Tài liệu Xk chè

PhÇn I: lêi më ®Çu Mang ¶nh hëng cña tÝnh chÊt kinh tÕ thÞ trêng, nÒn n«ng nghiÖp níc ta chuyÓn dÇn tõ tù cung tù cÊp sang s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ víi s¶n lîng vµ chÊt lîng ngµy cµng ®îc n©ng cao, c¶i thiÖn râ rÖt. Song song víi viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ lµ më réng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng ®Çu ra cho c¸c mÆt hµng nµy.Híng ®i quan träng cña ®æi míi vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp - n«ng th«n chÝnh lµ chiÕm lÜnh thÞ trêng trong níc, më réng vµ n©ng cao vÞ thÕ trªn thÞ trêng xuÊt khÈu cho c¸c mÆt hµng n«ng s¶n phÈm - môc ®Ých cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §¸nh gi¸ chung mÆt hµng n«ng s¶n phÈm xuÊt khÈu cña níc ta ®ang tõng bíc kh¼ng ®Þnh ®îc lîi thÕ so s¸nh víi xuÊt ph¸t ®iÓm ViÖt Nam lµ mét níc n«ng nghiÖp.VÞ trÝ sè mét sÏ dµnh cho xuÊt khÈu g¹o - ®øng thø hai vÒ tr÷ lîng xuÊt khÈu trªn thÕ giíi chØ sau Th¸i Lan. Nhng bªn c¹nh ®ã, chÌ víi ®Æc thï lµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ thæ nhìng níc ta høa hÑn sÏ mang l¹i mét nguån lîi kh«ng nhá. Kh«ng gièng nh g¹o, nhu cÇu sö dông chÌ lµ phæ biÕn trªn thÕ giíi kh«ng ph©n chia theo vïng ®Þa lý, t«n gi¸o mµ chØ cã sù kh¸c biÖt vÒ chÊt lîng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh duy nhÊt. N¾m b¾t ®îc ®iÒu nµy, chóng ta ®· x¸c ®Þnh ®îc phíng híng vµ biÖn ph¸p ®Ó cã thÓ khai th¸c ®îc lîi thÕ vèn cã cña chÝnh m×nh. ChÝnh v× vËy trong lÇn viÕt ®Ò ¸n chuyªn ngµnh em ®· chän ®Ò tµi: XuÊt khÈu chÌ - híng ph¸t triÓn quan träng cña ngµnh chÌ ViÖt Nam. §Ò ¸n nµy ®îc hoµn thµnh víi sù gióp ®ì cña c« gi¸o - Th¹c sÜ Vò ThÞ Minh. Néi dung cña ®Ò tµi nµy gåm ba phÇn: Ch¬ng 1 : C¬ së lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam Ch¬ng 3: Ph¬ng híng vµ biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. phÇn II: néi dung ch¬ng 1: c¬ së lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu chÌ cña viÖt nam. I.vai trß xuÊt khÈu chÌ trong nÒn kinh tÕ quèC d©n. 1.Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ngµnh chÌ ViÖt Nam. Sau §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng, c¶ níc ta bíc vµo mét thêi kú ®æi míi. Sau khi tiÕn hµnh thµnh c«ng mét thö nghiÖm ë giai ®o¹n tríc nh: Liªn kÕt c«ng nguyÔn thu thuû - nn 42a n«ng nghiÖp (n¨m 1979 ra ®êi vµ ho¹t ®éng c¸c xÝ nghiÖp Liªn hiÖp c«ng n«ng nghiÖp - s¶n xuÊt chÌ ë trung du miÒn nói nh: Phó Thä, Yªn B¸i) c¶i tiÕn hÖ thèng s¶n xuÊt vµ tæ chøc qu¶n lý (1983 - 1986), n¨m 1987 ngµnh chÌ b¾t ®Çu bíc vµo mét giai ®o¹n tiÕn hµnh nh÷ng thö nghiÖm vµ ®æi míi kinh tÕ mét c¸ch c¨n b¶n vµ hÖ thèng. ChÌ lµ lo¹i c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy ®îc trång ë c¸c tØnh trung du vµ miÒn nói phÝa B¾c vµ L©m §ång. S¶n xuÊt trong nhiÒu n¨m qua ®· ®¸p øng ®îc nhu cÇu vÒ chÌ uèng cña nh©n d©n, ®ång thêi xuÊt khÈu ®¹t kim ng¹ch hµng triÖu USD hµng n¨m. Tuy cã nh÷ng thêi ®iÓm gi¸ chÌ thÊp lµm cho ®êi sèng ngêi lµm chÌ gÆp nhiÒu khã kh¨n nhng nh×n tæng thÓ c©y chÌ vÉn lµ c©y gi÷ vÞ trÝ quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, t¨ng thu nhËp cho mét bé phËn ®¸ng kÓ nh©n d©n ë c¸c vïng trung du, miÒn nói, vïng cao, vïng xa vµ gãp phÇn b¶o vÖ m«i sinh. V× vËy viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt chÌ lµ mét híng quan träng nh»m thóc ®Èy tèc ®é t¨ng trëng cña n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n níc ta. BiÓu 1: Lùc lîng s¶n xuÊt cña ngµnh chÌ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m 2000.2010 §¬n vÞ tÝnh: Ngh×n tÊn N¨m 2000 2001 2002* 2010* S¶n phÈm S¶n lîng chÌ bóp t¬i 30 450-500 S¶n lîng chÌ bóp kh« 12 58 150-180 XuÊt khÈu 55 40 56 110 Nguån: Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam, Ghi chó * sè íc tÝnh vµ dù b¸o DiÖn tÝch chÌ cña c¶ níc hiÖn nay chiÕm tû lÖ kh¸ lín, n¨m 1999 lµ 82 ngh×n ha chÌ, n¨m 2000 lµ 84 ngh×n ha chÌ. Trong ®ã diÖn tÝch kinh doanh chiÕm 65 ngh×n ha, diÖn tÝch trång míi lµ 2,2 ngh×n ha, diÖn tÝch kü thuËt c¬ b¶n lµ 12,6 ngh×n ha. S¶n lîng chÌ kh« xuÊt khÈu lµ 55 ngh×n tÊn n¨m 2000, ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 63 triÖu USD. N¨ng suÊt chÌ bóp t¬i n¨m 1999 lµ 4,46 tÊn/ ha. §ã lµ mét thµnh tùu ®¸ng kÓ cña ngµnh chÌ ViÖt Nam trong c«ng cuéc phñ xanh ®Êt trèng, ®åi nói träc, b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi nguyÔn thu thuû - nn 42a lao ®éng vµ lµm nghÜa vô quèc tÕ mµ ChÝnh phñ giao phã. N¨m 2001, xuÊt khÈu ®îc 40 ngµn tÊn ®¹t gi¸ trÞ lµ 70 triÖu USD, dù tÝnh n¨m 2002 sÏ xuÊt khÈu ®îc 56 ngµn tÊn. 2.VÞ trÝ cña ngµnh chÌ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. ChÌ lµ c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy, trång mét lÇn cho thu ho¹ch nhiÒu n¨m. Tuæi thä cña chÌ kÐo dµi 50 - 70 n¨m, c¸ biÖt nÕu ch¨m sãc tèt cã thÓ tíi hµng tr¨m n¨m. ChÌ ®· cã ë ViÖt Nam tõ hµng ngµn n¨m nay, mét sè c©y chÌ ë Suèi Giµng (NghÜa Lé) cã tuæi thä 300 - 400 n¨m. NhiÒu nhµ khoa häc cho r»ng ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng c¸i n«i cña c©y chÌ. ChÌ lµ thø níc uèng cã nhiÒu c«ng cô, võa gi¶i kh¸t, võa ch÷a bÖnh. Ngêi ta t×m thÊy trong chÌ cã tíi 20 yÕu tè vi lîng cã lîi cho søc khoÎ, vÝ dô cafein kÝch thÝch hÖ thÇn kinh trung ¬ng, tamin trÞ c¸c bÖnh ®êng ruét vµ mét sè axit amin cÇn thiÕt cho c¬ thÓ. ChÌ ®îc trång chñ yÕu ë trung du, miÒn nói vµ cã gi¸ trÞ kinh doanh t¬ng ®èi cao. Mét ha chÌ thu ®îc 5 - 6 tÊn chÌ bóp t¬i, cã gi¸ trÞ ngang víi mét ha lóa ë ®ång b»ng vµ gÊp 3 - 4 lÇn mét ha lóa n¬ng. V× vËy cã thÓ nãi c©y chÌ lµ c©y "xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®iÒu hoµ lao ®éng tõ ®ång b»ng lªn c¸c vïng xa x«i hÎo l¸nh, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ miÒn nói b¶o vÖ an ninh biªn giíi”. S¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ thu hót mét lîng lao ®éng kh¸ lín (h¬n 22 ngh×n lao ®éng chÝnh kÓ c¶ lao ®éng chÝnh, kÓ c¶ lao ®éng phô vµ lao ®éng dÞch vô lµ gÇn 300 ngh×n ngêi víi møc thu nhËp æn ®Þnh vµ kh«ng ngõng t¨ng (thu nhËp b×nh quÇn qu©n toµn ngµnh n¨m 1996 ®¹t 250 ngh×n ®ång/ngêi/th¸ng, n¨m 9 t¨ng lªn 350 ngh×n ngêi/th¸ng). Trång chÌ còng chÝnh lµ "phñ xanh ®Êt trång ®åi träc", c¶i thiÖn m«i trêng sinh th¸i. Víi ph¬ng ch©m trång chÌ kÕt hîp n«ng l©m, ®µo d·y hµo gi÷a c¸c hµng chÌ ®Ó gi÷ mïn gi÷ níc, sö dông ph©n bãn hîp lý ngµnh chÌ ®· g¾n kÕt ®îc ph¸t triÓn kinh tÕ víi b¶o vÖ m«i trêng. ChÌ lµ mét s¶n phÈm cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao vµ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu lín. + Mét ha chÌ th©m canh thu ho¹ch ®îc 10 tÊn bóp t¬i chÕ biÕn ®îc h¬n 2 tÊn chÌ kh«, ®em xuÊt khÈu sÏ thu ®îc mét lîng ngo¹i tÖ t¬ng ®¬ng víi khi xuÊt khÈu 200 tÊn than vµ ®ñ ®Ó nhËp khÈu 46 tÊn ph©n ho¸ häc. + Trªn thÕ giíi cã kho¶ng 30 níc trång chÌ nhng cã tíi 100 níc uèng chÌ. Nh vËy tiÒm n¨ng vÒ thÞ trêng cña chÌ ViÖt Nam rÊt dåi dµo. Tuy nhiªn, tèc ®é ph¸t triÓn c©y chÌ cña níc ta so víi thÕ giíi cßn chËm. N¨m 1939, ViÖt Nam xuÊt khÈu 2400 tÊn chÌ - ®øng hµng thø 6 trªn thÕ giíi. §Õn nay, ViÖt Nam xuÊt nguyÔn thu thuû - nn 42a khÈu ®îc h¬n 20.000 tÊn chÌ - ®øng hµng thø 17. Cã thÓ thÊy, trong vßng 60 n¨m, s¶n lîng xuÊt khÈu cña níc ta t¨ng 8 lÇn nh÷ng vÞ trÝ ®· tôt ®Õn 10 bËc. + S¶n xuÊt chÌ cña ta cã nhiÒu thuËn lîi: §iÒu kiÖn thæ nhìng, khÝ hËu rÊt thÝch hîp víi c©y chÌ. Quü ®Êt trång chÌ lín (kho¶ng 20 v¹n ha) trong khi hiÖn nay ta míi chØ trång ®îc kho¶ng 7 v¹n ha. Bªn c¹nh ®ã, lao ®éng vèn lµ lîi thÕ so s¸nh cña níc ta, ®Æc biÖt lµ lao ®éng n«ng nghiÖp víi kinh nghiÖm l©u ®êi trong trång vÒ chÕ biÕn chÌ. Tãm l¹i, cã thÓ kim ng¹ch xuÊt khÈu chÌ cßn kÐm xa c¸c mÆt hµng mòi nhän kh¸c (dÇu má, than, g¹o) nhng xÐt ®Õn nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña nã vÒ mÆt x· héi vµ ®Ó tËn dông mäi nguån lùc hiÖn cã, chóng ta nªn tiÕp tôc ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chÌ trong thêi gian tíi. 3. Vai trß cña xuÊt khÈu chÌ chÌ lµ mét c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy, thÝch hîp víi khÝ hËu vµ ®Êt ®ai ë miÒn nói phÝa b¾c vµ trung du cña níc ta.C©y chÌ cßn ®em l¹i nhiÒu nguån lîi cho chóng ta viÖc xuÊt khÈu ®· cã mét sè vai trß rÊt quan träng nh: - ®Ó phôc vô cho viÖc xuÊt khÈu chÌ th× tríc hÕt chóng ta ph¶i cã c¸c vïng chuyªn trång c©y chÌ, nh ®åi nói ë trªn th× c©y chÌ thêng ph©n bè ë trung du vµ miÒn nói. §©y lµ nh÷ng n¬i mµ viÖc trång lóa rÊt khã kh¨n. Do vËy c©y chÌ ®· trë thµnh mét trong nh÷ng c©y chñ lùc ë nh÷ng khu vùc nµy ®Ó xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho nh÷ng ngêi sèng ë khu vc nµy, tr¸nh ®îc hiÖn tîng n«ng nhµn trong néng nghiÖp vµ nã cßn t¹o ra mét lîng thu nhËp ®¸ng kÓ cho nh÷ng ngêi trång chÌ, gãp phÇn n©ng cao møc sèng cho nh©n d©n ë vïng miÒn nói vèn rÊt khã kh¨n vµ cuéc sèng rÊt cùc nhäc. Do vËy viÖc xuÊt khÈu chÌ cã mét vai trß to lín trong viÖc t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho ng êi lao ®éng. Kh«ng nh÷ng nã cã vai trß vÒ kinh tÕ mµ nã cßn cã vai trß vÒ an ninh quèc phßng, viÖc ®Þnh canh ®Þnh c cña c¸c ngêi trång chÌ trªn nh÷ng vïng cao vµ hÎo l¸nh ®· ®¶m b¶o ®îc an ninh biªn giíi cña níc ta. ViÖc trång chÌ ®Ó xuÊt khÈu còng cã mét vai trß to lín trong viÖc b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i. Nh chóng ta ®· biÕt hiÖn nay ho¹t ®éng chÆt ph¸ rõng ngµy cµng diÔn ra m¹nh mÏ c«ng víi viÖc du canh du c chÆt n¬ng ph¸ rÉy cña mét sè c¸c ®ång bµo d©n téc ®· hñy ho¹i m«i trêng sèng cña chóng ta. ViÖc trång chÌ ®Ó phôc vô xuÊt khÈu ®· phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc, cßn gãp phÇn ®iÒu hoµ kh«ng khÝ, ngoµi ra c©y chÌ cßn mét sè t¸c dông trong ngµnh y häc. - XuÊt khÈu chÌ t¹o ra mét nguån vèn ®¸ng kÓ cho ®Êt níc, gãp phÇn vµo c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.ChÌ lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chñ lùc cña níc ta, hµng n¨m mang vÒ cho ®Êt níc rÊt nguyÔn thu thuû - nn 42a nhiÒu ngo¹i tÖ ®Ó thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc nh: N¨m 2000 ®· xuÊt khÈu ®îc 45 ngµn tÊn mang vÒ cho ®Êt níc kho¶ng 56 triÖu USD, n¨m 2001 ®· xuÊt khÈu ®îc 40000 tÊn t¨ng 9,94% so víi n¨m 2000 ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 70triÖu USD, 5 th¸ng ®Çu n¨m 2002 ®· xuÊt khÈu ®îc 25000 tÊn ®¹t gi¸ trÞ 28 triÖu USD.Tuy nh÷mg con sè nµy vÉn cha thùc cao trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña chóng ta nh÷ng xuÊt khÈu chÌ còng ®· ®ãng gãp mét nguån vèn ®¸ng kÓ cho ®Êt níc thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Khi xuÊt khÈu chÌ th× chóng ta sÏ më réng ®îc thÞ trêng tiªu thô vµ giao lu häc hái ®îc nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c níc b¹n. HiÖn nay chóng ta xuÊt khÈu sang h¬n 40 níc kh¸c nhau. Tõ ®ã t¹o ra nhiÒu mèi quan hÖ kinh tÕ cho c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh chÌ nãi riªng vµ c¸c doanh nghiÖp trong c¶ níc nãi chung, xuÊt khÈu chÌ ra nhiÒu thÞ trêng th× lµm cho c¸c doanh nghiÖp cña chóng ta cã thÓ tiÕp thu ®îc c¸c th«ng tin nhanh h¬n, vµ s¸ng t¹o h¬n. XuÊt khÈu chÌ th× chóng ta ®· t¹o ra sù æn ®Þnh cho nh÷ng ngêi trång chÌ vÒ mÆt tiªu thô s¶n phÈn tõ ®ã hä yªn t©m h¬n víi c«ng viÖc cña m×nh. Do ®ã chÊt lîng chÌ còng phÇn nµo ®îc c¶i thiÖn tõ ®ã n©ng cao ®îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh chÌ cña níc ta trªn thÞ trêng thÕ giíi. Vµ khi cã thÞ trêng tiªu thô æn ®Þnh th× ngêi trång chÌ sÏ yªn t©m vµ g¾n bã víi nghÒ cña m×nh nhiÒu h¬n. ii.Nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng ®Õn xuÊt khÈu chÌ 1.§Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt cña ngµnh chÌ. a.Mang ®Æc ®iÓm cña ngµnh s¶n xuÊt n«ng s¶n phÈm. - TÝnh thêi vô: còng nh tÊt c¶ c¸c lo¹i n«ng s¶n kh¸c th× c©y chÌ còng mang tÝnh thêi vô râ rµng, cã thêi gian sinh trëng theo mïa, thêng th× c©y chÌ cho thu ho¹ch vµo mïa hÌ, kh«ng ph¶i mïa nµo c©y chÌ còng cho chóng ta thu ho¹ch. Do vËy chóng ta cÇn n¾m râ c¸c quy luËt s¶n xuÊt mÆt hµng chÌ. Lµm tèt c«ng t¸c chuÈn bÞ tríc mïa thu ho¹ch, ®Õn kú thu h¸i lµ ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ lao ®éng nhanh chãng triÓn khai c«ng t¸c thu mua vµ tiªu thô s¶n phÈm. - TÝnh khu vùc: chóng ta còng biÕt c©y chÌ kh«ng ph¶i lµ c©y trång ë ®©u còng cã thÓ sèng vµ cho chÊt lîng tèt. ë níc ta th× c©y chÌ tËp trung ë vïng nói phÝa B¾c vµ Trung Du, nãi chung lµ tËp trung ë nh÷ng vïng cao, vµ ®îc trång ë c¸c n«ng trêng vµ do n«ng d©n tù trång hay trång theo kiÓu giao kho¸n cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam. Do ®Æc ®iÓm nµy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ viÖc bè trÝ ®Þa ®iÓm thu mua, ph¬ng thøc thu mua, chÕ biÕn vµ vËn chuyÓn ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm nµy. - TÝnh t¬i sèng: C©y chÌ lµ mét loµi thùc vËt nªn còng rÊt dÔ bÞ háng, kÐm chÊt lîng, tuú theo ®Þa h×nh vµ khÝ hËu ë c¸c n¬i kh¸c nhau mµ cho chÊt l- nguyÔn thu thuû - nn 42a îng chÌ cña chóng ta còng kh¸c nhau, vµ ë níc ta th× chÌ ®îc trång ë Th¸i Nguyªn cã chÊt lîng t¬ng ®èi lµ tèt. V× vËy khi chóng ta thu mua cÇn lu ý ph©n lo¹i, tèt nhÊt lµ chÕ biÕn ngay sau khi thu ho¹ch lµ tèt nhÊt. - TÝnh kh«ng æn ®Þnh: ChÌ còng gièng nh lóa vµ nhiÒu lo¹i n«ng s¶n kh¸c thêng kh«ng æn ®Þnh s¶n lîng lªn xuèng thÊt thêng, vïng nµy ®îc mïa vïng kia mÊt mïa. Bëi cã ý do nµy lµ do c©y chÌ còng phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, khi khÝ hËu kh«ng phï hîp víi c©y chÌ th× nã sÏ cho chÊt lîng kÐm vµ s¶n lîng kh«ng cao nh c¸c n¨m mµ thêi tiÕt u ®·i. b. §Æc ®iÓm riªng cña ngµnh chÌ. C©y chÌ thêng ph©n bè ë c¸c ®åi nói vµ cao nguyªn. Do ®Æc ®iÓm nµy mµ níc ta cã thÓ nãi cã ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi cho viÖc s¶n xuÊt vµ trång c©y chÌ. Còng do ®Æc ®iÓm nµy th× yªu cÇu ®èi víi ngµnh chÌ cÇn ph¶i cã mét tr×nh ®é th©m canh rÊt tèt vµ ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ khÝ hËu ë c¸c vïng cao nµy Ngµnh chÌ ®ßi hái ph¶i cã mét hÖ thèng thuû lîi tèt vµ hiÖn ®¹i ®Ó cã thÓ ®a níc lªn cao phï hîp víi ®Æc ®iÓm sinh sèng cña c©y chÌ phôc vô cho viÖc tíi tiªu thuËn lîi nhÊt. C«ng nghÖ chÕ biÕn chÌ ph¶i hiÖn ®¹i ®¶m b¶o ®îc chÊt lîng chÌ theo ®óng tiªu chuÈn. Kh«ng gièng nh c¸c mÆt hµng n«ng s¶n kh¸c nh lu¸, b«ng.. chÌ th× cÇn ph¶i cã mét quy tr×nh chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n ®óng quy c¸ch vµ ®óng kü thuËt vµ nguyªn liÖu ph¶i ®a vµo chÕ biÕn ngay nÕu ®Ó l©u sÏ ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng chÌ, l·ng phÝ nguyªn liÖu Kü thuËt ch¨m sãc c©y chÌ còng rÊt phøc t¹p tõ kh©u chän gièng tèt ®Õn lµm ®Êt trång hom, ®Òu ph¶i ®óng theo quy tr×nh kü thuËt vµ ®iÒu nµy ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña c©y chÌ sau nµy, mµ c©y chÌ kh«ng gièng nh nhiÒu c©y n«ng s¶n kh¸c chØ trång mét vô th× vô sau l¹i trång l¹i, nhng c©y chÌ th× cã tuæi thä cao thêng vµi chôc n¨m, nªn nÕu lµm tèt c«ng ®o¹n gieo trång tèt th× c©y chÌ sÏ ph¸t triÓn tèt vµ cho n¨ng suÊt cao, tuæi thä sÏ ®îc kÐo dµi. 2. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng chÌ §©y lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt v× c«ng nghÖ dï cã hiÖn ®¹i ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ t¹o ra s¶n phÈm tèt tõ nh÷ng nguyªn liÖu tåi. ChÊt lîng chÌ bóp t¬i ®îc quyÕt ®Þnh bëi c¸c yÕu tè: * Gièng chÌ: Cã nhiÒu gièng chÌ nhng mét sè gièng chÝnh ®· chiÕm phÇn lín diÖn tÝch. PhÝa B¾c trång phæ biÕn 3 gièng: ChÌ Shan ë vïng cao, chÌ Trung du vµ PH1 ë vïng thÊp. Ngoµi ra cßn cã c¸c gièng míi kh¸c nh: L§P1, L§P2, TR777, V©n X¬ng, B¸t Tiªn, Ngäc Thuý, Yabukita vµ 17 gièng cña NhËt ®ang kh¶o nghiÖm, nguyÔn thu thuû - nn 42a chiÕm diÖn tÝch cha ®¸ng kÓ. PhÝa Nam cã c¸c gièng Shan, Ên §é, TB11, TB14. Trong c¸c gièng trªn, gièng Trung du chiÕm diÖn tÝch lín nhÊt ( 59% tæng diÖn tÝch ), sau ®ã ®Õn gièng Shan ( 27,3% ) cßn l¹i lµ PH1 vµ c¸c gièng kh¸c. ChØ cã gièng Shan cho chÊt lîng kh¸, cßn l¹i c¸c gièng Trung du vµ PH1 cho n¨ng suÊt kh¸ nhng chÊt lîng kh«ng cao, vÞ chÌ h¬i ®¾ng, h¬ng kÐm th¬m. Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖn nghiªn cøu chÌ ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc nhËp néi thuÇn ho¸, chän läc c¸ thÓ vµ lai t¹o gièng nh»m t¹o ra mét tËp ®oµn gièng tèt vµ phong phó, tuy nhiªn c«ng t¸c nµy diÔn ra cßn chËm. Cã thÓ nãi gièng chÌ ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn chÊt lîng chÌ xuÊt khÈu, hiÖn nay chóng ta vÉn cha cã nhiÒu gièng chÌ cã n¨ng suÊt vµ chÊt lîng cao ngo¹i trõ chÌ Shan. * Quy tr×nh th©m canh: §Çu t cho trång vµ ch¨m sãc chÌ ®Òu thÊp so víi yªu cÇu trung b×nh, ®Çu t cho trång lµ 6 - 7 triÖu ®ång/ ha ®¹t 40%, vµ cho ch¨m sãc lµ 3 - 3,5 triÖu ®ång/ ha ®¹t 80%. ë nh÷ng vïng nghÌo, tØ lÖ nµy cßn thÊp h¬n, thËm chÝ cã vên chÌ nhiÒu n¨m kh«ng ®îc bãn ph©n. Quy tr×nh kü thuËt cha ®îc thùc hiÖn nghiªm tóc, kh«ng th©m canh ngay tõ ®Çu. Bãn ph©n cha ®ñ, thiÕu c©n ®èi, nÆng vÒ ph©n ®¹m thiÕu h÷u c¬ vµ vi lîng. C¬ cÊu ph©n bãn nh vËy kh«ng nh÷ng lµm nghÌo ®Êt, kiÖt quÖ c©y chÌ, mµ cßn lµm t¨ng vÞ ®¾ng ch¸t, gi¶m h¬ng th¬m cña s¶n phÈm. C¸ biÖt, mét sè ®¬n vÞ ¸p dông c«ng thøc bãn ph©n c©n ®èi ®· t¹o nªn chÊt lîng chÌ rÊt ®Æc trng nh Méc Ch©u, Thanh Niªn. §Æc biÖt, vÊn ®Ò nghiªm träng ®¸ng b¸o ®éng hiÖn nay lµ viÖc sö dông thuèc trõ s©u tuú tiÖn, kh«ng ®óng liÒu lîng, chñng lo¹i vµ quy tr×nh. HËu qu¶ lµ d lîng thuèc trõ s©u trong s¶n phÈm vît qu¸ møc cho phÐp; qua kiÓm tra s¶n phÈm cña 5 ®¬n vÞ víi 15 mÉu, ®· ph¸t hiÖn 4 mÉu ( 26% ) cña 3 ®¬n vÞ cã d lîng thuèc trõ s©u cao. * Thu h¸i: Cã thÓ coi thu h¸i lµ kh©u cuèi cïng trong c«ng ®o¹n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, s¶n phÈm cña c«ng ®o¹n nµy lµ nh÷ng bóp chÌ t¬i sÏ ®îc dïng lµm nguyªn liÖu cho c¸c c«ng ®o¹n sau. §Ó ®¶m b¶o chÊt lîng, viÖc h¸i chÌ ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c “mét t«m hai l¸” nghÜa lµ chØ h¸i 1 bóp vµ 2 l¸ non nhÊt. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc h¸i chÌ vµ thu mua chÌ bóp t¬i kh«ng theo tiªu chuÈn ®· diÔn ra trong hÇu kh¾p c¶ níc, ®iÓn h×nh lµ ë nh÷ng vïng bu«n b¸n chÌ s«i ®éng nh Yªn B¸i, Phó Thä, L©m §ång. ë nh÷ng vïng nµy, vµo thêi ®iÓm chÝnh vô, nhiÒu ®¬n vÞ kh«ng mua ®îc chÌ B, thËm chÝ c¶ chÌ C nÕu xÐt ®óng tiªu chuÈn. NhiÒu n¬i kh«ng cã kh¸i niÖm chÌ A, B. ChÌ h¸i qu¸ giµ ( 5 - 7 l¸ ) vµ lÉn lo¹i ®· g©y trë ng¹i cho qu¸ tr×nh chÕ biÕn, thiÕt bÞ chãng h háng vµ tÊt c¶ dÉn ®Õn chÊt lîng thÊp, hµng kÐm søc c¹nh tranh. nguyÔn thu thuû - nn 42a * VËn chuyÓn: Khi bóp chÌ ®· h¸i ra khái c©y th× dï muèn dï kh«ng c«ng ®o¹n chÕ biÕn còng ®· ®îc b¾t ®Çu, ®ã lµ qu¸ tr×nh hÐo. Tõ ®©y, bóp chÌ ®· ph¶i tham gia vµo qu¸ tr×nh víi nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe vÒ thêi gian vµ ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n. ChÝnh v× vËy, vËn chuyÓn chÌ bóp t¬i cã ¶nh hëng rÊt lín tíi chÊt lîng s¶n phÈm. HiÖn nay, kh©u vËn chuyÓn cßn cã nhiÒu nhîc ®iÓm: thø nhÊt, sè lÇn c©n nhËn, thu mua vµ vËn chuyÓn trong ngµy Ýt, thêng chØ 2 lÇn/ ngµy ( so víi Ên §é lµ 4 - 6 lÇn/ ngµy ), nªn chÌ thêng bÞ lÌn chÆt ë sät h¸i trong thêi gian dµi, dÉn ®Õn bÞ ngèt, nhÊt lµ vµo mïa hÌ. Thø hai, kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn xa lµm kÐo dµi thêi gian vËn chuyÓn. Thø ba, kh«ng cã xe chuyªn dïng chë chÌ vµ kh«ng thùc hiÖn ®óng quy tr×nh vËn chuyÓn còng dÔ g©y «i ngèt dËp n¸t. 3. M«i trêng chÝnh trÞ luËt ph¸p vµ c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ níc. M«i trêng chÝnh trÞ vµ hµnh lang ph¸p lý cña mét quèc gia cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi riªng. Sù æn ®Þnh vÒ mÆt chÝnh trÞ sÏ gióp cho mèi quan hÖ gi÷a hai bªn ®îc thc hiÖn. ChÝnh v× vËy, tríc khi ®Æt quan hÖ víi ®èi t¸c, c¸c doanh nghiÖp cÇn t×m hiÓu vµ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña chÝnh phñ c¸c níc liªn quan, tËp qu¸n vµ luËt ph¸p quèc tÕ liªn quan trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Trong nhiÒu trêng hîp yÕu tè chÝnh trÞ vµ ph¸p luËt trë thµnh tiªu thøc buéc c¸c nhµ kinh doanh ph¶i tu©n thñ khi lùa chän thÞ trêng xuÊt khÈu. Víi ngµnh chÌ th× còng vËy khi chóng ta xuÊt khÈu sang mét níc nµo ®ã th× chóng ta cÇn hiÓu con ngêi vµ luËt ph¸p ë níc ®ã, còng ph¶i t×m hiÓu xem t×nh h×nh chÝnh trÞ ë níc ®ã nh thÕ nµo cã æn ®Þnh hay kh«ng, ngêi d©n ë ®ã cã hay uèng chÌ hay kh«ng. Mçi mét quèc gia ®Òu cã c¸c chÝnh s¸ch vÒ xuÊt khÈu riªng, ë níc ta sau ®¹i héi §¶ng lÇn thø IX th× §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· thùc hiÖn chñ tr¬ng khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia xuÊt khÈu, vµ ®· chñ ch¬ng thµnh lËp quü hç trî xuÊt khÈu. Nh÷ng ®iÒu nµy t¹o rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh c¸c doanh nghiÖp khi tham gia vµo viÖc xuÊt khÈu. Nh÷ng ph¶i nh×n nhËn mét c¸ch kh¸ch quan r»ng nh÷ng chñ tr¬ng cña §¶ng vµ Nhµ níc vÉn cha ®îc thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶. NhiÒu mÆt hµng kh«ng cÇn ph¶i xuÊt khÈu qua ®Çu mèi nh÷ng vÉn ph¶i qua ®Çu mèi, võa kh«ng nh÷ng kh«ng ph¸t huy ®îc thÕ m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp võa kh«ng phï hîp víi cam kÕt quèc tÕ mµ níc ta ®· ký trong thêi gian qua. Doanh nghiÖp cha thùc sù lµm chñ khi xuÊt khÈu. C¸c chÝnh s¸ch cña nhµ níc vÒ xuÊt khÈu nh thuÕ quan, h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, giÊy phÐp xuÊt khÈu. nguyÔn thu thuû - nn 42a -ThuÕ quan: thùc chÊt lµ dïng thuÕ nµy ®Ó ®¸nh vµo c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, nhng hiÖn nay nhµ níc ®· quy ®Þnh mét sè mÆt hµng khi xuÊt khÈu kh«ng ph¶i chÞu thuÕ trong ®ã cã mÆt hµng chÌ vµ ®iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn rÊt lín cho ngµnh chÌ khi tham gia vµo viÖc xuÊt khÈu. -H¹n ng¹ch xuÊt khÈu: quy ®Þnh cña nhµ níc vÒ h¹n chÕ xuÊt khÈu sè lîng hoÆc gi¸ trÞ mét mÆt hµng nµo ®ã hoÆc mét thÞ trêng nµo ®ã trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng lµ mét n¨m ). Nh vËy, râ rµng nÕu doanh nghiÖp xuÊt khÈu mét hay nhiÒu s¶n phÈm n»m trong chÕ ®é qu¶n lý h¹n ng¹ch th× tÊt yÕu h¹n ng¹ch ®îc cÊp nhiÒu hay Ýt sÏ kÐo theo quy m« kinh doanh xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp t¨ng hay gi¶m. Vµ nÕu chóng ta nh×n vµo ngµnh chÌ th× viÖc h¹n ng¹ch nµy hÇu nh kh«ng ¸p dông ®èi víi xuÊt khÈu chÌ. -GiÊy phÐp xuÊt khÈu: Mét sè mÆt hµng nhµ níc quy ®Þnh tríc khi xuÊt khÈu th× ph¶i xin giÊy phÐp xuÊt khÈu, viÖc nµy chØ ¸p dông ®èi víi nh÷ng mÆt hµng mµ nhµ níc quy ®Þnh, vµ nh÷ng mÆt hµng nµy nhµ níc kh«ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, hay liªn quan ®Õn viÖc an ninh quèc phßng cña mét ®Êt níc. Cßn ®èi víi viÖc xuÊt khÈu chÌ th× chóng ta kh«ng ph¶i xin giÊy phÐp xuÊt khÈu v× chÌ n»m trong nh÷ng mÆt hµng ®îc nhµ níc khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. ViÖc nµy t¹o ®iÒu kiÖn rÊt lín cho ngµnh chÌ khi tiÕn hµnh xuÊt khÈu vµ ë níc ta viÖc xuÊt khÈu chÌ thêng do Tæng c«ng ty chÌ ®¶m nhiÖn. 4. HÖ thèng tµi chÝnh cña nhµ níc Cã thÓ nãi hÖ thèng tµi chÝnh cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu chÌ nãi riªng, nã thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: - C¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh mµ th«ng tho¸ng th× viÖc vay tiÒn hç trî cho viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Ó xuÊt khÈu sÏ trë nªn dÔ dµng vµ ngîc l¹i nÕu hÖ thèng tµi chÝnh qua phøc t¹p th× viÖc vay vèn cña c¸c c«ng ty rÊt khã v× vËy nã ¶nh hëng ®Õn viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña c¸c c«ng ty. Nh chóng ta ®· biÕt c©y chÌ th× chñ yÕu do c¸c n«ng trêng vµ ngêi d©n trång. NÕu lµ nh÷ng ngêi d©n th× viÖc cã thÓ vay ®îc vèn cña c¸c ng©n hµng mµ ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn c©y chÌ th× ®ã lµ mét ®iÒu ®¸ng mõng v× hÇu hÕt c¸c ngêi d©n kh«ng cã vèn chØ tr«ng chê vµo sù hç trî cña nhµ níc. Nhng thùc tÕ hiÖn nay kh©u nay vÉn cã nhiÒu vÊn ®Ò nay sinh vµ cha ®¸p øng ®îc nh÷ng nhu c©ï cña nh©n d©n thñ tôc vay vèn qu¸ phøc t¹p. MÆc dï hiÖn nay chóng ta ®· cã quü hç trî xuÊt khÈu nhng t¸c dông cña quü nµy cha cao ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t nh©n. Ngoµi nh÷ng nh©n tè chñ yÕu trªn ®©y cßn rÊt nhiÒu c¸c nh©n tè kh¸c ¶nh hëng ®Õn xuÊt khÈu nh: vÒ con ngêi, c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ ®Æc biÖt trong ngµnh chÌ th× c«ng nghÖ chÕ biÕn cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn chÊt lîng cña chÌ xuÊt khÈu. nguyÔn thu thuû - nn 42a ch¬ng 2: thùc tr¹ng xuÊt khÈu chÌ cña viÖt nam I.thùc tr¹ng xuÊt khÈu chÌ cña viÖt nam 1.KÕt qu¶ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn chÌ *VÒ s¶n xuÊt chÌ: ViÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n ngay tõ ban ®Çu bëi h¹n h¸n ë nhiÒu ®Þa ph¬ng cã diÖn tÝch chÌ lín, lµm cho kh¶ n¨ng sinh trëng vµ kh¶ n¨ng cho bóp kÐm h¬n so víi thêi kú cña c¸c n¨m tríc. Song thùc thÕ søc hót thÞ trêng vµ sù chñ ®éng cña c¸c ®¬n vÞ, c©y chÌ ®· ®îc chñ ®éng ch¨m sãc th©m canh cho s¶n lîng 6 th¸ng ®Çu n¨m t¬ng ®¬ng so víi cïng kú n¨m 2001. Gi¸ thu mua chÌ nguyªn liÖu b×nh qu©n ®¹t cao, tõ 1950 – 2100®/kg, cã n¬i gi¸ cao h¬n nh ë: Th¸i Nguyªn, L©m §ång tõ 2300 – 2500®/kg. §©y lµ ®iÒu ®¸ng phÊn khëi cho ngêi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ®¶m b¶o ®îc nghÞ quyÕt vµ c¸c cam kÕt cña ngêi s¶n xuÊt chÌ t¹i §¹i héi vµ c¸c héi nghÞ toµn thÓ HiÖp héi chÌ kho¸ 2, 6 th¸ng ®Çu n¨m nay s¶n lîng s¶n xuÊt ra t¨ng cao so víi cïng kú. Nguyªn liÖu bóp t¬i t¨ng so víi cïng kú 24%. S¶n lîng t¨ng so víi cïng kú 25%, trong ®ã, xuÊt khÈu t¨ng 32%, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 27%. XuÊt khÈu 6 th¸ng ®Çu n¨m chñ yÕu lµ chÌ cÊp thÊp. Gi¸ chÌ trong níc vÉn gi÷ møc nh tríc: chÌ Sen 1700000 ®/kg; chÌ nhµi 150.000®/kg; chÌ ®Æc s¶n 100.000 - 150.000®/kg; chÌ xanh ngon 50.000 - 70.000®/kg; chÌ thêng 13.000 -14.000 ®/kg. §êi sèng ngêi s¶n xuÊt chÌ ®îc n©ng cao, t¹o ra kh«ng khÝ phÊn khëi trong ngµnh chÌ. Bªn c¹nh sù s«i ®éng tÝch cùc, cßn nhiÒu ®iÒu n¶y sinh cha tèt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Víi sù bïng næ ra ®êi nhiÒu doanh nghiÖp vµ hé chÕ biÕn chÌ trong 3 n¨m gÇn ®©y ph©n bè kh«ng t¬ng xøng víi quy m« s¶n xuÊt n«ng nghiÖp g©y ra sù c¹nh tranh mua b¸n nguyªn liÖu. Qua b¸o c¸o ho¹t ®éng n¨m 2001 cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam vµ h¬n 31 ®¬n vÞ kh¸c cho thÊy: tû lÖ nguyªn liÖu chñ ®éng tù s¶n xuÊt rÊt thÊp. Tæng c«ng ty chÌ cã s¶n lîng tù s¶n xuÊt chiÕm 49,7%, mua ngoµi chiÕm 50,3%. C¸c ®¬n vÞ ngoµi chØ cã 37,2% s¶n lîng nguyªn liÖu tù s¶n xuÊt cßn 62,85 s¶n lîng thu mua nguyªn liÖu tr«i næi trªn thÞ trêng, l¹i cha ký hîp ®ång gi÷a ngêi s¶n xuÊt víi ngêi chÕ biÕn nªn lu«n lu«n bÞ ®éng. S¶n xuÊt nguyªn liÖu 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 cung vÉn trong t×nh tr¹ng Êy, gi¸ thu mua nguyªn liÖu kh«ng ph¶n ¸nh ®óng chÊt lîng, thêng lÉn lo¹i vît tõ 12 cÊp, víi tû lÖ gi¸ b¸nh tÎ trong nguyªn liÖu phæ biÕn 50 – 55% thËm chÝ cã n¬i chiÕm 65- 70% gi¸ b¸nh tÎ. ChØ cã Ýt c¸c ®¬n vÞ nh Méc Ch©u, Long Phó, L¬ng S¬n cã nguyªn liÖu s¶n xuÊt ®¶m b¶o. H¬n thÕ ë kh«ng Ýt vïng miÒn, viÖc ®Çu t ch¨m sãc cha thËt ®Çy ®ñ chØ ®¶m b¶o 50 - 60% møc quy tr×nh th©m canh cÇn thiÕt. Trång chÌ h¹t vÉn chiÕm 30- 40% diÖn tÝch. Ph©n bãn vµo ®åi chÌ mÊt nguyÔn thu thuû - nn 42a c©n ®èi c¸c yÕu tè dinh dìng: thuèc trõ s©u phun kh«ng ®óng chñng lo¹i quy ®Þnh, hiÖn tr¹ng thu h¸i chØ sau phun thuèc kho¶ng 3- 4 ngµy vÉn cßn. Thu h¸i chÌ thËm chÝ kh«ng cÇn biÕt ®Õn lo¹i phÈm cÊp nguyªn liÖu, mua b¸n theo gi¸ c¶ tho¶ thuËn trùc tiÕp. GÇn ®©y mét sè ®¬n vÞ s¶n xuÊt lín nh Méc Ch©u, TrÇn Phó, Phó §a, Phï BÒn.. ®· chó träng viÖc ®Çu t ph©n tæng hîp ®a yÕu tè kho¸ng c©n ®èi cïng viÖc ®a ph©n h÷u c¬ cho ®åi chÌ lµ mét híng ®i ®óng ®¾n nh»m tæ chøc s¶n xuÊt l©u bÒn, chÊt lîng vµ an toµn thùc phÈm dÇn ®îc c¶i thiÖn. * VÒ chÕ biÕn chÌ: ®Õn nay c¶ níc ®· cã kho¶ng h¬n 250 doanh nghiÖp lín, võa vµ nhá, kho¶ng 1 v¹n hé s¶n xuÊt chÕ biÕn hé gia ®×nh, trong ®ã cã h¬n 40 doanh nghiÖp quèc doanh trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng. NhiÒu ®¬n vÞ thuéc tæng c«ng ty ®· cã ®éi ngò c¸n bé ®îc ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt, qu¶n lý nªn ®¶m b¶o thùc viÖc thùc hiÖn quy tr×nh cã tiÕn ®é h¬n tríc, chÊt lîng s¶n phÈn ®îc chó träng h¬n, kh¾c phôc ®îc 60 – 70% c¸c khuyÕt tËt trong c«ng nghÖ nh chÕ biÕn vËn chuyÓn chÌ b»ng bao t¶i, d¶i chÌ trªn nÒn ®Êt, bít ®îc chÌ cao löa, gi¶m nhiÒu mïi than ít qua c¸c tiÕn ®é vÒ sÊy, t¹o ®îc mÆt hµng tèt h¬n b»ng ph¬ng ph¸p ¸p dông c¾t nhÑ. Mét sè nhµ m¸y nh Méc Ch©u, S«ng CÇu, NghÖ An, Phó §a.. ®· x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm tõng c«ng ®o¹n, tõng ca s¶n xuÊt xóc tiÕn x©y dng hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng theo tiªu chuÈn ISO 9000. C«ng t¸c vÖ sinh c«ng nghiÖp ®· ®îc nhiÒu nhµ m¸y lín, c¸c c¸n bé c«ng nh©n cã ý thøc tr¸ch nhiÖm tèt h¬n. NhiÒu doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH v× gi¸ trÞ vµ danh tiÕng s¶n phÈm cña m×nh còng ®· rÊt chó träng ®Õn chÊt lîng, th¬ng hiÖu mÆt hµng nh XÝ nghiÖp chÕ biÕn CÇu Tre, c«ng ty chÌ B¶o Léc, c«ng ty cæ phÇn Mü L©m. Sù ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt chÕ biÕn chÌ víi tèc ®é cao, trong thêi gian ng¾n còng béc lé nhiÒu ®iÓm víng m¾c cÇn ®îc h¹n chÕ. Trªn cïng mét ®Þa bµn nhiÒu doanh nghiÖp chÕ biÕn kh«ng cã vïng cung cÊp nguyªn liÖu riªng nªn thiÕu chñ ®éng, viÖc x¸c ®Þnh phÈm chÊt vµ tr¶ gi¸ kh«ng thÓ thèng nhÊt ®îc, mµ phÇn lín c¸c doanh nghiÖp míi chØ ®øng ngoµi hiÖp héi nªn cµng kh«ng thÓ cã tiÕng nãi chung. §ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n mµ viÖc c¹nh tranh nguyªn liÖu cha ®îc kh¾c phôc. H¬n n÷a, kÐo theo ®ã nhiÒu nhµ m¸y kh«ng ®ñ nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt theo c«ng suÊt thiÕt kÕ g©y rÊt nhiÒu l·ng phÝ vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ tiÒn b¹c. Hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh víi nhiÒu lo¹i quy m«, nhiÒu doanh nghiÖp cã quy m« kh¸ nhng thiÕt bÞ ®îc ®Çu t ë møc thÊp, thËm chÝ nhiÒu lo¹i thiÕt bÞ ®îc chÕ t¹o theo kiÓu mÉu sao chÐp nhng kÐm chÊt lîng kh«ng ®îc kiÓm nghiÖm ®Çu t theo híng gi¸ rÎ, khÊu hao nhanh. T×nh tr¹ng nµy phæ biÕn ë nhiÒu vïng, miÒn s¶n xuÊt chÌ ®Æc biÖt nh ë Th¸i Nguyªn n¨m 2000 míi chØ cã 7 doanh nguyÔn thu thuû - nn 42a nghiÖp, ®Õn n¨m 2001 ®· cã 20 vµ ®Õn ®Çu n¨m 2002 ®· cã 29 doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn chÌ n¨m trong khu vùc ®· nªu trªn. Thªm vµo ®ã, nh©n lùc cña c¸c doanh nghiÖp còng nh ngêi c«ng nh©n, n«ng d©n trång chÌ phÇn nhiÒu thiÕu hiÓu biÕt, kh«ng ®îc ®µo t¹o, chñ yÕu dùa vµo kinh nghiÖm thÕ hÖ tríc truyÒn l¹i, mai mét nhiÒu, l¹i rÊt thiÕu th«ng tin. Nh÷ng t×nh tr¹ng trªn ®©y rÊt phæ biÕn ë c¸c doanh nghiÖp míi, doanh nghiÖp võa vµ nhá, nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y ra c¸ch s¶n xuÊt phi quy tr×nh, kh«ng ®¶m b¶o kü thuËt cÇn thiÕt nªn chÊt lîng chÌ xÊu. 2. KÕt qu¶ xuÊt khÈu chÌ theo chñng lo¹i s¶n phÈm: Trong kÕ ho¹ch 5 n¨m tõ 1995-1999, Tæng c«ng ty vµ HiÖp héi chÌ ®· tõng bíc tù kh¼ng ®Þnh m×nh trªn thÞ trêng víi c¸c lo¹i chÌ xuÊt khÈu sau: nguyÔn thu thuû - nn 42a BiÓu 2: C¬ cÊu vµ chñng lo¹i chÌ xuÊt khÈu n¨m 1996 - 1999. N¨m 1996 1997 1998 1999 S¶n phÈm ChÌ ®en 72,5% 74% 73% 75% ChÌ xanh 11,65% 10,11% 9,13% 6,2% ChÌ ctc 1,98% 2,29% 4,30% 4% ChÌ thµnh phÈm 6,155% 5,42% 7,11% 3,1% ChÌ s¬ chÕ 0,22% 2,52% 0,76% 3,42% C¸c lo¹i chÌ 7,5% 5,64% 5,74% 8,2% Tæng 100% 100% 100% 100% Nguån: Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam Chó thÝch: - ChÌ CTC lµ chÌ chÊt lîng cao, ®îc s¶n xuÊt theo d©y chuyÒn c«ng nghÖ cña Ên §é. - ChÌ “thµnh phÈm” lµ lo¹i chÌ ®· ®îc s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn hoµn chØnh cã ®ñ h¬ng vÞ, bao gãi ®Ó b¸n cho ngêi tiªu dïng cuèi cïng nh chÌ tói, chÌ hép, chÌ nhóng cã íp h¬ng hoa nh c¸c lo¹i chÌ hép §«ng §«, chÌ hép Phó Quèc, chÌ gãi Thanh T©m... Trong c¬ cÊu chÌ xuÊt khÈu cña Vina Tea qua c¸c n¨m, chÌ ®en ®Òu chiÕm tû träng lín nhÊt, tuy còng cã nhiÒu biÕn ®éng. §iÒu nµy chøng tá chÌ ®en lµ mÆt hµng chñ lùc cña Tæng c«ng ty. ChÌ xanh ®øng thø hai nhng cã xu híng gi¶m dÇn vµ gi¶m m¹nh vµo n¨m 1999. ChÌ CTC cã biÕn ®éng m¹nh: N¨m 1996 cã gi¶m so víi n¨m 1995 nhng kh«ng ®¸ng kÓ, vµ tõ n¨m 1997 trë l¹i ®©y, chÌ CTC l¹i t¨ng nhanh. §iÒu ®ã cho thÊy r»ng thÕ giíi ngµy cµng tiªu dïng nhiÒu lo¹i chÌ cã chÊt lîng cao. Tû lÖ xuÊt khÈu chÌ s¬ chÕ qua c¸c n¨m rÊt bÊp bªnh. N¨m 1995 chØ chiÕm 0,3% nhng ®Õn n¨m 1997 l¹i chiÕm 2,54% vµ ®Õn n¨m 1998 chØ chiÕm 0,76%. Sang ®Õn n¨m 1999 l¹i t¨ng cao chiÕm kho¶ng 3,42% trong tæng sè hµng xuÊt khÈu trong n¨m. ChÌ “thµnh phÈm” trong suèt nh÷ng n¨m 1996 - 1999 tû träng xuÊt khÈu t¨ng lªn rÊt cao so víi c¸c lo¹i chÌ kh¸c. Nhng ®Õn n¨m 1999 l¹i gi¶m xuèng chØ cßn 3,10% tû träng xuÊt khÈu. C¸c lo¹i chÌ kh¸c còng chiÕm mét lîng kh«ng nhá trong c¸c lo¹i chÌ xuÊt khÈu, chØ ®øng sau chÌ ®en vµ chÌ xanh. Tuy chñng lo¹i chÌ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña T«ng c«ng ty chÌ ViÖt Nam cã ®a d¹ng h¬n tríc nhng vÉn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ vÒ chÊt lîng vµ mÉu m·, c¸c lo¹i chÌ cÊp thÊp vÉn cßn chiÕm tû träng ®¸ng kÓ. Do ®ã cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng c¸c lo¹i chÌ cao cÊp t¨ng lªn trªn thÞ trêng thÕ nguyÔn thu thuû - nn 42a giíi. Xu híng t¨ng tû träng chÌ “thµnh phÈm” lµ rÊt tèt, phï hîp nhu cÇu ngêi tiªu dïng. Tríc ®©y, s¶n phÈm chÌ xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty chÌ vµ c¸c doanh nghiÖp chØ ®îc ®ãng thïng gç d¸n hoÆc bao t¶i lµ chñ yÕu, thêi gian vËn chuyÓn th× dµi nªn kh«ng b¶o ®¶m chÊt lîng. Nhng nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®îc ®ãng vµo c¸c thïng c¸ct«ng, nil«ng víi träng lîng chÌ thµnh phÈm c¸c lo¹i, kÝch cì bao b× tõ 20g, 50g,...1000g. ViÖc ®Çu t c¶i tiÕn bao b× tuy phøc t¹p nhng gi¸ b¸n cao h¬n, lîi nhuËn còng t¨ng cao. Tãm l¹i, c¬ cÊu vµ chñng lo¹i chÌ cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam vµ c¸c doanh nghiÖp n»m ngoµi liªn tôc thay ®æi qua c¸c n¨m, xu híng t¨ng vµ chiÕm tû träng lín vÉn lµ chÌ ®en. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Tæng c«ng ty tiÕn hµnh nhiÒu h×nh thøc nh: cæ phÇn ho¸, liªn doanh víi c¸c níc nh BØ, §µi Loan... bao tiªu s¶n phÈm. §èi víi mÆt hµng chÌ xanh CTC ®· vµ ®ang ®îc tiÕn hµnh song song xuÊt khÈu víi më réng thÞ trêng trong níc, ®Þnh híng ngêi tiªu dïng trong níc sö dông c¸c lo¹i chÌ truyÒn thèng nh: chÌ xanh Th¸i nguyªn, chÌ Tïng h¹c, chÌ Thanh long, chÌ T©n c¬ng... víi mÉu m· vµ chÊt lîng phï hîp víi ngêi tiªu dïng, ®ång thêi nhanh chãng hoµn thiÖn vµ ®a ra thÞ trêng c¸c s¶n phÈm míi cã chÊt lîng cao ®Ó c¹nh tranh trong chÝnh thÞ trêng trong níc nh c¸c lo¹i chÌ hoµ tan, chÌ ®en, chÌ nhóng cã íp h¬ng cña c¸c h·ng nh Lipton, Dilmah.. V× vËy, Tæng c«ng ty vµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm h¬n n÷a, kh«ng chØ dõng l¹i ë con sè 6 chñng lo¹i chÌ xuÊt khÈu vµ n©ng cao chÊt lîng chÌ xuÊt khÈu nh»m ®a l¹i gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao ®óng víi vÞ thÕ kinh doanh trªn thÞ trêng cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam 3. KÕt qu¶ xuÊt khÈu chÌ theo thÞ trêng: Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt Nam tÝch cùc më réng c¸c mèi quan hÖ, tham gia tÝch cùc vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ nªn thÞ trêng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng thay ®æi râ rÖt theo chiÒu híng ®a d¹ng h¬n. Tríc kia, hµng ho¸ cña ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt sang Liªn x« vµ c¸c níc XHCN. Nhng tõ nh÷ng n¨m 90 trë l¹i ®©y do sù sôp ®æ cña hÖ thèng nµy, hµng ho¸ cña ta xuÊt sang nh÷ng thÞ trêng míi ë nhiÒu ch©u lôc kh¸c nhau. ThÞ trêng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®îc më réng nh vËy lµ nhê vµo chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng vµ ®a ph¬ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i. Mçi mÆt hµng kh¸c nhau ®· xuÊt ®i nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi ®Ó vïa khai th¸c ®îc lîi thÕ cña thÞ trêng võa ph©n t¸n ®îc rñi ro. HiÖn nay, ViÖt Nam ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi 120 níc vµ vïng l·nh thæ. nguyÔn thu thuû - nn 42a Hµng n¨m, doanh sè xuÊt khÈu chÌ chiÕm trªn 90% trong tæng sè doanh thu cña Tæng c«ng ty cho nªn vÊn ®Ò chÝnh lµ thÞ trêng níc ngoµi. §©y lµ triÓn väng ®Ó Tæng c«ng ty cã thÓ më réng thÞ trêng, khuÕch tr¬ng uy tÝn cña Tæng c«ng ty trªn thÞ trêng thÕ giíi. §Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu trªn th× vÊn ®Ò cèt yÕu ®Çu tiªn ph¶i gi¶i quyÕt lµ thÞ trêng tiªu thô, v× ®ã lµ môc tiªu lín nhÊt ®Ó cho mét ngµnh hµng kinh tÕ kü thuËt ph¸t triÓn, nã quyÕt ®Þnh toµn bé qu¸ tr×nh kinh doanh vµ sù ph¸t triÓn trong t¬ng lai. §Ó gi÷ v÷ng ®îc thÞ trêng ®· cã vµ ngµy cµng më réng nhiÒu h¬n ®iÒu quan träng lµ ph¶i t¹o ra ®îc s¶n phÈm chÌ cã chÊt lîng cao, bao b× ®Ñp thu hót ®îc ngêi tiªu dïng, gi¸ thµnh hîp lý, s¶n phÈm c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng mµ trong ®ã chÊt lîng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh hµng ®Çu. (Xem biÓu3) nguyÔn thu thuû - nn 42a BiÓu3: Doanh thu xuÊt khÈu chÌ cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam. §¬n vÞ tÝnh: USD/N¨m N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 Níc Nga 173.165 226.437 1.017.450 800.258 1008.000 Singapor 106.372 584.473 149.492 198.000 §µi Loan 675.702 670.499 419.426 378.502 141.480 NhËt 1.033.076 1.318.539 957.520 1.382.500 Nguån: Tæng c«ng ty chÌ MÆc dï ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ song thÞ trêng xuÊt khÈu chÌ cña chóng ta cßn nhiÒu yÕu kÐm, cha th©m nhËp ®îc vµo c¸c thÞ trêng lín nhiÒu tiÒm n¨ng, ®Æc biÖt khi gÆp c¸c ®èi thñ “nÆng ký” Tæng c«ng ty trë nªn qu¸ “nhá bД vµ chÞu nhiÒu thua thiÖt. V× vËy, tríc m¾t chóng ta ®Æc biÖt lµ Tæng c«ng ty chÌ cÇn chñ ®éng h¬n n÷a trong viÖc t×m kiÕm vµ khai th¸c thÞ trêng míi, duy tr× vµ cñng cè nh÷ng thÞ trêng truyÒn thèng víi sù hç trî cña nhµ níc trong viÖc khai th¸c c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ - chÝnh trÞ, ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i hoÆc c¸c v¨n b¶n tho¶ thuËn hîp t¸c víi c¸c níc. Nh×n chung, vÊn ®Ò thÞ trêng vÉn lµ vÊn ®Ò lín cßn nhiÒu bøc xóc ®ßi hái nhiÒu nç lùc kh«ng chØ vÒ phÝa doanh nghiÖp mµ cßn tõ phÝa Nhµ níc II. §¸nh gi¸ chung 1. Nh÷ng mÆt tÝch cùc Tríc hÕt ta ph¶i thÊy r»ng trong c¶ níc cã rÊt nhiÒu c¸c doanh nghiÖp còng nh c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn chÌ víi vai trß quan träng cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam. Tæng c«ng ty ®· t¹o ®îc mèi liªn kÕt chÆt chÏ víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, më réng ra c¶ c¸c vïng chÌ cña ngêi d©n. Tuy cã sè lîng ®¬n vÞ kh¸ lín ë nhiÒu vïng kh¸c nhau nhng Tæng c«ng ty ®· thèng nhÊt ®îc sù qu¶n lý tõ trªn xuèng díi thÓ hiÖn ë chç: c¸c thµnh viªn tu©n thñ nghiªm ngÆt kÕ ho¹ch vµ nhiÖm vô ®îc giao, khi cã khã kh¨n vÒ nguån hµng Tæng c«ng ty vÉn cã thÓ ®¶m b¶o ®îc lîng hµng xuÊt khÈu b»ng c¸ch yªu cÇu c¸c ®¬n vÞ dõng viÖc b¸n hµng ra ngoµi ®Ó tËp trung toµn bé lîng hµng giao cho Tæng c«ng ty. ë ®©y kh«ng x¶y ra t×nh tr¹ng "Trèng ®¸nh xu«i, kÌn thæi ngîc" nh vÉn thêng thÊy ë mét sè Tæng c«ng ty ViÖt Nam hiÖn nay. Së dÜ t¹o ra ®îc mèi liªn hÖ nµy lµ nhê Tæng c«ng ty ®· g¾n ®îc lîi Ých cña m×nh víi lîi Ých cña c¸c thµnh viªn. Vµ thùc tÕ ®· chøng minh kh«ng cã mèi quan hÖ kinh tÕ nµo bÒn chÆt b»ng mèi quan hÖ kinh tÕ hai bªn cïng cã lîi. Do lµm tèt c«ng t¸c nµy mµ tr¸nh ®îc t×nh trang tr¹ng mua tranh tranh b¸n ë nhiÒu n¬i, lµm thiÖt h¹i cho c¸c c«ng ty vµ bµ con trång chÌ, xuÊt khÈu chÌ ®· lµm cho møc sèng ë c¸c vïng trång chÌ ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, m«i trêng còng phÇn nµo ®îc c¶i thiÖn v× hiÖn nay diÖn tÝch trång nguyÔn thu thuû - nn 42a chÌ cña chóng ta ®· t¨ng lªn gÊp nhiÒu lÇn lµm ®· phñ xanh ®Êt trèng ®ßi nói träc, khi xuÊt khÈu chÌ th× hiÖn nay chóng ta ®· x©m nhËp ®îc vµo c¸c thÞ trêng míi ®Çy tiÒm n¨ng nh: NhËt B¶n, Mü kh«ng cßn phô thuéc vµo thÞ trêng Liªn Bang Nga vµ c¸c níc §«ng ¢u nh tríc kia, vµ hiÖn nay chóng ta cã rÊt nhiÒu mèi quan hÖ víi c¸c níc b¹n hµng. §iÒu nµy lµm cho c¸c doanh nghiÖp cña níc ta häc hái ®îc rÊt nhiÒu ®iÒu vµ n¾m b¾t ®îc nh÷ng th«ng tin quan träng, lµm cho c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng tríc nh÷ng sù biÕn ®éng cña thÞ trêng, chóng ta ®· t¹o ra nhiÒu gièng tèt ®Ó phôc vô cho qóa tr×nh xuÊt khÈu tr×nh ®é qu¶n lý còng ®îc c¶i thiÖn, tr×nh ®é th©m canh c©y chÌ còng ®îc tõng bíc n©ng cao 2. Nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i *Trong s¶n xuÊt nguyªn liÖu: N¨ng suÊt b×nh qu©n thÊp do tæ chøc s¶n xuÊt sai lÇm trong nhiÒu n¨m. - Mét thêi gian dµi tríc ®©y, chÌ ®îc ph¸t triÓn trµn lan theo kiÓu r¶i mµnh mµnh, tËp trung vµo qu¶ng canh. - Bé gièng chÌ nghÌo, kh«ng cã gièng tèt, gièng ®Æc s¶n. - ViÖc qu¶n lý ch¨m sãc kÐm, quy tr×nh kü thuËt cha ®îc tu©n thñ mét c¸ch nghiªm tóc, kh«ng th©m canh ngay tõ ®Çu. Céng víi viÖc khai th¸c qu¸ m¹nh lµm c©y chÌ chãng c¹n kiÖt, rót ng¾n chu kú kinh doanh, sím ph¶i thanh lý. - Dïng nhiÒu ph©n v« c¬ lµm ®Êt bÞ nghÌo dinh dìng, ®é pH t¨ng cao. - Vên chÌ thiÕu hay kh«ng cã c©y bãng m¸t do nhËn thøc sai lÇm r»ng ®©y lµ n¬i tró ngô cña s©u bÖnh nªn ®· cho chÆt. ThiÕu c©y bãng m¸t lµm cho ®Êt bÞ xãi mßn, mùc níc ngÇm xuèng thÊp, chÌ bÞ hÐo vµo nh÷ng th¸ng nãng. - Vên chÌ kh«ng ®îc quan t©m ®ång ®Òu. ThËm chÝ ngay trong mét xÝ nghiÖp cã vên chÌ tèt cã vên l¹i rÊt xÊu. Cã vên ®îc ®Çu t ®óng møc, canh t¸c ®óng quy tr×nh cã thÓ ®¹t n¨ng suÊt 15 - 20 tÊn/ha. Cã vên bÞ bu«ng láng, kho¸n tr¾ng chØ khai th¸c, kh«ng ®Çu t lµm n¨ng suÊt chØ cßn 1,6 tÊn/ha. §Æc biÖt, nhiÒu vên chÌ d©n xung quanh c¬ së chÕ biÕn cha ®îc quan t©m mét c¸ch ®Çy ®ñ, cã trî gi¸ nhng n«ng d©n vÉn kh«ng ®ñ vèn ®Çu t. - ChÌ trång trªn dèc nhiÒu, l¹i kh«ng cã hÖ thèng tíi níc ®Çy ®ñ. *ChÊt lîng s¶n phÈm kÐm: NhiÒu ®¸nh gi¸ cho r»ng chÊt lîng cña ta chØ ®¹t møc trung b×nh so víi thÕ giíi. ChÊt lîng thÊp lµm gi¶m n¨ng lùc c¹nh tranh, kÐo gi¸ chÌ XK xuèng thÊp h¬n h¼n gi¸ chÌ thÕ giíi. Trong c¸c yÕu tè ¶nh hëng xÊu tíi chÊt lîng, næi lªn nh÷ng yÕu tè sau: - C«ng nghÖ: ChØ mét sè Ýt nhµ m¸y míi x©y dùng b»ng thiÕt bÞ c«ng nghÖ cña Ên §é lµ t¬ng ®èi hoµn chØnh. Cßn phÇn lín lµ c¸c nhµ m¸y c«ng nghÖ Liªn nguyÔn thu thuû - nn 42a X« (cò) ®Õn nay ®· xuèng cÊp hay n©ng cÊp ch¾p v¸ b»ng c¸c phô tïng trong níc nªn kh«ng ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt chÌ ®en theo tiªu chuÈn. Mét sè ®¬n vÞ ®· ®Çu t bæ sung thªm m¸y hÐo, m¸y vß, m¸y sÊy ®Ó n©ng c«ng suÊt nhµ m¸y nhng kh©u b¶o qu¶n chÌ bóp t¬i, phßng lªn men, phßng sµng cha ®îc n©ng cÊp t¬ng xøng nªn c«ng suÊt c¸c c«ng ®o¹n mÊt c©n ®èi, chÌ bÞ ïn t¾c côc bé dÉn ®Õn chÌ bÞ «i ngay tríc khi ®a vµo m¸y hÐo hoÆc chua thiu trong qu¸ tr×nh lªn men. Sù kh«ng ®ång bé cña d©y chuyÒn dÔ dÉn ®Õn c¾t xÐn quy tr×nh tõng c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ chÊt lîng s¶n phÈm còng gi¶m theo. - Con ngêi: Cïng víi sù yÕu kÐm vÒ c«ng nghÖ, thiÕu c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ còng nh nguyªn nh©n lµm chÊt lîng chÌ thÊp. §éi ngò c¸n bé kü thuËt cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc ngµy cµng tha thít, nhiÒu ®¬n vÞ chÌ lín kh«ng cã kü s chÕ biÕn, thËm chÝ thiÕu c¶ c¸n bé chÕ biÕn cã tr×nh ®é trung cÊp. C«ng nh©n lµnh nghÒ ®îc ®µo t¹o nh÷ng n¨m 60 - 70 nay dÇn ®· vÒ hu, thay thÕ lµ thÕ hÖ c«ng nh©n trÎ thiÕu kinh nghiÖm vµ tay nghÒ thÊp. Do thiÕu c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc nªn viÖc båi dìng vµ n©ng cao tay nghÒ cho c«ng nh©n còng h¹n chÕ. - Qu¶n lý: VÉn cßn nhiÒu ®¬n vÞ v× lîi Ých côc bé, chØ ch¹y theo sè lîng cèt hoµn thµnh kÕ ho¹ch mµ kh«ng cã tr¸ch nhiÖm víi ngêi tiªu dïng, kh«ng quan t©m duy tr× vµ c¶i tiªn, lµm cho chÊt lîng sa sót ¶nh hëng tíi chÊt lîng chung cña Tæng c«ng ty. §©y lµ hËu qu¶ cña c¬ chÕ cò. Ngµnh chÌ ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong thêi kú hÖ thèng XHCN cßn v÷ng m¹nh. Ta ®· nhËn ®îc thiÕt bÞ chÕ biÕn qua con ®êng viÖn trî kh«ng hoµn l¹i hay trªn c¬ së hîp t¸c u ®·i. PhÇn lín chÌ ®îc xuÊt díi d¹ng b¸n thµnh phÈm. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra dï cã chÊt lîng hay kh«ng ®Òu cã thÞ trêng tiªu thô æn ®Þnh. S¶n xuÊt ®Õn ®©u b¸n hÕt ®Õn ®ã do ®îc bao cÊp c¶ ®Çu ra. ChÝnh c¬ chÕ nµy ®· g©y ra sù tr× trÖ vµ thãi quen coi thêng chÊt lîng ë mét sè c¸n bé. §iÒu nµy ®· thùc sù lµm cho tiªu thô chÌ nãi riªng vµ hµng ho¸ ViÖt Nam nãi chung bÞ "sèc" khi khèi XHCN sôp ®æ, thÞ trêng cò ®ét ngét co hÑp, buéc ph¶i v¬n ra c¸c thÞ trêng míi mµ chÊt lîng míi chÝnh lµ yÕu tè c¹nh tranh ®Ó sèng cßn. *Tuy Tæng c«ng ty ®· më réng nhiÒu thÞ trêng míi nhng cha cã b¹n hµng thùc sù l©u dµi: thËm chÝ cßn bÞ mÊt thÞ trêng chÌ vµng ë Hång K«ng. Nguyªn nh©n lµ do: - S¶n phÈm cßn ®¬n ®iÖu vÒ chñng lo¹i, mÉu m·, bao b×, ta chñ yÕu xuÊt chÌ cã kÝch thíc vµ kiÓu d¸ng tù nhiªn. Trong khi ngêi tiªu dïng ®Æc biÖt ngêi nguyÔn thu thuû - nn 42a tiªu dïng ë c¸c níc t b¶n l¹i a thÝch s¶n phÈm tiÖn dông vµ cho phÐp tiÕt kiÖm thêi gian. - Cha h×nh thµnh hÖ thèng ph©n phèi trùc tiÕp ë níc ngoµi. Ngay c¶ ë c¸c thÞ trêng truyÒn thèng, c¸c thÞ trêng lín nh Nga, I r¾c... còng vÉn ph¶i b¸n qua c¸c nhµ nhËp khÈu cña hä. XK ph¶i qua nhiÒu kh©u trung gian vßng vÌo.Víi vai trß nhá bÐ trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ t×nh h×nh chÊt lîng nh hiÖn nay, chóng ta cha cã kh¶ n¨ng ¸p dông nhiÒu chÝnh s¸ch gi¸ nh gi¸ tÊn c«ng, gi¸ hít v¸ng, chiÕn tranh gi¸ c¶... XK vÉn kiÓu cÇm chõng, gÆp kh¸ch tho¶ thuËn ®îc gi¸ b¸n, nªn yªu cÇu chñ yÕu víi gi¸ xuÊt khÈu lµ ®ñ bï ®¾p chi phÝ vµ cã l·i chø cha sö dông ®îc gi¸ nh mét c«ng cô c¹nh tranh. - Chi phÝ dµnh cho c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn, yÓm trî cßn thÊp. C¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o cßn nghÌo nµn - ®©y lµ nhîc ®iÓm chung cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. C«ng t¸c tiÕp thÞ yÕu, cha cã mét ®éi ngò tiÕp thÞ chuyªn m«n. VÉn theo quan ®iÓm marketing truyÒn thèng, coi träng kh©u tiªu thô. §· cã c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ nh vËy, ®· s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm nh vËy, vÊn ®Ò ph¶i quan t©m lµ t×m ®Çu ra. ChÝnh v× vËy cha thùc sù cã ®îc vÞ trÝ trªn thÞ trêng thÕ giíi. *TÊt c¶ nh÷ng h¹n chÕ trªn cßn cã chung mét nguyªn nh©n lµ tæ chøc qu¶n lý cña ngµnh chÌ cha ®îc hîp lý. C¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt chÌ cßn manh món, ph©n t¸n, cßn ph©n biÖt n¨ng nÒ gi÷a trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng. Tæng c«ng ty míi ®îc thµnh lËp trong thêi gian ng¾n nhng ®ang cã sù x¸o trén do viÖc chuyÓn ®æi mét sè ®¬n vÞ tõ Trung ¬ng sang ®Þa ph¬ng. Nh×n chung, c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ kinh doanh chÌ trong c¶ níc cha tËp trung vÒ mét mèi ®Ó t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp, ®Ó c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng quèc tÕ. nguyÔn thu thuû - nn 42a Ch¬ng 3: ph¬ng híng vµ biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu chÌ cña viÖt nam trong thêi gian tíi I.ph¬ng híng cña ngµnh chÌ viÖt nam trong thêi gian tíi 1. VÒ s¶n xuÊt chÌ. Quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu, tËp trung ph¸t triÓn chÌ t¹i 8 tØnh phÝa B¾c: S¬n La, Lai Ch©u, Hµ Giang, Tuyªn Quang, Yªn B¸i, Lµi Cai, Th¸i Nguyªn, Phó Thä, L©m §ång. ViÖn nghiªn cøu chÌ hç trî c¸c ®¬n vÞ nh©n gièng vµ ®a nhanh c¸c gièng cã n¨ng suÊt cao, chÊt lîng tèt vµo c¸c vên chÌ ®Ó c¶i tiÕn chÊt lîng chÌ xuÊt khÈu. T¨ng tû lÖ gièng míi cã chÊt lîng cao trong c¬ cÊu nguyªn liÖu. C¶i t¹o ®Êt b»ng c¸ch bãn ph©n h÷u c¬ tæng hîp phï hîp víi lo¹i ®Êt. §a c«ng cô vµo canh t¸c n«ng nghiÖp t¹i c¸c ®¬n vÞ cña Tæng c«ng ty råi phæ biÕn réng ra. Trong 2 n¨m 1999 - 2000 ®Çu t 34,41 tû ®ång tíi cho c¸c vên chÌ tËp trung cã ®iÒu kiÖn vÒ nguån níc ë 9 tØnh. BiÓu 4: C¸c chØ tiªu ph¸t triÓn chÌ c¶ níc. N¨m 1999 2000 2005 2010 DiÖn tÝch DiÖn tÝch chÌ c¶ níc (ha) 77.142 81.692 104.000 104.000 DiÖn tÝch chÌ kinh doanh (ha) 70.192 70.192 92.500 104.000 DiÖn tÝch chÌ trång míi( ha) 4.350 4.550 2.800 NS b×nh qu©n (tÊn t¬i/ha) 3,82 4,23 6,1 7,5 S¶n lîng bóp t¬i (tÊn) 268.200 297.600 490.000 665.000 S¶n lîng chÌ kh« (tÊn) 59.600 66.000 108.000 147.000 S¶n lîng XK (tÊn) 37.000 42.000 78.000 110.000 Kim ng¹ch XK (triÖu USD) 50 60 120 200 Nguån: KÕ ho¹ch s¶n xuÊt chÌ 1999 - 2000 vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn chÌ ®Õn 2005 - 2010 (Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n). nguyÔn thu thuû - nn 42a