NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
Lêi më ®Çu
Héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®ang lµ xu thÕ tÊt yÕu
kh¸ch quan cña thêi ®¹i. ViÖc héi nhËp mang l¹i nh÷ng c¬ héi còng nh
nh÷ng th¸ch thøc cho sù ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia, ®Æc biÖt lµ nh÷ng quèc
gia ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã cã viÖt nam. Trong bèi c¶nh hiÖn nay, c¸c mÆt
hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nãi chung vµ mÆt hµng gia vÞ nãi riªng ®ang
®øng tríc søc Ðp c¹nh tranh gay g¾t víi hµng ho¸ níc ngoµi.
S¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ trong ®ã cã h¹t tiªu cã ý nghÜa ®¸ng kÓ
®èi víi xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam. Víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c
lo¹i gia vÞ gåm: h¹t tiªu ®en, quÕ, håi, gõng, nghÖ nh÷ng n¨m 1999 - 2000 ë
møc 147 - 158 triÖu USD/n¨m, ViÖt Nam ®· thµnh mét trong nh÷ng níc
cung cÊp gia vÞ chÝnh cña thÕ giíi.
Tuy nhiªn, thùc tÕ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ thêi gian qua ë ViÖt
Nam lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn mét c¸ch tù ph¸t tríc t¸c ®éng cña
gi¸ c¶ trªn thÞ trêng thÕ giíi. Trong khi ®ã, c«ng t¸c qu¶n lý tá ra bÊt cËp vµ
rÊt bÞ ®éng tríc sù ph¸t triÓn cña t×nh h×nh. Nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n mµ s¶n
xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ ®ang gÆp ph¶i ®ã lµ cha cã mét chiÕn lîc ph¸t triÓn
gia vÞ cho phï hîp tõ kh©u trång ®Õn kh©u chÕ biÕn, xuÊt khÈu...
XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ vµ nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ®· ®Æt ra trªn ®©y, em
m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: “ Thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu gia vÞ cña cña ViÖt Nam” lµm ®Ò tµi luËn v¨n tèt nghiÖp,
nh»m ph¸c ho¹ bøc tranh kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh thùc tiÔn kinh doanh gia vÞ
trªn thÞ trêng thÕ giíi, t×nh h×nh s¶n xuÊt, xuÊt khÈu vµ c¸c yÕu tè t¸c ®éng
tíi xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam. Hy väng ®Ò tµi sÏ cung cÊp c¸c luËn cø
khoa häc cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, chiÕn lîc xuÊt khÈu gia vÞ,
®ång thêi cã thÓ gãp phÇn nhá bÐ vµo viÖc gióp c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam
cã c¸c quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt vµ marketing hµng gia vÞ ®óng ®¾n ®Ó tËn dông
tèt c¬ héi thÞ trêng xuÊt khÈu, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp.
ngoµi më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n c¬ b¶n gåm:
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng thÞ trêng gia vÞ cña thÕ giíi vµ t×nh h×nh s¶n
xuÊt, xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam trong thêi gian qua
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu gia
vÞ cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi.
CH¦¥NG I
Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ s¶n xuÊt
vµ xuÊt khÈu gia vÞ
1. Kh¸i niÖm, vai trß vµ t¸c dông cña gia vÞ.
Gia vÞ lµ mÆt hµng bu«n b¸n truyÒn thèng trªn thÞ trêng thÕ giíi.
Trong thêi gian 5 n¨m qua, lîng bu«n b¸n gia vÞ trªn thÕ giíi hµng n¨m vît
1.100 ngµn tÊn víi trÞ gi¸ kho¶ng 2,3 - 2,6 tû USD. Gia vÞ ®îc dïng hÇu hÕt
c¸c c«ng ®o¹n cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm, nhÊt lµ ngµnh
c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®å hép thÞt, c¸, ®å uèng cã cån, b¸nh, kÑo vµ c¸c thùc
phÈm thÝch hîp kh¸c. Ngoµi ra, c¸c lo¹i gia vÞ cßn ®îc dïng réng r·i trong
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
1
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
ngµnh c«ng nghiÖp mü phÈm, h¬ng liÖu, dîc phÈm, c¸c ngµnh dÞch vô ¨n
uèng vµ rÊt phæ biÕn trong tiªu thô gia ®×nh.
TËp qu¸n sö dông gia vÞ trong b÷a ¨n hµng ngµy, chÕ biÕn c¸c lo¹i
b¸nh nh÷ng mïa lÔ héi còng rÊt phæ biÕn ë hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ
giíi. ë c¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n ®¹t møc cao, nhu cÇu
vÒ l¬ng thùc, thùc phÈm ®· ®Õn møc b·o hoµ, nhng nhu cÇu vÒ chÊt gia vÞ
trong b÷a ¨n mçi gia ®×nh ngµy cµng t¨ng. Mét thÝ dô gÇn ®©y nhÊt lµ: th¸ng
6 - 2003, vô thu ho¹ch h¹t tiªu cña In®«nªxia dù kiÕn sÏ bÞ chËm 20 ngµy ®·
khiÕn thÞ trêng Mü xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng khan hiÕm h¹t tiªu trong hai tuÇn.
ThÞ trêng vµ gi¸ c¶ lo¹i s¶n phÈm nµy ngµy cµng më réng vµ cßn
nhiÒu tiÒm n¨ng. §iÒu ®ã xuÊt ph¸t tõ ®Æc tÝnh vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cña gia vÞ,
kh«ng dõng l¹i ë t¸c dông gia vÞ lµ kÝch thÝch khÈu vÞ ¨n ngon miÖng mµ cßn
cã t¸c dông vÒ kÝch thÝch tiªu ho¸, chèng viªm nhiÔm, t¨ng søc ®Ò kh¸ng
cña c¬ thÓ ®èi víi mét sè bÖnh lý th«ng thêng.
Tiªu thô gia vÞ nãi chung chÞu t¸c ®éng ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè thu
nhËp cña d©n c, d©n sè, c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm, tËp
qu¸n tiªu thô vµ thãi quen nÊu níng.
2. Thµnh phÇn c¬ cÊu gia vÞ vµ nhu cÇu vÒ gia vÞ.
Danh môc c¸c mÆt hµng gia vÞ kh¸c nhau tõ níc nµy qua níc kh¸c.
Theo hiÖp héi bu«n b¸n gia vÞ Mü (ASTA) th× cã 41 lo¹i gia vÞ. Trong khi
®ã danh môc gia vÞ cñac¬ quan qu¶n lý gia vÞ Ên ®é gåm 52 lo¹i, cßn c¬
quan tiªu chuÈn cña Ên ®é l¹i ®a ra danh môc 63 lo¹i gia vÞ. Theo tæ chøc
tiªu chuÈn quèc tÕ - ISO th× gia vÞ gåm 109 lo¹i... Do vËy, sè liÖu s¶n xuÊt vµ
xuÊt khÈu gia vÞ tõ c¸c nguån kh¸c nhau cã thÓ rÊt kh¸c nhau trªn thÞ trêng
gia vÞ thÕ giíi.
C¸c lo¹i gia vÞ ®îc ph©n lo¹i theo c¸c nhãm HS sau:
M· sè:
- HS 0904.11.00 h¹t tiªu
- HS 0904.20.00 ít
- HS 0905.00.00 vani
- HS 0906.10.00 quÕ
- HS 0907.00 ®inh h¬ng
- HS 0908.10.00 nhôc ®Ëu khÊu
- HS 0908.30 b¹ch ®Ëu khÊu
- HS 0909.10 h¹t th¬m
- HS 0909.20 h¹t mïi
- HS 0910.20 nghÖ
- HS 0910.50 ca ri
- HS 0909.10, 30, 40, 50 / 0910.20, 40, 91, 99 C¸c lo¹i gia vÞ kh¸c
Trong sè c¸c lo¹i gia vÞ ®îc bu«n b¸n trªn thÞ trêng thÕ giíi gåm h¹t
tiªu, gõng, b¹ch ®Ëu khÊu, ®inh h¬ng, ít, vani, quÕ, nghÖ...h¹t tiªu cã khèi lîng vµ kim ng¹ch bu«n b¸n lín nhÊt (chiÕm 37% trong tæng kim ng¹ch
bu«n b¸n c¸c mÆt hµng gia vÞ trªn thÞ trêng thÕ giíi n¨m 2000), tiÕp theo lµ
mÆt hµng ít (34%), b¹ch ®Ëu khÊu vµ nhôc ®Ëu khÊu (9%), h¹t gia vÞ (7%),
gõng (6%), ®inh h¬ng (5%), quÕ (4%)...
S¶n lîng h¹t tiªu cña thÕ giíi ®· t¨ng liªn tôc tõ n¨m 1998 ®Õn n¨m
2002, n¨m 1998: 205.000tÊn; n¨m 1999: 218.340tÊn; n¨m 2000: 254210
tÊn; n¨m 2001: 299.895 tÊn; n¨m 2002 ®¹t 309.962 tÊn; n¨m 2003 íc ®¹t
300.000 tÊn. Trong khi ®ã, lîng nhËp khÈu h¹t tiªu cña thÕ giíi nh÷ng n¨m
qua ë møc 210.000 - 230.000 tÊn/n¨m... dù b¸o nhu cÇu tiªu thô h¹t tiªu cña
thÕ giíi tiÕp tôc t¨ng theo ®µ t¨ng trëng cña c¸c thùc phÈm chÕ biÕn s½n, c¸c
mãn ¨n nhanh vµ mét sè mãn ¨n truyÒn thèng sö dông h¹t tiªu lµm gia vÞ
chÝnh.
3. Dù b¸o nhu cÇu gia vÞ hiÖn nay vµ trong thêi gian tíi.
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
2
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
C¨n cø vµo xu híng nhu cÇu gia vÞ trong thêi gian tíi vµ thùc tr¹ng
tiªu thô gia vÞ thêi gian 5 n¨m cuèi thËp kû 90 (nhÞp ®é t¨ng nhËp khÈu gia
vÞ trung b×nh hµng n¨m lµ 3% vÒ mÆt lîng), gi¶ sö thêi gian tíi, nhÞp ®é t¨ng
nhËp khÈu gia vÞ cña ThÕ giíi hµng n¨m vÉn ®¹t møc cao lµ 3% vµ tû träng
cña c¸c lo¹i gia vÞ vÉn duy tr× nh møc cña n¨m 2000 th× khèi lîng cña gia vÞ
nhËp khÈu cña ThÕ giíi vµo n¨m 2005 sÏ ®¹t 1.350.000 tÊn, vµ nÕu møc gi¸
dù b¸o duy cña møc ë n¨m 2000, th× vµo n¨m 2005, kim ng¹ch nhËp khÈu
gia vÞ cña thÕ giíi sÏ ®¹t kho¶ng 3 tû USD. Trong ®ã dù b¸o cô thÓ lîng
nhËp khÈu c¸c lo¹i gia vÞ ®îc thÓ hiÖn qua. (B¶ng sè 1)
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
3
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
B¶ng sè 1: Dù b¸o nhËp khÈu gia vÞ cña thÕ giíi vµo n¨m 2005
Thùc hiÖn n¨m 2000
Lo¹i gia vÞ
Lîng
(tÊn)
1.162.722
232.715
225.518
4237
79.728
47.489
35.504
Tû träng
(%)
100
20
19,4
0,36
6,8
4,0
3,0
Dù Baã nhËp khÈu
n¨m 2005
Ph¬ng ¸n
Ph¬ng ¸n
thÊp
cao
(+1,5%/n¨m) (+3%/n¨m)
1.250.000
1.350.000
250.000
270.000
242.500
261.900
4555
4860
85.712
91.800
50.000
54.000
38.169
40.500
Tæng gia vÞ
H¹t tiªu
ít
Vani
QuÕ
§inh h¬ng
B¹ch ®Ëu khÊu vµ
nhôc ®Ëu khÊu
H¹t gia vÞ
182.020
15,6
195.689
210.600
Gõng
192.838
16,5
207.313
222.750
Rau th¬m, nghÖ, l¸
15.624
1,3
16.796
17.550
nguyÖt quÕ
C¸c lo¹i gia vÞ kh¸c
147.349
12.6
158.409
170.100
Nguån: ViÖn nghiªn cøu th¬ng m¹i - Bé th¬ng m¹i
C¸c thÞ trêng nhËp khÈu gia vÞ chÝnh cña thêi gian 5 n¨m tíi, dù ®o¸n
vÉn lµ liªn minh Ch©u ©u, Mü, NhËt, c¸c níc Trung §«ng vµ dù ®o¸n nhËp
khÈu cña c¸c níc nµy vÉn sÏ chiÕm kho¶ng 70-80% lîng nhËp khÈu gia vÞ
cña thÕ giíi.
4. VÞ trÝ, vai trß s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ.
S¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ nãi chung vµ h¹t tiªu nãi riªng cã ý nghÜa
lín ®èi víi nÒn kinh tÕ vµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Tõ n¨m 1999, ViÖt Nam
®· trë thµnh níc s¶n xuÊt h¹t tiªu lín thø 3 trªn thÕ giíi chØ sau Ên §é vµ
In®«nªxia vµ lµ níc xuÊt khÈu h¹t tiªu lín thø 2 thÕ giíi sau In®«nªxia. §Æc
biÖt, víi kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m vît 100 triÖu USD, n¨m cao nhÊt
n¨m 2000 ®¹t 153 triÖu USD. h¹t tiªu n»m trong sè 10 mÆt hµng n«ng s¶n
cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhÊt ViÖt Nam hiÖn nay. Ngoµi xuÊt khÈu h¹t
tiªu, ViÖt Nam cßn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu mét sè gia vÞ quan träng kh¸c nh:
quÕ, håi, ít, gõng, nghÖ, hµnh, tái... hai mÆt hµng quÕ vµ håi ®¹t kim ng¹ch
xuÊt khÈu kho¶ng 5-7 triÖu USD/n¨m/mÆt hµng...
XuÊt khÈu gia vÞ trong ®ã cã xuÊt khÈu h¹t tiªu hµng n¨m ®· thu nhËp
ngo¹i tÖ trªn 145-160 triÖu USD cho ®Êt níc, ®ãng gãp lín vµo viÖc chuyÓn
®æi c¬ cÊu c©y trång, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, gãp phÇn xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo,
c¶i thiÖn thu nhËp cho ngêi n«ng d©n...
5. Nh÷ng lîi thÕ cña ViÖt Nam trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ.
ChÊt lîng:
PhÇn lín c¸c mÆt hµng gia vÞ cña ViÖt Nam nh: h¹t tiªu, quÕ, håi, ít,
gõng, tái ®Òu cã hµm lîng tinh dÇu cao, th¬m ngon h¬n c¸c mÆt hµng cïng
lo¹i cña c¸c níc trong khu vùc. YÕu tè nµy khiÕn nhiÒu kh¸ch hµng t×m ®Õn
®Æt mua nguyªn liÖu th« trong nhiÒu n¨m qua.
N¨ng suÊt cao:
HiÖn nay, c©y hå tiªu cña ViÖt Nam cho n¨ng suÊt kh¸ cao so víi c¸c
níc s¶n xuÊt hå tiªu kh¸c trªn thÕ giíi. Ch¼ng h¹n, t¹i B×nh Phíc, §¾c l¾c,
cã vô n¨ng suÊt ®¹t tõ 4-7 tÊn/ha, trong khi Ên ®é, níc s¶n xuÊt hå tiªu lín
nhÊt thÕ giíi chØ ®¹t kho¶ng 2 tÊn/ha.
Ngêi s¶n xuÊt n¨ng ®éng, s¸ng t¹o:
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
4
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
§iÒu nµy thÓ hiÖn râ nhÊt trong viÖc trång c©y hå tiªu. Tríc n¨m
2000, phÇn kh¸ tèn kÐm trong ®Çu t ph¸t triÓn c©y hå tiªu ë ViÖt Nam lµ cäc
cho¸i ®Ó c¸c näc tiªu leo lªn (ph¶i dïng c¸c c©y gç kh« víi chi phÝ 3 triÖu
®ång/ha), chiÕm tíi 60% gi¸ thµnh h¹t tiªu. Vµi ba n¨m trë l¹i ®©y, c¸c hé
trång tiªu ®· nghiªn cøu vµ m¹nh d¹n trång c¸c lo¹i c©y th©n gç, mäc th¼ng
nh c©y muång lµm cho¸i (hä gäi lµ dïng c©y sèng lµm cho¸i cho c©y chÕt).
KÕt qu¶ lµ võa t¹o ®îc bãng m¸t cho c©y tiªu ph¸t triÓn tèt, l¹i kh«ng ph¶i
t×m nguån gè thay thÕ hµng n¨m khi ch©n tho¸i kh« bÞ môc vµ ®Æc biÖt lµ h¹
gi¸ thµnh h¹t tiªu thµnh phÈm xuèng cßn mét nöa so víi tríc.
Mét ®iÒu quan träng n÷a lµ trong viÖc nu«i dìng c©y hå tiªu, níc tíi
lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu. VËy mµ ë Qu¶ng B×nh, cã nh÷ng vïng ®åi rÊt
xa nguån níc nhng c©y tiªu vÉn ph¸t triÓn tèt. §ã lµ nhê sù s¸ng t¹o cña
nh÷ng ngêi n«ng d©n n¬i ®©y khi hä nghÜ ra c¸ch nèi c¸c d©y kim tiªm (lo¹i
dïng mét lÇn) ®· bÞ th¶i tõ nh÷ng bÖnh viÖn vµo c¸c èng cao su dÉn níc, ®Ó
lîng níc rØ ra tõ nh÷ng chiÕc kim tiªm suèt ngµy ®ªm võa ®ñ gi÷ ®é Èm liªn
tôc cho c©y hå tiªu.
Lîi thÕ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam cßn ®îc thÓ hiÖn ë
diÖn tÝch canh t¸c vïng ®åi nói, vïng t©y nguyªn réng lín, khÝ hËu Êm ¸p
phï hîp víi c¸c lo¹i c©y gia vÞ nhÊt lµ h¹t tiªu. TËp qu¸n trång c¸c lo¹i c©y
nµy ®· h×nh thµnh tõ l©u, nay cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. C¸c lo¹i c©y nµy ®îc
xÕp vµo lo¹i c©y xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. ë c¸c vïng d©n
cÇn cã c«ng ¨n viÖc lµm, ®· cã tËp qu¸n trång vµ khai th¸c. Ngoµi ra ®îc
nhµ níc khuyÕn khÝch, lo¹i h×nh kinh tÕ gia ®×nh vµ th«n xãm, lµng b¶n,
canh t¸c tuú theo thêi gian thuËn tiÖn cña n«ng d©n nªn ngêi n«ng d©n ch¨m
chØ lµm ¨n, t¨ng thu nhËp cho gia ®×nh.
S¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam cã ®îc nh÷ng lîi thÕ nhÊt
®Þnh vÒ chÊt lîng, n¨ng suÊt, níc tíi tiªu, nguån nh©n lùc dåi dµo vµ nh©n
c«ng rÎ. Nh vËy, cÇn cã mét chiÕn lîc ®óng ®¾n ®Ó khai th¸c mét c¸ch cã
hiÖu qu¶ nhÊt nh÷ng lîi thÕ mµ ta cã ®îc. Tõ nh÷ng lîi thÕ nªu trªn, thÊy râ
sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét chiÕn lîc ®óng ®¾n ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu gia vÞ.
CH¦¥NG II
Thùc tr¹ng thÞ trêng gia vÞ thÕ giíi vµ t×nh h×nh
s¶n xuÊt, xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt nam
Trong thêi gian võa qua
I. Thùc tr¹ng thÞ trêng gia vÞ thÕ giíi.
1. NhËp khÈu vµ tiªu thô gia vÞ trªn thÕ giíi.
Bu«n b¸n gia vÞ cña thÕ giíi trong thêi gian 5 n¨m tõ n¨m1996 ®Õn
n¨m 2000 ®· t¨ng tõ møc 984.000 tÊn n¨m 1996 lªn trªn 1.162.000tÊn n¨m
2000 víi trÞ gi¸ t¨ng tõ 2,01 tû USD lªn 2,54 tû USD. C¸c lo¹i gia vÞ ®îc
bu«n b¸n phæ biÕn nhÊt trªn thÞ trêng thÕ giíi hiÖn nay lµ: h¹t tiªu, ít, b¹ch
®Ëu khÊu vµ nhôc ®Ëu khÊu, h¹t gia vÞ gõng, ®inh h¬ng, quÕ, vani, rau th¬m,
nghÖ vµ l¸ nguyÖt quÕ...
C¸c thÞ trêng tiªu thô gia vÞ lín nhÊt trªn thÞ trêng trªn ThÕ giíi vµ
EU, Mü vµ NhËt B¶n. Trong thêi gian 1996-2000, chØ riªng 3 thÞ trêng nµy
®· mua h¬n 60% lîng gia vÞ xuÊt khÈu cña ThÕ giíi (trong ®ã thÞ trêng EU
mua tíi 31%, vµ thÞ trêng Mü mua 21,5% vµ thÞ trêng NhËt B¶n mua gÇn
8,0% lîng gia vÞ xuÊt khÈu cña ThÕ giíi). N¨m níc nhËp khÈu lín tiÕp theo
lµ Singapore (7,3%), ¶RËp Saudi(3,9%), Malaysia (2,5%), Mªhic« (2,4%),
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
5
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
Canada (2,4%). Tùu trung l¹i, 8 níc vµ khu vôc nµy ®· mua ®Õn 80% lîng
gia vÞ xuÊt khÈu cu¶ ThÕ giíi.
NhËp khÈu gia vÞ cña thÕ giíi ®· t¨ng víi tèc ®é trung b×nh hµng n¨m lµ
6,1% trong thêi gian 1996-2000. Do hÇu hÕt c¸c níc nhËp khÈu kh«ng ph¶i
lµ c¸c níc s¶n xuÊt gia vÞ nªn tèc ®é nµy lµ chØ sè ph¶n ¸nh tiªu thô gia vÞ
t¨ng trªn thÞ trêng thÕ giíi.
Tiªu thô tõng lo¹i gia vÞ phô thuéc vµo c¸c yÕu tè nh d©n sè, thu nhËp
vµ chÞu ¶nh hëng bëi c¬ cÊu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm, c¸c
thãi quen x· héi. ViÖc gia t¨ng sè lîng c¸c céng ®ång d©n téc Ýt ngêi, t¨ng
sè lîng ngêi ®i du lÞch níc ngoµi vµ viÖc häc hái c¸ch chÕ biÕn c¸c mãn ¨n
míi l¹ vÒ chÕ biÕn ë nhµ, ¶nh hëng cña c¸c ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng... dÉn
®Õn nh÷ng thay ®æi lín trong thãi quen tiªu thô ... tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy dÉn
®Õn viÖc t¨ng nhu cÇu nhËp khÈu c¸c lo¹i gia vÞ trªn thÞ tr¬ng thÕ giíi.
HiÖn nay, c¸c hé gia ®×nh lµ khu vùc tiªu thô chÝnh gia vÞ ë c¸c níc
®ang ph¸t triÓn. Trong khi ë c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, ngµnh c«ng
nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm (nhÊt lµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thÞt, c¸, s¶n
xuÊt ®å uèng cã cån, chÕ biÕn b¸nh kÑo, thùc phÈm ¨n s½n...) l¹i lµ ngµnh
tiªu thô gia vÞ quan träng nhÊt chiÕm kho¶ng 50 - 60%, sau ®ã ®Õn tiªu thô
gia vÞ t¹i c¸c gia ®×nh chiÕm kho¶ng 30 - 40% vµ cuèi cïng, ngµnh dÞch vô
¨n uèng c«ng céng chiÕm kho¶ng 10% tæng tiªu thô gia vÞ.
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
6
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
B¶ng sè 2: T×nh h×nh nhËp khÈu gia vÞ cña mét sè níc/ khu vùc nhËp
khÈu chÝnh thêi gian 1996-2000
§¬nvÞ: triÖuUSD
Níc nhËp khÈu/ N¨m
1996
ThÕ giíi
Trong ®ã: EU-15
Trong ®ã: CHLB §øc
Hµ lan
Ph¸p
Anh
T©y Ban Nha
§«ng ¢u
Trung ®«ng
(¶ rËp Xª ót)
B¾c Mü
Trong ®ã: Mü
Ch©u ¸
Trong ®ã: NhËt B¶n
Singapore
...
1997
1998
1999
2000
2018,05
559,92
144,72
91,17
76,35
69,39
69,98
36,66
63,49
2293,63
756,47
182,39
129,59
86,65
94,74
90,23
46,20
59,37
2440,11
794,79
191,27
131,22
97,57
96,17
96,49
40,65
64,15
2596,03
814,74
202,73
157,55
98,86
88,27
83,01
38,65
72,21
2544,54
788,88
180,27
145,72
102,6
95,61
80,86
40,74
98,77
424,83
378,07
525,58
238,51
138,94
...
491,82
439,67
560,75
236,59
183,54
...
536,26
478,45
466,17
185,69
148,22
...
588,29
522,74
554,58
198,31
201,23
...
609,29
548,12
544,51
200,06
185,19
...
Nguån: ITC/UNCTAD/WTO “Global Spice Markets - Imports1996 - 2000”
Geneva, Switzerland, Sept, 2002
2. XuÊt khÈu vµ cung cÊp gia vÞ trªn thÞ trêng thÕ giíi.
VÒ phÝa cung cÊp cho xuÊt khÈu, hÇu hÕt c¸c lo¹i gia vÞ bu«n b¸n trªn
thÞ trêng thÕ giíi ®Òu ®îc trång ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn
ë miÒn khÝ hËu nhiÖt ®íi vµ cËn nhiÖt ®íi ch©u ¸, ch©u Phi vµ Mü Latinh.
T×nh h×nh ph©n bè s¶n xuÊt cô thÓ mét sè lo¹i gia vÞ ®îc thÓ hiÖn qua.(B¶ng
sè 3)
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
7
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
B¶ng sè 3: C¸c níc s¶n xuÊt gia vÞ chÝnh cña thÕ giíi.
Lo¹i gia vÞ
Níc vµ khu vùc s¶n xuÊt chÝnh
H¹t tiªu
Ên ®é, In®«nªxia, ViÖt Nam, Malaixia, Braxin
ít Pimento
Ên ®é, Chi lª, Giamaica, Malaixia, Trung quèc,
Malawi
Vani
Ma®agaxca, In®«nªxia, Trung quèc, C«xta Rica,
Mªhic«, Tahiti
QuÕ
Xrilanca, X©ysen, Trung quèc, In®«nªxia, ViÖt Nam
§inh h¬ng
Ma®agaxca, Tan®ania, Xrilanca, Braxin, In®«nªxia
Nhôc ®Ëu khÊu vµ
Guatªmala, Ên ®é, Xrilanca, Grªnada
b¹ch ®Ëu khÊu
Gõng cha chÕ biÕn
Trung quèc, Ên ®é, In®«nªxia, Nigiªria, Jamaica
C¸c lo¹i gia vÞ kh¸c * Iran, Ên ®é, Trung quèc, Thæ nhÜ kú, Pakixtan,
Marèc, ViÖt Nam
C¸c lo¹i gia vÞ vµ hçn Ên ®é, Thæ nhÜ kú, Mªhic«, In®«nªxia, Th¸i lan
hîp gia vÞ kh¸c **
Nguån: Micaele Maftei, chuyªn gia s¶n phÈm chÝnh cña ITC “Hå s¬ mÆt
hµng - xuÊt khÈu gia vÞ cña c¸c níc kÐm ph¸t triÓn: c¬ héi vµ th¸ch thøc”
Chó thÝch: (*) gåm cã: th¬m, h¹t mïi, h¹t th× lµ...
(**) gåm cã: nghÖ, hçn hîp mäi gia vÞ, hoa håi...
C¸c níc s¶n xuÊt chÝnh còng ®ång thêi lµ nh÷ng níc cung cÊp gia vÞ
chñ yÕu cho thÞ trêng thÕ giíi. Trõ Ên ®é, Trung quèc, In®«nªxia lµ nh÷ng níc s¶n xuÊt lín ®ång thêi còng lµ nh÷ng níc tiªu thô gia vÞ lín, hÇu hÕt c¸c
níc kh¸c s¶n xuÊt gia vÞ chñ yÕu cho môc tiªu xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ.
In®«nªxia thay thÕ Ên ®é trë thµnh níc xuÊt khÈu gia vÞ lín nhÊt thÕ
giíi n¨m 2000. Trong thêi gian 5 n¨m qua, xuÊt khÈu gia vÞ hµng n¨m cña
In®«nªxia dao ®éng trong kho¶ng 240 - 370 triÖu USD, n¨m cao nhÊt lµ n¨m
2000 níc nµy xuÊt khÈu 371,5 triÖu USD hµng gia vÞ chiÕm 14% tæng kim
ng¹ch nhËp khÈu gia vÞ cña thÕ giíi. C¸c níc xuÊt khÈu lín tiÕp theo lµ Ên
®é, Trung quèc ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m tõ trªn 200 triÖu ®Õn trªn
300 triÖu USD. §Æc biÖt, Ên ®é ®· tõng ®¹t møc xuÊt khÈu 386 triÖu USD
gia vÞ n¨m 1999. Malaixia vµ ViÖt Nam n»m trong sè 5 níc xuÊt khÈu gia vÞ
®øng ®Çu thÕ giíi thêi gian 5 n¨m qua víi kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m
®¹t trªn 100 triÖu USD. Ngoµi ra, Ma®agaxca vµ Braxin còng lµ nh÷ng thÞ trêng truyÒn thèng xuÊt khÈu gia vÞ. TÝnh chung l¹i, xuÊt khÈu cña 7 níc ®øng
®Çu thÕ giíi chiÕm h¬n 50% lîng xuÊt khÈu gia vÞ thÕ giíi vµ tû träng nµy cã
xu híng t¨ng thêi gian 1996 - 2000.
3. DiÔn biÕn gi¸ c¶ quèc tÕ c¸c lo¹i gia vÞ trong thêi gian qua.
Nh×n chung, gi¸ c¶ quèc tÕ c¸c lo¹i gia vÞ biÕn ®éng rÊt lín trong thêi
gian qua vµ phô thuéc chñ yÕu vµo t×nh h×nh cung cÊp gia vÞ trªn thÞ trêng
thÕ giíi. Trong khi nhu cÇu tiªu thô cña thÕ giíi æn ®Þnh theo xu híng t¨ng
thêi gian qua th× sù biÕn ®éng lín vÒ gi¸ quèc tÕ c¸c lo¹i gia vÞ ph¶n ¸nh
t×nh h×nh biÕn ®éng cña lîng s¶n xuÊt, xuÊt khÈu gia vÞ cña thÕ giíi tríc t¸c
®éng ¶nh hëng cña ®iÒu kiÖn khÝ hËu thêi tiÕt thay ®æi ë c¸c níc s¶n xuÊt
gia vÞ chÝnh, chu kú ph¸t triÓn tù nhiªn cña c¸c lo¹i c©y gia vÞ, biÕn ®éng cña
lîng dù tr÷ mÆt hµng gia vÞ, t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc xuÊt
khÈu gia vÞ... Nh÷ng biÕn ®éng thÊt thêng vÒ gi¸ mét sè lo¹i gia vÞ trªn thÞ
trêng thÕ giíi thêi gian qua theo sù biÕn ®éng cña s¶n xuÊt nh sau:
H¹t tiªu: §¬n gi¸ nhËp khÈu h¹t tiªu cña thÕ giíi lµ 2,59 USD/kg
n¨m1996 ®· t¨ng m¹nh n¨m 1997 vµ ®¹t ®Ønh cao 4,84 USD/kg n¨m1998 tríc khi b¾t ®Çu chu kú gi¶m tõ n¨m 1999 ®Õn nay, tuy vô n¨m 2002 cã xu híng nhÝch lªn nhng cã thÓ xu híng gi¶m gi¸ vÉn cha dõng l¹i do vô thu
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
8
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
ho¹ch míi s¾p ®Õn vµ c¸c níc trång hå tiªu kh«ng cã kÕ ho¹ch ®iÒu chØnh
cung øng ra thÞ trêng thÕ giíi.
B¹ch ®Ëu khÊu: gi¸ b¹ch ®Ëu khÊu trªn thÞ trêng thÕ giíi phô thuéc
chñ yÕu vµo s¶n xuÊt cña Guatªmala - níc s¶n xuÊt b¹ch ®Ëu khÊu lín nhÊt
thÕ giíi ngoµi ra gi¸ còng bÞ chi phèi bëi c¸c nhµ s¶n xuÊt Ên §é - níc s¶n
xuÊt lín thø hai thÕ giíi. S¶n lîng cña Guatªlama 1999 ®¹t kho¶ng 13.000
tÊn vµ cña Ên §é lµ kho¶ng 7.000. Mét nöa s¶n lîng cña Ên §é ®îc b¸n ®Êu
gi¸ t¹i thÞ trêng trong níc, gi¸ c¶ t¨ng gÊp 2 lÇn n¨m 1999. Tuy nhiªn vµo
®Çu th¸ng 12/1999, gi¸ gi¶m kho¶ng 30% khi cã tin vÒ s¶n lîng cña
Guatªmala. Vµo ®Çu n¨m 2000, gi¸ tiÕp tôc gi¶m do t¨ng cung cÊp cña
Guatªmala ra thÞ trêng thÕ giíi. Nhng sau ®ã gi¸ l¹i t¨ng cao do gi¶m m¹nh
diÖn tÝch trång ë Ên §é (chØ cßn 80.000 ha) lµm gi¶m lîng cung cÊp cña níc
nµy.
§inh h¬ng: thÞ trêng ®inh h¬ng cã ®Æc ®iÓm lµ cung cÊp thiÕu ®· trë
thµnh yÕu tè c¬ cÊu. Thu ho¹ch cña Ma®agaxca niªn vô 1998/1999 chØ b»ng
25% møc thu nhËp cña c¸c n¨m ®îc mïa trong khi s¶n lîng cña In®«nªxia íc gi¶m 50% kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu cho ngµnh c«ng nghiÖp thuèc l¸.
Gi¸ c¶ t¨ng tõ 1350USD/ tÊn (CIF Ma®agaxca) vµo th¸ng giªng 1999 lªn
6000USD/ tÊn vµo th¸ng 7/1999 tríc khi gi¶m xuèng cßn 3300USD/ tÊn vµo
cuèi n¨m. Vµo ®Çu n¨m 2000 gi¸ l¹i tiÕp tôc t¨ng. Xu híng chung lµ gi¸
®inh h¬ng t¨ng liªn tôc thêi gian 1996 - 2000 vµ vµo n¨m 2000 ®¬n gi¸ nhËp
khÈu ®inh h¬ng cña thÕ giíi ®· t¨ng gÊp 2,85 lÇn so víi møc gi¸ cña n¨m
1996.
QuÕ: Trong thêi gian 5 n¨m 1996 - 2000, gi¸ quÕ biÕn ®éng theo xu
híng gi¶m liªn tôc qua c¸c n¨m, n¨m 1996 gi¸ ®¹t møc cao nhÊt trong thêi
kú xem xÐt lµ 2,11 USD/kg, n¨m 1997 gi¸ vÉn æn ®Þnh ë møc nµy vµ b¾t ®Çu
tôt dèc tõ 1998, gi¸ gi¶m m¹nh qua c¸c n¨m 1999 - 2000 vµ chØ cßn
1,39USD/kg.
ít: Gi¸ ít quèc tÕ cã xu híng gi¶m liªn tôc tõ n¨m 1996 ®Õn 1999 vµ
b¾t ®Çu nhÝch lªn vµo n¨m 2000. N¨m 1996 ®¬n gi¸ nhËp khÈu ít cña thÕ
giíi ®¹t 1,91 USD/kg, gi¸ cã xu híng gi¶m liªn tôc qua c¸c n¨m 1997-1999,
®Õn n¨m 1999 gi¸ chØ cßn 1,60 USD/kg, n¨m 2000 gi¸ cã nhÝch lªn chót Ýt
vµ ®¹t 1,63 USD/kg...
Vani: Gi¸ vani quèc tÕ, sau khi ®· gi¶m 60% n¨m 1996 l¹i tiÕp tôc
gi¶m 26,5% vµ 12,7% c¸c n¨m 1997 vµ 1998, gi¸ vÉn chÞu søc Ðp lín vµo
n¨m 1999 vµ chØ ®îc c¶i thiÖn vµo n¨m 2000. §¬n gi¸ nhËp khÈu vani cña
thÕ giíi ®· gi¶m tõ 24,73 USD/kg n¨m 1996 xuèng cßn 15,47 USD/kg
n¨m1999 tríc khi t¨ng lªn 25,46 USD/kg vµo n¨m 2000. S¶n xuÊt gi¶m sót
c¶ vÒ mÆt sè lîng vµ chÊt lîng sau khi gi¸ vani quèc tÕ l¹i biÕn ®éng m¹nh
®· dÉn tíi xu híng c¸c nhµ sö dông cuèi cïng chuyÓn sang sö dông vani
tæng hîp thay thÕ s¶n phÈm va ni tù nhiªn. §©y còng lµ nguyªn nh©n lµm
cho vani tù nhiªn cña thÕ giíi gi¶m m¹nh n¨m 1998 vµ vÉn rÊt yÕu n¨m
1999. Xu híng sö dông vani tæng hîp lµm h¬ng liÖu thay thÕ cho vani tù
nhiªn trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm hiÖn nay vÉn tiÕp tôc do
sù biÕn ®éng thÊt thêng cña gi¸ vani tù nhiªn...
C¸c lo¹i gia vÞ kh¸c: Trong sè c¸c lo¹i gia vÞ cßn l¹i, gi¸ gõng vµ c¸c
lo¹i h¹t gia vÞ biÕn ®éng theo xu híng gi¶m liªn tôc t¬ng tù nh sù biÕn ®éng
cña gi¸ quÕ, riªng gi¸ rau th¬m, nghÖ, l¸ nguyÖt quÕ lµ biÕn ®éng thÊt thêng,
gi¸ gi¶m n¨m 1997 nhng l¹i ®¹t ®Ønh cao vµo n¨m 1998, sau ®ã gi¶m m¹nh
vµo c¸c n¨m 1999 - 2000.
Níc xuÊt khÈu vµ thu tiÒn cña níc nhËp khÈu vµ chuyÓn khÈu, trong
®ã hµng ho¸ ®i th¼ng tõ níc xuÊt khÈu sang níc nhËp khÈu. Níc t¸i xuÊt tr¶
tiÒn cho níc xuÊt khÈu vµ thu tiÒn cña níc nhËp khÈu.
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
9
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
Ph¬ng thøc nµy còng ®îc ¸p dông nhiÒu ®èi víi hµng gia vÞ, trong ®ã c¸c thÞ
trêng t¸i xuÊt lín lµ singapore, Hµ lan, §øc…
4. Kªnh ph©n phèi gia vÞ thÞ trêng thÕ giíi.
Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm
vµ dÞch vô nhµ hµng ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t
triÓn ®· ®Õn sù thay ®æi c¸c kªnh ph©n phèi trªn thÞ trêng quèc tÕ: c¸c nhµ
chÕ biÕn c«ng nghiÖp vµ c¸c c«ng ty dÞch vô thùc phÈm lín ngµy cµng t¨ng
vai trß trong nhËp khÈu hµng gia vÞ. C¸c nhµ sö dông cuèi cïng vµ c¸c nhµ
chÕ biÕn gia vÞ lín trong lÜnh vùc chÕ biÕn thùc phÈm vµ dÞch vô nhµ hµng
ngµy cµng cã xu híng Ýt sö dông ®¹i lý vµ m«i giíi mµ hä thÝch quan hÖ trùc
tiÕp víi c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ h¬n. §Ó ®¶m b¶o nguån cung
cÊp gia vÞ æn ®Þnh víi chÊt lîng cao, nh÷ng c«ng ty ®a quèc gia nµy thêng
tham gia liªn doanh víi c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ ë c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn míi nµy trong bu«n b¸n gia vÞ quèc tÕ cã thÓ sÏ dÉn
®Õn viÖc h×nh thµnh c¸c chiÕn lîc míi ®èi víi xuÊt khÈu gia vÞ ë c¸c níc
®ang ph¸t triÓn.
5. C¸c ph¬ng thøc bu«n b¸n, ®ãng gãi vµ vËn chuyÓn hµng gia vÞ
5.1. Ph¬ng thøc bu«n b¸n.
Nh×n chung trªn thÞ trêng thÕ giíi hiÖn nay cã nh÷ng ph¬ng thøc giao
dÞch bu«n b¸n chñ yÕu sau : giao dÞch th«ng thêng, giao dÞch qua trung gian,
bu«n b¸n ®èi lu, ®Êu gi¸ quèc tÕ, ®Êu thÇu quèc tÕ, giao dÞch t¹i së giao dÞch
hµng hãa, giao dÞch t¹i héi chî triÓn l·m, giao dÞch t¸i xuÊt khÈu … Trong
®ã, c¸c ph¬ng thøc bu«n b¸n th«ng thêng, bu«n b¸n qua trung gian vµ bu«n
b¸n t¹i së giao dÞch, giao dÞch t¸i xuÊt lµ nh÷ng ph¬ng thøc giao dÞch chñ
yÕu ®èi víi hµng gia vÞ trªn thÞ trêng thÕ giíi.
5.1.1.Bu«n b¸n th«ng thêng.
Bu«n b¸n th«ng thêng cã thÓ lµ bu«n b¸n trùc tiÕp gi÷a bªn mua víi
bªn b¸n, còng cã thÓ lµ bu«n b¸n th«ng qua th¬ng nh©n trung gian ®îc thùc
hiÖn ë mäi n¬i mäi lóc trªn c¬ së tù nguyÖn cña c¸c bªn.
Ph¬ng thøc giao dÞch bu«n b¸n th«ng thêng ngµy cµng ph¸t triÓn do
tr×nh ®é n¨ng lùc lµm c«ng t¸c ngo¹i th¬ng cña ngêi s¶n xuÊt ®îc n©ng cao,
c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn m¹nh. §ång thêi, cïng víi sù ph¸t triÓn cña
s¶n xuÊt, s¶n phÈm cµng phong phó vµ ®a d¹ng, chi tiÕt phøc t¹p, do ®ã
trong ph¬ng thøc bu«n b¸n nµy còng thêng g¾n víi dÞch vô trong vµ sau b¸n.
5.1.2. Giao dÞch t¸i xuÊt.
Giao dÞch t¸i xuÊt bao gåm nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu víi môc ®Ých thu
vÒ mét sè ngo¹i tÖ lín h¬n vèn bá ra ban ®Çu. Giao dÞch nµy lu«n thu hót 3
níc : níc xuÊt khÈu, níc t¸i xuÊt vµ níc nhËp khÈu, v× vËy ngêi ta cßn gäi
giao dÞch t¸i xuÊt lµ giao dÞch ba bªn hay giao dÞch tam gi¸c.
T¸i xuÊt cã thÓ thùc hiÖn b»ng mét trong hai c¸ch :c¸ch xuÊt theo
®óng nghÜa cña nã, trong ®ã hµng ho¸ ®i tõ níc xuÊt khÈu ®Õn níc t¸i xuÊt,
råi l¹i ®îc xuÊt khÈu tõ níc t¸i xuÊt sang níc nhËp khÈu. Ngîc chiÒu víi sù
vËn ®éng cña hµng ho¸ lµ sù vËn ®éng cña ®ång tiÒn. Níc t¸i xuÊt tr¶ tiÒn níc xuÊt khÈu vµ thu tiÒn cña níc nhËp khÈu. Níc t¸i xuÊt tr¶ tiÒn cho níc
xuÊt khÈu vµ thu tiÒn cña níc nhËp khÈu. Ph¬ng thøc nµy còng ®îc ¸p dông
nhiÒu ®èi víi hµng gia vÞ trong ®ã c¸c thÞ trêng t¸i xuÊt lín lµ Singapore, Hµ
lan, §øc…
5.2. C¸c ph¬ng thøc ®ãng gãi hµng gia vÞ.
Trong bu«n b¸n quèc tÕ, tuy kh«ng Ýt mÆt hµng ®Ó rêi nhng ®¹i bé
phËn hµng ho¸ ®ßi hái ph¶i ®îc bao gãi trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn vµ b¶o
qu¶n. V× vËy, tæ chøc ®ãng gãi, bao b×, ký m· hiÖu lµ kh©u quan träng cña
viÖc chuÈn bÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu.
Tæ chøc vÒ tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ ®· thiÕt lËp ra tiªu chuÈn quèc tÕ
®èi víi bao b× c¸c s¶n phÈm gia vÞ. Trong hÇu hÕt c¸c trêng hîp, c¸c tiªu
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
10
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
chuÈn liªn quan chÆt chÏ víi chÊt lîng s¶n phÈm, vµ ®Ò cËp ®Õn c¸c nh©n tè
nh kÝch cì, träng lîng, mµu s¾c, ®é Èm vµ ®é chÝn.
Bªn c¹nh tiªu chuÈn chÝnh thøc, cã mét sè yªu cÇu liªn quan ®Õn b¶o
qu¶n vµ ®iÒu kiÖn vËn chuyÓn. Ch¼ng h¹n, ®èi víi quÕ th× thêng ®îc ®ãng
theo c¸c tiªu chuÈn sau ®©y : QuÕ Srilanca ®îc ®ãng gãi víi träng lîng
45kg, QuÕ In®«nªxia lµ 50 vµ 60kg, QuÕ ViÖt nam lµ 30 vµ 60kg.
C¸c lo¹i bao b× cho mÆt hµng c¸c lo¹i:
Bao t¶i dÖt : lo¹i bao b× nµy vÉn ®îc sö dông phæ biÕn cho hµng gia vÞ
xuÊt khÈu. VËt liÖu truyÒn thèng ®Ó lµm bao b× nµy lµ ®ay vµ sisal. Tuy
nhiªn, nhng bao b× xuÊt khÈu nµy cha phï hîp víi viÖc ®ãng gãi vµ vËn
chuyÓn theo yªu cÇu cña c¸c níc ph¸t triÓn.
Bao b× b»ng giÊy vµ b×a (cã thÓ giÊy kÕt hîp víi c¸c vËt liÖu kh¸c):
lo¹i bao b× nµy còng ®îc sö dông cho xuÊt khÈu gia vÞ víi nhiÒu lo¹i kÝch cì
kh¸c nhau cã nhiÒu tÝnh n¨ng hãa lý. Theo hiÖp héi gia vÞ Ch©u ¢u, ®èi víi
hÇu hÕt c¸c nhµ chÕ biÕn gia vÞ ë Anh c¸c bao giÊy nhiÒu líp ®îc u dïng
nhÊt. C¸c nhµ nhËp khÈu Anh coi bao b× giÊy lý tëng theo ®¬n vÞ lµ 5kg hoÆc
12,5kg ®èi víi th¶o dîc. C¸c líp bao b× cã thÓ thay ®æi tïy thuéc vµo s¶n
phÈm, qu·ng ®êng nhng bao t¶i ba líp lµ tèt nhÊt.
Bao t¶i nhùa: th«ng thêng ®îc lµm tõ mµng nhùa polyethylene. Cã
nhiÒu lo¹i nhùa kh¸c nhau nh LDP,HDP… Vµ c¸c mµu s¾c kh¸c nhau. Tïy
thuéc vµo träng lîng ®îc bao gãi, mµ ®é dÇy cña mµng cã thÓ thay ®æi tõ 60
- 100 microns. Bao t¶i nhùa cã rÊt nhiÒu h×nh d¹ng kh¸c nhau ®îc thiÕt kÕ,
chÕ t¹o dùa trªn c¸c s¶n phÈm cô thÓ vµ yªu cÇu cña nhµ nhËp khÈu.
Thïng nhùa: c¸c thïng nhùa lín ®· ph¸t triÓn tõ c¸c thïng b»ng gç
truyÒn thèng, c¸c thïng nhùa nµy thêng ®Ó chøa nh÷ng hµng gia vÞ cã gi¸ trÞ
cao vµ vËt liÖu chÕ t¹o lµ LDP, c¸c thïng nµy ®îc a dïng v× rÊt tiÖn lîi trong
viÖc ®ãng hµng vµ dì hµng. C¸c thïng nhùa hiÖn nay cã dung tÝch chøa tõ
30 - 200 lÝt, bÊt kÓ h×nh d¹ng vµ hÖ thèng ®ãng më nh thÕ nµo, hµng ho¸
chøa ®ùng b»ng thïng nhùa ®ßi hái ph¶i hoµn toµn kh« r¸o ®Ó phßng ngõa
kh¶ n¨ng sinh ra mèc. ViÖc xÕp dì thïng nhùa thêng b»ng ph¬ng tiÖn m¸y
mãc.
5.3. C¸c ph¬ng thøc vËn chuyÓn hµng gia vÞ.
ChÝnh xuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña hµng gia vÞ mµ c¸c
doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu lín lùa chän ph¬ng thøc vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn. Trong trêng hîp chuyªn chë b»ng contain¬, hµng ®îc giao cho ngêi vËn t¶i theo mét hay hai ph¬ng thøc:
NÕu hµng ®ñ mét contain¬, chñ hµng ph¶i ®¨ng kÝ thuª contain¬, chÞu
chi phÝ chë contain¬ tõ b·i contain¬ vÒ c¬ së cña m×nh ®ãng hµng vµo
contain¬, råi giao hµng cho ngêi vËn t¶i.
NÕu hµng kh«ng ®ñ mét contain¬, th× chñ hµng ph¶i giao cho ngêi vËn
t¶i t¹i ga contain¬ vµ ngêi vËn t¶i tæ chøc thu xÕp contain¬ cña nhiÒu chñ
hµng råi cÊp vËn ®¬n cho tõng chñ hµng.
ViÖc thuª tµu, lu cíc ®ßi hái cã kinh nghiÖm nghiÖp vô, cã th«ng tin
vÒ t×nh h×nh thÞ trêng thuª tµu vµ tinh th«ng c¸c ®iÒu kiÖn thuª tµu. V× vËy
trong nhiÒu trêng hîp, chñ hµng xuÊt khÈu thêng uû th¸c viÖc thuª tµu, lu cíc cho mét c«ng ty hµng h¶i.
Còng nh c¸c hµng ho¸ chuyªn chë trªn biÓn ®Ó tr¸nh rñi ro tæn thÊt.
CÇn b¶o hiÓm hµng ho¸ ®êng biÓn, dïng lo¹i b¶o hiÓm phæ biÕn nhÊt trong
ngo¹i th¬ng.
6. Nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng ®Õn nhËp khÈu gia vÞ cña c¸c níc.
- Cung vµ cÇu lµ yÕu tè quan träng mµ chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn xuÊt
nhËp khÈu cña c¸c níc.
- ThÞ hiÕu tiªu dïng gia vÞ cña c¸c thÞ trêng tiªu thô. Nhu cÇu cña c¸c
níc nhËp khÈu c¶ c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn vÒ gia vÞ
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
11
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
vÉn t¨ng, ®©y lµ c¬ héi ®Ó c¸c níc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu…
- C¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña c¸c níc nhËp khÈu trong ®ã ®Æc biÖt
lµ chÝnh s¸ch thuÕ vµ phi thuÕ quan : ®èi víi hµng gia vÞ, lµ s¶n phÈm xuÊt
khÈu chñ yÕu cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn vµ kh«ng c¹nh
tranh trùc tiÕp víi s¶n phÈm cña c¸c níc ph¸t triÓn lªn møc thuÕ quan nh×n
chung kh«ng cao vµ nhiÒu gia vÞ xuÊt khÈu ®îc miÔn thuÕ. Nhng do yªu cÇu
vÒ vÖ sinh, an toµn thùc phÈm vµ m«i trêng rÊt cao, yªu cÇu ngÆt nghÌo vÒ
®iÒu kiÖn quy c¸ch phÈm chÊt lªn ®· c¶n trë lín tíi xuÊt khÈu cña c¸c níc
xuÊt khÈu…
- TÝnh c¹nh tranh vµ c¸c kªnh ph©n phèi trªn c¸c thÞ trêng nhËp khÈu:
VÝ dô : ThÞ trêng gia vÞ Ch©u ¢u cã tÝnh c¹nh tranh rÊt cao vµ do c¸c
nhµ chÕ biÕn, c¸c nhµ xay, nghiÒn lín chi phèi. §èi víi mét sè ph©n ®o¹n thÞ
trêng ph¸t triÓn nhanh, cã c¬ héi cho c¸c nhµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm gia vÞ
mµ chÊt lîng ®¶m b¶o ®é tin cËy, ®¸p øng ®îc nhng tiªu chuÈn ngÆt nghÌo
cña EU vµ ®¶m b¶o giao hµng ®Òu ®Æn. RÊt lªn sö dông c¸c nhµ nhËp khÈu,
c¸c ®¹i lý hay m«i giíi, nh÷ng ngêi cã th«ng tin tèt vÒ xu híng míi nhÊt cña
thÞ trêng, biÕt c¸ch trng bµy, giíi thiÖu s¶n phÈm nh»m th©m nhËp thÞ trêng
thµnh c«ng.
- Gi¸ c¶, c¸c ®iÒu kiÖn giao hµng vµ thanh to¸n.
- Ho¹t ®éng qu¶ng c¸o xóc tiÕn xuÊt khÈu cña c¸c nhµ xuÊt khÈu,
ph©n phèi…
II. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam.
1. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn gia vÞ cña ViÖt Nam.
1.1. H¹t tiªu
* S¶n xuÊt:
H¹t tiªu ®· ®îc biÕt ®Õn vµ dïng lµm gia vÞ c¸ch ®©y trªn 3.000 n¨m.
C¸c ®Æc tÝnh cña h¹t tiªu ®· khiÕn mÆt hµng gia vÞ nµy kh«ng nh÷ng trë
thµnh mét trong yÕu tè cÇn thiÕt trong nghÖ thuËt Èm thùc cña thÕ giíi hiÖn
®¹i ngµy nay, mµ cßn ®îc øng dông trong dîc phÈm.ë níc ta, thêi gian gÇn
®©y, c©y hå tiªu ®ang dÇn chiÕm u thÕ trong m« h×nh kinh tÕ vên trang tr¹i v×
lîi Ých kinh tÕ mang l¹i cao h¬n so víi c¸c lo¹i c©y trång kh¸c nh: cµ phª,
®iÒu, cao su (cao h¬n 1,5 lÇn). HiÖn hå tiªu tËp trung nhiÒu ë c¸c tØnh phÝa
nam nh: B×nh Phíc 8.246 ha; §¾c L¾c 8.000 ha; Bµ Ri¹-Vòng Tµu 4.720 ha;
Gia Lai 2.000 ha; §ång Lai 4.370 ha; B×nh ThuËn 1.730 ha; Qu¶ng TrÞ
2.025 ha; B×nh D¬ng 890 ha; Kiªn Giang 898 ha; T©y Ninh 894 ha; L©m
§ång 383 ha vµ mét sè tØnh kh¸c nh: Qu¶ng B×nh, Phó Yªn, Qu¶ng ng·i, TP
Hå ChÝ Minh, B×nh §Þnh, Kh¸nh Hoµ, Kon Tum… còng ph¸t triÓn m¹nh c©y
hå tiªu, ®a tæng diÖn tÝch c©y tiªu trong c¶ níc hiÖn lªn 50.000 ha, mét con
sè kh¸ lín. Tuy nhiªn, ngµnh s¶n xuÊt hå tiªu cßn ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n
do ngêi s¶n xuÊt ®a sè lµ c¸c hé n«ng d©n nhá, vèn Ýt nªn viÖc ®Çu t ch¨m
sãc còng nh b¶o qu¶n sau thu ho¹ch cßn nhiÒu h¹n chÕ. Díi ®©y lµ kÕt qu¶
cô thÓ vÒ s¶n xuÊt h¹t tiªu.
B¶ng sè 4: T×nh h×nh s¶n xuÊt h¹t tiªu cña ViÖt Nam thêi kú 1996 – 2003
§/v: DT:1.000 ha; SL: 1.000 tÊn
N¨m
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
DiÖn tÝch
S¶n lîng
7,4
9,8
12,8
17,6
27,9
36,1
47,8
50,0
10,5
13,0
15,9
31,0
39,2
60,0
80,0
88,0
Nguån: Tæng côc thèng kª, 2001 - 2003 ®¸nh gi¸ cña hiÖp héi hå tiªu VN
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
12
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
* ChÕ biÕn :
HÇu hÕt h¹t tiªu sau khi thu ho¹ch tõ ngêi n«ng d©n ®Òu ®îc ph¬i vµ
cÊt gi÷ theo ph¬ng ph¸p truyÒn thèng (ph¬i kh« tù nhiªn trong bãng r©m)
nªn chÊt lîng kh«ng ®Òu. Do vËy, sù ®Çu t ®ång bé vÒ s©n ph¬i, m¸y sÊy
hoÆc b¶o qu¶n ®óng quy tr×nh lµ rÊt cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay còng
chØ cã mét sè c«ng ty cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ mét vµi c«ng ty ViÖt Nam
®Çu t vµo thiÕt bÞ chÕ biÕn tiªn tiÕn ®Ó sö lý h¹t tiªu x« thµnh h¹t tiªu cã chÊt
lîng cao víi c«ng xuÊt chØ ®¶m b¶o ®îc kho¶ng 30% tæng s¶n lîng h¹t tiªu
xuÊt khÈu trong c¶ níc. Nh vËy, ®©y ®ang lµ lÜnh vùc bá ngá cho ngµnh hå
tiªu ViÖt Nam trong viÖc ph¸t triÓn mét ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn nh»m
®¸p øng nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng kh¾t khe h¬n vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm
cña thÞ trêng còng nh sù ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm tõ h¹t tiªu.
1.2. Nhãm gia vÞ cã chøa tinh dÇu( quÕ, håi, gõng, nghÖ, ít, tái ).
* S¶n xuÊt :
Nh÷ng n¨m 80 lµ thêi kú nhãm hµng nµy ph¸t triÓn m¹nh vÒ diÖn tÝch.
C¶ níc thêi gian ®ã cã s¶n lîng trªn 10.000 tÊn quÕ thanh (tËp trung ë Yªn
B¸i, L¹ng S¬n vµ Qu¶ng Nam – Qu¶ng Ng·i ); 5.000 tÊn håi (chñ yÕu ë
L¹ng S¬n, Qu¶ng Ninh , Cao B»ng ); tái, gõng, nghÖ ®îc trång nhiÒu t¹i c¸c
tØnh ®ång b»ng s«ng Hång, ®Æc biÖt lµ tái vµ ít víi s¶n lîng hµng chôc ngµn
tÊn sÊy kh«. Nhng tõ n¨m 1990 trë l¹i ®©y, do thÞ trêng tiªu thô bÞ co hÑp,
nªn c¸c lo¹i c©y gia vÞ trªn ®· bÞ thay thÕ b»ng c¸c lo¹i c©y kh¸c. Nh÷ng ®Þa
ph¬ng tríc ®©y cã vïng tËp trung lín vÒ tái, ít, nghÖ nh: Hng Yªn, H¶i D¬ng, Th¸i B×nh, H¶i Phßng, nay ®· chuyÓn sang canh t¸c rau, cñ vô ®«ng nh
cµ chua, b¾p c¶i, da chuét …
* ChÕ biÕn :
Nhãm hµng gia vÞ trªn ®îc xuÊt khÈu díi d¹ng ph¬i, sÊy kh« (bét, th¸i
l¸t hoÆc nguyªn qu¶ nh ít). C«ng nghÖ chÕ biÕn chñ yÕu lµ thñ c«ng theo ph¬ng ph¸p truyÒn thèng. Do vËy, chÊt lîng cha cao vµ kh«ng æn ®Þnh. §©y lµ
®iÓm yÕu khiÕn nhãm hµng nµy kh«ng cã søc c¹nh tranh trong c¬ chÕ thÞ trêng, nhÊt lµ ®èi víi c¸c mÆt hµng cïng lo¹i cña Trung Quèc. Ch¼ng h¹n tái
ViÖt Nam tuy th¬m vµ hµm lîng tinh dÇu cao h¬n tái Trung Quèc 1,5 lÇn nhng do cñ bÐ, n¨ng suÊt thÊp, nhiÒu tÐp vôn nªn khi chÕ biÕn, c¸c l¸t tái hay
bÞ vì vôn, mµu s¾c tèi, gi¸ thµnh cao gÊp gÇn 2 lÇn tái Trung Quèc nªn dÇn
mÊt kh¸ch hµng( hiÖn tái l¸t sÊy kh« Trung Quèc gi¸ thµnh 550USD/ tÊn,
VN lµ 900 - 1.000USD/ tÊn). T¬ng tù, mÆt hµng ít còng vËy. ít bét Trung
Quèc mµu s¾c ®á t¬i, rÊt hÊp dÉn vµ gi¸ rÎ h¬n ít bét ViÖt Nam kho¶ng 15 20 USD/ tÊn, trong khi ít bét kh« cña ViÖt Nam thêng cã lÉn nh÷ng s¾c
thÉm, xØn mµu vµ dÔ mèc mÆc dï gi÷ ®îc ®é cay ®Æc trng nhng khã hÊp dÉn
kh¸ch hµng.
2. T×nh h×nh xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam.
2.1. Kh¸i qu¸t chung t×nh h×nh xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam.
ViÖt Nam n»m trong sè c¸c níc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ truyÒn
thèng cña thÕ giíi. Trong thêi gian qua, víi sù bïng næ s¶n xuÊt h¹t tiªu,
ViÖt Nam ®· trë thµnh mét trong ba níc s¶n xuÊt vµ cung cÊp h¹t tiªu ®en
lín nhÊt ra thÞ trêng thÕ giíi. Víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c lo¹i gia vÞ
gåm: h¹t tiªu ®en, quÕ, håi, gõng, nghÖ nh÷ng n¨m 1999 - 2000 ë møc 147158 triÖu USD/ n¨m, ViÖt Nam ®· lµ mét trong nh÷ng níc cung cÊp gia vÞ
chÝnh cña thÕ giíi, nÕu so víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu gia vÞ cña thÕ giíi
lµ kho¶ng 2,3-2,6 tû USD/n¨m th× ViÖt Nam chiÕm thÞ phÇn kho¶ng 6,0-6,3%.
Cßn nÕu so s¸nh víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ 11,54 tû
USD (1999) vµ 14,45 tû USD (2000) th× xuÊt khÈu gia vÞ chiÕm kho¶ng 1,31,6%. Nh vËy, lîi thÕ so s¸nh hiÓn thÞ cña ViÖt Nam trong xuÊt khÈu gia vÞ
lµ rÊt cao (4,6-5,5).
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
13
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
Trong thêi gian 1996 - 2000, xuÊt khÈu c¸c gia vÞ chÝnh cña ViÖt Nam
®· t¨ng tõ 52,33 triÖu USD lªn 158 triÖu USD tøc lµ t¨ng gÊp 3,3 lÇn, nhÞp
®é t¨ng xuÊt khÈu trung b×nh hµng n¨m ®¹t xÊp xØ 25% ®a tû träng xuÊt
khÈu cña nhãm gia vÞ trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu chung cña ®Êt níc lªn
trªn 1%. T×nh h×nh cô thÓ xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam ®îc thÓ hiÖn qua
(B¶ng sè 5).
B¶ng sè 5: xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam thêi kú 1996 - 2000
§¬n vÞ: 1000 USD
M· sè HS Lo¹i gia
1996
1997
1998
1999
2000
vÞ
0904.11.00
46.440,2
65.658,1
64.957,7
139.070,6
146.281.0
0906.10.00
H¹t tiªu
®en
QuÕ
3.639,9
4.415,4
3.760,6
4.493,7
5.253,0
0909.10.00
Håi
1.829,7
1.741,8
306,3
1.981,9
6.761.8
0910.10.00
Gõng
415,0
558,1
540,3
1.597,6
206,1
0910.30.00
NghÖ
5,6
6,8
63,2
6,4
18,9
Tæng 5 lo¹i gia vÞ
52.384,4
72.380,2
69.629,1
147.150,2
158.250,8
NhÞp ®é t¨ng qua n¨m %
Tæng xk cña ViÖt nam
Tû träng (%) XK gia vÞ
trong xuÊt khÈu chung
7.225.950
0,7
+38,2
9.185.000
0,8
-3,8
9.360.300
0,7
+111,3
11.540.000
1,3
+7,5
14.488.677
1,1
Nguån: Tæng côc thèng kª ViÖt Nam 1996 - 2000.
Còng qua B¶ng Sè 5, chóng ta thÊy xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam chñ
yÕu lµ xuÊt khÈu h¹t tiªu, tû träng ¸p ®¶o (88 - 92%) vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu
t¨ng liªn tôc hµng n¨m thêi gian 1996 -2000 cña h¹t tiªu ®· gãp phÇn quyÕt
®Þnh lµm t¨ng xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam thêi gian qua.
2.2. T×nh h×nh xuÊt khÈu h¹t tiªu cña ViÖt Nam.
ViÖt Nam s¶n xuÊt tiªu ®en lµ chñ yÕu. Tiªu thô néi ®Þa chØ 5-10%
tæng s¶n lîng s¶n xuÊt hµng n¨m, trªn 90% tham gia vµo mËu dÞch thÕ giíi.
Khèi lîng xuÊt khÈu h¹t tiªu cña ViÖt Nam kh«ng ngõng t¨ng trong nh÷ng
n¨m qua: N¨m 1998 c¶ níc xuÊt khÈu 15 ngµn tÊn, chiÕm kho¶ng 8% tæng
khèi lîng mËu dÞch thÕ giíi. Nhng chØ sau 3 n¨m (2001) khèi lîng tiªu xuÊt
khÈu ®¹t 57 ngµn tÊn, chiÕm 25% mËu dÞch tiªu cña thÕ giíi, trë thµnh quèc
gia ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu h¹t tiªu ®en. N¨m 2002 c¶ níc xuÊt khÈu 78 ngµn
tÊn, chiÕm gÇn 30% tæng khèi lîng mËu dÞch thÕ giíi; dù kiÕn ®¹t tõ 80-100
ngµn tÊn trong c¸c n¨m 2003 - 2005.
B¶ng sè 6: KÕt qu¶ xuÊt khÈu mÆt hµng hå tiªu thêi kú 1996 - 2002
§/v: KL: 1.000 tÊn; GT: triÖu USD
C¸c n¨m
ChØ tiªu
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Khèi lîng
25,3
24,7
15,1
34,8
37,0
57,0
78,2
Gi¸ trÞ
46,7
67,2
64,5 137,3 145,9
91,2
109,3
Nguån: 1996 - 2000 Tæng côc thèng kª; 2001 - 2002 Tæng côc H¶i quan
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
14
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
HiÖn cã trªn 30 quèc gia nhËp khÈu s¶n phÈm h¹t tiªu ViÖt Nam (theo
HiÖp héi hå tiªu ViÖt Nam, s¶n phÈm tiªu cña níc ta ®· ®Õn víi thÞ trêng
tiªu dïng cña trªn 70 níc trªn thÕ giíi). Ngo¹i trõ n¨m 1998, khèi lîng xuÊt
khÈu h¹t tiªu t¨ng liªn tôc tõ n¨m 1995 ®Õn nay, nhanh nhÊt trong 4 n¨m
1999 - 2002, b×nh qu©n t¨ng 25%/ n¨m.
§Æc biÖt trong vµi n¨m gÇn ®©y, khèi lîng xuÊt khÈu trùc tiÕp tíi c¸c
thÞ trêng lín vµ khã tÝnh nh Hoa Kú, EU t¨ng nhanh: Tríc n¨m 2001 chØ
chiÕm tíi 10% tæng khèi lîng tiªu xuÊt khÈu hµng n¨m, n¨m 2002 ®¹t trªn
15%. C¸c níc cã khèi lîng nhËp khÈu s¶n phÈm h¹t tiªu cña ViÖt Nam
chiÕm tû träng lín trong n¨m võa qua gåm Hoa Kú: 11,2 ngµn tÊn (15%);
Hµ Lan: 10 ngµn tÊn (13%); Singapore: 8,2 ngµn tÊn (11%); CHLB §øc: 5,0
ngµn tÊn (6,5%). C¸c tiÓu V¬ng quèc ¶ rËp thèng nhÊt, Liªn bang Nga,
Trung Quèc nhËp víi khèi lîng tõ 2 ®Õn trªn 5 ngµn tÊn. Díi ®©y lµ c¬ cÊu
cña mét sè thÞ trêng chÝnh nh (B¶ng sè 7).
Gi¸ xuÊt khÈu h¹t tiªu cña ViÖt Nam biÕn ®éng theo gi¸ thÞ trêng thÕ
giíi. Theo tµi liÖu cña tæng côc thèng kª, thêi kú n¨m 1996 - 2000 gi¸ b×nh
qu©n ®¹t 3.345,8 USD/tÊn; cao nhÊt lµ n¨m 1998 víi møc 4.272 USD/tÊn.
N¨m 1999 - 2000 gi¶m xuèng díi 4.000 USD/tÊn. Do ¸p lùc cung tiÕp tôc vît cÇu nªn tõ n¨m 2001 ®Õn nay gi¸ xuÊt khÈu h¹t tiªu liªn tôc sôt gi¶m, tõ
1.600 USD/tÊn n¨m 2001 xuèng díi 1.400 USD/tÊn trong n¨m 2002.
GÝa xuÊt khÈu biÕn ®éng ¶nh hëng ®Õn gi¸ mua trong níc: n¨m 1998
gi¸ 42-46 ngµn ®ång/kg, lóc cao nhÊt n¨m 1999 lªn trªn 60-62 ngµn
®ång/kg, nhng cuèi n¨m 2000 gi¶m xuèng 37-38 ngµn ®ång/kg. N¨m 2001
gi¸ néi ®Þa chØ xung quanh 23-25 ngµn ®ång/kg vµ tiÕp tôc trît xuèng møc
20 ngµn ®ång/kg trong n¨m 2002. S¸u th¸ng ®Çu n¨m 2003 gi¸ mua hå tiªu
trong níc vµo kho¶ng 1.800 ®ång/kg vµ gi¸ xuÊt khÈu chØ trªn díi 1.350
USD/tÊn (FOB).
B¶ng sè 7: ThÞ trêng xuÊt khÈu h¹t tiªu cña ViÖt Nam
§¬n vÞ: KL: tÊn; TG: triÖu USD
N¨m 2001
N¨m 2002
C¸c thÞ trêng
Khèi lîng
TrÞ gi¸
Khèi lîng
TrÞ gi¸
B¾c Mü
3.291
5,67
11.811
17,82
Ch©u ©u
11.094
17,82
25.645
36,54
Ch©u ¸
29.020
45,34
27.066
36,38
Ch©u Phi vµ Nam Mü
3.399
6,40
2.906
4,07
Trung §«ng
3.228
5,47
4.199
5,55
C¸c vïng kh¸c
6.990
10,537
6.588
8,95
Tæng céng
57.022
91,237
78.155
109,31
Nguån: Tæng côc H¶i quan vµ HiÖp héi Hå tiªu ViÖt Nam
GÇn ®©y, mét sè ®Þa ph¬ng vïng §«ng Nam Bé chÕ biÕn h¹t tiªu tr¾ng
tõ h¹t tiªu ®en ®¹t chÊt lîng kh¸, gi¸ b¸n trong níc ®¹t trªn 30 ngµn
®ång/kg, gi¸ xuÊt khÈu 2.300 - 2400 USD/tÊn (FOB).
Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu h¹t tiªu, bíc ®Çu c¸c doanh nghiÖp ®·
thiÕt lËp ®îc kªnh xuÊt khÈu h¹t tiªu vµo mét sè thÞ trêng cã nhu cÇu lín,
më ra triÓn väng ph¸t triÓn s©u réng h¬n ®èi víi thÞ trêng h¹t tiªu thÕ giíi.
3. Nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ cña
ViÖt Nam.
3.1. DiÖn tÝch c©y trång kh«ng æn ®Þnh.
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
15
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
Nh ®· ph©n tÝch ë trªn, c¸c lo¹i c©y gia vÞ hÇu hÕt ®Òu t¨ng gi¶m theo
gi¸ c¶ thÞ trêng mµ kh«ng cã quy ho¹ch còng nh ®Þnh híng râ rµng. Ch¼ng
h¹n, thêi kú 1995 - 2000 h¹t tiªu xuÊt khÈu rÊt ®îc gi¸, nªn ®· kÝch thÝch
viÖc ph¸t triÓn diÖn tÝch c©y hå tiªu mét c¸ch å ¹t (hiÖn 50.000 ha - ®©y lµ
diÖn tÝch ®Õn n¨m 2010 theo kÕ ho¹ch). Theo ®ã s¶n xuÊt vµ sè lîng xuÊt
khÈu còng t¨ng m¹nh. NÕu nh n¨m 1998 ViÖt Nam míi xuÊt khÈu ®îc
18.000 tÊn h¹t tiªu, th× ®Õn n¨m 2002 níc ta ®· xuÊt khÈu ®îc 80.000 tÊn,
gÊp h¬n 4 lÇn, nhng gi¸ trÞ kim ng¹ch kh«ng t¨ng t¬ng øng do gi¸ xuÊt khÈu
gi¶m nhiÒu so víi c¸c n¨m 1995 - 1999. VÒ phÝa Nhµ níc còng muèn t¨ng
s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu trong khi cha tÝnh kü vÒ thÞ trêng vµ hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt. Do ®ã cha kiÓm so¸t chÆt chÏ sù t¨ng trëng diÖn tÝch trång vµ lîng h¹t
tiªu xuÊt khÈu.
3.2. ThiÕu dù b¸o chÝnh x¸c vÒ thÞ trêng.
Níc ta míi bíc vµo nÒn kinh tÕ thÞ trßng nªn c¶ níc, ngêi n«ng d©n vµ
c¸c nhµ chÕ biÕn, kinh doanh ®Òu cha cã kinh nghiÖm vµ rÊt yÕu trong c«ng
t¸c dù b¸o thÞ trêng. Doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu thÊy l·i lµ lµm,
sù nghiªn cøu chiÕn lîc l©u dµi cho thi trêng cßn yÕu. VÒ phÝa n«ng d©n,
phÇn lín lµ s¶n xuÊt nhá, tr×nh ®é th«ng tin cßn l¹c hËu, tiÕp xóc Ýt, gÆp
nhiÒu trë ng¹i trong t×m hiÓu thÞ trêng, nªn nhiÒu khi hä ph¸t triÓn s¶n xuÊt
theo kiÓu “phong trµo”, thÊy ngêi kh¸c lµm thu l·i lín lµ hä còng lµm theo,
kh«ng tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ l©u dµi còng nh sù æn ®Þnh cña mÆt hµng ®ã. VÝ dô,
tõ n¨m 1998, hÇu hÕt c¸c níc s¶n xuÊt hå tiªu ®Òu t¨ng rÊt m¹nh diÖn tÝch
c©y tiªu (trung b×nh tõ 30 - 40%/n¨m). Ngêi trång tiªu ViÖt Nam hÇu nh
kh«ng n¾m ®îc th«ng tin nµy, nªn cïng thêi gian nµy, diÖn tÝch trång tiªu
cña ta còng t¨ng nªn qu¸ nhanh. KÕt qu¶ lµ cung vît cÇu kh¸ lín (20-30%),
vµ ®¬ng nhiªn lµ gi¸ bÞ gi¶m m¹nh, g©y thiÖt h¹i cho ngêi s¶n xuÊt vµ c¶ nhµ
xuÊt khÈu.
3.3. ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm n«ng s¶n cßn h¹n chÕ.
Nhãm hµng gia vÞ thuéc lo¹i hµng n«ng s¶n ë ViÖt Nam, phô thuéc
nhiÒu vµo diÔn biÕn thêi tiÕt vµ nhiÒu yÕu tè kh¸c nªn nh÷ng n¨m ®îc mïa
th× gi¸ gi¶m, mÊt mïa th× gi¸ t¨ng. §Æc biÖt ®èi víi h¹t tiªu, rñi ro rÊt cao v×
sù biÕn ®éng gi¸ rÊt lín so víi nhiÒu lo¹i n«ng phÈm kh¸c nh g¹o, h¹t ®iÒu,
cao su…trong khi thêi gian qua, chÝnh s¸ch b¶o hiÓm cho ngµnh hµng h¹t
tiªu gÇn nh bÞ l·ng quªn. §©y còng chÝnh lµ yÕu tè khiÕn nhiÒu nhµ xuÊt
khÈu ViÖt Nam e ng¹i, kh«ng d¸m g¾n bã chÆt chÏ víi mÆt hµng nµy. Qua
kh¶o s¸t 4 doanh nghiÖp ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu h¹t tiªu trªn 10 triÖu
USD/n¨m ë Hµ néi, hä ®Òu cã chung mét quan ®iÓm: kh«ng ®Çu t lín vµo
nhãm hµng gia vÞ, nhÊt lµ h¹t tiªu. Lý do lµ ®é m¹o hiÓm cao, cã thÓ thu l·i
lín nhng còng cã thÓ mÊt nghiÖp v× mÆt hµng nµy. Ch¼ng h¹n, khi mua vµo
gÆp thêi ®iÓm gi¸ thÊp (kho¶ng 40.000 ®ång/kg), lóc xuÊt khÈu ®îc gi¸
(kho¶ng 120.000 ®ång/kg), lîi nhuËn thu vÒ lín. NÕu ngîc l¹i, thiÖt h¹i lªn
®Õn hµng chôc, thËm chÝ hµng tr¨m tû ®ång (tuú thuéc vµo khèi lîng hµng
xuÊt ®i), rÊt dÔ bÞ tr¾ng tay.
C¸c doanh nghiÖp ®ã còng cho biÕt r»ng, h¹t tiªu lµ mÆt hµng cã thÓ
dù tr÷ ®îc do quy tr×nh b¶o qu¶n kh«ng tèn kÐm vµ phøc t¹p nh mét sè hµng
n«ng s¶n kh¸c nh g¹o, cµ phª, nhng Ýt ai d¸m lµm. Nguyªn nh©n l¹i vÉn lµ
gi¸ c¶ t¨ng gi¶m thÊt thêng víi ®é chªnh lÖch qu¸ lín (lªn xuèng tõ 15-20
USD/tÊn, thËm chÝ cã thêi ®iÓm 100 - 200 USD/tÊn, trong khi mÆt hµng g¹o
xuÊt khÈu møc chªnh lªn xuèng chØ 2-3 USD/tÊn).
Trªn thùc tÕ, hiÖn c¸c c«ng ty b¶o hiÓm kh«ng mÆn mµ l¾m víi lÜnh
vùc s¶n xuÊt n«ng s¶n nãi chung vµ hµng gia vÞ nãi riªng. T¹i ViÖt Nam,
hiÖn chØ cã mét c«ng ty lµ Groupama (100% vèn níc ngoµi, nhËn giÊy phÐp
tõ cuèi n¨m 2001) kinh doanh c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm thuéc lÜnh vùc n«ng
nghiÖp, n«ng th«n.Nhng ph¹m vi rñi ro ®îc b¶o hiÓm còng cßn h¹n chÕ, chñ
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
16
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
yÕu lµ nh÷ng rñi ro cã thÓ kiÓm so¸t ®îc hoÆc x¶y ra víi tÇn suÊt rÊt thÊp.
Nh×n chung, ë ViÖt Nam hiÖn cha cã quü b¶o hiÓm vÒ n¨ng suÊt c©y trång
còng nh vÒ gi¸ c¸c mÆt hµng. Thêi gian qua, Nhµ níc ®· cã mét sè chÝnh
s¸ch ®Ó b¶o hiÓm vµ trî gi¸ cho mét sè hµng n«ng s¶n nhng míi tËp trung
vµo c¸c mÆt hµng nh g¹o cµ phª lµ hai mÆt hµng ®îc ®¸nh gi¸ cã gi¸ trÞ kim
ng¹ch lín, trùc tiÕp ¶nh hëng tíi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña nhiÒu hé n«ng
d©n. Cßn mÆt hµng h¹t tiªu xuÊt khÈu, tõ n¨m 2002 b¾t ®Çu ®îc hëng chÝnh
s¸ch xuÊt khÈu 100 ®ång/1 USD. Nhng theo c¸c doanh nghiÖp, møc thëng
nµy kh«ng ®ñ bï ®¾p sù thua lç khi gi¶m gi¸.
Tuy nhiªn theo thêi gian, h¹t tiªu ®· trë thµnh mét trong sè 6 mÆt
hµng xuÊt khÈu n«ng s¶n chñ lùc cña ViÖt Nam (bao gåm: g¹o, cµ phª, cao
su, h¹t ®iÒu, h¹t tiªu vµ rau qu¶), ®ång thêi theo ®Ò nghÞ cña HiÖp héi hå tiªu
ViÖt Nam, ngµy 20/5/2003, Bé Tµi chÝnh ®· cã c«ng v¨n ®ång ý thµnh lËp
quü b¶o hiÓm xuÊt khÈu hå tiªu. Quü cã t c¸ch ph¸p nh©n, con dÊu riªng vµ
do Bé tµi chÝnh qu¶n lý. §èi tîng tham gia quü nµy cã thÓ më réng ra c¸c
doanh nghiÖp cha ph¶i lµ thµnh viªn cña hiÖp héi. Møc thu phÝ tham gia ®îc
tÝnh kh«ng qu¸ 0,6% doanh thu xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp, riªng n¨m
2003 lµ 0,25%.
3.4. Cha cã hîp ®ång bao tiªu s¶n phÈm hoÆc tÝnh kh¶ thi trong
thùc hiÖn hîp ®ång cßn thÊp gi÷a ngêi s¶n xuÊt vµ doanh nghiÖp xuÊt
khÈu.
PhÇn lín viÖc mua c¸c mÆt hµng gia vÞ trong níc c¸c doanh nghiÖp
®Òu th«ng qua c¸c ®Çu mèi t nh©n nªn cßn bÞ ®éng nhiÒu vÒ sè lîng vµ gi¸
c¶. Hîp ®ång cã thÓ ®îc ký kÕt, nhng viÖc ph¸ vì hîp ®ång bÞ x¶y ra thêng
xuyªn do t¸c ®éng cña nhiÒu ®èi t¸c theo kiÓu: ai tr¶ gi¸ cao h¬n th× b¸n cho
ngêi ®ã.
Ph©n tÝch râ h¬n biÖn ph¸p nµy thùc sù cha ph¸t huy t¸c dông trong
s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu bëi 3 lý do.
Thø nhÊt lµ s¶n xuÊt hµng gia vÞ cña ViÖt Nam cßn kh¸ manh món. §Ó
cã ®ñ hµng ho¸, trong nhiÒu trêng hîp doanh nghiÖp ph¶i ký hîp ®ång vµ
theo dâi tiÕn ®é thùc hiÖn hîp ®ång cña rÊt nhiÒu hé n«ng d©n, ®ßi hái nhiÒu
thêi gian vµ chi phÝ.
Thø hai, doanh nghiÖp chØ cã thÓ ký hîp ®ång dµi h¹n víi ngêi s¶n
xuÊt khi hä cã ®Çu ra æn ®Þnh. Trong khi bèi c¶nh kinh doanh nhiÒu biÕn
®éng nh hiÖn nay, viÖc cã ®Çu ra æn ®Þnh rÊt Ýt. §· thÕ trªn thùc tÕ thêng x¶y
ra chuyÖn ngêi s¶n xuÊt (hé n«ng d©n) kh«ng thùc hiÖn ®óng theo hîp ®ång
®· cam kÕt, s¶n xuÊt hµng kh«ng ®óng chÊt lîng, hoÆc tõ chèi giao hµng cho
doanh nghiÖp ®Ó b¸n th¼ng ra thÞ trêng khi thÊy gi¸ cao h¬n, bá qua nh÷ng
®Çu t ®· nhËn tríc cña doanh nghiÖp nh gièng, c¸ch thøc ch¨m sãc, ph©n
bãn, khiÕn nhiÒu doanh nghiÖp bÞ thua thiÖt hµng tr¨m triÖu ®ång, vµ kh«ng
cã hµng ®Ó giao cho ®èi t¸c dÉn ®Õn mÊt b¹n hµng.
3.5. ë thÕ bÞ ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh.
MÆc dï lµ níc ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu h¹t tiªu nhng ho¹t ®éng
cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong lÜnh vùc nµy cßn bÞ phô thuéc nhiÒu
vµo biÕn ®éng gi¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu h¹t
tiªu ViÖt Nam vÒ tæng thÓ cha ®ñ søc chi phèi thÞ trêng quèc tÕ, kh«ng t¹o ®îc thÕ chñ ®éng. Theo c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng gia vÞ, nguyªn
nh©n lµ do ViÖt Nam chñ yÕu lµ xuÊt nguyªn liÖu th«, cha x©y dùng mét th¬ng hiÖu riªng cho hµng gia vÞ ViÖt Nam, cha cã c«ng nghiÖp chÕ biÕn h¹t
tiªu t¬ng xøng víi tÇm vãc cña m×nh.
3.6. ThiÕu c¸c c¬ së chÕ biÕn.
MÆc dï ®· ®îc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu víi sè lîng lín nhng ViÖt Nam
®ang thiÕu c¸c c¬ së chÕ biÕn hµng gia vÞ, nhÊt lµ h¹t tiªu lªn chóng ta chØ
xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«. Vµi n¨m gÇn ®©y, Vinafimex (Tæng c«ng ty xuÊt
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
17
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
nhËp khÈu n«ng s¶n thùc phÈm) cã quan hÖ víi mét ®èi t¸c níc ngoµi cho ra
®êi mét c¬ së chÕ biÕn h¹t tiªu s¹ch xuÊt khÈu, ®· n©ng ®îc gi¸ xuÊt khÈu
lªn 20% so víi xuÊt th«, nhng sè lîng cha nhiÒu (míi chiÕm 30% tæng lîng
h¹t tiªu xuÊt khÈu hµng n¨m cña níc ta). Mét sè doanh nghiÖp phÝa B¾c
còng cã ý tëng t×m ®èi t¸c liªn doanh nh»m x©y dùng nhµ m¸y chÕ biÕn h¹t
tiªu t¹i phÝa Nam cho tiªu dïng néi ®Þa vµ xuÊt khÈu (tiªu xay) nhng sau khi
t×m hiÓu hä cho r»ng chi phÝ qu¸ tèn kÐm, nhÊt lµ trong viÖc x©y dùng th¬ng
hiÖu cho mÆt hµng mµ hiÖu qu¶ cuèi cïng khã ®¹t ®îc (rñi ro nhiÒu), trong
khi xuÊt khÈu nguyªn liÖu th« dÔ h¬n nhiÒu. V× vËy, hiÖn trong thÞ trêng néi
®Þa, h¹t tiªu xay ®ãng thµnh lä nhá b¸n víi gi¸ rÎ (2.000 – 8.000 ®ång/lä)
®îc b¸n kh¸ ch¹y, nhng lµ hµng cña Trung Quèc.
4. Ph©n tÝch c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¸c nguy c¬ vµ c¬ héi
xuÊt khÈu gia vÞ cña ViÖt Nam.
4.1. §iÓm m¹nh:
VÒ chÊt lîng: H¬ng vÞ tèt, cã ®é ®Ëm, hiÖn cã kho¶ng 20% lîng tiªu
xuÊt khÈu ®· ®¶m b¶o chÊt lîng tiªu s¹ch cña ASTA, XuÊt khÈu sang EU vµ
Mü.
VÒ gi¸ c¶: Cã søc c¹nh tranh vÒ gi¸ so vèi s¶n phÈm cña c¸c ®èi thñ
c¹nh tranh do ®iÒu kiÖn canh t¸c thuËn lîi, n¨ng suÊt cao, gi¸ thµnh s¶n xuÊt
thÊp (®Æc biÖt lµ h¹t tiªu).
VÒ ph¬ng thøc thanh to¸n: Bu«n b¸n chÝnh ng¹ch thanh to¸n chñ yÕu
theo ph¬ng thøc L/C nªn ®¶m b¶o ch¾c ch¾n trong viÖc thu tiÒn hµng, nhng
khèi lîng bu«n b¸n tiÓu ng¹ch vÉn lín vµ nh÷ng rñi ro trong thanh to¸n tiÒn
hµng cßn lín.
VÒ ph¬ng thøc kinh doanh: §· më réng m¹ng líi xuÊt khÈu trùc tiÕp
sang c¸c thÞ trêng ch©u ¢u vµ Mü.
VÒ c¸c biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch khuÕch tr¬ng xuÊt khÈu: §· cã nhiÒu
nç lùc trong nh÷ng n¨m qua cña nhµ níc vµ doanh nghiÖp nh»m t×m kiÕm vµ
më réng thÞ trêng xuÊt khÈu...
4.2. §iÓm yÕu:
VÒ chÊt lîng: kh«ng ®ång ®Òu, s¶n xuÊt ph©n t¸n, s¶n phÈm ®¹t tiªu
chuÈn chÊt lîng cao cha nhiÒu, cßn nhiÔm bÈn gia vÞ, d¹ng s¶n phÈm xuÊt
khÈu cßn ®¬n gi¶n, cha cã nhiÒu s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao xuÊt
khÈu...
VÒ gi¸ c¶: Gi¸ c¶ xuÊt khÈu cßn thÊp so víi gi¸ quèc tÕ do cha cã
nhiÒu kinh nghiÖm trong kinh doanh vµ do c¹nh tranh thiÕu lµnh m¹nh (tæ
chøc nguån hµng, ph¬ng thøc thu gom, b¸n hµng cha tèt...)
VÒ ph¬ng thøc thanh to¸n: Do thiÕu linh ho¹t trong ph¬ng thøc thanh
to¸n vµ kinh doanh nªn cha x©y dùng ®îc quan hÖ ®èi t¸c bÒn v÷ng ®Ó më
réng vµ th©m nhËp m¹nh mÏ h¬n vµo thÞ trêng quèc tÕ.
VÒ ph¬ng thøc kinh doanh: XuÊt khÈu chñ yÕu vÉn qua trung gian nªn
h¹n chÕ trong viÖc n¾m b¾t ®îc nhu cÇu, thÞ hiÕu cña thÞ trêng ®Ó cã biÖn
ph¸p thÝch øng s¶n phÈm vµ ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
VÒ c¸c biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch khuÕch tr¬ng xuÊt khÈu: Kinh phÝ
cho xóc tiÕn xuÊt khÈu cña Nhµ níc vµ doanh nghiÖp cßn h¹n hÑp, n¨ng lùc
vµ kü n¨ng xóc tiÕn xuÊt khÈu vµ marketing xuÊt khÈu cßn h¹n chÕ.
4.3. C¬ héi:
ThÞ trêng gia vÞ thÕ giíi cßn cã ®iÒu kiÖn më réng do ngµnh c«ng
nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm cßn tiÕp tôc ph¸t triÓn, ®Æc biÖt thÞ trêng c¸c níc
®ang ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã ngµnh dÞch vô nhµ hµng vµ tiªu thô gia ®×nh
vÉn tiÕp tôc t¨ng nhu cÇu vÒ gia vÞ.
ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh rÊt lín trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ
nh tiªu, quÕ...
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
18
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
Gia vÞ ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn t¨ng cêng th©m nhËp thÞ trêng c¸c níc
nhËp khÈu gia vÞ lín nh Mü, EU, NhËt b¶n, Trung §«ng, Trung quèc… nhê
t¸c ®éng cña viÖc t¨ng cêng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
ViÖc gia nhËp Céng ®ång H¹t tiªu Quèc tÕ (IPC) hiÖn nay mµ trong t¬ng lai sÏ lµ Céng ®ång Gia vÞ Quèc tÕ sÏ gióp chóng ta t¨ng cêng phèi hîp
víi c¸c níc s¶n xuÊt, xuÊt khÈu lín kh¸c ®Ó duy tr× ph¸t triÓn æn ®Þnh cña thÞ
trêng, ®¶m b¶o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, xuÊt khÈu gia vÞ cña ®Êt níc…
4.4. Th¸ch thøc:
Tèc ®é t¨ng trëng cña thÞ trêng gia vÞ thÕ giíi kh«ng lín . H¬n n÷a,
thÞ trêng gia vÞ thÕ giíi hÇu nh ®· æn ®Þnh,…
ThÞ trêng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cha æn ®Þnh vµ cha v÷ng ch¾c.
C¹nh tranh xuÊt khÈu gia vÞ trªn thÕ giíi ngµy cµng khèc liÖt; So s¸nh
víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th× chóng ta kÐm hä vÒ mÆt thùc tiÔn kinh doanh
vµ cha cã c¸c ch¬ng tr×nh xóc tiÕn gia vÞ hiÖu qu¶ ë níc ngoµi.
Yªu cÇu cña c¸c thÞ trêng nhËp khÈu gia vÞ ngµy cµng cao vµ c¸c tiªu
chuÈn ®èi víi søc khoÎ vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu,
chóng ta cha cã kinh nghiÖm ®èi phã víi c¸c hµng rµo b¶o hé mËu dÞch cña
c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn.
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
19
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
NguyÔn M¹nh Hng MSV 99D 454
nghiÖp
LuËn v¨n tèt
CH¦¥NG III
Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu gia vÞ cña ViÖt nam trong
thêi gian tíi
Nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2003 ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng gia vÞ cña ViÖt
Nam ®· cã phÇn ch÷ng l¹i do c¸c níc Trung ®«ng vµ c¸c tiÓu V¬ng quèc ¶
rËp cã nhiÒu biÕn ®éng do cuéc chiÕn I-r¾c. Tuy nhiªn, víi sù phôc håi kinh
tÕ trong khu vùc sau chiÕn tranh, mÆt hµng gia vÞ vÉn cã nhiÒu c¬ héi ®Ó
th©m nhËp vµ më réng thÞ phÇn tíi c¸c thÞ trêng nµy. MÆt kh¸c xu híng dïng
nhãm hµng gia vÞ nµy trong chÕ biÕn dîc phÈm ®ang lan nhanh sang c¸c níc
ch©u Mü. Ngay t¹i thÞ trêng trong níc, gõng, nghÖ, quÕ, håi hiÖn kh«ng ®ñ
cung cho cÇu. Theo héi Dîc ViÖt Nam, hiÖn c¸c nhµ s¶n xuÊt thuèc ®«ng dîc ViÖt Nam mçi n¨m ph¶i nhËp khÈu tõ Trung Quèc hµng ngh×n tÊn gõng
vµ hoa håi. §©y lµ c¬ së ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu gia vÞ
trong thêi gian tíi.
Tuy nhiªn, víi thùc tÕ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nhãm hµng nµy trong
nh÷ng n¨m qua, ChÝnh phñ cïng ngµnh gia vÞ cÇn cã nh÷ng ®Þnh híng, biÖn
ph¸p thiÕt thùc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ trong xuÊt khÈu hµng gia vÞ.
I. Mét sè ®Þnh híng ph¸t triÓn gia vÞ cña ViÖt Nam trong thêi
gian tíi.
1. Trong s¶n xuÊt.
DiÖn tÝch c©y trång ph¶i cã ®Þnh híng râ rµng vµ æn ®Þnh. ViÖc ph¸t
triÓn diÖn tÝch c¸c lo¹i c©y gia vÞ, ®Æc biÖt lµ hå tiªu cÇn xoay quanh h¹t
nh©n quan träng nhÊt ®ã lµ nhu cÇu cña thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ (mÆt
b»ng, chñng lo¹i, sè lîng, chÊt lîng). Kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng hiÖn nay lµ ch¹y
theo sè lîng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khñng ho¶ng thõa, g©y ¸p lùc h¹ gi¸ hoÆc
gieo trång mét c¸ch tù ph¸t, ®Ó khi gi¸ xuèng th× chÆt tiªu trång c©y kh¸c,
khi thÊy gi¸ lªn bá c©y kh¸c trång tiªu.
Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò gièng: ViÖc ph¸t triÓn hå tiªu trong nh÷ng n¨m tíi
ph¶i g¾n víi nhu cÇu thÞ trêng, gi÷ ®îc ch÷ tÝn ®èi víi kh¸ch hµng. Kh¸ch
hµng nµo còng ®ßi hái chÊt lîng cao, æn ®Þnh. Gièng tèt lµ mét trong nh÷ng
yÕu tè quyÕt ®Þnh chÊt lîng hµng ho¸.
øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt nh: kü thuËt
canh t¸c, gièng, phßng dÞch bÖnh, b¶o vÖ m«i trêng… nh»m n©ng cao n¨ng
suÊt, chÊt lîng cho gia vÞ xuÊt khÈu.
2. Trong chÕ biÕn, b¶o qu¶n.
Ph¸t triÓn c«ng nghÖ sau thu ho¹ch: S¶n phÈm gia vÞ xuÊt khÈu cña
ViÖt Nam hiÖn nay cha cã t¸c ®éng cña c«ng nghÖ sau thu ho¹ch (ph¬i sÊy,
b¶o qu¶n, ph©n lo¹i, s¬ chÕ, chÕ biÕn, bao b×, ®ãng gãi). V× vËy, tû lÖ hao hôt
cao, chÊt lîng kh«ng ®Òu, gi¸ c¶ thÊp. §Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña lo¹i
s¶n phÈm nµy, c¸c ngµnh, c¸c cÊp, c¸c doanh nghiÖp cÇn quan t©m c¶ vÒ
chÝnh s¸ch, ®Çu t vèn, khoa häc c«ng nghÖ vµ c¸n bé khoa häc kü thuËt cho
c¸c ho¹t ®éng nµy.
§Çu t kh©u chÕ biÕn s¶n phÈm: Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn bao
gåm c¶ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ gi¶n ®¬n lµ yªu cÇu cÊp thiÕt ®Ó n©ng cao gi¸
trÞ gia t¨ng vµ søc Ðp tiªu thô theo mïa vô. §ång thêi xóc tiÕn ®Çu t x©y
dùng c¸c nhµ m¸y hiÖn ®¹i, ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ; TriÓn khai ch¬ng tr×nh
chÕ biÕn hå tiªu s¹ch, gi¶m thiÓu viÖc xuÊt khÈu h¹t th«. Cã chÝnh s¸ch hç
trî ngêi s¶n xuÊt mua m¸y mãc thiÕt bÞ sÊy, b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn quy m«
nhá.
X©y dùng kho b¶o qu¶n, chÕ biÕn hµng gia vÞ: C¶i t¹o vµ x©y dùng
míi hÖ thèng kho b¶o qu¶n, n©ng c«ng suÊt kho chøa ®¸p øng nhu cÇu b¶o
qu¶n hµng g¾n liÒn víi diÖn tÝch trång. T¹o ®iÒu kiÖn cao h¬n trong viÖc vay
Khoa Th¬ng m¹i
doanh
20
Trêng §H Qu¶n lý & Kinh
- Xem thêm -
.DOC 
29 
117 
104 
