Tài liệu Xk sang thị trường châu phi

§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ Lêi më ®Çu Trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ tù do th¬ng m¹i nh hiÖn nay, chóng ta kh«ng thÓ ®øng ngoµi qu¸ tr×nh nµy. ViÖc chóng ta ph¸t triÓn më réng thÞ trêng xuÊt khÈu lµ mét tÊt yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®ång thêi ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña níc ta. HiÖn nay, viÖc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®îc më réng vµ ®a d¹ng ho¸ trong ®ã Ch©u Phi lµ mét thÞ trêng mµ chóng ta ®ang xóc tiÕn ph¸t triÓn. ViÖc ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Ch©u Phi lµ mét híng ®i ®óng trong t¬ng lai. ChÝnh v× lý do ®ã, em ®· chän ®Ò tµi: “XuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Ch©u: Phi thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” lµm ®Ò tµi cho ®Ò ¸n m«n häc Kinh TÕ Quèc TÕ. Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi, em tËp chung nghiªn cøu vµo t×nh h×nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Ch©u Phi vµ chñ yÕu vµo mét sè thÞ trêng träng ®iÓm nh Nam Phi, Ai CËp, Maroc, Nigiªria, Angiªriaa. Thêi gian nghiªn cøu cña ®Ò ¸n ®îc kho¶ng thêi gian tõ 1995 – 2005. KÕt cÊu cña ®Ò ¸n: Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, ®Ò ¸n gåm cã nh÷ng néi dung chÝnh sau ®©y: Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ trêng Ch©u Phi. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Ch©u Phi. Ch¬ng III: §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang thÞ trêng Ch©u Phi trong thêi gian tíi. Em ch©n thµnh c¸m ¬n c« Ng« ThÞ TuyÕt Mai vµ c¸c thÇy c« kh¸c trong khoa vµ bé m«n kinh tÕ va kinh doanh quèc tÕ ®· híng dÉn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ Néi dung Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ trêng Ch©u Phi 1. Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu 1.1 Kh¸i niÖm vµ vai trß cña xuÊt khÈu 1.1.1 Kh¸i niÖm XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô tõ quèc gia nµy sang quèc gia kh¸c. XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ngo¹i th¬ng, lÞch sö ph¸t triÓn cña nã ®· cã tõ rÊt l©u ®êi vµ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Ban ®Çu, h×nh thøc c¬ b¶n cña nã chØ ®¬n thuÇn lµ ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia. Ngµy nay nã ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh vµ ®îc biÓu hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn ph¹m vi réng kh¾p trong hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®ãng mét vai trß v« cïng quan träng trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ víi tØ träng ngµy cµng cao. 1.2 Vai trß cña xuÊt khÈu Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµy cµng cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ, lµ mét néi dung chÝnh cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng vµ lµ ho¹t ®éng ®Çu tiªn trong th¬ng m¹i quèc tÕ. Nã lµ nh©n tè gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia còng nh trong tõng ngµnh, tõng doanh nghiÖp. 1.2.1 XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. Con ®êng tÊt yÕu ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo nµn, l¹c hËu ngµy nay lµ ph¶i c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc víi nh÷ng bíc ®i phï hîp. Nhng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ßi hái ph¶i cã sè lîng vèn lín ®Ó tõng bíc c¶i thiÖn kü thuËt, nhËp khÈu m¸y mãc trang thiÕt bÞ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i. Nguån vèn nµy lµ kh«ng nhá vµ ®Ó huy déng ®îc mét sè lîng vèn lín nh vËy lµ mét ®iÒu kh«ng dÔ dµng. Do vËy ph¶i huy ®éng tõ c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch, nã t¹o tiÒn ®Ò cho c¸c ho¹t ®éng nhËp khÈu, quyÕt ®Þnh quy m«, tèc ®é t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ. 1.2.2 XuÊt khÈu khai th¸c lîi thÕ so s¸nh trong c¹nh tranh, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Díi t¸c ®éng cña xuÊt khÈu, c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®· cã nh÷ng thay ®æi m¹nh mÏ. XuÊt khÈu lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña mçi quèc gia tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp vµ dÞch vô . Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn, s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n cha ®ñ tiªu dïng th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu nÕu cã chØ lµ bã hÑp trong ph¹m Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ vi nhá kh«ng cã bíc t¨ng trëng. Nhng nÕu chó träng ®Õn thÞ trêng thÕ giíi lµ môc tiªu ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu th× hoat ®éng xuÊt khÈu sÏ t¸c ®éng tÝch cùc tíi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn thÓ hiÖn: XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c níc, c¸c ngµnh cã liªn quan cïng ph¸t triÓn: khi ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt giÇy dÐp th× ngµnh thuéc da, ho¸ chÊt ...cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn theo. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng s¶n phÈm, gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt t¹o lîi thÕ kinh doanh vÒ quy m«. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n phÈm, më réng kh¶ n¨ng tiªu dïng cña mçi quèc gia. XuÊt khÈu cã vai trß thóc ®Èy chuyªn m«n ho¸, t¨ng cêng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng quèc gia. Ngµy nay khoa häc cµng ph¸t triÓn th× ph©n c«ng lao ®éng cµng s©u s¾c, c¸c c«ng ty ®a quèc gia ®Æt chi nh¸nh ë kh¾p n¬i trªn thÕ giíi ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt, tiªu thô hµng ho¸. Nh vËy viÖc hµng ho¸ s¶n xuÊt ra ë mét níc vµ tiªu thô ë nhiÒu níc kh¸c ®· cho thÊy sù t¸c ®éng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®èi víi chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quèc gia khai th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó lîi thÕ so s¸nh trong c¹nh tranh cña m×nh ®Ó t×m kiÕm lîi nhuËn, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ng©n s¸ch tõ ®ã gãp phÇn lµm b×nh æn cung cÇu ngo¹i tÖ. 1.2.3 XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. S¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®· t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng triÖu lao ®éng, gi¶i quyÕt n¹n thÊt nghiÖp. Th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu c¬ cÊu ngµnh nghÒ theo nã ®îc më réng t¹o thªm nhiªï viÖc lµm míi, t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. MÆt kh¸c xuÊt khÈu cßn t¹o ra ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ trong níc kh«ng thÓ s¶n xuÊt ®îc hoÆc s¶n xuÊt yÕu kÐm phôc vô cuéc sèng nh©n d©n. NhËp khÈu nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i phôc vô s¶n xuÊt t¹o ra thÕ vµ lùc míi cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc ph¸t triÓn. 1.2.4 XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i tiÕn tíi x©y dùng mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu héi nhËp vµ ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng chñ yÕu, c¬ b¶n, lµ h×nh thøc ban ®Çu cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Tõ ®©y nã thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ kh¸c ph¸t triÓn theo nh :du lÞch, vËn t¶i, b¶o hiÓm... tõ ®ã h×nh thµnh mèi quan hÖ qua l¹i kh¨ng khÝt, gi÷a c¸c quèc gia. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®· g¾n kÕt s¶n xuÊt gi÷a c¸c níc, c¸c khu vùc víi nhau ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh nhÊt thÓ ho¸ nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a c¸c níc trong tæ chøc WTO, ASEAN, AFTA... §iÒu kiÖn kinh tÕ cña mçi níc kh«ng thÓ bÕ quan to¶ c¶ng, tù cung tù cÊp nªn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu x¶y ra lµ tÊt yÕu, kh«ng thÓ cìng l¹i. Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ Xu híng chung ngµy nay, tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu muèn v¬n ra thÞ trêng ngoµi níc më cöa, héi nhËp ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô, tû lÖ suÊt siªu cao. Bëi v× chÝnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®· t¹o ra rÊt nhiÒu thÕ: th«ng qua xuÊt khÈu c¸c quèc gia cã c¬ héi tham gia vµo c¹nh tr¹nh trªn thÞ trêng thÕ giíi c¶ vÒ chÊt lîng, sè lîng vµ gi¸ c¶ buéc c¸c quèc gia ph¶i lu«n ®æi míi hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý ®Ó ®iÒu hµnh tèt qu¸ tr×nh nµy. 2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu 2.1 XuÊt khÈu trùc tiÕp.  Kh¸c niÖm: XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ h×nh thøc xuÊt khÈu mµ nhµ xuÊt khÈu giao trùc tiÕp víi kh¸ch hµng níc ngoµi ë khu vùc thÞ trêng níc ngoµi th«ng qua tæ chøc cña m×nh  C¸c h×nh thøc: c¸c tæ chøc b¸n hµng trùc tiÕp cña nhµ s¶n xuÊt. - C¬ së b¸n hµng trong níc. - Gian hµng xuÊt khÈu - Phßng xuÊt khÈu - Chi nh¸nh b¸n hµng xuÊt khÈu - Chi nh¸nh b¸n hµng t¹i níc ngoµi  ¦u ®iÓm: - Gi¶m bít lîi nhuËn trung gian sÏ lµm t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp - Ngêi s¶n xuÊt cã liªn hÖ trùc tiÕp vµ ®Òu ®Æn víi kh¸ch hµng víi thÞ trêng, biÕt ®îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng do ®ã cã sù thay ®æi s¶n phÈm vµ c¸c ®iÒu kiÖn b¸n hµng trong trêng hîp cÇn thiÕt.  Nhîc ®iÓm: - Cã thÓ lµm t¨ng rñi ro trong kinh doanh - Ph¶i trùc tiÕp kh¶o s¸t thÞ trêng níc ngoµi - Ph¶i lo kh©u vËn t¶i hµng ho¸ tõ n¬i s¶n xuÊt sang thÞ trêng níc ngoµi, ®¶m b¶o c¸c thñ tôc giÊy tê liªn quan.  ®iÒu kiÖn ¸p dông: ¸p dông cho doanh nghiÖp cã ®ñ tiÒm n¨ng vÒ tµi chÝnh, cã quy m« lín, ph¸t triÓn ®ñ m¹nh ®Ó thµnh lËp riªng tæ chøc b¸n hµng cña m×nh. 2.2 XuÊt khÈu gi¸n tiÕp  Kh¸i niÖm: lµ h×nh thøc xuÊt khÈu khi doanh nghiÖp th«ng qua dÞch vô cña c¸c tæ chøc ®éc lËp ®Æt ngay t¹i níc xuÊt khÈu ®Ó tiÕn hµnh xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh ra níc ngoµi.  C¸c h×nh thøc: Sö dông c¸c trung gian ph©n phèi. - H·ng bu«n xuÊt khÈu Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ - C¸c c«ng ty qu¶n lý xuÊt khÈu - §¹i lý xuÊt khÈu - Kh¸ch hµng v·ng lai - C¸c tæ chøc phèi hîp  ¦u ®iÓm: - Kh«ng cÇn ®Õn tËn thÞ trêng níc ngoµi vµ kh«ng cÇn liªn l¹c víi b¹n hµng níc ngoµi. - C¸c rñi ro xuÊt khÈu do c¸c trung gian ph©n phèi xuÊt khÈu chÞu - Kh«ng ph¶i lo vÊn ®Ò vËn t¶i hµng ho¸ ra níc ngoµi, chøng tõ xuÊt khÈu, tÝn dông vµ thu tiÒn tõ kh¸ch hµng níc ngoµi.  Nhîc ®iÓm: - Ngêi s¶n xuÊt kh«ng trùc tiÕp tiÕp xóc víi kh¸ch hµng ë níc ngoµi do ®ã hä kh«ng cã th«ng tin vÒ lîng hµng b¸n ®îc, vÒ c¸c ph¶n øng cña kh¸ch hµng víi hµng ho¸ vµ nhu cÇu vÒ hµng ho¸ . - Nhµ xuÊt khÈu kh«ng thÓ chän kªnh ph©n phèi cã lîi cho m×nh. - Kh«ng kiÓm so¸t ®îc gi¸ b¸n. - Kh«ng g©y thanh thÕ vµ u tÝn ®èi víi kh¸ch hµng n¬c ngoµi  §iÒu kiÖn ¸p dung: ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp míi tham gia vµo thÞ trêng quèc tÕ vµ nh÷ng doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n chÕ. 3. Mét sè ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng trªn thÞ trêng thÕ giíi c¸c quèc gia sÏ vÊp ph¶i khã kh¨n lµ ®ang ho¹t ®éng trong mét m«i trêng kinh doanh xa l¹ ®Çy rñi ro, c¹nh tranh khèc liÖt vµ chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu yÕu tè. 3.1 C¸c yÕu tè vÒ chÝnh trÞ. ChÝnh trÞ cã æn ®Þnh th× míi t¹o ®µ cho kinh tÕ ph¸t triÓn. YÕu tè nµy lµ nh©n tè khuyÕn khÝch hoÆc thóc ®Èy qu¸ tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô. M«i trêng chÝnh trÞ æn ®Þnh t¹o t©m lý yªn t©m, tin tëng s¶n xuÊt kinh doanh tõ ®ã thóc ®Èy xuÊt khÈu ph¸t triÓn. 3.2 C¸c yÕu tè v¨n ho¸. Quèc gia xuÊt khÈu chØ cã thÓ thµnh c«ng trªn thÞ trêng quèc tÕ khi cã sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ phong tôc, tËp qu¸n, thÞ hiÕu, thãi quen mµ ®iÒu nµy l¹i cã sù kh¸c biÖt ë mçi quèc gia. Do vËy hiÓu biÕt vÒ m«i trêng v¨n ho¸ sÏ gióp Ých trong viÖc quèc gia thÝch øng ®îc víi thÞ trêng ®Ó tõ ®ã cã chiÕn lîc ®óng ®¾n trong viÖc më réng thÞ trêng xuÊt khÈu cña m×nh. 3.3 C¸c yÕu tè vÒ luËt ph¸p. Mçi quèc gia cã hÖ thèng luËt ph¸p riªng ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña níc m×nh, do vËy ph¶i cã sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ nh÷ng yÕu tè nµy ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p lý an toµn cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña m×nh. 3.4. C¸c yÕu tè kinh tÕ. C¸c yÕu tè kinh tÕ t¸c ®éng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu ë tÇm vi m« vµ vÜ m«. ë tÇm vÜ m«, chóng t¸c ®éng ®Õn ®Æc ®iÓm vµ sù ph©n bè c¸c c¬ héi kinh doanh quèc tÕ còng nh quy m« thÞ trêng. ë tÇm vi m«, c¸c yÕu tè kinh tÕ ¶nh hëng tíi c¬ cÊu tæ chøc vµ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè gi¸ c¶ vµ sù ph©n bè tµi nguyªn ë c¸c thÞ trêng kh¸c nhau còng ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n bè nguyªn vËt liÖu, vèn, lao ®éng cña vµ do ®ã ¶nh hëng tíi gi¸ c¶, chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu. Bªn c¹nh ®ã, cßn cã c«ng cô thuÕ quan vµ phi thuÕ quan mµ mçi quèc gia sö dông ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Trªn thÕ giíi hiÖn nay, víi xu híng tù do ho¸ th¬ng m¹i, c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan tõng bíc ®îc lo¹i bá. Thay vµo ®ã nhiÒu liªn minh thuÕ quan ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së lo¹i bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan gi÷a c¸c thµnh viªn trong liªn minh thuÕ quan. 3.5 C¸c yÕu tè c¹nh tranh. C¸c yÕu tè c¹nh tranh bao gåm: - Sù ®e do¹ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm n¨ng - Søc Ðp ngêi cung cÊp - Søc Ðp ngêi tiªu dïng - Sù ®e do¹ cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ - C¸c yÕu tè c¹nh tranh trong néi bé ngµnh 3.6 C¸c yÕu tè tû gi¸ hèi ®o¸i. Trong bu«n b¸n quèc tÕ ®ång tiÒn thanh to¸n thêng lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét trong hai bªn hoÆc c¶ hai bªn. Do vËy, khi ®ång tiÒn lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n biÕn ®éng th× lîi Ých cña mét trong hai bªn sÏ bÞ thiÖt h¹i. Khi tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng lµm cho gi¸ hµng ho¸ xuÊt khÈu trë nªn ®¾t ®á, søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ®ã trªn thÞ trêng thÕ giíi bÞ gi¶m dÉn ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu bÞ thu hÑp.Ngîc l¹i, khi tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m , tøc ®ång néi tÖ gi¶m so víi ®ång ngo¹i tÖ th× sÏ t¨ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 3.7 C¸c yÕu tè vÒ c«ng nghÖ. HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu c«ng nghÖ tiªn tiÕn ra ®êi t¹o c¬ héi còng nh nguy c¬ ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nãi chungvµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. Khoa häc c«ng nghÖ t¸c ®éng lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp, th«ng qua t¸c ®éng vµo c¸c lÜnh vùc bu chÝnh viÔn th«ng, vËn t¶i hµng ho¸, c«ng nghÖ ng©n hµng... VÝ dô: nhê sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng bu chÝnh viÔn th«ng mµ c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th¬ng cã thÓ ®µm ph¸n víi kh¸ch hµng qua ®iÖn tho¹i, telex, fax...gi¶m bít chi phÝ ®i l¹i. H¬n n÷a, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ nhanh chãng n¾m b¾t ®îc nh÷ng th«ng tin míi nhÊt vÒ thÞ trêng.... Ngîc l¹i nÕu quèc gia kh«ng n¾m b¾t, cËp nhËt nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i ¸p dông vµo s¶n xuÊt th× sÏ cã nguy c¬ tôt hËu. Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ Nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn ra ®êi cµng ®Èy kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c quèc gia ®i xa h¬n. 4. Sù cÇn thiÕt ph¶i xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ trêng Ch©u Phi 4.1 ThÞ trêng Ch©u Phi lµ mét thÞ trêng tiÒm n¨ng Ch©u Phi víi diÖn tÝch 30 triÖu km2, d©n sè kho¶ng 800 triÖu ngêi lµ mét lôc ®Þa réng lín víi 54 quèc gia, tÊt c¶ ®Òu lµ nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn. §©y lµ lôc ®Þa rÊt giµu tµi nguyªn kho¸ng s¶n. Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tríc Ch©u Phi ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc vÒ kinh tÕ – chÝnh trÞ nhê cã chÝnh s¸ch c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ vµ më cöa ra thÕ giíi bªn ngoµi. T×nh h×nh ®· ®i vµo æn ®Þnh h¬n vµ b¾t ®Çu ph¸t triÓn. tû träng GDP hµng n¨m t¨ng tõ 2% (1992 – 1993) lªn gÇn 5% (2000 – 2002) nhu cÇu vÒ c«ng nghÖ vµ hµng ho¸ rÊt lín. XuÊt khÈu ®· t¨ng tõ 99.8 tû USD n¨m 1991 lªn 141.2 tû USD n¨m 2001 vµ nhËp khÈu t¨ng tõ 94.7 tû USD n¨m 1991 lªn 136 tû USD n¨m 2001. Víi t×nh h×nh t¨ng trëng kinh tÕ nh trªn cña c¸c níc Ch©u Phi, c¸c níc nµy cã nhu cÇu rÊt lín vÒ c¸c chñng lo¹i hµng ho¸, ®Æc biÖt lµ hµng n«ng s¶n, hµng tiªu dïng,… vµ l¹i kh«ng qu¸ kh¾c khe chÊt l îng s¶n phÈm vµ mÉu m·. Trong khi ®ã c¸c níc nµy l¹i chØ cung øng ®îc mét phÇn nhu cÇu mµ th«i sè lîng cßn l¹i lµ ph¶i nhËp khÈu. Mµ ®èi víi ViÖt Nam th× c¸c lo¹i mÆt hµng nµy l¹i lµ thÕ m¹nh cña níc ta. Do vËy, níc ta cÇn cã c¸c chiÕn lîc còng nh nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo thÞ trêng míi nµy. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm nh trªn §¶ng vµ Nhµ níc ®· coi Ch©u Phi lµ thÞ trêng tiÒm n¨ng lín cña níc ta. 4.2 Yªu cÇu më réng thÞ trêng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. HiÖn nay, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ xu thÕ kh¸ch quan trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã nghÜa lµ thùc hiÖn tù do ho¸ th¬ng m¹i ®a c¸c hµng ho¸ cña ta tham gia vµo qu¸ tr×nh c¹nh tranh quèc tÕ. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ më cña vµ héi nhËp nh hiÖn nay nã diÔn ra hÕt søc khçc liÖt. §iÒu nµy còng g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho viÖc hµng ho¸ cña níc ta th©m nhËp thÞ trêng quèc tÕ ®Æc biÖt lµ viÖc th©m nhËp vµ më réng thÞ trêng níc ngoµi. Víi ®iÒu kiÖn nh hiÖn nay viÖc hµng ho¸ cña chóng ta khã cã thÓ c¹nh tranh vµ ®øng v÷ng trªn c¸c thÞ trêng lín víi sù c¹nh tranh khèc liÖt cña c¸c níc nh: Trung Quèc, Th¸i Lan,…. §Æc biÖt ®èi víi hai thÞ tr êng träng ®iÓm cña níc ta lµ Mü vµ EU c¸c mÆt hµng cña chóng ta ngµy cµng ph¶i c¹nh tranh khèc liÖt h¬n ®Ó t×m chç ®õng vµ vÞ thÕ trªn thÞ trêng. Tõ ®ã ¶nh hëng ®Õn t×nh hÝnh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña níc ta. Tõ ®ã buéc chóng ta ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p t×m kiÕm vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu sang c¸c thÞ trêng míi mµ chóng ta cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh nhiÒu h¬n. §ã chÝnh lµ thÞ trêng Ch©u Phi Mµ thÞ trêng Ch©u Phi hiÖn nay cã nhu cÇu lín vÒ nhËp khÈu nhiÒu lo¹i hµng ho¸ mµ trong ®ã chóng l¹i cã thÕ m¹nh vÒ nh÷ng mÆt hµng ®ã. Do ®ã viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng Ch©u Phi lµ hoµn toµn hîp lý ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña níc ta. Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ ch¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Ch©u Phi 1. Kh¸i qu¸t quan hÖ chÝnh trÞ vµ ngo¹i giao ViÖt Nam – Ch©u Phi trong thêi gian qua Trong th¬ng m¹i, quan hÖ hai bªn ®îc cô thÓ ho¸ thµnh nhiÒu hiÖp ®Þnh. ViÖt Nam ®· ký hiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c, th¬ng m¹i, khoa häc kü thuËt víi 22 níc Ch©u Phi, ®· lËp uû ban liªn chÝnh Phñ víi 6 níc Angiªr, Libi, ¨nggola, Mali, Ai cËp, Tuynidi. Trong n«ng nghiÖp hîp t¸c 3 bªn ViÖt Nam FOA - Ch©u Phi lµ mét m« h×nh rÊt thµnh c«ng ®íc c¸c níc ®¸nh gi¸ rÊt cao. HÇu hÕt c¸c níc triÓn khai ho¹t ®éng nµy ®Òu thu ®îc nh÷ng thµnh qu¶ tÝch cùc: s¶n lîng l¬ng thùc t¨ng lªn gÊp ®«i, thËp chÝ gÊp ba, n«ng d©n ®îc tiÕp cËn víi c«ng nghÖ cao,… §Õn nay, ®· cã 48 níc Ch©u Phi thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi ViÖt Nam. Quan hÖ kinh tÕ vµ th¬ng m¹i ViÖt Nam – Ch©u Phi ®îc thùc sù triÓu khai thËp kû 90 cña thÕ kû tríc. NhiÒu nhµ l·nh ®¹o cÊp cao cña c¸c níc Ch©u Phi ®· ®Õn th¨m ViÖt Nam. Níc ta ®· më 5 ®¹i sø qu¸n t¹i c¸c níc Ch©u Phi lµ: Ai CËp, Nam Phi, Angieri, ¨nggola vµ Libi; ®· ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i víi 14 níc Ch©u Phi, thµnh lËp uû b¶n hçn hîp vÒ hîp t¸c kinh tÕ víi 8 níc; ®ång thêi tiÕn hµnh trao ®æi dù th¶o ®Ó tiÕn tíi ký kÕt víi nhiÒu níc kh¸c cÊp chÝnh phñ vÒ th¬ng m¹i, b¶o hé vµ khuyÕn khÝch ®Çu t, tr¸ch ®¸nh thuÕ hai lÇn,… trong c¸c hiÖp ®Þnh ®· ký ®Òu cã c¸c ®iÒu kho¶n dµnh cho nhau quy chÕ MFN vµ u ®· thuÕ quan. Quan hÖ th¬ng m¹i truyÒn thèng cña c¸c níc Ch©u Phi lµ híng tíi EU, c¸c níc ¶ RËp, c¸c níc lín trªn thÕ giíi, khi më réng giao lu víi Ch©u ¸ c¸c níc nµy thêng chó ý ®Õn nh÷ng níc nh: Trung Quèc, NhËt B¶n,… V× vËy, hµng ho¸ ViÖt Nam cßn nhiÒu xa l¹i ®èi víi ngêi tiªu dïng Ch©u Phi. 2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng Ch©u Phi trong thêi gian qua 2.1 T×nh h×nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng Ch©u Phi trong thêi gian qua 2.1.1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu. Trong hîp t¸c quan hÖ víi c¸c níc Ch©u Phi nãi chung kim ng¹ch bu«n b¸n th¬ng m¹i giai ®o¹n 1991- 2003 ®· t¨ng tíi 15 lÇn. XuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¨ng tõ 15,5 triÖu USD n¨m 1991 lªn 200 triÖu trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y(®îc thÓ hiÖn díi biÓu ®å) chiÕm 1% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¶ níc vµ chØ chiÕm 0.1% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu hµng ho¸ vµo c¸c níc Ch©u Phi. Tõ sè liÖu trªn cho thÊy kim ng¹ch xuÊt khÈu cña níc ta sang Ch©u Phi ngµy cµng t¨ng. §Æc biÖt víi mét sè níc kim ng¹ch xuÊt khÈu cña níc ta ®· t¨ng cao nh: xenegan: 57 triÖu USD, Bê BiÓn Ngµ: 32 triÖu USDm Ghana: 31 triÖu USD. Nhng trong giai ®o¹n tõ 2001 ®Õn 2004 thÞ trêng Ch©u Phi chØ chiÕm 1% tæng kim ng¹ch Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ cña c¶ níc, thËm chÝ cã bíc thôt gi¶m tõ 1.1% n¨m 2001 xuèng 0.7% n¨m 2004. BiÓu ®å 2.1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Ch©u Phi tõ n¨m 2000 - 2005 2.1.2 C¬ cÊu thÞ trêng. HiÖn nay, trong sè c¸c quèc gia Ch©u Phi cã c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam lµ: Céng Hoµ Nam Phi, Ai CËp, ¨nggola, Angieri, Xenegan, Tandania, Nigiªnia, Ggana,Kªnia, Gab«ng vµ Bê BiÓn Ngµ,… VÒ thÞ trêng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Ch©u Phi n¨m 2001 th× Nam Phi chiÕm kim ng¹ch lín nhÊt ®¹t 29,1 triÖu USD chiÕm 16.64%; tiÕp ®Õn lµ Ai CËp víi kim ng¹ch 28,1 triÖu USD chiÕm 16.35 %; ¨ngg«la ®¹t 28,1 triÖu USD chiÕm 16.07%; Sªnªgal ®¹t 21,3 triÖu USD chiÕm 12.18%; Angiªriaa ®¹t 11,5 triÖu USD chiÕm 6.57% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. 2.1.3 C¬ cÊu mÆt hµng. HiÖn nay, níc ta xuÊt khÈu 8 mÆt hµng lín nhÊt sang Ch©u Phi lµ: B¶ng 2.1 gi¸ trÞ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Ch©u Phi. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu Tªn mÆt hµng (triÖu USD) G¹o 106 DÖt may 12.8 §iÖn tö vµ linh kiÖn 11.6 GiµydÐp 8.2 H¹t tiªu 6.6 Cao su 6.4 Nhùa vµ s¶n phÈm nhùa 2.3 Cµ phª 1.8 C¸c hµng ho¸ kh¸c(gia vÞ, than, ®å ch¬i, ®å dung 52.3 Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ häc sinh,…) Tæng céng 208 Nguån côc xóc tiÕn th¬ng m¹i n¨m 2001 T×nh h×nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Ch©u Phi trong 6 th¸ng 2004 lµ: cµ phª: 4.656.885 USD, g¹o 135.656.434 USD vµ cao su, giÇy dÐp, linh kiÖn hµng ®iÖn tö, hµng dÖt may, thñ c«ng mü nghÖ, than ®¸,… 45.019.975 USD tæng kim ng¹ch 6 th¸ng ®Çu n¨m 2004 lµ: 185.333.294 USD. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo Ch©u Phi nh: g¹o, hµng ®iÖn tö vµ linh kiÖn, hµng dÖt may, s¶n phÈm cao su, h¹t tiªu, giÇy dÐp, cµ phª. C¸c hµng ho¸ nµy chiÕm gÇn 80% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Ch©u Phi. 2.1.4 C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu. Mét vµi ph¬ng thøc th©m nhËp thÞ trêng Ch©u Phi. - XuÊt khÈu qua trung gian: ®©y lµ con ®êng mµ phÇn lín c¸c mÆt hµng cña ViÖt Nam ®· ¸p dông ®Ó th©m nhËp thÞ trêng Ch©u Phi. H×nh thøc nµy thÝch hîp víi thêi kú khai ph¸ thÞ trêng khi quy m« xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng cßn nhá c¸c mÆt hµng cßn ph©n t¸n. HiÖn nay. ViÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Ch©u Phi l¹i chñ yÕu th«ng qua h×nh thøc nµy. - XuÊt khÈu trùc tiÕp: thêng ¸p dông t¹i c¸c quèc gia mµ ®· cã th¬ng vô hoÆc c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao nh: Nam Phi, Ai CËp, ¨nggola vµ mét sè níc cã hÖ thèng ng©n hµng ph¸t triÓn vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh dåi dµo nh: Maroc, Nigiªria,… Nhng trªn thùc tÕ th× xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Ch©u Phi th«ng qua h×nh thøc nµy chiÕm tû lÖ thÊp. 2.1.5 C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n. HiÖn nay, viÖc thanh to¸n gia c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu cña hai níc chñ yÕu th«ng qua h×nh thøc thanh to¸n tr¶ chËm, cßn h×nh thøc thanh to¸n th«ng qua ng©n hµng (th tÝn dông L/C) cßn rÊt h¹n chÕ. V× c¸c ®èi t¸c phÝ Ch©u Phi l¹i kh«ng quen thanh to¸n b»ng h×nh thøc nµy. 2.2 C¸c thÞ trêng träng ®iÓm cña ViÖt Nam ë Ch©u Phi. 2.2.1 ThÞ trêng Nam Phi 2.2.1.1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu. Nam Phi lu«n lµ b¹n hµng lín cña ViÖt Nam ë Ch©u Phi. Kim ng¹ch hai chiÒu gi÷a ViÖt Nam vµ Nam Phi lu«n t¨ng, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam sang Nam Phi t¨ng nhanh tõ 1,2 triÖu USD n¨m 1992 lªn 55,5 TriÖu USD n¨m 2004. §Õn ®Çu n¨m 2005 ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu sang Nam Phi lîng hµng ho¸ trÞ gi¸ 5 triÖu USD vµ dù kiÕn n¨m 2005 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Nam Phi ®¹t 55 – 60 triÖu USD. 2.2.1.2 C¬ cÊu mÆt hµng C¸c mÆt hµng chñ yÕu cña ViÖt Nam sang Ch©u Phi gåm giµy dÐp, g¹o, cµ phª, than ®¸, hµng thñ c«ng mü nghÖ, dÖt may, rau qu¶, s¶n phÈm gç, s¶n phÈm nhùa, cao su,… Riªng n¨m 2001 kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng g¹o lµ 15 triÖu USD trªn tæng kim ng¹ch lµ 29,1 triÖu USD vµ g¹o lu«n chiÕm tõ tû träng lín nhÊt chiÕm tíi 50 – 60% kim ng¹ch xuÊt khÈu. Ngoµi ra mÆt hµng Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ giµy dÐp ViÖt Nam cã møc t¨ng trëng rÊt nhanh ®· 5,8 triÖu USD trong 4 th¸ng ®Çu n¨m 2005 t¨ng 175% so víi cïng kú n¨m 2004. ®å nhùa chiÕm 2.52%; cao su vµ c¸c s¶n phÈm cao su chiÕm 1.37%; dîc phÈm chiÕm 2.25% trong tæng sè kim ng¹ch xuÊt khu vµ hµng dÖt may cña ViÖt Nam chiÕm 36.4% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña Nam Phi. 2.2.1.3 C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu vµ ph¬ng thøc thanh to¸n. §èi víi nh÷ng hµng ho¸ cña ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ trêng Nam Phi chñ yÕu th«ng qua ph¬ng thøc xuÊt khÈu gi¸n tiÕp hay ph¶i xuÊt khÈu qua mét níc thø 3. Cßn ®èi víi viÖc thanh to¸n th× doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ Nam Phi cßn cha cã tiÕng nãi chung vÒ viÖc lùa chän h×nh thøc thanh to¸n quèc tÕ th«ng qua ng©n hµng. 2.2.1.4. Nh÷ng ®iÒu ®¸ng chó ý khi xuÊt khÈu sang thÞ trêng Nam Phi: vÒ thuÕ vµ thñ tôc h¶i quan. - Thñ tôc h¶i quan: Côc h¶i quan Nam Phi quy ®Þnh ®èi víi hµng nhËp khÈu vµo Nam Phi nh sau:  NhËp khÈu vµo ®Ó dïng trong gia ®×nh.  NhËp khÈu ®Ó lu kho b¸n dÇn hoÆc t¸i xuÊt.  ChuyÓn t¶i qua Nam Phi,… VÒ thñ tôc h¶i quan: ®èi víi ngêi nhËp khÈu ph¶i kª khai ho¸ ®¬n b¸n hµng, chÞu tr¸ch nhiÖm kª khai ®Çy ®ñ, toµn bé vµ cung cÊp tÊt c¶ nh÷ng giÊy tê liªn quan. Thñ tôc h¶i quan bao gåm chÊp nhËn vµ kiÓm tra hµng phï hîp víi b¶n kª khai, ho¸ ®¬n vËn ®¬n, giÊy chÊp nhËn xuÊt xø, giÊy phÐp xuÊt khÈu,… kiÓm tra hµng ®Ó ®¸nh thuÕ vµ VAT. Ngoµi ra h¶i quan cßn yªu cÇu c¸c giÊy tê kh¸c vµ theo mÉu. - GiÊy phÐp nhËp khÈu. Nam Phi kiÓm so¸t hµng n«ng s¶n theo ba nhãm:  Nhãm kh«ng cÇn giÊy phÐp kho¶ng 700 lo¹i  Nhãm cÇn giÊy phÐp víi tiªu chuÈn ®¬n gi¶n bao gæm chñ yÕu c¸c mÆt hµng nguyªn liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c©y trång.  Nhãm yªu cÇu cã giÊy phÐp ®Æc biÖt bao gåm c¸c thiÕt bÞ phô tïng ®¸nh b¾t c¸ kh«ng s¶n xuÊt t¹i Nam Phi, c¸c hoa qu¶, c¸c s¶n phÈm s÷a, s«c«la, hµng may mÆc, vµng, c¸c s¶n phÈm ho¸ chÊt vµ c¸c nguyªn liÖu tæng hîp, B¶ng 2.2 B¶ng tæng hîp thuÕ vµ quy ®Þnh giÊy phÐp nhËp cña Nam Phi Tªn mÆt hµng ThuÕ nhËp khÈu GiÊy phÐp nhËp G¹o Kh«ng Kh«ng Cµ phª Kh«ng Kh«ng Tiªu Kh«ng Kh«ng S¾n Kh«ng Kh«ng Ng« h¹t 15,103 cent/kg Cã DÇu xanh 3% Kh«ng DÇu ®á 10% Kh«ng C¸c lo¹i dÇu kh¸c Kh«ng Kh«ng Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ H¹t tiªu ChÌ xanh ChÌ ®en Nhãm rau qu¶ Kh«ng Kh«ng 400 cent/kg Tèi thiÓu 5% Tèi ®a 35% Kh«ng Kh«ng Cã Kh«ng Nguån: h¶i quan Nam Phi Ngoµi ra Nam Phi kh«ng ¸p dông mét h×nh thøc b¶o hé nµo kh¸c ngoµi thuÕ nhËp khÈu ®èi víi hµng ho¸ n«ng s¶n. Theo nh b¶ng trªn th× viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Nam Phi (mµ chñ yÕu lµ hµng n«ng s¶n) gÆp rÊt Ýt khã kh¨n tõ phÝa c¸c cÊp chÝnh quyÒn Nam Phi ®ã lµ mét thuËn líi lín ®èi víi chóng ta, do ®ã chóng ta cÇn khai kh¸c triÕt ®Ó nh÷ng lîi thÕ nµy ®Ó n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta sang Nam Phi trong nh÷ng n¨m tíi. 2.2.2 ThÞ trêng Ai CËp 2.2.2.1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu Quan hÖ th¬ng m¹i hai chiÒu ViÖt Nam Ai CËp ®îc b¾t ®Çu tõ nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tríc nhng chØ thùc sù b¾t ®Çu ph¸t triÓn tõ n¨m 1995. Tõ sau ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu cña níc ta t¨ng nhanh trong giao ®o¹n 1995 – 2001 vµ n¨m 2002 níc ta ®· xuÊt khÈu sang Ai CËp ®¹t 21,828 triÖu USD. B¶ng 2.3: Kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt Nam - Ai Cập tõ n¨m 1995-2004 §¬n vị: ngh×n USD N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Kim ng¹ch 855 1,471 6,537 10,389 12,267 19,016 28,574 21,828 22,210 38,693 xuÊt khÈu Nguån: Tæng côc h¶i quan ViÖt Nam. B¶ng biÓu 2.2:Kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt Nam - Ai Cập tõ n¨m 1995-2004 Theo b¶ng sè liÖu vµ b¶ng biÓu ta thÊy kim ng¹ch xuÊt khÈu cña níc ta sang thÞ trêng Ai CËp b¾t ®Çu cã xu híng t¨ng tõ n¨m 1996 ®¹t ®Ønh vµo n¨m 2001 t¨ng gÊp 19 lÇn n¨m 1996, sau ®ã l¹i cã xu híng gi¶m ®Õn n¨m 2003 chØ cßn 22,210 sau ®ã ®Õn n¨m 2004 l¹i t¨ng m¹nh ®¹t ®Õn 38,693 triÖu USD t¨ng Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ t¨ng 174,2% so víi n¨m 2003. Qua sè liÖu trªn cho thÊy kim ng¹ch xuÊt khÈu cña níc ta sang Ai CËp t¨ng trëng kh¸ ®Òu ®Æn, ®ång thêi víi viÖc ®ã th× quan hÖ ngo¹i giao gi÷a hai níc còng cã bíc ph¸t triÓn míi, ViÖt Nam ®· ®¹t ®¹i xø qu¸n ë Ai CËp. ViÖc ®ã ®· kÝch thÝch quan hÖ th¬ng m¹i hai chiÒu còng nh t¨ng xuÊt khÈu tõ phÝa ViÖt Nam. 2.2.2.2 C¬ cÊu mÆt hµng. Nh÷ng mÆt hµng chñ yÕu cña ViÖt Nam hiÖn nay xuÊt khÈu sang Ai CËp lµ ®iÖn tö, h¹t tiªu, thuèc l¸,… nh÷ng mÆt hµng cã thÕ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang Ai CËp trong thêi gian tíi lµ: chÌ , cµ phª, thuû s¶n vµ giµy dÐp. B¶ng 2.4 Kim ng¹ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Ai CËp trong thêi gian tõ n¨m 1999 - 2004 §¬n vị: ngh×n USD Stt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Mặt hàng ViÖt Nam xuÊt khÈu Gạo Hạt tiêu Sản phẩm điện - điện tử Dệt may Giày dép Cà phê Đồ gỗ Xơ nhân tạo Sản phẩm cơ khí Phụ liệu thuốc lá Hàng rau quả Hàng hoá khác 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2.140 2.476 6.324 3.902 14.728 4.726 104 5.176 6.992 4.160 11.285 3.857 13.934 10.403 22.744 1.622 190 226 48 65 238 138 350 335 112 375 289 741 479 369 214 216 731 3.475 101 205 395 638 859 382 129 732 858 810 649 736 2.006 829 1.104 3.515 Nguån: Tæng côc H¶i quan ViÖt Nam. 2.2.2.3 C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam vµ ph¬ng thøc thanh to¸n. H×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam lµ xuÊt khÈu gi¸n tiÕp qua trung gian vµo thÞ trêng Ai CËp hay lµ t¹m xuÊt vµo c¸c khu th¬ng m¹i tù do cña Ai CËp sau ®ã t¸i xuÊt sang c¸c níc kh¸c chñ yÕu lµ T©y Phi chiÕm tû träng lín. Nh n¨m 2001 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Ai CËp ®¹t 28,6 triÖu USD nhng chØ xuÊt khÈu trùc tiÕp ®îc 7,6 triÖu USD cßn l¹i 21 triÖu USD lµ tam nhËp t¸i xuÊt. Trong kinh doanh c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cha thiÕt lËp víi c¸c ®èi t¸c Ai CËp nh÷ng mèi lµm ¨n l©u dµi, æn ®Þnh. Trong viÖc thanh to¸n gi÷a hai bªn ®èi t¸c khi xuÊt khÈu sang Ai CËp do c¸c ®èi t¸c Ai CËp Ýt thanh to¸n b»ng L/C mµ thêng thanh to¸n b»ng c¸c h×nh thøc tr¶ chËm. 2.2.3 ThÞ trêng Nªgiªria 2.2.3.1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu. Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ Ho¹t ®éng bu«n b¸n gi÷a ViÖt Nam vµ Nigiªria cßn khiªn tèn. Ho¹t ®éng th¬ng m¹i gi÷a hai bªn chØ thùc sù diÔn ra vµo cuèi nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû tríc. N¨m 1998 ViÖt Nam xuÊt khÈu ®¹t 9,769 triÖu USD, n¨m 1999 ®¹t 7,25 triÖu USD, n¨m 2000 ®¹t 4,923 triÖu USD. Trong thêi kú nµy th× kim ngach xuÊt khÈu cña níc ta liªn tôc gi¶m. 2.2.3.2 C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu. ViÖt Nam xuÊt khÈu chñ yÕu c¸c mÆt hµng: g¹o, hµng dÖt may, s¨m cao su vµ c¸c s¶n phÈm cao su, tivi, giµy dÐp, nhùa vµ c¸c s¶n phÈm nhùa, ®å ch¬i, ®å thñ c«ng mü nghÖ,…. ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®¹t ® îc sè lîng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu n¨m 2001 nh sau: g¹o kho¶ng: 300 ngh×n tÊn; thuû h¶i s¶n: 160 triÖu USD; cao su 530 tÊn; h¹t tiªu: 209 tÊn; l¹c19.800 tÊn. Trong c¸c mÆt hµng trªn ®èi víi mÆt hµng g¹o cña ViÖt Nam khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Nigiªria chóng ta cÇn ph¶i chó ý nh÷ng ®iÓm sau:  Dung lîng vµ thÞ trêng g¹o t¹i Nigiªria: Nigiªria lµ mét thÞ trêng nhËp khÈu lín vÒ mÆt hµng g¹o, nhng sè lîng nhËp khÈu chÝnh x¸c th× kh«ng x¸c ®Þnh ®îc. Theo c¸c quan chøc cña Nigiªria th× hä cho biÕt khèi lîng nhËp khÈu cña níc hä vµo kho¶ng 700 – 900 ngh×n tÊn. Nguyªn nh©n cña viÖc nµy lµ do hä kh«ng gi¸n s¸t chÆc chÏ viÖc nhËp khÈu g¹o, v× g¹o ®îc nhËp tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau vµ n¹n bu«n lËu g¹o tõ c¸c níc lµng giÒng ë Nigiªria lµ rÊt phæi biÕn vµ khã kiÓm so¸t. ThÞ trêng nhËp khÈu g¹o cña Nigiªria theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ nhËp khÈu hµng n¨m hä nhËp khÈu kho¶ng 1.5 triÖu tÊn. Nhu cÇu g¹o cña hä rÊt phong phó vµ ®a d¹ng: tÊt c¶ c¸c lo¹i phÈm cÊp vµ nguån gèc g¹o ®Òu ®îc níc nµy chÊp nhËn. HiÖn nay trªn thÞ trêng g¹o cña hä cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, nhng phæi biÕn nhÊt lµ cña c¸c níc nh Mü, Th¸i Lan vµ Ên §é. Kh¶ n¨ng thanh to¸n cña thÞ trêng Nigiªria còng cã sù thay ®æi nhiÒu so víi nh÷ng n¨m 70 vµ 80 cña thÕ kû tríc, nªn h×nh thøc mau b¸n th«ng qua më L/C còng bÞ thu hÑp vµ ph¬ng thøc tr¶ tiÒn vµ nhËn hµng ®îc më réng.  Ph¬ng thøc vµ chÕ ®é nhËp khÈu g¹o vµo thÞ trêng Nigiªria: HiÖn nay viÖc nhËp khÈu g¹o vµo thÞ trêng Nigiªria do c¸c c«ng ty t nh©n ®¶m nhiÖm lµ chñ yÕu. ChÝnh phñ kh«ng can thiÖp trùc tiÕp vµo viÖc nhËp khÈu cña níc nµy vµ chØ ®iÒu tiÕt gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc ®¸nh thuÕ nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong níc. ThuÕ nhËp khÈu g¹o vµo Nigiªria lµ t¬ng ®èi cao so víi c¸c mÆt hµng kh¸c (b×nh qu©n lµ 55%) G¹o nhËp khÈu vµo Nigiªria ®îc thùc hiÖn qua nhiÒu c¸c kh¸c nhau, nhng theo ba c¸ch phæ biÕn sau. o C¸c c«ng ty lín: ¦íc tÝnh c¸c c«ng ty nµy hµng n¨m nhËp khÈu kho¶ng 400 – 500 ngh×n tÊn thãc vµ g¹o. C¸c c«ng ty nµy cã ®Çy ®ñ c¸c c¬ së kinh doanh tõ nhµ m¸y xay x¸t, xÝ nghiÖp ®ãng gãi, hÖ thèng vËn t¶i vµ ph©n phè. C¸c c«ng ty nµy hiÖn nµy nhËp khÈu chñ yÕu tõ hai thÞ trêng lµ: thãc chñ yÕu nhËp khÈu tõ Thµi Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ Lan vµ g¹o chñ yÕu nhËp khÈu tõ thÞ trêng Mü. C¸c c«ng ty nµy chñ yÕu lµ cã sù tham gia cña ngêi ch©u ¢u vµ do ngêi ch©u ¢u qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh vµ phÇn lín ®· cã nhµ cung cÊp æn ®Þnh. Do c¸c c«ng ty nµy cã sù tham gia cña ch©u ¢u nªn kh¶ n¨ng tµi chÝnh tèt vµ æn ®Þnh nªn viÖc thanh to¸n chñ yÕu lµ më L/C th«ng qua ng©n hµng ch©u ¢u hay lµ cña Mü, hoÆc viÖc thanh to¸n b»ng L/C më t¹i c¸c ng©n hµng ®Þa ph¬ng nhng cã sù x¸c nhËn cña ng©n hµng ch©u ¢u hay Mü. ViÖc c¸c c«ng ty xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam thiÕt lËp ®îc c¸c mèi lµm ¨n ®îc víi c¸c c«ng ty nµy th× sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc xuÊt khÈu, tr¸nh ®íc rñi ro tõ phÝa nhµ nhËp khÈu vµ ®¶m b¶o lµm ¨n l©u dµi. o B¸n hµng qua kho ngo¹i quan: ViÖc nhËp khÈu g¹o vµo thÞ trêng Nigiªria theo ph¬ng thøc nµy còng ®îc c¸c nhµ xuÊt khÈu ¸p dông kh¸ phæ biÕn. xuÊt khÈu theo ph¬ng thøc nµy chñ yÕu g¹o ®îc ®Ó t¹i c¸c kho ngo¹i quan, chñ hµng b¸n hµng ®Õn ®©u thu tiÒn ®Õn ®Êy vµ ngêi nhËp khÈu chÞ tr¸ch nhiÖm lµm thñ tôc h¶i quan vµ nép thuÕ. NÕu kinh doanh theo ph¬ng thøc nµy th× c¸c th× c¸c c«ng ty níc ngoµi ph¶i më v¨n phßng ®¹i diÖn cña m×nh t¹i ®©y, mét sè liªn doanh víi ®èi t¸c níc nµy th× xÇy dùng mét hÖ thèng kho hµng riªng t¹i khu miÔn thuÕ. §Ó kinh doanh theo ph¬ng thøc nµy th× ph¶i cã mét hÖ thèng kh¸ch hµng æn ®Þnh, quan hÖ l©u dµi vµ ph¶i thiÕt lËp ®îc mèi quan hÖ tèt víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy th× chi phÝ ban ®Çu lµ kh¸ tèn kÐm. o B¸n hµng qua biªn giíi: Lµ viÖc b¸n g¹o gi¸n tiÕp vµo thÞ trêng Nigiªria th«ng qua c¸c thÞ trêng l¸ng giÒng cña níc nµy nh Camarun. Sau ®ã, ngêi mua tõ Nigiªria sang mua vµ theo ph¬ng thøc mua hµng ®Õn ®©u tr¶ tiÕn ®Õn ®ã. VËy viÖc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Nigiªria th× tuú theo quy m« cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu vµ c¸c mèi quan hÖ thiÕt lËp ®îc víi phÝa ®èi t¸c ®Ó thùc hiÖn xuÊt khÈu. 2.2.3.3 C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu vµ ph¬ng thøc thanh to¸n ViÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo thÞ trêng Nigiªria thêng ®îc ¸p dông th«ng qua h×nh thøc xuÊt khÈu gi¸n tiÕp. VÝ dô nh mÆt hµng g¹o viÖc xuÊt khÈu sang Nigiªria thêng ®îc th«ng qua ba h×nh thøc: C¸c c«ng ty lín, b¸n hµng qua kho ngo¹i quan vµ b¸n hµng qua biªn giíi. Vµ ph¬ng thøc thanh to¸n phæ th«ng nhÊt lµ më L/C. 2.2.4 ThÞ trêng Maroc 2.2.4.1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu. Trong nh÷ng n¨m tríc n¨m 1995 quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a hai níc míi chØ ë t×nh tr¹ng s¬ khai vµ hÇu nh cha cã sù bu«n b¸n qua l¹i nµo ®¸ng kÓ, chØ tõ Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ sau n¨m 1995 th× kim ng¹ch hai chiÒu míi b¾t ®Çu cã sù chuyÓn biÕn. Nhng chñ yÕu lµ ViÖt Nam xuÊt siªu trong suèt giao ®o¹n tõ 1995 – 2004 trõ n¨m 1999 lµ nhËp siªu lµ 1,42 triÖu USD. B¶ng 2.5 Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Maroc tõ n¨m 1995 – 2004 §¬n vÞ: ngh×n USD N¨m 1995 Kim ng¹ch 946 xuÊt khÈu 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 450 1,185 834 765 2,962 1,765 3,034 3,334 8,230 Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT Nguån: Tæng côc H¶i quan ViÖt Nam. §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ B¶ng biÓu 2.3: Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Maroc tõ n¨m 1995 – 2004 Qua b¶ng sè liÖu vµ b¶ng biÓu trªn cho thÊy kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Maroc cã sù t¨ng gi¶m kh«ng ®Òu, nhng kÓ tõ n¨m 2001 sù t¨ng ®Òu ®Æn h¬n vµ n¨m 2004 cã sù t¨ng ®ét biÕn. Theo tæng côc H¶i quan ViÖt Nam, trong quý 1/2005 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Maroc ®¹t 3,627,499 USD. 2.2.4.2 C¬ cÊu mÆt hµng. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam sang Maroc lµ: cµ phª, h¹t tiªu, cao su vµ c¸c s¶n phÈm cao su, giµy dÐp, dÖt may, s¶n phÈm, giÊy,…. Tuy nhiªn, gi¸ trÞ xuÊt khÈu tõng mÆt hµng rÊt thÊp vµ thay ®æi thÊt thêng. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Maroc ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau. Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ B¶ng 2.6 Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng Maroc trong thêi gian tõ 1995 – 2004 §¬n vÞ: Ngh×n USD Stt 1 2 3 4 5 6 7 8 Mặt hàng ViÖt Nam xuÊt khÈu Hạt tiêu Sản phẩm nhựa Dệt may Giày dép Cà phê Cao su, c¸c s¶n phÈm cao su Sản phẩm giấy Đồ điệ n tử (Li nh kiÖ n ®iÖ n ®iÖ n 2000 2001 221 23 100 281 1514 318 11 109 tö) 9 Máy móc thiết bị phụ tùng 10 Hải sản 11 Hàng hoá khác 2002 2003 91 2004 292 88 317 511 319 53 58 117 67 849 402 29 191 78 1080 121 514 321 2007 368 2518 583 108 1245 1491 Nguån: Tæng côc H¶i quan ViÖt Nam. 2.2.5 ThÞ trêng Angiªria 2.2.5.1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ trêng Angiªriaa ®îc thÓ hiÖn th«ng qua b¶ng díi ®©y. B¶ng 2.7 Kim ngạch xuất khẩu Việt Nam - Angiªria 1995- 2004 §¬n vÞ: Ngh×n USD. N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Kim ng¹ch 11,155 8,937 8,221 1,772 4,731 11,54 30,397 18,221 13,848 Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT §Ò ¸n m«n häc kinh tÕ Quèc tÕ xuÊt khÈu 6,404 0 Nguån: Tæng côc h¶i quan ViÖt Nam. Sinh viªn thùc hiÖn: §ç V¨n Qu¶ng Líp: KTQT