http://vanluong.blogspot.com - Bùi Văn Lương - Email:
[email protected]
C¹nh tranh vµ héi nhËp
Më ®Çu
GÇn ®©y trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng,vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸
thêng xuyªn ®îc nh¾c tíi.Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò
nµy.§èi víi ViÖt nam –mét níc ®ang ph¸t triÓn,hiÖn gÆp rÊt nhiÒu khã
kh¨n trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ th× xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp
võa lµ th¸ch thøc,võa lµ c¬ héi.
Ch¬ng I : Héi nhËp vµ vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸
I - Kh¸i niÖm c¬ b¶n:
Toµn cÇu ho¸ chÝnh lµ qu¸ tr×nh th©m nhËp lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia vµ
d©n téc mµ ë ®ã cã sù kÕ thõa nh÷ng tinh hoa cña sù ph¸t triÓn vµ sù ®µo
th¶i nh÷ng mÆt l¹c hËu,tr× trÖ,lçi thêi ng¨n c¶n qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña quèc
gia vµ d©n téc ®ã.XÐt vÒ mÆt b¶n chÊt,toµn cÇu ho¸ chÝnh lµ qu¸ tr×nh x· héi
ho¸ lùc lîng s¶n xuÊt kh«ng chØ ë mùc ®é hay ph¹m vi cña mét quèc gia
mµ ®ang lan réng ra trªn b×nh diÖn khu vùc vµ thÕ giíi.
Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ díi chñ nghÜa t b¶n nh hiÖn nay lµ mét nÊc thang
trong sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn nãi chung cña chñ nghÜa t b¶n.Khi mµ sù
ph¸t triÓn cña lùc läng s¶n xuÊt x· héi ®¹t ®Õn tr×nh ®é cao ®Æt ra yªu cÇu
vÒ mét quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng chØ gãi gän trong ph¹m vi l·nh thæ cña mçi
quèc gia mµ lµ trªn ph¹m vi toµn cÇu.MÆc dï qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ chÞu sù
chi phèi cña chñ nghÜa t b¶n hiÖn ®¹i,nhng lùc lîng tham gia toµn cÇu ho¸
kh«ng chØ cã c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn mµ cßn cã c¶ nhiÒu níc theo ®uæi môc
tiªu ®éc lËp d©n téc vµ trung lËp cïng c¸c níc ph¸t triÓn theo khuynh híng
x· héi chñ nghÜa.Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kh«ng chØ bao hµm sù hîp t¸c mµ
cßn tån t¹i c¶ sù ®Êu tranh khèc liÖt gi÷a c¸c quèc gia cã tr×nh ®é ph¸t triÓn
vµ lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau.
Toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh tiÖm tiÕn.XÐt vÒ mÆt lÞch sö th× toµn cÇu ho¸
kh«ng chØ diÔn ra trong thêi ®¹i ngµy nay mµ nã ®· ®îc b¾t ®Çu ngay ngay
sau khi chñ nghÜa t b¶n x¸c lËp ®îc ®Þa vÞ thèng trÞ vµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt t
b¶n chñ nghÜa.Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay ®îc biÓu hiÖn th«ng qua
qu¸ tr×nh khu vùc ho¸ vµ liªn kÕt gi÷a c¸c khu vùc,thÓ hiÖn th«ng qua c¸c
liªn minh kinh tÕ vµ diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ nh liªn minh ch©u ¢u (EU) ,
HiÖp héi c¸c níc s¶n xuÊt dÇu löa ch©u Phi(APPA),Tæ chøc thèng nhÊt
ch©u Phi(OAU),HiÖp héi c¸c níc xuÊt khÈu dÇu má(OPEC),Liªn ®oµn ArËp
(UMA),khèi thÞ trêng chung Nam Mü(MERCOSUR),khu vùc mËu dÞch tù
do B¾c Mü(NAFTA),hiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸(ASEAN)khu vùc
mËu dÞch tù do Nam ¸(SAFTA), diÔn ®µn hîp t¸c ch©u ¸ th¸i b×nh d¬ng
(APEC) …Ba tæ chøc gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®Þnh ra xu h íng vËn
®éng vµ qui ®Þnh tÝnh chÊt cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµ quÜ tiÒn tÖ quèc tÕ
(IMF)vµ tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi(WTO),vµ ng©n hµng thÕ giíi(WB).
II - Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ võa lµ c¬ héi võa lµ th¸ch thøc:
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ,rÊt nhiÒu níc nhê chñ ®éng më cöa hîp
t¸c víi níc ngoµi mµ c¶i thiÖn ®îc vÞ thÕ kinh tÕ cña m×nh,thËm chÝ cã mét
sè níc ®· vît h¼n lªn ®Ó trë thµnh nh÷ng con rång,con hæ nh Acgentina,
Pªru,Singapore,Hµn Quèc,§µi Loan,vv….
Nh vËy,b¶n th©n qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ph¸t triÓn
kinh tÕ th«ng qua mét lo¹t c¸c ®Æc tÝnh vèn lµ hÖ qu¶ cña qui luËt gi¸ trÞ vµ
qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.Cô thÓ lµ:
Toµn cÇu ho¸ thóc ®¶y qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi trªn ph¹m vi
quèc tÒ vµ tËn dông ®îc lîi thÕ so s¸nh t¬ng ®èi.
Toµn cÇu ho¸ thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn,khuyÕn khÝch c¶i tiÕn
vµ ®æi míi c«ng nghÖ.
Toµn cÇu ho¸ t¹o ra c¬ chÕ di chuyÓn thuËn lîi c¸c nguån lùc quan träng
nh lao ®éng vµ vèn tµi chÝnh.
Toµn cÇu ho¸ më réng dung lîng thÞ trêng ,t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n
xuÊt.
Toµn cÇu ho¸ ®µo th¶i nh÷ng mÆt h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh tæ chøc,qu¶n
lý vµ ®iÒu hµnh kinh tÕ .
Tuy nhiªn,bªn c¹nh ®ã,qóa tr×nh toµn cÇu ho¸ còng cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu
cùc ®Õn qóa tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi t¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn,thÓ
hiÖn ë mét sè khÝa c¹nh sau ®©y:
Do c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã tr×nh ®é trang bÞ kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ
thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c níc ph¸t triÓn,cho nªn trong qóa tr×nh gia
c«ng vµ xuÊt khÈu s¶n phÈm,c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®· bÞ c¸c níc ph¸t
triÓn bãc lét th«ng qua ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.
C¸c nguyªn t¾c vËn hµnh cña trao ®æi mËu dÞch trªn thÞ trêng quèc tÕ lµ
do c¸c níc ph¸t triÓn ®Æt ra,v× lîi Ých côc bé cña c¸c níc ph¸t triÓn ,
khiÕn cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lu«n ë vµo thÕ bÊt lîi.
Ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ vµ tµi chÝnh quèc tÕ ®Òu sö dông c¸c
®ång tiÒn cña nhãm c¸c níc ph¸t triÓn ,do ®ã c¸c rñi ro kinh tÕ t¹i c¸c níc ph¸t triÓn còng t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, khiÕn
cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kh«ng thÓ chñ ®éng phßng tr¸nh.
C¸c níc ®ang ph¸t triÓn ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ tõ « nhiÔm m«i trêng
sinh th¸i,b¶n s¾c v¨n ho¸,chÝnh trÞ,x· héi cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn dÔ
bÞ x©m h¹i,g¸nh nÆng nî níc ngoµi ngµy cµng chång chÊt,….
Toµn cÇu ho¸ lµ mét xu thÕ mang tÝnh chÊt kh¸ch quan.Cho nªn nªu mÆt
tr¸i cña toµn cÇu ho¸ kh«ng cã nghÜa lµ ph¶n ®èi toµn cÇu ho¸ vµ ®øng
ngoµi tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ .ViÖc nhËn thøc ®îc tÝnh chÊt hai mÆt cña toµn
cÇu ho¸ sÏ t¹o c¬ së lý luËn gãp phÇn ®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng cña qóa
tr×nh héi nhËp vµo ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi.
III - ViÖt nam nªn héi nhËp theo c¸ch nh thÕ nµo ?
Trong kho¶ng thêi gian t¬ng ®èi dµi kÓ tõ khi chóng ta tiÕn hµnh sù nghiÖp
®æi míi,chóng ta kh¼ng ®Þnh r»ng:“cÇn ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc
lËp tù chñ,®ång thêi ®ñ kh¶ n¨ng tham gia qóa tr×nh ph©n c«ng lao ®éng
quèc tÕ ”.Nh vËy,vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn ph¶i hiÓu ®éc lËp,tù chñ trong ®iÒu
kiÖn cña toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp nh thÕ nµo?
Qóa tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh chãng sÏ tõng
bíc xo¸ nhoµ ®i biªn giíi cña c¸c quèc gia ®Ó h×nh thµnh nªn mét nÒn kinh
tÕ toµn cÇu,c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan sÏ bÞ xo¸ bá,vv…Trong
®iÒu kiÖn Êy,muèn x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ,tù ®¶m ®¬ng
lÊy c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu,Ýt bÞ lÖ thuéc vµo bªn ngoµi,vv …lµ kh«ng thùc
tÕ,lµ ®i ngîc víi qóa tr×nh ph¸t triÓn .
Ngµy nay trong ch¬ng tr×nh t¸i cÊu tróc l¹i c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ theo xu
híng toµn cÇu ho¸ ,c¸c quèc gia kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i x©y dùng mét c¬ cÊu
kinh tÕ hoµn chØnh,thËm chÝ kh«ng cÇn x©y dùng mét ngµnh kinh tÕ hoµn
chØnh.Nhãm c¸c quèc gia ph¸t triÓn ®ang triÖt ®Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c nµy.
ThËm chÝ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao vµ trung b×nh còng theo
nguyªn t¾c nµy.Mçi s¶n phÈm hoµn chØnh lµ kÕt qu¶ cña sù ®ãng gãp vÒ kÜ
thuËt vµ c«ng nghÖ còng nh søc s¶n xuÈt cña nhiÒu quèc gia .VÝ dô Singapo
lµ mét níc kh«ng cã nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n. Kinh tÕ Singapo dùa
chñ yÕu vµo cung øng dÞch vô quèc tÕ vµ l¾p r¸p.Nguyªn nhiªn vËt liÖu gÇn
nh ph¶i nhËp khÈu 100%,nhng kinh tÕ Singapo vÉn ph¸t triÓn vµ gi÷ ®îc
®éc lËp tù chñ.Ngîc lai,B¾c TriÒu Tiªn lµ mét níc cã c¬ cÊu kinh tÕ t¬ng
®èi hoµn chØnh,®éc lËp tù chñ rÊt cao.Nhng B¾c TriÒu Tiªn l¹i cã nÒn kinh
tÕ l¹c hËu.Nh ë níc ta ,trong suèt 15 n¨m ®æi míi,sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh
tÕ lu«n lu«n g¾n liÒn víi sù phô thuéc chÆt chÏ vµo thÞ trêng bªn ngoµi.Mét
nÒn kinh tÕ héi nhËp,lîi Ých quèc gia hoµ quÖn víi lîi Ých kinh tÕ cña nhiÒu
quèc gia kh¸c,th× sÏ kÕt hîp ®îc søc m¹nh quèc gia vµ søc m¹nh quèc tÕ ®Ó
b¶o vÖ ®Êt níc tèt h¬n.
Tõ thùc tÕ nãi trªn,trong qóa tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ
giíi chóng ta nªn cã chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n x©y dùng mét nÒn kinh tÕ híng
ngo¹i,víi mét sè ®Æc trng ®· mang tÝnh qui luËt sau ®©y:
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng u tiªn nh÷ng ngµnh cã lîi thÕ
c¹nh tranh cao vµ g¾n chÆt víi thÞ trêng thÕ giíi,tõng bíc h¹n chÕ ®Çu t ë
nh÷ng ngµnh kinh tÕ kÐm c¹nh tranh.
Søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ph¶i ®îc n©ng dÇn lªn hÖ th«ng qua viÖc
hinh thµnh mét m«i trêng ®Çu t,kinh doanh thuËn lîi b»ng c¸ch ¸p dông
c¸c biÖn ph¸p tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc nh :c¶i tæ bé m¸y hµnh chÝnh sù
nghiÖp,ban hµnh hÖ thèng luËt ph¸p kinh tÕ ®ång bé,n©ng cao chÊt lîng
nguån nh©n lùc,….
NÒn kinh tÕ cã kh¶ n¨ng ®èi phã hiÖu qu¶ víi nh÷ng biÕn ®éng chÝnh
trÞ,kinh tÕ ,x· héi tõ bªn ngoµi.Gi¶i ph¸p thùc thi cã hiÖu qu¶ lµ nªn g¾n
nh÷ng vÊn ®Ò cña quèc gia víi vÊn ®Ò mang tÝnh khu vùc vµ quèc tÕ
,c«ng khai t×nh h×nh kinh tÕ vÜ m«:tµi chÝnh,tiÒn tÖ,viÖc lµm,thu nhËp,d©n
c…,tranh thñ sù ñng hé cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh quèc tÕ ,duy tr× hÖ
thèng dù tr÷ quèc gia hîp lý,g¾n lîi Ých quèc gia víi lîi Ých cña nhiÒu
quèc gia kh¸c.
Héi nhËp lµ ®i tríc ®èi thñ
Thời hạn gia nhập AFTA của Việt Nam ngày càng cận kề, nhiều
doanh nghiệp đã chuẩn bị bằng nhiều cách. Theo quan niệm các nhà
quản lý, cách tốt nhất để thử sức mình trong hội nhập là biến thách
thức thành thời cơ.
Một trong các phương thức là nâng tính chuyên nghiệp. Việc đầu tiên
của ông Đặng Lê Nguyên Vũ, Giám đốc hãng cà phê Trung Nguyên là
rà soát lại toàn bộ hệ thống quản lý, phân phối. Theo dự kiến, hãng sẽ
hoàn thiện bộ máy hoạt động của mình vào giữa năm 2002 và tuyển
chuyên viên thiết kế, âm thanh để cải tạo chuỗi quán nhượng quyền.
Trung Nguyên có kế hoạch nhập 200 máy pha cà phê cao cấp Espresso.
Loại máy này sẽ được trang bị cho hệ thống cà phê cao cấp sắp ra đời
trong nay mai của hãng. Hiện nay, Trung Nguyên đang ráo riết “săn
lùng” những địa điểm kinh doanh “trọng yếu” ở TP HCM và Hà Nội để
mở quán. Ông Vũ nói: “Cần phải chiếm trước những địa điểm quan
trọng dù phải trả giá thuê mặt bằng cao, để sau này các tập đoàn nước
ngoài có vào thì họ cũng sẽ gặp khó khăn trong việc chọn điểm kinh
doanh thuận lợi”.
Ra tay trước là mạnh
Từ năm 2000, Kinh Đô đã có chiến lược hoàn thiện hệ thống quản lý như
lấy chứng chỉ ISO, đào tạo nhân lực, ổn định tổ chức, nâng cấp tính
chuyên môn của từng bộ phận hoạt động.
Công ty cũng đang thực hiện chiến lược xuất khẩu. Các hội chợ quốc tế
ở Dubai, Liège (Bỉ), Australia, Campuchia, Đài Loan, Singapore... Kinh Đô
đều tham dự. Ông Trần Cao Thành, Trưởng phòng Tiếp thị Kinh Đô, nói:
"Đi hội chợ quốc tế đâu tốn ít tiền, nhưng phải tìm hiểu nhu cầu khách
hàng để có hướng đầu tư sản phẩm, đồng thời đưa sản phẩm thăm dò
thị hiếu". Thị trường xuất khẩu của công ty có nhiều nước thuộc khối
ASEAN như Campuchia, Malaysia, Singapore... Ông Thành nhận định:
"Sau này, sản phẩm của các nước ASEAN có vào cũng sẽ gặp khó khăn
khi cạnh tranh vì công ty đã tạo được ưu thế về nhân lực, nguyên liệu và
uy tín sản phẩm".
Lấy xuất khẩu nuôi nội địa
Củng cố thị trường nội địa, tăng cường đầu tư sản xuất sản phẩm cao
cấp để đón đầu hội nhập là hướng quan tâm của nhiều doanh nghiệp
hiện nay. Công ty Bút bi Thiên Long vừa tung ra thị trường hai sản phẩm
cao cấp mà công ty sẽ phát triển. Ông Lâm Trường Sơn, Trưởng phòng
Tiếp thị Công ty Thiên Long, nói: "Sản phẩm bút bi nước ngoài sẽ vào Việt
Nam chủ yếu là sản phẩm cao cấp. Hiện giờ, công ty đầu tư sản xuất
sản phẩm cao cấp, đến lúc hội nhập, khấu hao dây chuyền hết, sản
phẩm của chúng tôi sẽ cạnh tranh được với sản phẩm của các công ty
nước ngoài".
Ông Thái Hùng, Giám đốc Công ty May Tây Đô, nói: "Hiện nay, May Tây
Đô phải lấy lợi nhuận của xuất khẩu để phát triển thị trường nội địa. Cần
phải chiếm trước một phần thị trường trước khi kinh tế Việt Nam hội
nhập".
(Theo Sài Gßn TtÕp ThÞ)
C¸c biÖn ph¸p tù vÖ trong th¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam
Chính phủ sẽ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, ban hành Pháp
lệnh về các biện pháp tự vệ trong hoạt động thương mại với nước ngoài.
Đây là văn bản đầu tiên quy định minh bạch các biện pháp sẽ áp dụng để
ngăn ngừa hoặc hạn chế thiệt hại cho sản xuất trong nước do hàng nhập
khẩu gây ra.
Theo dự luật này, ba biện pháp được áp dụng là thuế nhập khẩu, hạn
ngạch nhập khẩu, và “biện pháp khác do Chính phủ quy định”. Trong số
này, theo quan điểm của Bộ Thương mại, chỉ áp dụng chủ yếu 2 biện
pháp đầu, được quy định trong Hiệp định chung về thuế quan và
thương mại (GATT 1947), được nhiều nước áp dụng.
Các biện pháp tự vệ, được thực hiện với hàng hóa nhập khẩu, chỉ khi
có đủ 2 điều kiện: Thứ nhất, khối lượng, số lượng hoặc trị giá của hàng
hóa nhập khẩu đó gia tăng bất thường so với hàng hóa tương tự hoặc
hàng hóa cạnh tranh trực tiếp sản xuất trong nước; Thứ hai, việc gia
tăng đó gây ra hoặc đe dọa gây thiệt hại nghiêm trọng cho sản xuất
trong nước.
Pháp lệnh chỉ quy định các nguyên tắc chung và thể thức áp dụng các biện
pháp tự vệ. Song, theo Ban soạn thảo, việc bảo vệ phải phù hợp với các quy
định của WTO, không tạo tâm lý bảo hộ tràn lan, không để doanh nghiệp ỷ
lại vào Nhà nước. Mức bảo hộ vừa phải, tránh tình trạng doanh nghiệp lợi
dụng tăng giá hàng hóa gây thiệt hại cho người tiêu dùng, đồng thời phải
nhìn trước khả năng trả đũa của phía nước xuất khẩu. Vì vậy, áp dụng biện
pháp tự vệ phải trên cơ sở kết quả điều tra và không phân biệt đối xử hay
phụ thuộc vào nguồn gốc hàng hóa.
Hiện nay, để bảo vệ nhà sản xuất trong nước, ngoài các biện pháp thuế
quan, Chính phủ còn áp dụng nhiều biện pháp mang tính hành chính, như
cấm nhập, cấp giấy phép nhập khẩu, quota... Hình thức này không phù hợp
với các nguyên tắc của thương mại quốc tế, và thường bị phía nước ngoài
phản đối (như lần cấm nhập khẩu 12 mặt hàng năm 1997 đã gặp phản ứng
gay gắt của các nước ASEAN). Việc ban hành Pháp lệnh sẽ góp phần minh
bạch hóa chính sách bảo hộ, đáp ứng đòi hỏi của quá trình đàm phán gia
nhập WTO. Đây cũng là việc luật hóa các cam kết quốc tế của Việt Nam
trong Hiệp định thương mại với Mỹ và trong thỏa thuận gia nhập AFTA.
Triển khai pháp lệnh này để tiến tới sẽ chỉ còn 2 biện pháp phổ biến là thuế
nhập khẩu và hạn ngạch nhập khẩu.
Ch¬ng II : C¹nh tranh
I-T×nh h×nh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam hiÖn nay:
Thùc tÕ cho thÊy r»ng,søc c¹nh tranh cña hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng ho¸ ViÖt
nam trªn thÞ trêng,c¶ trong níc lÉn quèc tÕ rÊt yÕu kÐm.VÊn ®Ò l¹i cµng bøc
xóc khi ¸p lùc c¹nh tranh do qóa tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i,tríc hÕt lµ thêi
h¹n cã hiÖu lùc cña CEPT trong khu«n khæ AFTA cø mçi lóc mét ®Õn
gÇn.Trong khi ®ã,kh«ng Ýt c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam l¹i cha s½n sµng ®èi
mÆt víi nh÷ng th¸ch thøc tõ cuéc c¹nh tranh gay g¾t Êy.NÕu t×nh h×nh
kh«ng ®îc c¶i thiÖn th× viÖc nÒn kinh tÕ níc ta bi tôt hËu lµ ®iÒu ch¾c
ch¾n.ViÖc cÇn thiÕt ph¶i lµm b©y giê kh«ng nh÷ng chØ lµ t¨ng n¨ng lùc c¹nh
tranh mµ cßn ph¶i t¹o ra mét m«i trêng c¹nh tranh quyÕt liÖt ngay trong níc.C¹nh tranh t¹o ra ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ nã cßn lµ c¸ch tèt
nhÊt ®Ó tèi ®a ho¸ lîi Ých cña ngêi s¶n xuÊt lÉn ngêi tiªu dïng.HiÖn nay c¸c
doanh nghiÖp ViÖt nam cha thùc sù c¹nh tranh v× thÞ trêng cña ta hiÖn nay
rÊt Ýt tÝnh c¹nh tranh.SÏ kh«ng thÓ cã doanh nghiÖp cã tÝnh c¹nh tranh khi
nã ho¹t ®éng trong m«i trêng kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh.
C¸c ngµnh lín nh:®iÖn lùc,viÔn th«ng,níc,….vÉn lµ nh÷ng ngµnh ®îc nhµ
níc b¶o hé ®éc quyÒn.ViÖc ®éc quyÒn nµy t¹o ra rÊt nhiÒu t¸c h¹i nh:
Do kh«ng bÞ c¹nh tranh nªn nhµ s¶n xuÊt kh«ng cã nhu cÇu s¸ng t¹o,®æi
míi c«ng nghÖ vµ v× thÕ h¹n chÕ ¸p dông tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt,n¨ng
suÊt lao ®éng kh«ng ®îc n©ng cao.
Nhµ cung cÊp t¹o ra sù khan hiÕm gi¶ t¹o b»ng c¸ch h¹n chÕ vÒ sè lîng
hµng ho¸ vµ ¸p dông møc gi¸ cao mét c¸ch gi¶ t¹o ®Ó kiÕm lêi kh«ng
chÝnh ®¸ng.Chi phi ngêi tiªu dung bá ra ®Ó mua mét lîng hµng ho¸ sÏ
t¨ng lªn. Vµ chÊt lîng hµng ho¸ dÞch vô cßn cã nguy c¬ gi¶m sót.
Do kh«ng sö dông hÕt nguån lùc ph¸t triÓn kinh tÕ nªn sÏ cã mét sù l·ng
phÝ lín c¸c nguån lùc.
ChÝnh v× nh÷ng t¸c ®éng kh«ng cã lîi nµy nªn cÇn thiÕt ph¶i cã sù can thiÖp
cña nhµ níc nh»m chèng ®éc quyÒn.
HiÖn nay,c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ®ang ®îc khëi ®éng víi t tëng chung lµ
thõa nhËn tÝnh kh¸ch quan,tÊt yÕu cña kinh tÕ thÞ trêng.Tuy cã nh÷ng quan
®iÓm kh¸c biÖt vÒ tÝnh chÊt x· héi so víi c¸c nÒn kinh tÕ thÞ trêng chÝnh
thèng hiÖn ®ang tån t¹i,nhng ®· lµ kinh tÕ thÞ trêng th× yÕu tè thÞ trêng sÏ
ph¶i trë thµnh c¬ së ®Çu tiªn chi phèi kiÓu vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ .Víi
chÝnh s¸ch ®æi míi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng ,nÒn kinh tÕ
ViÖt nam ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ ban ®Çu cã ý nghÜa bíc ngoÆt.Kh«ng
chØ v× møc t¨ng trëng cao mµ quan träng h¬n lµ kh¼ng ®Þnh trªn thùc tÕ mét
nguyªn lý tæ chøc nÒn kinh tÕ .T×nh tr¹ng ®éc quyÒn díi bÊt cø thÓ chÕ x·
héi nµo còng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng díi tiÒm n¨ng s¶n
xuÊt,kÐm hiÖu qu¶.
Tuy vËy, qóa tr×nh ®æi míi víi kho¶ng thêi gian ng¾n ngñi míi chØ ®ñ ®Ó
h×nh thµnh khu«n khæ chung cña c¬ chÕ thÞ trêng .V× thÕ ®Ó cho kinh tÕ thÞ
trêng ho¹t ®éng mét c¸ch thËt sù tr«i ch¶y th× cßn rÊt nhiÒu viÖc ph¶i
lµm.Mét trong sè nh÷ng viÖc rÊt khã kh¨n mµ ta cha lµm chÝnh lµ t¹o lËp
mét m«i trêng cã tÝnh c¹nh tranh vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸p lý ®¶m b¶o cho
sù c¹nh tranh ®îc c«ng b»ng ,lµnh m¹nh.Thùc tiÔn cña tiÕn tr×nh ®æi míi vµ
héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®· ®Æt nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®èi mÆt
trùc tiÕp víi cuéc c¹nh tranh quèc tÕ ,nªn kh«ng thÓ kh«ng t¹o ra mét m«i
trêng kinh tÕ c¹nh tranh ë trong níc phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, vµ n©ng
cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ còng nh n¨ng lùc qu¶n lý nÒn kinh
tÕ thÞ trêng cã tÝnh c¹nh tranh cao.
ViÖt nam víi nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ sang nÒn
kinh tÕ thÞ trêng th× viÖc quan träng lµ h¹n chÕ c¸c yÕu tè ®éc quyÒn ngay
trong c¬ chÕ qu¶n lý cña nhµ níc .Vµ thùc tÕ cho thÊy,ViÖt nam hiÖn nay
møc ®é c¹nh tranh rÊt thÊp,mang nÆng tÝnh ®éc quyÒn.
Cần có cái nhìn thấu đáo về thị trường nước ngoài
"Doanh nghiệp Việt Nam có khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế,
nhưng vẫn còn thiếu chất xúc tác, thiếu một công cụ để biến khả năng đó
thành vũ khí lợi hại trong cuộc chơi toàn cầu", đó là nhận định của các
chiến lược gia của Mỹ, Ireland và Việt Nam tại một cuộc hội thảo gần đây
ở TP HCM.
Ông K. Murphy, Chủ tịch Công ty J.E Austin Associaté (một công ty
chuyên tư vấn về chiến lược), nêu dẫn chứng: Sri Lanka rất giàu về cao
su, nhưng trước đây chỉ xuất cao su tự nhiên cho các công ty sản xuất
ôtô lớn trên thế giới, thế là bị ép giá tơi bời, sản lượng xuất đi thì lớn
nhưng giá trị thu về không cao. Sau bao nhiêu năm nghiên cứu thị
trường, các doanh nhân nước này mới phát hiện ra lĩnh vực riêng để
cạnh tranh: sản xuất lốp ôtô cao su đặc 100%. Thế là họ thắng lớn, hiện
chiếm đến 35% thị phần thế giới.
Ông K. Murphy đặt vấn đề: vì sao cá tra, cá basa của Việt Nam bị chơi ở
Mỹ, cà phê Trung Nguyên bị tranh giành thương hiệu? Chỉ vì họ thiếu
một cặp kính để nhìn thấu đáo thị trường này.
Chưa chắc giá rẻ đã có người mua
Tiến sĩ Trần Du Lịch, Viện trưởng Viện kinh tế TP HCM, nhận xét: "Nhiều mặt
hàng của Việt Nam có ưu thế trên thị trường thế giới như: gạo, cà phê,
hàng dệt may... Điển hình là chỉ cần sản lượng của các mặt hàng xuất
khẩu chủ lực của Việt Nam tăng thì có thể ảnh hưởng đến giá cả thị
trường thế giới. Nhưng ông thừa nhận: "Doanh nghiệp của ta quá đơn
độc, họ phải tự chòi đạp trên thương trường là chính, thiếu sự hỗ trợ đắc
lực từ phía hiệp hội chuyên ngành, từ phía cơ quan quản lý nhà nước
nên hiệu quả chỉ được chăng hay chớ chứ không mang tính chiến lược
dài hơi".
Phó chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thiện Nhân cũng khẳng định, lâu
nay chúng ta chỉ bán cái mà người ta cần và vấn đề quan trọng hiện
nay là phải làm thế nào để cái mà chúng ta có xích lại cái mà người ta
cần. Ông K. Murphy cho rằng, muốn làm được điều này cần phải hiểu rõ
nhu cầu khách hàng. Sau đó, mới tiến hành thay đổi chiến lược, thay đổi
sản xuất cho phù hợp với cái mà người tiêu dùng tại thị trường đó cần.
Một thương nhân chuyên trồng cây cảnh Việt Nam cho biết, giá một
cây bonsai của công ty ông tại Việt Nam chỉ 10 USD, trong khi đó một
cây tương đương như vậy tại Paris (Pháp) đến 500 USD, nhưng ông vẫn
không tài nào vào được thị trường này dẫu có bán thấp hơn. Trong
trường hợp này, ông K. Murphy khuyên: Trước khi thâm nhập thị trường
nào phải nghiên cứu kỹ nhiều yếu tố trong đó phải lưu ý đến nhu cầu,
thói quen người tiêu dùng.... Đừng nghĩ rằng cứ bán rẻ là có người mua.
Hơn nữa phải biết phân đoạn thị trường, xác định sản phẩm ưu thế của
mình để có thể tiếp cận thị trường một cách thành công.
(Theo Thanh Niªn)
II - T×nh h×nh c¹nh tranh trªn thÕ giíi:
Trªn thÕ giíi hiÖn nay,bªn c¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi,cßn
diÔn ra qu¸ tr×nh c¹nh tranh hÕt søc gay g¾t .Qóa tr×nh c¹nh tranh kh«ng chØ
diÔn ra trong ph¹m vi mét quèc gia mµ cßn diÔn ra trªn ph¹m vi toµn thÕ
giíi
C¹nh tranh kh«ng chØ tån t¹i gi÷a c¸c c«ng ty mµ cßn diÔn ra gi÷a c¸c quèc
gia,c¸c vïng l·nh thæ,c¸c ngµnh,…..c¹nh tranh diÔn ra mäi lóc,mäi n¬i.C¸c
c«ng ty lu«n t×m mäi c¸ch tranh giµnh thÞ phÇn,®¸nh b¹i ®èi thñ.NÕu cã c¬
h«i s½n sµng tiªu diÖt ®èi thñ kh«ng th¬ng tiÕc.C¸c c«ng ty cßn c¹nh tranh
víi nhau trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi,vÝ dô nh cuéc c¹nh tranh gi÷a C«cac«la
vµ Pepsi,P&G vµ Unilevel….HiÖn nay,qóa tr×nh c¹nh tranh cßn diÔn ra khèc
liÖt h¬n trªn ph¹m vi c¸c quèc gia.§iÓn h×nh lµ cuéc chiÕn th¬ng m¹i gi÷a
Mü vµ EU,nguyªn nh©n lµ do Mü t¨ng thuÕ nhËp khÈu thÐp lªn 30%.Do qóa
tr×nh héi nhËp kinh tÕ,biªn giíi gi÷a c¸c quèc gia dÇn dÇn bÞ xo¸ nhoµ trªn
ph¬ng diÖn kinh tÕ.ViÖc héi nhËp vµo c¸c tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi nh :
WTO,AFTA,…khiÕn viÖc c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty kh«ng cßn trong
ph¹m vi quèc gia mµ lµ trªn ph¹m vi thÕ giíi.Hµng ho¸ lu«n trµn ngËp thÞ
trêng tõ mäi n¬i trªn thÕ giíi,tõ mäi c«ng ty.Trong qóa tr×nh c¹nh tranh
khèc liÖt ®ã cã kh«ng Ýt c«ng ty bÞ ph¸ s¶n hay ph¶i thay ®æi chñ së
h÷u.ChÝnh v× vËy,c¸c c«ng ty nhá cã xu híng s¸t nhËp l¹i víi nhau ®Ó t¹o
nªn nh÷ng c«ng ty lín h¬n nh»m t¨ng cêng søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
Tuy nhiªn qóa tr×nh c¹nh tranh nµy còng cã mÆt tr¸i cña nã,trong qóa tr×nh
c¹nh tranh c¸c níc nhá thêng bÞ thiÖt h¹i do kh«ng cã søc m¹nh kinh tÕ,kÜ
thuËt l¹c hËu.Vµ c¸c níc kÐm ph¸t triÓn thêng trë thµnh n¬i gia c«ng hµng
vµ lµ thÞ trêng tiªu thô phôc vô lîi Ých cho c¸c níc ph¸t triÓn.
Error: Reference source not foundTại Diễn đàn châu Á diễn ra ở thành
phố Bắc Ngao (Trung Quốc), Thủ tướng Thái Lan Thaksin đã đưa ra lời cảnh
báo làm nhiều đại biểu bất ngờ: ''Chúng ta đang tìm cách chặn họng nhau thay
vì hợp tác để cùng có lợi trong cuộc cạnh tranh toàn cầu. Kết quả là châu Á trở
thành người thua cuộc lớn nhất trên sàn đấu thương mại thế giới''.
Trong một thập niên gần đây, thế giới được chứng kiến một cuộc cạnh
tranh hiếm có về giá cả giữa những nước châu Á trên thị trường thế giới. Cuộc
đua chẳng những diễn ra giữa các mặt hàng thế mạnh của khu vực như nông
sản, hải sản, cây công nghiệp, mà đã vươn ra khắp các lĩnh vực. Các đối thủ
thay nhau chiếm lĩnh thị trường, hiện tượng đổi ngôi diễn ra thường xuyên.
Thái Lan đã có lúc phải nhường ngôi số một xuất khẩu gạo về tay Việt
Nam, cường quốc hải cảng Singapore thì vừa mới mất hợp đồng với Công ty
Vận tải biển khổng lồ Evergreen của Đài Loan khi công ty này quyết định
chuyển kho trung tâm của mình từ Singapore sang Malaysia, hàng Trung Quốc
với giá rẻ đến mức khó hiểu thì bóp nghẹt sản phẩm các nước khác trong khu
vực.
Cạnh tranh là một động lực thúc đẩy phát triển, điều đó không ai phủ
nhận. Nhưng theo ông Thaksin, cuộc đua giá cả của châu Á là cuộc đua phá
giá mà người được lợi nhất là thị trường các nước phát triển. Trong cuộc đua
đó, một nước được chút lợi thì hàng loạt nước khác lao đao, mà đáng ra tất cả
đều có lợi nếu biết hợp tác cùng nhau. Chính vì thế mà theo ông Thaksin, châu
Á cần phối hợp trong cạnh tranh, phải coi nhau như đồng minh cùng một chiến
hào chiếm lĩnh thị trường khu vực khác, chứ không phải là giành chiếm thị
trường của nhau, đừng để các nước khác lợi dụng sự thiếu đoàn kết của châu
Á mà ép về giá cả.
Khu vực luôn có sự ràng buộc, không thể có một nước riêng lẻ vọt mạnh
lên khi mà bức tranh chung khu vực lại ảm đạm. Vì thế, ''chặn họng'' người láng
giềng bây giờ để thu chút lợi trước mắt có thể chính là chặn con đường phát
triển của mình trong tương lai. Hợp tác cạnh tranh là yếu tố không thể thiếu
trong cạnh tranh toàn cầu.
(Theo NLĐ)
KÕt luËn
Tãm l¹i vÊn ®Ò c¹nh tranh vµ héi nhËp ®ang lµ vÊn ®Ò nãng báng cã
tÝnh thêi sù.ThÕ giíi ®ang xÝch lai gÇn nhau h¬n,héi nhËp lµ mét qu¸ tr×nh
tÊt yÕu.Chóng ta tuy cßn yÕu vÒ nhiÒu mÆt nhng kh«ng v× thÕ mµ ®øng
ngoµi tiÕn tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn.Chóng ta cÇn dòng c¶m ®¬ng ®Çu víi
th¸ch thøc,tham gia cuéc ch¬i lín trªn ph¹m vi toµn cÇu.Cã nh vËy níc ta
míi cã thÓ ph¸t triÓn theo kÞp c¸c níc trªn thÕ giíi.Tuy nhiªn, héi nhËp
kh«ng ph¶i lµ con ®êng b»ng ph¼ng.Nã cã rÊt nhiÒu ch«ng gai,vµ vÊn ®Ò
quan träng h¬n c¶ lµ:c¹nh tranh.§©y lµ ®iÌu tÊt yÕu khi tham gia bÊt k× thÞ
trêng nµo,huèng hå ®©y l¹i lµ thÞ trêng thÕ giíi.Cã c¹nh tranh th× ta míi cã
c¬ héi n©ng cao søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ níc nhµ,còng nh vÞ thÕ cña ViÖt
nam trªn trêng quèc tÕ.C¹nh tranh lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi bÒn bØ vµ rÊt khã
kh¨n,®ßi hái mçi chóng ta ph¶i lu«n lu«n nç lùc hÕt søc m×nh.