Tài liệu Xuất khẩu hàng my mặc tại tổng công ty dệt may việt nam

Môc lôc Lêi më ®Çu Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ xuÊt khÈu vµ vai trß cña Trang 6 8 xuÊt khÈu hµng may mÆc trong doanh nghiÖp I. Kh¸i niÖm, c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt khÈu 8 II. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi ViÖt Nam. 14 III. ThÞ trêng cho hµng may mÆc vµ xu híng nhËp khÈu hµng 16 may mÆc trªn thÕ giíi. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kinh doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë 29 Tæng C«ng ty DÖt - May ViÖt Nam giai ®o¹n 1995-1998. I. Nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam. 29 II. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty 42 DÖt- May thêi kú 1995-1998. III. ®¸nh gi¸ chung nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña ho¹t ®éng 61 xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam. Ch¬ng III: Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh xuÊt 67 khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam trong thêi gian tíi. I. TriÓn väng xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty 67 trong thêi gian tíi. II. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu vÒ phÝa Tæng C«ng ty DÖt-May 73 ViÖt Nam. III. Mét sè kiÕn nghÞ ChÝnh phñ. 80 KÕt luËn 86 Tµi liÖu tham kh¶o 88 Lêi më ®Çu §Æc trng quan träng cña t×nh h×nh thÕ giíi ngµy nay lµ xu híng quèc tÕ ho¸. NÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng ph¸t triÓn, mçi níc dï lín hay nhá ®Òu ph¶i tham gia vµo sù ph©n c«ng lao ®éng khu vùc vµ quèc tÕ. Ngµy nay kh«ng mét d©n téc nµo cã thÓ ph¸t triÓn ®Êt níc m×nh mµ chØ b»ng tù lùc c¸nh sinh. §Æc biÖt ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam th× viÖc nhËn thøc ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc trng quan träng nµy vµ øng dông vµo t×nh h×nh thùc tÕ ®Êt níc cã tÇm quan träng h¬n bao giê hÕt. ë níc ta, Khi x¸c ®Þnh nh÷ng quan ®iÓm lín vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh “kiªn tr× chiÕn lîc híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc còng nh cña tõng vïng, tõng nghµnh, tõng lÜnh vùc trong tõng thêi kú, kh«ng ngõng n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong níc, thÞ trêng khu vùc vµ thÞ trêng thÕ giíi” . Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi do §¶ng khëi xíng vµ l·nh ®¹o, trong nh÷ng n¨m qua th¬ng m¹i ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu bíc ®Çu quan träng, gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c nÒn kinh tÕ - x· héi níc ta vµ vÞ thÕ míi trªn thÞ trêng quèc tÕ. ViÖt Nam ®· thiÕt lËp ®îc nhiÒu mèi quan hÖ ngo¹i giao víi nhiÒu níc, tiÕp tôc më réng ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng theo híng ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸, tÝch cùc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, tham gia c¸c tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ nh ASEAN, AFTA, APEC . .. §iÒu nµy ®· ®¹c biÖt lµm cho lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu ngay cµng trë nªn s«i ®éng. Trong sè 10 mÆt hµng cã gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam, ph¶i kÓ ®Õn hµng dÖt may. Tuy ®øng ë vÞ trÝ thø hai, nhng ®©y lµ mÆt hµng cã nhiÒu lîi thÕ so s¸nh vµ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cao. H¬n n÷a, víi ®iÒu kiÖn t×nh h×nh níc ta hiÖn nay, tËp trung ph¸t triÓn hµng dÖt may lµ hoµn toµn phï hîp. Nh vËy, c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn, ®Ò tµi “ Mét sè biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt Nam” gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra quan träng vµ cÇn thiÕt. Trong ®Ò tµi nµy, 2 t«i chØ tËp trung ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt Nam giai ®o¹n 1995 - 1998, t×m ra nh÷ng thµnh c«ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i ë Tæng C«ng ty . Trªn c¬ së ®ã, ®a ra mét sè biÖn ph¸p kiÕn nghÞ nh»m më réng ho¹t ®éng vµ t¨ng cêng hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty trong thêi gian tíi. §Ò tµi chia lµm ba ch¬ng : Ch¬ng I : Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ xuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Ch¬ng II : Thùc trang xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam giai ®o¹n 1995 - 1998. Ch¬ng III : Ph¬ng híng vµ gi¶i phÊp chñ yÕu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng may mÆc cña tæng C«ng ty trong thêi gian tíi. Trong qu¸ tr×ng t×m hiÓu vµ hoµn thµnh ®Ò tµi, T«i ®· ®îc sù chØ b¶o chi tiÕt cña thÇy gi¸o - MBA Bïi Anh TuÊn, sù gióp tËn t×nh cña c¸c b¸c, c¸c c« ë Tæng C«ng ty DÖt may ViÖt Nam. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n vµ rÊt mong nhËn ®îc ý kiÕn nhËn xÐt gióp t«i cã thÓ hoµn thiÖn kiÕn thøc chuyªn m«n cña m×nh. 3 ch¬ng I Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ xuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc trong doanh nghiÖp I. kh¸i niÖm, c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt khÈu 1. Kh¸i niÖm : XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë ph¹m vi quèc tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi bu«n b¸n riªng lÎ mµ lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n trong mét nÒn th¬ng m¹i cã tæ chøc c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi nh»m b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc ra níc ngoµi thu ngo¹i tÖ, qua ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ oán ®Þnh tõng bíc n©ng cao møc sèng nh©n d©n. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng chÝnh lµ ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ ®Çu tiªn cña mét doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng nµy ®îc tiÕp tôc ngay c¶ khi doanh nghiÖp ®· ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. XuÊt khÈu hµng ho¸ n»m trong lÜnh vùc ph©n phèi vµ lu th«ng hµng ho¸ cña mét qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng, nh»m môc ®Ých liªn kÕt s¶n xuÊt víi tiªu dïng cña níc nµy víi níc kh¸c. NÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn nh thÕ nµo phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ho¹t ®éng kinh doanh nµy. 2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu th«ng dông ë ViÖt Nam a/ XuÊt khÈu uû th¸c Trong ph¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ cã hµng xuÊt khÈu lµ bªn uû th¸c giao cho ®¬n vÞ xuÊt khÈu gäi lµ bªn nhËn uû th¸c tiÕn hµnh xuÊt khÈu mét hoÆc mét sè l« hµng nhÊt ®Þnh víi danh nghÜa cña m×nh (bªn nhËn uû th¸c) nhng víi chi phÝ cña bªn uû th¸c. VÒ b¶n chÊt, chi phÝ tr¶ cho bªn nhËn uû th¸c chÝnh lµ 4 tiÒn thu lao tr¶ cho ®¹i lý. Theo nghÞ ®Þnh 64-H§BT, chi phÝ uû th¸c xuÊt khÈu kh«ng cao h¬n 1% cña tæng sè doanh thu ngo¹i tÖ vÒ xuÊt khÈu theo ®iÒu kiÖn FOB t¹i ViÖt Nam. ¦u nhîc ®iÓm cña xuÊt khÈu uû th¸c: -¦u ®iÓm: C«ng ty uû th¸c xuÊt khÈu kh«ng ph¶i bá vèn vµo kinh doanh, tr¸nh ®îc rñi ro trong kinh doanh mµ vÉn thu ®îc mét kho¶n lîi nhuËn lµ hoa hång cho xuÊt khÈu. Do chØ thùc hiÖn hîp ®ång uû th¸c xuÊt khÈu nªn tÊt c¶ c¸c chi phÝ tõ nghiªn cøu thÞ trêng, giao dÞch ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång vµ thùc hiÖn hîp ®ång kh«ng ph¶i chi, dÉn tíi gi¶m chi phÝ trong ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty. -Nhîc ®iÓm: do kh«ng ph¶i bá vèn vµo kinh doanh nªn hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp kh«ng b¶o ®¶m tÝnh chñ ®éng trong kinh doanh. ThÞ trêng vµ kh¸ch hµng bÞ thu hÑp v× C«ng ty kh«ng cã liªn quan tíi viÖc nghiªn cøu thÞ trêng vµ t×m kh¸ch hµng. b/ XuÊt khÈu trùc tiÕp: Trong ph¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th¬ng, víi t c¸ch lµ mét bªn ph¶i tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång ®ã. Hîp ®ång ký kÕt gi÷a hai bªn ph¶i phï hîp víi luËt lÖ quèc gia vµ quèc tÕ, ®ång thêi b¶o ®¶m ®îc lîi Ých quèc gia vµ ®¶m b¶o uy tÝn kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, ®¬n vÞ kinh doanh ph¶i tiÕn hµnh c¸c kh©u c«ng viÖc: Giôc më L/C vµ kiÓm tra luËn chøng (nÕu hîp ®ång quy ®Þnh sö dông ph¬ng ph¸p tÝn dông chøng tõ), xin giÊy phÐp xuÊt khÈu, chuÈn bÞ hµng ho¸ lµm thñ tôc h¶i quan, giao hµng lªn tµu, mua b¶o hiÓm, lµm thñ tôc thanh to¸n vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i (nÕu cã). ¦u nhîc ®iÓm cña h×nh thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp: -¦u ®iÓm: Víi ph¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ kinh doanh chñ ®éng trong kinh doanh, tù m×nh cã thÓ th©m nhËp thÞ trêng vµ do vËy cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng, gîi më, kÝch thÝch nhu cÇu. NÕu ®¬n vÞ tæ chøc ho¹t ®éng kinh 5 doanh tèt sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh cao, tù kh¼ng ®Þnh m×nh vÒ s¶n phÈm, nh·n hiÖu ... dÇn dÇn ®a ®îc uy tÝn vÒ s¶n phÈm trªn thÕ giíi. - Nhîc ®iÓm: Trong ®iÒu kiÖn ®¬n vÞ míi kinh doanh ®îc mÊy n¨m th× ¸p dông h×nh thøc nµy rÊt khã do ®iÒu kiÖn vèn s¶n xuÊt h¹n chÕ, am hiÓu th¬ng trêng quèc tÕ cßn mê nh¹t, uy tÝn nh·n hiÖu s¶n phÈm cßn xa l¹ víi kh¸ch hµng c/ Gia c«ng hµng xuÊt khÈu. Gia c«ng hµng xuÊt khÈu lµ mét ph¬ng thøc kinh doanh trong ®ã mét bªn (gäi lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn kh¸c (gäi lµ bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ nhËn thï lao ( gäi lµ chi phÝ gia c«ng). Tãm l¹i, gia c«ng xuÊt khÈu lµ ®a c¸c yÕu tè s¶n xuÊt (chñ yÕu lµ nguyªn vËt liÖu) tõ níc ngoµi vÒ ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ theo yªu cÇu cña bªn ®Æt hµng, nhng kh«ng ph¶i ®Ó tiªu dïng trong níc mµ ®Ó xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ chªnh lÖch do ho¹t ®éng gia c«ng ®em l¹i. V× vËy, suy cho cïng, gia c«ng xuÊt khÈu lµ h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng, nhng lµ lo¹i lao ®éng díi d¹ng ®îc sö dông(®îc thÓ hiÖn trong hµng ho¸) chø kh«ng ph¶i díi d¹ng xuÊt khÈu nh©n c«ng ra níc ngoµi. Gia c«ng xuÊt khÈu lµ mét ph¬ng thøc phæ biÕn trong th¬ng m¹i quèc tÕ. Ho¹t ®éng nµy ph¸t triÓn sÏ khai th¸c ®îc nhiÒu lîi thÕ cña hai bªn: bªn ®Æt gia c«ng vµ bªn nhËn gia c«ng. 3.VÞ trÝ, vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë ph¹m vi quèc tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi mua b¸n riªng lÎ mµ lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n trong mét nÒn th¬ng m¹i cã tæ chøc c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi nh»m b¸n s¶n phÈm, hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc ra níc ngoµi thu ngo¹i tÖ, qua ®ã cã thÓ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ æn ®Þnh tõng bíc n©ng cao møc sèng nh©n d©n. Do vËy, xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Ó ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ ®ét biÕn cao hoÆc cã thÓ g©y thiÖt h¹i v× nã ph¶i ®èi ®Çu víi mét hÖ thèng kinh tÕ kh¸c tõ bªn ngoµi mµ chñ thÓ trong níc tham gia xuÊt khÈu kh«ng dÔ dµng khèng chÕ ®îc. XuÊt khÈu hµng ho¸ n»m trong lÜnh vùc ph©n phèi vµ lu th«ng hµng ho¸ 6 cña mét qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng, nh»m môc ®Ých liªn kÕt s¶n xuÊt víi tiªu dïng cña níc nµy víi níc kh¸c. NÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn nh thÕ nµo phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ho¹t ®éng kinh doanh nµy. §èi víi níc ta, nÒn kinh tÕ ®ang bíc ®Çu ph¸t triÓn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn thÊp kÐm, kh«ng ®ång bé, d©n sè ph¸t triÓn nhanh nªn viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ c¶i thiÖn ®êi sèng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ cùc kú quan träng. §¶ng vµ Nhµ níc ta chñ tr¬ng ph¸t triÓn quan hÖ ®èi ngo¹i vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Æc biÖt híng m¹nh vµo xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ mét chñ ch¬ng ®óng ®¾n phï hîp víi quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan. H¬n bao giê hÕt, xuÊt khÈu hµng ho¸ thùc sù cã vai trß quan träng, cô thÓ lµ: Thø nhÊt: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹o nguån vèn ngo¹i tÖ quan träng ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu nhËp khÈu. Trong kinh doanh quèc tÕ, xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ chØ ®Ó thu ngo¹i tÖ vÒ, mµ lµ víi môc ®Ých ®¶m b¶o cho nhu cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ dÞch vô kh¸c nh»m tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng, t¨ng trëng nÒn kinh tÕ vµ tiÕn tíi xuÊt siªu (xuÊt khÈu > nhËp khÈu), tÝch luü ngo¹i tÖ (thùc chÊt lµ ®¶m b¶o ch¾c ch¾n h¬n nhu cÇu nhËp khÈu trong t¬ng lai). XuÊt khÈu vµ nhËp khÈu trong th¬ng m¹i quèc tÕ võa lµ ®iÒu kiÖn, võa lµ tiÒn ®Ò cña nhau xuÊt khÈu ®Ó nhËp khÈu vµ nhËp khÈu ®Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay, ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, tr¸nh ®îc nguy c¬ tôt hËu víi thÕ giíi, ®ång thêi cßn t×m c¸ch ®uæi kÞp thêi ®¹i, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· ®Ò ra c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Trong ®ã nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ mét ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt. Muèn nhËp khÈu, chóng ta ph¶i cã ngo¹i tÖ, cã c¸c nguån ngo¹i tÖ sau: - XuÊt khÈu hµng ho¸. dÞch vô. - ViÖn trî ®i vay, ®Çu t .... - Liªn doanh ®Çu t níc ngoµi víi ta. - C¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ: ng©n hµng, du lÞch ... 7 Cã thÓ thÊy r»ng, trong c¸c nguån trªn th× xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô lµ nguån quan träng nhÊt v×: nã chiÕm tû träng lín, ®ång thêi lµ kh¶ n¨ng b¶o ®¶m tr¶ ®îc c¸c kho¶n ®i vay, viÖn trî ... trong t¬ng lai. Nh vËy c¶ vÒ dµi h¹n vµ ng¾n h¹n, xuÊt khÈu lu«n lµ c©u hái quan träng cho nhËp khÈu. Thø hai: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t huy ®îc c¸c lîi thÕ cña ®Êt níc. §Ó xuÊt khÈu ®îc, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu ph¶i lùa chän ®îc nh÷ng ngµnh nghÒ, mÆt hµng cã tæng chi phÝ (chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ xuÊt khÈu) nhá h¬n gi¸ trÞ trung b×nh trªn thÞ trêng thÕ giíi. Hä ph¶i dùa vµo nh÷ng ngµnh hµng, nh÷ng mÆt hµng khai th¸c ®îc c¸c lîi thÕ cña ®Êt níc c¶ vÒ t¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi. VÝ dô nh trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu mòi nhän cña ta th× dÇu má, thuû s¶n, g¹o, than ®¸ lµ nh÷ng mÆt hµng khai th¸c lîi thÕ tuyÖt ®èi nhiÒu h¬n (v× chØ mét sè níc cã ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng nµy). Cßn hµng may mÆc khai th¸c chñ yÕu lîi thÕ so s¸nh vÒ gi¸ nh©n c«ng rÎ. Tuy nhiªn, ph©n biÖt lîi thÕ tuyÖt ®èi vµ lîi thÕ so s¸nh chØ mang ý nghÜa t¬ng ®èi. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu võa thóc ®Èy thai th¸c c¸c lîi thÕ cña ®Êt níc võa lµm cho viÖc khai th¸c ®ã cã hiÖu qu¶ h¬n v× khi xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu cã ngo¹i tÖ ®Ó nhËp m¸y mãc, thiÕt bÞ tiªn tiÕn ®a n¨ng suÊt lao ®éng lªn cao. C¸c lîi thÕ cÇn khai th¸c ë níc ta lµ nguån lao ®éng dåi dµo, cÇn cï, gi¸ thuª rÎ, nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó vµ ®Þa thÕ ®Þa lý ®Ñp. Thø ba: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt, ®Þnh híng s¶n xuÊt, thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ. Chóng ta biÕt r»ng cã hai xu híng xuÊt khÈu: xuÊt khÈu ®a d¹ng vµ xuÊt khÈu mòi nhän. XuÊt khÈu ®a d¹ng lµ cã mÆt hµng nµo xuÊt khÈu ®îc th× xuÊt khÈu nh»m thu ®îc nhiÒu ngo¹i tÖ nhÊt, nhng víi mçi mÆt hµng th× l¹i nhá bÐ vÒ quy m«, chÊt lîng thÊp (v× kh«ng ®îc tËp trung ®Çu t) nªn kh«ng hiÖu qu¶. XuÊt khÈu hµng mòi nhän: Tu©n theo quy luËt lîi thÕ so s¸nh cña David Ricardo tøc lµ tËp trung vµo s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ m×nh cã ®iÒu kiÖn nhÊt, cã lîi thÕ so s¸nh hay chÝnh lµ viÖc thùc hiÖn chuyªn m«n 8 ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Khi ®ã, níc ta cã kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ trêng, trë thµnh "®éc quyÒn" mÆt hµng ®ã vµ thu lîi nhuËn siªu ng¹ch. XuÊt khÈu mòi nhän cã t¸c dông nh ®Çu cña mét con tµu, tuy nhá bÐ nhng nã cã ®éng c¬, do ®ã nã cã thÓ kÐo c¶ ®oµn tµu tiÕn lªn. HiÖn nay, ®©y lµ híng xuÊt khÈu chñ yÕu cña níc ta, cã kÕt hîp víi xuÊt khÈu ®a d¹ng ®Ó t¨ng thu ngo¹i tÖ. Vµ khi mÆt hµng xuÊt khÈu mòi nhän ®em l¹i hiÖu qu¶ cao th× c¸c doanh nghiÖp sÏ tËp trung ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn ngµnh hµng ®ã, dÉn ®Õn ph¸t triÓn c¸c ngµnh hµng cã liªn quan. VÝ dô: Khi ngµnh may xuÊt khÈu ph¸t triÓn lµm cho ngµnh dÖt còng ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho ngµnh may dÉn ®Õn ngµnh trång b«ng, ®ay còng ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho ngµnh dÖt. H¬n n÷a, xu híng xuÊt khÈu lµ mòi nhän lµm thay ®æi c¬ cÊu c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ v× c¬ cÊu mét nÒn kinh tÕ chÝnh lµ sè lîng c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ tû träng cña chóng so víi tæng thÓ. Râ rµng, tû träng ngµnh hµng mòi nhän lµ t¨ng lªn vµ t¨ng m¹nh cßn trong néi bé ngµnh ®ã th× nh÷ng kh©u, nh÷ng lo¹i s¶n phÈm a chuéng trªn thÞ trêng thÕ giíi còng sÏ ph¸t triÓn h¬n. Tøc lµ xuÊt khÈu hµng mòi nhän lµm thay ®æi c¬ cÊu ngµnh vµ c¶ c¬ cÊu trong néi bé mét ngµnh theo híng khai th¸c tèi u lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc. MÆt kh¸c, trªn thÞ trêng thÕ giíi yªu cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch vô ë møc chÊt lîng cao, c¹nh tranh gay g¾t. ChØ cã c¸c doanh nghiÖp ®ñ m¹nh ë mçi níc míi tham gia thÞ trêng thÕ giíi. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ph¶i n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, gi¶m chi phÝ ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Toµn bé c¸c t¸c ®éng trªn lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn t¨ng trëng theo híng tÝch cùc. §ã lµ ý nghÜa kinh tÕ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Thø t: Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, t¹o thu nhËp vµ t¨ng møc sèng. VÒ ng¾n h¹n, ®Ó tËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh hµng xuÊt khÈu th× ph¶i cÇn thªm lao ®éng, cßn ®Ó xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ th× ph¶i tËn dông ®îc lîi thÕ lao 9 ®éng nhiÒu, gi¸ rÎ ë níc ta. ChÝnh v× thÕ mµ chóng ta chñ tr¬ng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ cÇn nhiÒu lao ®éng nh ngµnh may mÆc. Víi mét ®Êt níc h¬n 70 triÖu d©n, tû lÖ thÊt nghiÖp t¬ng ®èi cao th× ®©y lµ mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa rÊt lín trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay. Thø n¨m: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu n©ng cao uy tÝn níc ta trªn thÞ trêng thÕ giíi t¨ng cêng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®em l¹i ngo¹i tÖ, gãp phÇn lµm c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n, lµ mét trong bèn ®iÒu kiÖn ®¸nh gi¸ nÒn kinh tÕ cña mét níc: GDP, l¹m ph¸p, thÊt nghiÖp vµ c¸n c©n thanh to¸n. Cao h¬n n÷a lµ xuÊt siªu, t¨ng tÝch luü ngo¹i tÖ, lu«n ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n víi ®èi t¸c, t¨ng ®îc tÝn nhiÖm. Qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu, hµng ho¸ ViÖt Nam ®îc bÇy b¸n trªn thÞ trêng thÕ giíi, khuyÕch tr¬ng ®îc tiÕng vang vµ sù hiÓu biÕt. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµm cho c¸c quan hÖ kinh tÕ chÆt chÏ h¬n, lµm tiÒn ®Ò thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c nh dÞch vô du lÞch, ng©n hµng, ®Çu t, hîp t¸c, liªn doanh .... Tãm l¹i : ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét chiÕn lîc ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta. II. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi viÖt nam. Tríc khi t×m hiÓu vai trß cña xuÊt khÈu chóng ta ph¶i x¸c ®Þnh ®îc nhiÖm vô cña chóng ®ã lµ: - Ph¶i biÕt khai th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ cña ®Êt níc, kÝch thÝch c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn. - Ph¶i gãp phÇn t¨ng tÝch luü, më réng s¶n xuÊt t¨ng thu nhËp cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. - XuÊt khÈu lµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n th«ng qua viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o nguån thu nhËp. - Ph¶i biÕt khai th¸c nh÷ng thÞ trêng hiÖn cã vµ quan t©m tíi thÞ trêng cha 10 ®îc khai th¸c. - Lîi dông khèi lîng mua hµng lín lao cña níc ngoµi. - T×m thÞ trêng cho s¶n phÈm khi lîng b¸n gi¶m sót. - Më réng nÒn t¶ng b¸n hµng ®Ó tr¶i réng chi phÝ b¸n hµng. - Sö dông n¨ng lùc s¶n xuÊt thõa. - BiÕt ®îc nh÷ng ph¬ng ph¸p kü thuËt tiªn tiÕn ®îc sö dông ë níc ngoµi. - Theo dâi sù c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ cã s¶n phÈm cïng lo¹i trªn thÞ trêng. Ngoµi ra ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cßn ph¶i cã nhiÖm vô gãp phÇn thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ níc: “§a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ quèc tÕ, t¨ng cêng hîp t¸c khu vùc “. §Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô kÓ trªn th× c«ng t¸c xuÊt khÈu ph¶i nhËn râ c¸c vai trß quan träng sau: - Thu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt níc, ®©y lµ nguån vèn quan träng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu nhËp khÈu vµ tÝch luü ph¸t triÓn s¶n xuÊt. ThËt vËy, nhËp khÈu còng nh vèn ®Çu t cña mét níc thêng dùa vµo ba nguån chñ yÕu lµ viÖn trî, ®i vay, xuÊt khÈu. Trong khi møc viÖn trî lµ bÞ ®äng vµ cã h¹n, cßn ®i vay sÏ t¹o thªm g¸nh nÆng cho nÒn kinh tÕ th× xu híng ph¸t triÓn xuÊt khÈu ®Ó tù ®¶m b¶o vµ ph¸t triÓn ®îc coi nh mét chiÕn lîc quan träng mµ hÇu hÕt c¸c níc ®Òu øng dông. - XuÊt khÈu lµ c«ng cô gi¶i quyÕt thÊt nghiÖp trong níc; theo International Trade 1980-1990 ë Mü vµ c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cø xuÊt khÈu 1tû USD th× t¹o ®îc 40 ngh×n viÖc lµm trong níc, cßn ë c¸c níc t b¶n ®ang ph¸t triÓn kh¸c cã thÓ t¹o ra 45-50 ngh×n chç viÖc lµm. ë níc ta nÒn c«ng nghiÖp cßn l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp nªn xuÊt khÈu 1 tû USD th× sÏ t¹o ®îc trªn 50 ngh×n chç lµm viÖc trong níc. - XuÊt khÈu lµm t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong níc vµ t¨ng hiÖu qu¶ sö dông 11 vèn th«ng qua t¸c ®éng ngîc chiÒu ®èi víi viÖc ®æi míi trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµ ph¬ng thøc qu¶n lý tiªn tiÕn. - Khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng, ph¸t huy c¸c lîi thÕ cña ®Êt níc, kÝch thÝch c¸c ngµnh lts ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m« lÉn chiÒu s©u. §Æc biÖt lµ sù t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ theo híng ngµy cµng sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c lîi thÕ ®Êt níc. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn gióp cã thªm nguån løc c«ng nghiÖp míi, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng x· héi. - T¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ cña quèc gia. - §Èy m¹nh xuÊt khÈu cßn cã vai trß t¨ng cêng sù hîp t¸c quèc tÕ gi÷a c¸c níc, n©ng cao ®Þa vÞ vµ uy tÝn cña ViÖt Nam trªn th¬ng trêng quèc tÕ. Nhê cã nh÷ng hµng xuÊt khÈu mµ nhiÒu C«ng ty níc ngoµi biÕt ®Õn n¨ng lùc cña ta vµ s½n sµng thiÕt lËp quan hÖ bu«n b¸n vµ ®Çu t. Nh vËy, xuÊt khÈu nã kh«ng chØ ®ãng vai trß xóc t¸c, hç trî ph¸t triÓn mµ nã cã thÓ thµnh yÕu tè bªn trong cña sù ph¸t triÓn; trùc tiÕp tham gia vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò bªn trong cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nh vèn, kü thuËt, lao ®éng, nguyªn liÖu, thÞ trêng... III. thÞ trêng cho hµng may mÆc vµ xu híng nhËp khÈu hµng may mÆc trªn thÕ giíi. 1. VÒ thÞ trêng may mÆc ViÖt Nam. 1.1. thÞ trêng EU: ThÞ trêng EU víi d©n sè 340 triÖu lµ n¬i tiªu thô lín vµ ®a d¹ng c¸c lo¹i quÇn ¸o. Møc tiªu thô thÞ trêng nµy lµ kh¸ cao: 17 kg / ngêi / n¨m. ë ®©y, ngêi ta cã thÊy ®ñ lo¹i hµng ho¸ tõ c¸c níc nh Mü, Trung Quèc, NhËt, Hång K«ng, §µi Loan. Hµng n¨m EU nhËp kho¶ng 63 tû USD quÇn ¸o võa qua h¹n ng¹ch mµ EU dµnh cho c«ng nghÖ lµ 22 ngh×n tÊn hµng dÖt may gi¸ trÞ kho¶ng 450 triÖu USD vµ hiÖp ®Þnh ký cho giai ®o¹n tíi 1998-200 gi¸ trÞ sÏ t¨ng 40% vµ so víi gi¸ trÞ hiÖp ®Þnh cò (chi giai ®o¹n 1993-1997). §©y lµ thÞ trêng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam vµ EU ký hiÖp ®Þnh bu«n b¸n dÖt may tõ n¨m 1992 trong ®ã cã h¹n ng¹ch gia c«ng thuÇn tuý (TPP). Cã nghÜa lµ kh¸ch hµng 12 göi nguyªn phô liÖu tõ mét níc thø ba thuª gia c«ng t¹i ViÖt Nam, sau ®ã xuÊt sang EU. Cßn nÕu kh¸ch hµng EU göi nguyªn phô liÖu tõ EU sang gia c«ng t¹i ViÖt Nam, sau ®ã xuÊt ngîc l¹i sang EU th× kh«ng tÝnh vµo h¹n ng¹ch. Qua 5 n¨m thùc hiÖn hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may víi EU s¶n xuÊt hµng may mÆc cña ViÖt Nam sang thÞ trêng nµy ®· cã bíc tiÕn v÷ng ch¾c. N¨m 1993 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc ViÖt Nam vµo EU ®¹t ®îc kho¶ng 250 triÖu USD, n¨m 1996 ®¹t 400 triÖu USD vµ dù kiÕn n¨m 1998 sÏ ®¹t 650 triÖu USD. B¶ng 5: Mét sè chñng lo¹i hµng ®¹t møc xuÊt khÈu cao cña ViÖt Nam vµo EU qua c¸c n¨m (§¬n vÞ: TriÖu chiÕc) Tªn hµng Jacket T- Shirt ¸o len QuÇn ¸o s¬ mi n÷ ¸o kho¸ch n÷ ¸o dµi n÷ V¸y ng¾n Chñng lo¹i 1995 1996 1997 Cat 21 8,9 9,4 11,7 Cat 4 2,9 3,71 Cat 5 1,65 1,81 Cat 6 1,65 2,4 Cat 7 0,91 1,49 Cat 15 0,13 0,17 Cat 26 0,19 0,39 Cat 27 0,14 0,23 (Nguån: Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam.) Còng nh c¸c n¨m tríc ®©y mÆt hµng ¸o Jacket lu«n chiÕm tû träng lín trong c¬ cÊu xuÊt khÈu may mÆc ®i EU vµ thêng chiÕm 50% trong tæng kim ng¹ch. ChÊt lîng hµng may mÆc ViÖt Nam ®· ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn, chØ tÝnh riªng n¨m 1996 hµng dÖt-may ViÖt Nam ®· xuÊt sang tÊt c¶ c¸c níc EU víi gi¸ trÞ hµng tr¨m triÖu USD, ®øng ®Çu lµ §øc ( 150 triÖu USD), Ph¸p (60 triÖu USD), T©y Ban Nha ( 16 triÖu USD), BØ ( 10 triÖu USD), Thuþ §iÓn (7,5 triÖu USD), Bå §µo Nha ( 1,3 triÖu USD)... ThÞ trêng may mÆc EU cã tiÒm n¨ng vµ triÓn väng rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ®Ó cã ®îc ®iÒu ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh kh¸ nghiªm ngÆt khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy nh: - Kh«ng ®îc mua b¸n, chuyÓn nhîng h¹n ng¹ch ®Ó xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã xuÊt xø tõ c¸c níc kh¸c vµo EU. 13 - C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®îc lîi dông thuÕ u ®·i, gi¸ nh©n c«ng trong níc rÎ ®Ó b¸n hµng rÎ h¬n møc gi¸ hiÖn hµnh g©y bÊt lîi cho c¸c nhµ s¶n xuÊt cïng lo¹i hµng ®ã hoÆc c¸c mÆt hµng trùc tiÕp bÞ c¹nh tranh cña EU. Cã thÓ sÏ bÞ ¸p dông quy ®Þnh cô thÓ ®· ®îc hai bªn tho¶ thuËn. - C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®îc phÐp b¸n hµng cho níc thø ba ®Ó t¸i xuÊt vµo EU. - §èi víi hµng gia c«ng t¹i ViÖt Nam khi xuÊt sang EU ph¶i ghi râ phÝ gia c«ng, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu mua t¹i ViÖt Nam ®Ó lµm c¨n cø gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµo EU. Trong hiÖp ®Þnh còng quy ®Þnh râ danh môc hµng ho¸ vµ kim ng¹ch mµ ViÖt Nam ®a vµo EU ( tæng céng 151 nhãm mÆt hµng víi 108 nhãm thoe h¹n ng¹ch vµ 43 nhãm tù do). H¹n ng¹ch n¨m tríc kh«ng dïng hÕt cã thÓ chuyÓn sang n¨m sau. §Æc biÖt trong hiÖp ®Þnh nµy cßn quy ®Þnh hµng n¨m ViÖt Nam vµ EU sÏ xem xÐt kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Ó níi láng h¹n ng¹ch cÊp cho ViÖt Nam. Bëi vËy, ®©y lµ thÞ trêng tiÒm n¨ng lín, c¸c doanh nghiÖp cña ta cÇn tu©n thñ tèt c¸c quy ®Þnh nµy, tr¸nh lµm tæn h¹i ®Õn quan hÖ bu«n b¸n gi÷a níc ta vµ céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¢u. 1.2. ThÞ trêng NhËt B¶n NhËt B¶n lµ mét thÞ trêng nhËp khÈu may mÆc lín thø ba thÕ giíi vµ ®©y lµ thÞ trêng phi h¹n ng¹ch. Nhng ®©y còng lµ mét thÞ trêng khã tÝnh víi nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe c¶ vÒ chÊt lîng vµ gi¸ c¶, hä thêng yªu cÇu kiÓm tra chÊt lîng chi tiÕt vµ quan t©m nhiÒu tíi mÉu mèt. VÝ dô nh: - §å lãt, tÊt: mèt chiÕm 70,5% - QuÇn ¸o n÷: 56,4%lµ mèt; 37,5% lµ gi¸ vµ cßn l¹i lµ phÈm chÊt. - Comple nam: 50% lµ phÈm chÊt; 43,7% lµ mèt vµ cßn l¹i lµ gi¸ c¶. Víi d©n sè kho¶ng 120 triÖu ngêi vµ møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi 26 ngh×n USD/n¨m th× nhu cÇu vÒ may mÆc lµ kh«ng nhá, hµng n¨m NhËt B¶n nhËp khÈu kho¶ng 7-8 tû USD hµng may mÆc. N¨m 1994 hµng may ViÖt Nam xuÊt sang NhËt xÊp xØ 130 triÖu USD, n¨m 1996 xuÊt sang NhËt chiÕm 90% 14 kim ng¹ch cña m¶ng thÞ trêng kh«ng h¹n ng¹ch vµ ®¹t 500 triÖu USD. MÆt kh¸c, xuÊt sang NhËt thêng lµ ¸o Jacket, quÇn ¸o s¬ mi do c¸c ®¬n vÞ phÝa B¾c gia c«ng, ¸o Kimono do c¸c ®¬n vÞ phÝa Nam thùc hiÖn. §©y tuy lµ thÞ trêng ®ßi hái cao song còng ®Çy høa hÑn, neus nh ®Çu t tèt, n©ng cao ®îc chÊt lîng, mÉu m· phong phó, mµu s¾c ®a d¹ng, n¾m v÷ng thÞ hiÕu th× cã kh¶ n¨ng hµng may mÆc cña ta sÐ ph¸t triÓn m¹nh ë thÞ trêng nµy. 1.3. ThÞ trêng Hoa Kú vµ B¾c Mü Mü lµ thÞ trêng kh¸ hÊp dÉn, lý tëng cña ngµnh dÖt-may v× d©n sè Mü kh¸ ®«ng, hiÖn cã 253 triÖu ngêi, ®a sè sèng ë thµnh thÞ cã møc thu nhËp quèc d©n cao. Do ®ã ngêi Mü cã søc mua lín vµ nhu cÇu ®a d¹ng. Riªng hµng dÖt may nhu cÇu nhËp khÈu hµng n¨m lªn tíi 30-36 tû USD nh n¨m 1996 lµ 34 tû USD. Nguån nhËp chñ yÕu lµ tõ c¸c níc Ch©u ¸: B¶ng 6: Mét sè nguån nhËp khÈu chÝnh vÒ hµng may mÆc t¹i Ch©u ¸ cña Hoa Kú. Níc Gi¸ trÞ ( tû USD) Trung Quèc 6,1 Hång K«ng 5 Hµn Quèc 1,8 §µi Loan 2,3 C¸c níc ASEAN kh¸c 4,5 (Nguån: Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam.) Th¸ng 2/1994 Mü bá cÊm vËn víi ViÖt Nam, th¸ng 8/1994 Mü bá cÊm vËn viÖn trî vµ th¸ng 7/1995 Mü b×nh thêng ho¸ mèi quan hÖ víi ViÖt Nam. Tuy nhiªn, chóng ta ®ang mong chê ®îc hëng quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN-The Most Favourel Nation) cho hµng nhËp khÈu tõ Mü vµo ViÖt Nam. §©y còng lµ ®iÒu kiÖn ch×a kho¸ ®Ó x©m nhËp thÞ trêng Mü. Ph¶i nãi r»ng, thÞ trêng may mÆc B¾c Mü lµ mét miÕng måi bÐo bë, hÊp dÉn ngay bëi møc cÇu l¬n, tÝnh thêi trang, mÉu mèt vµ thÞ hiÕu thÓ hiÖn rÊt râ phong c¸ch cña ngêi Mü; ®ã lµ sù phong phó vµ kh¸c biÖt. Song víi ViÖt Nam sù l¹c quan ®ã vÉn n»m trong nçi « ©u v× Mü cha dµnh cho ViÖt Nam MFN vµ nh vËy hµng may ViÖt Nam qua Mü ph¶i chÞu thuÕ nhËp khÈu cßn rÊt cao, tõ 40-49% gi¸ trÞ nhËp khÈu. Trong khi Trung Quèc vµ mét sè níc kh¸c ®îc h- 15 ëng quy chÕ nµy chØ ph¶i chÞu thuÕ 25%. ¦u thÕ c¹nh tranh ®· kh«ng tthuéc vÒ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. MÆt kh¸c, ng©n hµng hai níc cha cã mèi quan hÖ b¹n hµng bang giao chÆt chÏ nªn viÖc thanh to¸n cßn lµ mét vÊn ®Ò bÊt cËp. Trêng hîp nµy ®· cã thùc tÕ khi cã mét C«ng ty Mü muèn tr¶ tiÒn cho C«ng ty may Ph¬ng §«ng, hä kh«ng thÓ më L/C tõ Mü mµ ph¶i sang tËn ViÖt Nam yªu cÇu Vietcombank Thµnh phè Hå ChÝ Minh cho phÐp võa më võa nhËn tiÒn vµ hä ph¶i tr¶ b»ng tiÒn mÆt. Do nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn, kim ng¹ch hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü míi chØ lµ møc t¬ng ®èi. N¨m 1994 ®¹t 2 triÖu USD, n¨m 1995 ®¹t 5 triÖu, n¨m 1996 ®¹t 25 triÖu vµ n¨m 1997 ®¹t trªn 30 triÖu USD. §©y míi chØ lµ nh÷ng con sè rÊt nhá bÐ so víi nhu cÇu cña thÞ trêng Mü vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ta. VËy chóng ta ph¶i lµm g× ®Ó tÝch cùc x©m nhËp ®îc vµo thÞ trêng ®Çy triÓn väng nµy ®ang lµ c©u hái ®Æt ra lµ hÕt søc cÊp b¸ch cho nhiÒu nhµ qu¶n lý vµ c¶ phÝa doanh nghiÖp. 1.4. ThÞ trêng SNG vµ mét sè níc §«ng ¢u Trong nh÷ng n¨m tríc khi c¸c níc x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u tan vì th× tû träng kim ng¹ch cña ta vµo thÞ trêng nµy chiÕm vÞ trÝ kh¸ lín vµ ®ãng vai trß quan träng, xuÊt khÈu theo nh÷ng hiÖp ®Þnh hµng ®æi hµng. Qua thêi gian dµi ®ã nhµ xuÊt khÈu cña ta phÇn nµo n¾m b¾t ®îc thÞ hiÕu, nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng ë khu vùc nµy vµ ngêi tiªu dïng còng ®· phÇn nµo quen víi hµng may mÆc cña ta. Tuy nhiªn, kÓ tõ khi c¸c níc XHCN §«ng ¢u tan vì th× kim ng¹ch hµng may mÆc cña ta vµo thÞ trêng nµy gi¶m m¹nh. HiÖn nay, hµng may mÆc cña ta vµo thÞ trêng nµy chñ yÕu do c¸c th¬ng gia bu«n theo tõng chuyÕn cßn vÒ phÝa doanh nghiÖp th× chØ møc thÊp do cha t×m ®îc ph¬ng thøc thanh to¸n hîp lý th©y thÕ cho ph¬ng thøc hµng ®æi hµng tríc ®©y. Nh vËy cã thÓ nãi, víi ViÖt Nam ®©y lµ thÞ trêng truyÒn thèng mµ mÊy n¨m võa qua chóng ta ®Ó vît khái tÇm tay. CÇn nhanh chãng t×m ra gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®Ó nèi l¹i quan hÖ víi thÞ trêng kh«ng kÐm phÇn hÊp dÉn nµy. C¸c doanh nghiÖp cÇn m¹nh d¹n triÓn khai ph¬ng thøc thanh to¸n míi ph¸t huy lîi thÕ vèn cã cña ta trong nhiÒu n¨m qua trªn thÞ trêng nµy. 1.5. ThÞ trêng c¸c níc ASEAN ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN vµ ®ang trªn tiÕn tr×nh 16 thùc hiÖn AFTA, bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi lín më ra còng cßn nhiÒu th¸ch thøc. Ph¶i tiÕn hµnh c¾t gi¶m thuÕ quan vµ hµng ho¸ ®îc lu chuyÓn tù do gi÷a c¸c níc ASEAN t¹o nªn sù c¹nh tranh gay g¾t ®èi víi hµng ho¸ ViÖt Nam, buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i nç lùc c¶i tiÕn c«ng nghÖ, ¸p dông ph¬ng thøc qu¶n lý hiÖn ®¹i vµ ph¶i t¹o ®îc cho m×nh mét nÒn t¶ng v÷ng ch¾c vÒ mäi mÆt ®Ó trô v÷ng trªn th¬ng trêng. S¶n phÈm cã ®îc thÞ trêng chÊp nhËn hay kh«ng quyÕt ®Þnh ®Õn sù tèn t¹i cña C«ng ty. Díi søc Ðp ®ã sÏ xo¸ bá ®i ®îc c¸c C«ng ty lµm ¨n tr× trÖ. Tuy nhiªn vÒ phÝa ViÖt Nam ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu C«ng ty cÇn ph¶i “lét x¸c “. Bï l¹i, thÞ trêng ASEAN víi 430 triÖu d©n, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi hµng n¨m 1.608 USD, tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n 6-8%/ n¨m, th× ®©y qu¶ lµ mét thÞ trêng lín cho hµng may mÆc. ASEAN cßn lµ mét thÞ trêng cã nÒn v¨n ho¸ t¬ng ®ång lÉn nhau. Do ®ã thÞ hiÕu, lèi sèng còng t¬ng ®èi gièng nhau, ®iÒu nµy lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp may mÆc ViÖt Nam x©m nhËp dÕ rµng h¬n. 1.6. ThÞ trêng trong níc Chóng ta chñ yÕu chó träng ®Õn s¶n xuÊt hµng may xuÊt khÈu vµ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Song chóng ta ®· ®Ó l¹i kho¶ng trèng sau lng m×nh ®ã lµ thÞ trêng néi ®Þa. HiÖn nay, d©n sè ViÖt Nam trªn 75 triÖu ngêi, chØ tÝnh khiªm tèn søc mua còng vµo kho¶ng 750 triÖu USD/n¨m (10 USD/ngêi/n¨m). §©y lµ con sè kh«ng nhá cã søc hÊp dÉn ®èi víi bÊt kú nhµ ®Çu t nµo. Thùc tÕ trªn thÞ trêng ViÖt Nam cßn nhiÒu mÆt hµng second-hand cña níc ngoµi, chøng tá r»ng nhu cÇu ®· vît kh¶ n¨ng cung cÊp trong níc. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mét mÆt t¨ng cêng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, mét mÆt ph¶i chó ý ®Õn s¶n xuÊt hµng phôc vô nhu cÇu néi ®Þa. Nhµ níc chØ cã biÖn ph¸p nh giao chØ tiªu cho mét sè doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng may mÆc ®¸p øng tiªu dïng trong níc. Tr¸nh bá trèng thÞ trêng ngay trong tÇm tay. Trªn ®©y lµ mét sè thÞ trêng lín mµ chóng ta ®· vµ ®ang cã ®îc. CÇn ph¶i cã biÖn ph¸p vµ ®Þnh híng ®óng ®¾n ®Ó khai th¸c nã mét c¸ch triÖt ®Ó. MÆt kh¸c ph¶i t¨ng cêng më réng vµ t×m kiÕm nh÷ng thÞ trêng ®ang bÞ bá ngá, ®©y còng lµ môc tiªu mµ chóng ta ®ang ®Æt ra. Ch¼ng h¹n sÏ t×m c¸ch tiÕp cËn thÞ 17 trêng Trung CËn §«ng vµ Mü La Tinh lµ mét vÝ dô. 2. Xu híng nhËp khÈu hµng may mÆc trªn thÕ giíi. ThÞ trêng thÕ giíi sau nhiÒu n¨m vËn hµnh ®éc lËp nay ®· trë nªn cã tæ chøc vµ ®ang ho¹t ®éng trong sù rµng buéc chÆt chÏ c¸c thÓ chÕ sau: - C¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ nh WTO. GSP. MFA, c¸c c«ng íc vÒ lao ®éng, vÒ së h÷u trÝ tuÖ... - C¸c thÓ chÕ vÒ khu vùc: EU, NAPTA, ASEAN... - C¸c thÓ chÕ vÒ tµi chÝnh: WB,IMF, ADB vµ c¸c hiÖp ®Þnh liªn ng©n hµng. - C¸c hiÖp ®Þnh vÒ hµng ho¸ nh vÒ cao su thiªn nhiªn, cµ phª, dÇu më , hµng dÖt may... - C¸c trung t©m giao dÞch: Sá giao dÞch hµng ho¸ ë Lu©n §«n, Paris, Singapore, Chicago... - C¸c c«ng héi vËn t¶i biÓn, tæ chøc hµng kh«ng quèc tÕ (ICAO), tæ chøc du lÞch quèc tÕ, c¸c tÝnh chÊt liªn l¹c viÔn th«ng quèc tÕ, c¸c m¹ng líi vµ trung t©m dÞch vô tiªu thô... Ho¹t ®éng cña c¸c thÓ chÕ quèc tÕ vµ khu vùc ®· ®a l¹i hiÖu qu¶ gióp cho th¬ng m¹i quèc tÕ ®îc æn dÞnh vµ ph¸t triÓn. Trong t¬ng lai c¸c ®Þnh chÕ nµy sÏ kh«ng thÓ kh«ng tham gia mét c¸ch tÝch cùc vµo c¸c ®Þnh chÕ thÕ giíi vµ khu vùc nãi trªn. Víi c¬ chÕ ho¹t ®éng cña thÞ trêng thÕ giíi nh vËy ®· ¶nh hëng tíi viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng dÖt may trªn thÕ giíi. Nh khu vùc EU ®· cã c¸c møc thuÕ u ®·i ®èi víi hµng dÖt may cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy. HiÖp ®Þnh c¸c níc EU ®· cã hiÖp ®Þnh vÒ hµng may mÆc víi tõng níc cô thÓ, díi c¸c quy ®Þnh c¸c s¶n phÈm DÖt may cña Trung Quèc. Víi c¸c ®Þnh chÕ nµy, nã t¹o ra sù c«ng b»ng gi÷a c¸c níc cã nÒn c«ng nghiÖp may ph¸t triÓn vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Trong bèi c¶nh chung cña thÞ trêng thÕ giíi nh hiÖn nay, t×nh h×nh s¶n xuÊt 18 vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam còng cã nhiÒu biÕn ®éng vµ næi lªn mét sè ®Æc ®iÓm sau: + N¨m 1997 ®· kÕt thóc hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may víi EU h¹n ng¹ch 22 ngh×n tÊn dÖt may ®¹t gi¸ trÞ 450 triÖu. GÇn ®©y, ViÖt Nam ®· ký hiÖp ®Þnh trong lÜnh vùc nµy cho giai ®o¹n 1998-2000, ®iÒu ®ã sÏ më ra mét triÓn väng to lín vÒ xuÊt khÈu hµng dÖt may cña níc ta. + Quan hÖ ViÖt Nam - Hoa Kú ®îc c¶i thiÖn mét c¸ch c¬ b¶n, song quy chÕ tèi huÖ quèc cho ViÖt Nam vÉn cßn lµ mét c©u hái cha chÝnh x¸c. NÕu chÕ ®é nµy ®îc ¸p dông th× ®©y sÏ lµ c¬ héi lín vÒ thÞ trêng hµng dÖt may cho ViÖt Nam. + Kinh tÕ khu vùc ph¸t triÓn chËn l¹i : viÖc trao tr¶ Hång K«ng cho Trung Quèc vµo 1/7/1997 võa qua cã thÓ ¶nh hëng ®Õn kinh tÕ thÞ trêng khu vùc. HiÖn nay mét sè kh¸ch hµng Hång K«ng ®ang ®Æt gia c«ng hµng may mÆc t¹i ViÖt Nam nh vËy sÏ Ýt nhiÒu bÞ biÕn ®éng. Bªn c¹nh ®ã cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ë Ch©u ¸ võa qua lµm ¶nh hëng nÆng nÒ tíi viÖc tiªu thô còng nh kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trªn thÞ trêng c¸c mÆt hµng nãi chung vµ hµng may mÆc nãi riªng. + Tríc ®©y kh¸ch hµng EU tËp trung vµo thuª gia c«ng ¸o Jacket ba líp (cat 21) vµ s¬ mi (cat 8) t¹i ViÖt Nam. Thêi gian tíi xu híng chung lµ gi¶m cat 21 vµ cat 8, ®i vµo mét sè cat kh¸c nh quÇn (cat 78), ¸o (cat 161). + XÝ nghiÖp may kh«ng ngõng c¶i tiÕn trang thiÕt bÞ, m¸y mãc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Bªn c¹nh ®ã mét sè xÝ nghiÖp liªn doanh s¶n xuÊt hµng may mÆc ®· ®i vµo ho¹t ®éng. + Mäi n¨m c¸c xÝ nghiÖp cã quota cat 21 th× b¾t buéc c¸c kh¸ch hµng níc ngoµi ph¶i lµm gia c«ng ë xÝ nghiÖp ®ã ®Ó tËn dông quota cat 21. Thêi gian tíi, nh÷ng xÝ nghiÖp nµo lµm chÊt lîng tèt, ®¶m b¶o thêi gian giao hµng ®óng h¹n th× kh¸ch hµng míi ®Æt hµng. + Gi¸ c¶ sîi ®Ó dÖt v¶i trªn thÕ giíi t¨ng cao ®· ¶nh hëng tíi gi¸ thµnh s¶n phÈm quÇn ¸o vµ liªn quan tíi gia c«ng. Trong khi ®ã, gi¸ c¶ s¶n phÈm b¸n ra l¹i h¹ mµ gi¸ gia c«ng cña ViÖt Nam nãi chung th× ngµy cµng cao do 19 yªu cÇu cña ®êi sèng vµ lîng thu nhËp ngµy cµng t¨ng lªn cña nh©n d©n. Nã ®· t¹o sù m©u thuÉn gi÷a phÝa ViÖt Nam vµ phÝ c¸c kh¸ch hµng níc ngoµi. + Bé Th¬ng m¹i cã chñ tr¬ng s¾p tíi bá ho¹t ®éng cÊp quota cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt mµ tæ chøc ®Êu thÇu quota. Th«ng t liªn bé Th¬ng m¹i - C«ng nghiÖp ®iÒu chØnh c¬ chÕ giao quyÒn sö dông h¹n ng¹ch hµng dÖt may xuÊt ®i EU. Nhµ níc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tù quyÕt ®Þnh gi¸ c¶. + §Æc biÖt, ViÖn Mèt cña ViÖt Nam ®· ®i vµo ho¹t ®éng ®ang tõng bíc nghiªn cøu c¸c kiÓu mèt ®îc thÞnh hµnh trªn c¸c thÞ trêng thÕ giíi vµ trong níc. + Hµng may mÆc cña ViÖt Nam xuÊt ®i chñ yÕu díi h×nh thøc gia c«ng, xuÊt khÈu trùc tiÕp cßn rÊt thÊp. Bªn c¹nh ®ã lµ sù yÕu kÐm trong viÖc cung cÊp nguyªn liÖu dÇu vµo c¸c ngµnh dÖt cho ngµnh may mÆc. TÝnh theo kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng th× hµng may mÆt ViÖt Nam cã tèc ®é t¨ng trëng lín nhÊt. N¨m 1995 t¨ng gÊp 5 lÇn so víi n¨m 1991. §©y lµ con sè kh¶ quan ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn ngµnh may mÆc xuÊt khÈu, song nh×n vµo thùc tÕ th× gi¸ trÞ ngo¹i tÖ thùc thu tõ gia c«ng ®em l¹i lµ 150 triÖu USD trªn tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu lµ 874 triÖu USD, cßn n¨m 1996 lµ 194 triÖu USD trªn tæng sè kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 1,1 tû USD th× qu¶ lµ xuÊt khÈu kiÓu nµy kh«ng mÊy hiÖu qu¶. HiÖn nay n¨ng lùc s¶n xuÊt hµng may mÆc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã thÓ ®¹t 2,15 tû USD. §ã lµ kÕt qu¶ cña sù ®Çu t kh«ng ngõng cña c¸c doanh nghiÖp, xÝ nghiÖp ViÖt Nam - hÇu hÕt c¸c ®Þa ph¬ng ®Òu cã xÝ nghiÖp may ra ®êi, c¸c xÝ nghiÖp may nh : C«ng ty may 10, C«ng ty may ViÖt TiÕn, C«ng ty may §øc Giang, C«ng ty may Nhµ BÌ.. kh«ng ngõng c¶i tiÕn trang thiÕt bÞ, ®µo t¹o ®éi ngò qu¶n lý, c«ng nh©n phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm chÊt lîng cao. HiÖp héi c¸c xÝ nghiÖp may cña ViÖt Nam ho¹t ®éng tÝch cùc, míi ®©y ®· thµnh lËp ViÖn mèt víi nhiÖm vô t¹o mèt, mÉu m· kü thuËt phôc vô c¸c C«ng ty may s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh sù ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam c¸c C«ng ty níc ngoµi còng ®· tham gia ®¸ng kÓ trong viÖc ®Çu t vµo 20