BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
VŨ THỊ MAI
XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ
TRONG KỲ THAI NGHÉN TẠI KHOA ĐIỀU DƯỠNG
KỸ THUẬT Y HỌC, ĐẠI HỌC Y DƯỢC
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
S
K
C
0
0
3
9
5
9
NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401
S KC 0 0 3 8 1 2
Tp. Hồ Chí Minh, 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
VŨ THỊ MAI
XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ
TRONG KỲ THAI NGHÉN TẠI KHOA ĐIỀU DƯỠNG
KỸ THUẬT Y HỌC, ĐẠI HỌC Y DƯỢC
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401
Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ
VŨ THỊ MAI
XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ
TRONG KỲ THAI NGHÉN TẠI KHOA ĐIỀU DƯỠNG
KỸ THUẬT Y HỌC, ĐẠI HỌC Y DƯỢC
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC - 601401
Hướng dẫn khoa học: TS NGUYỄN THỊ DIỆU THẢO
Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2012
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS NGUYỄN THỊ DIỆU THẢO
Cán bộ chấm nhận xét 1:…………………………………………………………
Cán bộ chấm nhận xét 2:……………………………………………………………
Luận văn thạc sĩ được bảo vệ trước
HỘI ĐỒNG CHẤM BẢO VỆ LUẬN VĂN THẠC SĨ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT
Ngày……..Tháng……Năm 2012
Luận Văn Thạc Sĩ
Mục lục
Nội dung
Trang
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................. i
1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................... i
2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. ii
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................... iii
4. Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................................. iii
5. Giới hạn nghiên cứu .................................................................................................... iii
6. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................................ iii
7. Kế hoạch dự kiến ......................................................................................................... iv
PHẦN NỘI DUNG ........................................................................................................ 1
CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC
VÀ TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN...................................................................... 1
I. KIỂM TRA VÀ ĐÁNH GIÁ ...................................................................................... 1
1.1. Khái niệm ........................................................................................................ 1
1.2. Chức năng của kiểm tra- đánh giá................................................................... 1
1.3. Mục đích của kiểm tra - đánh giá .................................................................... 2
1.3.1. Đối với học sinh ........................................................................................... 2
1.3.2. Đối với giáo viên .......................................................................................... 2
1.3.3. Đối với nhà trường, phụ huynh và các cơ quan giáo dục ............................ 3
1.4. Các tính chất của đánh giá .............................................................................. 3
1.4.1. Khách quan .................................................................................................. 3
1.4.2. Dựa vào mục tiêu giáo dục .......................................................................... 3
1.4.3. Toàn diện ...................................................................................................... 4
1.4.4. Đánh giá phải thường xuyên và có kế hoạch ............................................... 4
1.4.5. Đánh giá nhằm cải tiến phương pháp dạy, hoàn chỉnh chương trình học .. 4
II. NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN .............................. 4
2.1. Khái niệm ........................................................................................................ 4
Luận Văn Thạc Sĩ
2.1.1. Trắc nghiệm ................................................................................................. 4
2.1.2. Trắc nghiệm khách quan và ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan. . 6
2.2. Mục đích sử dụng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan ...................... 6
2.2.1. Sử dụng trong giảng dạy .............................................................................. 7
2.2.2. Sử dụng trong học tập .................................................................................. 7
2.2.3. Sử dụng để kiểm tra - đánh giá .................................................................... 8
2.3. Các hình thức trắc nghiệm ....................................................................................... 9
2.3.1. Câu trắc nghiệm đúng - sai .......................................................................... 9
2.3.2. Câu trắc nghiệm nhiều lựa chọn .................................................................. 11
2.3.3. Câu Trắc nghiệm ghép hợp .......................................................................... 15
2.3.4. Câu trắc nghiệm điền khuyết........................................................................ 16
2.3.5. Câu hỏi tình huống ....................................................................................... 18
2.4. Phân tích câu trắc nghiệm ........................................................................................ 19
2.4.1. Độ khó của câu trắc nghiệm ........................................................................ 20
2.4.2. Độ khó vừa phải của câu trắc nghiệm ......................................................... 20
2.4.3. Độ phân cách của câu trắc nghiệm ............................................................ 22
2.4.4. Phân tích các mồi nhử của câu trắc nghiệm ................................................ 24
2.5. Yêu cầu về tính tin cậy và tính giá trị của bài trắc nghiệm.................................... 25
2.5.1. Tính tin cậy ................................................................................................... 26
2.5.2. Tính giá trị.................................................................................................... 27
2.6. Quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm cho môn học ....................... 29
2.6.1. Phân tích nội dung môn học ........................................................................ 29
2.6.2. Xác định mục tiêu kiểm tra, đánh giá .......................................................... 31
2.6.3. Lập dàn bài trắc nghiệm .............................................................................. 35
2.6.4. Biên soạn các câu trắc nghiệm .................................................................... 38
2.6.5. Thi thử và sửa chữa định tính ...................................................................... 39
2.6.6. Xử lý định lượng ........................................................................................... 40
2.6.7. Lập ngân hàng câu hỏi cho môn học ........................................................... 41
KẾT LUẬN CHƢƠNG I................................................................................................ 42
Luận Văn Thạc Sĩ
CHƢƠNG II: CƠ SỞ THỰC TIỄN ĐỂ XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI
TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ TRONG
KỲ THAI NGHÉN ........................................................................................................ 43
I. GIỚI THIỆU MÔN HỌC VÀ CƠ SỞ ĐÀO TẠO ................................................... 43
1.1. Cơ sở đào tạo ................................................................................................... 43
1.1.1. Đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh ..................................................... 43
1.1.2. Khoa Điều dưỡng - Kỹ thuật y học .............................................................. 44
1.2. Môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén ..................................................... 45
1.2.1.Vị trí môn học ................................................................................................ 45
1.2.2. Đề cương môn học ....................................................................................... 47
1.2.3. Nội dung chi tiết của môn học ..................................................................... 48
1.2.4. Mục tiêu cụ thể của môn học ....................................................................... 49
II.THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ CÁC MÔN HỌC LÝ
THUYẾT CHUYÊN NGÀNH TẠI KHOA ĐIỀU DƢỠNG - KỸ THUẬT Y HỌC,
ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH................................................... 54
2.1. Khảo sát ý kiến giáo viên về việc sử dụng trắc nghiệm khách quan trong đánh
giá kiến thức các môn học chuyên ngành. ............................................................. 54
2.2. Khảo sát ý kiến sinh viên về hình thức đánh giá các môn học lý thuyết chuyên
ngành ......... ............................................................................................................ 57
CHƢƠNG III: XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ĐÁNH
GIÁ KIẾN THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ TRONG KỲ THAI NGHÉN .. 61
I. XÂY DỰNG NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM ĐÁNH GIÁ KIẾN
THỨC MÔN CHĂM SÓC BÀ MẸ TRONG KỲ THAI NGHÉN. ............................ 61
1.1. Phân tích nội dung môn học ............................................................................ 61
1.2. Xác định mục tiêu, nội dung kiểm tra đánh giá của môn học ......................... 61
1.3. Lập dàn bài trắc nghiệm cho môn học ............................................................ 62
1.4. Biên soạn các câu trắc nghiệm cho môn học .................................................. 65
1.5. Lấy ý kiến tham khảo về các câu trắc nghiệm ................................................ 65
II.THỬ NGHIỆM VÀ PHÂN TÍCH CÂU HỎI ........................................................... 68
Luận Văn Thạc Sĩ
2.1.Thử nghiệm ...................................................................................................... 68
2.2. Kết quả phân tích các câu hỏi trắc nghiệm ..................................................... 68
2.2.1. Độ khó của câu trắc nghiệm ........................................................................ 68
2.2.2. Độ phân cách của các câu trắc nghiệm....................................................... 70
2.2.3. Điều chỉnh các câu trắc nghiệm chưa phù hợp ........................................... 73
KẾT LUẬN CHƢƠNG III ............................................................................................. 79
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................... 80
I. KẾT LUẬN .................................................................................................................. 80
II. TỰ ĐÁNH GIÁ NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI .......................................... 81
2.1. Về mặt lý luận ................................................................................................. 81
2.2. Về mặt thực tiễn .............................................................................................. 81
III. HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI................................................................... 81
IV. KIẾN NGHỊ .............................................................................................................. 82
4.1. Đối với lãnh đạo nhà trƣờng ........................................................................... 82
4.2. Đối với giáo viên ............................................................................................. 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 83
PHẦN C: PHỤ LỤC ..................................................................................................... 85
Phụ lục 1: Bảng phân tích nội dung - xác lập mục tiêu cần kiểm tra - đánh giá môn học
Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén ............................................................................. 85
Phụ lục 2 : Bảng phỏng vấn giáo viên............................................................................ 99
Phụ lục 3: Bảng phỏng vấn sinh viên ............................................................................. 102
Phụ lục 4 : Bộ câu hỏi trắc nghiệm môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén .. 104
Phụ lục 5: Kết quả phân tích độ khó của câu trắc nghiệm ............................................ 146
Phụ lục 6: Kết quả phân tích độ phân cách của câu trắc nghiệm ................................. 153
Luận Văn Thạc Sĩ
DANH MỤC BẢNG
Nội dung
trang
Bảng 1.1: Các mức độ mục tiêu về nhận thức theo S. Bloom ...................................... 322
Bảng 1.2: Bảng liệt kê các động từ đƣợc sử dụng trong xác định mục tiêu ................ 344
Bảng 1.3: Bảng ví dụ về lập dàn bài trắc nghiệm môn học .......................................... 366
Bảng 1.4: Bảng ví dụ về lập dàn bài trắc nghiệm cho từng bài học ............................. 377
Bảng 2.1: Chƣơng trình đào tạo cử nhân Hộ sinh năm III............................................ 46
Bảng 2.2: Nội dung chi tiết của môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén ........ 48
Bảng 2.3: Mục tiêu cụ thể của môn học......................................................................... 50
Bảng 2.4: Tóm tắt ý kiến giáo viên về việc sử dụng trắc nghiệm khách quan trong đánh
giá kiến thức các môn học chuyên ngành ...................................................................... 55
Bảng 2.5: Tóm tắt ý kiến sinh viên về hình thức đánh giá các môn học chuyên ngành57
Bảng 3.1: Bảng quy định 2 chiều về nội dung cần kiểm tra theo từng bài .................. 62
Bảng 3.2: Bảng thống kê số lƣợng mục tiêu ứng với mức độ nhận biết...................... 64
Bảng 3.3: Bảng thống kê các ý kiến tham khảo về bộ câu hỏi trắc nghiệm ................ 66
Bảng 3.4: Bảng phân bố tần số các câu trắc nghiệm theo độ khó ................................ 69
Bảng 3.5: Bảng phân bố tần số các câu trắc nghiệm theo độ phân cách ..................... 71
Bảng 3.6: Bảng phân loại các câu trắc nghiệm theo độ phân cách .............................. 72
Bảng 3.7: Bảng phân tích các câu hỏi có độ phân cách kém ........................................ 74
Bảng 3.8: Bảng phân bố số lƣợng và chất lƣợng câu hỏi ............................................. 78
Luận Văn Thạc Sĩ
DANH MỤC HÌNH
Nội dung
Trang
Hình 2.1. Biểu đồ tỉ lệ các hình thức đánh giá đang áp dụng ....................................... 57
Hình 2.2. Biểu đồ tỉ lệ sinh viên hứng thú với các hình thức thi ................................. 59
Hình 3.1. Biểu đồ phân bố tỉ lệ mục tiêu ứng với mức độ nhận biết ........................... 64
Hình 3.2. Biểu đồ phân bố độ khó của các câu trắc nghiệm......................................... 70
Hình 3.3. Biểu đồ phân bố độ phân cách của các câu trắc nghiệm ............................. 72
Luận Văn Thạc Sĩ
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bƣớc vào thế kỷ XXI, thế giới nói chung và nƣớc Việt Nam ta nói riêng đang
đứng trƣớc những thử thách mới. Xu thế mới của toàn cầu là hội nhập và cùng phát
triển với sự phát triển nhƣ vũ bão của công nghệ và khoa học kỹ thuật. Dƣới sự lảnh
đạo của Đảng và Nhà nƣớc, nhân dân ta đã và đang đẩy mạnh sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, tiến tới một nền kinh tế trí thức, có đầy đủ năng
lực hòa nhập cùng thế giới, đáp ứng nhu cầu mới của thời đại. Để thực hiện mục
tiêu trên, về giáo dục nghị quyết Đại Hội Đại Biểu toàn quốc của Đảng Cộng Sản
Việt Nam lần thứ IX đã nêu rõ: “… tiếp tục nâng cao chất lƣợng giáo dục toàn diện,
đổi mới nội dung, phƣơng pháp dạy và học, hệ thống trƣờng lớp và hệ thống quản
lý giáo dục; Thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa.....”. Để đáp ứng đƣợc
yêu cầu phát triển kinh tế, phát triển đất nƣớc, phát triển nền giáo dục nƣớc nhà,
giáo dục và đào tạo cũng cần phải đƣợc đổi mới để nâng cao chất lƣợng đào tạo.
Quá trình giáo dục và đào tạo bao gồm các thành tố cơ bản: mục tiêu, nội dung,
phƣơng pháp, tổ chức quá trình và kiểm tra - đánh giá. Các thành tố này có mối
quan hệ chặt chẽ, tác động qua lại lẫn nhau và cùng tạo nên chất lƣợng đào tạo.
Ngoài việc đổi mới mục tiêu, nội dung chƣơng trình, phƣơng pháp,.... việc nghiên
cứu đổi mới và phát triển các phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá kết quả học tập đảm
bảo tính khoa học, tính thống nhất, tính chính xác và tính công bằng cũng rất quan
trọng. Một trong những phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá đảm bảo các tiêu chuẩn
này là trắc nghiệm khách quan.
Trong nhiều năm qua phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá bằng trắc nghiệm khách
quan đã từng bƣớc đƣợc đƣa vào thực hiện trong các trƣờng học và trong các kỳ thi
tuyển quốc gia thay cho kiểu thi tự luận truyền thống.
Tuy nhiên trên thực tế việc kiểm tra - đánh giá bằng trắc nghiệm khách quan vẫn
chƣa đƣợc áp dụng rộng rãi và đồng bộ do có những khó khăn nhất định khi thực
i
Luận Văn Thạc Sĩ
hiện, trong đó quan trọng nhất là khâu xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm. Để
có một ngân hàng câu hỏi có chất lƣợng việc xây dựng tốn khá nhiều thời gian,
công sức và phải tuân thủ quy trình xây dựng.
Đại học Y dƣợc thành phố Hồ Chí Minh là một trong những trƣờng thuộc nhóm
ngành sức khỏe, cung cấp nguồn nhân lực cho ngành y tế trong xã hội. Đây là nhóm
ngành với những nghề cụ thể, có hệ thống kiến thức/lý thuyết phức tạp, có kỹ năng tay
nghề rõ ràng và những yêu cầu thái độ y đức cao cả. Học viên phải đƣợc đào tạo nghề
một cách cẩn thận vì sau này họ sẽ hành nghề trên tâm hồn và thể chất của con ngƣời.
Xuất phát từ những yêu cầu của xã hội, của nền giáo dục nói chung và của sự
phát triển giáo dục trong ngành Y tế nói riêng, ngƣời nghiên cứu chọn đề tài “Xây
dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức môn Chăm sóc bà mẹ trong
kỳ thai nghén tại khoa Điều dƣỡng - Kỹ thuật y học, Đại học Y dƣợc thành phố Hồ
Chí Minh”
2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
Xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức môn “Chăm sóc bà
mẹ trong kỳ thai nghén” cho đối tƣợng cử nhân Hộ sinh tại khoa Điều dƣỡng - Kỹ
thuật y học, Đại học Y dƣợc thành phố Hồ Chí Minh.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt đƣợc mục tiêu nghiên cứu nêu trên, đề tài thực hiện những nhiệm vụ cơ
bản nhƣ sau:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về trắc nghiệm, quy trình xây dựng ngân hàng câu hỏi
trắc nghiệm đánh giá kiến thức và cơ sở thực tiễn về kiểm tra - đánh giá các môn
học lý thuyết chuyên ngành.
- Nghiên cứu phân tích mục tiêu đào tạo chung, mục tiêu và nội dung môn học
Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén trong chƣơng trình đào tạo cử nhân Hộ sinh.
- Xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức môn học Chăm sóc
bà mẹ trong kỳ thai nghén.
ii
Luận Văn Thạc Sĩ
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức cho môn học “Chăm sóc bà
mẹ trong kỳ thai nghén”.
3.2. Khách thể nghiên cứu
- Chƣơng trình đào tạo cử nhân Hộ sinh.
- Chƣơng trình chi tiết môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén trong chƣơng
trình đào tạo cử nhân Hộ sinh, khoa Điều dƣỡng - Kỹ thuật Y học, Đại học Y dƣợc
thành phố Hồ Chí Minh.
- Sinh viên cử nhân Hộ sinh và các giáo viên tham gia giảng dạy môn Chăm sóc bà
mẹ trong kỳ thai nghén.
4. Giả thuyết nghiên cứu
Việc xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức cho môn học
“Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén” theo quy trình khoa học sẽ góp phần tạo điều
kiện thuận lợi và nâng cao chất lƣợng hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập
của sinh viên, định hƣớng quá trình giảng dạy của giáo viên và quá trình học tập của
sinh viên, từ đó góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo.
5. Giới hạn nghiên cứu
Vì nội dung chƣơng trình đào tạo cử nhân Hộ sinh gồm rất nhiều môn học. Mặt
khác quá trình biên soạn, thử nghiệm, phân tích các câu hỏi rất công phu và cần có
nhiều thời gian. Vì thời gian thực hiện đề tài có hạn nên ngƣời nghiên cứu chỉ chọn
một môn học Chăm sóc bà mẹ trong kỳ thai nghén để xây dựng ngân hàng câu hỏi
trắc nghiệm khách quan đánh giá kiến thức.
Việc thử nghiệm các câu hỏi chỉ thực hiện tại khoa Điều dƣỡng - Kỹ thuật y học,
Đại học Y dƣợc thành phố Hồ Chí Minh.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Các văn bản pháp quy của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo, các tài liệu là cơ sở lý luận
về xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm đánh giá kiến thức.
iii
Luận Văn Thạc Sĩ
6.2. Phương pháp thử nghiệm
Thử nghiệm các câu hỏi đánh giá kiến thức trong điều kiện thực tế để xác định
tính khả thi của các câu hỏi khi áp dụng vào thực tiễn đánh giá; Phân tích các câu
trắc nghiệm, trên cơ sở đó tiến hành điều chỉnh sao cho phù hợp với các yêu cầu khi
xây dựng câu trắc nghiệm.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
Thống kê, tổng hợp và xử lý các số liệu của quá trình thử nghiệm bằng phần
mềm Excel. Trên cơ sở đó phân tích các câu trắc nghiệm, đồng thời đƣa ra các kết
luận hoặc điều chỉnh nội dung nghiên cứu.
7. Kế hoạch dự kiến
Để hoàn thành đề tài ngƣời nghiên cứu tiến hành thực hiện các giai đoạn sau:
Giai đoạn 1: Thu thập tài liệu, nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài, hoàn
thành đề cƣơng nghiên cứu.
Giai đoạn 2: Viết cơ sở lý luận của đề tài.
Giai đoạn 3: Phân tích chƣơng trình đào tạo Cử nhân Hộ sinh.
Giai đoạn 4: - Biên soạn ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm.
- Kiểm nghiệm và phân tích câu hỏi
- Viết hoàn chỉnh luận văn.
iv
Luận Văn Thạc Sĩ
PHẦN NỘI DUNG
CHƢƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA KIỂM TRA - ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC
VÀ TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN
I.
KIỂM TRA VÀ ĐÁNH GIÁ
1.1. Khái niệm
Kiểm tra trong lĩnh vực giáo dục là một thuật ngữ chỉ sự đo lƣờng, thu thập
thông tin để có đƣợc những phán đoán, xác định xem mỗi ngƣời sau khi học xong
đã nắm đƣợc kiến thức gì, làm đƣợc gì và bộc lộ thái độ ứng xử ra sao, qua đó có
đƣợc những thông tin phản hồi để hòan thiện quá trình dạy - học.
Đánh giá là quá trình thu thập, giải thích và phân tích thông tin một cách có hệ
thống từ đó đƣa ra những lƣợng giá về bản chất, phạm vi của kết quả học tập hay
thành tích đạt đƣợc của ngƣời học so với các tiêu chí và tiêu chuẩn đã đề ra, nghĩa
là xác định mức độ ngƣời học đạt đƣợc các mục tiêu dạy học. Đánh giá có thể thực
hiện bằng phƣơng pháp định lƣợng (đo lƣờng) hay định tính (quan sát).1
Kiểm tra và đánh giá là một khâu không thể thiếu trong quá trình dạy học. Mối
quan hệ giữa kiểm tra và đánh giá là mối quan hệ khắng khít thể hiện ở chổ:
- Kiểm tra là phƣơng tiện của đánh giá. Đánh giá là mục đích của kiểm tra. Mục
đích đánh giá quyết định nội dung và hình thức của kiểm tra.
- Không thể đánh giá mà không dựa vào kiểm tra. Thi là một hình thức kiểm tra có
tầm quan trọng đặc biệt và cho điểm là một dạng đánh giá phổ biến nhằm xác
định trình độ của học sinh.
1.2. Chức năng của kiểm tra- đánh giá
Kiểm tra - đánh giá có 3 chức năng cơ bản là so sánh, phản hồi và dự đoán.
1
Dƣơng Thiệu Tống (2005),Trắc nghiệm và đo lƣờng thành quả học tập, nhà xuất bản KHXH, tr.362
1
Luận Văn Thạc Sĩ
- Chức năng so sánh: so sánh giữa mục đích yêu cầu đã đặt ra với kết quả đạt đƣợc.
Nếu không có kiểm tra đánh giá thì không có dữ kiện, số liệu xác thực để so sánh
kết quả đạt đƣợc với mục đích yêu cầu đã đề ra ban đầu.
- Chức năng phản hồi: từ thông tin kiểm tra và đánh giá, học sinh nhận ra các
khuyết điểm, các lỗ hổng kiến thức của mình để từ đó tự giác sửa chữa các khuyết
điểm, phát huy ƣu điểm, lấp các lỗ hổng kiến thức trong quá trình học tập. Cũng từ
những thông tin của kiểm tra - đánh giá giáo viên sẽ cải tiến phƣơng pháp giảng dạy
sao cho phù hợp với học sinh hơn, dần dần điều chỉnh quá trình dạy - học ngày một
tốt hơn.
- Chức năng dự đoán: qua kết quả của kiểm tra - đánh giá giúp giáo viên tiên đoán
đƣợc khả năng, kết quả học tập của học sinh trong tƣơng lai gần.
Mục đích chính là cung cấp phản hồi cho quá trình dạy học. Kiểm tra - đánh giá
nhằm xác định số lƣợng và chất lƣợng của việc giáo dục và học tập từ đó khuyến
khích trò học tốt, thầy dạy tốt. Về phía học sinh, kiểm tra - đánh giá giúp nâng cao
tinh thần trách nhiệm, phát huy tính tích cực chủ động trong học tập.
1.3. Mục đích của kiểm tra - đánh giá
1.3.1. Đối với học sinh
- Thông tin kiểm tra sẽ giúp học sinh đào sâu kiến thức, hệ thống hóa, khái quát
hóa những kiến thức cũ, những tri thức đã đƣợc tiếp thu, giúp học sinh phát triển tƣ
duy trí nhớ.
- Giúp học sinh biết mức độ mình đã đạt đƣợc và phát hiện ra những lỗ hổng trong
tri thức để kịp thời bổ sung.
- Giúp học sinh nâng cao tính độc lập, tích cực, chủ động trong học tập, rèn luyện
thói quen tìm hiểu sâu tài liệu học tập, tham gia tích cực vào việc học tập, thảo luận,
phân tích có phê phán, rèn luyện khả năng giải quyết vấn đề trong những tình huống
thực tế.
1.3.2. Đối với giáo viên, kết quả kiểm tra đánh giá giúp
- Hiểu rõ kết quả của công tác giảng dạy từ đó dẫn đến cải tiến, hoàn thiện
việc dạy và có kế hoạch nâng cao chất lƣợng dạy học.
2
Luận Văn Thạc Sĩ
- Hoàn chỉnh các hình thức tổ chức và phƣơng pháp giảng dạy để tăng cƣờng hiệu
quả dạy học.
- Hiểu rõ trình độ học tập của học sinh, từ đó có kế hoạch bồi dƣỡng học sinh khá,
phụ đạo cho học sinh kém.
1.3.3. Đối với nhà trường, phụ huynh và các cơ quan giáo dục
- Giúp nhà trƣờng theo dõi tình hình học tập của học sinh và cũng qua đó đánh giá
đƣợc công việc giảng dạy của giáo viên.
- Giúp cho phụ huynh biết rõ việc học tập của con em mình, từ đó giúp tăng cƣờng
mối quan hệ giữa nhà trƣờng và gia đình chặt chẽ hơn.
- Giúp cơ quan giáo dục nắm chính xác tình hình học tập của học sinh, để từ đó có
kế hoạch sửa đổi lại chƣơng trình và có những biện pháp bổ sung thích hợp.
Đặc biệt trong các trƣờng đào tạo về y khoa, mục đích của đánh giá còn thể
hiện ở chổ cung cấp phản hồi làm căn cứ cho việc chứng nhận nhằm bảo vệ xã hội
bởi vì ngƣời cán bộ y tế hành nghề trên con ngƣời, công việc của ngƣời cán bộ y tế
liên quan trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con ngƣời nên việc giám định chất
lƣợng và trình độ của họ là rất quan trọng.
1.4. Các tính chất của đánh giá
Việc đánh gía đƣợc coi là tốt nếu bảo đảm đƣợc các tính chất sau:
1.4.1. Khách quan
- Việc đánh giá không có tình cảm và tác nhân ngoại lai xen vào kết quả điểm số.
- Phù hợp với trình độ thực tế kết quả học tập của học sinh.
Để đạt đƣợc nguyên tắc khách quan trong đánh giá thì ta phải xác định đúng mục
đích của đánh giá. Bài kiểm tra nhằm mục đích khảo sát kiến thức, kỹ năng của học
sinh thì việc đánh giá phải theo sát mục đích đó.
1.4.2. Dựa vào mục tiêu giáo dục
- Mục tiêu giáo dục là khởi điểm của chƣơng trình giảng dạy và học tập.
- Đánh giá là xem xét các mục tiêu giáo dục đã đạt đƣợc đến mức độ nào. Do đó
đánh giá phải lấy mục tiêu giáo dục làm chuẩn. Ngƣời giáo viên không tùy tiện đặt
ra những mục tiêu giáo dục này.
3
Luận Văn Thạc Sĩ
1.4.3. Toàn diện
- Đánh gía phải bao gồm toàn bộ nội dung kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo đã đƣợc xác
định trong chƣơng trình đào tạo.
- Đánh giá không chỉ chú trọng vào kiến thức của học sinh mà còn cả về tƣ tƣởng
chính trị, tác phong, thái độ về khoa học kỹ thuật.
1.4.4. Đánh giá phải thường xuyên và có kế hoạch
- Kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo cũng nhƣ mọi hoạt động thƣờng xuyên của con ngƣời
đều vận động và phát triển không ngừng. Do đó kết quả đánh giá chỉ có giá trị thực
sự ngay trong thời điểm đánh giá. Vì vậy để việc đánh giá cho kết quả chính xác
cần phải đƣợc thực hiện thƣờng xuyên trong suốt quá trình học tập với nhiều dạng
khác nhau.
- Việc đánh giá phải có kế hoạch, phải nghiên cứu thời gian và hình thức thích hợp.
1.4.5. Đánh giá nhằm cải tiến phương pháp dạy, hoàn chỉnh chương trình học
Lấy kết quả kiểm tra, thi làm cơ sở, giáo viên và các cơ quan giáo dục tìm
hiểu những tác nhân đƣa đến kết quả để phát huy những ƣu điểm, sửa chữa nhƣợc
điểm, từ đó có kế hoạch cải tiến phƣơng pháp giảng dạy và sửa đổi chƣơng trình
học sao cho thích hợp với mục tiêu đào tạo.
Trong thực tế kiểm tra đƣợc phân loại theo các dạng sau:
- Theo hình thức: kiểm tra miệng, kiểm tra viết, kiểm tra thực hành.
- Theo nội dung: kiểm tra kiến thức, kiểm tra kỹ năng, kiểm tra thái độ.
- Theo tính tin cậy: kiểm tra chủ quan, kiểm tra khách quan.
II. NGÂN HÀNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN
2.1. Khái niệm
2.1.1.Trắc nghiệm
Trắc nghiệm theo tiếng Anh là “thử”, “phép thử”, còn theo nghĩa chữ Hán,
“trắc” có nghĩa là đo lƣờng, “nghiệm” là suy xét, chứng thực.2
2
Dƣơng Thiệu Tống (2005): Trắc nghiệm và đo lƣờng thành quả học tập. Nxb. Khoa học Xã hội, Tr.13
4
Luận Văn Thạc Sĩ
Trắc nghiệm là một dụng cụ hay một phƣơng thức hệ thống nhằm đo lƣờng
một mẫu các động thái để trả lời cho câu hỏi “Thành tích của cá nhân như thế nào,
so sánh với những người khác hay so với một lĩnh vực các nhiệm vụ học tập được
dự kiến?”3.
Theo Giáo sƣ Trần Bá Hoành4, trắc nghiệm trong giáo dục là một phƣơng
pháp đo để thăm dò một số đặc điểm năng lực trí tuệ của học sinh (chú ý, tƣởng
tƣợng, ghi nhớ, thông minh, năng khiếu…) hoặc để kiểm tra, đánh giá một số kiến
thức, kỹ năng, kỹ xảo, thái độ của học sinh.
Theo Giáo sƣ Lâm Quang Thiệp, trắc nghiệm là phƣơng pháp dùng để lƣợng
giá trong giáo dục. Trắc nghiệm có các dạng thức sau đây: trắc nghiệm thành quả để
đo lƣờng mức độ học đƣợc sau một thời kỳ giảng dạy nào đó; trắc nghiệm năng
khiếu để dự báo việc thực hiện của một ngƣời trong tƣơng lai, bao gồm việc giải
quyết các vấn đề nằm bên ngoài sự trải nghiệm trực tiếp của ngƣời học. Phƣơng
pháp trắc nghiệm có thể là khách quan, có thể là chủ quan.
Theo Giáo sƣ Dƣơng Thiệu Tống5 thì trong nghĩa chữ Hán khi đề cập đến từ trắc
nghiệm có nghĩa là đo lƣờng, chứng thực hay suy xét về vấn đề nào đó. Theo nghĩa này
thì trắc nghiệm bao gồm cả hình thức kiểm tra loại luận đề (còn gọi là trắc nghiệm loại
luận đề) và trắc nghiệm khách quan. Để dễ dàng phân biệt giữa hai hình thức kiểm tra
này cũng theo tác giả Dƣơng Thiệu Tống, thì sử dụng từ “luận đề” (tức là loại trắc
nghiệm luận đề) và “trắc nghiệm” (tức là loại trắc nghiệm khách quan).
Cho đến nay, ngƣời ta thƣờng hiểu bài trắc nghiệm là một phƣơng pháp kiểm
tra khách quan gồm những bài tập nhỏ hoặc câu hỏi có kèm theo những câu trả lời
cho sẵn, yêu cầu học sinh sau khi suy nghĩ, dùng một ký hiệu đơn giản đã quy ƣớc
để trả lời.
3
Dƣơng Thiệu Tống (2005): Trắc nghiệm và đo lƣờng thành quả học tập. Nxb. Khoa học Xã hội, Tr.364
4
Trần Bá Hoành (1995): Đánh giá trong giáo dục. Tài liệu dùng cho các trƣờng đại học Sƣ Phạm và Cao
đẳng Sƣ phạm. Nxb Hà Nội, tr. 36.
5
Dƣơng Thiệu Tống (2005): Trắc nghiệm và đo lƣờng thành quả học tập. Nxb. Khoa học Xã hội, Tr.13
5
Luận Văn Thạc Sĩ
2.1.2. Trắc nghiệm khách quan và ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan.
- Trắc nghiệm khách quan (objective test) là một khái niệm mang tính quy ƣớc
vì phƣơng cách chấm điểm có tính khách quan hơn loại trắc nghiệm luận đề, là loại
trắc nghiệm đƣợc biểu đạt bằng một câu hỏi hay một vấn đề mà ngƣời trả lời đƣợc
tự do tƣơng đối trong tƣ duy, hành văn trong quá trình làm bài, còn ngƣời chấm sẽ
theo một bảng hƣớng dẫn chấm, tuy nhiên tính chủ quan thể hiện khá rõ tùy thuộc
vào trình độ, phƣơng tiện và thái độ của ngƣời chấm.
- Trắc nghiệm khách quan đƣợc thể hiện bằng hệ thống các câu hỏi và các
câu trả lời. Ngƣời trả lời chọn câu trả lời đúng hoặc tốt nhất trong số các câu trả lời
đã đƣợc đƣa ra. Việc chấm điểm là khách quan và thống nhất, không phụ thuộc vào
chủ quan của ngƣời chấm.
Ngày nay những yêu cầu về việc công bằng, khách quan, hiệu quả, giảm
thiểu những tiêu cực trong đo lƣờng và đánh giá kết quả học tập là cần thiết đáp ứng
nhu cầu phát triển ngành giáo dục.
- Ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan là tập hợp một số lƣợng lớn câu
hỏi trắc nghiệm đƣợc dự trữ một cách có hệ thống và đƣợc sử dụng trong việc kiểm
tra - đánh giá kiến thức, trong giảng dạy và trong học tập của một môn học, một
ngành học.
2.2. Mục đích sử dụng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm khách quan
Khi nói đến trắc nghiệm ngƣời ta thƣờng nghĩ đến việc sử dụng các câu hỏi
trắc nghiệm để đánh giá kết quả học tập của học sinh, ít ngƣời nghĩ đến những mục
đích khác của trắc nghiệm. Theo tác giả Lê Đức Ngọc6 ngoài mục đích kiểm tra đánh giá kết quả học tập, câu hỏi trắc nghiệm khách quan còn có những vai trò khác
trong giảng dạy và trong học tập.
6
Lê Đức Ngọc: Giáo dục đại học phƣơng pháp dạy và học. NXB Đại Học Quốc Gia Hà Nội, tr 123 – 126
6
- Xem thêm -