Tài liệu Xây dựng tổ chức biết học hỏi tại trường trung học cơ sở phù lỗ sóc sơn hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC VƢƠNG BÍCH NGỌC XÂY DỰNG TỔ CHỨC BIẾT HỌC HỎI TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ PHÙ LỖ - SÓC SƠN - HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS.Nguyễn Vũ Bích Hiền HÀ NỘI – 2014 LỜI CẢM ƠN Với lòng biết ơn sâu sắc và tình cảm chân thành, tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo, các thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Giáo dục đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo đã tham gia giảng dạy, hướng dẫn giúp đỡ lớp Cao học Quản lý giáo dục QH-2012-S Khoá 12 Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội. Lời cảm ơn đặc biệt xin được gửi tới TS.Nguyễn Vũ Bích Hiền P.Trưởng khoa Quản lý giáo dục - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, người thầy đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ, động viên để tác giả hoàn thành luận văn này. Tác giả xin trân trọng cảm ơn thầy Hiệu trưởng, cán bộ giáo viên, nhân viên và các em học sinh trường THCS Phù Lỗ, huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã quan tâm giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi, cung cấp thông tin, tư liệu, động viên, chia sẻ để tác giả học tập và hoàn thành luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng song luận văn không tránh khỏi thiếu sót, tác giả kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Hội đồng khoa học, quý thầy, cô và các bạn đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 28 tháng 11 năm 2014 Tác giả Vương Bích Ngọc i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Cụm từ viết tắt 1. CB Cán bộ 2. CNTT Công nghệ thông tin 3. GD - ĐT Giáo dục và Đào tạo 4. GV Giáo viên 5. GVG Giáo viên giỏi 6. HS Học sinh 7. HSG Học sinh giỏi 8. HT Hiệu trưởng 9. TB Trung bình 10. TCBHH Tổ chức biết học hỏi 11. THCS Trung học cơ sở 12. THPT Trung học phổ thông 13. TP Thành phố 14. VHNT Văn hóa nhà trường 15. QL Quản lý ii MỤC LỤC Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục các chữ viết tắt ................................................................................. ii Danh mục các bảng ......................................................................................... vi Danh mục các hình vẽ, biểu đồ ...................................................................... vii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG TỔ CHƢ́C BIẾT HỌC HỎI Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞError! Bookmark not defined. 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............... Error! Bookmark not defined. 1.1.1 Những nghiên cứu ngoài nước ............... Error! Bookmark not defined. 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước .............. Error! Bookmark not defined. 1.2. Tổ chức biết học hỏi ............................... Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Khái niệm tổ chức ................................. Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Đặc điểm của tổ chức nhà trường Trung học cơ sởError! Bookmark not defined. 1.2.3 Khái niệm Tổ chức biế t ho ̣c hỏi ............. Error! Bookmark not defined. 1.2.4. Đặc điểm của một Tổ chức biết học hỏi Error! Bookmark not defined. 1.3. Xây dƣṇ g trƣờng Trung học cơ sở thành Tổ chức biết học hỏiError! Bookmark 1.3.1. Tầm quan trọng của việc xây dựng Tổ chức biết học hỏiError! Bookmark not de 1.3.2. Vai trò của Hiệu tr ưởng trường Trung học cơ sở trong việc xây dựng tổ chức biế t ho ̣c hỏi ...................... Error! Bookmark not defined. 1.3.3. Nội dung cơ bản của các thành tố trong một Tổ chức biết học hỏiError! Bookmar 1.4. Những yếu tố tác động tới việc xây dựng Tổ chức biết học hỏi trong trƣờng Trung học cơ sở ............. Error! Bookmark not defined. 1.4.1. Những yếu tố chủ quan ......................... Error! Bookmark not defined. 1.4.2. Những yếu tố khách quan. .................... Error! Bookmark not defined. Tiểu kết chương 1............................................................................................ 32 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG XÂY DỰNG TỔ CHỨC TẠI TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ PHÙ LỖ - SÓC SƠN - HÀ NỘIError! Bookmark iii 2.1. Khái quát về trƣờng THCS Phù Lỗ - Sóc Sơn - Hà NộiError! Bookmark not de 2.2. Giới thiệu chung về nghiên cứu khảo sátError! Bookmark not defined. 2.2.1. Mục đích nghiên cứu ............................. Error! Bookmark not defined. 2.2.2. Nội dung nghiên cứu ............................. Error! Bookmark not defined. 2.2.3. Phương pháp khảo sát ........................... Error! Bookmark not defined. 2.3 Thƣ̣c tra ̣ng xây dƣ̣ng Tổ chƣ́c tại Trƣờng Trung học cơ sở Phù Lỗ - Sóc Sơn - Hà Nội ........................... Error! Bookmark not defined. 2.3.1 Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vấn đề xây dựng Tổ chức biết học hỏi.................................... Error! Bookmark not defined. 2.3.2. Dấu hiệu của Tổ chức biết học hỏi ở Trường Trung học cơ sở Phù Lỗ - Sóc Sơn - Hà Nội ........................... Error! Bookmark not defined. 2.3.3. Tác động của Hiệu trưởng tới công tác xây dựng tổ chức nhà trường Error! Bookmar 2.4. Đánh giá chung về công tác xây dựng tổ chức tại Trƣờng Trung học cơ sở Phù Lỗ - Sóc Sơn - Hà Nội .. Error! Bookmark not defined. 2.4.1. Những điểm mạnh chính (S) ................. Error! Bookmark not defined. 2.4.2. Những điểm yếu chính (W)................... Error! Bookmark not defined. 2.4.3. Những cơ hội chính (O) ....................... Error! Bookmark not defined. 2.4.4. Những thách thức chính (T) .................. Error! Bookmark not defined. Tiểu kết chương 2 ........................................................................................... 62 CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP XÂY DƢ̣NG TỔ CHƢ́C BIẾT HỌC HỎI TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ PHÙ LỖ- SÓC SƠN - HÀ NỘI TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY .............. Error! Bookmark not defined. 3.1. Nguyên tắ c đề xuất các biện pháp xây dƣ̣ng tổ chƣ́c biế t ho ̣c hỏiError! Bookma 3.1.1. Xuất phát từ những quy luật của giáo dụcError! Bookmark not defined. 3.1.2. Xuất phát từ mục tiêu quản lý giáo dục phổ thôngError! Bookmark not defined. 3.1.3. Phù hợp với thực tiễn, mang tính kế thừa và có tính khả thi caoError! Bookmark 3.2. Các biện pháp xây dựng Tổ chức biết học hỏi tại Trƣờng Trung học cơ sở Phù Lỗ - Sóc Sơn - Hà Nội .. Error! Bookmark not defined. iv 3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên về tầm quan trọng của việc xây dựng Tổ chức biết học hỏi trong nhà trườngError! Bookma 3.2.2. Phát huy năng lực của mọi thành viên trong tổ chứcError! Bookmark not defined 3.2.3. Trao quyền cho các thành viên trong mọi hoạt động và truyền thông công khai ..................................... Error! Bookmark not defined. 3.2.4. Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong nhà trườngError! Bookmark not 3.2.5. Xây dựng chiến lược phát lộ ................. Error! Bookmark not defined. 3.3. Mố i quan hê ̣ giữa các biê ̣n pháp .............. Error! Bookmark not defined. 3.4. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ............................................... Error! Bookmark not defined. Tiểu kết chương 3............................................................................................ 79 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............... Error! Bookmark not defined. 1. Kết luận: Đề tài đã giải quyết các nhiệm vụ đề ra, bao gồm:Error! Bookmark not def 2. Khuyến nghị ................................................ Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 3 PHỤ LỤC ....................................................... Error! Bookmark not defined. v DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Kết quả xếp loại đạo đức của học sinh từ năm 2011 - 2012Error! Bookmark n Bảng 2.2: Kết quả học tập của học sinh trong 3 năm học quaError! Bookmark not defin Bảng 2.3: Sự cần thiết phải xây dựng Tổ chức biết học hỏi trong nhà trườngError! Bookm Bảng 2.4: Dấu hiệu của Tổ chức biết học hỏi ở Trường THCS Phù LỗError! Bookmark Bảng 2.5: Đánh giá vai trò của lãnh đạo nhà trườngError! Bookmark not defined. Bảng 2.6: Các bước xây dựng tổ chức của lãnh đạo nhà trườngError! Bookmark not de Bảng 2.7: Mức độ thường xuyên lãnh đạo nhà trường thực hiện các bước xây dựng tổ chức ............................. Error! Bookmark not defined. Bảng 2.8: Bảng so sánh về sự cần thiết phải thực hiện với mức độ thường xuyên thực hiện các bước xây dựng tổ chức 1Error! Bookmark not d Bảng 2.9: Bảng so sánh về sự cần thiết phải thực hiện với mức độ thường xuyên thực hiện các bước xây dựng tổ chức 2Error! Bookmark not d Bảng 3.1: Kết quả đánh giá mức độ cần thiết của các biện phápError! Bookmark not de Bảng 3.2: Kết quả đánh giá mức độ khả thi của các biện phápError! Bookmark not def vi DANH MỤC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ Hình 1.1: Sơ đồ tổ chức trường THCS công lậpError! Bookmark not defined. Hình 1.2: Mạng tương tác của các thành tố trong một tổ chức biết học hỏiError! Bookmar Biểu đồ 2.1: Sự cần thiết của việc xây dựng nhà trường thành TCBHHError! Bookmark Biểu đồ 2.2: Dấu hiệu của Tổ chức biết học hỏi ở Trường THCS Phù LỗError! Bookma Biểu đồ 2.3: Điểm TB chung vai trò của lãnh đạo nhà trườngError! Bookmark not defi Biểu đổ 2.4: Mức độ cần thiết phải thực hiện các bước xây dựng tổ chức của lãnh đạo nhà trường ............. Error! Bookmark not defined. Biểu đồ 2.5: Mức độ thường xuyên lãnh đạo nhà trường thực hiện các bước xây dựng tổ chức ............... Error! Bookmark not defined. Biểu đồ 2.6: Biểu đồ so sánh yếu tố 1, 2, 12 ... Error! Bookmark not defined. Biểu đồ 2.7: Biểu đồ so sánh các yếu tố 5, 6, 7, 8, 10Error! Bookmark not defined. vii MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thế kỉ XXI là thế kỉ của hội nhập, khoa học và công nghệ, trong bối cảnh cạnh tranh diễn ra trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội và trên phạm vi toàn cầu, “tất cả các tổ chức thuộc mọi loại hình đều phải học tập không chỉ để tồn tại mà còn để phát triển mạnh mẽ” (Michael Pearn, 1994) [28]. Trong khi nhu cầu học tập suốt đời trở nên phổ biến đố i với tất cả mọi ngườithì ở nhà trường nhu cầu về một tổ chức học tập nhằm giúp giáo viên phát triển nghề nghiệp và giúp học sinh học tập đang trở nên cần thiết. Và người ta cho rằng, văn hóa nhà trường trước hết phải là văn hóa của một tổ chức học tập và phục vụ mục đích học tập suốt đời cho học sinh và giáo viên. Việc thiết kế, điều khiển quá trình hình thành, phát triển nhà trường, hướng xây dựng tổ chức nhà trường thành một tổ chức học tập, tổ chức biết học hỏi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường. Theo Mohd Izham Mohd Hamzad, Fuziah Mat Yakop, Norazad Mohd Nordin và Saemah Rahman, [30] thì “Trong thời đại toàn cầu hóa, một tổ chức nên trở nên linh hoạt, phản ứng và khả năng thích nghi thay đổi để đảm bảo sự tồn tại của nó. Thế kỷ thứ XXI là thế kỷ đề cao hơn tầm quan trọng của khả năng mỗi cá nhân và tổ chức tham gia học tập liên tục và do đó họ có thể đối phó với những thay đổi nhanh chóng xung quanh họ. Toàn cầu hóa, sự thay đổi công nghệ và không chắc chắn được xác định là yếu tố thách thức mà một tổ chức có thể phải đối phó và sự thành công của tổ chức được đo bằng năng lực để trở thành hoặc duy trì tổ chức học tập mạnh mẽ mà trong đó việc học tập của mỗi cá nhân là bền vững.” Trong xã hội tri thức hiện nay, các công ty hay tổ chức muốn phát triển và đứng vững trong môi trường cạnh tranh đầy biến động thì chúng ta cần phải xây dựng các tổ chức trở thành tổ chức biết học hỏi trong một xã hội học tập. Điều này đòi hỏi mọi nhân viên trong tổ chức phải biết học tập suốt đời. 1 Học tập suốt đời bao gồm tất cả các hoạt động học tập được diễn ra một cách liên tục và kế thừa với mục đích nâng cao kiến thức, kỹ năng và năng lực của mọi nhân viên thuộc tổ chức. “Tổ chức biế t ho ̣c hỏ”i đã đươ ̣c rấ t nhiề u các tác giả nước ngoài cũng như các tác giả trong nước nghiên cứu . Tuy nhiên, việc nghiên cứu về công tác xây dựng TCBHH trong nhà trường THCS ở Việt Nam thì vẫn chưa được đề cập đến nhiều. Tác giả cho rằng đây là một hướng đi quan trọng cần được khai thác trong thực tiễn của các nhà trường THCS ở Việt Nam . Vì vậy, tác giả mong muốn nghiên cứu vấn đề này với hy vọng đề tài: “Xây dựng Tổ chức biết học hỏi tại Trường Trung học cơ sở Phù Lỗ - Sóc Sơn - Hà Nội” sẽ góp phần tạo dựng một mô hình quản lý xây dựng trường THCS thành một TCBHH, cùng với toàn ngành thực hiện tốt Nghị quyết Đại hội đại biểu Toàn quốc lần thứ XI: “Đổi mới căn bản và toàn diện Giáo dục & Đào tạo theo nhu cầu phát triển của xã hội”. Để thuận lợi cho việc nghiên cứu, luận văn giới hạn về đối tượng và phạm vi nghiên cứu ở trường THCS Phù Lỗ, một trường ở huyện ngoại thành Hà Nội. Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận và đánh giá thực trạng xây dựng tổ chức hiện nay ở trường THCS Phù Lỗ - Sóc Sơn - Hà Nội, đề tài đề xuất các biê ̣n pháp xây dựng Tổ chức biết học hỏi trong nhà trường góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận và đánh giá thực trạng xây dựng Tổ chức biết học hỏi hiện nay ở trường THCS Phù Lỗ - Sóc Sơn Hà Nội , đề tài đề xuất các biê ̣n pháp xây dựng Tổ chức biết học hỏi trong nhà trường góp phần nâng cao chất lượng giáo dục 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về xây dựng tổ chức biết học hỏi trong nhà trường THCS 2 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1 Nguyễn Thị Hoàng Anh (2010), “Vận dụng lý thuyết “tổ chức biết học hỏi” vào quản lý sinh viên trong đào tạo theo hệ thống tín chỉ”, Tạp chí khoa học và công nghệ, đại học Đà Nẵng. 2 Ban chấp hành Trung ƣơng (2013), Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013. 3 Bộ GD - ĐT (2009), Thông tư số 29/2009/TT-BGDĐT ngày 22/10/2009 quy định chuẩn Hiệu trưởng trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học. 4 Bộ GD - ĐT (2009), Thông tư số 30/2009/TT-BGDĐT ngày 22/10/2009 quy đinh chuẩn nghề nghiệp giáo viên THCS. 5 Bộ GD - ĐT (2011), Thông tư số 12/2011/TT-BGDĐT ngày 23/3/2011 Điề u lê ̣ trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học. 6 Vũ Cao Đàm (2012), Giáo trình phương pháp luận nghiên cứu khoa học, Nxb. Giáo dục Việt Nam. 7 Tạ Ngọc Hải (2014), Khái niệm tổ chức, phân loại và các đặc trưng cơ bản của tổ chức từ góc độ khoa học tổ chức nhà nước, Bộ Nội Vụ, Viện Khoa học tổ chức nhà nước. 8 Nguyễn Thị Mỹ Lộc - Nguyễn Vũ Bích Hiền (2013), Quản lý văn hóa nhà trường, Tập bài giảng cho cao học chuyên ngành quản lý giáo dục, Hà Nội. 9 Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2013), Văn hóa tổ chức và Tổ chức biế t học hỏi , Bài giảng cho cao học chuyên ngành quản lý giáo dục, Hà Nội. 10 Nguyễn Thị Minh Nguyệt (2014), “Một số vấn đề cơ bản để xây dựng tổ chức biết học hỏi”, Báo cáo trong Hội thảo nghiên cứu khoa học, Khoa Quản lý giáo dục, Trường ĐHSP Hà Nội. 3 11 Quốc hội nƣớc CHXHCNVN (2009), Luật Giáo dục (2005, sửa đổi bổ sung 2009), Nxb. Lao động, Hà Nội 12 Viện Ngôn ngữ học (2010), Từ điển Tiếng Việt, Nxb. Từ điển Bách khoa 13 Lê Hải Yến (2009), “Mục tiêu của bậc học phổ thông”, Bản tin giáo dục thường xuyên, Trường ĐHSP Hà Nội (22). 14 Andrea Gabor and Joseph T.Mahoney (2013), Chester Barnard and the Systems Approach to Nurturing Organization, Oxford University Press. 15 Argyris C. Schon D. (1978), Organizational learning: A theory of action perspective. Reading, Mass.: Addison-Wesley. 16 Berends H., Boersma F.K., Weggeman M.P. (2001), “The structuration of organizational learning”, Knowledge and professional organizations (The special issue). 17 Christopher R.Wagner (2006), “The school leader’s tool for assessing and improving”, Western Kentucky University. 18 David A. Garvin, Amy C. Edmondson, and Francesca Gino (2008), “Is yours learning organization?” Harvard Business Review, Product No.0803H. 19 Dixon, N. (1994), Organizational Learning Cycles, McGraw-Hill, New York (in press). 20 Gerald C.Ubben, Larry W. Hughes; Cynthia J. Morris (2011), The principle: creative leadership for excellence in schools, Pearson. 21 Harold Koontz, Cyril O’Donnell, Heinz Weihrich (1986), Essentials of Management, Tata McGraw-Hill Education. 22 Joan Richardson (2014), “Tools for leanring schools”, The professional learning association (Vol 17, No.13). 23 John O’Neil (1995),”On school as learning organisations”, Educational Leadership (Volume 52 No.7). 4 24 Keating, D. (1995), “The learning society in the information age”, Toronto: Canadian Institute for Advanced Research Program in Human Development, Working Paper (No.2). 25 Kent D.Peterson and Terrence E.Deal (2009), The Shaping School Culture Fieldbook, Jossey – Bass. 26 Leithwood, K., Leonard, L. and Sharratt, L. (1998), Conditions Fostering Organizational Learning in Schools: Educational Administration Quarterly, 34(2), 243-276. 27 Michael T. Grill, Captain/Paramedic, Sierra Vista Fire Department, Sierra Vista, Arizona (2000), “Improving organizational learning at the sierra vista fire department”, An applied research project submitted to the National Fire Academy as part of the Executive Fire Officer Program. 28 Michael Pearn (1994), Tools for a Learning Organization, Management Development Review, Vol. 7 Iss: 4, pp.9 – 13. 29 Mohanty, R. P. and S. G. Deshmukh (1999), “Evaluating manufacturing strategy for a learning organization”, International Journal of Operations & Production Management 19 (3): 308. 30 Mohd Izham Mohd Hamzah, Fuziah Mat Yakop, Norazah Mohd Nordin and Saemah Rahman (2011), “School as Learning Organisation”, World Applied Sciences Journal 14 (Special Issue of Innovation and Pedagogy for Diverse Learners): 58-63. 31 Moya K. Mason (2014), “What is a Learning Organization?”, From Wikipedia. 32 Pedler, M., Burgoyne, J., and Boydell, T. (1992), The Learning Company, McGraw-Hill, New York. 33 “Peter Senge and the learning organization”, Youth and Policy (113). 34 Ron Brandt (1998), The Powerful Learning, Chapter 3. 5 35 Rothwell, W. J. (2002), The Workplace Learner: How to Align Training Initiatives with Individual Learning Competencies, New York, AMACOM. 36 Senge, PM, Cambron-McCabe, N. Lucas, T., Smith, B., Dutton, J. and Kleiner, A. (2000), Schools That Learn. A Fifth Discipline Fieldbook for Educators, Parents, and Everyone Who Cares About Education, New York: Doubleday/Currency. 37 Senge PM, Kliener A, Roberts C, Ross RB & Smith BJ (1996), The Fifth Discipline Fieldbook. Strategies and tools for a learning Organization. London. Nicholas Brealey Publishing. 38 Senge, PM (2006), The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization, Doubleday, New York. 39 Yuraporn Sudharatna and Laubie Li (2004), “Learning Organisation Characteristics”, The International Analysis, (Volume 2, No.2). 6 Journal of Organizational