Tài liệu 103 nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại xn vận tải biển vinafco

PhÇn më ®Çu Khi nãi ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh th× cho dï díi h×nh thøc kinh tÕ x· héi nµo vÊn ®Ò ®îc nªu ra tríc tiªn còng lµ hiÖu qu¶. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña mét nÒn s¶n xuÊt, lµ thíc ®o vÒ mäi mÆt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh tõng ®¬n vÞ s¶n xuÊt. Lîi nhuËn kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ môc tiªu lín nhÊt cña mäi doanh nghiÖp. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã mµ vÉn ®¶m b¶o chÊt lîng tèt, gÝa thµnh hîp lÝ, doanh nghiÖp vÉn v÷ng vµng trong c¹nh tranh th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh, trong ®ã qu¶n lÝ vµ sö dông vèn lµ vÊn ®Ò quan träng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong c¬ chÕ bao cÊp tríc ®©y vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc hÇu hÕt ®îc Nhµ níc tµi trî th«ng qua cÊp ph¸t vèn, ®ång thêi Nhµ níc qu¶n lÝ vÒ gi¸ c¶ s¶n xuÊt theo chØ tiªu kÕ ho¹ch l·i Nhµ níc thu - lç Nhµ níc bï, do vËy c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc hÇu nh kh«ng quan t©m ®Õn hiÖu qu¶ sö dông cña ®ång vèn. NhiÒu doanh nghiÖp ®· kh«ng b¶o toµn vµ ph¸t triÓn ®îc vèn, hiÖu qu¶ sö dông vèn thÊp, t×nh tr¹ng l·i gi¶ lç thËt ¨n mßn vµo vèn x¶y ra phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc. Bíc sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ song song tån t¹i, c¹nh tranh lÉn nhau gay g¾t. Bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n hiÖu qu¶, ®øng v÷ng trong c¬ chÕ míi lµ nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ dÉn ®Õn ph¸ s¶n hµng lo¹t. Tríc t×nh h×nh ®ã, NghÞ quyÕt ®¹i héi lÇn thø VI BCH Trung ¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· nhÊn m¹nh " C¸c xÝ nghiÖp quèc doanh kh«ng cßn ®îc bao cÊp vÒ gi¸ vµ vèn, ph¶i chñ ®éng kinh doanh, ph¶i b¶o ®¶m tù bï ®¾p chi phÝ, nép ®ñ thuÕ vµ cã l·i...". C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i g¾n víi thÞ trêng, b¸m s¸t thÞ trêng, tù chñ vÒ vèn vµ tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh, nhÊt lµ trong kinh doanh ®êng biÓn kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi mÎ. Nã ®îc h×nh thµnh ngay sau khi tµi chÝnh ra ®êi, nã lµ lÜnh vùc rÊt réng vµ muèn nghiªn cøu mét c¸ch toµn diÖn th× ph¶i cã sù ®Çu t rÊt c«ng phu. Trong thêi gian thùc tËp t¹i XÝ NghiÖp VËn 1 _______________________________________________________________________________________ T¶i BiÓn Vinafco, em chän ®Ò tµi: "Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh ë XÝ NghiÖp VËn T¶i BiÓn Vinafco" lµm néi dung nghiªn cøu cho chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh. Híng nghiªn cøu lµ kÕt hîp gi÷a lÝ luËn vµ thùc tiÔn. Tõ viÖc kh¶o s¸t t×nh h×nh thùc tÕ cña XÝ nghiÖp qua c¸c n¨m, kÕt hîp víi lÝ luËn kinh tÕ mµ cô thÓ lµ lÝ luËn vÒ qu¶n lÝ, vÒ vèn, vÒ c¹nh tranh... ®Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ cña XÝ nghiÖp , qua ®ã ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ë XÝ NghiÖp VËn T¶i BiÓn Vinafco . Néi dung chuyªn ®Ò tèt nghiÖp bao gåm: - Më ®Çu. - Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn trong doanh nghiÖp. - Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn ë XÝ NghiÖp VËn T¶i BiÓn Vinafco . Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý,sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh ë XÝ NghiÖp VËn T¶i BiÓn Vinafco . - KÕt luËn: Tríc sù thay ®æi vÒ chÊt trong ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty ViÖt Nam, cïng víi viÖc ¸p dông ®Çy ®ñ chÕ ®é kÕ to¸n míi ë doanh nghiÖp, vÊn ®Ò qu¶n lÝ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®· thay ®æi s©u s¾c c¶ vÒ ph¬ng ph¸p luËn vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸. Do ®ã, t¹o nªn khã kh¨n rÊt lín trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi vµ nh÷ng sai sãt kh«ng thÓ tr¸nh khái. V× vËy, rÊt mong sù ®ãng gãp cña c¸c thÇy, c« gi¸o. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o §µm V¨n HuÖ vµ c¸c c« chó c¸n bé ë XÝ NghiÖp VËn T¶i BiÓn Vinafco ®· gióp em hoµn thµnh chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nµy. 2 _______________________________________________________________________________________ CH¦¥NG I Nhøng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn trong doanh nghiÖp. 1.1.KH¸I NIÖM Vµ PH¢N LO¹I VèN KINH DOANH CñA DOANH NGHIÖP. 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ vèn s¶n xuÊt kinh doanh. BÊt cø mét doanh nghiÖp nµo lóc ®Çu còng ph¶i cã mét lîng tiÒn vèn nhÊt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn nh÷ng kho¶n ®Çu t ban ®Çu cÇn thiÕt cho viÖc x©y dùng vµ khëi ®éng doanh nghiÖp. Vèn lµ yÕu tè vËt chÊt cÇn thiÕt nhÊt vµ cÇn ®îc sö dông cã hiÖu qu¶. Doanh nghiÖp cÇn cã vèn ®Ó dù tr÷ vËt t, ®Ó ®Çu t mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ, ®Ó chi phÝ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®îc thÓ hiÖn ë nhiÒu h×nh th¸i vËt chÊt kh¸c nhau. Do cã sù t¸c ®éng cña lao ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng th«ng qua t liÖu lao ®éng th× hµng ho¸ vµ dÞch vô ®îc t¹o ra nh»m tiªu thô trªn thÞ trêng. Sau cïng c¸c h×nh th¸i vËt chÊt kh¸c nhau sÏ l¹i ®îc chuyÓn ho¸ vÒ h×nh th¸i tiÒn tÖ ban ®Çu. Qu¸ tr×nh trao ®æi ®ã ®¶m b¶o cho sù ra ®êi, vËn hµnh vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp cã thÓ diÔn t¶ nh sau: Tµi s¶n thùc tÕ TiÒn Tµi s¶n thùc tÕ - Tµi s¶n cã tµi chÝnh TiÒn Tµi s¶n cã tµi chÝnh Sù thay ®æi trªn lµm thay ®æi sè d ban ®Çu (®Çu kú) cña ng©n quü vµ sÏ dÉn ®Õn sè d cuèi kú lín h¬n sè d ®Çu kú - t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ sè tiÒn thu ®îc do tiªu thô hµng ho¸ vµ dÞch vô ph¶i ®¶m b¶o bï ®¾p toµn bé chi phÝ vµ cã l·i. Nh vËy sè tiÒn ®· øng ra ban ®Çu kh«ng nh÷ng chØ ®îc b¶o tån mµ cßn ®îc t¨ng thªm do ho¹t ®éng kinh doanh ®em l¹i. Toµn bé gi¸ trÞ øng ra cho s¶n xuÊt kinh doanh ®ã ®îc gäi lµ vèn. Tuy nhiªn gi¸ trÞ øng tríc ®ã kh«ng ®¬n thuÇn lµ vËt chÊt h÷u h×nh, mµ mét sè tµi s¶n kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ nhng nã chøa ®ùng mét gi¸ trÞ ®Çu t nhÊt ®Þnh nh: Tªn doanh nghiÖp, nh·n hiÖu s¶n phÈm, lîi thÕ th¬ng m¹i, ®Æc quyÒn kinh doanh... còng cã gi¸ trÞ nh vèn. Nh÷ng ph©n tÝch kh¸i qu¸t trªn ®©y cho ta quan ®iÓm toµn diÖn vÒ vèn: "Vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ c¬ b¶n. Trong doanh nghiÖp vèn lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tÊt c¶ c¸c lo¹i tµi s¶n vµ c¸c nguån lùc mµ doanh nghiÖp sö dông trong s¶n xuÊt kinh doanh. Vèn lµ gi¸ trÞ ®em l¹i gi¸ trÞ thÆng d". 3 _______________________________________________________________________________________ Nh vËy viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn trong doanh nghiÖp lµ hÕt søc quan träng, võa ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ võa ®em l¹i hiÖu qu¶ x· héi. 1.1.2.Ph©n lo¹i vèn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp bao gåm: Vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng Cã nhiÒu gi¸c ®é kh¸c nhau ®Ó xem xÐt vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §«i khi nã ®îc kh¾c ho¹ trong luËt kinh tÕ nh lµ vèn ph¸p ®Þnh vµ vèn ®iÒu lÖ. Mét sè kh¸c theo nhu cÇu nghiªn cøu ®øng trªn gi¸c ®é h×nh thµnh vèn l¹i thÓ hiÖn vèn gåm cã vèn ®Çu t ban ®Çu, vèn bæ sung, vèn liªn doanh vµ vèn ®i vay. Së dÜ tån t¹i nhiÒu c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau lµ xuÊt ph¸t tõ sù kh¸c nhau vÒ triÓn väng hay quan ®iÓm sö dông. Víi bµi luËn v¨n nµy, chóng ta sö dông quan ®iÓm lµm quyÕt ®Þnh vÒ vèn qua con m¾t qu¶n trÞ vèn ë c«ng ty s¶n xuÊt. Víi quan ®iÓm ®ã, vèn ®îc xem xÐt trªn gi¸c ®é chu chuyÓn. Quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy chóng ta cÇn chó ý ®Õn vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng. 1.1.2.1- Vèn cè ®Þnh: a) Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm vèn cè ®Þnh: Vèn cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n cè ®Þnh, ®ã chÝnh lµ sè vèn doanh nghiÖp ®Çu t mua s¾m, trang bÞ c¬ së vËt chÊt. §Ó lµ tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i ®¹t ®îc c¶ hai tiªu chuÈn. Mét lµ, ph¶i ®¹t ®îc vÒ mÆt gi¸ trÞ ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh (vÝ dô hiÖn nay gi¸ trÞ cña nã ph¶i lín h¬n hoÆc b»ng 5.000.000®ång). Hai lµ, thêi gian sö dông ph¶i tõ trªn 1 n¨m trë lªn. Víi nh÷ng tiªu chuÈn nh vËy th× hoµn toµn b×nh thêng víi ®Æc ®iÓm h×nh th¸i vËt chÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh gi÷ nguyªn trong thêi gian dµi. Tµi s¶n cè ®Þnh thêng ®îc sö dông nhiÒu lÇn, tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt vµ chØ t¨ng lªn khi cã x©y dùng c¬ b¶n míi hoÆc mua s¾m. Qua qu¸ tr×nh sö dông, tµi s¶n cè ®Þnh hao mßn dÇn díi hai d¹ng lµ hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. Hao mßn v« h×nh chñ yÕu do tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ míi vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi t¨ng lªn quyÕt ®Þnh. Hao mßn h÷u h×nh phô thuéc vµo møc ®é sö dông khÈn tr¬ng tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn ¶nh hëng tíi ®é bÒn l©u cña tµi s¶n cè ®Þnh nh chÕ ®é qu¶n lý sö dông, b¶o dìng, ®iÒu kiÖn m«i trêng... Nh÷ng chØ dÉn trªn ®a ra tíi mét gãc nh×n vÒ ®Æc tÝnh chuyÓn ®æi thµnh tiÒn chËm ch¹p cña tµi s¶n cè ®Þnh. Tuy thÕ, c¸c tµi s¶n cè ®Þnh cã gi¸ trÞ cao cã thÓ cã gi¸ trÞ thÕ chÊp ®èi víi ng©n hµng khi vay vèn. b) H×nh th¸i biÓu hiÖn cña vèn cè ®Þnh: 4 _______________________________________________________________________________________ C¬ cÊu vèn cè ®Þnh lµ tØ lÖ phÇn tr¨m cña tõng nhãm vèn cè ®Þnh chiÕm trong tæng sè vèn cè ®Þnh. Nghiªn cøu c¬ cÊu vèn cè ®Þnh cã mét ý nghÜa quan träng lµ cho phÐp ®¸nh gi¸ viÖc ®Çu t cã ®óng ®¾n hay kh«ng vµ cho phÐp x¸c ®Þnh híng ®Çu t vèn cè ®Þnh trong thêi gian tíi. §Ó ®¹t ®îc ý nghÜa ®óng ®¾n ®ã, khi nghiªn cøu c¬ cÊu vèn cè ®Þnh ph¶i nghiªn cøu trªn hai gi¸c ®é: Néi dung cÊu thµnh vµ mèi quan hÖ tØ lÖ trong mçi bé phËn so víi toµn bé. VÊn ®Ò c¬ b¶n trong viÖc nghiªn cøu nµy ph¶i lµ x©y dùng ®îc mét c¬ cÊu hîp lý phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt, ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt cña s¶n xuÊt, tr×nh ®é qu¶n lý, ®Ó c¸c nguån vèn ®îc sö dông hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. CÇn lu ý r»ng quan hÖ tû träng trong c¬ cÊu vèn lµ chØ tiªu ®éng. §iÒu nµy ®ßi hái c¸n bé qu¶n lý ph¶i kh«ng ngõng nghiªn cøu t×m tßi ®Ó cã ®îc c¬ cÊu tèi u. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh Vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp ®îc biÓu hiÖn thµnh h×nh th¸i gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh sau ®©y ®ang dïng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: 1) Nhµ cöa ®îc x©y dùng cho c¸c ph©n xëng s¶n xuÊt vµ qu¶n lý 2) VËt kiÕn tróc ®Ó phôc vô s¶n xuÊt vµ qu¶n lý 3) ThiÕt bÞ ®éng lùc 4) HÖ thèng truyÒn dÉn 5) M¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt 6) Dông cô lµm viÖc, ®o lêng, thÝ nghiÖm 7) ThiÕt bÞ vµ ph¬ng tiÖn vËn t¶i 8) Dông cô qu¶n lý 9) Tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c dïng vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp Trªn c¬ së c¸c h×nh th¸i gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh nh trªn chØ ra râ rµng c¬ cÊu vèn cè ®Þnh chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè. Quan t©m nhÊt lµ ®Æc ®iÓm vÒ kü thuËt s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, sù tiÕn bé kü thuËt, møc ®é hoµn thiÖn cña tæ chøc s¶n xuÊt, ®iÒu kiÖn ®Þa lý tù nhiªn, sù ph©n bæ s¶n xuÊt. V× vËy khi nghiªn cøu ®Ó x©y dùng vµ c¶i tiÕn c¬ cÊu Vèn cè ®Þnh hîp lý cÇn chó ý xem xÐt t¸c ®éng ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè nµy. Trong kÕt qu¶ cña sù ph©n tÝch, ®Æc biÖt chó ý tíi mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn Vèn cè ®Þnh ®îc biÓu 5 _______________________________________________________________________________________ hiÖn b»ng m¸y mãc thiÕt bÞ vµ bé phËn Vèn cè ®Þnh ®îc biÓu hiÖn b»ng nhµ xëng vËt kiÕn tróc phôc vô s¶n xuÊt. 1.1.2.2 - Vèn lu ®éng: a) Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña vèn lu ®éng: Vèn lu ®éng vµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n lu ®éng vµ vèn lu th«ng. §ã lµ sè vèn doanh nghiÖp ®Çu t ®Ó dù tr÷ vËt t, ®Ó chi phÝ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, chi phÝ cho ho¹t ®éng qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Hoµn toµn kh¸ch quan kh«ng nh vèn cè ®Þnh, Vèn lu ®éng tham gia hoµn toµn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, chuyÓn qua nhiÒu h×nh th¸i gi¸ trÞ kh¸c nhau nh tiÒn tÖ, ®èi tîng lao ®éng, s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm, thµnh phÈm vµ trë l¹i h×nh th¸i tiÒn tÖ ban ®Çu sau khi tiªu thô s¶n phÈm. Nh vËy vèn lu ®éng chu chuyÓn nhanh h¬n vèn cè ®Þnh, qu¸ tr×nh vËn ®éng cña Vèn lu ®éng thÓ hiÖn díi hai h×nh th¸i: - H×nh th¸i hiÖn vËt: §ã lµ toµn bé nguyªn vËt liÖu, s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm, thµnh phÈm. - H×nh th¸i gi¸ trÞ: Lµ toµn bé gi¸ trÞ b»ng tiÒn cña nguyªn vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm, thµnh phÈm, gi¸ trÞ t¨ng thªm do viÖc sö dông lao ®éng sèng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ nh÷ng chi phÝ b»ng tiÒn trong lÜnh vùc lu th«ng. Sù lu th«ng vÒ mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ cña Vèn lu ®éng ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã thÓ biÓu diÔn b»ng c«ng thøc chung: T - H - SX - H' - T' Trong qu¸ tr×nh vËn ®éng, ®Çu tiªn Vèn lu ®éng biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ vµ khi kÕt thóc còng l¹i b»ng h×nh thøc tiÒn tÖ. Mét vßng khÐp kÝn ®ã gîi më cho chóng ta thÊy hµng ho¸ ®îc mua vµo ®Ó doanh nghiÖp s¶n xuÊt sau ®ã ®em b¸n ra, viÖc b¸n ®îc hµng tøc lµ ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn vµ doanh nghiÖp nhËn ®îc tiÒn doanh thu b¸n hµng vµ dÞch vô cuèi cïng. Tõ c¸c kÕt qu¶ ®ã gióp ta s¸ng taä ra mét c¸ch thøc qu¶n lý vèn lu ®éng tèi u vµ ®¸nh gi¸ ®îc hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp. b) H×nh th¸i biÓu hiÖn cña vèn lu ®éng: X¸c ®Þnh c¬ cÊu Vèn lu ®éng hîp lý cã ý nghÜa tÝch cùc trong c«ng t¸c sö dông hiÖu qu¶ vèn lu ®éng. Nã ®¸p øng yªu cÇu vèn cho tõng kh©u, tõng bé 6 _______________________________________________________________________________________ phËn, ®¶m b¶o viÖc sö dông tiÕt kiÖm hîp lý Vèn lu ®éng. Trªn c¬ së ®ã ®¸p øng ®îc phÇn nµo yªu cÇu cña s¶n xuÊt kinh doanh trong ®iÒu kiÖn thiÕu vèn cho s¶n xuÊt. C¬ cÊu Vèn lu ®éng lµ quan hÖ tØ lÖ gi÷a gi¸ trÞ mçi lo¹i vµ nhãm ®ã so víi toµn bé gi¸ trÞ Vèn lu ®éng. TØ lÖ gi÷a gi¸ trÞ mçi lo¹i vµ nhãm trong toµn bé Vèn lu ®éng hîp lý th× chØ hîp lý t¹i mçi thêi ®iÓm naß ®ã vµ tÝnh hîp lý chØ mang tÝnh nhÊt thêi. V× vËy trong qu¶n lý ph¶i thêng xuyªn nghiªn cøu x©y dùng mét c¬ cÊu hîp lý ®¶m b¶o ®é "khoÎ m¹nh" ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh tõng thêi kú. §Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ x©y dùng c¬ cÊu vèn nh thÕ, ngêi ta thêng cã sù ph©n lo¹i theo c¸c quan ®iÓm tiÕp cËn kh¸c nhau: - TiÕp cËn theo qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vµ lu©n chuyÓn, Vèn lu ®éng chia thµnh 3 lo¹i: + Vèn trong dù tr÷: Lµ bé phËn vèn dïng ®Ó mua nguyªn vËt liÖu, phô tïng thay thÕ, dù tr÷... chuÈn bÞ ®a vµo s¶n xuÊt. + Vèn trong s¶n xuÊt: Lµ bé phËn trùc tiÕp phôc vô cho giai ®o¹n s¶n xuÊt nh: s¶n phÈm dë dang, chi phÝ ph©n bæ, b¸n thµnh phÈm, tù chÕ tù dïng. + Vèn trong lu th«ng: Lµ bé phËn trùc tiÕp phôc vô cho giai ®o¹n lu th«ng nh tiÒn mÆt, thµnh phÈm. - TiÕp cËn vÒ mÆt kÕ ho¹ch ho¸, Vèn lu ®éng ®îc chia thµnh Vèn lu ®éng kh«ng ®Þnh møc vµ Vèn lu ®éng ®Þnh møc. + Vèn lu ®éng ®Þnh møc lµ sè vèn tèi thiÓu cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú, nã bao gåm vèn dù tr÷ vËt t hµng ho¸ vµ vèn phi hµng ho¸. + Vèn lu ®éng kh«ng ®Þnh møc lµ sè vèn lu ®éng cã thÓ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh kinh doanh vµ trong s¶n xuÊt, dÞch vô phô thuéc nhng kh«ng ®ñ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n ®îc. 1.2.nguån vèn,chi phÝ vèn vµ c¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp a) Nguån vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp gåm cã vèn tù cã, vèn coi nh tù cã vµ vèn ®i vay. Tõ c¸c nguån vèn kh¸c nhau nµy doanh nghiÖp cã ph¬ng c¸ch 7 _______________________________________________________________________________________ huy ®éng trªn nhiÒu nguån, hç trî lÉn nhau ®¶m b¶o cho yªu cÇu cña doanh nghiÖp. - Vèn tù cã bao gåm: + Nguån vèn ph¸p ®Þnh: ChÝnh lµ vèn lu ®éng do ng©n s¸ch hoÆc cÊp trªn cÊp cho ®¬n vÞ thuéc khèi nhµ níc; nguån vèn cæ phÇn nghÜa vô do x· viªn hîp t¸c x· vµ c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp hoÆc vèn ph¸p ®Þnh cña chñ doanh nghiÖp t nh©n. + Nguån vèn tù bæ sung: Nguån nµy h×nh thµnh tõ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ th«ng qua quü khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ c¸c kho¶n chªnh lÖch hµng ho¸ tån kho theo c¬ chÕ b¶o toµn gi¸ trÞ vèn. + Nguån vèn lu ®éng liªn doanh: Gåm cã c¸c kho¶n vèn cña c¸c ®¬n vÞ tham gia liªn doanh, liªn kÕt gãp b»ng tiÒn, hµng ho¸, s¶n phÈm, nguyªn vËt liÖu, c«ng cô lao ®éng nhá v.v... - Vèn coi nh tù cã: §îc h×nh thµnh do ph¬ng ph¸p kÕt to¸n hiÖn hµnh, cã mét sè kho¶n tiÒn tuy kh«ng ph¶i cña doanh nghiÖp nhng cã thÓ sö dông trong thêi gian rçi ®Ó bæ sung vèn lu ®éng. Thuéc kho¶n nµy cã:TiÒn thuÕ, tiÒn l¬ng, b¶o hiÓm x· héi, phÝ trÝch tríc cha ®Õn h¹n ph¶i chi tr¶ cã thÓ sö dông vµ c¸c kho¶n nî kh¸c. - Vèn ®i vay: Nh»m ®¶m b¶o nhu cÇu thanh to¸n bøc thiÕt trong khi hµng cha b¸n ®· mua hoÆc sù kh«ng khíp trong thanh to¸n. Nguån vèn ®i vay lµ nguån vèn cÇn thiÕt, song cÇn chó ý tíi c¸c h×nh thøc vay kh¸c nhau víi tØ lÖ l·i suÊt kh¸c nhau vµ ph¶i tr¶ kÞp thêi c¶ vèn vµ l·i vay. B»ng c¸ch nghiªn cøu c¸c nguån cña c¶ vèn lu ®éng vµ vèn cè ®Þnh nh trªn, ngêi kinh doanh cã thÓ ®¹t ®îc sù tæng hîp vÒ c¸c nguån vèn theo c¸c chØ dÉn cña kÕ to¸n tµi chÝnh. Nguån vèn ë c¸c doanh nghiÖp giê ®©y trë thµnh nguån vèn chñ së h÷u vµ nî ph¶i tr¶, nguån vèn chñ së h÷u thÓ hiÖn ë kho¶n "cã"; nî ph¶i tr¶ chÝnh lµ kho¶n vay, nî cña doanh nghiÖp ®èi víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n... ®Ó ®Çu t, h×nh thµnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp, ®îc sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ sau ®ã ph¶i hoµn tr¶ c¶ vèn lÉn l·i nh ®· cam kÕt. ý nghÜa cña viÖc nghiªn cøu nµy cho ta t¹o quan hÖ gi÷a vèn vµ nguån vèn vÒ ph¬ng diÖn gi¸ trÞ ®Çu t nh sau: Gi¸ trÞ TSC§ + Gi¸ trÞ TSL§ = Nguån vèn chñ së h÷u + Nî ph¶i tr¶ 8 _______________________________________________________________________________________ b) C¬ cÊu vèn: Søc m¹nh tiÒm Èn cña mét doanh nghiÖp nhiÒu khi ®îc thÓ hiÖn th«ng qua c¬ cÊu vèn. Chøng minh cho luËn ®iÓm nµy chóng ta thÊy r»ng tr×nh ®é sö dông vèn cña ban l·nh ®¹o doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµ nh÷ng yÕu tè quan träng kh¾c ho¹ nªn søc m¹nh cña doanh nghiÖp. §ång thêi chÝnh nh÷ng yÕu tè ®ã t¹o nªn mét c¬ cÊu vèn ®Æc trng cho doanh nghiÖp, kh«ng gièng c¸c doanh nghiÖp cïng lo¹i kh¸c. Nh vËy tØ sè c¬ cÊu vèn kh«ng ph¶i lµ mét con sè ngÉu nhiªn mµ lµ con sè thÓ hiÖn ý chÝ cña doanh nghiÖp. VÒ mÆt gi¸ trÞ, tØ sè ®ã cho ta biÕt trong tæng sè vèn ë doanh nghiÖp ®ang sö dông cã bao nhiªu ®Çu t vµo vèn lu ®éng, cã bao nhiªu ®Çu t vµo tµi s¶n cè ®Þnh. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i x©y dùng ®îc c¬ cÊu vèn khoÎ, hîp lý. C¬ cÊu cho tõng lo¹i vèn ®îc tÝnh nh sau: TØ träng VC§ (TØ träng TSC§) TØ träng VL§ (TØ träng TSL§ vµ vèn lu th«ng) TSC§ vµ ®Çu t dµi h¹n = Tæng vèn = 1- TØ träng vèn cè ®Þnh 1.3. Néi dung ho¹t ®éng qu¶n lý vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng 1.3.1. Ho¹t ®éng qu¶n lý vèn cè ®Þnh : Qu¶n lý vèn cè ®Þnh (VC§) nghÜa lµ ph¶i ®i ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh. Gièng nh viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty, viÖc qu¶n lý VC§ ¶nh hëng quan träng ®Õn sù tån t¹i vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn. Qu¶n lý VC§ thµnh c«ng ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i g¾n liÒn sù vËn ®éng cña VC§ víi c¸c h×nh th¸i biÓu hiÖn vËt chÊt cña nã. H¬n thÕ n÷a, ®Ó qu¶n lý cã hiÖu qu¶ VC§ tríc hÕt cÇn nghiªn cøu nh÷ng tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp. Trong khoa häc qu¶n lý VC§ thêng ®i vµo nh÷ng néi dung cô thÓ sau: 1.3.1.1 KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh - Kh¸i niÖm vÒ khÊu hao Tµi s¶n cè ®Þnh: - Trong qu¸ tr×nh sö dông, c¸c tµi s¶n cè ®Þnh dÇn dÇn bÞ xuèng cÊp ho¨ch h háng – gäi lµ sù hao mßn.Sù hao mßn ®ã lµm gi¶m gi¸ trÞ cña chóng mét c¸ch t¬ng ®èi. Do ®ã, XÝ nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hao mßn trong tõng kú kÕ to¸n ( n¨m ,quý, th¸ng....) vµ h¹ch to¸n vµogi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong ®ã 9 _______________________________________________________________________________________ sÝa trÞ khÊu hao ®· ®îc céng dån l¹i ( luü kÕ ) ph¶n ¸nh lîng tiÒn (gi¸ trÞ) ®· hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh. - Qu¸ tr×nh hao mßn gåm hai h×nh th¸i: + Hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. Hao mßn h÷u h×nh lµ sù suy gi¶m gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh do sù hao mßn, xóng cÊp vÒ mÆt hiÖn vËt g©y ra. C¸c hao mßn h÷u h×nh cã thÓ quan s¸t, nhËn biÕt ®îc b»ng trùc quan nh sù han gØ, h háng c¸c chi tiÕt, hiÖu suÊt ho¹t ®éng gi¶m,vv...Hao mßn h÷u h×nh phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng , cêng ®ä khai th¸c, chÕ ®é vËn hµnh, b¶o dìng vµ tuæi thä cña tµi s¶n cè ®Þnh. + Hao mån v« h×nh lµ sù mÊt gi¸ t¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi cña tµi s¶n cè ®Þnh do tiÕn bé khoa häc kü thuËt,do thÞ hiÕu hoÆc do mét sè nh©n tè kh¸c.Sù gi¶m sót gi¸ trÞ kh«ng trùc tiÕp biÓu hiÖn qua bÒ ngoµi cña m¸y mãc.Do ®ã, cã nh÷ng thiÕt bÞ chØ cßn l¹i 30% - 40% gi¸ trÞ ban ®Çu; ®iÒu ®ã thÓ hiÖn sù l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ. Trong mua s¾m ®Çu t m¸y mãc thiÕt bÞ cÇn lu ý. + C¸c ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chi phÝ khÊu hao cã thÓ ®îc lùa chän ®Ó ¸p dông phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp. a) KhÊu hao ®Òu theo thêi gian: Ph¬ng ph¸p nµy tÝnh chi phÝ khÊu hao ph©n chia ®Òu cho c¸c n¨m, tøc mçi n¨m tµi s¶n cè ®Þnh ®îc khÊu hao mét lîng nhÊt ®Þnh vµ kh«ng thay ®æi cho ®Õn khi thu håi hoµn toµn gi¸ trÞ nguyªn cña nã. Chi phÝ khÊu hao lµ sè tiÒn x¸c ®Þnh møc ®é hao mßn hµng n¨m hay tõng thêi kú cña tµi s¶n cè ®Þnh. Tû lÖ khÊu hao cá b¶n ( K ) x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: - Ng+ Ctl - Gth K = -------------------  100% Ng T Trong ®ã: . K : Tû lÖ khÊu hao tÝnh b»ng b»ng % . Ng: Nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh. . Clt: Chi phÝ thanh lý thaã dì ,vv...khi b¸n thanh lý hoÆc khi th¶i lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh ( dù tÝnh ). . Gth: Gi¸ trÞ thu håi ( dù tÝnh cña ) phÕ liÖu hoÆc gi¸ trÞ th¶i lo¹i cña TSC§. . T: Tuæi thä kinh tÕ ( sè n¨m tÝnh khÊu hao ) cña tµi s¶n cè ®Þnh. Trªn thùc tÕ, c¸c yÕu tè Ctl vµ Gth chØ lµ sè íc tÝnh, kÐm chÝnh x¸c. Do ®ã c«ng thøc nµy ®îc ®¬n gi¶n ho¸ : 1 K =----  100 %. T Trong mét n¨m, tÝnh chi phÝ khÊu hao cho tõng nhãm tµi s¶n cè ®Þnh sau ®ã céng dån l¹i. Còng cã thÓ tÝnh chung cho tÊt c¶ c¸c tµi s¶n cè ®Þnh khi x¸c ®Þnh ®îc tû lÖ khÊu hao b×nh qu©n. TiÒn khÊu hao mét n¨m tÝnh nh sau: ____ T = K  NG Trong ®ã : NG: Nguyªn gi¸ TSC§ sö dông b×nh qu©n trong n¨m. - Tuy nhiªn còng cã thÓ tÝnh to¸n ®¬n gi¶n h¬n b»ng c¸ch sau: + LËp riªng c¸c b¶ng theo dâi t×nh h×nh mua s¾m, bµn giao ®a vµo sö dông cña tµi s¶n cè ®Þnh, t¸ch riªng b¶ng theo dâi t×nh h×nh thanh lý,ngõng khai th¸c tµi s¶n cè ®Þnh. + ViÖc tÝnh to¸n chi tiÕt nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng gi¶m b×nh qu©n cÇn tu©n thñ quy ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn(Bé tµi chÝnh, c¬ quan chñ qu¶n ). 10 _______________________________________________________________________________________ + C¸h tÝnh to¸n nãi trªn ¸p dông cho c¸c nhãm tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c nhau, sau ®ã tÝnh tæng chi phÝ khÊu hao cña c¸c nhãm ®ã.Cã thÓ ¸p dông tû lÖ khÊu hao b×nh qu©n. - Tû lÖ khÊu hao b×nh qu©n. Th«ng thêng, trong mét doanh nghiÖp cã rÊt nhiÒu nhãm tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c nhau. Møc ®é hao mßn vµ tèc ®é khÊu hao cña c¸c tµi s¶n cè ®Þnh ®ã thêng kh¸c nhau. NÕu tÝnh to¸n riªng cho tõng tµi s¶n cè ®Þnh hoÆc tõng nhãm tµi s¶n cè ®Þnh th× khèi lîng tÝnh to¸n cã thÓ rÊt lín. Do vËy trong mét sè trêng hîp nh lËp kÕ ho¹ch khÊu hao, dù tÝnh luång tiÒn, cã thÓ ¸p dông c¸ch tÝnh tû lÖ khÊu hao b×nh qu©n ( K ). K=Kd Trong c«ng thøc nµy : . K: Tû lÖ khÊu hao riªng cña mét nhãm tµi s¶n cè ®Þnh. . d : Tû träng vÒ nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh Ngoµi ra doanh nghiÖp còng cã thÓ tÝnh khÊu hao b×nh qu©n trong ®ã t¸ch riªng khÊu hao c¬ bÈn vµ khÊu hao s÷a ch÷a lín. Tuy nhiªn, cã thÓ tÝnh gép l¹i thµnh mét tû lÖ khÊu hao b×nh qu©n chung vµ hiÖn nay hÇu nh kh«ng tÝnh riªng khÊu hao s÷a ch÷a lín. b) Ph¬ng ph¸p khÊu hao gia t¨ng: Dùa trªn tû lÖ khÊu hao th«ng thêng (K) , ban qu¶n lý C«ng ty hoÆc phßng tµi chÝnh -kÕ to¸n cã thÓ x©y dng ph¬ng ¸n khÊu hao nhanh nh»m ®Èy m¹nh tèc ®é thu håi vèn vµ ®æi míi c«ng nghÖ. CÇn t×m ra mét hÖ sè khÊu hao phï hîp (H*).Dïng ph¬ng ph¸p nµy lµm t¨ng tèc ®é thu håi khÊu hao cao h¬n so víi tèc ®é hao mßn h÷u h×nh thùc tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh. c) Ph¬ng ph¸p khÊu hao tæng sè: Ph¬ng ph¸p nµy cã thÓ h¹n chÕ sù tæn thÊt vèn cè ®Þnh do hao mßn v« h×nh vµ t¬ng ®èi dÔ tÝnh to¸n. Nã phï hîp víi doanh nghiÖp cã tû lÖ chi phÝ khÊu hao trong gi¸ thµnh nhá ( ch¼ng h¹n ë møc 1%-2% trong gi¸ thµnh ) vµ ph¶n ¸nh c¸ch tÝnh to¸n tiÒn khÊu hao. Sè tiÒn khÊu hao mçi kú n¨m ®îc tÝnh trªn gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh ë ®Çu kú ®ã ( chø kh«ng tÝnh trªn nguyªn gi¸ nh trong ph¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu ). Gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh ( sè d ) gi¶m dÇn qua c¸c n¨m, do ®ã chi phÝ khÊu hao cµng vÒ sau cµng gi¶m.§«i khi, ngêi ta n©ng tû lÖ khÊu hao cña c¸c n¨m cuèi lªn gÊp ®«i nh»m rót ng¾n thêi h¹n thu håi vèn ®Çu t. Tuy nhiªn ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông rÊt h¹n chÕ, kh«ng phæ biÕn. Nã chØ t¬ng ®èi phï hîp víi c¸c nhãm tµi s¶n cè ®Þnh cã tuæi thä kinh tÕ kho¶ng 8- 10 n¨m vµ ®Ó b¸n díi d¹ng “ second- hand “ khi cha thu håi hÕt khÊu hao. d ) Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n lîng : Trong mét sè lÜnh vùc kinh doanh ( nh vËn t¶i , x©y dùng, n«ng nghiÖp vv...) cã thÓ dùa vµo s¶n lîng hay khèi lîng ho¹t ®éng thùc tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ khÊu hao. §iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông cã hiÖu qu¶ ph¬ng ph¸p nµy lµ: - ViÖc x¸c ®Þnh, thèng kª theo dâi s¶n lîng t¬ng ®èi dÔ dµng vµ kh«ng tèn kÐm. - Sù thay ®æi møc ®é ho¹t ®éng cña tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng g©y ®ét biÕn lín trong gi¸ thµnh b×nh qu©n cña s¶n phÈm hay dÞch vô. - Cã thÓ kÕt hîp theo dâi s¶n lîng thùc tÕ víi møc tiªu hao mét sè vËt t , nhiªn liÖu, phô liÖu. - Tríc hÕt, cÇn biÕt møc khÊu hao trªn mét ®¬n vÞ s¶n lîng ( m ): Nguyªn gi¸ TSC§ ( hay gi¸ trÞ ph¶i thu håi ) m = ______________________________________ Tæng khèi lîng ®Þnh møc cña ®åi thiÕt bÞ 11 _______________________________________________________________________________________ Trong ®ã mÉu sè lµ tæng khèi lîng mµ tµi s¶n cè ®Þnh ( hay mét thiÕt bÞ nµo ®ã ) cã thÓ thùc hiÖn trong suèt ®êi ho¹t ®éng cña nã. 1.3.2.1 Qu¶n lý quü khÊu hao: Ngoµi viÖc qu¶n lý thuÇn tuý vÒ mÆt gi¸ trÞ, rÊt cÇn lu ý qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh vÒ mÆt hiÖn vËt nh»m ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt.Tuú theo ®Æc ®iÓm quy m« vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý, cã thÓ x©y dùng chÕ ®é qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh mét c¸ch thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña c«ng ty.Sau ®©y lµ mét sè ®iÓm c¬ b¶n: a) Doanh nghiÖp cÇn hoµn thiÖn hÖ thèng theo dâi vµ kiÓm so¸t toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh. ViÖc theo dâi tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng tèn kÐm nhng cã kh¶ n¨ng t¨ng hiÖu qu¶ sö dông c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn cã.§¬n gi¶n nhÊt lµ lËp c¸c sæ theo dâi tæng hîp vµ chi tiÕt. Sæ tæng hîp ph¶n ¸nh kh¸i qu¸t t×nh h×nh qu¶n lý sö dông c¸c nhãm tµi s¶n cè ®Þnh, c¸c chñng lo¹i thiÕt bÞ, nhng chØ ghi c¸c th«ng tin c¬ b¶n nhÊt. - Sæ chi tiÕt dïng ®Ó lu tr÷ ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ tõng nhãm nhá hoÆc tõng ®èi tîng thiÕt bÞ. Sæ nµy ph¶i thêng xuyªn ®îc cËp nhËt, tøc lµ ghi ngay khi cã nh÷ng thay ®æi vÒ tµi s¶n cè ®Þnh. C¸c sæ nµy thêng ®îc sö dông nh»m môc ®Ých qu¶n lý chÆt chÏ tµi s¶n cè ®Þnh trong tõng doanh nghiÖp nªn cã thÓ thiÕt kÕ linh ho¹t vÒ khu«n mÉu cña sæ. - BiÖn ph¸p tèt nhÊt lµ ¸p dông m¸y tÝnh ®Ó theo dâi c¸c sæ nãi trªn. C¸c th«ng tin vÒ tµi s¶n cè ®Þnh liªn tôc ®îc cËp nhËt vµo c¬ së d÷ liÖu trong m¸y tÝnh, khi cÇn biÕt chØ cÇn dïng mét lÑnh ®¬n gi¶n ®Ó gäi ra mµn h×nh hoÆc in ra giÊy. b) Ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm. C¸c nhãm m¸y mãc thiÕt bÞ hoÆc c¸c tæ hîp d©y truyÒn thiÕt bÞ nªn ®îc giao cho tõng nhãm hoÆc c¸ nh©n qu¶n lý. Ph¶i c¨n cø vµo quy tr×nh c«ng nghÖ, sù s¸p xÕp ca kÝp vµ c¸ch thøc tæ chøc ph©n xëng ®Ó ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm. Kh«ng cã m« h×nh nµo chung cho mäi c«ng ty, mäi doanh nghiÖp mµ chØ nªn ¸p dông sù ph©n cÊp hoÆc giao tr¸ch nhiÖm qu¶n lý vËn hµnh sao cho phï hîp víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. ChÕ ®é ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm nªn g¾n víi chÕ ®é bµn giao, theo dâi vµ thëng ph¹t nh»m khuyÕn khÝch mäi ngêi cã ý thøc tèt h¬n trong qu¶n lý tµi s¶n. Nªn quy ®Þnh chÕ ®é b¸o c¸o ®Þnh kú ®èi víi c¸c qu¶n ®èc ph©n xëng, trëng ca, tæ trëng, hoÆc kü s phô tr¸ch d©y truyÒn vÒ t×nh h×nh sö dông tµi s¶n cè ®Þnh cña tõng bé phËn. c) Qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh vÒ mÆt kü thuËt. Qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh vÒ mÆt kü thuËt v« cïng quan träng do vËy phÇn lín c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc, hÖ thèng d©y truyÒn c«ng nghÖ yªu cÇu ph¶i b¶o ®¶m nghiªm ngÆt vÒ mÆt kü thuËt.CÇn lu ý c¸c ®iÓm sau: - Quy tr×nh kü thuËt, chÕ ®é vËn hµnh cÇn dîc duy tr× nghiªm ngÆt víi kû luËt ch¹t chÏ ®Ó h¹n chÕ tæn thÊt vÒ ngêi vµ tµi s¶n. - Ph¶i lËp lÞch tr×nh vËn hµnh vµ theo dâi cho tõng hÖ thèng , thiÕt bÞ, cã ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm râ rµng.LÞch kiÓm tra ®Þnh kú, b¶o dìng, duy tu m¸y mãc thiÕt bÞ lµ rÊt cÇn thiÕt. KhuyÕn khÝch c¸n bé c«ng nh©n tÝch cùc tham gia gi÷ g×n m¸y mãc, th«ng b¸o ngay c¸c sù cè cho ngêi qu¶n lý ®Ó kh¾c phôc kÞp thêi. - §èi víi c¸c lo¹i thiÕt bÞ míi, hiÖn ®¹i nªn thùc hiÖn häc tËp vµ nghiªn cøu ®Ó cã thÓ b¾t tay ngay vµo sö dông. 1.3.2 Qu¶n lý vèn lu ®éng : 1.3.2.1 Qu¶n lý dù tr÷ 12 _______________________________________________________________________________________ Trong viÖc nµy qu¶n lý dù tr÷ nguyªn liÖu, vËt liÖu, phô tïng (gäi chung lµ vËt t) kh«ng phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh th× cã thÓ x¶y ra hai trêng hîp : Møc dù tr÷ qu¸ lín, d thõa g©y ø ®äng, l·ng phÝ vèn vµ hiÖu qu¶ thÊp. Møc dù tr÷ qu¸ nhá, thiÕu vËt t, g©y ra t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng hoÆc thËm trÝ ph¶i t¹m ngõng s¶n xuÊt do thiÕu nguyªn vËt liÖu. Râ rµng, c¶ hai th¸i cùc nãi trªn ®Òu kh«ng tèt, do ®ã ngêi ta muèn x¸c ®Þnh møc dù tr÷ thÝch hîp nhÊt víi c«ng ty trong tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ. Ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh : ®¬n gi¶n theo ph¬ng ph¸p nµy, cã thÓ dùa vµo t×nh h×nh tiªu hao vËt t cña n¨m tríc (hoÆc kú tríc) ®Ó íc tÝnh sè vËt t cÇn thiÕt cho kú nµy. Tû lÖ ®iÒu chØnh dùa trªn mét sè d÷ liÖu vµ th«ng tin nh : Møc ®é gi¶m tiªu hao vËt t, s¶n lîng dù kiÕn, gi¸ vËt t vv.. Ph¬ng ph¸p nµy cã tÝnh chÊt kinh nghiÖm nhng dÔ ¸p dông tuy nhiªn cã thÓ sai sè ®¸ng kÓ. Ph¬ng ph¸p ®Þnh møc : §©y lµ ph¬ng ph¸p còng ®îc sö dông réng r·i, trong ®ã dùa trªn c¸c ®Þnh møc hay c¸c tiªu chuÈn chi phÝ ®Ó x¸c ®Þnh sè vèn lu ®éng cÇn thiÕt 1.3.2.2 Qu¶n lý tiÒn mÆt : Qu¶n lý tiÒn mÆt trong c«ng ty lµ v« cïng quan träng, tÊt c¶ tiÒn mÆt t¹i quü, tiÒn trªn c¸c tµi kho¶n ng©n hµng vµ tiÒn ®ang chuyÓn (kÓ c¶ néi tÖ vµ ngo¹i tÖ) ®Òu lµ thuéc nhãm tµi s¶n b»ng tiÒn. Do vËy cÇn ph¶i t¨ng lîng tiÒn b»ng c¸ch ®i vay hoÆc bæ sung. ViÖc ®i vay ®Ó t¨ng thªm vèn b»ng tiÒn trong nh÷ng thêi ®iÓm nµo ®ã lµ mét viÖc kh¸ phæ biÕn. Khi vay tiÒn, ®iÒu c¬ b¶n nhÊt lµ tÝnh ®Õn chi phÝ l·i vay vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña ®ång vèn. PhÇn nµy liªn hÖ víi phÇn l·i xuÊt vµ phÇn gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tiÒn. 1.3.2.3 Qu¶n lý ph¶i thu : Qu¶n lý viÖc thu tiÒn cña c«ng ty cho thÊy r»ng sè tiÒn ®îc ph¶n ¸nh trªn c¸c tµi kho¶n mµ c«ng ty ®ang theo dâi kh«ng ph¶i bao giê còng b»ng sè d cã trªn tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. V× vËy sÏ ®Ò cËp ®Õn nguyªn nh©n sau : a. TiÒn næi C¸c c«ng ty kinh doanh rÊt chó ý ®Õn ¶nh hëng cña tiÒn næi trong ho¹t ®éng thanh to¸n. TiÒn næi lµ sè chªnh lÖch gi÷a sè d tiÒn tµi kho¶n t¹i ng©n hµng vµ sè d trªn tµi kho¶n cña c«ng ty. TiÒn næi ph¶n ¸nh sù chªnh lÖch t¹m thêi (trong mét thêi gian ng¾n) gi÷a hai hÖ thèng theo dâi tµi chÝnh nãi trªn. Tuy nhiªn, do c¸c nghiÖp vô thanh to¸n lÉn nhau liªn tôc lµm xuÊt hiÖn tiÒn næi, nªn trÞ sè cña tiÒn næi cã thÓ trë nªn kh¸ lín. TiÒn næi ®îc tÝnh nh sau : F = Sè d tµi kho¶n tiÒn göi t¹i NH – Sè d tµi kho¶n tiÒn göi t¹i c«ng ty 13 _______________________________________________________________________________________ TiÒn næi do viÖc thu tiÒn tõ mét ngêi kh¸c g©y ra ®îc gäi lµ tiÒn næi thu nî; nÕu do viÖc ph¸t hµnh sÐc ®Ó chi tr¶ th× gäi lµ tiÒn næi chi ra. Trong cïng mét kho¶ng thêi gian c«ng ty cã thÓ ®ång thêi ®îc lîi nhê tiÒn næi chi ra vµ võa bÞ thiÖt thßi do cã tiÒn næi thu nî. Sè tiÒn næi rßng lµ tæng cña tiÒn næi chi ra vµ tiÒn næi thu nî. Do vËy víi mét kü thuËt qu¶n lý chÆt chÏ, cã thÓ khai th¸c triÖt ®Ó tiÒn næi vµo môc tiªu ®Çu t ng¾n h¹n vµ c¶i thiÖn hÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n trªn tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. b)Thu tiÒn qua hép th (lockbox) Mét c«ng ty cã thÓ sö dông mét m¹ng líi hép th ®îc mét ng©n hµng qu¶n lý ®Ó gióp c«ng ty thu nî nhanh h¬n. Ng©n hµng nµy sÏ thu nhËn c¸c sÐc tõ c¸c hép th ®ã trong vµi lÇn trong mét ngµy. Sau ®ã, ng©n hµng nhanh chãng chuyÓn c¸c sÐc ®ã vµo tµi kho¶n cña c«ng ty. HÖ thèng hép th rót ng¾n thêi gian göi sÐc vµ thanh to¸n v× c«ng ty lùa chän nh÷ng ®Þa ®iÓm gÇn khu vùc cã nhiÒu kh¸ch hµng ®Ó ®Æt hép th. NÕu kh«ng cã hép th, kh¸ch hµng sÏ göi sÐc vµ ho¸ ®¬n ®Õn th¼ng trô së hoÆc chi nh¸nh cña c«ng ty vµ nh vËy thêng chËm h¬n nhiÒu so víi hÖ thèng hép th. MÆc dï c«ng ty ph¶i tr¶ phÝ dÞch vô cho ng©n hµng vÒ viÖc qu¶n lý hép th, nhng víi sè tiÒn lín, c¸c c«ng ty vÉn cã lîi khi sö dông ph¬ng ph¸p hép th (lockbox) ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh thu tiÒn. 1.4. hiÖu qu¶ sö dông vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn trong doanh nghiÖp 1.4.1. Quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶: BÊt kú ho¹t ®éng nµo cña con ngêi, ho¹t ®éng nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh nãi riªng, ®Òu mong muèn ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ h÷u Ých nµo ®ã. KÕt qu¶ ®¹t ®îc trong kinh doanh míi chØ ®¸p øng ®îc phÇn nµo yªu cÇu cña c¸ nh©n vµ x· héi. Tuy nhiªn kÕt qu¶ ®ã ®îc t¹o ë møc nµo víi gi¸ nµo lµ vÊn ®Ò cÇn ®îc xem xÐt v× nã ph¶n ¸nh chÊt lîng cña ho¹t ®éng t¹o ra kÕt qu¶ ®ã. MÆt kh¸c, nhu cÇu cña con ngêi bao giê còng lín h¬n kh¶ n¨ng t¹o ra s¶n phÈm cña hä. Bëi thÕ, con ngêi cÇn ph¶i quan t©m ®Õn viÖc lµm sao víi kh¶ n¨ng hiÖn cã, cã thÓ lµm ra ®îc nhiÒu s¶n phÈm nhÊt. Do ®ã n¶y sinh vÊn ®Ò lµ ph¶i xem xÐt lùa chän c¸ch nµo ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ lín nhÊt. ChÝnh v× thÕ khi ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng kinh tÕ ngêi ta thêng sö dông hiÖu qu¶ kinh tÕ cïng víi c¸c chØ tiªu cña nã.HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c 14 _______________________________________________________________________________________ nguån lùc x· héi ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ cao nhÊt víi chi phÝ nguån lùc thÊp nhÊt. HiÖu qu¶ kinh tÕ cã thÓ tÝnh theo c«ng thøc sau: KÕt qu¶ ®Çu vµo HiÖu qu¶ kinh tÕ = YÕu tè ®Çu ra XuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyªn lý chung nh vËy, trong lÜnh vùc vèn kinh doanh ®Þnh ra hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh. HiÖu qu¶ sö dông vèn chÝnh lµ quan hÖ gi÷a ®Çu ra vµ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh kinh doanh, hay cô thÓ lµ quan hÖ gi÷a toµn bé kÕt qu¶ kinh doanh vµ toµn bé chi phÝ cña qu¸ tr×nh kinh doanh ®ã ®îc x¸c ®Þnh b»ng thíc ®o tiÒn tÖ. Tuy nhiªn, hiÖu qu¶ sö dông vèn kh«ng chØ thÓ hiÖn ®¬n thuÇn ë kÕt qu¶ kinh doanh vµ chi phÝ kinh doanh, mµ cßn thÓ hiÖn ë nhiÒu chØ tiªu liªn quan kh¸c. 1.4.2. - C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông VC§ vµ VL§: 1.4.2.1 C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh: a) Søc s¶n xuÊt cña TSC§: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mét ®ång nguyªn gi¸ b×nh qu©n TSC§ ®em l¹i mÊy ®ång gi¸ trÞ s¶n lîng (hay doanh thu thuÇn). Søc s¶n xuÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh = Tæng doanh thu thuÇn (hay gi¸ trÞ tæng s¶n lîng) Nguyªn gi¸ b×nh qu©n TSC§ b) Søc sinh lêi cña TSC§ ChØ tiªu søc sinh lêi cña TSC§ cho biÕt mét ®ång nguyªn gi¸ b×nh qu©n TSC§ ®em l¹i mÊy ®ång lîi nhuËn thuÇn hay l·i gép. Søc sinh lîi cña tµi s¶n = cè ®Þnh Lîi nhuËn thuÇn (hay l·i gép) Nguyªn gi¸ b×nh qu©n TSC§ c) SuÊt hao phÝ tµi s¶n cè ®Þnh: ChØ tiªu nµy cho thÊy ®Ó cã mét ®ång doanh thu thuÇn hoÆc lîi nhuËn thuÇn cÇn cã bao nhiªu ®ång nguyªn gi¸ TSC§ SuÊt hao phÝ tµi s¶n ®Þnh cè = Nguyªn gi¸ b×nh qu©n TSC§ Gi¸ trÞ tæng s¶n lîng (hay doanh thu thuÇn, lîi nhuËn thuÇn) d) HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh: HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh = Gi¸ trÞ tæng s¶n lîng (hay DT thuÇn, lîi nhuËn) Sè vèn cè ®Þnh 15 _______________________________________________________________________________________ 1.4.2.2 - C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng: a) Søc s¶n xuÊt cña vèn lu ®éng: Søc s¶n xuÊt cña vèn lu ®éng cho biÕt mét ®ång vèn lu ®éng ®em l¹i mÊy ®ång doanh thu thuÇn (gi¸ trÞ tæng s¶n lîng) Søc s¶n xuÊt cña vèn lu Tæng doanh thu thuÇn (hay gi¸ trÞ tæng s¶n lîng) = ®éng Vèn lu ®éng b×nh qu©n b) Søc sinh lêi cña vèn lu ®éng Søc sinh lêi cña vèn lu ®éng cho biÕt mét ®ång vèn lu ®éng t¹o ra mÊy ®ång lîi nhuËn thuÇn hay l·i gép trong kú. Søc sinh lêi cña vèn lu Lîi nhuËn thuÇn (hay l·i gép) = ®éng Vèn lu ®éng b×nh qu©n c) Sè vßng quay cña vèn lu ®éng (hÖ sè lu©n chuyÓn) Sè vßng quay cña vèn lu ®éng Tæng doanh thu thuÇn = Vèn lu ®éng b×nh qu©n ChØ tiªu nµy cho biÕt vèn lu ®éng quay ®îc mÊy vßng trong kú. NÕu sè vßng quay t¨ng, chøng tá hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng t¨ng vµ ngîc l¹i. d) Thêi gian cña mét vßng lu©n chyyÓn Thêi gian mét vßng lu©n chuyÓn Thêi gian cña kú ph©n tÝch = Sè vßng quay cña vèn lu ®éng trong kú ChØ tiªu nµy cho chóng ta biÕt sè ngµy cÇn thiÕt ®Ó vèn lu ®éng quay ®îc mét vßng. Thêi gian mét vßng lu©n chuyÓn cµng nhá th× tèc ®é lu©n chuyÓn cµng lín. e) HÖ sè ®¶m nhiÖm vèn lu ®éng: HÖ sè ®¶m nhiÖm vèn lu ®éng = Vèn lu ®éng b×nh qu©n Tæng doanh thu thuÇn 16 _______________________________________________________________________________________ ChØ tiªu nµy cho biÕt ®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu th× cÇn bao nhiªu vèn lu ®éng b×nh qu©n. Trong khi ph©n tÝch ®Ó t×m ra mét kÕt luËn vÒ tÝnh hiÖu qu¶ hay kh«ng hiÖu qu¶, cÇn tÝnh ra c¸c chØ tiªu trªn råi so s¸nh gi÷a kú ph©n tÝch víi kú gèc. Khi tÝnh c¸c chØ tiªu cÇn chó ý c¸c nh©n tè sau: + Tæng doanh thu thuÇn = Tæng doanh thu b¸n hµng trong kú - (ThuÕ VAT hoÆc thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu+ chiÕt khÊu hµng b¸n + gi¶m gi¸ hµng b¸n + doanh thu hµng ®· b¸n bÞ tr¶ l¹i). + Thêi gian cña kú ph©n tÝch: Quy ®Þnh mét th¸ng lµ 30 ngµy, mét quý lµ 90 ngµy vµ mét n¨m lµ 360 ngµy. Tæng vèn lu ®éng 4 quý + Vèn lu ®éng b×nh qu©n = 4 V1/2 + V2 + V3 ... + Vn/2 HoÆc = n-1 Víi V1, V2, V3... lµ vèn lu ®éng hiÖn cã vµo ®Çu c¸c th¸ng, n lµ sè thø tù c¸c th¸ng. 1.4.2.3- Ph©n tÝch t×nh h×nh thanh to¸n vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n: a) Ph©n tÝch t×nh h×nh thanh to¸n: Nh chóng ta ®· biÕt, c¸c giao dÞch kinh tÕ tµi chÝnh trong kinh doanh ë mäi doanh nghiÖp thêng xuyªn ph¸t sinh c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶ vµ cÇn mét thêi gian nhÊt ®Þnh míi thanh to¸n ®îc. C¸c quan hÖ nî nÇn lÉn nhau gi÷a c¸c doanh nghiÖp vÒ c¸c kho¶n tiÒn mua b¸n hµng, gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi ng©n s¸ch vÒ c¸c kho¶n ph¶i nép thuÕ theo luËt ®Þnh, gi÷a doanh nghiÖp víi ngêi lao ®éng vÒ tiÒn l¬ng... lµ c¸c quan hÖ tÊt yÕu kh¸ch quan. Tuy nhiªn, trong kinh doanh c¸c doanh nghiÖp ph¶i ng¨n ngõa vµ gi¶m tèi ®a c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n hoÆc qu¸ h¹n vÉn cha tr¶ ®îc hoÆc cha ®ßi ®îc. Bëi v×, sù chiÕm dông vèn qu¸ h¹n cña kh¸ch hµng, mét mÆt g©y khã kh¨n vÒ vèn cho doanh nghiÖp, mÆt kh¸c do thiÕu vèn, thiÕu tiÒn mÆt ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n ph¶i tr¶, doanh nghiÖp sÏ ph¶i ®i vay, chÞu l·i suÊt tÝn dông, ®iÒu ®ã lµm gi¶m tØ suÊt lîi nhuËn, lµm chËm tèc ®é lu©n chuyÓn vèn. ChÝnh v× vËy, ph©n tÝch t×nh h×nh thanh to¸n 17 _______________________________________________________________________________________ cña doanh nghiÖp trë lªn tèi cÇn thiÕt nh»m xem xÐt møc biÕn ®éng cña c¸c kho¶n ph¶i thu, ph¶i tr¶, t×m ra nguyªn nh©n cña c¸c kho¶n nî ®Õn h¹n cha ®ßi ®îc hoÆc nguyªn nh©n cña viÖc t¨ng c¸c kháan nî ®Õn h¹n cha tr¶ ®îc. b. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp :Kh¶ n¨ng thanh to¸n ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng tµi chÝnh tèt hay xÊu cña doanh nghiÖp vµ cã ¶nh hëng ®Õn t×nh h×nh thanh to¸n. Kh¶ n¨ng thanh to¸n x¸c ®Þnh nh sau: Sè tiÒn cã thÓ dïng ®Ó thanh to¸n K= C¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ Trong ®ã: - K lµ hÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n - Sè tiÒn cã thÓ dïng thanh to¸n bao gåm toµn bé sè vèn b»ng tiÒn vµ nh÷ng tµi s¶n cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh tiÒn mét c¸ch nhanh chãng. - C¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ gåm ph¶i tr¶ ngêi b¸n, ngêi mua, nép ng©n s¸ch tr¶ cho c¸n bé CNV, vay ng¾n h¹n ng©n hµng, ph¶i tr¶ kh¸c. Khi ®· cã ®îc kÕt qu¶ hÖ sè thanh to¸n. - NÕu K  1, chøng tá doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp b×nh thêng hoÆc tèt. - NÕu K < 1, chøng tá doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî vµ t×nh tr¹ng tµi chÝnh ë møc kh«ng b×nh thêng hoÆc xÊu. 1.4.2.4 - Møc ®é b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn: ChØ tiªu møc ®é b¶o toµn vèn sö dông trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cã l¹m ph¸t, gi¸ c¶ biÕn ®éng lín nh»m quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp, buéc doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn viÖc ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ c¸c lo¹i vèn s¶n xuÊt kinh doanh , tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c chi phÝ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó b¶o toµn ®îc vèn. Khi ph©n tÝch chØ tiªu nµy cÇn so s¸nh gi÷a sè vèn ph¶i b¶o toµn, ®Õn cuèi n¨m vµ sè vèn thùc tÕ b¶o toµn ®îc trong n¨m ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é b¶o toµn vèn cña doanh nghiÖp lµ b¶o toµn cao h¬n hay cha b¶o toµn ®ñ. Khi b¶o toµn ®îc cao h¬n cã nghÜa doanh nghiÖp ®· cã thµnh tÝch trong qu¶n lý vµ sö dông vèn. Víi kÕt qu¶ kh¶ quan nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp cã vèn ®Ó dïng 18 _______________________________________________________________________________________ vµo s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t triÓn ®îc vèn. Ngîc l¹i, cha b¶o toµn ®ñ so víi sè vèn ph¶i b¶o toµn ph¶n ¸nh sù yÕu kÐm cña doanh nghiÖp trong viÖc qu¶n lý, sö dông vèn. 1.4.3. C¸c nh©n tè ¶nh hëng: 1.4.3.1- Chu k× s¶n xuÊt: §©y lµ mét ®Æc ®iÓm quan träng g¾n trùc tiÕp tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn. NÕu chu k× ng¾n, doanh nghiÖp sÏ thu håi vèn nhanh nh»m t¸i t¹o, më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Ngîc l¹i, nÕu chu k× dµi doanh nghiÖp sÏ cã mét g¸nh nÆng lµ ø ®äng vèn vµ tr¶ l·i c¸c kho¶n vay hay c¸c kho¶n ph¶i tr¶. 1.4.3.2 - KÜ thuËt s¶n xuÊt: C¸c ®Æc ®iÓm riªng cã vÒ kÜ thuËt t¸c ®éng liªn tôc víi mét sè chØ tiªu quan träng ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh nh hÖ sè ®æi m¸y mãc thiÕt bÞ, hÖ sè sö dông vÒ thêi gian, c«ng suÊt. NÕu kÜ thuËt s¶n xuÊt ®¬n gi¶n, doanh nghiÖp dÔ cã ®iÒu kiÖn, m¸y mãc, thiÕt bÞ nhng l¹i ph¶i lu«n ®èi phã víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh vµ víi yªu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm. Do vËy, doanh nghiÖp dÔ dµng t¨ng doanh thu, lîi nhuËn trªn VC§ nhng khã gi÷ ®îc chØ tiªu nµy l©u dµi. NÕu kÜ thuËt s¶n xuÊt phøc t¹p, tr×nh ®é trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ cao, doanh nghiÖp cã lîi thÕ trong c¹nh tranh, song ®ßi hái tay nghÒ c«ng nh©n, chÊt lîng nguyªn vËt liÖu cao sÏ lµm gi¶m lîi nhuËn vèn cè ®Þnh. 1.4.3.3 - §Æc ®iÓm vÒ s¶n xuÊt: S¶n phÈm cña doanh nghiÖp lµ n¬i chøa ®ùng chi phÝ vµ còng chøa ®ùng doanh thu cho doanh nghiÖp, qua ®ã quyÕt ®Þnh lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. NÕu s¶n phÈm lµ t liÖu tiªu dïng, nhÊt lµ s¶n phÈm c«ng nghiÖp nhÑ nh rîu bia... th× sÏ cã vßng ®êi ng¾n, tiªu thô nhanh vµ qua ®ã gióp doanh nghiÖp thu håi vèn nhanh. H¬n n÷a nh÷ng m¸y mãc dïng ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm nµy cã gi¸ trÞ thÊp, do vËy dÔ cã ®iÒu kiÖn ®æi míi. Ngîc l¹i, nÕu s¶n phÈm cã vßng ®êi dµi, cã gi¸ trÞ lín, ®îc s¶n xuÊt trªn d©y chuyÒn cã gi¸ trÞ lín nh m¸y thu h×nh, «t«, xe m¸y... sÏ lµ t¸c nh©n h¹n chÕ doanh thu. 1.4.3.4. - T¸c ®éng cña thÞ trêng: 19 _______________________________________________________________________________________ Tuú theo mçi lo¹i thÞ trêng mµ doanh nghiÖp tham gia sÏ t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh theo nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau. NÕu thÞ trêng ®ã lµ c¹nh tranh tù do, nh÷ng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®· cã uy tÝn l©u ®èi víi ngêi tiªu dïng th× sÏ lµ t¸c nh©n tÝch cùc thóc ®Èy doanh nghiÖp më réng thÞ trêng. §èi víi thÞ trêng s¶n phÈm kh«ng æn ®Þnh (theo mµu, theo thêi ®iÓm, thÞ hiÕu) th× hiÖu qu¶ sö dông vèn còng kh«ng æn ®Þnh qua viÖc doanh thu biÕn ®éng lín qua c¸c thêi ®iÓm nµy. 1.4.3.5 - Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lÝ, tæ chøc s¶n xuÊt, h¹ch to¸n néi bé doanh nghiÖp: §Ó cã hiÖu qu¶ cao th× bé m¸y tæ chøc qu¶n lÝ, tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i gän nhÑ, trïng khíp nhÞp nhµng víi nhau, víi mçi ph¬ng thøc s¶n xuÊt vµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt sÏ cã nh÷ng t¸c ®éng kh¸c nhau tíi tiÕn ®é s¶n xuÊt, ph¬ng ph¸p vµ quy ®Þnh vËn hµnh m¸y mãc, sè ca, sè tæ s¶n xuÊt , sè bé phËn phôc vô s¶n xuÊt ... MÆt kh¸c, ®Æc ®iÓm cña c«ng t¸c h¹ch to¸n, kÕ to¸n néi bé doanh nghiÖp (lu«n g¾n víi tÝnh chÊt cña tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lÝ trong cïng doanh nghiÖp) cã t¸c ®éng kh«ng nhá. C«ng t¸c kÕ to¸n ®· dïng nh÷ng c«ng cô cña m×nh ®Ó ®o hiÖu qu¶ sö dông vèn... KÕ to¸n ph¶i cã nhiÖm vô ph¸t hiÖn nh÷ng tån t¹i trong qu¸ tr×nh sö dông vèn vµ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt. 1.4.3.6 - Tr×nh ®é lao ®éng, c¬ chÕ khuyÕn khÝch vµ tr¸ch nhiÖm vËt chÊt trong doanh nghiÖp: NÕu c«ng nh©n trong doanh nghiÖp cã tr×nh ®é cao ®ñ ®Ó thÝch øng víi tr×nh ®é c«ng nghÖ d©y chuyÒn s¶n xuÊt th× c¸c m¸y mãc trong d©y chuyÒn sÏ ®îc sö dông tèt h¬n vµ n¨ng suÊt chÊt lîng sÏ cao h¬n. Song tr×nh ®é lao ®éng ph¶i ®îc ®Æt ®óng chç, ®óng lóc... th× hiÖu qu¶ c«ng viÖc míi cao. §Ó sö dông tiÒm n¨ng lao ®éng cã hiÖu qu¶ cao nhÊt doanh nghiÖp ph¶i cã mét c¬ chÕ khuyÕn khÝch vËt chÊt còng nh tr¸ch nhiÖm mét c¸ch c«ng b»ng. Ngîc l¹i, nÕu c¬ chÕ khuyÕn khÝch kh«ng c«ng b»ng, quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm kh«ng râ rµng, døt kho¸t sÏ lµm c¶n trë môc tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. 1.4.3.7 - C¸c nh©n tè kh¸c: 20 _______________________________________________________________________________________