Tài liệu Xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại các công ty thương mại dịch vụ vi tính tại tphcm

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ Tp.HCM ------------- VOÕ THÒ HOÀNG DIEÃM XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ TAÏI CAÙC COÂNG TY THÖÔNG MAÏI DÒCH VUÏ VI TÍNH TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP. Hoà Chí Minh – Naêm 2010 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ Tp.HCM ------------- VOÕ THÒ HOÀNG DIEÃM XAÂY DÖÏNG HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ TAÏI CAÙC COÂNG TY THÖÔNG MAÏI DÒCH VUÏ VI TÍNH TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Chuyeân ngaønh: Keá toaùn Maõ soá: 60.34.30 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS.TS. PHAÏM VAÊN DÖÔÏC TP. Hoà Chí Minh – Naêm 2010 3 LÔØI CAM ÑOAN Toâi xin cam ñoan ñaây laø coâng trình nghieân cöùu cuûa rieâng toâi. Caùc soá lieäu, keát quaû neâu trong luaän vaên laø trung thöïc vaø chöa töøng ñöôïc coâng boá trong baát kyø coâng trình naøo khaùc. Voõ Thò Hoàng Dieãm 4 MUÏC LUÏC Lôøi cam ñoan Muïc luïc Lôøi noùi ñaàu......................................................................................................... 01 Chöông 1: Cô sôû lyù luaän veà keá toaùn quaûn trò ........................................................03 1.1 Khaùi quaùt veà keá toaùn quaûn trò ......................................................................03 1.1.1 Khaùi nieäm veà keá toaùn quaûn trò ............................................................03 1.1.2 Nhu caàu thoâng tin cuûa nhaø quaûn lyù......................................................05 1.1.3 Muïc tieâu cuûa keá toaùn quaûn trò .............................................................06 1.1.4 Chöùc naêng cuûa keá toaùn quaûn trò ..........................................................07 1.1.4.1 Chöùc naêng laäp keá hoaïch.................................................................07 1.1.4.2 Chöùc naêng toå chöùc vaø ñieàu haønh ...................................................07 1.1.4.3 Chöùc naêng kieåm tra ........................................................................08 1.1.4.4 Chöùc naêng ra quyeát ñònh ................................................................08 1.1.5 Yeâu caàu toå chöùc heä thoáng keá toaùn quaûn trò .........................................08 1.1.6 So saùnh keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính coâng ty thöông maïi .....09 1.1.6.1 Gioáng nhau......................................................................................09 1.1.6.2 Khaùc nhau .......................................................................................10 1.2 Keá toaùn quaûn trò ñoái vôùi coâng ty thöông maïi ...............................................12 1.2.1 Keá toaùn quaûn trò chi phí.........................................................................12 1.2.1.1 Phaân loaïi chi phí theo chöùc naêng hoaït ñoäng ..................................12 1.2.1.2 Phaân loaïi chi phí theo caùch öùng xöû cuûa chi phí..............................15 1.2.2 Phaân tích moái quan heä chi phí – khoái löôïng – lôïi nhuaän .....................16 1.2.3 Laäp döï toaùn ngaân saùch kinh doanh .......................................................18 1.2.4 Keá toaùn ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù .................................................20 1.2.4.1 Trung taâm chi phí.............................................................................20 5 1.2.4.2 Trung taâm lôïi nhuaän ........................................................................21 1.2.4.3 Trung taâm ñaàu tö .............................................................................22 1.2.5 Thoâng tin thích hôïp cho vieäc ra quyeát ñònh..........................................24 Keát luaän chöông 1 ...............................................................................................26 Chöông 2: Thöïc traïng keá toaùn vaø keá toaùn quaûn trò taïi caùc coâng ty thöông maïi dòch vuï vi tính .........................................................................................................27 2.1 Khaùi quaùt veà coâng ty thöông maïi dòch vuï vi tính ........................................27 2.1.1 Ñaëc ñieåm coâng ty thöông maïi ..............................................................27 2.1.2 Ñaëc ñieåm coâng ty thöông maïi dòch vuï vi tính .....................................28 2.1.3 Ñaëc tröng cuûa haøng hoùa vi tính.............................................................29 2.2 Thöïc traïng khaûo saùt ......................................................................................32 2.2.1 Khaùi quaùt chung veà thöïc traïng khaûo saùt ................................................32 2.2.2 Keát quaû khaûo saùt ......................................................................................33 2.2.3 Ñaùnh giaù thöïc traïng khaûo saùt ..................................................................37 2.2.3.1 Keá toaùn taøi chính .................................................................................37 2.2.3.2 Keá toaùn quaûn trò....................................................................................40 Keát luaän chöông 2 ..............................................................................................44 Chöông 3: Xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò taïi coâng ty thöông maïi dòch vuï vi tính .....................................................................................................................45 3.1 Söï caàn thieát phaûi xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò .............................45 3.1.1 Söï caàn thieát .............................................................................................45 3.1.2 Noäi dung cô baûn cuûa keá toaùn quaûn trò ñoái vôùi coâng ty thöông maïi dòch vuï vi tính ......................................................................................................................46 3.1.2.1 Keá toaùn quaûn trò baùn haøng vaø keát quaû kinh doanh...........................46 3.1.2.2 Laäp döï toaùn ngaân saùch kinh doanh ...................................................47 3.1.2.3 Keá toaùn quaûn trò haøng toàn kho ..........................................................47 6 3.1.2.4 Keá toaùn quaûn trò caùc khoaûn nôï...........................................................48 3.1.2.5 Löïa choïn thoâng tin thích hôïp cho vieäc ra quyeát ñònh .......................48 3.2 Noäi dung thöïc hieän ......................................................................................49 3.2.1 Yeâu caàu ...................................................................................................49 3.2.2 Caên cöù xaây döïng.....................................................................................49 3.2.3 Noäi dung thöïc hieän .................................................................................50 3.2.3.1 Toå chöùc boä maùy keá toaùn coù boä phaän keá toaùn quaûn trò....................50 3.2.3.2 Xaây döïng heä thoáng chöùng töø keá toaùn quaûn trò ...............................54 3.2.3.3 Xaây döïng heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn quaûn trò ...............................55 3.2.3.4 Xaây döïng heä thoáng soå saùch, baùo caùo keá toaùn quaûn trò ..................57 3.3 Vaän duïng keá toaùn quaûn trò vaøo hoaït ñoäng cuûa coâng ty thöông maïi dòch vuï vi tính .................................................................................................................58 3.3.1 Laäp döï toaùn ñeå cung caáp thoâng tin phuïc vuï cho vieäc laäp keá hoaïch hoaït ñoäng cuûa coâng ty ...................................................................................................58 3.3.1.1 Döï toaùn tình hình tieâu thuï saûn phaåm ...............................................58 3.3.1.2 Döï toaùn haøng toàn kho.......................................................................60 3.3.1.3 Döï toaùn tieàn maët...............................................................................63 3.3.1.4 Döï toaùn giaù voán haøng baùn ................................................................64 3.3.1.5 Döï toaùn chi phí baùn haøng vaø quaûn lyù doanh nghieäp .......................65 3.3.1.6 Döï toaùn baùo caùo keát quaû kinh doanh...............................................66 3.3.2 Laäp baùo caùo cung caáp thoâng tin cho vieäc ñieàu haønh vaø quaûn lyù hoaït ñoäng cuûa nhaø quaûn trò coâng ty ........................................................................................66 3.3.2.1 Baùo caùo veà chi phí vaø tình hình thöïc hieän döï toaùn chi phí ..............66 3.3.2.2 Baùo caùo veà tình hình thöïc hieän döï toaùn tieâu thuï saûn phaåm .............66 3.3.2.3 Baùo caùo cuûa caùc trung taâm traùch nhieäm ...........................................67 3.3.2.4 Phaân tích ñaùnh giaù thöïc teá thöïc hieän so vôùi döï toaùn ........................67 7 3.3.3 Ví duï minh hoïa ......................................................................................68 3.4 Caùc giaûi phaùp hoã trôï coâng taùc xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò .........78 3.4.1 ÖÙng duïng coâng ngheä thoâng tin vaøo coâng taùc toå chöùc keá toaùn quaûn trò ..........................................................................................................79 3.4.2 Toå chöùc xaây döïng heä thoáng thoâng tin cho keá toaùn quaûn trò ................ 80 3.4.3 Ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc thöïc hieän coâng taùc keá toaùn quaûn trò............. 81 Keát luaän Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc 1 Phuï luïc 2 Phuï luïc 3 8 DANH MUÏC CHÖÕ VIEÁT TAÉT - BTC: boä taøi chính - QÑ: quyeát ñònh - QLDN: quaûn lyù doanh nghieäp - ROI: Tyû leä lôïi nhuaän/ voán söû duïng bình quaân hay tyû leä hoaøn voán ñaàu tö. - RI: Laõi thaëng dö - TMDV: thöông maïi dòch vuï - TNDN: thu nhaäp doanh nghieäp - TNHH: traùch nhieäm höõu haïn - TSCÑ: taøi saûn coá ñònh - TT: thoâng tö 9 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Trong xu theá toaøn caàu hoùa hieän nay noùi chung vaø söï phaùt trieån neàn kinh teá nöôùc ta theo höôùng neàn kinh teá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc noùi rieâng, ñaõ qua roài thôøi caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng theo cô cheá xin – cho, saûn xuaát kinh doanh theo caùc keá hoaïch vaø chæ tieâu cuûa nhaø nöôùc, ñöôïc nhaø nöôùc bao caáp voán vaø thò tröôøng tieâu thuï, khoâng phaûi chòu traùch nhieäm veà vaán ñeà laõi loã, toàn taïi hay phaù saûn. Hieän nay, caùc doanh nghieäp muoán ñöùng vöõng treân thò tröôøng thì phaûi töï thaân noã löïc phaán ñaáu vaø caïnh tranh gay gaét. Ai naém thoâng tin nhanh, ra quyeát ñònh kòp thôøi, döï ñoaùn tröôùc ñöôïc tình hình bieán ñoäng cuûa thò tröôøng thì seõ chieám öu theá. Ñeå coù ñöôïc nhöõng ñieàu naøy, ñoøi hoûi nhaø quaûn lyù phaûi ñöôïc cung caáp nhöõng thoâng tin nhanh choùng vaø chính xaùc. Moät trong nhöõng coâng cuï quan troïng vaø voâ cuøng höõu hieäu ñeå cung caáp thoâng tin cho caùc doanh nghieäp laø coâng cuï keá toaùn quaûn trò. Neáu nhö ôû moät soá quoác gia, thuaät ngöõ keá toaùn quaûn trò khoâng coøn xa laï vaø ñaõ trôû thaønh moät ngheà vôùi nhöõng tieâu chuaån ngheà nghieäp xaùc ñònh thì ôû Vieät Nam keá toaùn quaûn trò môùi chæ ñöôïc ghi nhaän chính thöùc trong Luaät Keá toaùn ban haønh ngaøy 17/06/2003 vaø ñöôïc höôùng daãn aùp duïng trong caùc doanh nghieäp baèng moät vaên baûn duy nhaát laø thoâng tö 53/2006/TT-BTC ban haønh ngaøy 12/06/2006. Maëc duø, caùc yeâu caàu veà cung caáp thoâng tin phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù luoân ñöôïc ñaët ra nhöng heä thoáng keá toaùn quaûn trò vaãn chöa ñöôïc caùc doanh nghieäp aùp duïng roäng raõi. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân cuûa tình traïng naøy laø do heä thoáng keá toaùn doanh nghieäp voán vaän haønh theo cheá ñoä keá toaùn thoáng nhaát do Nhaø nöôùc ban haønh maø hieän nay noù chæ caäp nhaät nhieàu ñeán noäi dung keá toaùn taøi chính. Caùc doanh nghieäp chöa coù ñöôïc ñònh höôùng cuï theå ñeå xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò cho ñôn vò cuûa mình. 10 Keá toaùn quaûn trò ñoùng vai troø quan troïng vaø raát caàn thieát trong hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp saûn xuaát vaø noù cuõng khoâng keùm phaàn quan troïng trong boä maùy hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp thöông maïi . Ñoái vôùi caùc coâng ty thöông maïi dòch vuï vi tính , keá toaùn quaûn trò ít ñöôïc quan taâm. Ñeå chöùng minh ñöôïc söï caàn thieát, höõu ích cuûa vieäc vaän duïng keá toaùn quaûn trò vaøo hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty naøy, taùc giaû choïn ñeà taøi “ Xaây döïng heä thoáng keá toaùn quaûn trò taïi caùc coâng ty thöông maïi dòch vuï vi tính taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh” 11 CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 1.1 Khaùi quaùt veà keá toaùn quaûn trò 1.1.1 Khaùi nieäm veà keá toaùn quaûn trò Trong neàn kinh teá thò tröôøng, nhöõng chuû theå tham gia vaøo hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp coù lôïi ích kinh teá, quyeàn haïn, traùch nhieäm khaùc nhau daãn ñeán vieäc hình thaønh nhu caàu thoâng tin khaùc nhau: nhu caàu thoâng tin cuûa caùc ñoái töôïng beân ngoaøi doanh nghieäp vaø nhu caàu thoâng tin cuûa caùc ñoái töôïng beân trong doanh nghieäp. Nhoùm ñoái töôïng beân ngoaøi doanh nghieäp tìm kieám caùc thoâng tin veà hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp thoâng qua caùc baùo caùo cuûa keá toaùn taøi chính: Baûng Caân ñoái keá toaùn, Baûng Baùo caùo Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh, Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä, Baûng Thuyeát minh baùo caùo taøi chính. Nhoùm ñoái töôïng beân trong doanh nghieäp beân caïnh vieäc söû duïng thoâng tin cuûa keá toaùn taøi chính, hoï coøn caàn nhöõng thoâng tin chi tieát hôn (cuûa töøng nhoùm saûn phaåm, töøng boä phaän,…), nhanh choùng hôn veà hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp taïi nhieàu thôøi ñieåm khaùc nhau ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh kòp thôøi. Keá toaùn quaûn trò ra ñôøi nhaèm ñaùp öùng kòp thôøi nhu caàu thoâng tin trong noäi boä doanh nghieäp. Coù nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà keá toaùn quaûn trò: Laàn ñaàu tieân ôû Vieät Nam, ñònh nghóa keá toaùn quaûn trò ñöôïc ban haønh thoáng nhaát trong Luaät keá toaùn Vieät Nam soá 03/2003/QH 11 ngaøy 17/06/2003 ñaõ ñònh nghóa “Keá toaùn quaûn trò laø vieäc thu thaäp, xöû lyù, phaân tích vaø cung caáp thoâng tin kinh teá, taøi chính theo yeâu caàu quaûn trò vaø quyeát ñònh kinh teá, taøi chính trong noäi boä ñôn vò keá toaùn” (muïc 3, ñieàu 4). Ñeán naêm 2006, Boä Taøi chính ñaõ ban haønh thoâng tö soá 53/2006/TT-BTC ngaøy 12/06/2006 quy ñònh cuï theå noäi dung vaø vieäc toå chöùc keá toaùn quaûn trò nhaèm giuùp caùc doanh nghieäp toå chöùc toát coâng taùc keá toaùn quaûn trò taïi ñôn vò mình. Theo 12 thoâng tö, ngoaøi vieäc nhaéc laïi ñònh nghóa veà keá toaùn quaûn trò cuûa Luaät keá toaùn, coøn chi tieát theâm “ Keá toaùn quaûn trò nhaèm cung caáp caùc thoâng tin veà hoaït ñoäng noäi boä cuûa doanh nghieäp, nhö: Chi phí cuûa töøng boä phaän (trung taâm chi phí), töøng coâng vieäc, saûn phaåm; Phaân tích, ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän vôùi keá hoaïch veà doanh thu, chi phí, lôïi nhuaän; quaûn lyù taøi saûn, vaät tö, tieàn voán, coâng nôï; Phaân tích moái quan heä giöõa chi phí vôùi khoái löôïng vaø lôïi nhuaän; Löïa choïn thoâng tin thích hôïp cho caùc quyeát ñònh ñaàu tö ngaén haïn vaø daøi haïn; Laäp döï toaùn ngaân saùch saûn xuaát, kinh doanh; …nhaèm phuïc vuï vieäc ñieàu haønh, kieåm tra vaø ra caùc quyeát ñònh kinh teá. Keá toaùn quaûn trò laø coâng vieäc cuûa töøng doanh nghieäp, Nhaø nöôùc chæ höôùng daãn caùc nguyeân taéc, caùch thöùc toå chöùc vaø caùc noäi dung, phöông phaùp keá toaùn quaûn trò chuû yeáu taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho doanh nghieäp thöïc hieän” Treân theá giôùi, ôû nhöõng nöôùc coù neàn kinh teá thò tröôøng, keá toaùn quaûn trò ñaõ xuaát hieän töø laâu trong heä thoáng keá toaùn cuûa doanh nghieäp. Theo Lieân ñoaøn keá toaùn quoác teá coâng boá trong taøi lieäu toång keát caùc khaùi nieäm keá toaùn quaûn trò treân theá giôùi naêm 1998, “Keá toaùn quaûn trò ñöôïc xem nhö laø moät quy trình ñònh daïng, kieåm soaùt, ño löôøng, toång hôïp, phaân tích, trình baøy, giaûi thích vaø truyeàn ñaït thoâng tin taøi chính, thoâng tin phi taøi chính lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp cho nhöõng nhaø quaûn trò thöïc hieän hoaïch ñònh, ñaùnh giaù, kieåm soaùt, ñieàu haønh hoaït ñoäng toå chöùc nhaèm ñaûm baûo söû duïng coù traùch nhieäm, hieäu quaû nguoàn löïc kinh teá cuûa doanh nghieäp” Theo ñònh nghóa cuûa Vieän keá toaùn vieân quaûn trò Hoa Kyø, keá toaùn quaûn trò “laø quaù trình nhaän dieän, ño löôøng, phaân tích, dieãn giaûi vaø truyeàn ñaït thoâng tin trong quaù trình thöïc hieän caùc muïc ñích cuûa toå chöùc. Keá toaùn quaûn trò laø moät boä phaän thoáng nhaát trong quaù trình quaûn lyù, vaø nhaân vieân keá toaùn quaûn trò laø nhöõng ñoái taùc chieán löôïc quan troïng trong ñoäi nguõ quaûn lyù cuûa toå chöùc” 13 Trong ñoù: - Nhaän dieän: laø söï ghi nhaän vaø ñaùnh giaù caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh nhaèm coù haønh ñoäng keá toaùn thích hôïp. - Ño löôøng: laø söï ñònh löôïng, bao goàm caû öôùc tính, caùc nghieäp vuï kinh teá ñaõ xaûy ra hoaëc döï baùo caùc söï kieän kinh teá coù theå xaûy ra. - Phaân tích: laø söï xaùc ñònh nguyeân nhaân cuûa caùc keát quaû treân baùo caùo vaø moái quan heä cuûa caùc nguyeân nhaân ñoù vôùi caùc söï kieän kinh teá. - Dieãn giaûi: laø söï lieân keát caùc soá lieäu keá toaùn hay soá lieäu keá hoaïch nhaèm trình baøy thoâng tin moät caùch hôïp lyù, ñoàng thôøi ñöa ra caùc keát luaän ruùt ra töø caùc soá lieäu ñoù. - Truyeàn ñaït: laø söï baùo caùo caùc thoâng tin thích hôïp cho nhaø quaûn trò vaø nhöõng ngöôøi khaùc trong toå chöùc. 1.1.2 Nhu caàu thoâng tin cuûa nhaø quaûn lyù Thoâng tin coù moät vai troø heát söùc to lôùn trong quaûn trò. Thoâng tin keá toaùn quaûn trò laø moät trong nhöõng nguoàn thoâng tin ban ñaàu cuûa quaù trình ra quyeát ñònh vaø kieåm tra trong toå chöùc, coù taùc duïng giuùp nhaø quaûn trò caùc caáp trong toå chöùc coù nhöõng quyeát ñònh toát hôn, chính xaùc hôn vaø hôïp lyù hôn. Nhaø quaûn trò ôû caùc caáp khaùc nhau seõ coù nhöõng nhu caàu thoâng tin khaùc nhau. Tuøy theo chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa töøng thaønh vieân trong toå chöùc maø keá toaùn quaûn trò seõ thieát keá vaø cung caáp thoâng tin phuø hôïp. Caùc thoâng tin cung caáp phaûi thoûa maõn caùc yeâu caàu sau: - Thích hôïp: Thoâng tin phaûi phuø hôïp vôùi muïc ñích maø nhaø quaûn trò muoán ruùt ra töø thoâng tin. - Ñaày ñuû: Nhaø quaûn trò phaûi ñöôïc cung caáp taát caû caùc thoâng tin maø hoï caàn ñeå coù theå ñöa ra nhöõng quyeát ñònh ñuùng, kòp thôøi. 14 - Chính xaùc: noäi dung thoâng tin cung caáp cho nhaø quaûn trò phaûi chính xaùc vì neáu söû duïng thoâng tin khoâng chính xaùc coù theå daãn ñeán haäu quaû nghieâm troïng vaø thaát baïi khoân löôøng. - Roõ raøng: noäi dung thoâng tin ñöôïc cung caáp phaûi trình baøy vaø truyeàn ñaït roõ raøng ñeå ngöôøi söû duïng coù theå hieåu vaø söû duïng chuùng moät caùch ñuùng ñaén. - Ñaùng tin caäy: Thoâng tin cung caáp cho caùc nhaø quaûn trò phaûi ñaûm baûo söï tin caäy veà chaát löôïng cuûa noäi dung thoâng tin, ñöôïc caùc nhaø quaûn trò söû duïng chuùng tin töôûng. - Truyeàn ñaït: Thoâng tin phaûi ñöôïc cung caáp ñuùng vaø ñuû cho ñuùng ngöôøi caàn söû duïng. - Ñuùng luùc: Thoâng tin phaûi ñöôïc cung caáp kòp thôøi, phuø hôïp theo nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng ñeå traùnh laõng phí thôøi gian vaø coâng söùc thu thaäp, xöû lyù nhöõng thoâng tin khoâng caàn thieát. - Chi phí: Thoâng tin ñöôïc cung caáp phaûi coù giaù trò söû duïng, lôïi ích coù ñöôïc töø thoâng tin phaûi cao hôn chi phí ñaõ boû ra ñeå coù ñöôïc noù. Thoâng tin keá toaùn quaûn trò ñöôïc thu thaäp töø hai nguoàn: - Nguoàn noäi boä: thu ñöôïc töø soå saùch keá toaùn taøi chính, soå theo doõi nhaân söï, soå theo doõi saûn xuaát, soå theo doõi chi tieát thôøi gian. - Nguoàn beân ngoaøi: thoâng tin ñöôïc thu thaäp baèng nhieàu hình thöùc nhö thu thaäp tröïc tieáp thoâng qua vieäc quan saùt söï kieän, tröïc tieáp phoûng vaán hay thoâng qua caùc nguoàn thoâng tin ñaõ qua xöû lyù nhö saùch baùo, baøi vieát, baùo caùo, … 1.1.3 Muïc tieâu cuûa keá toaùn quaûn trò Ngaøy nay, thoâng tin phaân tích cuûa keá toaùn quaûn trò ñöôïc xem laø raát quan troïng cho quaù trình quaûn lyù doanh nghieäp, nhaân vieân keá toaùn quaûn trò laøm taêng giaù trò cuûa toå chöùc baèng caùch theo ñuoåi naêm muïc tieâu lôùn: 15 - Cung caáp thoâng tin cho quaù trình ra quyeát ñònh vaø laäp keá hoïach, tham gia moät caùch tích cöïc, vôùi vai troø laø moät thaønh phaàn cuûa ñoäi nguõ quaûn lyù, vaøo caùc quaù trình ra quyeát ñònh vaø laäp keá hoaïch. - Hoã trôï caùc nhaø quaûn trò trong vieäc ñònh höôùng vaø kieåm soaùt caùc maët hoaït ñoäng kinh doanh. - Thuùc ñaåy caùc nhaø quaûn trò vaø nhaân vieân nhaém vaøo caùc muïc ñích cuûa toå chöùc. - Ño löôøng keát quaû cuûa caùc maët hoaït ñoäng, caùc ñôn vò, caùc nhaø quaûn trò vaø nhaân vieân trong toå chöùc. - Ñaùnh giaù vò trí caïnh tranh cuûa toå chöùc, laøm vieäc cuøng vôùi caùc nhaø quaûn trò ñeå ñaûm baûo tính caïnh tranh laâu daøi cuûa toå chöùc trong ngaønh. 1.1.4 Chöùc naêng cuûa keá toaùn quaûn trò Keá toaùn quaûn trò coù boán chöùc naêng: 1.1.4.1 Chöùc naêng laäp keá hoaïch Laø quaù trình ñöa ra quyeát ñònh cuûa nhaø quaûn trò veà caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc, veà nhöõng thay ñoåi cuûa caùc muïc tieâu naøy, veà caùc nguoàn löïc söû duïng ñeå ñaït muïc tieâu ñoù, veà caùc chính saùch huy ñoäng, söû duïng vaø thanh lyù caùc nguoàn löïc ñoù. Ñeå laäp keá hoaïch thì phaûi naém thoâng tin veà tình hình ñaõ qua vaø döï ñoaùn tröôùc tình hình coù khaû naêng xaûy ra trong töông lai. Keá toaùn quaûn trò seõ cung caáp nhöõng thoâng tin veà tình hình seõõ xaûy ra, giuùp cung caáp coâng cuï ñöa ra döï baùo trong töông lai. 1.1.4.2 Chöùc naêng toå chöùc vaø ñieàu haønh Laø quaù trình maø caùc nhaø quaûn trò ñaûm baûo caùc nguoàn löïc ñaõ ñöôïc huy ñoäng vaø söû duïng moät caùch höõu hieäu vaø hieäu quaû trong quaù trình thöïc thi caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc. Hoï thieát keá boä maùy quaûn lyù: toå chöùc caùc phoøng ban, phaân boå taøi saûn, trao ñoåi thoâng tin giöõa caùc boä phaän ñeå coù theå naém ñöôïc thoâng tin veà tình hình 16 hoaït ñoäng cuûa caùc boä phaän ñeå ñöa ra coâng cuï ñaùnh giaù keát quaû vaø hieäu quaû caùc hoaït ñoäng. Töø ñoù coù theå ñaùnh giaù traùch nhieäm cuûa töøng boä phaän, caù nhaân trong toå chöùc. Keá toaùn quaûn trò giuùp ñöa ra phöông phaùp thu thaäp thoâng tin, coâng cuï ñaùnh giaù hoaït ñoäng, coâng cuï xaùc ñònh traùch nhieäm cuûa töøng boä phaän. 1.1.4.3 Chöùc naêng kieåm tra Laø quaù trình ñaûm baûo caùc nhieäm vuï ñaëc thuø ñöôïc tieán haønh höõu hieäu vaø hieäu quaû baèng caùch so saùnh keát quaû ñaït ñöôïc vôùi muïc tieâu ñeà ra, thöïc tieãn hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp vôùi chính saùch cuûa Nhaø nöôùc ñeå ñaùnh giaù tình hình hoaït ñoäng. Trong quaûn lyù maø khoâng coù kieåm tra thì seõ khoâng ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra, nhaø quaûn trò kieåm tra ñeå haïn cheá maët tieâu cöïc vaø coù bieän phaùp ñeå thöïc hieän ñuùng muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Keá toaùn quaûn trò seõ cung caáp nhöõng thoâng tin maø nhaø quaûn trò caàn ñeå thöïc hieän vieäc kieåm tra. 1.1.4.4 Chöùc naêng ra quyeát ñònh Ñaây laø chöùc naêng quan troïng, xuyeân suoát caùc khaâu quaûn trò doanh nghieäp, töø khaâu laäp keá hoaïch, toå chöùc thöïc hieän ñeán kieåm tra, ñaùnh giaù. Nhaø quaûn lyù ôû moïi caáp ñeàu phaûi ra quyeát ñònh. Keá toaùn quaûn trò giöõ vò trí quan troïng trong vieäc ñöa ra quyeát ñònh cuûa nhaø quaûn lyù. Keá toaùn quaûn trò phaûi naém ñöôïc loaïi quyeát ñònh maø töøng caáp quaûn trò trong toå chöùc phaûi thöïc hieän ñeå coù theå cung caáp loaïi thoâng tin thích hôïp. Toùm laïi, chöùc naêng cuûa keá toaùn quaûn trò laø nhaèm cung caáp thoâng tin höõu ích cho caùc nhaø quaûn trò , trong ñoù chöùc naêng laäp keá hoaïch vaø ra quyeát ñònh laø chöùc naêng quan troïng nhaát trong vieäc ñieàu haønh hoaït ñoäng kinh doanh ôû doanh nghieäp. 1.1.5 Yeâu caàu toå chöùc heä thoáng keá toaùn quaûn trò Heä thoáng keá toaùn quaûn trò khoâng coù moät quy chuaån phaùp lyù chung naøo veà hình thöùc laãn noäi dung baùo caùo. Do ñoù, doanh nghieäp phaûi töï xaây döïng moät heä 17 thoáng chæ tieâu keá toaùn quaûn trò cuï theå theo muïc tieâu quaûn trò ñaët ra. Caùc chæ tieâu naøy phaûi ñaûm baûo tính so saùnh ñöôïc giöõa caùc thôøi kyø ñeå coù theå söû duïng trong vieäc ñöa ra caùc ñaùnh giaù vaø ra quyeát ñònh veà keát quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Doanh nghieäp ñöôïc toaøn quyeàn quyeát ñònh veà soá löôïng vaø soá loaïi trong coâng taùc vaän duïng caùc chöùng töø keá toaùn, toå chöùc heä thoáng soå keá toaùn, vaän duïng vaø chi tieát hoùa caùc taøi khoaûn keá toaùn, thieát keá caùc maãu baùo caùo caàn thieát phuïc vuï cho coâng taùc keá toaùn quaûn trò taïi ñôn vò. Xaây döïng moät ñoäi nguõ nhaân söï laøm coâng taùc keá toaùn quaûn trò chuyeân nghieäp coù chuyeân moân cao veà nghieäp vuï ñeåá coù theå ñöa ra caùc phaân tích, ñaùnh giaù chính xaùc nhöõng soá lieäu maø hoï thu thaäp ñöôïc. ÖÙùng duïng coâng ngheä thoâng tin vaøo vieäc thu thaäp, xöû lyù soá lieäu nhaèm tieát kieäm thôøi gian, chi phí ñoàng thôøi cung caáp thoâng tin caàn thieát kòp thôøi cho nhaø quaûn trò ñeå ra quyeát ñònh. 1.1.6 So saùnh keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính 1.1.6.1 Gioáng nhau Keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính laø hai lónh vöïc chuû yeáu cuûa cuûa keá toaùn, chuùng coù ñieåm gioáng nhau: - Keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò ñeàu laø coâng cuï quaûn lyù giuùp quaûn lyù giaùm ñoác vaø söû duïng hieäu quaû caùc nguoàn löïc kinh teá cuûa toå chöùc. - Keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò ñeàu söû duïng caùc döõ lieäu thu thaäp ñöôïc töø caùc chöùng töø ban ñaàu cuûa heä thoáng keá toaùn laøm cô sôû tính toaùn caùc chæ tieâu kinh teá – taøi chính. - Keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò ñeàu quan taâm ñeán traùch nhieäm cuûa nhaø quaûn lyù . 18 1.1.6.2 Khaùc nhau Ngoaøi nhöõng ñieåm gioáng nhau treân, giöõa keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò coøn coù moät soá ñieåm khaùc nhau do muïc ñích nghieân cöùu vaø muïc ñích phuïc vuï khaùc nhau: KEÁ TOAÙN TAØI CHÍNH KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 1.Ñoái töôïng söû duïng Nhöõng thaønh phaàn coù Caùc nhaø quaûn trò beân thoâng tin quan taâm, ôû beân ngoaøi toå trong toå chöùc. chöùc. 2.Cô sôû phaùp lyù - Luaät keá toaùn - Chính saùch cuûa nhaø - Caùc chuaån möïc keá toaùn quaûn trò - Nhu caàu kieåm soaùt cuûa nhaø quaûn trò. 3. Nguoàn thoâng tin Haàu nhö chæ laáy töø Phöông phaùp keá toaùn cô phöông phaùp keá toaùn cô baûn cuûa toå chöùc cuøng vôùi baûn cuûa toå chöùc. nhieàu nguoàn khaùc. 4. Baûn chaát caùc baùo caùo Baùo caùo taäp trung vaøo Baùo caùo thöôøng taäp trung vaø caùc thuû tuïc toaøn boä toå chöùc. Haàu nhö vaøo töøng ñôn vò trong toå döïa vaøo caùc soá lieäu giao chöùc, nhö caùc boä phaän, dòch lòch söû. vuøng ñaïi lyù, doøng saûn phaåm. Keát hôïp soá lieäu lòch söû, öôùc tính, vaø döï baùo veà caùc söï kieän töông lai. 5. Chi phí cuûa thoâng tin Phaûi phaùt sinh, nhaèm Lôïi ích cuûa thoâng tin muïc ñích thoûa maõn caùc phaûi cao hôn chi phí boû quy ñònh phaùp lyù ra 19 Caùc baùo caùo keá toaùn taøi chính vaø baùo caùo keá toaùn quaûn trò cuõng coù nhöõng ñieåm khaùc nhau do thoâng tin ñöôïc trình baøy, xöû lyù, phaân tích theo caùc ñònh höôùng khaùc nhau. BAÙO CAÙO KEÁ TOAÙN TAØI CHÍNH BAÙO CAÙO KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ Baùo caùo keá toaùn taøi chính chi tieát hoaït Baùo caùo keá toaùn quaûn trò ñöôïc duøng ñeå ñoäng cuûa moät toå chöùc trong moät kyø xaùc giuùp caùc nhaø quaûn lyù ghi soå, laäp keá ñònh vaø neâu tình traïng caùc hoaït ñoäng hoaïch vaø kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng cuûa kinh doanh vaøo luùc cuoái kyø. toå chöùc vaø hoã trôï quaù trình ra quyeát ñònh. Taát caû toå chöùc ñeàu phaûi soaïn thaûo caùc Khoâng coù quy ñònh phaùp lyù cho vieäc baùo caùo keá toaùn taøi chính theo luaät soaïn thaûo caùc baùo caùo keá toaùn quaûn trò ñònh. Hình thöùc baùo caùo keá toaùn taøi chính Hình thöùc cuûa caùc baùo caùo Keá toaùn coâng khai ñöôïc quy ñònh theo chuaån quaûn trò hoaøn toaøn tuøy thuoäc vaøo quaûn möïc keá toaùn. Do vaäy, veà cô baûn, caùc lyù: khoâng coù caùc nguyeân taéc baét buoäc baùo caùo keá toaùn taøi chính cuûa caùc toå ñoái vôùi caùch chuùng ñöôïc soaïn thaûo hay chöùc khaùc nhau coù theå so saùnh ñöôïc trình baøy. Moãi toå chöùc coù theå thieát keá vôùi nhau. phöông phaùp keá toaùn quaûn trò vaø hình thöùc baùo caùo cuûa rieâng mình. Baùo caùo keá toaùn taøi chính taäp trung Baùo caùo keá toaùn quaûn trò coù theå taäp vaøo toaøn boä doanh nghieäp, phaân chia trung vaøo caùc lónh vöïc cuï theå cuûa caùc doanh thu vaø chi phí cho nhöõng hoaït hoaït ñoäng cuûa toå chöùc. Thoâng tin coù ñoäng khaùc nhau , vaø baûn thaân chuùng laø theå ñöôïc taïo thaønh ñeå hoã trôï cho moät moät keát quaû cuoái cuøng cuûa moät quyeát quyeát ñònh hôn laø moät keát quaû cuoái 20 ñònh cuøng cuûa moät quyeát ñònh. Haàu heát thoâng tin cuûa keá toaùn taøi chính Baùo caùo keá toaùn quaûn trò keát hôïp caùc coù baûn chaát tieàn teä. thöôùc ño tieàn teä vôùi caùc thöôùc ño phi tieàn teä. Thí duï, nhaø quaûn lyù coù theå muoán bieát soá laàn nhaäp haøng, soá löôïng haøng toàn kho cuûa moät loaïi saûn phaåm… Baùo caùo keá toaùn taøi chính nhö moät böùc Baùo caùo keá toaùn quaûn trò vöøa laø soá lieäu tranh veõ laïi caùc hoaït ñoäng ñaõ qua, coù lòch söû vöøa laø coâng cuï laäp keá hoaïch baûn chaát lòch söû cho töông lai. 1.2 Keá toaùn quaûn trò ñoái vôùi coâng ty thöông maïi 1.2.1 Keá toaùn quaûn trò chi phí Ñoái vôùi coâng ty thöông maïi vì khoâng tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát neân chi phí phaùt sinh chæ bao goàm caùc nguoàn löïc ñaõ hao phí ñeå tieâu thuï moät saûn phaåm hay thöïc hieän moät dòch vuï. Chi phí ñöôïc hieåu laø giaù trò cuûa moät nguoàn löïc hao phí cho nhöõng muïc tieâu nhaát ñònh cuûa doanh nghieäp nhö saûn xuaát, baùn haøng, … Chi phí phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp thöông maïi vôùi nhieàu loaïi chi phí khaùc nhau, ñöôïc taäp hôïp vaø phaân loaïi theo nhöõng tieâu thöùc nhaát ñònh: 1.2.1.1 Phaân loaïi chi phí theo chöùc naêng hoaït ñoäng Phaân loaïi chi phí theo chöùc naêng hoaït ñoäng nhaèm: - Cho thaáy vò trí, chöùc naêng cuûa töøng khoaûn muïc chi phí trong quaù trình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa toå chöùc. - Laø caên cöù ñeå xaùc ñònh giaù thaønh saûn phaåm vaø taäp hôïp chi phí theo caùc maët hoaït ñoäng chöùc naêng.