Tài liệu ý nghĩa cực cấp trong tác phẩm của nguyễn ngọc tư

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thanh Tuấn Ý NGHĨA CỰC CẤP TRONG TÁC PHẨM CỦA NGUYỄN NGỌC TƯ LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ VÀ VĂN HÓA NƯỚC NGOÀI Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thanh Tuấn Ý NGHĨA CỰC CẤP TRONG TÁC PHẨM CỦA NGUYỄN NGỌC TƯ Chuyên ngành : Ngôn ngữ học Mã số : 60 22 02 40 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ VÀ VĂN HÓA NƯỚC NGOÀI NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ HAI Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác. TP. Hồ Chí Minh – 2015 Người thực hiện Nguyễn Thanh Tuấn LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Thị Hai đã tận tình giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này, cảm ơn quý thầy cô đã nhiệt tình giảng dạy và hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học tập tại trường. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Phòng Sau đại học, Thư viện, cùng các phòng ban khác của trường Đại học Sư phạm TPHCM, những người đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình và đồng nghiệp, bạn bè, những người đã ủng hộ tôi rất nhiều khi tôi thực hiện luận văn này. Xin chân thành cảm ơn! TP. Hồ Chí Minh – 2015 Người thực hiện Nguyễn Thanh Tuấn QUY ƯỚC TRÌNH BÀY [x;y]: kí hiệu tài liệu x; trang y PN: Phụ ngữ VT: Vị từ VTTT: Vị từ trung tâm YNCC: Ý nghĩa cực cấp CC: Cực cấp […]: lược phần trích dẫn QUY ƯỚC KÍ HIỆU TÁC PHẨM KÍ HIỆU TÁC PHẨM NGUYỄN NGỌC TƯ STT TÁC PHẨM XUẤT XỨ KÍ HIỆU 1 Biển người mênh mông Cánh đồng bất tận CĐBT-BNMM 2 Cải ơi Cánh đồng bất tận CĐBT-CO 3 Cánh đồng bất tận Cánh đồng bất tận CĐBT-CĐBT 4 Cuối mùa nhan sắc Cánh đồng bất tận CĐBT-CMNS 5 Dòng nhớ Cánh đồng bất tận CĐBT-DN 6 Duyên phận so le Cánh đồng bất tận CĐBT-DPSL 7 Hiu hiu gió bấc Cánh đồng bất tận CĐBT-HHGB 8 Huệ lấy chồng Cánh đồng bất tận CĐBT-HLC 9 Mối tình năm cũ Cánh đồng bất tận CĐBT-MTNC 10 Một trái tim khô Cánh đồng bất tận CĐBT-MTTK 11 Nhà cổ Cánh đồng bất tận CĐBT-NC 12 Nhớ sông Cánh đồng bất tận CĐBT-NS 13 Thương quá rau răm Cánh đồng bất tận CĐBT-TQRR 14 Áo đỏ bắt đèn Đảo Đ-AĐBĐ 15 Bâng quơ khói nắng Đảo Đ-BQKN 16 Biến mất ở thư viện Đảo Đ-BMOTV 17 Coi tay vào sáng mưa Đảo Đ-CTVSM 18 Củi mục trôi về Đảo Đ-CMTV 19 Chụp ảnh gia đình Đảo Đ-CAGĐ 20 Đánh mất cô dâu Đảo Đ-ĐMCD 21 Đảo Đảo Đ-Đ 22 Đi bụi Đảo Đ-ĐB 23 Đường về Xẻo Đắng Đảo Đ-ĐVXĐ 24 Lưu Lạc Đảo Đ-LL 25 Mùa mặt rụng Đảo Đ-MMR 26 Mưa qua trảng gió Đảo Đ-MQTG 27 Sổ lồng Đảo Đ-SL 28 Tro tàn rực rỡ Đảo Đ-TTRR 29 Vị của lời câm Đảo Đ-VCLC 30 Xác bụi Đảo Đ-XB 31 Bởi yêu thương Giao thừa GT-BYT 32 Cái nhìn khắc khoải Giao thừa GT-CNKK 33 Chuyện vui điện ảnh Giao thừa GT-CVĐA 34 Đời như ý Giao thừa GT-ĐNY 35 Giao thừa Giao thừa GT-GT 36 Làm má đâu có dễ Giao thừa GT-LMĐCD 37 Làm mẹ Giao thừa GT-LM Giao thừa GT-MDXMM 38 Một dòng xuôi mải miết 39 Một mối tình Giao thừa GT-MMT 40 Ngày đã qua Giao thừa GT-NĐQ 41 Ngày đùa Giao thừa GT-NĐ 42 Người năm cũ Giao thừa GT-NNC 43 Ấu thơ tươi đẹp Gió lẻ GL-ATTĐ 44 Của ngày đã mất Gió lẻ GL-CNĐM 45 Chuồn chuồn đạp nước Gió lẻ GL-CCĐN 46 Gió lẻ Gió lẻ GL-GL 47 Một chuyện hẹn hò Gió lẻ GL-MCHH 48 Núi lở Gió lẻ GL-NL 49 Sầu trên đỉnh Puvan Gió lẻ GL-STĐP 50 Tình thầm Gió lẻ GL-TT 51 Thổ Sầu Gió lẻ GL-TS 52 Vết chim trời Gió lẻ GL-VCT 53 Cảm giác trên dây Khói trời lộng lẫy KTLL-CGTD Khói trời lộng lẫy KTLL-CCTĐBB Khói trời lộng lẫy KTLL-HLN 54 55 Có con thuyền đã buông bờ Hiểu lầm nhỏ về gia tài của cô gái nhỏ 56 Khói trời lộng lẫy Khói trời lộng lẫy KTLL-KTLL 57 Mộ gió Khói trời lộng lẫy KTLL-MG 58 Nước như nước mắt Khói trời lộng lẫy KTLL-NNNM 59 Osho và bồ Khói trời lộng lẫy KTLL-OVS 60 Rượu trắng Khói trời lộng lẫy KTLL-RT 61 Tình lơ Khói trời lộng lẫy KTLL-TL 62 Thềm nắng sau lưng Khói trời lộng lẫy KTLL-TNSL 63 Cỏ xanh Ngọn đèn không tắt NĐKT-CX 64 Chuyện của Điệp Ngọn đèn không tắt NĐKT-CCĐ 65 Lý con sáo sang sông Ngọn đèn không tắt NĐKT-LCSSS 66 Nỗi buồn rất lạ Ngọn đèn không tắt NĐKT-NBRL 67 Ngọn đèn không tắt Ngọn đèn không tắt NĐKT-NĐKT 68 Ngổn ngang Ngọn đèn không tắt NĐKT-NN 69 Bến đò xóm Miễu 70 Chiều vắng 71 Đau gì như thể 72 Lỡ mùa 73 Nửa mùa 74 Nước chảy mây trôi Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư Truyện ngắn Nguyễn Ngọc Tư TNNNT-BĐXM TNNNT-CV TNNNT-ĐGNT TNNNT-LM TNNNT-NM TNNNT-NCMT DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1 Bảng tóm tắt các phương tiện thể hiện YNCC trong tiếng Việt……18 Bảng 2.1. Tỉ lệ cấu trúc của các phương tiện thể hiện ý nghĩa cực cấp………49 MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Quy ước trình bày Danh mục các bảng Mở đầu …………………………………………………………………… . 1 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ........................ 13 1.1. Khái niệm cực cấp ............................................................................. 13 1.2. Đặc điểm của các phương tiện cực cấp trong tiếng Việt ................... 14 1.3. Đặc điểm phương ngữ Nam Bộ gắn với ý nghĩa cực cấp ................. 19 Tiểu kết Chương 1 ......................................................................................... 22 Chương 2. ĐẶC ĐIỂM CẤU TRÚC CỦA CÁC PHƯƠNG TIỆN THỂ HIỆN Ý NGHĨA CỰC CẤP TRONG TÁC PHẨM CỦA NGUYỄN NGỌC TƯ ...................................................................................................... 23 2.1. Phương tiện cực cấp là từ và ngữ ...................................................... 23 2.1.1. Phương tiện cực cấp là từ ............................................................ 23 2.1.2. Phương tiện cực cấp là ngữ ......................................................... 24 2.1.3. Phương tiện cực cấp là thành ngữ ............................................... 37 2.2. Phương tiện cực cấp là các biện pháp tu từ ....................................... 40 2.2.1. Ngoa dụ........................................................................................ 40 2.2.2. So sánh ......................................................................................... 41 2.2.3. Điệp ngữ ...................................................................................... 45 2.2.4. Phương thức dùng phụ chú ngữ làm phương tiện cực cấp .......... 47 2.3. Phương tiện cực cấp là cấu trúc cú pháp ........................................... 48 Tiểu kết Chương 2 ......................................................................................... 51 Chương 3. ĐẶC ĐIỂM NGỮ NGHĨA CỦA CÁC PHƯƠNG TIỆN THỂ HIỆN Ý NGHĨA CỰC CẤP TRONG TÁC PHẨM CỦA NGUYỄN NGỌC TƯ ...................................................................................................... 52 3.1. Cách dùng từ ngữ theo nghĩa gốc ...................................................... 52 3.1.1. Cách dùng đúng theo nghĩa gốc trong tiếng toàn dân và tiếng Nam Bộ ....................................................................................... 52 3.1.2. Cách dùng khác biệt của Nguyễn Ngọc Tư so với tiếng toàn dân và tiếng Nam Bộ ......................................................................... 54 3.2. Cách dùng từ ngữ theo nghĩa chuyển ................................................ 56 3.3. Cách dùng từ ngữ theo nghĩa gốc và nghĩa chuyển........................... 60 3.3.1. Cách dùng đúng theo nghĩa gốc và nghĩa chuyển trong tiếng toàn dân và tiếng Nam Bộ .................................................................. 61 3.3.2. Cách dùng khác biệt của Nguyễn Ngọc Tư so với tiếng toàn dân và tiếng Nam Bộ ......................................................................... 64 3.4. Cách dùng loạt đồng nghĩa để diễn đạt ý nghĩa cực cấp ................... 68 3.4.1. Loạt đồng nghĩa của những ngữ có vị từ trung tâm giống nhau . 69 3.4.2. Loạt đồng nghĩa của những ngữ có vị từ trung tâm khác nhau ... 78 Tiểu kết Chương 3 ......................................................................................... 84 KẾT LUẬN .................................................................................................... 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 87 NGUỒN TƯ LIỆU TRÍCH DẪN ................................................................ 94 PHỤ LỤC