yÕu trong c¬ chÕ thÞ trêng, trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh. Rñi ro xuÊt hiÖn ë nh÷ng ®iÓm yÕu, kÐm hiÖu qu¶, mÊt c©n ®èi trong ph¸t triÓn kinh tÕ. Rñi ro võa lµ nguyªn nh©n võa lµ hËu qu¶ cña nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ kh«ng cã hiÖu qu¶. Nã t¹o thøc ¨n, nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh ®µo th¶i tù nhiªn c¸c doanh nghiÖp yÕu kÐm, thóc ®Èy sù chÊn chØnh thÝch nghi cña c¸c doanh nghiÖp, t¹o xu híng ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ cã hiÖu qu¶ cho nÒn kinh tÕ. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM còng kh«ng n»m ngoµi sù t¸c ®éng trªn. ThËm chÝ ng©n hµng ph¶i lu«n ý thøc ®îc r»ng hÇu nh kh«ng cã lo¹i nghiÖp vô nµo, kh«ng cã lo¹i dÞch vô nµo cña ng©n hµng lµ kh«ng cã rñi ro. H¬n n÷a, kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c, NHTM ngoµi sù c¹nh tranh víi nhau trªn ho¹t ®éng nghiÖp vô ng©n hµng thuÇn tuý cßn c¹nh tranh víi nhau trªn c¬ së c¸c mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng cña m×nh. V× vËy, kh¶ n¨ng rñi ro cña ng©n hµng trong kinh doanh tiÒn tÖ lµ kh¶ n¨ng rñi ro nh©n ®«i . 2. Ph©n lo¹i rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng “ Kinh doanh cña Ng©n hµng lµ mét nghÒ l¾m rñi ro “ . Qua thèng kª, c¸c rñi ro cña NHTM chñ yÕu tËp trung vµo nh÷ng d¹ng sau: 2.1. Rñi ro tÝn dông : Rñi ro tÝn dông lµ “ lç tiÒm tµng vèn cã ®îc t¹o ra khi cÊp tÝn dông cho mét kh¸ch hµng “. §©y lµ lo¹i rñi ro lín nhÊt vµ thêng xuyªn x¶y ra trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng. V× vËy, “ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro nµy lµ tr¸ch nhiÖm chÝnh cña nghÒ ng©n hµng “ Rñi ro trong tÝn dông x¶y ra khi bªn ®i vay, trong mét giao dÞch, kh«ng thùc hiÖn ®îc viÖc thanh to¸n tiÒn vay theo thêi h¹n vµ ®iÒu kiÖn trong hîp ®ång lµm cho ngêi cho vay ph¶i g¸nh chÞu tæn thÊt tµi chÝnh. Rñi ro tÝn dông cã mu«n h×nh mu«n vÎ, víi nhiÒu h×nh th¸i, mµu s¾c, cung bËc kh¸c nhau, chóng lu«n tiÒm Èn hay nãi mét c¸c kh¸c lu«n r×nh rËp trong suèt qu¸ tr×nh tríc, trong vµ sau khi cho vay vµ biÓu hiÖn ra bªn ngoµi lµ mãn vay kh«ng thu håi ®îc, nî qu¸ h¹n, nî khã ®ßi, mÊt vèn... Ho¹t ®éng cña NHTM chñ yÕu lµ ho¹t ®éng tÝn dông vµ Ng©n hµng thu lîi chñ yÕu b»ng c¸ch cho vay: PhÇn lín Tµi s¶n Cã cña Ng©n hµng lµ ë d¹ng tiÒn cho vay vµ thêng t¹o ra tíi 60% thu nhËp cña Ng©n hµng. Nhng rñi ro ®a l¹i cho Ng©n hµng tõ lÜnh vùc nµy nh÷ng thiÖt h¹i nÆng nÒ, cã khi dÉn ®Õn ph¸ s¶n . Lý do lµ c¸c kho¶n tiÒn cho vay ( chiÕm tíi h¬n 60% Tµi s¶n Cã) kÐm láng h¬n so víi Tµi s¶n Cã kh¸c bëi chóng kh«ng thÓ chuyÓn thµnh tiÒn mÆt tríc khi c¸c mãn vay ®ã ®¸o h¹n. Rñi ro tÝn dông lµ rñi ro phøc t¹p nhÊt, qu¶n lý vµ phßng ngõa khã kh¨n nhÊt . Nghiªn cøu vËn ®éng tÝn dông ta thÊy mçi trêng hîp ®Òu cã møc ®é rñi ro nhÊt ®Þnh kh¸c nhau mµ biÓu hiÖn bªn ngoµi lµ kh«ng thu håi ®îc nî, nî qu¸ h¹n, nî khã ®ßi, vèn bÞ ®äng, mÊt vèn... §Ó xem xÐt thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông cña mét NHTM, ngêi ta thêng xÐt ®Õn tØ träng nî qu¸ h¹n cao hay thÊp. Trong tØ träng nî qu¸ h¹n, ngêi ta cßn chia ra tØ träng nî qu¸ h¹n díi mét 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 n¨m, nî qu¸ h¹n trªn mét n¨m, nî qu¸ h¹n khã ®ßi, nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi...C¸c tØ träng nµy cµng cao th× kh¶ n¨ng b¶o toµn vèn tÝn dông cña Ng©n hµng cµng thÊp. Ng©n hµng kh«ng thÓ lo¹i trõ kh¶ n¨ng rñi ro, song rñi ro tÝn dông ®ßi hái ng©n hµng ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé h÷u hiÖu míi cã thÓ ng¨n ngõa bít rñi ro, h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra. Nh trªn ®· ®Ò cËp, rñi ro tÝn dông lµ rñi ro phøc t¹p nhÊt , thêng xuyªn x¶y ra nhÊt vµ còng g©y ra cho ng©n hµng nh÷ng tæn thÊt to lín nhÊt do tØ träng ®Çu t cho vay trong sö dông vèn lín nhÊt. ViÖc nghiªn cøu rñi ro trong ho¹t ®éng tÝn dông sÏ cho ta cã mét c¸i nh×n toµn côc, tõ ®ã cã thÓ t×m ®îc nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña c¸c NHTM nãi chung vµ c¸c NHTMCP nãi riªng. 2.2. Rñi ro vÒ nguån vèn: Rñi ro nguån vèn thêng x¶y ra díi hai h×nh thøc: -Rñi ro do thõa vèn: NHTM th«ng qua h×nh thøc “®i vay ®Ó cho vay “ nh»m kiÕm lîi nhuËn, cßn nguån vèn tù cã “ chØ lµ c¸i ®Öm chèng ®ì sù sôt gi¸ cña c¸c tµi s¶n cã “Khi nguån vèn huy ®éng cña ng©n hµng bÞ ø ®äng cã nghÜa lµ ng©n hµng kh«ng cho vay ra ®îc hoÆc kh«ng sö dông hÕt, trong khi ®ã ng©n hµng vÉn ph¶i tr¶ l·i cho ngêi göi tiÒn., chi c¸c chi phÝ nghiÖp vô, c¸c chi phÝ qu¶n lý. NÕu kh«ng kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, ®Õn mét chõng mùc nµo ®ã, møc ®é thua lç lín sÏ dÉn ®Õn viÖc ®ãng cöa ng©n hµng. -Rñi ro do thiÕu vèn: Do viÖc chuyÓn ho¸n c¸c kú h¹n sö dông vèn vµ nguån vèn kh«ng nhÞp nhµng dÉn tíi viÖc ng©n hµng kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu cho vay vµ ®Çu t hoÆc nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng. Thùc tÕ, ng©n hµng thêng chØ cã c¸c nguån vèn ng¾n h¹n trong khi sö dông vèn l¹i lµ c¸c kú h¹n dµi h¬n; nguån vèn tù cã Ýt nhng l¹i cho vay víi tæng d nî qu¸ sè lÇn cho phÐp lµm thiÕu hôt kh¶ n¨ng thanh to¸n cuèi cïng; hoÆc v× mét nguyªn nh©n nµo ®ã, hoÆc do sù ®ån ®¹i thÊt thiÖt trong giíi kinh doanh vµ c«ng chóng lµm gi¶m gi¸ trÞ chÊt lîng tµi s¶n cã cña ng©n hµng lµm lîng tiÒn göi t¹i ng©n hµng bÞ rót å ¹t trong khi ®ã sè tiÒn ®Çu t cã kú h¹n cha ®Õn thêi ®iÓm ®Ó thu håi, g©y t×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng. Rñi ro nµy thÓ hiÖn ng©n hµng thiÕu vèn ho¹t ®éng do ®ã kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng kÐm. V× vËy ng©n hµng l¹i cµng khã lßng huy ®éng ®îc vèn do sù c¹nh tranh gi÷a c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh trªn thÞ trêng vèn, tõ ®ã ph¹m vi ho¹t ®éng cña ng©n hµng bÞ thu hÑp, cã nguy c¬ ®i ®Õn vì nî. 2.3. Rñi ro l·i suÊt: 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 L·i suÊt lµ “ Chi phÝ ®Ó vay hoÆc gi¸ ph¶i tr¶ ®Ó thuª vèn trong mét thêi gian nµo ®ã. “Nh vËy l·i suÊt còng lµ mét lo¹i gi¸ c¶. Trong c¬ chÕ thÞ trêng, gi¸ c¶ lu«n biÕn ®éng theo quan hÖ cung cÇu, nªn l·i suÊt còng lu«n biÕn ®æi. Rñi ro l·i suÊt lµ rñi ro ng©n hµng ph¶i g¸nh chÞu khi cã sù biÕn ®éng vÒ l·i suÊt lµm gi¶m tiÒn l·i vµ thu nhËp cña ng©n hµng. ThiÖt h¹i do rñi ro l·i suÊt g©y ra lµm chi phÝ cho nguån vèn lín h¬n chi phÝ sö dông vèn. NÕu t×nh tr¹nh nµy kÐo dµi sÏ dÉn ®Õn thua lç trong kinh doanh cña ng©n hµng. 2.4. Rñi ro tØ gi¸ hèi ®o¸i: “ TØ gi¸ hèi ®o¸i lµ gi¸ c¶ cña mét ®ång tiÒn tÝnh ra mét ®ång tiÒn kh¸c “ Rñi ro hèi ®o¸i lµ rñi ro xuÊt hiÖn trong nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi do sù biÕn ®éng vÒ tØ gi¸ gi÷a c¸c ®ång tiÒn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tØ gi¸ lu«n biÕn ®éng, “Víi sù biÕn ®æi cña tØ gi¸ hèi ®o¸i, bÊt kú mét kho¶n më nµo cho dï dµi hay ng¾n , ®èi víi mét ®ång tiÒn nhÊt ®Þnh, ®Òu cã thÓ t¹o cho ng©n hµng ph¶i ®èi mÆt víi rñi ro tØ gi¸ hèi ®o¸i.....“ 2.5. Rñi ro trong thanh to¸n: Lµ lo¹i rñi ro xuÊt hiÖn trong thao t¸c nghiÖp vô vµ lu©n chuyÓn chøng tõ trong qu¸ tr×nh thanh to¸n. Th«ng thêng, lo¹i rñi ro nµy kh«ng g©y thiÖt h¹i qu¸ lín vÒ vËt chÊt song còng lµm ¶nh hëng tíi tiÕn ®é giao dÞch vµ møc ®é tin cËy cña kh¸ch hµng. 2.6. Rñi ro thuÇn tuý : Lµ c¸c rñi ro nh: thiªn tai, ®éng ®Êt, ho¶ ho¹n.... hoÆc : lõa ®¶o, trém c¾p, tham nhòng... 2.7. Rñi ro mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n : “ §©y lµ lo¹i rñi ro riªng cã cña ng©n hµng vµ liªn quan ®Õn sù sèng cßn cña doanh nghiÖp ng©n hµng “ vµ thêng lµ hËu qu¶ cña mét hay nhiÒu rñi ro trªn, khiÕn cho ng©n hµng mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶, th©m hôt vèn tù cã dÉn ®Õn ph¸ s¶n. Sau ®©y lµ b¶ng tæng kÕt c¸c lo¹i rñi ro cña Ng©n hµng th¬ng m¹i 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Rñi ro NHTM Rñi ro Rñi ro Rñi ro Rñi ro Rñi ro Rñi ro tÝn nguån vèn l·i hèi thanh suÊt ®o¸i to¸n thuÇn tuý dông Rñi ro vì nî Trªn ®©y lµ nh÷ng rñi ro c¬ b¶n nhÊt cña NHTM. Mçi rñi ro x¶y ra ®Òu dÉn ®Õn hËu qu¶ ®èi víi mét ng©n hµng, thËm chÝ ¶nh hëng tíi toµn hÖ thèng ng©n hµng. Do vËy, viÖc “ ®¸nh gi¸ c¸c rñi ro lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña nghÒ ng©n hµng “. Vµ khi nhËn thøc, ®¸nh gi¸ ®óng vÒ rñi ro “ ta cã thÓ chÊp nhËn rñi ro mét c¸ch cã ý thøc vµ cã kÕ ho¹ch ®Ó ®èi phã víi hËu qu¶ khi sù viÖc xÊu ®i “. Cho nªn chóng ta cÇn t×m hiÓu c¸c nguyªn nh©n cña nã . 3. Nguyªn nh©n g©y nªn rñi ro tÝn dông: Qua nghiªn cøu tæng hîp vµ thèng kª, c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu g©y nªn rñi ro tÝn dông cña ng©n hµng bao gåm: 3.1. Nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng : C¸c thiÖt h¹i ®«i khi n¶y sinh tõ nguyªn nh©n thiªn tai nh b·o lôt, h¹n h¸n, ho¶ ho¹n vµ ®éng ®Êt. Nh÷ng thay ®æi vÒ nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng hoÆc vÒ kü thuËt mét ngµnh c«ng nghiÖp cã thÓ lµm sôp ®æ c¶ c¬ ®å cña mét h·ng kinh doanh vµ ®Æt ngêi ®i vay tõng lµm ¨n cã l·i vµo thÕ thua lç. Mét cuéc ®×nh c«ng kÐo dµi, viÖc gi¶m gi¸ ®Ó c¹nh tranh hoÆc viÖc mÊt mét ngêi qu¶n lý giái cã thÓ lµm thiÖt h¹i nghiªm träng ®Õn kh¶ n¨ng chi tr¶ tiÒn vay cña ngêi ®i vay. 3.2 “ Th«ng tin kh«ng c©n xøng “ Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, ng©n hµng thùc hiÖn nghiÖp vô Nî vµ Cã chuyÓn vèn tõ ngêi göi tiÒn sang ngêi ®i vay tiÒn - Toµn bé giao dÞch nµy sÏ 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 su«n sÎ nÕu c¸c bªn tham gia ®Òu cã nh÷ng th«ng tin vµ hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ nhau. Song mét thùc tÕ cßn tån t¹i lµ : mét bªn thêng kh«ng biÕt tÊt c¶ nh÷ng g× cÇn biÕt vÒ phÝa bªn kia vµ “Sù kh«ng c©n b»ng vÒ th«ng tin mµ mçi bªn cã ®îc nh vËy ®îc gäi lµ “th«ng tin kh«ng c©n xøng “ “ViÖc thiÕu th«ng tin trong c¸c giao dÞch nµy sÏ ®a ®Õn “ Sù chän lùa ®èi nghÞch “ vµ “Rñi ro ®¹o ®øc. “ Chän lùa ®èi nghÞch x¶y ra tríc khi diÔn ra giao dÞch. B¶n chÊt vÊn ®Ò lµ thay v× lùa chän nh÷ng ngêi tr¶ ®îc nî ®Ó cho vay, nhµ ng©n hµng - mÆc dï kh«ng mong muèn - song v× th«ng tin kh«ng c©n xøng - ®· chän ngêi tÝch cùc vay nhÊt ®Ó cho vay, nhng l¹i lµ ngêi Cã kh¶ n¨ng t¹o ra kÕt côc Kh«ng tr¶ ®îc nî, g©y rñi ro cho ng©n hµng. Th«ng tin kh«ng c©n xøng cã thÓ sÏ dÉn ®Õn rñi ro vÒ ®¹o ®øc sau khi giao dÞch. §ã lµ hiÖn tîng ngêi vay do thiÕu ®¹o ®øc, thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng tr¸i víi cam kÕt sau khi nhËn ®îc kho¶n tiÒn vay, ®a ®Õn viÖc khã cã thÓ hoµn tr¶ mãn vay, g©y rñi ro cho ng©n hµng . Th«ng tin kh«ng c©n xøng trªn thÞ trêng tµi chÝnh dÉn tíi sù lùa chän ®èi nghÞch vµ rñi ro ®¹o ®øc ®· ®Æt c¸c ng©n hµng tríc nguy c¬ rñi ro cao. Muèn ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶, thu ®îc lîi nhuËn, tr¸nh t×nh tr¹ng kinh doanh thua lç, nî khª ®äng dÉn ®Õn ph¸ s¶n , c¸c ng©n hµng ph¶i thËt tØnh t¸o ®Ó cã nh÷ng nguån th«ng tin c©n xøng nh»m vît qua ®îc sù Chän lùa ®èi nghÞch vµ Rñi ro vÒ ®¹o ®øc 3.3. Sù ®iÒu khiÓn cña c¬ chÕ thÞ trêng : C¬ chÕ thÞ trêng, víi c¸c quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu, quy luËt gi¸ c¶... lµ bµn tay v« h×nh ®iÒu khiÓn mäi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vµ quyÕt ®Þnh sù sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp. NHTM lµ mét doanh nghiÖp. Ng©n hµng muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ph¶i ho¹t ®éng sinh lêi. Bëi vËy, còng nh tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh kh¸c, muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ng©n hµng ph¶i gi¶i quyÕt ®îc c¸c m©u thuÉn n¶y sinh trong qu¸ tr×nh kinh doanh : m©u thuÉn vÒ gi¸ c¶ (l·i suÊt), vÒ møc cung cÇu cña vèn, vÒ c¸c s¶n phÈm dÞch vô cung øng cho kh¸ch hµng... Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt m©u thuÉn, c¸c ng©n hµng c¹nh tranh nhau quyÕt liÖt vµ tÊt yÕu cã ng©n hµng th¾ng lîi vµ cã ng©n hµng chÞu rñi ro thÊt b¹i. LÞch sö ng©n hµng ®· ghi l¹i nhiÒu trêng hîp ng©n hµng ph¸ s¶n vµ c¸c cuéc khñng ho¶ng ng©n hµng : Tõ n¨m 1930 ®Õn 1933, lµn sãng ph¸ s¶n ng©n hµng ®· trµn tõ ¸o, §øc, Anh sang Mü; riªng ë Mü cã 9.096 ng©n hµng ph¶i ngõng ho¹t ®éng; Sù ®æ bÓ cña hµng lo¹t c¸c ng©n hµng nh NH Bankhaus Herstatt cña §øc (1974), ng©n hµng quèc gia Franklin - ng©n hµng 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ®øng thø 12 cña Mü (1974), bµi häc ®¾t gi¸ cña NH Baring, mét ng©n hµng cã tªn tuæi ra ®êi tõ 1762 bÞ ®æ vì vµo n¨m 1995, vµ gÇn ®©y c¬n ¸c méng Daiwa chi nh¸nh cña ng©n hµng NhËt b¶n t¹i New York - thua lç tíi 1,1 tû USD ®· cho ta thÊy sù kh¾t khe ®Õn møc nµo cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Ngoµi ra, cÇn xÐt ®Õn mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng, khi ng©n hµng ®ãng vai chñ nî - dïng nguån vèn huy ®éng ®îc ®em cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n cÇn vèn vay - Thùc tÕ cho thÊy trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp lµ kh¸ch hµng vay vèn vµ giao dÞch víi ng©n hµng còng thêng gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro nhÊt ®Þnh mµ hËu qu¶ lµ sù ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp kh«ng cßn lµ hiÖn tîng riªng cã cña mét nÒn kinh tÕ æn ®Þnh hay kh«ng æn ®Þnh, hoÆc cña mét níc ph¸t triÓn hay ®ang ph¸t triÓn : Vµo nh÷ng n¨m kinh tÕ khñng ho¶ng (1967), ë CHLB §øc chØ cã 3930 doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n th× ë nh÷ng n¨m kinh tÕ t¹m thêi æn ®Þnh (1981), cã tíi 11.590 doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n víi sè tiÒn vì nî 15 tØ M¸c, n¨m 1985 sè doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n lµ 19.200. ë Mü, 7 th¸ng ®Çu n¨m 1992 cã 59.188 c«ng ty bÞ ph¸ s¶n, t¨ng 16% so víi cïng kú n¨m1991. ChØ riªng th¸ng 7/1992, Mü cã tíi 8.580 c«ng ty bÞ ph¸ s¶n, t¨ng 11,6% so víi th¸ng 7/1991. N¨m 1990, sè doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n ë Ph¸p lµ 47.118, n¨m 1991: 52.965 vµ n¨m 1992: 57.956. §Æc biÖt, sè doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n n¨m 1991 gÇn gÊp ®«i sè doanh nghiÖp míi thµnh lËp cña n¨m 1991. TÊt nhiªn ë ®©y cßn cã yÕu tè liªn quan tíi N¨ng lùc tµi chÝnh, N¨ng lùc ®iÒu hµnh, N¨ng lùc xö lý th«ng tin vµ nghiÖp vô trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ. NÒn kinh tÕ lµ mét “c¬ thÓ sèng “. Sù rñi ro vì nî cña mét hay mét sè kh¸ch hµng trong mét ngµnh nµo ®ã cã thÓ ¶nh hëng lín ®Õn c¸c ngµnh cã liªn quan. MÆt kh¸c, trong mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng- khi ng©n hµng ®ãng vai trß ®i vay (nhËn tiÒn göi) - ng©n hµng còng cÇn ph¶i t«n träng quy luËt c¹nh tranh. HiÖn nay ngêi göi tiÒn kh«ng ®¬n thuÇn göi tiÒn nh»m b¶o qu¶n tiÒn mµ lµ ®Ó sinh lêi. Hä ®· cã ®é nhËy c¶m rÊt cao víi thÞ trêng vµ c¹nh tranh cho phÐp hä lùa chän h×nh thøc, n¬i göi tiÒn sao cho cã lîi nhÊt. ¶nh hëng cña nhãm kh¸ch hµng nµy ®èi víi ng©n hµng lµ rÊt lín, thËm chÝ g©y ph¸ s¶n ng©n hµng. Víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt vµ ®iÖn tö tin häc, víi viÖc quèc tÕ ho¸ c¸c thÞ trêng tµi chÝnh, c«ng nghÖ ng©n hµng cµng ph¸t triÓn ngµy mét tinh vi vµ hiÖn ®¹i. H¬n n÷a, víi viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ng©n hµng vµ ®a n¨ng ho¸ c¸c tæ chøc trung gian tµi chÝnh, thÞ trêng tµi chÝnh tiÒn tÖ ngµy cµng s«i ®éng vµ c¹nh tranh ngµy cµng trë nªn gay g¾t. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, buéc lßng c¸c NHTM ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó ®øng v÷ng trong cuéc c¹nh tranh khèc liÖt nµy. 3.4. M«i trêng kinh tÕ cã ¶nh hëng ®Õn søc m¹nh tµi chÝnh cña ngêi ®i vay vµ thiÖt h¹i hay thµnh c«ng ®èi víi ngêi cho vay. Sù hng thÞnh hay suy tho¸i cña chu kú kinh doanh còng ¶nh hëng tíi lîi nhuËn cña ngêi vay vµ do vËy t¹o nªn niÒm vui hay g©y nªn nçi lo l¾ng cho ngêi ®i vay tiÒn. Trong giai ®o¹n kinh tÕ hng thÞnh, ngêi vay ho¹t ®éng tèt do lîi nhuËn thu ®îc t¬ng ®èi cao, nhng trong giai ®o¹n khñng ho¶ng kh¶ n¨ng hoµn tr¶ cña ngêi ®i vay bÞ gi¶m sót. Tuú vµo møc ®é nghiªm träng cña khñng ho¶ng vµ trêng ®é cña nã mµ viÖc ¶nh hëng lªn c¸c c¸ nh©n vµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt lu th«ng còng nh lªn kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n nî cña hä ë møc kh¸c nhau : Møc ®é khñng ho¶ng cµng cao, søc mua cña ngêi tiªu dïng cµng gi¶m sót g©y ra hiÖn tîng hµng ho¸ b¸n ra vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp lu th«ng còng gi¶m theo, ®ång thêi lîng tån kho cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt còng v× thÕ mµ t¨ng mét c¸ch miÔn cìng g©y ¶nh háng tíi lîi nhuËn cña hä. L¹m ph¸t còng cã ¶nh hëng bÊt lîi ®Õn c«ng viÖc kinh doanh : gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu, n¨ng lîng, lao ®éng... t¨ng lµm cho c¸c c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh dÉn ®Õn nhu cÇu tÝn dông t¨ng. Vµ kh«ng gièng nh lîi tøc, nî kh«ng gi¶m trong c¸c giai ®o¹n suy tho¸i. Nã cè ®Þnh vÒ sè lîng. Nî kh«ng thay ®æi t¬ng øng víi søc mua cña ®ång tiÒn, v× vËy ®· trë nªn g¸nh nÆng ®èi víi ngêi ®i vay , kÕt qu¶ lµ kh«ng tr¶ ®îc nî. ThiÓu ph¸t còng cã ¶nh hëng bÊt lîi ®Õn c«ng viÖc kinh doanh: chØ sè t¨ng gi¸ thÊp h¬n so víi l·i suÊt cho vay lµm cho c¸c doanh nghiÖp cÇm chõng trong vay vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt lµm cho tèc ®é t¨ng trëng tÝn dông chËm, ho¹t ®éng ng©n hµng ch÷ng l¹i, th©m hôt c¸n c©n v·ng lai; gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, møc lu chuyÓn hµng ho¸, thu ng©n s¸ch, ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n gi¶m g©y nªn t×nh tr¹ng kinh tÕ tr× trÖ, c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã c¬ héi ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thu lîi nhuËn, trong khi ®ã vÉn ph¶i duy tr× c¸c chi phÝ cè ®Þnh vµ ph¶i hoµn tr¶ vèn vµ l·i vay phôc vô cho c¸c chu kú kinh doanh tríc ®ã, kÕt qu¶ l¹i lµ kh«ng tr¶ ®îc nî.. 3.5. M«i trêng ph¸p lý trong kinh doanh lµ tæng hîp c¸c yÕu tè ph¸p lý cã t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh bao gåm hÖ thèng ph¸p luËt, hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m cho ph¸p luËt ®îc thùc thi vµ sù chÊp hµnh nghiªm chØnh 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ph¸p luËt cña c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c ngµnh cã liªn quan. Ho¹t ®éng kinh doanh lu«n chÞu sù t¸c ®éng cña 3 yÕu tè t¹o thµnh m«i trêng ph¸p lý nãi trªn. C¸c yÕu tè nµy cã quan hÖ ®an xen vµ t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh mét c¸ch tæng hîp chø kh«ng riªng rÏ, hay nãi mét c¸ch kh¸c chóng mang tÝnh ®ång bé cao. NÕu c¸c yÕu tè nµy t¸ch rêi nhau sÏ kh«ng tån t¹i mét m«i trêng ph¸p lý ®ång bé vµ khi ®ã sù t¸c ®éng riªng lÎ cña mét hay hai yÕu tè sÏ t¹o nªn mét néi dung kh¸c, mét ¶nh hëng kh¸c, thËm chÝ g©y nªn ¸ch t¾c hoÆc nh÷ng thua lç kh«ng ®¸ng cã hoÆc t¹o nh÷ng kÏ hë cho kÎ xÊu lîi dông. VÝ dô, nÕu thiÕu yÕu tè chÊp hµnh ph¸p luËt th× hÖ thèng ph¸p luËt vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn trë nªn mét hµnh lang ph¸p lý v¾ng vÎ thuÇn tuý kh«ng cã t¸c dông. Sù ®ång bé ë ®©y bao gåm : sù ®ång bé gi÷a hÖ thèng ph¸p luËt vµ c¸c v¨n b¶n díi luËt còng nh c¸c v¨n b¶n híng dÉn thùc hiÖn c¸c luËt; sù ®ång bé gi÷a c¸c nghµnh, c¸c cÊp liªn quan trong qu¸ tr×nh thùc thi ph¸p luËt vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn; sù ®ång bé (hoÆc phï hîp) gi÷a hÖ thèng ph¸p luËt víi nh÷ng biÕn ®æi trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi;... Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh cã mét hÖ thèng luËt ph¸p t¬ng øng. NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ßi hái c¸c yÕu tè ph¸p lý ph¶i rÊt râ rµng vµ chÆt chÏ, ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh doanh - ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, tÝn dông - ®i theo mét quü ®¹o nhÊt ®Þnh nh»m h¹n chÕ rñi ro. Trong giai ®o¹n ®Çu chuyÓn sang c¬ chÕ míi “ H¬n 8000 c¬ së kinh doanh tiÒn tÖ ngoµi hÖ thèng ng©n hµng quèc doanh ®ang buæi ”¨n nªn lµm ra” th× ®ïng mét c¸i, hµng lo¹t vì nî, ®e do¹ ph¸ s¶n .... H¼n lµ cã nhiÒu nguyªn nh©n, song, mét nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ do cha chuÈn bÞ ®îc m«i trêng ph¸p lý thÝch øng víi m«i trêng kinh tÕ. Nãi c¸c kh¸c, ho¹t ®éng kinh tÕ bÞ hôt hÉng do thiÕu c¸c ”luËt ch¬i” “ NhËn ®Þnh trªn ®· cho ta thÊy møc ®é quan träng cña m«i trêng ph¸p lý ®èi víi ho¹t ®éng ng©n hµng. Cïng víi m«i trêng kinh tÕ, m«i trêng ph¸p lý t¹o nªn m«i trêng cho vay cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i. M«i trêng cho vay cã thÓ ¶nh hëng tÝch cùc hay tiªu cùc, cã thÓ h¹n chÕ hay lµm t¨ng thªm rñi ro ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i. Qua c¸c ph©n tÝch trªn, ta thÊy ng©n hµng - trong sù ph¸t triÓn néi t¹i cña m×nh, trong mèi quan hÖ víi c¸c ng©n hµng kh¸c, trong mèi quan hÖ víi 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan