Lêi më ®Çu
Trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, qu¶n trÞ tµi chÝnh lµ c«ng
cô quan träng phôc vô cho viÖc qu¶n lý kinh tÕ c¶ vÒ mÆt vi m« vµ vÜ m«. Muèn cã ®îc
lîi nhuËn trong c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i thêng xuyªn
quan t©m ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt. Do ®ã c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ lµ c«ng viÖc träng t©m vµ
lu«n ®îc xoay quanh tríc c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ tµi chÝnh.
ViÖc doanh nghiÖp cã tån t¹i hay kh«ng phô thuéc vµo viÖc doanh nghiÖp cã b¶o
®¶m bï ®¾p ®îc chi phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh hay kh«ng. §iÒu dã cã
nghÜa lµ doanh nghiÖp ph¶i tÝnh to¸n hîp lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt theo ®óng sù tÝnh to¸n Êy. Chi phÝ lµ chØ tiªu chÊt lîng quan träng ph¶n ¸nh hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm thÊp hay cao, gi¶m
hay t¨ng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña viÖc qu¶n lý, sö dông vËt t lao ®éng tiÒn vèn. ViÖc phÊn
®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt lµ môc tiªu quan träng kh«ng nh÷ng cña mäi doanh
nghiÖp mµ cßn lµ vÊn ®Ò quan t©m cña toµn x· héi. V× vËy, c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n
xuÊt lµ mét kh©u quan trong ®¶m b¶o cung cÊp th«ng tin kÞp thêi chÝnh x¸c vÒ kÕt qu¶
ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ®¸p øng nhu cÇu trong viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lý, lµ yÕu tè ®¶m b¶o
sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nãi riªng, t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
nãi chung.
Qua qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i Trung t©m líi ®iÖn ph©n phèi cïng víi kiÕn thøc häc ë
trêng, em ®· nhËn thøc ®îc phÇn nµo vai trß quan träng cña viÖc qu¶n lý chi phÝ, h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm. Em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi: "Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c
biÖn ph¸p qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh" ®îc chia thµnh 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: Nh÷ng lý luËn chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ c«ng t¸c
qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm cña Trung t©m thiÕt bÞ líi ®iÖn ph©n phèi.
Ch¬ng III: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt vÒ t¨ng cêng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë Trung t©m thiÕt bÞ líi ®iÖn ph©n phèi.
1
ch¬ng I
Nh÷ng lý luËn chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ c«ng t¸c
qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp.
1. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp
1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
NÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn ®éng
vµ tiªu hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nãi c¸ch kh¸c, qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt hµng ho¸ lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp gi÷a ba yÕu tè : t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ
søc lao ®éng. §ång thêi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tiªu hao cña
chÝnh b¶n th©n c¸c yÕu tè trªn. Nh vËy ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸, ngêi lao ®éng
ph¶i bá chi phÝ vÒ thï lao lao ®éng, vÒ t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. V× thÕ sù
h×nh thµnh nªn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu kh¸ch
quan, kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ chñ quan cña ngêi s¶n xuÊt.
C¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp chi ra cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm, lao vô
dÞch vô ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Gi¸ trÞ s¶n phÈm gåm ba bé phËn lµ :
C,V,m.
Trong ®ã :
- C: Lµ toµn bé gi¸ trÞ t liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm
dÞch vô nh : KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô, n¨ng lîng... Bé
phËn nµy ®îc gäi lµ hao phÝ vËt chÊt.
- V: Lµ chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng tham gia qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm, dÞch vô, ®îc gäi lµ hao phÝ lao ®éng cÇn thiÕt.
- m : Lµ gi¸ trÞ míi do lao ®éng sèng t¹o ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt ra
gi¸ trÞ s¶n phÈm, dÞch vô.
Do vËy, chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c
hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ph¶i chi ra ®Ó tiÕn hµnh
s¶n xuÊt s¶n phÈm trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.
TiÕp theo sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc viÖc tiªu thô s¶n
phÈm ®Ó thu tiÒn vÒ. §Ó thùc hiÖn ®îc viÖc nµy, doanh nghiÖp còng ph¶i bá ra nh÷ng chi
2
phÝ nhÊt ®Þnh ch¼ng h¹n nh chi phÝ ®ãng gãi s¶n phÈm, chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, b¶o
qu¶n s¶n phÈm... H¬n n÷a, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù c¹nh tranh nh hiÖn
nay, ngoµi c¸c chi phÝ tiªu thô trªn, doanh nghiÖp cßn ph¶i bá ra chi phÝ ®Ó nghiªn cøu
thÞ trêng, chi phÝ qu¶ng c¸o ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm, chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm. Nh÷ng
kho¶n chi phÝ nµy ph¸t sinh trong lÜnh vùc lu th«ng s¶n phÈm nªn ®îc gäi lµ chi phÝ tiªu
thô hay chi phÝ lu th«ng s¶n phÈm.
Ngoµi nh÷ng chi phÝ nªu trªn, doanh nghiÖp cßn ph¶i thùc hiÖn ®îc nghÜa vô cña
m×nh víi Nhµ níc nh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc
biÖt, thuÕ khai th¸c tµi nguyªn... Nh÷ng kho¶n chi phÝ nµy ®Òu diÔn ra trong qu¸ tr×nh
kinh doanh v× thÕ ®ã còng lµ kho¶n chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Tãm l¹i, chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp lµ toµn bé chi phÝ
s¶n xuÊt, chi phÝ tiªu thô s¶n phÈm vµ c¸c kho¶n tiÒn thuÕ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá
ra ®Ó thùc hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
1.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
§Ó qu¶n lý vµ kiÓm tra chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ, tÝnh to¸n ®îc kÕt qu¶ tiÕt kiÖm chi phÝ ë tõng bé phËn s¶n xuÊt cña toµn doanh nghiÖp, doanh
nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i sau:
* Ph©n lo¹i chi phÝ theo yÕu tè chi phÝ :
C¸ch ph©n lo¹i nµy ®Ó phôc vô cho viÖc tËp hîp qu¶n lý c¸c chi phÝ theo néi dung
kinh tÕ ban ®Çu ®ång nhÊt cña nã mµ kh«ng xÐt ®Õn ®Þa ®iÓm ph¸t sinh vµ chi phÝ ®îc
dïng cho môc ®Ých g× trong s¶n xuÊt. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc x©y dùng vµ
ph©n tÝch ®Þnh møc vèn lu ®éng còng nh viÖc lËp, kiÓm tra vµ ph©n tÝch dù to¸n chi phÝ.
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh ë ViÖt Nam toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t
sinh lÇn ®Çu trong doanh nghiÖp ®îc chia thµnh c¸c yÕu tè nh:
+ YÕu tè nguyªn liÖu, vËt liÖu bao gåm toµn bé gi¸ trÞ tµi nguyªn vËt liÖu chÝnh,
nguyªn vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô sö dông vµo s¶n xuÊt kinh
doanh trong kú (lo¹i trõ gi¸ trÞ dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi cïng víi
nhiªn liÖu ®éng lùc).
+ YÕu tè nhiªn liÖu, ®éng lùc mua ngoµi sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh trong kú (trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi).
+ YÕu tè tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng : Ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô
cÊp mang tÝnh chÊt l¬ng chñ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc.
3
+ YÕu tè b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo tû lÖ quy
®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng chñ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n
viªn chøc.
+ YÕu tè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : Ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
+ YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi.
+ YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn : Ph¶n ¸nh toµn bé c¸c chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn cha
ph¶n ¸nh vµo c¸c yÕu tè trªn dïng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
* Ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc gi¸ thµnh
Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, gi¸ thµnh c«ng xëng s¶n phÈm bao gåm ba kho¶n môc
chi phÝ sau:
+ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp : gåm c¸c chi phÝ vÒ nguyªn liÖu, vËt liÖu,
nhiªn liÖu vµ ®éng lùc trùc tiÕp dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh.
+ Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : gåm c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ cho ngêi lao ®éng trùc
tiÕp s¶n xuÊt (chi phÝ tiÒn l¬ng,tiÒn c«ng) vµ c¸c kho¶n trÝch nép cña c«ng nh©n trùc tiÕp
s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ph¶i cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ cho hä.
+ Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ c¸c chi phÝ sö dông chung cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt
chÕ biÕn cña ph©n xëng, bé phËn kinh doanh cña doanh nghiÖp trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm.
Chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm chi phÝ tiÒn l¬ng, phô cÊp tr¶ cho nh©n viªn ph©n xëng,
chi phÝ vËt liÖu, dông cô dïng cho ph©n xëng, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh thuéc ph©n xëng
(bé phËn s¶n xuÊt), chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ph¸t sinh ë ph©n
xëng.
Ngoµi ra, khi tÝnh chØ tiªu gi¸ thµnh s¶n phÈm tiªu thô th× chØ tiªu gi¸ thµnh cßn
bao gåm kho¶n môc chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ chi phÝ b¸n hµng.
* Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi khèi lîng
s¶n xuÊt s¶n phÈm.
C¨n cø vµo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc
lao vô s¶n xuÊt trong kú, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc chia lµm hai lo¹i:
+ Chi phÝ cè ®Þnh (hay chi phÝ bÊt biÕn) lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng bÞ biÕn ®éng trùc
tiÕp theo sù thay ®æi cña khèi lîng s¶n xuÊt s¶n phÈm. Chi phÝ nµy gåm cã khÊu hao tµi
s¶n cè ®Þnh, chi phÝ b¶o dìng m¸y mãc thiÕt bÞ, tiÒn thuª ®Êt, chi phÝ qu¶n lý doanh
nghiÖp... Tuy nhiªn trong kú cã thÓ thay ®æi vÒ khèi lîng s¶n phÈm th× c¸c kho¶n chi phÝ
4
cè ®Þnh nµy chØ mang tÝnh chÊt t¬ng ®èi cã thÓ khèng ®æi hoÆc biÕn ®æi ngîc chiÒu. NÕu
nh trong kú cã sù thay ®æi vÒ khèi lîng s¶n phÈm th× c¸c kho¶n chi phÝ cè ®Þnh nµy tÝnh
trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm sÏ biÕn ®éng t¬ng quan tû lÖ nghÞch víi sù biÕn ®éng cña s¶n
lîng.
+ Chi phÝ biÕn ®æi (hay cßn gäi lµ chi phÝ kh¶ biÕn): lµ nh÷ng chi phÝ bÞ biÕn ®éng
mét c¸ch trùc tiÕp theo sù thay ®æi cña khèi lîng s¶n xuÊt s¶n phÈm c¸c chi phÝ nµy
còng t¨ng theo tû lÖ t¬ng øng. Thuéc vÒ chi phÝ kh¶ biÕn bao gåm chi phÝ vËt liÖu trùc
tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo tiªu thøc trªn cã ý nghÜa lín trong c«ng t¸c qu¶n lý
doanh nghiÖp. Nã gióp nhµ qu¶n lý t×m ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch øng víi tõng lo¹i
chi phÝ ®Ó h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nã còng gióp cho viÖc ph©n ®iÓm hoµ vèn ®Ó x¸c
®Þnh ®îc khèi lîng s¶n xuÊt nh»m ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
1.3. Gi¸ thµnh s¶n phÈm
1.3. Kh¸i niÖm
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé chi phÝ vËt chÊt vµ hao phÝ søc
lao ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó hoµn thµnh viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô mét lo¹i s¶n phÈm
nhÊt ®Þnh
1.3.2. Néi dung
* Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm vµ dÞch vô gåm:
- Chi phÝ vËt t trùc tiÕp : Bao gåm chi phÝ nguyªn liÖu, nhiªn liÖu sö dông trùc
tiÕp t¹o ra s¶n phÈm, dÞch vô.
- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ l¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n trÝch
nép cña c«ng nh©n trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm vµ dÞch vô mµ doanh nghiÖp ph¶i nép theo
quy ®Þnh nh b¶o hiÓm x· héi, kinh phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm y tÕ cña c«ng nh©n s¶n xuÊt.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung : Lµ c¸c chi phÝ sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, chÕ
biÕn cña ph©n xëng trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô. Bao gåm : Chi phÝ vËt
liÖu, c«ng cô lao ®éng nhá, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ph©n xëng, tiÒn l¬ng c¸c kho¶n
trÝch nép theo quy ®Þnh cña nh©n viªn ph©n xëng, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, chi phÝ
kh¸c b»ng tiÒn ph¸t sinh ë ph¹m vi ph©n xëng.
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm = Chi phÝ vËt t trùc tiÕp + Chi phÝ nh©n c«ng trùc
tiÕp + Chi phÝ s¶n xuÊt chung.
* Gi¸ thµnh tiªu thô cña s¶n phÈm, dÞch vô tiªu thô bao gåm:
5
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm, dÞch vô tiªu thô
- Chi phÝ b¸n hµng : Lµ toµn bé c¸c chi phÝ liªn quan tíi viÖc tiªu thô s¶n phÈm,
dÞch vô, bao gåm c¸c chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm.
- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp : Bao gåm c¸c chi phÝ cho bé m¸y qu¶n lý vµ ®iÒu
hµnh doanh nghiÖp, c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp nh : Chi phÝ c«ng cô lao ®éng nhá, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh phôc vô cho bé m¸y
qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp, tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch nép theo quy ®Þnh cña
bé m¸y qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp, chi phÝ mua ngoµi, chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn
ph¸t sinh ë doanh nghiÖp nh chi phÝ vÒ tiÕp kh¸ch, giao dÞch, chi c¸c kho¶n trî cÊp th«i
viÖc cho ngêi lao ®éng.
Gi¸ thµnh tiªu thô = gi¸ thµnh s¶n xuÊt + chi phÝ b¸n hµng + chi phÝ qu¶n lý
doanh nghiÖp.
1.3.3. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm
§Ó gióp cho viÖc nghiªn cøu vµ qu¶n lý tèt gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh x©y dùng
gi¸ c¶ hµng ho¸ cÇn ph¶i ph©n biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau. Cã hai c¸ch ph©n lo¹i
chñ yÕu lµ :
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬
së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc : Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh trªn c¬ së ®Þnh
møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ s¶n lîng s¶n phÈm hµng n¨m.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ : Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n
xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong kú còng nh s¶n lîng ®· s¶n xuÊt thùc tÕ
trong kú.
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi c¸c chi phÝ cÊu thµnh:
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn c¸c hao phÝ vËt
chÊt vµ hao phÝ lao ®éng sèng mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó hoµn thµnh viÖc s¶n xuÊt s¶n
phÈm nhÊt ®Þnh.
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm bao gåm : c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm
(chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt
chung) tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc hay lao vô ®· hoµn thµnh.
6
- Gi¸ thµnh tiªu thô cña s¶n phÈm tiªu thô: Lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn c¸c hao phÝ vËt
chÊt vµ hao phÝ lao ®éng sèng mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó hoµn thµnh viÖc s¶n xuÊt vµ
tiªu thô s¶n phÈm, lao vô nhÊt ®Þnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm tiªu thô bao gåm : Bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n
hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé dïng
®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
1.3.4. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Mçi doanh nghiÖp khi ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, th× doanh
nghiÖp ®ã ph¶i bá ra nh÷ng kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm.
Tõ ®ã ta thÊy chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt
thiÕt víi nhau, gi¸ thµnh s¶n phÈm cao hay thÊp phô thuéc vµo chi phÝ cao hay thÊp.
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh ®Òu gièng nhau vÒ chÊt : ®Òu biÓu hiÖn b»ng tiÒn
c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ nhng trong ph¹m vi vµ néi dung cña
chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau.
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ tÝnh toµn bé nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong mét kú
nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, n¨m). Gi¸ thµnh s¶n phÈm th× giíi h¹n sè chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn
quan ®Õn mét khèi lîng s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh.
II. C¸c nh©n tè chñ yÕu ¶nh hëng ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm vµ c¸c biÖn ph¸p phÊn ®©ó gi¶m chi phÝ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm
2.1. C¸c nh©n tè chñ yÕu ¶nh h ëng ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm
2.1.1 Nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ
Sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ viÖc ¸p dông nhanh chãng nh÷ng
thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt lµ nh©n tè cùc kú quan träng cho phÐp
c¸c doanh nghiÖp gi¶m ®îc chi phÝ h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ thµnh c«ng trong kinh
doanh.
M¸y mãc hiÖn ®¹i dÇn dÇn thay thÕ søc ngêi trong nh÷ng c«ng viÖc lao ®éng
nÆng nhäc còng nh ®ßi hái sù tinh vi, chÝnh x¸c vµ tõ ®ã lµm thay ®æi ®iÒu kiÖn cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt. Víi tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸, tù ®éng ho¸ cao, víi sù ra ®êi cña c¸c c«ng
nghÖ míi, kh«ng chØ cã chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng ®îc h¹ thÊp mµ cßn h¹ thÊp c¶ møc tiªu hao
7
nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. NhiÒu lo¹i vËt liÖu míi ra ®êi víi tÝnh n¨ng t¸c
dông h¬n, chi phÝ thÊp h¬n còng lµm cho chi phÝ nguyªn vËt liÖu ®îc h¹ thÊp.
2.1.2. Tæ chøc s¶n xuÊt vµ sö dông con ngêi
§©y lµ mét nh©n tè quan träng ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng gi¶m chi phÝ vµ h¹
gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, nhÊt lµ ®èi víi doanh nghiÖp sö dông nhiÒu lao
®éng trong s¶n xuÊt. ViÖc tæ chøc lao ®éng khoa häc sÏ t¹o ra sù kÕt hîp c¸c yÕu tè s¶n
xuÊt mét c¸ch hîp lý, lo¹i trõ ®îc t×nh tr¹ng l·ng phÝ lao ®éng, l·ng phÝ giê m¸y, cã t¸c
dông rÊt lín thóc ®Èy n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng gi¶m chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm - dÞch vô.
2.1.3. Nh©n tè tæ chøc qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp
Nh©n tè nµy t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ h¹ gi¸ thµnh
s¶n phÈm. Bëi lÏ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé lao ®éng
sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ qua ®ã ta thÊy ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh doanh nghiÖp cÇn ph¶i
cã mét lîng vèn tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh, qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lîng vèn tiÒn tÖ nµy sÏ bÞ tiªu
hao nªn viÖc qu¶n lý vµ sö dông chóng tèt lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng tµi chÝnh chñ
yÕu cña doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng tµi chÝnh cã t¸c ®éng lín tíi viÖc h¹ thÊp chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm tõ ®ã lµm t¨ng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
2.2. C¸c ph¬ng híng biÖn ph¸p gi¶m chi phÝ h¹ gi¸ thµnh
PhÊn ®Êu gi¶m phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó t¨ng lîi nhuËn cña
doanh nghiÖp. Muèn gi¶m chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh th× ph¶i thùc hiÖn ®ång bé nhiÒu ph¬ng híng, biÖn ph¸p sau:
2.2.1 Gi¶m chi phÝ nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng l îng trong gi¸ thµnh s¶n
phÈm
Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®Ó tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, vËt liÖu, n¨ng lîng cÇn ph¶i
c¶i tiÕn kÕt cÊu cña s¶n phÈm, c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p c«ng nghÖ, sö dông tæng hîp nguyªn
liÖu, lîi dông triÖt ®Ó phÕ liÖu, sö dông vËt liÖu thay thÕ, gi¶m tû lÖ phÕ phÈm, b¶o qu¶n,
vËn chuyÓn.
TiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng lîng sÏ lµm cho chi phÝ nguyªn vËt
liÖu... trong gi¸ thµnh gi¶m vµ sÏ lµm cho gi¸ thµnh gi¶m nhiÒu v× trong kÕt cÊu gi¸
thµnh tû träng nguyªn vËt liÖu chiÕm bé phËn lín nhÊt, cã doanh nghiÖp chiÕm tõ 6080%.
8
2.2.2. Gi¶m chi phÝ tiÒn l¬ng vµ tiÒn c«ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm
Muèn gi¶m chi phÝ tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn t¨ng nhanh n¨ng suÊt
lao ®éng, b¶o ®¶m cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng nhanh h¬n tiÒn l¬ng b×nh qu©n vµ tiÒn
c«ng. Nh vËy cÇn : c¶i tiÕn tæ chøc s¶n xuÊt, c¶i tiÕn tæ chøc lao ®éng, ¸p dông tiÕn bé
khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ, n©ng cao tr×nh ®é c¬ giíi ho¸ tù ®éng ho¸, hoµn thiÖn ®Þnh
møc lao ®éng, t¨ng cêng kü thuËt lao ®éng, ¸p dông c¸c h×nh thøc tiÒn l¬ng, tiÒn thëng
vµ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt ®Ó kÝch thÝch lao ®éng, ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt c«ng
nh©n.
Tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tiÒn l¬ng b×nh qu©n vµ tiÒn
c«ng sÏ cho phÐp gi¶m chi phÝ tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm do ®ã kho¶n môc tiÒn
l¬ng trong gi¸ thµnh s¶n phÈm sÏ gi¶m theo tû lÖ víi tû träng tiÒn l¬ng trong gi¸ thµnh.
2.2.3. Gi¶m chi phÝ cè ®Þnh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm
Muèn gi¶m chi phÝ cè ®Þnh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn phÊn ®Êu t¨ng nhanh,
t¨ng nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸ s¶n xuÊt ra.
Tèc ®é t¨ng vµ quy m« t¨ng s¶n phÈm hµng ho¸ sÏ lµm cho chi phÝ cè ®Þnh trong
gi¸ thµnh s¶n phÈm gi¶m v× tèc ®é t¨ng chi phÝ cè ®Þnh chËm h¬n tèc ®é t¨ng quy m« vµ
s¶n lîng. Nãi c¸ch kh¸c lµ tèc ®é t¨ng chi phÝ cè ®Þnh kh«ng lÖ thuéc víi tèc ®é vµ quy
m« t¨ng cña s¶n lîng. §Ó t¨ng s¶n lîng hµng ho¸ cÇn ph¶i s¶n xuÊt nhiÒu. Muèn s¶n
xuÊt nhiÒu th× ph¶i s¶n xuÊt nhanh trªn c¬ së t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, ph¶i më réng quy
m« s¶n xuÊt, tinh gi¶m bé m¸y qu¶n lý doanh nghiÖp, gi¶m c¸c hao hôt mÊt m¸t do
ngõng s¶n xuÊt g©y ra.
ch¬ng II
Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm t¹i trung t©m thiÕt bÞ líi ®iÖn ph©n phèi
c«ng ty s¶n xuÊt thiÕt bÞ ®iÖn
I. Kh¸i qu¸t chung vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña Trung t©m.
9
1.1 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Trung t©m thiÕt bÞ l íi ®iÖn ph©n
phèi.
Trung t©m thiÕt bÞ líi ®iÖn ph©n phèi ®îc thµnh lËp ngµy 30 th¸ng 4 n¨m 1988 t¹i
Hµ Néi theo quyÕt ®Þnh sè 553/NL - TCCBL§ cña Bé th¬ng M¹i vµ QuyÕt dÞnh thµnh
lËp l¹i doanh nghiÖp Nhµ níc sè 1170/NL-TCCBL§ ngµy 24.6.1993 theo nghÞ ®Þnh
388/CP cña ChÝnh phñ. Trung t©m ho¹t ®éng díi sù qu¶n lý toµn diÖn cña C«ng ty s¶n
xuÊt thiÕt bÞ ®iÖn vµ chÞu sù qu¶n lý cña Nhµ níc vÒ ho¹t ®éng kinh danh xuÊt nhËp khÈu
cña Bé th¬ng m¹i,
Trung t©m thiÕt bÞ líi ®iÖn ph©n phèi ®Æt trô së t¹i :
Sè 14 Phè BÝch C©u - Phêng Quèc Tö Gi¸m - QuËn §èng §a - HN.
Tªn giao dÞch: VINAELECTRO.
§iÖn tho¹i : 7.320.946
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh ph¸t triÓn cña trung t©m cã thÓ ph©n chia lµm hai giai
®o¹n nh sau:
- Giai ®o¹n I : Tõ khi thµnh lËp ( 1988 ) ®Õn n¨m 1991.
- Giai ®o¹n II : tõ 1991 ®Õn nay.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi trong níc vµ trªn thÕ giíi còng nh sù
thay ®æi vÒ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ nªn trong nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña trung t©m
còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau.
1.2. Chøc n¨ng nhiÖm vô cña Trung t©m
Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña Trung t©m ®îc quy ®Þnh cô thÓ trong ®iÒu lÖ vÒ tæ
chøc vµ ho¹t ®éng cña Trung t©m ®îc thÓ hiÖn ë nh sau:
- TiÕp nhËn vËt t hµng ho¸, thiÕt bÞ kü thuËt ®iÖn thuéc ch¬ng tr×nh líi ®iÖn 35KV
trªn toµn quèc theo hiÖp ®Þnh ngµy 19/5/1987 gi÷a ViÖt Nam vµ Liªn X« cò.
- N¨m 1991 Trung t©m ®îc Bé N¨ng lîng giao nhiÖm vô dÞch vô uû th¸c nhËp
khÈu, cung øng vËt t, nguyªn liÖu thiÕt bÞ ®iÖn vµ tiªu thô s¶n phÈm cho c¸c ®¬n vÞ trong
C«ng ty.
Ph¹m vi ho¹t ®éng
- XuÊt nhËp khÈu:
+ VËt liÖu vµ thiÕt bÞ phôc vô ph¸t triÓn líi ®iÖn, ph©n phèi vµ truyÒn t¶i ®iÖn tõ
kh©u gia c«ng, chÕ t¹o, l¾p ®Æt vµ söa ch÷a.
10
+ C¸c dÞch vô, kü thuËt ngµnh söa ch÷a vµ chÕ t¹o thiÕt bÞ ®iÖn kÓ c¶ nguån l íi thiÕt bÞ dïng ®iÖn.
+ Hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc vËt liÖu, thiÕt bÞ kü thuËt ®iÖn, x©y dùng vµ tham
gia c¸c h×nh thøc hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn c¸c c«ng tr×nh ®iÖn t¹i ViÖt Nam.
+ Cã quan hÖ hîp t¸c víi trªn 100 doanh nghiÖp, C«ng ty, tæ chøc trong vµ ngoµi
níc ®Ó thùc thi c¸c dù ¸n ph¸t triÓn ®iÖn lùc ViÖt Nam.
- Cung øng vËt t - ®iÖn lùc:
+ Thùc hiÖn c¸c dÞch vô lu th«ng vËn t¶i c¸c lo¹i hµng ®Æc chñng cña ngµnh ®iÖn
theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng.
+ Qu¶n lý vµ cung øng vËt t - thiÕt bÞ ®iÖn thuéc ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn líi ®iÖn
35KV vµ c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn líi ®iÖn n«ng th«n b»ng nguån vèn vay níc ngoµi.
1.3. Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ë Trung t©m
1.3.1. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y qu¶n lý
Bé m¸y qu¶n lý cña Trung t©m ®îc tæ chøc theo c¬ cÊu qu¶n lý trùc tuyÕn chøc
n¨ng vµ ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau :
11
S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y cña Trung t©m
Gi¸m ®èc
Phßng
Tæchøc
hµnh
chÝnh
Phßng
Tµi
chÝnh
kÕ to¸n
Phßng
KÕ
ho¹ch
vËt t
Phßng
Dù ¸n
®Êu
thÇu
Phßng
Kinh
doanh-
Cöa
hµng
GTSP
TiÕp thÞ
1.3.2. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n
* Trëng phßng:
Phô tr¸ch chung, chÞu sù ®iÒu hµnh, chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp tríc gi¸m ®èc vµ
ph¸p luËt. §iÒu hµnh tæ chøc ho¹t ®éng tµi chÝnh cña Trung t©m.
* KÕ to¸n b¸n hµng :
Theo dâi hµng ho¸ nhËp xuÊt tån, theo dâi thÎ kho chi tiÕt cho tõng lo¹i hµng ho¸.
ViÕt ho¸ ®¬n b¸n hµng theo lÖnh xuÊt kho, theo dâi cho ®Õn khi kh¸ch hµng nhËn ®Çy ®ñ
hµng ho¸, theo dâi ®«n ®èc thu nî (nÕu cã) chi tiÕt cho tõng kh¸ch hµng.
* KÕ to¸n thanh to¸n
Theo dâi tiÒn göi ng©n hµng, ngo¹i tÖ : c¨n cø chøng tõ, h¹ch to¸n vµo sæ, l u gi÷
chøng tõ theo tr×nh tù thêi gian, c©n ®èi dù b¸o t×nh h×nh vÒ ngo¹i tÖ ®Ó b¸o c¸o l·nh
®¹o. Theo dâi thanh to¸n c¸c hîp ®ång mua b¸n.
* KÕ to¸n quü, tiÒn l¬ng vµ BHXH
KiÓm so¸t chøng tõ thu chi vµo sæ quü, kiÓm quü hµng ngµy. Cuèi th¸ng, quý,
n¨m lËp b¸o c¸o quü, tiÒn l¬ng vµ BHXH.
* KÕ to¸n TSC§
12
Hµng th¸ng tÝnh khÊu hao TSC§ chi tiÕt cho tõng lo¹i tµi s¶n, theo dâi t¨ng,
gi¶m, theo dâi thÎ kho chi tiÕt cho tõng lo¹i tµi s¶n, vµo b¶ng kª TSCC§.
* Nh©n viªn kinh tÕ cña cöa hµng GTSP: Cã nhiÖm vô thu nhËp chøng tõ ®Þnh
kú chuyÓn vÒ phßng TC - KT kiÓm tra vµ ghi sæ kÕ to¸n. Cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o gi¶i
tr×nh ®Çy ®ñ vµ trung thùc sè liÖu vÒ phßng ®Ó tæng hîp, lËp b¸o c¸o.
* KÕ to¸n tæng hîp, ThuÕ :
Cuèi quý n¨m c¨n cø vµo c¸c b¸o c¸o chi tiÕt cña c¸c bé phËn, kiÓm so¸t vµ lËp
b¸o c¸o tµi chÝnh. TËp hîp c¸c nhËt ký chøng tõ, b¶ng kª, lªn sæ c¸i, göi b¸o c¸o tµi
chÝnh (theo ph¸p lÖnh kÕ to¸n) ®Þnh kú lªn c¸c c¬ quan chøc n¨ng
1.4. T×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Trung t©m
* VÒ thÞ trêng :
NÕu nh trong giai ®o¹n I, thÞ trêng cña Trung t©m chñ yÕu lµ Liªn X« cò vµ c¸c níc x· héi chñ nghÜa do ®Æc ®iÓm kinh tÕ ®èi ngo¹i níc ta lóc bÊy giê vµ thÞ trêng b¸n
cña Trung t©m chØ duy nhÊt lµ c¸c ®¬n vÞ trong ngµnh ®iÖn ViÖt Nam th× trong giai ®o¹n
ph¸t triÓn thø hai cña Trung t©m cã sù thay ®æi vµ më réng c¶ thÞ trêng mua lÉn thÞ trêng
b¸n. VÒ thÞ trêng nhËp khÈu, hiÖn nay Trung t©m ®· cã quan hÖ giao dÞch víi nhiÒu b¹n
hµng níc ngoµi ë hÇu hÕt c¸c khu vùc trªn thÕ giíi nh : Trung Quèc, §µi Loan, Anh,
§øc.
VÒ thÞ trêng b¸n còng cã nh÷ng thay ®æi ®ã lµ viÖc Trung t©m më réng viÖc bu«n
b¸n kinh doanh víi c¸c ®¬n vÞ ngoµi C«ng ty s¶n xuÊt thiÕt bÞ ®iÖn. Bªn c¹nh nh÷ng viÖc
x¸c ®Þnh thÞ trêng Trung t©m lµ c¸c ®¬n vÞ thuéc C«ng ty s¶n xuÊt thiÕt bÞ ®iÖn, Trung
t©m cßn më réng thÞ trêng b»ng viÖc cung cÊp c¸c vËt t thiÕt bÞ líi ®iÖn cho c¸c doanh
nghiÖp trong c¶ níc.
* VÒ vèn kinh doanh :
HiÖn nay tû träng vèn lu ®éng trªn tæng sè vèn lµ chñ yÕu, chiÕm tû träng 70%.
N¨m 2001, tæng sè vèn kinh doanh cña Trung t©m ®¹t 5.065.000.000 ®ång trong ®ã vèn
lu ®éng chiÕm 70.68% hµng n¨m. Vèn kinh doanh cña Trung t©m thêng xuyªn ®îc bæ
sung tõ hai nguån vèn chÝnh lµ vèn tù bæ sung vµ ng©n s¸ch nhµ níc, ®¹t tèc ®é t¨ng trëng vèn b×nh qu©n hµng n¨m kh¸ cao. §iÒu nay thÓ hiÖn qua b¶ng sè liÖu sau :
13
B¶ng 2 : C¬ cÊu nguån vèn kinh doanh cña Trung t©m
Vèn cè ®Þnh BQ
TT
N¨m
Vèn lu ®éng BQ
Tæng vèn KDBQ
Lîng vèn
Tû träng
Lîng vèn
Tû träng
Lîng vèn
Tû träng
(1000®)
(%)
(1000®)
(%)
(1000®)
(%)
1
1999
702.000
17,76 3.250.000
82,24
3.952.000
100
2
2000
881.000
20,75 3.364.000
79,25
4.245.000
100
3
2001
1.485.000
29,32 3.580.000
70,68
5.065.000
100
Nh×n vµo B¶ng 2, ta thÊy quy m« ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña Trung t©m ngµy cµng
më réng vµ ®¹t ®îc hiÖu qu¶. Vèn cè ®Þnh n¨m 2001 t¨ng ®¸ng kÓ so víi n¨m 2000 =
68,58 % ( tøc lµ 604.000 ngµn ®ång) phÇn t¨ng nµy mét phÇn do Trung t©m ®îc ng©n
s¸ch nhµ níc cÊp vµ mét phÇn do Trung t©m vay cña ng©n hµng. Còng trong n¨m 2000
Trung t©m b¾t ®Çu ®a trô së míi vµ sö dông bíc ®Çu ®em l¹i hiÖu qu¶ cho Trung t©m thÓ
hiÖn tæng vèn kinh doanh cña Trung t©m n¨m 2001 t¨ng 19% so víi n¨m 2000. §©y cã
lÏ lµ bíc thuËn lîi cho Trung t©m ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tèt h¬n trong c¸c n¨m
tíi.
* VÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh :
MÆc dÇu ®øng tríc nh÷ng khã kh¨n do nh÷ng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu
vùc, trªn thÕ giíi mµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng bÞ ¶nh hëng, tû gi¸ USA t¨ng cao khiÕn
viÖc nhËp khÈu mét sè ngµnh gÆp nhiÒu khã kh¨n. Cã thÓ nãi nguån ®em l¹i doanh thu
lín hµng n¨m cho Trung t©m chÝnh lµ viÖc xuÊt nhËp khÈu mÆt hµng cña Trung t©m ra
c¸c ®èi t¸c níc ngoµi mµ chñ yÕu lµ c¸c níc T©y ¢u vµ §«ng ¢u, trong khi gi¸ thµnh
nhËp khÈu vËt t, thiÕt bÞ phôc vô cho c«ng nghiÖp trao ®æi b»ng ngo¹i tÖ kh«ng thay ®æi
th× gi¸ tiªu thô t¹i thÞ trêng l¹i t¨ng lªn, c¸c kh¸ch hµng trong níc khã cã kh¶ n¨ng chÊp
nhËn sù thay ®æi nay. MÆc dï vËy, b»ng sù cè g¾ng v¬n lªn, Trung t©m kh«ng nh÷ng duy
tr× ®îc ho¹t ®éng cña m×nh mµ cßn ph¸t huy hiÖu qu¶ tÝch cùc thÓ hiÖn ë b¶ng sau ®©y:
14
B¶ng 3 : KÕt qu¶ ho¹t ®éng SXKD cña Trung t©m tõ 1999 - 2001
ChØ tiªu
N¨m 2000
N¨m 1999
TH
TH/KH
TH
2000/1999
%
%
Tæng D.Thu
TH
N¨m 2001
2001/2000
%
25
139
30
120
32
107
6,1
130
9,1
149
9,2
101
5,2
137
11
211
6,5
59
300
128
504
168
704
140
886.463
110
1.081.661
122
1.116.125
103
(tû ® )
Kim ngh¹ch
XNK (Tr USD)
Thu nép
NSNN (tû ®)
Lîi nhuËn
(tr.®)
Thu nhËp
bqu©n ( ®/ng )
II. Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n
phÈm cña Trung t©m mét sè n¨m qua
2.1. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña Trung t©m trong c«ng t¸c qu¶n lý chi
phÝ
Trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ, cïng víi viÖc tËp hîp chi phÝ theo yÕu tè ®óng
theo quy ®Þnh chÕ ®é cña nhµ níc ban hµnh, Trung t©m lu«n lu«n tËp trung nghiªn cøu,
t×m tßi ®Ó ®a ra c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m gi¶m thiÓu tèi ®a chi phÝ trong ho¹t ®éng kinh
doanh, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Qua ®ã gi¸ b¸n s¶n phÈm cña tõng mÆt hµng ®· h¹ mÆc
dï mét sè chi phÝ trong tõng mÆt hµng vÉn cã xu thÕ t¨ng lªn.
Bªn c¹nh nh÷ng u ®iÓm mµ Trung t©m ®· ®¹t ®îc trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ,
Trung t©m vÉn cßn nh÷ng nhîc ®iÓm cÇn ®îc kh¾c phôc.
C«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh cßn s¬ sµi cha ®îc coi träng
trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ, cha ®îc vËn dông tèt trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ ho¹t
®éng kinh doanh vµ h¹ gi¸ b¸n s¶n phÈm.
15
Hµng ho¸ cña Trung t©m chñ yÕu lµ nhËp khÈu theo nh÷ng hîp ®ång ®· ký kÕt
s½n, nªn Trung t©m cha thùc sù chñ ®éng trong viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ còng nh gi¸ b¸n
cña s¶n phÈm ®ã.
§èi víi viÖc sö dông c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh th× viÖc ¸p
dông c¸c h×nh thøc thëng ph¹t cha ®îc tèt nªn cha taä ®îc sù thi ®ua c¹nh tranh nhau
trong Trung t©m.
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c cßn cao cha t¬ng øng víi kÕt
qu¶ ®em l¹i.
§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh b»ng mèi quan hÖ gi÷a doanh thu ®¹t ®îc vµ chi
phÝ bá ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh
HiÖu qu¶ kinh doanh =
HiÖu qu¶ kinh doanh n¨m 2000 =
HiÖu qu¶ kinh doanh n¨m 2001 =
Doanh thu
Chi phÝ
29.893
27.215
31.903
29.901
=1,10
=1,07
Tõ kÕt qu¶ tÝnh to¸n trªn ta thÊy hiÖu qu¶ kinh doanh n¨m 2000 lµ 1,10 tøc lµ mét
®ång chi phÝ bá ra n¨m 2000 t¹o ra doanh thu lín h¬n mét ®ång chi phÝ bá ra n¨m 2001
lµ 1,10 - 1,07 = 0,03 ®ång. Tõ ®ã ta thÊy ®©y còng lµ mét trong nh÷ng nhîc ®iÓm mµ
Trung t©m cÇn kh¾c phôc.
2.2. Kh¸i qu¸t vÒ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña Trung t©m
Trung t©m thiÕt bÞ líi ®iÖn ph©n phèi tËp hîp chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh theo yÕu tè chi phÝ vµ ®îc chia ra n¨m lo¹i:
- YÕu tè chi phÝ nguyªn vËt liÖu
- YÕu tè chi phÝ nh©n c«ng
- YÕu tè chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
- YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
- YÕu tè chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
16
§Ó ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ thùc tr¹ng qu¶n lý chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh cña
Trung t©m ta ®i ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh cña
Trung t©m trong hai n¨m qua ë b¶ng sau :
B¶ng 4 : TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo yÕu tè cña Trung t©m thiÕt
bÞ líi ®iÖn ph©n phèi trong mét sè n¨m qua
YÕu tè chi phÝ
N¨m 2000
Sè tiÒn
§¬n vÞ : 1.000 ®
N¨m 2001
Chªnh lÖch
TT
Sè tiÒn
TT
26.903.155
94,08
28.327.538
92,8
2. Chi phÝ NC
442.292
1,16
774.000
2,53
3. Chi phÝ KHTSC§
131.423
0,5
81.213
0,3
4. Chi phÝ DVMN
526.451
1,84
659.221
2,2
132.770
25
5. Chi phÝ b»ng tiÒn
593.440
2,1
700.909
2,3
107.469
18
28.596.761
100
30.542.881
100
1.946.120
6,8
1. Chi phÝ NLVL
Tæng chi phÝ
Sè tiÒn
TT
1.424.383 5,29
331.708
75
50.210 -38,2
* Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu:
Chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu lµ kho¶n chi phÝ cÊu thµnh nªn thùc thÓ cña s¶n
phÈm. Nh×n vµo kÕt qu¶ tÝnh to¸n ë b¶ng trªn ta thÊy chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu cña
Trung t©m chiÕm tû träng lãn nhÊt trong tæng chi phÝ tõ 92,7% - 94%.
N¨m 2001 chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu ®· t¨ng lªn so víi n¨m 2000 víi møc t¨ng
1.424.388 ngµn ®ång t¬ng øng víi tû lÖ t¨ng 5,29% vµ chiÕm tíi 73% trong møc t¨ng
cña tæng chi phÝ.
Trªn gãc ®é lµ mét nhµ qu¶n lý chi phÝ, th× chi phÝ nguyªn liÖu vËt liÖu lµ träng
t©m trong c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ cña Trung t©m. ViÖc tiÕt kiÖm kho¶n chi phÝ nµy lµ
nh©n tè quyÕt ®Þnh viÖc phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh cña s¶n phÈm.
Nguyªn liÖu vËt liÖu ë Trung t©m chÝnh lµ gi¸ vèn hµng ho¸ mµ Trung t©m nhËp
khÈu vÒ bao gåm c¸c lo¹i chi phÝ nh : gi¸ mua hµng ho¸, thuÕ nhËp khÈu ph¶i nép, chi
phÝ vËn chuyÓn, chi phÝ qu¶n lý, bao b×,...
C«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ nguyªn liÖu : ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i nguyªn liÖu vËt liÖu
Trung t©m nhËp khÈu vÒ ®Òu tiÕn hµnh nhËp kho, khi cã kh¸ch hµng mua míi xuÊt kho
gi¸ thùc tÕ nguyªn liÖu vËt liÖu xuÊt kho ®îc tÝnh theo ®¬n gi¸ nguyªn liÖu vËt liÖu xuÊt
kho theo gi¸ b×nh qu©n nguyªn liÖu vËt liÖu xuÊt kho
17
* Chi phÝ nh©n c«ng :
ë Trung t©m thiÕt bÞ líi ®iÖn ph©n phèi : chi phÝ nh©n c«ng bao gåm toµn bé tiÒn
l¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn cña nh©n
viªn qu¶n lý. TiÒn l¬ng thùc tÕ ph¶i tr¶ cho nh©n viªn qu¶n lý ®îc c¨n cø vµo hÖ sè l¬ng
c¬ b¶n cña tõng c¸n bé c«ng nh©n viªn.
C¸c kho¶n trÝch theo l¬ng bao gåm : b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ
c«ng ®oµn ®îc tÝnh vµo chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh hiÖn
hµnh cña nhµ níc.
- B¶o hiÓm x· héi : 15% tÝnh vµo tiÒn l¬ng c¬ b¶n.
- B¶o hiÓm y tÕ : 2% tÝnh vµo tiÒn l¬ng c¬ b¶n.
- Kinh phÝ c«ng ®oµn : 2% tÝnh theo tiÒn l¬ng thùc tÕ.
Chi phÝ nh©n c«ng cña Trung t©m chiÕm mét tû träng kh¸ lín trong tæng chi phÝ
tõ 1,6% ®Õn 2,53%.
N¨m 2001 chi phÝ nh©n c«ng cña Trung t©m ®· t¨ng lªn so víi n¨m 2000 lµ
331.708 ngµn ®ång víi tû lÖ t¨ng t¬ng øng lµ 75%. §iÒu nµy cho thÊy trong n¨m 2001
®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn cña Trung t©m ®· ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ th«ng qua tæng
quü l¬ng t¨ng lªn. Trong khi ®ã tèc ®é t¨ng doanh thu thuÇn n¨m 2001 chØ ®¹t 7,5%, mµ
tæng quü l¬ng cña Trung t©m n¨m 2001 l¹i t¨ng lªn 75%. §iÒu nµy cho thÊy viÖc t¨ng
quü l¬ng cña Trung t©m lµ qu¸ cao so víi doanh thu thuÇn ®¹t ®îc, cha ph¶n ¸nh ®óng
thùc chÊt hiÖu qu¶ kinh doanh mang l¹i. Nhng ®iÒu nµy còng dÔ lý gi¶i bëi v× Trung t©m
ngoµi ho¹t ®éng kinh doanh th× cßn thùc hiÖn cung cÊp hµng cho ch¬ng tr×nh 35KV cña
Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam, nªn sÏ ®îc tr¶ tiÒn l¬ng, ®iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i t¹i sao
doanh thu thuÇn chØ t¨ng cã 7,5%, mµ trong khi ®ã tæng quü l¬ng l¹i t¨ng lªn 75%.
* Chi phÝ khÊu hao :
Theo kÕt qu¶ tÝnh to¸n ë b¶ng trªn ta thÊy chi phÝ khÊu hao chiÕm mét tû träng
rÊt nhá trong tæng chi phÝ, ®©y còng lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp th¬ng m¹i - dÞch vô.
N¨m 2001 chi phÝ khÊu hao lµ 81.213 ngµn ®ång gi¶m 50.210 ngµn ®ång so víi
n¨m 2000 - t¬ng øng víi tû lÖ gi¶m 38,2%.
18
Qua t×m hiÓu thùc tÕ n¨m 2001, Trung t©m ®· thanh lý mét sè tµi s¶n hÕt thêi h¹n
khÊu hao vµ ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó viÖc tÝnh khÊu hao ®îc chÝnh x¸c h¬n. Nªn
®· lµm chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cña Trung t©m trong n¨m 2001 gi¶m ®i so víi
n¨m 2000.
* Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi :
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi lµ kho¶n chi phÝ hÕt søc cÇn thiÕt phôc vô cho qu¸
tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña Trung t©m bao gåm (®iÖn, ®iÖn tho¹i vµ c¸c dÞch vô
kh¸c....). Qua b¶ng so s¸nh cho thÊy chi phÝ dÞch vô mua ngoµi cña Trung t©m kh«ng
ngõng t¨ng lªn víi møc t¨ng 132.770 ngµn ®ång ®¹t tû lÖ t¨ng 25%, còng theo sè liÖu
chi tiÕt cña chi phÝ vµ sè liÖu cña doanh thu cho thÊy th× tèc ®é t¨ng cña doanh thu qua
so s¸nh cña hai n¨m 2000 vµ 2001 t¬ng øng (tèc ®é t¨ng doanh thu chØ ®¹t 6,7% trong
khi tèc ®é t¨ng chi phÝ dÞch vô mua ngoµi t¨ng víi 25%, t¨ng h¬n ba lÇn tèc ®é t¨ng
doanh thu). Qua t×m hiÓu sè liÖu thùc tÕ cho thÊy chi phÝ dÞch vô mua ngoµi t¨ng lªn chñ
yÕu t¨ng ë hai kho¶n : chi phÝ giao nhËn gi¸m ®Þnh hµng ho¸ vµ chi phÝ thö nghiÖm s¶n
phÈm c«ng t¬ ®iÖn tö, kho¶n chi phÝ nµy tuú theo tõng thêi ®iÓm còng nh theo tõng mÆt
hµng mµ thêi ®iÓm ®ã Trung t©m nhËp khÈu, nÕu nh nhËp khÈu chñng lo¹i m¸y mãc
nhiÒu th× c¸c kho¶n chi phÝ vÒ gi¸m ®Þnh, thö nghiÖm s¶n phÈm sÏ t¨ng lªn.
* Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c :
Chi phÝ b»ng tiÒn kh«ng ph¶i lµ kho¶n chi phÝ trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸
nh : chi phÝ tiÕp kh¸ch, qu¶ng c¸o, c¸c lo¹i thuÕ, c«ng t¸c phÝ, v¨n phßng phÝ... Tuy
nhiªn nã còng lµ mét trong nh÷ng kho¶n chi phÝ t¬ng ®èi lín mµ doanh nghiÖp ph¶i chi
ra trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh qua b¶ng 4 cho thÊy chi phÝ b»ng tiÒn
n¨m 2001 t¨ng 107.469 ngµn ®ång ®¹t tû lÖ t¨ng 18%, ®em so s¸nh tû lÖ t¨ng doanh thu
chØ ®¹t 6,7%. Cho thÊy tèc ®é t¨ng chi phÝ b»ng tiÒn lín h¬n hai lÇn so víi møc t¨ng cña
doanh thu nguyªn nh©n lµm t¨ng chi phÝ b»ng tiÒn lµ t¨ng kho¶n tiÒn tiÕp kh¸ch n¨m
2001 t¨ng 75.713 ngµn ®ång víi tû lÖ t¨ng 48,6% chiÕm tû träng 22,2% tæng chi phÝ
b»ng tiÒn.
VËy còng nh kho¶n chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ kh¸c, c«ng t¸c qu¶n
lý chi phÝ b»ng tiÒn cßn yÕu kÐm, cha tiÕt kiÖm g©y l·ng phÝ lµm ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña Trung t©m.
N¨m 2001 doanh thu cña Trung t©m lµ 31.903.333 ngµn ®ång t¨ng 2.009.725
ngµn ®ång víi tû lÖ t¨ng 6,7%.
19
Nh vËy tèc ®é t¨ng doanh thu n¨m 2001 lµ 6,7% nhá h¬n tèc ®é t¨ng chi phÝ lµ
6,8%, mÆc dï chªnh lÖch gi÷a tèc ®é t¨ng doanh thu vµ chi phÝ lµ kh«ng ®¸ng kÓ,. Nhng
®iÒu nµy cho thÊy c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh cña Trung t©m cha tèt.
§©y lµ nguyªn nh©n chÝnh lµm gi¶m lîi nhuËn cña Trung t©m trong n¨m võa qua.
2.3. T×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë Trung t©m
ë Trung t©m thiÕt bÞ líi ®iÖn ph©n phèi ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu
hµng ho¸ phôc vô cho ngµnh ®iÖn, nªn s¶n phÈm cña nã kh¸ ®a d¹ng vµ phong phó. Tõ
®ã muèn ®¸nh gi¸ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña Trung t©m ta ®i s©u ph©n tÝch nhiÖm
vô h¹ gi¸ thµnh cña mét sè s¶n phÈm cã thÓ so s¸nh ®îc cña Trung t©m: d©y thÐp m¹
kÏm, nh«m thái.
§©y lµ hai s¶n phÈm chñ yÕu mµ Trung t©m nhËp thêng xuyªn nªn cã thÓ so s¸nh
®îc ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ c«ng t¸c h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Do viÖc Trung t©m cha thùc sù coi träng c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ c«ng t¸c qu¶n lý
chi phÝ còng nh kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña Trung t©m, nªn ë ®©y ta chØ ®i s©u ph©n tÝch
sù biÕn ®éng c¸c yÕu tè chi phÝ trong gi¸ thµnh cña hai s¶n phÈm thùc hiÖn qua hai n¨m
2000 vµ 2001.
Dùa vµo ®Æc ®iÓm trong viÖc qu¶n lý gi¸ thµnh s¶n phÈm cña Trung t©m, ®Ó cã ®îc nh÷ng ®¸nh gi¸ ®óng thùc tÕ vÒ vÊn ®Ò nµy ta ®i ph©n tÝch sù biÕn ®æi chi phÝ trong
gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm tõ ®ã ph¸t hiÖn sù t¨ng gi¶m cña c¸c yÕu tè trong gi¸ thµnh
s¶n phÈm gióp Trung t©m biÕt ®îc sÏ khai th¸c viÖc gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm ë yÕu tè
nµo.
§Çu tiªn ta ®i xem xÐt chi phÝ cña hai s¶n phÈm tiªu thô trong hai n¨m.
20
- Xem thêm -
.DOC 
33 
88 
61 
