trêng ®¹i häc s ph¹m hµ néi 2
khoa sinh - ktnn
lu thÞ thuý thµnh
Líp k29b - sinh
x©y dùng vµ sö dông c©u hái
híng dÉn häc sinh quan s¸t pttq nh»m
ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp trong
d¹y häc ch¬ng I,II (phÇn vsV) sinh häc 10
ch¬ng tr×nh c¬ b¶n
kho¸ luËn tèt nghiÖp
Chuyªn ngµnh: Ph¬ng ph¸p d¹y häc sinh häc
ngêi híng dÉn khoa häc:
ths. nguyÔn ®×nh tuÊn
Hµ Néi - 05 /2007
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Lêi c¶m ¬n !
Em xin bµy tß lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi thÇy gi¸o – Th¹c sü NguyÔn §×nh
TuÊn ®· tËn t×nh híng dÉn em trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy.
Em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy, c« gi¸o bé m«n sinh häc trêng THPT Hoµng Quèc ViÖt – Trêng THPT Kho¸i Ch©u vµ c¸c thÇy, c« gi¸o
trong tæ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y khoa Sinh – KTNN cïng c¸c c« chó th viÖn –
Trêng §HSP Hµ Néi 2 ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn
®Ò tµi nµy.
Ngêi thùc hiÖn
Sinh viªn : Lu ThÞ Thuý Thµnh
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
1
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
C¸c ch÷ viÕt t¾t
Bµi tËp vÒ nhµ
: BTVN
C©u hái
: CH
D¹y häc sinh häc
: DHSV
Duy vËt biÖn chøng
:DVBC
§èi chøng
: §C
Gi¸o viªn
: GV
Häc sinh
: HS
Ph¬ng ph¸p d¹y häc
: PPDH
Ph¬ng tiÖn trùc quan
: PTTQ
TÝnh tÝch cùc
: TTC
Thùc nghiÖm
:TN
Trung häc phæ th«ng
: THPT
TÕ bµo
: TB
S¸ch gi¸o khoa
: SGK
Sinh häc
: SH
Vi sinh vËt
: VSV
Vi khuÈn
: VK
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
2
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
LêI CAM §OAN !
Em xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng em. C¸c sè liÖu,kÕt
qu¶ thu ®îc trong khãa luËn nµy lµ:trung thùc,cha ®îc c«ng bè trong bÊt k×
c«ng tr×nh khoa häc nµo.
Ngêi thùc hiÖn
Sinh viªn:Lu ThÞ Thóy Thµnh
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
3
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Môc lôc
Lêi c¶m ¬n
Trang
C¸c ký hiÖu viÕt t¾t
Lêi cam ®oan
PhÇn 1. Më ®Çu
1
PhÇn 2: Néi dung
3
Ch¬ng 1. Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu
3
1. Lîc sö vÊn ®Ò nghiªn cøu
3
2. C¬ së lý luËn
4
Ch¬ng 2. §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p
7
Ch¬ng 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu
9
1. CÊu tróc vµ néi dung ch¬ng I, II (phÇn VSV) Sinh häc 10 –
9
Ch¬ng tr×nh c¬ b¶n
2. HÖ thèng c©u hái híng dÉn häc sinh quan s¸t PTTQ trong DH
10
ch¬ng I, II (phÇn VSV) Sinh häc 10 – Ch¬ng tr×nh c¬ b¶n.
3. ThiÕt kÕ bµi häc sö dông c©u hái híng dÉn HS quan s¸t
13
PTTQ.
4. Thùc nghiÖm s ph¹m.
33
PhÇn 3. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ
35
1. KÕt luËn
35
2. §Ò nghÞ
35
Tµi liÖu tham kh¶o
36
Phô lôc
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
4
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Phô lôc
§¸p ¸n c¸c c©u hái ®· x©y dùng ch¬ng 1, 2 (phÇn VSV)
Bµi 22. Dinh dìng, chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng ë VSV.
CH 1: Mét sè lo¹i VSV: Vi khuÈn, vi t¶o, trïng roi, vi nÊm, §VNS…
CH 2: NhËn xÐt vÒ h×nh d¹ng, kÝch thíc, n¬i ë cña VSV.
+ H×nh d¹ng: ®ang d¹ng.
+ KÝch thíc: rÊt nhá.
+ N¬i ë: mäi n¬i.
CH 3: VSV lµ nh÷ng c¬ thÓ sèng cã kÝch thíc rÊt nhá, ph¶i quan s¸t b»ng kÝnh
hiÓn vi.
CH 4: C¬ së ®Ó ph©n biÖt 2 h×nh thøc dinh dìng: tù dìng vµ dÞ dìng lµ nguån
cacbon chñ yÕu.
CH 5: C¬ së ®Ó ph©n biÖt VSV quang dìng vµ VSV ho¸ dìng lµ nguån cung
cÊp n¨ng lîng.
CH 6: C¸c kiÓu dinh dìng ë VSV (b¶ng trong SGK-99).
+ Quang tù dìng.
+ Ho¸ tù dìng.
+ Quang dÞ dìng.
+ Ho¸ dÞ dìng.
CH 7: PhiÕu häc tËp 1.
Néi dung
Cã O2 hay kh«ng cã O2
ChÊt cho ®iÖn tö
ChÊt nhËn ®iÖn tö cuèi cïng
N¬i diÔn ra
S¶n phÈm
H« hÊp
HiÕu khÝ
cã
ChÊt HC
O2
MSC
CO2, H2O,
NL
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
KÞ khÝ
Lªn men
Kh«ng
Kh«ng
ChÊt HC
ChÊt HC
ChÊt v« c¬ (NO2)
ChÊt HC
SO2, CO2
MTBC
MTBC
GiÊm, rîu…
CO2, chÊt HC,
NL
5
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Bµi 23: Qu¸ tr×nh tæng hîp vµ ph©n gi¶i c¸c chÊt ë VSV
CH 1: S¬ ®å tæng hîp c¸c chÊt.
- Tæng hîp axit nuclªic
Baz¬nitric (A, T, G, X, U)
§êng 5C
Nuclª«tit
axit nucleic
H3PO4
(AND,ARN)
- Tæng hîp pr«tªin: (Axit amin)n
Pr«tªin
- Tæng hîp lipit: Glixerol + axit bÐo
Lipit
- Tæng hîp Polisaccarit:
(Gluc«z¬)n + ADP – Gluc«z¬
(Gluc«z¬)n+1 + ADP
CH 2: øng dông cña qu¸ tr×nh tæng hîp c¸c chÊt ë VSV.
+ S¶n xuÊt m× chÝnh, thøc ¨n giµu dinh dìng.
+ Cung cÊp nguån Pr«tªin ®¬n bµo.
CH 3: Ph©n gi¶i Polisaccarit.
Polisaccarit
xenluloz¬
®êng ®¬n
CO2 + rîu axit…
Mïn
CH 4: øng dông cña qu¸ tr×nh ph©n gi¶i.
- Lµm íc m¾m, níc chÊm c¸c lo¹i.
- S¶n xuÊt rîu, bia.
- Lµm söa chua, muèi da…
- Xö lý r¸c th¶i…
CH 5: Ph©n biÖt 2 qu¸ tr×nh tæng hîp vµ ph©n gi¶i.
Tæng hîp
Ph©n gi¶i
- C¸c ph©n tö ®¬n gi¶n liªn kÕt ®Ó t¹o - C¸c hîp chÊt phøc t¹p ®îc ph©n c¾t
hîp chÊt phøc t¹p.
thµnh c¸c ph©n tö ®¬n gi¶n råi ®îc
hÊp thô vµ ph©n gi¶i tiÕp ë trong TB.
- N¨ng lîng tÝch luü trong liªn kÕt - N¨ng lîng ®îc gi¶i phãng.
ho¸ häc.
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
6
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Bµi 25: Sinh trëng ë VSV.
CH 1: NhËn xÐt vÒ sù sinh trëng ë VSV.
+ Sinh trëng ë VSV ®îc hiÓu lµ sinh trëng cña quÇn thÓ VSV.
+ VSV sinh trëng nhanh (VD: ë E.coli 20’ TB ph©n chia 1 lÇn).
+ Sè lîng TB cña quÇn thÓ t¨ng theo cÊp sè nh©n. (Nt = N0 x 2n)
CH 2: V× vi khuÈn sinh trëng nhanh => dÔ dµng g©y bÖnh tiªu chÈy vµ lan
réng.
CH 3: Trong nu«i cÊy kh«ng liªn tôc QTVK sinh trëng theo mét ®êng cong
gåm 4 pha:
+ Pha tiÒm ph¸t
+ Pha luü thõa
+ Pha c©n b»ng
+ Pha suy vong
CH 4: §Æc ®iÓm tõng pha sinh trëng
- Pha tiÒm ph¸t:
+ Vi khuÈn thÝch nghi víi m«t trêng
+ Nt kh«ng t¨ng
- Pha luü thõa: Nt t¨ng theo cÊp sè nh©n
- Pha c©n b»ng: Nt ®Æt cùc ®¹i
- Pha suy vong: Nt gi¶m dÇn
CH 5: §Ó thu ®îc khèi lîng VSV lín nhÊt th× nªn dõng l¹i ë pha c©n b»ng. V×
Nt ®¹t cùc ®¹i
CH 6: §Ó kh«ng x¶y ra pha suy vong cÇn ph¶i:
- Cung cÊp chÊt dinh dìng liªn tôc.
- LÊy ra lîng dÞch nu«i cÊy t¬ng ®¬ng
CH 7: Trong m«i trêng tù nhiªn, ®å thÞ sinh trëng cña VSV kh«ng cã pha log
v×:
- ChÊt dinh dìng h¹n chÕ
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
7
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
- §iÒu kiÖn sinh trëng (PH, t0) lu«n thay ®æi.
CH 8: §Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh sinh trëng ë VSV trong nu«i cÊy liªn tôc:
- Kh«ng cã pha suy vong.
CH 9: So s¸nh nu«i cÊy kh«ng liªn tôc vµ nu«i cÊy liªn tôc.
Néi dung
M«i trêng nu«i
cÊy
Nu«i cÊy kh«ng liªn tôc
Nu«i cÊy liªn tôc
- Kh«ng bæ sung dinh dìng. - Bæ sung dinh dìng liªn tôc.
- Kh«ng lÊy ra chÊt th¶i vµ
- LÊy dÞch nu«i cÊy ra 1 lîng
sinh khèi TB d thõa.
t¬ng ®¬ng.
- QuÇn thÓ VSV sinh trëng ë
- §Æc ®iÓm sinh
trëng cña VSV.
QuÇn thÓ VSV sinh trëng
theo 4 pha: tiÒm ph¸t, luü
thõa, c©n b»ng vµ suy vong.
pha luü thõa trong thêi gian
dµi.
- Kh«ng cã pha suy vong.
- MËt ®é VSV t¬ng ®èi æn
®Þnh.
CH 10: øng dông cña nu«i cÊy VSV.
- Thu Pr«tªin ®¬n bµo.
- S¶n xuÊt chÊt cã ho¹t tÝnh sinh häc: aa, enzim, kh¸ng sinh …
- Nghiªn cøu sinh trëng cña VSV.
Bµi 26. Sinh s¶n ë VSV.
CH 1: Qu¸ tr×nh ph©n ®«i ë vi khuÈn:
+ Mµng sinh chÊt gÊp nÕp t¹o h¹t mªz«x«m.
+ ADN b¸m vµo h¹t mªz«x«m vµ nh©n ®«i vµ nh©n ®«i t¹o 2 ADN con.
+ H×nh thµnh v¸ch ng¨n, t¸ch t¹o 2 TB con.
CH 2: Sù n¶y chåi: TB mäc ra 1 chåi, chåi nµy lín dÇn vµ t¸ch t¹o TB con.
CH 3: Sù h×nh thµnh bµo tö ®èt ë vi khuÈn: sîi sinh dìng bÞ ph©n c¾t thµnh
chuçi bµo tö.
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
8
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
CH 4: Néi bµo tö lµ cÊu tróc t¹m nghØ cña vi khuÈn, ®îc h×nh thµnh bªn trong
TB sinh dìng cña vi khuÈn.
CH5: - Bµo tö kÝn: H×nh thµnh bªn trong c¸c tói n»m ë ®Ønh sîi nÊm khÝ sinh.
Bµi 27:
CH 1: C¸c nh©n tè vi lîng cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh c©n b»ng ¸p
suÊt thÈm thÊu, ho¹t ho¸ enzim.
CH 2: Mét sè chÊt thêng dïng trong gia ®×nh, trêng häc vµ bÖnh viÖn: Cån,
gia ven, thuèc tÝm, kh¸ng sinh …
CH 3: Sö dông yÕu tè vËt lÝ ®Ó øc chÕ sù sinh trëng cña VSV hoÆc tiªu diÖt
VSV.
CH 4: PhiÕu häc tËp 2.
C¸c yÕu tè
¶nh hëng tíi VSV
øng dông
1. NhiÖt ®é
- ¶nh hëng tíi tèc ®é ph¶n
øng sinh ho¸ trong TB nªn
VSV sinh s¶n nhanh hay
chËm.
- NhiÖt ®é cao -> thanh trïng
- C¨n cø vµo kh¶ n¨ng chÞu
nhiÖt chia VSV thµnh 4 nhãm:
- NhiÖt ®é thÊp -> k×m h·m
sinh trëng cña VSV.
(t0)
+ VSV a l¹nh ( < 150C)
+ VSV a Êm (20 – 400C)
+ VSV a nhiÖt (55-650C)
+ VSV a siªu nhiÖt (750C).
2. §é Èm
(A0)
- Hµm lîng níc trong m«i trêng quyÕt ®Þnh ®é Èm.
H2O
- Níc dïng ®Ó khèng chÕ sù
sinh trëng cña VSV.
Dung m«i hoµ tan.
Tham gia c¸c ph¶n
øng ph©n huû
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
9
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
- C¨n cø vµo nhu cÇu ®é Èm ->
VSV ®îc chia lµm 2 nhãm.
+ a Èm
+ a kh«
3. §é pH
- ¶nh hëng tíi tÝnh thÊm qua
mµng, ho¹t ®éng chuyÓn ho¸
c¸c chÊt trong TB…
- Dùa vµo ®é pH -> VSV chia
lµm 3 nhãm:
- T¹o ®iÒu kiÖn nu«i cÊy thÝch
hîp.
+ a axit (pH = 4 -6)
+ a trung tÝnh (pH = 6-8)
+ a kiÒm (pH = 9-11)
4. ¸nh s¸ng
T¸c ®éng tíi sù h×nh thµnh bµo - Sö dông ¸nh s¸ng ®Ó øc chÕ
tö, sinh s¶n, tæng hîp s¾c tè… hoÆc tiªu diÖt VSV.
5. Ptt
- G©y c¬ nguyªn sinh
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
B¶o qu¶n thùc phÈm
10
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
phÇn 1: më ®Çu
1. lý do chän ®Ò tµi.
HiÖn nay chóng ta ®ang sèng trong thêi k× ph¸t triÓn nh vò b·o cña
khoa häc - c«ng nghÖ. Sù ra ®êi cña nh÷ng lÝ thuyÕt vµ thµnh tùu míi víi kh¶
n¨ng øng dông s©u vµ réng vµo ®êi sèng x· héi ®· lµm cho khoa häc - c«ng
nghÖ trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i, vËt chÊt.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi, ViÖt Nam ®ang bíc vµo giai ®o¹n
CNH - H§H víi môc tiªu tíi n¨m 2020 sÏ tõ mét níc n«ng nghiÖp vÒ c¬ b¶n
trë thµnh nø¬c c«ng nghiÖp, héi nhËp víi céng ®ång quèc tÕ. VËy lµm thÕ nµo
®Ó thùc hiÖn môc tiªu trªn? NghÞ quyÕt ®¹i héi ®¶ng toµn quèc lÇn VIII ®·
kh¼ng ®Þnh: "Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu ph¸t triÓn gi¸o
dôc nguån nh©n lùc chÊt lîng cao lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan
träng thóc ®Èy sù nghiÖp CNH - H§H, yÕu tè c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn x· héi,
t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng": X· héi ph¸t triÓn ®· ®Æt ra nhiÖm
vô cho c¸c nhµ trêng ngµy nay lµ ph¶i ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ thµnh nh÷ng con
ngêi ph¸t triÓn toµn diÖn, nhµ trêng kh«ng chØ cung cÊp nh÷ng th«ng tin
mang tÝnh thêi ®¹i mµ cßn ph¶i d¹y c¸ch sö lÝ nguån th«ng tin thu ®îc.
ChÝnh v× vËy vÊn ®Ò ®æi míi gi¸o dôc theo híng ph¸t huy TTC häc tËp
cña häc sinh kh«ng chØ lµ yªu cÇu cña thêi ®¹i mµ cßn lµ yªu cÇu cÊp b¸ch cña
sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc ta.
§æi míi PPDH lµ chuyÓn tõ viÖc thÇy gi¶ng trß ghi sang híng dÉn
ngêi häc chñ ®éng t duy trong qu¸ tr×nh tiÕp cËn kiÕn thøc. N©ng cao chÊt
lîng c©u hái vÊn ®¸p lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ph¸t huy TTC häc tËp
cña häc sinh, cã tÝnh kh¶ thi vµ ®¹t hiÖu qu¶ s ph¹m cao, ®Æc biÖt lµ trong
®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt d¹y häc con thiÕu thèn,bëi lÏ c©u hái cã t¸c dông
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
11
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
híng dÉn HS quan s¸t cã ®Þnh híng, ph¸t huy hiÖu qu¶ cña PTTQ trong DH
sinh häc.
Nh vËy viÖc sö dông c¸c CH, BT vµPTTQ trong DH lµ v« cïng cÇn
thiÕt .§Æc biÖt lµ hiÖn nay, khi sgk míi ®· ®îc ®a vµo gi¶ng d¹y chÝnh thøc
ë trêng THPT ë c¶ níc.
Tõ thùc tÕ cho thÊy viÖc sö dông CH ®Ó híng dÉn HS quan s¸t PTTQ
cßn cha cao. PhÇn lín CH ®îc sö dông díi d¹ng t¸i hiÖn kiÕn thøc.V× vËy
cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp ®Ó ®a CH vµo híng dÉn HS tiÕp cËn
tri thøc nhê PTTQ trong kh©u gi¶ng bµi míi.Tõ nh÷ng lÝ do trªn, t«i ®· lùa
chän ®Ò tµi: "x©y dùng vµ sö dông CH híng dÉn HS quan s¸t PTTQ
nh»m ph¸t huy TTC häc tËp trong d¹y häc ch¬ng I,II (PHÇN VSV)
sinh häc 10 - ch¬ng tr×nh c¬ b¶n".
2. môc tiªu vµ nhiÖm vô.
2.1. môc tiªu.
Bíc ®Çu x©y dùng vµ sö dông CH híng dÉn HS quan s¸t PTTQ,
nghiªn cøu SGK, tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp cña HS vµ thiÕt kÕ bµi häc theo
híng ph¸t huy TTC häc tËp nh»m n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc .
2.2. nhiÖm vô.
- Ph©n tÝch ch¬ng I, II (phÇn VSV).
+ X¸c ®Þnh môc ®Ých cña ch¬ng.
+ Ph©n tÝch cÊu tróc cña ch¬ng .
+ X¸c ®Þnh thµnh phÇn kiÕn thøc.
- X©y dùng hÖ thèng CH híng dÉn HS quan s¸t PTTQ.
- ThiÕt kÕ bµi häc theo híng ph¸t huy TTC häc tËp.
- Thùc nghiÖm s ph¹m, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông CH híng
dÉn HS quan s¸t PTTQ trong DHSH 10.
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
12
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
phÇn 2. néi dung
ch¬ng 1. tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu
1. Lù¬c sö vÊn ®Ò nghiªn cøu.
1.1. Trªn thÕ giíi.
Vµo nh÷ng n¨m 1920, lÇn ®Çu tiªn PPDHTC ®· xuÊt hiÖn ë Anh víi sù
h×nh thµnh nhµ trêng kiÓu míi. Trong ®ã chó ý tíi sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ cña
häc sinh. Sau gÇn 50 n¨m th× ph¸t triÓn më réng ë hÇu hÕt c¸c níc: Anh,
Ph¸p, §øc, MÜ vµ Liªn x« cò.
N¨m 1945 ë Ph¸p ®· h×nh thµnh trêng häc thÝ ®iÓm trong ®ã mäi ho¹t
®éng cña líp häc tuú thuéc vµo s¸ng kiÕn vµ høng thó cña HS. §Õn nh÷ng
n¨m 1970 - 1980 th× ®· ¸p dông ®¹i trµ PPDHTC tõ tiÓu häc tíi trung häc.
N¨m 1970, ë MÜ ®· ®a PPDHTC vµo thÝ ®iÓm ë 200 trêng, ë ®ã GV
tæ chøc ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh b»ng phiÕu häc tËp.
HiÖn nay xu thÕ cña thÕ giíi lµ c¶i tiÕn PPDH nh»m ®µo t¹o con
ngêi n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, cã ph¬ng ph¸p tù häc, tù nghiªn cøu, ®Æt
ngêi häc vµo vÞ trÝ trung t©m, ngêi häc võa lµ chñ thÓ võa lµ ®èi tîng
cña qu¸ tr×nh d¹y häc.
1.2. Trong níc.
N¨m 1960 víi khÈu hiÖu: "BiÕn qu¸ tr×nh ®µo t¹o thµnh qu¸ tr×nh tù
®µo t¹o".
N¨m 1970 trë ®i th× vÊn ®Ò ®æi míi GD ®îc quan t©m nhiÒu h¬n. Næi
bËt lµ c«ng tr×nh cña NguyÔn Sü Tú mang tªn "C¶i tiÕn PPDH nh»m ph¸t
huy trÝ th«ng minh cña HS". GS TrÇn B¸ Hoµnh víi "RÌn luyÖn trÝ th«ng
minh cña HS th«ng qua ch¬ng di truyÒn-biÕn dÞ".
N¨m 1980 trë ®i th× cã nhiÒu ch¬ng tr×nh kh¸c nhau: GS §inh Quang
B¸o ( 1951) NguyÔn §øc Thµnh (1985) Lª §×nh Trung, Vò §øc Lu(1985).
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
13
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
N¨m 2000 ®Õn nay lu«n ®Ò cËp tíi PPDHTC, lÊy HS lµm trung t©m
trong c¸c ®ît tËp huÊn GV vµ thay SGK.
2. C¬ së lý luËn
2.1 TÝnh tÝch cùc häc tËp.
2.1.1 B¶n chÊt cña TTC häc tËp.
- Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö :TTC lµ phÈm chÊt cña
con ngêi vµ Khaclanov ®· ®a ra: "TTC lµ tr¹ng th¸i ho¹t déngcña chñ thÓ".
- Theo Rebrova: TTC häc tËp cña häc sinh lµ mét hiÖn tîng s ph¹m
thÓ hiÖn sù g¾ng søc cao vÒ nhiÒu mÆt trong häc tËp.
- Theo GS TrÇn B¸ Hoµnh: "TTC nhËn thøc lµ tr¹ng th¸i ho¹t ®éng
cña HS ®Æc trng ë kh¸t väng häc tËp vµ sù cè g¾ng trÝ tuÖ, nghÞ lùc cao
trong qu¸ tr×nh n¾m v÷ng tri thøc".
2.1.2. C¸c biÖn ph¸p ph¸t huy TTC häc tËp.
- Theo GS TrÇn B¸ Hoµnh, ®Ó ph¸t huy TTC häc tËp cña häc sinh nªn
sö dông c¸c biÖn ph¸p sau:
+ VËn dông d¹y häc nªu vÊn ®Ò.
+ T¨ng cêng c«ng t¸c ®éc lËp cña häc sinh.
+ N©ng cao chÊt lîng CH vÊn ®¸p.
2.2. N©ng cao chÊt lîng CH - Mét biÖn ph¸p ph¸t huy TTC häc tËp
cña häc sinh.
2.2.1.Kh¸i niÖm CH.
C©u hái lµ mét yªu cÇu,mét ®ßi hái ,mét mÖnh lÖnh ®îc diÔn ®¹t
b»ng ng«n tõ nh»m yªu cÇu HS thùc hiÖn b»ng lêi hoÆc ch÷ viÕt.
CH lµ mÖnh ®Ò chøa ®ùng c¸i ®· biÕt vµ c¸i cha biÕt.
CH = c¸i ®· biÕt + c¸i cha biÕt.
Khi chñ thÓ gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a c¸i ®· biÕt vµ c¸i cha biÕt
trong CH th× lóc ®ã CH míi trë thµnh s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh nhËn thøc.
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
14
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
2.2.2. C¸c d¹ng CH.
- C¨n cø vµo møc ®é t duy th× cã thÓ chia thµnh 2 lo¹i CH:
+ CH t¸i hiÖn th«ng b¸o.
+CH ph¸t hiÖn th«ng b¸o hay cßn gäi lµ CH t×m tßi bé phËn(®µm
tho¹i Orixtic).
- C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông vµ TTC, chñ ®éng cña HS th× cã thÓ ph©n
thµnh 5 lo¹i CH:
+ CH kÝch thÝch sù quan s¸t, chó ý.
+ CH yªu cÇu ph©n tÝch, so s¸nh.
+CH yªu cÇu tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸, hÖ thèng ho¸.
+ CH liªn hÖ thùc tiÔn.
+ CH kÝch thÝch t duy s¸ng t¹o.
2.3. Ph¬ng tiÖn trùc quan (PTTQ).
2.3.1. Vai trß cña PTTQ
- PTTQ lµ nh÷ng ®èi tîng nghiªn cøu ®îc quan s¸t trùc tiÕp b»ng
gi¸c quan.
- Trong d¹y häc PTTQ lµ c«ng cô (ph¬ng tiÖn) ®îc GV vµ HS sö
dông nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh tri gi¸c trùc tiÕp. B»ng c¸c gi¸c quan
gióp ngêi häc chñ ®äng tÝch cùc kh¸m ph¶ trÝ thøc,h×nh thµnhc¸c kÜ n¨ng
ho¹t ®äng trÝ tuÖ,ph¸t triÓn n¨g lùc t duy.
2.3.2 C¸c lo¹i PTTQ.
- VËt tù nhiªn: MÉu sèng, mÉu ng©m, tiªu b¶n Ðp kh«...
- VËt tîng h×nh: M« h×nh, tranh vÏ, ¶nh, phim...
- ThÝ nghiÖm.
Trong ®ã tranh vÏ, s¬ ®å ®îc sö dông nhiÒu nhÊt trong SGK sinh häc
nãi chung vµ sinh häc 10 nãi riªng.
2.3.3. Nguyªn t¾c x©y dùng CH híng dÉn häc sinh quan s¸t PTTQ
trong DHSH.
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
15
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
- CH ph¶i chøa ®ùng ®iÒu ®· biÕt vµ ®iÒu cha biÕt. Néi dung CH ph¶i
®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c, khoa häc.
- CH ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é ngêi häc.
- CH ph¶i ph¸t huy TTC häc tËp cña HS.
- CH ph¶i ph¶n ¸nh ®îc tÝnh logic, hÖ thèng cña néi dung DH.
- CH ph¶i thÓ hiÖn ®îc tÝnh kh¸i qu¸t cao.
Ngoµi ra khi x©y dùng CH cßn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh trùc quan vµ tÝnh thùc
tiÔn. §Æc ®iÓm nµy xuÊt ph¸t tõ c¬ së "SH lµ mét khoa häc thùc nghiÖm" vµ
vai trß cña PTTQ.
2.4. Quy tr×nh x©y dùng CH híng dÉn HS quan s¸t PTTQ.
- X¸c ®Þnh môc tiªu quan s¸t.
- Ph©n tÝch néi dung kiÕn thøc qua dÊu hiÖu ë PTTQ.
- T×m c¸c kh¶ n¨ng cã thÓ x©y dùng CH dÉn d¾t.
- X¸c ®Þnh CH dÉn d¾t.
- DiÔn ®¹t CH vµ ph¸t triÓn kiÕn thøc.
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
16
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
ch¬ng 2: ®èi tîng vµ ph¬ng ph¸p
1. §èi tîng
- Ch¬ng tr×nh SH 10 – Ch¬ng tr×nh c¬ b¶n .
- Ho¹t ®éng d¹y häc vµ häc SH ë trêng THPT.
- BiÖn ph¸p n©ng cao chÊt lîng CH vÊn ®¸p.
2. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
2.1. Ph¬ng ph¸p lÝ thuyÕt.
- Nghiªn cøu môc tiªu, ph¬ng híng vÒ yªu cÇu ®æi míi néi dung
SGK sinh häc phæ th«ng.
- Nghiªn cøu c¬ së lÝ luËn cña viÖc ®æi míi PPDH, c¸c biÖn ph¸p ph¸t
huy TTC häc tËp, c¸c CH ph¸t huy TTC cña HS.
2.2. Ph¬ng ph¸p quan s¸t s ph¹m.
§iÒu tra thùc tr¹ng sö dông CH trong DHSH nãi chung vµ trong híng
dÉn quan s¸t PTTQ nãi riªng.
2.3. Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm.
2.3.1. Môc ®Ých thùc nghiÖm.
- KiÓm tra hiÖu qu¶ cña c¸c thiÕt kÕ bµi häc sö dông CH híng dÉn
häc sinh quan s¸t PTTQ.
- X¸c ®Þnh tÝnh kh¶ thi vÊn ®Ò nghiªn cøu.
2.3.2. Ph¬ng ph¸p.
- Chän trêng, líp:
+ Líp thùc nghiÖm: 10A4.
+ Líp ®èi chøng : 10A6.
T¹i trêng THPT Hoµng Quèc ViÖt, TP B¾c Ninh.
- Bè trÝ thùc nghiÖm:
+ Líp TN: Bµi häc thiÕt kÕ theo híng sö dông CH híng dÉn häc sinh
quan s¸t PTTQ.
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
17
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
+ Líp §C: Bµi häc thiÕt kÕ theo PP vÊn ®¸p t¸i hiÖn th«ng b¸o.
- TiÕn hµnh gi¶ng d¹y:
Cïng mét gi¸o viªn d¹y ë c¶ líp TN vµ §C víi néi dung kiÕn thøc,
®iÒu kiÖn d¹y häc vµ thêi gian nh nhau.
2.3.3 §¸nh gi¸ kÕt qu¶.
- KT lÇn1: Tríc khi thùc nghiÖm ®Ó kiÓm tra ®é ®ång ®Òu vÒ kiÕn thøc
vµ t duy cña häc sinh hai líp TN vµ §C.
- KT lÇn 2: Sau khi d¹y bµi 25.
- KT lÇn 3: Sau khi kÕt thóc ch¬ng II.
Bµi kiÓm tra ®îc chÊm theo thang ®iÓm 10, ph©n lo¹i: KÐm (1-2), YÕu
(3-4), Trung b×nh (5-6), Kh¸ (7-8), Giái (9-10) vµ so s¸nh b»ng tØ lÖ %.
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
18
Trêng §¹i häc S ph¹m Hµ Néi 2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
ch¬ng 3: kÕt qu¶ nghiªn cøu
1. CÊu tróc vµ néi dung ch¬ng I, II (phÇn VSV) Sinh häc 10.
1.1. Ch¬ng I: ChuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng ë VSV.
1.1.1 CÊu tróc gåm 3 bµi:
Bµi 22: Dinh dìng chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng ë VSV.
Bµi 23: Qóa tr×nh tæng hîp vµ ph©n gi¶i c¸c chÊt ë VSV.
Bµi 24: Thùc hµnh lªn men etylic vµ lactic.
1.1.2. Môc tiªu vÒ kiÕn thøc vµ kĩ năng:
- Néi dung cña ch¬ng 1 nh»m cung cÊp cho HS tri thøc vÒ ®Æc ®iÓm
chung cña VSV, vµ c¬ së x¸c ®Þnh c¸c kiÓu dinh dìng cña VSV,c¸c lo¹i
m«i trêng nu«i cÊy VSV trong phßng thÝ nghiÖm. C¸c ph¬ng ph¸p
chuyÓn hãa vËt chÊt vµ n¨ng lîng, h« hÊp vµ lªn men.Qóa tr×nh tæng hîp
vµ ph©n gi¶i c¸c chÊt ë VSV vµ øng dông trong s¶n xuÊt , ®êi sèng .
- H×nh thµnh kÜ n¨ng lµm một sè s¶n phÈm:s÷a chua, muèi rau qu¶...
1.2. Ch¬ng II: Sinh trëng vµ sinh s¶n cña VSV.
1.2.1. CÊu tróc: gåm 4 bµi:
Bµi 25: Sinh trëng ë VSV.
Bµi 26: Sinh s¶n ë VSV.
Bµi 27: C¸c yÕu tè ¶nh hëng tíi sinh trëng cña VSV.
Bµi 28: Thùc hµnh: Quan s¸t mét sè VSV.
1.2.2. Môc tiªu vÒ kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng:
- Cung cÊp cho HS nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ sinh trëng vµ sinh s¶n ë
VSV,bao gåm:Sù sinh trëng cña QTVSV, quy luËt sinh trëng trong m«i
trêng nu«i cÊy kh«ng liªn tôc vµ nu«i cÊy liªn tôc lam c¬ së cho viÖc øng
dông s¶n xuÊt sinh khèi ®Ó thu ®îc s¶n phÈm nh:Pr«tªin,aa,enzim... c¸c h×nh
thøc sinh s¶n ë VSV, c¸c yÕu tè ¶nh hëng tíi sinh trëng cña VSV.
- H×nh thµnh kÜ n¨ng nhuém ®¬n vµ quan s¸t ®îc mét sè lo¹i VSV.
SV: Lu ThÞ Thuý Thµnh - Líp K29B
19
- Xem thêm -
.PDF 
50 
243 
64 
