Tài liệu Xây dựng website library of information and library science

Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh LỜI CAM ĐOAN Đề tài Khóa luận Tốt nghiệp “Xây dựng Website “Library of Information and Library Science”” của tôi được thực hiện dưới sự hướng dẫn của Thạc sĩ Nguyễn Thị Thúy Hạnh là một đề tài hoàn toàn mới ở Việt Nam. Đề tài tập trung cung cấp các tài liệu, thông tin chuyên ngành liên quan đến lĩnh vực Thông tin – Thư viện, đặc biệt ưu tiên những thông tin về các Tiêu chuẩn Siêu dữ liệu được áp dụng trong lĩnh vực này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới cô giáo - Thạc sĩ Nguyễn Thị Thúy Hạnh, người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn tất cả các thầy cô giáo trong và ngoài Khoa Thông tin – Thư viện Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội đã giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng do trình độ và thời gian có hạn nên khóa luận của tôi còn nhiều thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý thầy cô và các bạn để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn nữa. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 23 tháng 05 năm 2008 Sinh viên thực hiện Đỗ Huyền Trang 1 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh BẢNG CÁC TỪ VIẾT TẮT SDL Siêu dữ liệu CSDL Cơ sở dữ liệu LILS Library of Information and Library Science TTHL Trung tâm học liệu TTTL KH&CN Thông tin Tƣ liệu Khoa học và Công nghệ TT-TV Thông tin – Thƣ viện TV Thƣ viện WWW World Wide Web 2 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................................05 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................06 2.1. Mục đích nghiên cứu.......................................................................................... 06 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 06 3. Tình hình nghiên cứu theo hƣớng đề tài ..........................................................................06 4. Phạm vi nghiên cứu ..........................................................................................................07 5. Phƣơng pháp nghiên cứu..................................................................................................07 5.1.Phƣơng pháp luận ............................................................................................... 07 5.2.Phƣơng pháp cụ thể ............................................................................................. 07 6. Đóng góp về lý luận và thực tiễn .....................................................................................07 6.1.Đóng góp về lý luận ............................................................................................ 07 6.2.Đóng góp về thực tiễn ........................................................................................ 07 NỘI DUNG CHƢƠNG 1. ĐÁNH GIÁ NGUỒN LỰC THÔNG TIN CHUYÊN NGÀNH TT-TV TRÊN CÁC WEBSITE TẠI VIỆT NAM VÀ CÁC GIỚI THIỆU THÔNG TIN CHUYÊN NGÀNH TT-TV CẦN THIẾT CHO CÁN BỘ TV HIỆN NAY ........................................................ 08 1.1.Các Website liên quan đến Chuyên ngành TT–TV tại Việt Nam..................................08 1.1.1.Website TV và Trung tâm thông tin thuộc các tỉnh, thành phố .......................09 1.1.2. Website TV các trƣờng đại học ......................................................................12 1.1.3. Website khác liên quan đến chuyên ngành TT-TV ........................................13 1.1.4. Đánh giá ..........................................................................................................14 1.2. Giới thiệu thông tin chuyên ngành TT–TV cần thiết cho cán bộ TV hiện nay ............14 1.2.1.Văn bản pháp quy của các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền tại Việt Nam có nội dung liên quan đến chuyên ngành TT-TV .....................................................15 3 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh 1.2.2.Tài liệu khoa học, nghiên cứu mang tính chuyên ngành TT-TV bao gồm cả các tác giả trong và ngoài nƣớc.................................................................................16 1.2.3.Thông tin về hoạt động thực tiễn của ngành TT-TV tại Việt Nam và trên thế giới ......................................................................................................................16 1.2.4. Tiêu chuẩn SDL .............................................................................................. 17 CHƢƠNG 2. CẤU TRÚC CHI TIẾT VÀ CÁCH SỬ DỤNG KHAI THÁC THÔNG TIN TRÊN WEBSITE “LIBRARY OF INFORMATION AND LIBRARY SCIENCE” .....................19 2.1. Giới thiệu khái quát Website “LILS”...........................................................................19 2.1.1.Nền tảng kỹ thuật ............................................................................................ 19 2.1.1.1. Công cụ để thực hiện Website ................................................................ 19 2.1.1.2. Các bƣớc tiến hành .................................................................................20 2.1.2. Cấu trúc tổng thể về mặt nội dung ..................................................................20 2.2. Cấu trúc chi tiết của Website “LILS” ...........................................................................24 2.2.1. Trang chủ ........................................................................................................25 2.2.2. Các trang thông tin .......................................................................................... 26 2.2.2.1. Tiêu chuẩn Siêu dữ liệu ..........................................................................27 2.2.2.2. Website liên quan đến Chuyên ngành TT-TV tại Việt Nam ..................37 2.2.2.3. Tài liệu liên quan đến chuyên ngành TT-TV .........................................57 2.2.3. Trang liên kết ..................................................................................................62 2.3. Hƣớng phát triển của Website “LILS” trong tƣơng lai .............................................. ...63 2.3.1. Nghiên cứu và phát triển về mặt kỹ thuật .......................................................63 2.3.2. Nghiên cứu và phát triển về mặt nội dung ......................................................63 KẾT LUẬN .......................................................................................................................... 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................................67 4 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong quá trình phát triển của xã hội loài ngƣời, với từng giai đoạn cụ thể, con ngƣời đều quan tâm khai thác một nhân tố, một nguồn lực mang tính đổi mới tạo nên bƣớc ngoặt cho sự phát triển của xã hội. Bƣớc vào kỷ nguyên mới, xã hội loài ngƣời đã tập trung khai thác nguồn lực thông tin, coi đây là một hƣớng đi chủ đạo cho sự phát triển tại mỗi quốc gia, khu vực và trên toàn thế giới. Đóng một vai trò không nhỏ cho sự phát triển và khai thác nguồn lực thông tin tại mỗi quốc gia nói riêng và trên toàn thế giới nói chung chính là các Cơ quan, Trung tâm TT-TV, cùng với nó là sự phát triển Khoa học TT-TV và đội ngũ cán bộ, nguồn nhân lực hoạt động trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, để tạo điều kiện thuận lợi cho những yếu tố trên, bao gồm các Cơ quan; Trung tâm TT-TV; Khoa học TT-TV và đội ngũ cán bộ góp phần vào sự phát triển nguồn lực thông tin thì công việc đầu tiên là cần cung cấp cho họ những thông tin chuyên ngành thiết yếu, những thông tin phù hợp với sự phát triển của nguồn lực thông tin trên thế giới; những thông tin liên quan đến lĩnh vực Khoa học TT-TV trong nƣớc và trên thế giới với mức độ tin cậy cao; cập nhật và phù hợp với thực tế. Gắn với sự phát triển của nguồn lực thông tin trên toàn thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng, Internet và tiện ích World Wide Web (gọi tắt là WWW) chạy trên nó đƣợc coi nhƣ những yếu tố quan trọng nền tảng để phát triển nguồn lực thông tin thông qua việc tạo lập, tổ chức, truyền bá và bảo quản nguồn thông tin số. Internet cung cấp một nguồn thông tin khổng lồ và đa dạng, tạo nên một không gian thông tin rộng lớn cho ngƣời có nhu cầu tìm kiếm. Tuy nhiên, thông tin sản sinh, tồn tại một lƣợng lớn trên Internet lại đặt ra một vấn đề mới đó là làm sao để ngƣời dùng có thể tìm đƣợc thông tin mong muốn, thông tin có giá trị một cách nhanh chóng nhất. Với xu hƣớng thông tin sản sinh qua Internet ngày càng chiếm ƣu thế thì việc nắm bắt và khai thác thông tin trên môi trƣờng mới này đối với các cơ quan TT–TV là một đòi hỏi tất 5 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh yếu. Những yêu cầu trên kết hợp với nhau tạo ra nhu cầu thực tế của các Cơ quan, Trung tâm TT-TV, các cán bộ hoạt động, những ngƣời nghiên cứu và học tập trong lĩnh vực TT–TV đối với nguồn thông tin chuyên ngành, thông tin phục vụ cho nâng cao kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ...liên quan đến lĩnh vực TT-TV đang đƣợc tồn tại và phổ biến trên mạng Internet. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Tìm hiểu các thông tin chuyên ngành TT-TV trên mạng Internet. Tìm hiểu những thông tin chuyên ngành cần thiết cho những cán bộ, cá nhân, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực TT-TV. Tìm hiểu nội dung thông tin chuyên ngành trên các website tại Việt Nam, đánh giá và đƣa ra nhận xét. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Xây dựng một website có chứa các thông tin chuyên ngành cần thiết cho các cán bộ, cá nhân, tổ chức... hoạt động trong lĩnh vực TT-TV. Đƣa ra những kiến thức về Tiêu chuẩn SDL liên quan đến lĩnh vực TT-TV. 3. Tình hình nghiên cứu theo hƣớng đề tài Hiện tại, vấn đề mà khóa luận đề cập tới chƣa có một đề tài nghiên cứu cụ thể nào tại Việt Nam. Tuy rằng đã có những nghiên cứu để đƣa ra những thông tin cần thiết cho ngƣời cán bộ TT-TV, tuy nhiên những đề tài đó chƣa đƣa nó thành một hệ thống và chƣa tìm hiểu trên môi trƣờng mạng Internet và xây dựng chúng thành một website để cung cấp thông tin trực tuyến cho ngƣời sử dụng. 6 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 4. GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh Phạm vi nghiên cứu Phạm vi không gian của quá trình nghiên cứu là thực tiễn hoạt động của ngành TV Việt Nam và xu hƣớng phát triển của ngành TT-TV trên thế giới. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1.Phƣơng pháp luận Khóa luận dựa trên những căn cứ lý luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, những chủ trƣơng chính sách của Đảng và Nhà nƣớc về hoạt động của TV. 5.2.Phƣơng pháp cụ thể Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã dựa vào phƣơng pháp trao đổi, quan sát, thống kê, xử lý phân tích tổng hợp và đánh giá tƣ liệu. 6. Đóng góp về lý luận và thực tiễn 6.1.Đóng góp về lý luận Đƣa ra những thông tin mà ngƣời cán bộ, các cá nhân tổ chức hoạt động trong lĩnh vực liên quan đến TT-TV cần phải trang bị trong quá trình đổi mới TV hiện nay. 6.2.Đóng góp về thực tiễn Xây dựng một Website có chứa các thông tin chuyên ngành cần thiết cho các cán bộ, cá nhân, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực TT-TV. 7 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh NỘI DUNG CHƢƠNG 1. ĐÁNH GIÁ NGUỒN LỰC THÔNG TIN CHUYÊN NGÀNH TT-TV TRÊN CÁC WEBSITE TẠI VIỆT NAM VÀ CÁC GIỚI THIỆU THÔNG TIN CHUYÊN NGÀNH TT-TV CẦN THIẾT CHO CÁN BỘ TV HIỆN NAY 1.1. Các Website liên quan đến Chuyên ngành TT-TV tại Việt Nam Ngày nay, công nghệ thông tin đang đóng một vai trò quan trọng cho sự phát triển của mỗi quốc gia, trên từng lĩnh vực của đời sống. Công nghệ thông tin phát triển với tốc độ nhanh chóng đặc biệt tại những nƣớc đang có chỉ số tăng trƣởng cao và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hƣớng chung đó. Một dấu hiệu để thấy rõ sự phát triển trên chính là số lƣợng phát triển vƣợt bậc của dịch vụ Internet thông qua số lƣợng ngƣời sử dụng dịch vụ này. Theo số liệu thống kê của Trung tâm Internet Việt Nam – VNNIC thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông, tính đến tháng 3 năm 2009, Việt Nam có 21.070.995 ngƣời sử dụng mạng Internet chiếm 24.67% dân số so với cùng kỳ năm 2008 là 19323062 ngƣời sử dụng tƣơng đƣơng 22.96% dân số [14]. Với tốc độ phát triển nhƣ vậy, để đáp ứng nhu cầu thông tin cho ngƣời sử dụng, các Website gia tăng số lƣợng một cách nhanh chóng, đa dạng về hình thức và phong phú về nội dung. Để bắt nhịp chung với sự phát triển của đất nƣớc, các Cơ quan, Trung tâm TT-TV tại Việt Nam cũng nhƣ các tổ chức, cá nhân có hoạt động liên quan đến chuyên ngành TT–TV cũng đã và đang hình thành nên các Website cho riêng mình vừa để quảng bá hình ảnh vừa chia sẻ nguồn lực thông tin, đặc biệt là nguồn lực thông tin TT-TV. Đây là một hƣớng đi đúng đắn, phù hợp với sự phát triển chung và cần đƣợc mở rộng trong điều kiện cụ thể. Qua khảo sát số liệu hiện tại trên Trang thông tin điện tử của Bộ Văn hóa – Thể thao – Du lịch Việt Nam và một số nguồn thông tin khác thì tính đến năm 2006, 8 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh Việt Nam có duy nhất 1 TV ở phạm vi quốc gia là TV Quốc gia Việt Nam, có 64 TV tỉnh, thành phố; 57 TV của các viện, trung tâm nghiên cứu khoa học;hơn 230 TV các trƣờng đại học và cao đẳng (cả công lập và dân lập)... [1]. Tuy nhiên, tƣơng ứng với số TV trên thì số lƣợng các Website lại không nhiều và chƣa có bất kỳ nguồn thông tin nào thống kê một cách đầy đủ và đặc biệt là nguồn lực thông tin chuyên ngành TT-TV trên các Website này cũng chƣa đƣợc quan tâm, khai thác đúng mức. Dƣới đây, tôi xin đƣợc liệt kê, sắp xếp và đánh giá sơ bộ các Website cũng nhƣ nguồn lực thông tin chuyên ngành TT–TV trên các trang thông tin này. Cách sắp xếp các Website này đƣợc phân theo Website TV và Trung tâm thông tin thuộc các tỉnh, thành phố; Website TV các trƣờng đại học và Website khác liên quan đến chuyên ngành TT-TV tại Việt Nam. Cách phân chia nhƣ trên đƣợc căn cứ theo chất lƣợng và số lƣợng của thông tin chuyên ngành mà các website này cung cấp. 1.1.1. Website TV và Trung tâm thông tin thuộc các tỉnh, thành phố Hiện nay với sự phát triển nhanh chóng của xã hội Việt Nam; nền kinh tế đã có nhiều thành tựu đổi mới, nhu cầu của con ngƣời ngày càng đƣợc đáp ứng tốt hơn. Với điều kiện mới, Việt Nam nói chung và các tỉnh thành nói riêng đều đã và đang xây dựng các Cơ quan, Trung tâm TT-TV để góp phần nâng cao văn hóa cho ngƣời dân ở từng khu vực. Hệ thống TV hiện nay đã trải rộng trên 64 tỉnh thành cả nƣớc trong đó đứng đầu hệ thống là TV Quốc gia Việt Nam. Mức độ tăng trƣởng của hệ thống TV tỉnh thành cho thấy vai trò của TV trong xã hội đã đƣợc quan tâm đúng mức. Trong xu hƣớng công nghệ thông tin đang tác động mãnh mẽ đến mọi mặt của đời sống; đặc biệt khi thói quen tìm tin của ngƣời sử dụng đang dần chuyển sang tìm tin trực tiếp trên mạng Internet, để đáp ứng lại nhu cầu của ngƣời dùng tin, các Cơ quan, Trung tâm TTTV đang dần hiện đại hóa cơ sở của mình để phục vụ khách hàng đƣợc tốt hơn. Bên cạch việc đổi mới trang thiết bị, đào tạo cán bộ...để tiếp cận ngƣời dùng tin đƣợc gần hơn nữa; các Cơ quan, Trung tâm TT-TV cần xây dựng website riêng để giới thiệu về 9 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh nguồn lực thông tin của cơ quan mình và đƣa cơ sở dữ liệu của mình lên mạng Internet, tăng khả năng tiếp cận đối với ngƣời dùng tin trên mạng. Hiện nay, đã có nhiều TV tỉnh, thành phố tiến hành xây dựng trang thông tin điện tử cho riêng mình, mặc số lƣợng chƣa nhiều nhƣng đây là một bƣớc tiến đáng mừng. Tuy nhiên hiện nay chƣa có một tổ chức hay cá nhân nào thực hiện công việc thống kê số website này một cách toàn diện. Bảng số liệu dƣới đây là kết quả thống kê về vấn đề này trên một vài website uy tín tại Việt Nam: Số lƣợng Cơ quan chịu Tên Website/ trách nhiệm về Ngày truy cập nội dung website website của các TV tỉnh Chi tiết các website đƣợc thống kê thành phố đƣợc thống kê 1.TV Quốc gia Việt Nam http://www.cinet.gov.vn 10/05/2009 Bộ Văn hóa, 6 2.TV KHTH Thành phố Thể thao và Du Hồ Chí Minh lịch Việt Nam 3.TV tỉnh Bình Định 4.TV Thành phố Hà Nội 5.TV tỉnh Lâm Đồng 6.TV tỉnh Quảng Ninh 1.TV tỉnh Phú Yên http://www.nlv.gov.vn TV Quốc gia 9 Việt Nam 2.TV Tỉnh Bình Dƣơng 3.TV Tỉnh Bình Thuận 4.TV Tỉnh Đồng Nai 10/05/2009 5.TV Hà Nội 6.TV Thành phố Hải Phòng 7.TV Tỉnh Quảng Ninh 10 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh 8.TV Tỉnh Bình Định 9.TV Khoa học Tổng hợp Tp. Hồ Chí Minh Mạng CINET, http://www.thuvien.net 10/05/2009 6 Công ty Cổ 1.TV Quốc gia Việt Nam phần Công 2.TV KHTH Thành phố nghệ Tinh Vân Hồ Chí Minh và những thành 3.TV Tỉnh Bình Định viên chính ban 4.TV KHTH Thành phố đầu nhƣ Trung Hà Nội tâm TTTL 5.TV Tỉnh Lâm Đồng KH&CN Quốc 6.TV Tỉnh Quảng Ninh gia... Có rất nhiều website cũng thống kê vấn đề này nhƣng TV Quốc gia Việt Nam là thống kê đầy đủ nhất với 9 đƣờng dẫn tới các website TV tỉnh thành trong cả nƣớc. Tuy nhiên con số này vẫn chƣa phải là chuẩn xác so với thực tế. Việc thống kê những website này có một ý nghĩa quan trọng, nó cho thấy mức độ tăng trƣởng dịnh vụ phục vụ trực tuyến của các Cơ quan, Trung tâm TT-TV, cung cấp một nguồn thông tin lớn về cơ sở dữ liệu của các Cơ quan này, đồng thời cho biết thông tin hoạt động thực tế của ngành TT-TV của tỉnh thành phố đó. Bên cạnh những thông tin kể trên, nguồn thông tin về chuyên ngành TT–TV trên các website này cũng rất phong phú và đa dạng, là nguồn tham khảo quý báu cho những ngƣời sử dụng có nhu cầu tìm kiếm về đề tài này. Đặc biệt thông tin trên website này do các TV, Trung tâm thông tin đứng đầu mỗi tỉnh, thành phố chịu trách nhiệm về nội dung nên có thể khẳng định nguồn thông tin chuyên ngành tại đây có mức độ tin cậy và chất lƣợng cao. 11 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh Chính vì vậy, thống kê các website này là công việc rất hữu ích, tạo cho cá nhân, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực TT–TV một kênh thông tin về nguồn tài liệu chuyên ngành quý báu. 1.1.2. Website TV các trƣờng đại học TV đại học là một bộ phận không thể thiếu của trƣờng đại học, nơi đào tạo những trí thức, những nhà khoa học tƣơng lai cho xã hội. TV là nơi nắm giữ và cung cấp nguồn tài nguyên trí tuệ phục vụ các nhà nghiên cứu, các học giả, các cán bộ giảng dạy và sinh viên của trƣờng đại học. Nhƣng cho đến nay, ở nƣớc ta TV nói chung và TV đại học nói riêng vẫn chƣa thực sự đƣợc coi là quan trọng. Vì những lý do khách quan và cả chủ quan, TV đại học chƣa phát triển đúng tầm vóc của mình. Trong bài phát biểu tại Đại hội Cán bộ TV Đông Nam Á lần thứ 13 tại Manila, Philippines tháng 3/2006 về những cơ hội và thách thức hiện nay của các TV Đại học Việt Nam, Thạc sỹ John Hickok, cán bộ TV trƣờng Đại học California State University, Fullerton, Hoa Kỳ đã đúc kết đƣợc sau chuyến nghiên cứu và khảo sát các TV Đại học và nghiên cứu của Việt Nam. Theo đó: “Thách thức của các TV hiện nay là một cơ hội thú vị. Với việc kết hợp chƣơng trình đào tạo với công nghệ mới (thiết kế web, Công nghệ mạng lƣới, vv), và chủ động trong xây dựng dịch vụ công cộng (ví dụ, hội thảo đào tạo ngƣời sử dụng, tích cực tham khảo dịch vụ, vv) TV mới sẽ đƣợc chuẩn bị tốt hơn để chuyển đổi từ các TV đƣợc coi là "viện bảo tàng" yên tĩnh sang thành những trung tâm học tập năng động”[16]. Đặc biệt, khi chuyển đổi sang phƣơng pháp dạy và phƣơng pháp học theo học chế tín chỉ, các TV trƣờng đại học cần hoàn thiện bộ máy tra cứu tìm tin hiện đại, chỉ dẫn một cách rõ ràng quyền và mức đƣợc phép khai thác các tài liệu, các nguồn tin, chủ động cung cấp các điều kiện thuận lợi cho ngƣời sử dụng khai thác, truy cập một cách hợp pháp qua cổng thông tin với giao diện trên nền Web, với ngôn ngữ giao diện là tiếng Việt, tiếng Anh đến các CSDL, ngân hàng dữ liệu, các nguồn tin theo yêu cầu 12 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh của ngƣời dạy - ngƣời học. Chính vì lý do trên, công việc xây dựng các website TV cho các trƣờng đại học là một công việc thiết yếu. Theo số liệu thống kê thì Việt Nam có hơn 230 TV các trƣờng đại học và cao đẳng (cả công lập và dân lập). Đây là một con số tƣơng đối lớn, tuy nhiên số TV thành lập đƣợc website lại khá khiêm tốn. Hiện nay chƣa có một nghiên cứu chính thức nào về số lƣợng các website TV trƣờng đại học tại Việt Nam. Đây là một công việc cần thiết bởi thông qua đó, chúng ta sẽ thấy đƣợc phần nào hoạt động của hệ thống TV đại học tại Việt Nam, cung cấp cho bạn ngƣời dùng tin một môi trƣờng học tập trực tuyến lớn, đặc biệt đối với nguồn thông tin có liên quan đến chuyên ngành TT-TV đƣợc truyền tải qua website cũng rất hữu ích và có chất lƣợng đảm bảo. Đây có thể đƣợc coi là kênh tham khảo thông tin chuyên ngành bổ ích cho việc tìm hiểu kiến thức trong lĩnh vực TT-TV. 1.1.3. Website khác liên quan đến chuyên ngành TT-TV Hiện nay, với mức độ phát triển của TV tại Việt Nam, có nhiều cá nhân và tổ chức đã và đang quan tâm đến lĩnh vực xây dựng các website cung cấp các nguồn thông tin liên quan đến lĩnh vực TT-TV. So với hai dạng website trên, nguồn thông tin mà các website này cung cấp hoàn toàn tập trung vào chuyên ngành TT-TV không có cơ sở dữ liệu tra cứu về các lĩnh vực khác. Đặc biệt, các cá nhân, tổ chức tham gia đều với mục đích cung cấp thông tin chuyên ngành miễn phí cho ngƣời sử dụng. Nguồn thông tin đƣợc cung cấp thông qua các website này cũng có sự đảm bảo nhất định thông qua các nguồn tin rõ ràng và có chất lƣợng bởi phần lớn những thành viên tham gia đƣa tin đều là những cán bộ, những cơ quan có uy tín trong lĩnh vực TT-TV. Mặc dù số lƣợng Website này không nhiều và khá hiếm ở Việt Nam nhƣng cũng cần có sự quan tâm và cổ vũ đúng đắn. Hiện nay, việc thống kê các website này cũng chƣa có tổ chức hay các nhân nào đứng ra nghiên cứu và triển khai, nó chỉ xuất hiện nhƣng một dạng thông tin liệt kê đi cùng các website TV công cộng, TV đại học...dƣới dạng chia sẻ thông tin về tài liệu chuyên ngành. Để cung cấp đầy đủ các thông tin chuyên ngành 13 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh TT-TV, việc thống kê các trang web này là việc cần thiết, đây là một kênh thông tin quan trọng cho việc nâng cao trình độ kiến thức chuyên môn cho những cá nhân hoạt động trong lĩnh vực TT-TV. 1.1.4. Đánh giá Thông qua kết quả tìm hiểu chung về tình hình các website có chứa thông tin chuyên ngành TT-TV tại Việt Nam, ta có thể khả định đây là một nguồn thông tin cần thiết, có vị trí quan trọng đối với những cá nhân có lĩnh vực hoạt động liên quan tới chuyên ngành TT-TV, đặc biệt là sinh viên đang học tập, các cán bộ đang nghiên cứu về lĩnh vực này. Thông tin phổ biến trên các website này chủ yếu bao gồm: - Văn bản pháp quy của các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền tại Việt Nam mà trong đó chứa những nội dung liên quan đến chuyên ngành TT-TV - Tài liệu khoa học, nghiên cứu mang tính chuyên ngành TT-TV bao gồm cả các tác giả trong và ngoài nƣớc - Thông tin về hoạt động thực tiễn của ngành TT-TV tại Việt Nam và trên thế giới Nhƣ vậy, một công cụ để kết nối các thông tin trên những website này tới ngƣời sử dụng một cách có hệ thống là rất cần thiết. Nhu cầu về một trang thông tin thống kê các website có nội dung về chuyên ngành TT-TV là có cơ sở thực tiễn, đáp ứng đúng nhu cầu của ngƣời dùng tin. 1.2. Giới thiệu thông tin chuyên ngành TTTV cần thiết cho cán bộ TV hiện nay Hoạt động của các cán bộ, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực Thông tin TV đang dần thay đổi, dƣới sự tác dụng của Công nghệ thông tin, cán bộ TT-TV không chỉ cung cấp dịch vụ thông tin truyền thống mà còn phải cả dịch vụ thông tin số trực tuyến cho 14 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh ngƣời dùng tin. Họ phải bắt kịp những kỳ vọng của ngƣời dùng tin để có thể tồn tại và phục vụ họ. Những kỹ năng và kiến thức đòi hỏi cán bộ thông tin TV ngày nay cần hoàn thiện bao gồm [3, 347 – 356] + Kỹ năng quản lý + Kiến thức về chính sách, quy tắc, tiêu chuẩn + Kiến thức về tài nguyên và dịch vụ thông tin + Kỹ năng về công nghệ + Kỹ năng tìm kiếm chuyên gia + Kỹ năng giao tiếp + Kỹ năng trình bày + Dịch vụ khách hàng + Cam kết học tập suốt đời + Kỹ năng đánh giá... Nhƣ vậy, các cán bộ TT-TV trong môi trƣờng mới cần có các thông tin về các chính sách của nhà nƣớc liên quan đến lĩnh vực này, Khoa học Thông tin, Khoa học TV và cần trang bị cho mình các kiến thức về Công nghệ Thông tin liên quan đến chuyên ngành TT-TV. 1.2.1.Văn bản pháp quy của các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền tại Việt Nam có nội dung liên quan đến chuyên ngành TT-TV Bất kỳ một cá nhân hay tổ chức hoạt động trong lĩnh vực nào cũng phải tuân theo các quy định của pháp luật cho lĩnh vực đó, ngành TT–TV cũng không phải là một ngoại lệ. Đây là thông tin cần thiết để các hoạt động nghiên cứu, triển khai trong thực tế của ngành không đi ngƣợc lại với quy định của pháp luật. Chính vì vậy, Văn bản pháp quy của các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền tại Việt Nam có nội dung liên quan đến chuyên ngành TT-TV là nguồn thông tin cần thiết cho các cán bộ, cá nhân có hoạt động liên quan đến lĩnh vực này. 15 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh 1.2.2.Tài liệu khoa học, nghiên cứu mang tính chuyên ngành TT-TV bao gồm cả các tác giả trong và ngoài nƣớc Để thực hiện công việc nghiên cứu, trƣớc hết những ngƣời thực hiện cần những thông tin chuyên ngành để có thể kế thừa các kiến thức trƣớc đó, đồng thời không nghiên cứu lập lại những vấn đề đã có. Nguồn tài liệu này còn cung cấp cho ngƣời sử dụng những cơ sở để đƣa ứng dụng vào thực tế hoạt động ngành TT-TV. Để làm tốt công đoạt thực tế thì ngƣời cán bộ cần nắm vững kiến thức chuyên ngành. Không chỉ tài liệu trong nƣớc, ngƣời cán bộ còn cần chú ý đền tài liệu nƣớc ngoài để cập nhật thêm thông tin, kiến thức mới. Chính vì những lý do trên, tài liệu khoa học, nghiên cứu mang tính chuyên ngành TT-TV bao gồm cả các tác giả trong và ngoài nƣớc là rất cần thiết cho quá trình trang bị kiến thức cho các cán bộ, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực liên quan. 1.2.3.Thông tin về hoạt động thực tiễn của ngành TT-TV tại Việt Nam và trên thế giới Kiến thức chuyên ngành TT-TV không chỉ nằm trên lý thuyết mà còn đƣợc tìm thấy trong hoạt động thực tiễn. Thông tin hoạt động thực tiễn của chuyên ngành Thông tin TV mang lại những số liệu thực tế, kết quả thử nghiệm những mô hình đã xây dựng trên lý thuyết, thiếu những thông tin này, ngƣời dùng tin sẽ không thể biết đƣợc lý thuyết về chuyên ngành TT-TV đó có khá năng ứng dụng tới đâu để có thể đƣa ra những quan điểm đủng, những nhận xét chính xác. Có thể nói, thông tin về hoạt động thực tiễn trong lĩnh vực TT-TV có một ý nghĩa quan trọng, vừa là thƣớc đo, là nền tảng để xây dựng và đánh giá lý thuyết. Nguồn thông tin về hoạt động thực tiễn của các Cơ quan, Trung tâm TT-TV luôn đƣợc sản sinh mới và có khả năng cung cấp nhiều thông tin có giá trị, mang lại những đánh giá khách quan, sát thực tế và cập nhật cho ngƣời sử dụng. 16 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh 1.2.4. Tiêu chuẩn Siêu dữ liệu Tiền tố "meta" xuất phát từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là "giữa, cùng với, sau khi" hay "thay đổi" (Từ điển Webster). “Metadata - Siêu dữ liệu” là một khái niệm đƣợc phát triển từ khái niệm “Data - Dữ liệu” và đƣợc xem nhƣ một chức năng của dữ liệu. Chính vì vậy Siêu dữ liệu đƣợc coi là “dữ liệu về dữ liệu” (data about data), hay “thông tin về thông tin” (information about information). Trong thực tế, SDL có dạng nhƣ một thẻ đánh dấu để giúp cho việc nhận biết các loại thông tin khác nhau. "Một biểu ghi SDL bao gồm một tập hợp các thuộc tính, hay các yếu tố, cần thiết để mô tả các phƣơng án trả lời cho câu hỏi. Ví dụ, một hệ thống SDL phổ biến trong các TV Mục lục TV – là một tập hợp các biểu ghi SDL với các yếu tố mô tả một cuốn sách hay các tài liệu TV nhƣ tên tác giả, tiêu đề, thời gian tạo ra hay xuất bản, chủ đề chính, và số đăng kí cá biệt của tài liệu ở trên giá" [6]. Nói cách khác SDL nhƣ là một loại tóm tắt các thông tin về hình thức và nội dung của một nguồn lực thông tin. Nhiều loại SDL đang đƣợc phát triển để đáp ứng các nhu cầu quản lý thông tin khác nhau. SDL miêu tả đƣợc dùng cho việc nhận diện, phát hiện và truy cập, đồng thời hỗ trợ cho việc đánh giá nguồn thông tin. SDL biểu ghi lƣu trữ hỗ trợ sẵp xếp, kiểm định, lƣu trữ và bảo quản nguồn thông tin của các tổ chức, và với sự xuất hiện của thông tin điện tử thì nó còn đƣợc coi là "một công cụ hỗ trợ trong việc bảo đảm ý nghĩa, độ bền chắc và khả năng quản lý dễ dàng của biểu ghi và thông tin chứa trong chúng" [20]. Bên cạnh đó, bảo quản SDL góp phần trong việc bảo quản lâu dài của nguồn thông tin điện tử. Nhƣng vì lý do sử dụng gì, tất cả các loại SDL có đặc điểm chung về dạng thức quản lý về mặt kĩ thuật và bản quyền nguồn thông tin điện tử để bảo đảm khả năng truy cập dễ dàng cả hiện tại lẫn lâu dài. Cùng với sự phát triển của mạng lƣới thông tin toàn cầu World Wide Web (gọi tắt là WWW) theo cấp số mũ, những sáng kiến SDL (Siêu dữ liệu) đƣợc tạo ra nhanh chóng, nhiều tổ chức có liên quan đến lĩnh vực này ra đời và các Tiêu chuẩn về SDL 17 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh liệu đƣợc hình thành ngày một nhiều. Điều đó khiến cho kiến thức của chúng ta trong môi trƣờng mới này không có đƣợc một chuẩn nhất quán. Vấn đề này càng trở nên khó khăn khi thực tế là tên của hầu hết các tiêu chuẩn mới này đều ở dƣới dạng viết tắt. Mặc dù thực tế có nhiều từ viết tắt đã trở thành tiêu chuẩn nhƣng ngƣời tìm tin không thể biết ngay đƣợc từ nào đã đƣợc công nhận là tiêu chuẩn, từ nào không. Sự phát triển vƣợt bậc của Internet và WWW cùng nhƣ những khó khăn nêu ở trên cũng tác động mạnh mẽ đến lĩnh vực TT-TV. Với xu hƣớng thông tin sản sinh qua Internet ngày càng chiếm ƣu thế thì việc nắm bắt và khai thác thông tin trên môi trƣờng mới này đối với các cơ quan TT-TV là một đòi hỏi tất yếu. Tuy nhiên những vấn đề vấp phải trong quá trình tìm tin trên Internet hay WWW nhƣ đã nói ở trên cũng gây trở ngại cho việc thu thập thông tin trên mạng của các cơ quan TT-TV. Con đƣờng từ Internet đến WWW và Siêu dữ liệu đã dẫn tới hình thành nên các tiêu chuẩn cho lĩnh vực này nhằm mô tả và bảo quản nguồn tài nguyên thông tin một cách thống nhất, hợp lý trên phạm vi toàn thế giới. Tuy nhiên, càng nhiều Siêu dữ liệu đƣợc hình thành thì số lƣợng các tiêu chuẩn xuất hiện cũng nhiều hơn. Để có thể kiểm soát và đánh giá đƣợc các tiêu chuẩn này cần có một công cụ tập hợp chúng về cùng một chỗ, hƣớng ngƣời xem đến tiêu chuẩn đáp ứng đúng nhu cầu cần thiết đồng thời đảm bảo độ tin cậy của nguồn thông tin. Cho đến nay, tại Việt Nam hiện vẫn chƣa có đề tài nào nghiên cứu nào về Tiêu chuẩn Siêu dữ liệu trong lĩnh vực TT-TV nói chung một cách có hệ thống và đầy đủ. Chính vì vậy, có thể nói, đề tài này hoàn toàn mang tính mới và rất cần thiết đối với Ngành TT-TV tại Việt Nam, trực tiếp liên quan đến nhu cầu phát triển trong tƣơng lai gần của các Cơ quan, Trung tâm TT-TV Việt Nam. 18 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh CHƢƠNG 2. CẤU TRÚC CHI TIẾT VÀ CÁCH SỬ DỤNGKHAI THÁC THÔNG TIN TRÊN WEBSITE “LIBRARY OF INFORMATION AND LIBRARY SCIENCE” 2.1. Giới thiệu khái quát Website “Library of Information and Library Science” 2.1.1.Nền tảng kỹ thuật 2.1.1.1. Công cụ để thực hiện Website Để thực hiện một Website với nhu cầu đơn thuần là đƣa thông tin lên mạng, không cho ngƣời xem tác động vào các nội dung hiển thị trên website, chỉ có ngƣời quản lý đƣợc quyền thay đổi thông tin, chúng ta chỉ cần lựa chọn những công cụ để xây dựng website tĩnh đơn giản. Những công cụ này bao gồm: - Ngôn ngữ HTML (HyperText Markup Language) là ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản và đƣợc lựa chọn để lập trình thiết kế website, ngôn ngữ đáp ứng phù hợp với yêu cầu xây dựng một website tĩnh đơn giản. - Chƣơng trình xử lý ảnh Photoshop CS2: đây là phần mềm dùng để thiết kế giao diện của website, các phông nền của website đều đƣợc xử lý và cắt dán thông qua phần mềm này. Phần mềm này đƣợc lựa chọn để xây dựng giao diện cho website vì nó khá phổ biến, dễ sử dụng. Hiện nay, Photoshop đã có đến phiên bản CS4 tuy nhiên, vì điều kiện cấu hình máy cũng nhƣ yêu cầu về giao diện website thì chƣơng trình Photoshop CS2 đã đáp ứng phù hợp. - Chƣơng trình Dreamweaver 8: dùng để ghép các trang thông tin của website lại với nhau, tạo ra các hiệu ứng và đƣa thông tin nội dung lên website. Công cụ này hỗ trợ việc cung cấp các mẫu trang web để ngƣời sử dụng tham khảo, xây dựng mô hình web ban đầu. 19 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science” Đỗ Huyền Trang – Khóa luận Tốt nghiệp.2009 GVHD Th.S Nguyễn Thị Thúy Hạnh 2.1.1.2 Các bƣớc tiến hành Các bƣớc thiết kế web đƣợc tiến hành theo những bƣớc sau: - Phác thảo mẫu Website mình cần bằng các tham khảo trên các trang web hỗ trợ việc cung cấp mẫu website - Dùng Photoshop CS2 thiết kế giao diện cho riêng mình - Cắt các hình ảnh cần thiết để tạo Web - Dùng Dreamweaver 8 để ghép các hình ảnh - Liên kết các trang thông tin bằng ngôn ngữ HTML Đây là các bƣớc tóm tắt cơ bản lại quá trình thiết kế website, trong thực tế, công việc này đƣợc diễn ra khá phức tạp. 2.1.2. Cấu trúc tổng thể về mặt nội dung Nội dung của trang web tập trung vào cung cấp thông tin liên quan đến chuyên ngành TT-TV thông qua đƣa ra đƣờng kết nối tới các Website có chứa thông tin chuyên ngành, giới thiệu các Tiêu chuẩn Siêu dữ liệu có liên quan đến lĩnh vực TT-TV và đặc biệt là các thông tin chuyên ngành cơ bản cần thiết cho những ngƣời hoạt động trong lĩnh vực này. Cụ thể nội dung của website nhƣ sau: + Website liên quan đến Chuyên ngành TT-TV tại Việt Nam - Tiêu chuẩn để lựa chọn Website đầu tiên là chất lƣợng và uy tín của nội dung thông tin đƣợc đánh giá thông qua nhiều yếu tố khác nhau nhƣng quan trọng nhất là nguồn gốc thông tin, tác giả của thông tin, tổ chức, cá nhân đứng ra bảo đảm, chịu trách nhiệm cho website. Bên cạnh tiêu chí về mặt nội dung, tiêu chí về mặt hình thức 20 Khóa luận Tốt nghiệp - Xây dựng Website “Library of Information and Libary Science”