Tài liệu Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA LUẬT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT KHÓA 37 (2011-2014) XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG THỰC TIỄN ÁP DỤNG VÀ GIẢI PHÁP Giảng viên hướng dẫn Sinh viên thực hiện ThS. KIM OANH NA VÕ THỊ BÍCH NGÂN MSSV: B110126 Lớp: LK 1163B1 ’ Cần Thơ, tháng 5 năm 2014 TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA LUẬT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT KHÓA 37 (2011-2014) XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG THỰC TIỄN ÁP DỤNG VÀ GIẢI PHÁP Giảng viên hướng dẫn Sinh viên thực hiện ThS. KIM OANH NA VÕ THỊ BÍCH NGÂN MSSV: B110126 Lớp: LK 1163B1 ’ Cần Thơ, tháng 5 năm 2014 LỜI CẢM TẠ Qua thời gian học tập tại Trường Đại học Cần Thơ cùng với sự chỉ dạy, hướng dẫn tận tình của quý Thầy Cô Khoa Luật – Đại học Cần Thơ đã giúp cho tôi trang bị nhiều kiến thức quý báu, tạo nền tảng kiến thức chuyên ngành vững chắc để vận dụng vào cuộc sống, tự tin bước vào môi trường xã hội đầy thử thách. Tôi xin chân thành cảm ơn Thầy Kim Oanh Na đã hướng dẫn tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu để tôi có thể hoàn thành đề tài này. Tôi xin chân thành cảm ơn Cô Nguyễn Thị Thanh Xuân cùng tập thể lớp Luật Hành chính K37 (Bằng 2) đã giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi trong thời gian tôi học tập tại trường. Trong thời gian thực hiện đề tài, dù đã cố gắng hết sức nhưng vẫn không tránh khỏi những thiếu sót do kiến thức và kinh nghiệm còn hạn chế. Rất mong nhận được những lời góp ý, phê bình của quý Thầy Cô. Kính chúc quý Thầy Cô cùng các bạn lớp Luật Hành chính K37 (Bằng 2) sức khỏe và thành công trên mọi lĩnh vực. i NHẬN XÉT CỦA GIÁNG VIÊN HƯỚNG DẪN ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... Cần Thơ, ngày … tháng … năm 2014 GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN ii NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐÔNG PHẢN BIỆN ..................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... iii MỤC LỤC MỤC LỤC .................................................................................................................. iv LỜI NÓI ĐẦU............................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1. MÔI TRƯỜNG, PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG, CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG......................................................................... 3 1.1. Môi trường và sự cần thiết phải bảo vệ môi trường ............................................... 3 1.1.1. Một số khái niệm về môi trường .................................................................. 3 1.1.2. Ô nhiễm môi trường, suy thoái môi trường và sự cố môi trường ................. 4 1.1.3. Tầm quan trọng của môi trường và sự cần thiết phải bảo vệ môi trường..... 5 1.2. Pháp luật Việt Nam về bảo vệ môi trường ............................................................. 9 1.3. Cơ sở pháp lý về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường .... 13 1.3.1. Các quy định về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường .................................................................................................................................. 13 1.3.2. Thế nào là vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ............. 13 1.3.3. Xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường .............................. 16 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG ............................... 18 2.1. Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ......... 18 2.2. Hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ........................... 20 2.3. Đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ....... 21 2.4. Hình thức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ........... 22 2.5. Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ............ 25 2.6. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ....... 26 2.7. Thủ tục xử phạt VPHC trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ................................... 28 2.7.1. Thủ tục áp dụng cho hình phạt chính ........................................................ 28 2.7.2. Thủ tục áp dụng cho hình thức phạt bổ sung ............................................. 30 2.7.3. Thủ tục áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả. .................................. 30 CHƯƠNG 3. THỰC TIỄN XỬ PHẠT VPHC TRONG LĨNH VỰC BẢO VỆ MÔI iv TRƯỜNG – THUẬN LỢI, KHÓ KHĂN VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ....... 32 3.1. Thực tiễn một số vụ việc về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ................................................................................................................. 32 3.1.1. Tình hình chung về vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường .. 32 3.1.2. Tình hình vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường tại thành phố Cần Thơ 35 3.1.3. Thực tiễn xử lý một số vụ vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường........................................................................................................................ 36 3.2. Một số mặt thuận lợi và khó khăn trong áp dụng các quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường .......................................... 38 3.2.1. Thuận lợi .................................................................................................. 38 3.2.2. Khó khăn .................................................................................................. 40 3.3. Đề xuất một số giải pháp cho vấn đề xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ...................................................................................................... 45 3.3.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả trong công tác xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường ............................................................................................................ 45 3.3.2. Giải pháp hoàn chỉnh hệ thống văn bản pháp luật về bảo vệ môi trường .. 47 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 51 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 53 v “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” LỜI NÓI ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Môi trường ngày càng có chiều hướng biến đổi phức tạp, chất lượng không khí, nguồn nước, tài nguyên, hệ sinh thái ... nhiều nơi ở mức báo động. Ô nhiễm môi trường và áp lực với thiên nhiên đang diễn ra hàng ngày và ở nhiều nơi. Vấn đề ô nhiễm môi trường sống, sự cạn kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên, quá trình thay đổi khí hậu toàn cầu đang là những thách thức đối với quá trình phát triển kinh tế bền vững. Bảo vệ môi trường hiện nay đang là vấn đề quan tâm hàng đầu và có ý nghĩa quan trọng. Vấn đề bảo vệ môi trường đang được mỗi quốc gia đặc biệt quan tâm và ưu tiên trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Trong xu thế ấy, Việt Nam cũng đang tiến hành hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường; trong thời gian qua công tác bảo vệ môi trường của Việt Nam đã đạt được những thành tựu nhất định, ý thức của nhân dân về bảo vệ môi trường đã được nâng lên một bước; hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường đã được xây dựng và từng bước đi vào cuộc sống. Tuy nhiên, thực tiễn hiện nay cho thấy tình trạng vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường vẫn xảy ra tương đối phổ biến, công tác xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường cũng chưa triệt để, có nhiều vụ vi phạm không được phát hiện kịp thời hoặc được phát hiện nhưng xử lý chưa thỏa đáng. Một trong nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó là do công tác tuyên truyền, giáo dục và đào tạo đội ngũ cán bộ về môi trường trong các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội chưa được coi trọng; pháp luật về bảo vệ môi trường chưa thực sự phù hợp với đời sống thực tiễn, tính khả thi chưa cao;…Đặc biệt, nhận thức về nghĩa vụ và trách nhiệm của một bộ phận không nhỏ các tổ chức, cá nhân về bảo vệ môi trường còn hạn chế. Vì lẽ đó, nhằm giải quyết tốt vấn đề ô nhiễm môi trường hiện nay và nhằm phát triển bền vững kinh tế -xã hội và môi trường, thì việc nghiên cứu, tìm hiểu những quy định của pháp luật và vận dụng nó vào thực tiễn bảo vệ môi trường là rất quan trọng, cần thiết. Đó cũng là lý do người viết chọn đề tài này. 2. Mục đích nghiên cứu Người viết chủ yếu nghiên cứu những quy định của pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và thực tế áp dụng. Từ đó đưa ra những giải pháp đề xuất nhằm giải quyết những vấn đề còn tồn tại và góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. 3. Phạm vi nghiên cứu GVHD: ThS. Kim Oanh Na 1 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” Người viết tập trung nghiên cứu Luật Bảo vệ môi trường năm 2005, Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 và Nghị định 179/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, thực tiễn áp dụng và những thuận lợi, khó khăn trong quá trình áp dụng các quy định của pháp luật trong xử phạt vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường vào thực tế hiện nay. Từ đó, đề xuất những giải pháp bổ sung về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. 4. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, người viết đã sử dụng những phương pháp sau: Phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp phân tích, tổng hợp, phương pháp so sánh, phương pháp đánh giá. 5. Bố cục đề tài Đề tài “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, thực tiễn áp dụng và giải pháp” được chia bố cục như sau: - Lời nói đầu - Chương 1: Môi trường, pháp luật Việt Nam về bảo vệ môi trường và cơ sở pháp lý về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - Chương 2: Thực trạng pháp luật Việt Nam về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - Chương 3: Thực tiễn xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường – Thuận lợi, khó khăn và một số đề xuất giải pháp - Kết luận - Tài liệu tham khảo GVHD: ThS. Kim Oanh Na 2 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” CHƯƠNG 1 MÔI TRƯỜNG, PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG 1.1. Môi trường và sự cần thiết phải bảo vệ môi trường 1.1.1. Một số khái niệm về môi trường Theo định nghĩa của UNESCO năm 1967 “Môi trường sống của con người là phần không gian mà con người tác động, sử dụng và bị nó làm ảnh hưởng, là tập hợp các thành tố vật chất (tự nhiên và nhân tạo) và xã hội xung quanh con người”. Như vậy, theo định nghĩa này nói đến môi trường là “môi trường sống của con người” đề phân biệt khi nói đến các môi trường khác như nhiều người vẫn nhầm lẫn, ví dụ như đồng nhất “môi trường” với “môi trường tạo khoáng”, “môi trường sống của sinh vật”… "Môi trường" sử dụng trong khoa học pháp lý là một khái niệm được hiểu như là mối liên hệ giữa con người và tự nhiên, trong đó môi trường được cho là những yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên. Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường năm 2005 đưa ra khái niệm "môi trường" như sau: "Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại và phát triển của con người và sinh vật". Khái niệm này mang tính khách quan, có nội dung đầy đủ, cụ thể và là cơ sở để chúng ta nghiên cứu về các vấn đề môi trường liên quan trong phạm vi được nghiên cứu cũng như các vấn đề khác trong hệ thống pháp luật ở nước ta hiện nay. Môi trường theo chức năng được chia thành các loại: - Môi trường tự nhiên bao gồm các nhân tố thiên nhiên như vật lý, hóa học, sinh học,… tồn tại ngoài ý muốn của con người, nhưng cũng ít nhiều chịu tác động của con người. Đó là ánh sáng mặt trời, núi sông, biển cả, không khí, động thực vật, đất, nước,… Môi trường tự nhiên cho ta không khí để thở, đất đề xây dựng nhà cửa, trồng cấy, chăn nuôi, cung cấp cho con người các loại tài nguyên khoáng sản cần cho sản xuất, tiêu thụ và là nơi chứa đựng, đồng hóa các chất thải, cung cấp cho ta cảnh đẹp đề giải trí và làm cho cuộc sống con người thêm phong phú. - Môi trường xã hội là tổng thể các quan hệ giữa người với người. Đó là những luật lệ, thể chể, cam kết, quy định,… ở các cấp khác nhau như Liên Hợp Quốc, Hiệp hội các nước, quốc gia, tỉnh, huyện, cơ quan, làng xã, họ tộc, gia đình, tổ nhóm, các tổ GVHD: ThS. Kim Oanh Na 3 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” chức tôn giáo, tổ chức đoàn thể,… Môi trường xã hội định hướng hoạt động của con người theo một khuôn khổ nhất định, tạo nên sức mạnh tập thể thuận lợi cho sự phát triển, làm cho cuộc sống của con người khác với các sinh vật khác. - Ngoài ra, người ta còn phân biệt khái niệm môi trường nhân tạo, bao gồm tất cả các nhân tố do con người tạo nên, làm thành những tiện nghi trong cuộc sống, như ôtô, máy bay, nhà ở, công sở, các khu vực đô thị, công viên nhân tạo... Môi trường theo nghĩa rộng là tất cả các nhân tố tự nhiên và xã hội cần thiết cho sự sinh sống, sản xuất của con người, như tài nguyên thiên nhiên, không khí, đất, nước, ánh sáng, cảnh quan, quan hệ xã hội... Môi trường theo nghĩa hẹp không xét tới tài nguyên thiên nhiên, mà chỉ bao gồm các nhân tố tự nhiên và xã hội trực tiếp liên quan tới chất lượng cuộc sống con người. Ví dụ: môi trường của học sinh gồm nhà trường với thầy giáo, bạn bè, nội quy của trường, lớp học, sân chơi, phòng thí nghiệm, vườn trường, tổ chức xã hội như Ðoàn, Ðội với các điều lệ hay gia đình, họ tộc, làng xóm với những quy định không thành văn, chỉ truyền miệng nhưng vẫn được công nhận, thi hành và các cơ quan hành chính các cấp với luật pháp, nghị định, thông tư, quy định. Từ những kết quả nghiên cứu về môi trường, con người mong tìm ra các biện pháp phòng chống ô nhiễm môi trường, cải tiến khí hậu và ban hành văn bản pháp luật về môi trường nhằm để bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. 1.1.2. Ô nhiễm môi trường, suy thoái môi trường và sự cố môi trường * Ô nhiễm môi trường Dưới góc độ sinh học, khái niệm "ô nhiễm môi trường" chỉ tình trạng của môi trường trong đó những chỉ số hoá học, lý học của môi trường bị thay đổi theo chiều hướng xấu đi có ảnh hưởng đến đời sống của con người và sinh vật. Dưới góc độ pháp lý, "ô nhiễm môi trường" được cho là "sự biến đổi của các thành phần môi trường không phù hợp với tiêu chuẩn môi trường, gây ảnh hưởng xấu đến con người, sinh vật"1. Trên thế giới, ô nhiễm môi trường được hiểu là việc chuyển các chất thải hoặc năng lượng vào môi trường đến mức có khả năng gây hại đến sức khoẻ con người, đến sự phát triển sinh vật hoặc làm suy giảm chất lượng môi trường. Các tác nhân ô nhiễm bao gồm các chất thải ở dạng khí (khí thải), lỏng (nước thải), rắn (chất thải rắn) chứa hoá chất hoặc tác nhân vật lý, sinh học và các dạng năng lượng như nhiệt độ, bức xạ. Tuy nhiên, môi trường chỉ được coi là bị ô nhiễm nếu trong đó hàm lượng, nồng độ 1 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường năm 2005 GVHD: ThS. Kim Oanh Na 4 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” hoặc cường độ các tác nhân trên đạt đến mức có khả năng tác động xấu đến con người, sinh vật và vật liệu. * Suy thoái môi trường Suy thoái môi trường có nghĩa là "suy giảm chức năng, tính hữu ích của môi trường" (khoản 1 Điều 131 Luật Bảo vệ môi trường năm 2005) Quá trình suy thoái môi trường có thể xảy ra dưới 2 hình thức: - Biến động trường diễn: xảy ra chậm chạp, trường kỳ, khó hoặc không thể cảm nhận bằng giác quan. Ví dụ điển hình là quá trình hoang mạc hóa, dâng cao mực nước đại dương do biến đổi khí hậu, sụt lún địa hình mặt đất do nguyên nhân kiến tạo hoặc bơm hút nước ngầm quá mức tự phục hồi v.v… Biến động trường diễn thường diễn ra trên quy mô rộng, tuy tốc độ nhỏ nhưng rất khó đảo ngược tình hình. - Biến động cấp diễn là các biến động nhanh, mạnh, đột ngột. Ví dụ như động đất, lũ quét, cháy nổ … Quá trình này diễn ra rất nhanh, phạm vi hẹp nhưng không kéo dài, thiệt hại có thể rất lớn và thấy được nên thường được xã hội chú ý. Tuy nhiên, khắc phục tình hình lại dễ hơn các biến động trường diễn. * Sự cố môi trường “Sự cố môi trường là tai biến hoặc rủi ro xảy ra trong quá trình hoạt động của con người hoặc biến đổi thất thường của tự nhiên, gây ô nhiễm, suy thoái hoặc biến đổi môi trường nghiêm trọng” (khoản 8 Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường) Sự cố môi trường có thể xảy ra do: - Bão, lũ lụt, hạn hán, động đất, sụt lở đất, núi lửa phun, mưa axit, mưa đá, biến đổi khí hậu và thiên tai khác; - Hỏa hoạn, cháy rừng, sự cố kỹ thuật gây nguy hại về môi trường của cơ sở sản xuất, kinh doanh, công trình kinh tế, khoa học, kỹ thuật, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng; - Sự cố trong tìm kiếm, thăm dò, khai thác và vận chuyển khoáng sản, dầu khí, sập hầm lò, phụt dầu, tràn dầu, vỡ đường ống dẫn dầu, dẫn khí, đắm tàu, sự cố tại cơ sở lọc dầu và các cơ sở công nghiệp khác; - Sự cố trong lò phản ứng hạt nhân,nhà máy điện nguyên tử, nhà máy sản xuất, tái chế nhiên liệu hạt nhân, kho chứa chất phóng xạ. 1.1.3. Tầm quan trọng của môi trường và sự cần thiết phải bảo vệ môi trường Môi trường có tầm quan trọng đặc biệt đối với sự tồn tại và phát triển của đời sống con người, sinh vật và sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước, của dân GVHD: ThS. Kim Oanh Na 5 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” tộc và nhân loại, sự biến đổi một số thành phần môi trường sẽ gây tác động đáng kể đối với các hệ sinh thái. Tuy nhiên, môi trường chúng ta sống đang bị ô nhiễm và ngày càng trầm trọng, nó xuất phát từ nhiều nguyên nhân nhưng chủ yếu nhất là hoạt động của con người. Ảnh hưởng của những tác hại mà con người gây ra cho môi trường không chỉ giới hạn trong phạm vi vùng, quốc gia mà còn ảnh hưởng đến các nước, các khu vực lân cận. Việc tàn phá môi trường ảnh hưởng đến mọi xã hội bất chấp cơ cấu chính trị kinh tế ở đó như thế nào. Không có bất cứ quốc gia nào được loại trừ khỏi sự trả thù của thiên nhiên, dẫu đó là quốc gia giàu hay nghèo. Các tổ chức quốc tế đã dự báo, hành tinh của chúng ta có thể sẽ phải gánh chịu những thảm họa môi trường hết sức nghiêm trọng. Nạn mất đất, tình trạng khan hiếm nước ngọt, nạn tuyệt chủng của các loài sinh vật là những thảm họa có thể xảy ra trong thế kỷ 21. Đất nước Việt Nam trải dài từ Bắc đến Nam, với diện tích khoảng 330.000 km2, có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, đất đai màu mỡ, địa hình đa dạng và tiềm năng kinh tế biển to lớn. Tuy vậy, với dân số trên 80 triệu người, Việt Nam đang đứng trước những thách thức về tài nguyên thiên nhiên và môi trường, các hệ sinh thái đang suy thoái ở mức độ nghiêm trọng. Tình hình gia tăng dân số, thâm canh nông nghiệp, nhất là quá trình đô thị hóa trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đang ảnh hưởng lớn đến tài nguyên môi trường. Cần phải có những giải pháp để phát triển bền vững, ổn định tối đa tài nguyên, bảo vệ môi trường, bảo vệ thiên nhiên và đa dạng sinh học đang là vấn đề cấp thiết đặt ra hiện nay. Theo ước tính của Tổng cục Môi trường - Bộ Tài nguyên và Môi trường tổng thiệt hại kinh tế của nước ta do ô nhiễm môi trường gây ra trong thời gian qua chiếm từ 1,5-3% GDP. Hầu hết môi trường từ đất, nước, không khí, các khu dân cư, khu công nghiệp từ thành thị đến nông thôn đã và đang bị xuống cấp, trở thành vấn đề bức xúc của toàn xã hội. Cụ thể như ô nhiễm chất hữu cơ trong môi trường nước vẫn không giảm, nhất là ô nhiễm ở 3 lưu vực sông gồm sông Cầu, sông Nhuệ-Đáy và sông Đồng Nai. Bên cạnh đó, môi trường nước mặt ở đa số các đô thị và nhiều lưu vực sông của nước ta đều bị ô nhiễm chất hữu cơ. Các ao, hồ, kênh, rạch trong nội thành, nội thị, trị số hàm lượng các chất ô nhiễm của các thông số đặc trưng ô nhiễm hữu cơ đều vượt trị số giới hạn tối đa cho phép đối với các nguồn nước loại B từ 2-6 lần. Hàm lượng chất hữu cơ và Coliform ở hầu hết các dòng sông chảy qua đô thị và các khu công nghiệp đều vượt giới hạn tối đa cho phép, nhiều nơi cao hơn tới 2-3 lần.2 Nguyên nhân ô nhiễm các dòng sông là do nguồn nước thải từ các khu, cụm công nghiệp, các cơ sở sản xuất, nước thải sinh hoạt, dịch vụ ở các đô thị xả ra không qua 2 Thực trạng và giải pháp bảo vệ môi trường năm 2012 – Bộ Tài nguyên và môi trường (http://www.monre.gov.vn/v35/default.aspx?tabid=428&CateID=24&ID=118508&Code=7O68118508) GVHD: ThS. Kim Oanh Na 6 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” xử lý, hoặc xử lý chưa đạt yêu cầu. Kể cả nước thải từ hoạt động khoáng sản ở đầu nguồn gây nên. Riêng thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội bị ô nhiễm chất hữu cơ trong môi trường nước mặt và nhiễm bụi trong môi trường không khí đứng vào hàng nhất, nhì trên thế giới. Ô nhiễm tiếng ồn, ô nhiễm chất thải rắn cộng thêm nạn úng ngập ngày càng gia tăng ở các đô thị, gây thiệt hại lớn về kinh tế, sức khỏe cộng đồng và làm cho tình trạng ô nhiễm môi trường trở nên trầm trọng. Song điều nan giải nhất hiện nay đó là ô nhiễm môi trường do các khu, cụm công nghiệp gây ra. Với 223 khu công nghiệp hiện có với tổng diện tích tự nhiên đạt 57.264 ha, nước thải phát sinh từ các khu công nghiệp có thành phần đa dạng nhưng có đến khoảng hơn 70% trong tổng số hơn 1 triệu m3 nước thải/ngày từ các khu công nghiệp được xả thẳng ra nguồn tiếp nhận không qua xử lý đã gây ô nhiễm môi trường nước mặt. Nhiều khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung nhưng tỷ lệ đấu nối của các doanh nghiệp trong khu công nghiệp còn thấp. Nhiều khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải nhưng không vận hành hoặc vận hành không hiệu quả, chỉ để đối phó. Ô nhiễm không khí ở các khu công nghiệp mang tính cục bộ, tập trung nhiều ở các khu công nghiệp cũ do các nhà máy sử dụng công nghệ lạc hậu hoặc chưa đầu tư xây dựng hệ thống xử lý khí thải. Lượng chất thải rắn từ các khu công nghiệp có chiều hướng gia tăng, tập trung nhiều ở các khu công nghiệp vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam trong đó thành phần chất thải rắn nguy hại chiếm khoảng 20%. Rất ít các chủ cơ sở sản xuất thực hiện nghiêm túc các cam kết bảo vệ môi trường mà họ đã ký; đồng thời các cơ quan quản lý Nhà nước về môi trường chưa thực hiện kiểm tra, thanh tra môi trường một cách triệt để.3 Bên cạnh đó, vấn đề ô nhiễm ở các làng nghề tồn tại từ rất lâu nhưng cho đến nay vẫn chưa khắc phục được tận gốc, do công nghệ sản xuất tại những nơi này còn rất lạc hậu và cũng chưa có cơ quan nào chủ trì quản lý môi trường ở các làng nghề. Cộng thêm ô nhiễm nông nghiệp do sử dụng không hợp lý phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật tùy tiện, tràn lan (riêng vỏ bao thuốc bảo vệ thực vật mỗi năm thải ra lên tới gần 20.000 tấn), nên ngày càng “đầu độc” nghiêm trọng môi trường đất và nước ở địa bàn nông thôn-nông nghiệp.4 Theo báo cáo của Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam: Hàm lượng dầu mỡ trong nước biển ven bờ ngày càng tăng và đã tới mức báo động. Đặc biệt là ở các khu vực Cửa Lục gần cầu Bãi Cháy của tỉnh Quảng Ninh; các vùng ven biển miền Trung. Tại 3 Số liệu về tình hình vi phạm pháp luật về môi trường của Cục Cảnh sát PCTP về môi trường năm 2012 Thực trạng và giải pháp bảo vệ môi trường năm 2012 – Bộ Tài nguyên và môi trường http://www.monre.gov.vn/v35/default.aspx?tabid=428&CateID=24&ID=118508&Code=7O68118508 4 GVHD: ThS. Kim Oanh Na 7 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” khu vực ven bờ phía Nam, hàm lượng dầu mỡ trong nước biển cũng gia tăng năm sau cao hơn năm trước. Việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất các hệ sinh thái không hợp lý và thiếu khoa học, khai thác quá mức và sử dụng không bền vững tài nguyên sinh vật, ô nhiễm môi trường, tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu…đang làm suy giảm nghiêm trọng đa dạng sinh học ở Việt Nam. Trên thực tế, nhờ thực hiện Chương trình 5 triệu ha rừng nên tổng diện tích rừng cả nước có tăng, song rừng nguyên sinh có giá trị cao về đa dạng sinh học chỉ còn khoảng 0,57 triệu ha, được phân bố rải rác chiếm khoảng 8% tổng diện tích rừng. Còn các hệ sinh thái đất ngập nước, điển hình là rừng ngập mặn cũng bị tàn phá và chuyển đổi mục đích sử dụng đất rất lớn. Vì vậy, tổng diện tích rừng ngập mặn còn khoảng 171.000ha, giảm 63% so với năm 1943. Việt Nam cũng đang phải đối phó với tình trạng suy thoái các hệ sinh thái biển, đặc biệt là đối với các rạn san hô và thảm cỏ biển. Hệ sinh thái rạn san hô bị suy giảm cả về số lượng và chất lượng, với hơn 80% số rạn hiện thuộc tình trạng xấu. Tương tự, tổng diện tích thảm cỏ các thảm cỏ biển đã giảm từ 40-60% so với thời kỳ trước năm 1990. Về mức độ suy giảm các loài trong tự nhiên, Việt Nam xếp vào nhóm 15 nước hàng đầu thế giới về suy giảm số loài thú; nhóm 20 nước hàng đầu về suy giảm số loài chim; nhóm 30 nước hàng đầu về suy giảm các loài thực vật lưỡng cư. Còn các loài sinh vật hoang dã của Việt Nam trong giai đoạn 2005-2010 không chỉ tăng về số lượng loài bị đe dọa, mà còn tăng cả về mức độ đe dọa. Nhiều loài được xem là đã tuyệt chủng hoặc tuyệt chủng ngoài tự nhiên. Nhiều loài động vật và thực vật đã chuyển từ nhóm sắp nguy cấp sang nhóm nguy cấp và rất nguy cấp. Nhiều nguồn gen hiếm quý của Việt Nam chưa được bảo tồn hợp lý, nhất là đối với nguồn gen vật nuôi, cây trồng truyền thống của địa phương. Một số giống cây truyền thống bị mai một do sự cạnh tranh của những giống cây trồng mới. Nhiều giống vật nuôi hiện nay bị pha tạp, hoặc đã mất hoàn toàn hay giảm đáng kể về số lượng.5 Con người là chủ của Trái đất, là động lực chính làm tăng thêm giá trị của các điều kiện kinh tế- xã hội và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, hiện nay đang xảy ra tình trạng dân số gia tăng mạnh mẽ, chất lượng cuộc sống thấp, nhiều vấn đề môi trường nghiêm trọng cho nên đã gây ra xu hướng làm mất cân bằng giữa dân số và môi trường. 5 Thực trạng và giải pháp bảo vệ môi trường năm 2012 – Bộ Tài nguyên và môi trường (http://www.monre.gov.vn/v35/default.aspx?tabid=428&CateID=24&ID=118508&Code=7O68118508) GVHD: ThS. Kim Oanh Na 8 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” Với tình trạng ô nhiễm môi trường như hiện nay, thì Việt Nam, sẽ phải tốn kém rất lớn các khoản kinh phí trong nhiều năm để giải quyết hậu quả. Muốn phát triển bền vững thì trong phát triển phải tính đến yếu tố môi trường. Do đó, chúng ta phải phân tích sự ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường đối với sức khỏe của con người và xã hội, nhằm đưa ra những phương hướng tốt nhất để bảo vệ môi trường. Vì vậy, ta phải xem xét sự diễn biến của ô nhiễm môi trường cả trên bình diện quốc tế, quốc gia, vùng lãnh thổ và từng địa phương. Suy cho cùng, thì mỗi chúng ta cần phấn đấu cho một môi trường trong sạch, cho sự phát triển bền vững của cả chúng ta và các thế hệ mai sau. 1.2. Pháp luật và chính sách SViệt Nam về bảo vệ môi trường Bảo vệ môi trường được quan tâm từ rất sớm ở Việt Nam. Ngay sau khi giành được chính quyền và bước vào giai đoạn xây dựng đất nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kêu gọi toàn dân trồng cây gây rừng, đồng thời phát động phong trào ‘Tết trồng cây” mà đến nay đã trở thành nếp sống văn hóa của cả nước. Trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ, mặc dù đang phải thực hiện nhiệm vụ đấu tranh thống nhất đất nước nhưng nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, trong đó đặc biệt là bảo vệ rừng, ngày 6/9/1972 Ủy ban Thường vụ Quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hòa đã ban hành Pháp lệnh quy định việc bảo vệ rừng, xác định rừng là một bộ phận của môi trường sống, là tài sản quý báu của đất nước, có giá trị đối với nền kinh tế quốc dân và văn hóa công cộng, rừng có tác dụng to lớn trong việc giữ nguồn nước và điều tiết nước, giữ đất, chống xói mòn, chống cát bay, điều hòa khí hậu, phục vụ công cuộc xây dựng kinh tế, phát triển văn hóa, củng cố quốc phòng, nâng cao đời sống của nhân dân, góp phần làm cho nước nhà giàu mạnh. Với nhận thức như vậy, Pháp lệnh quy định việc bảo vệ rừng đã đưa ra những nguyên tắc cơ bản cũng như những quy định cụ thể về việc quản lý nhà nước về bảo vệ rừng, biện pháp bảo vệ rừng, tổ chức bảo vệ rừng và xử phạt đối với hành vi xâm hại rừng. Bước vào thời kỳ mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước thì bảo vệ môi trường và hoàn thiện pháp luật về bảo vệ môi trường luôn được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Vấn đề bảo vệ môi trường đã trở thành một nội dung quan trọng trong các Nghị quyết của Đảng mà tiêu biểu là Chỉ thị 36/CT-TW ngày 25/6/1998 và Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 15/11/2004 của Bộ Chính trị về tăng cường công tác bảo vệ môi trường trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Thể chế hóa chủ trương đó, pháp luật về bảo vệ môi trường không ngừng được bổ sung, hoàn thiện tạo nên một hệ thống đồng bộ, chặt chẽ. Nhiều văn bản quy phạm pháp luật tạo cơ sở pháp lý cho việc tổ chức, quản lý công tác bảo vệ môi trường và xử GVHD: ThS. Kim Oanh Na 9 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” lý các hành vi vi phạm đã được ban hành như Luật Bảo vệ môi trường năm 2005, Luật thủy sản năm 2003, Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả năm 2010, … Có thể nói đến nay Việt Nam đã có một hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường khá đầy đủ, đồng bộ tạo cơ sở pháp lý vững chắc trong việc bảo vệ môi trường. Hệ thống các văn bản ấy có thể được phân thành: nhóm các quy phạm pháp luật về tổ chức, quản lý hoạt động bảo vệ môi trường và nhóm các quy phạm pháp luật về xử lý hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. Trước hết, là Luật Hiến pháp năm 1992, tại Điều 17, 29, đây là cơ sở hiến định cho việc đưa ra các nghĩa vụ bảo vệ môi trường vào trong các lĩnh vực cụ thể của đời sống kinh tế -xã hội và Hiến pháp năm 2013 quy định về công tác bảo vệ môi trường như sau“ 1. Nhà nước có chính sách bảo vệ môi trường; quản lý, sử dụng hiệu quả, bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên; bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học; chủ động phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu. 2. Nhà nước khuyến khích mọi hoạt động bảo vệ môi trường, phát triển, sử dụng năng lượng mới, năng lượng tái tạo. 3. Tổ chức, cá nhân gây ô nhiễm môi trường, làm suy kiệt tài nguyên thiên nhiên và suy giảm đa dạng sinh học phải bị xử lý nghiêm và có trách nhiệm khắc phục, bồi thường thiệt hại.”6 Bên cạnh Hiến pháp với tư cách là đạo luật có ý nghĩa nền tảng chung, thì Luật Bảo vệ môi trường được Quốc hội thông qua ngày 29 tháng 11 năm 2005, thay thế Luật bảo vệ môi trường năm 1993. Với 15 Chương, 136 điều, có thể nói, Luật Bảo vệ môi trường là đạo luật cơ bản nhất dành riêng cho vấn đề bảo vệ môi trường với những quy định chung nhất. Tiếp đến, là các bộ luật, luật của các lĩnh vực khác nhưng cũng chứa đựng một số quy định về bảo vệ môi trường. Như: - Bộ Luật Dân sự năm 2005, tại các Điều 263, 270, 624 đã quy định việc sử dụng, định đoạt, sở hữu tài sản phải gắn với nghĩa vụ bảo vệ môi trường. - Bộ Luật Hàng hải năm 2005. - Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự 1999, quy định trách nhiệm hình sự đối với hành vi xâm hại các yếu tố môi trường như: tội gây ô nhiễm môi trường, tội vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại… Tại Chương XVII – Chương các tội phạm về môi trường - Luật Dầu khí năm 1993 sửa đổi năm 2000 và năm 2008. - Luật Đất đai năm 2003. - Luật Thủy sản 2003, thay thế Pháp lệnh Bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản 6 Điều 63 Hiến pháp năm 2013 GVHD: ThS. Kim Oanh Na 10 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” 1989. - Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004. - Luật Đa dạng sinh học năm 2008. - Luật Khoáng sản năm 2010. - Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả năm 2010. - Luật An toàn vệ sinh thực phẩm năm 2010 thay thế Pháp lệnh vệ sinh an toàn thực phẩm năm 2003. - Luật Tài nguyên nước năm 2012 thay thế Luật tài nguyên nước năm 1998. * Các văn bản dưới luật: + Pháp lệnh An toàn và kiểm soát bức xạ ban hành ngày 25 tháng 6 năm 1996; + Pháp lệnh Bảo vệ và kiểm dịch thực vật năm 2001 (Luật bảo vệ và kiểm dịch thực vật năm 2013 sẽ thay thế Pháp lệnh bảo vệ và kiểm dịch thực vật vào ngày 01/01/2015); + Pháp lệnh Giống cây trồng năm 2004; + Pháp lệnh Giống vật nuôi năm 2004; * Các Nghị định của Chính Phủ: + Nghị định 80/2006/NĐ-CP ngày 09/8/2006 về việc quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường. + Nghị định 21/2008NĐ-CP, ngày 28/02/2008 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 80/2006/NĐ-CP ngày 09 tháng 8 năm 2006 về việc quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường. + Nghị định 29/2011/NĐ-CP ngày 18/4/2011 quy định về đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường, cam kết bảo vệ môi trường. * Bên cạnh đó, còn có các Quyết định, Chỉ thị, Thông tư, … của Đảng, Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, … ban hành về công tác bảo vệ môi trường. Như: + Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 15/11/2004 của Bộ Chính trị về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. + Chỉ thị số 24/2008/CT-TTg ngày 08/8/2008 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường trong thời kỳ hội nhập. GVHD: ThS. Kim Oanh Na 11 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” + Chỉ thị số 29-CT/TW ngày 21/01/2009 của Ban Bí thư về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 41-NQ/TW của Bộ Chính trị (Khóa IX) “Về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. + Nghị quyết số 27/NQ-CP ngày 12/6/2009 của Chính phủ về một số giải pháp cấp bách trong công tác quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường. * Các công ước quốc tế về bảo vệ môi trường Việt Nam đã tham gia: Như đã nói, vấn đề môi trường là vấn đề mang tính toàn cầu, vì không chỉ riêng môi trường nước ta bị ô nhiễm mà môi trường cả thế giới đều bị suy giảm. Chính vì thế, mà vấn đề bảo vệ môi trường đã trở thành một trong các yếu tố của chính sách phát triển kinh tế và xã hội của mỗi quốc gia. Hơn thế nữa, sự xuất hiện của các định chế pháp lý Quốc tế liên quan đến bảo vệ môi trường là bằng chứng hùng hồn nhất thể hiện tính chất toàn cầu của vấn đề môi trường. Vì lẽ đó, mà Việt Nam đã tham gia ứng phó các tác động của biến đổi khí hậu bằng việc kí kết các Công ước Quốc tế như: + Tháng 1 năm 1994, Việt Nam chính thức tham gia Công ước Viên – “Công ước Bảo vệ tầng ôzôn”, và Nghị định như Montreal về việc thay thế hoặc hạn chế các chất CFC trong kỹ nghệ lạnh. + Công ước khung của Liên Hiệp Quốc về Biến đổi khí hậu năm 1992, Việt Nam phê chuẩn Công ước ngày 16 tháng 11 năm 1994. + Công ước Đa dạng sinh học (Công ước CBD) ngày 05/6/1992, có hiệu lực ngày 29/12/1993. Việt Nam phê chuẩn Công ước này ngày 16/11/1994. + Tham gia Công ước Basel về kiểm soát việc vận chuyển xuyên biên giới chất thải độc hại và việc loại bỏ chúng ngày 13 tháng 3 năm 1995. + Phê chuẩn Công nước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy vào ngày 22 tháng 7 năm 2002, là thành viên thứ 14 trong tổng số 172 nước ký tham gia Công ước cho đến nay. + Việt Nam phê chuẩn Nghị định thư Kyoto ngày 25 tháng 12 năm 2009. + Công ước về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật có nguy cơ bị đe dọa (CITES). Nhìn chung, Nhà nước ta cơ bản đã ban hành được một hệ thống pháp luật khá đầy đủ và tích cực tham gia những giải pháp mang tính toàn cầu trong lĩnh vực môi trường thông qua các Công ước Quốc tế. Như thế, trong tương lai gần, pháp luật Việt Nam có thể sẽ mang lại cho môi trường tự nhiên sự trong sạch và vẻ đẹp vốn có của nó. GVHD: ThS. Kim Oanh Na 12 SVTH: Võ Thị Bích Ngân “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường - thực tiễn áp dụng và giải pháp” 1.3. Cơ sở pháp lý về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường 1.3.1. Các quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường Đối với vấn đề xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, Nhà nước ta đã ban hành một số văn bản quy phạm pháp luật riêng, nhằm điều chỉnh cụ thể các hành vi vi phạm. Như: + Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính năm 2002, năm 2007 (sửa đổi bổ sung năm 2002) và năm 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2007). + Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012. + Nghị định 26/1996/NĐ-CP của Chính phủ ngày 26/4/1996, quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. + Nghị định 121/2004/NĐ-CP của Chính Phủ, ngày 12 tháng 5 năm 2004, quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. + Nghị định số 81/2006/NĐ-CP ngày 09/8/2006 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. + Nghị định 117/2009/NĐ-CP ngày 31/12/2009 về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. + Gần đây nhất là Nghị định 179/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. + Thông tư liên tịch số 02/2009/TTLT-BCA-BTNMT, hướng dẫn phối hợp công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. 1.3.2. Thế nào là vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường Trong pháp luật Việt Nam, khái niệm “vi phạm hành chính” lần đầu tiên được định nghĩa một cách chính thức tại Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính năm 1989, theo đó “vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm quy tắc quản lý Nhà nước mà không phải là tội phạm hình sự và theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt hành chính” 7. Theo Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002 thì khái niệm vi phạm hành chính không được định nghĩa riêng biệt nữa mà được đưa “lẫn” vào trong khái niệm “xử lý vi phạm hành chính”, nếu trích dẫn từ định nghĩa về “xử lý vi phạm hành chính” được quy định tại khoản 2 Điều 1 Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002 thì “Vi phạm hành chính là 7 Điều 1 Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính năm 1989 GVHD: ThS. Kim Oanh Na 13 SVTH: Võ Thị Bích Ngân