1
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Trêng ®¹i häc s ph¹m hµ néi 2
NguyÔn TuÊn M¹nh
X©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch
quan nhiÒu lùa chän sö dông trong kiÓm tra ®¸nh
gi¸ møc ®é n¾m v÷ng kiÕn thøc thuéc phÇn “thÊu
kÝnh máng” cña häc sinh líp 11 THPT ch¬ng tr×nh
n©ng cao.
LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc gi¸o dôc
2
Hµ néi - 2009
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Trêng ®¹i häc s ph¹m hµ néi 2
NguyÔn TuÊn M¹nh
X©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch
quan nhiÒu lùa chän sö dông trong kiÓm tra ®¸nh
gi¸ møc ®é n¾m v÷ng kiÕn thøc thuéc phÇn “thÊu
kÝnh máng” cña häc sinh líp 11 THPT ch¬ng tr×nh
n©ng cao.
Chuyªn ngµnh: Lý luËn vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc bé m«n
VËt lý
M· sè: 60 14 10
LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc gi¸o dôc
Ngêi híng dÉn khoa häc: TS. Ng« DiÖu Nga
Hµ néi - 2009
3
më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc ®æi míi c«ng t¸c gi¸o dôc diÔn ra rÊt s«i
®éng trªn thÕ giíi vµ ë níc ta. Sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc
®ßi hái ngµnh gi¸o dôc ph¶i ®æi míi ®ång bé c¶ môc ®Ých, néi dung, ph¬ng
ph¸p, ph¬ng tiÖn d¹y häc vµ viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh.
KiÓm tra ®¸nh gi¸ lµ mét ho¹t ®éng thêng xuyªn, cã mét vai trß hÕt søc
quan träng trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Nã lµ mét kh©u kh«ng thÓ t¸ch rêi cña qu¸
tr×nh d¹y häc. KiÓm tra ®¸nh gi¸ tèt sÏ ph¶n ¸nh ®îc ®Çy ®ñ viÖc d¹y cña thÇy vµ
viÖc häc cña trß.
§èi víi thÇy gi¸o kÕt qu¶ cña viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ sÏ gióp hä biÕt trß cña m×nh
häc nh thÕ nµo ®Ó tõ ®ã hoµn thiÖn ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña m×nh.
§èi víi trß, viÖc kiÓm tra sÏ gióp hä tù ®¸nh gi¸, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy hä
ch¨m lo häc tËp.
§èi víi c¸c nhµ qu¶n lý gi¸o dôc, kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®óng sÏ gióp hä cã c¸i
nh×n kh¸ch quan h¬n ®Ó tõ ®ã cã sù ®iÒu chØnh vÒ néi dung ch¬ng tr×nh còng nh
vÒ c¸ch thøc tæ chøc ®µo t¹o.
Nhng lµm thÕ nµo ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®îc tèt? §©y lµ mét trong nh÷ng
vÊn ®Ò thu hót ®îc sù quan t©m cña nhiÒu nhµ khoa häc vµ cã thÓ nãi r»ng ®©y lµ
mét vÊn ®Ò mang tÝnh thêi sù.
C¸c ph¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp rÊt ®a d¹ng, mçi ph¬ng
ph¸p cã nh÷ng u vµ nhîc ®iÓm nhÊt ®Þnh, kh«ng cã mét ph¬ng ph¸p nµo lµ
hoµn mÜ ®èi víi mäi môc tiªu gi¸o dôc. Thùc tiÔn cho thÊy, d¹y häc kh«ng nªn
chØ ¸p dông mét h×nh thøc thi, kiÓm tra cho mét m«n häc, mµ cÇn thiÕt ph¶i tiÕn
hµnh kÕt hîp c¸c h×nh thøc thi kiÓm tra mét c¸ch hîp lÝ míi cã thÓ ®¹t ®îc yªu
cÇu cña viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ d¹y häc.
§èi víi lo¹i luËn ®Ò, ®©y lµ lo¹i mang tÝnh truyÒn thèng, ®îc sö dông mét
c¸ch phæ biÕn trong mét thêi gian dµi tõ tríc tíi nay. ¦u ®iÓm cña lo¹i kiÓm tra
nµy lµ nã cho häc sinh c¬ héi ph©n tÝch vµ tæng hîp d÷ kiÖn theo lêi lÏ riªng cña
m×nh, cã thÓ dïng ®Ó Møc ®é nhËn thøc: t duy ë møc ®é cao. Song lo¹i bµi luËn
®Ò còng thêng m¾c ph¶i nh÷ng h¹n chÕ rÊt dÔ nhËn ra lµ: Nã chØ cho phÐp kh¶o
s¸t mét sè Ýt kiÕn thøc trong thêi gian nhÊt ®Þnh. ViÖc chÊm ®iÓm lo¹i nµy ®ßi hái
4
nhiÒu thêi gian chÊm bµi, kÕt qu¶ thi kh«ng cã ngay, thiÕu kh¸ch quan, khã ng¨n
chÆn c¸c hiÖn tîng tiªu cùc vµ do ®ã trong mét sè trêng hîp kh«ng x¸c ®Þnh ®îc thùc chÊt møc ®é cña häc sinh.
Trong khi ®ã ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan cã thÓ dïng kiÓm tra
®¸nh gi¸ kiÕn thøc trªn mét vïng réng, mét c¸ch nhanh chãng, kh¸ch quan, chÝnh
x¸c; nã cho phÐp xö lý kÕt qu¶ theo nhiÒu chiÒu víi tõng häc sinh còng nh tæng
thÓ c¶ líp häc hoÆc mét trêng häc; gióp cho gi¸o viªn kÞp thêi ®iÒu chØnh hoµn
thiÖn ph¬ng ph¸p d¹y ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc. Nh÷ng viÖc biªn so¹n mét
hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan cho mét bé m«n lµ mét c«ng viÖc kh«ng
®¬n gi¶n, ®ßi hái sù quan t©m cña nhiÒu ngêi, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ gi¸o, ph¶i qua
nhiÒu thö nghiÖm vµ mÊt nhiÒu thêi gian.
XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc vµ suy nghÜ ë trªn, qua thùc tiÔn gi¶ng d¹y m«n VËt
lÝ ë THPT chóng t«i lùa chän ®Ò tµi: X©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm
kh¸ch quan nhiÒu lùa chän sö dông trong kiÓm tra ®¸nh gi¸ møc ®é n¾m v÷ng
kiÕn thøc thuéc phÇn
ThÊu kÝnh máng
cña häc sinh líp 11 THPT ch¬ng
tr×nh n©ng cao.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
Nghiªn cøu x©y dùng ®îc mét hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
nhiÒu lùa chän nh»m kiÓm tra, ®¸nh gi¸ møc ®é n¾m v÷ng kiÕn thøc cña häc sinh
phÇn “ThÊu kÝnh máng” ë líp 11 THPT.
3. NhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi.
- Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vÒ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc
sinh ë trêng phæ th«ng.
- Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ kü thuËt x©y dùng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch
quan nhiÒu lùa chän.
- Nghiªn cøu néi dung phÇn tr×nh vËt lÝ 11 nãi chung vµ phÇn “ThÊu kÝnh
máng” nãi riªng; trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh møc ®é cña môc tiªu nhËn thøc chung
øng víi tõng kiÕn thøc mµ häc sinh cÇn ®¹t ®îc.
- VËn dông c¬ së lý luËn x©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch
quan nhiÒu lùa chän cho mét sè kiÕn thøc thuéc phÇn “ThÊu kÝnh máng” líp
11THPT.
- Thùc nghiÖm s ph¹m ®Ó ®¸nh gi¸ hÖ thèng c©u hái ®· so¹n.
5
4. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi
4.1. §èi tîng nghiªn cøu
HÖ thèng c©u hái TNKQNLC sö dông trong kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc
tËp mét sè kiÕn thøc thuéc phÇn “ThÊu kÝnh máng” cña häc sinh líp 11 THPT.
4.2. Ph¹m vi nghiªn cøu
§Ò tµi nghiªn cøu ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän ®Ó
so¹n th¶o hÖ thèng c©u hái sö dông trong kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt lîng mét sè
kiÕn thøc thuéc phÇn “ThÊu kÝnh máng” cña häc sinh líp11THPT vµ thùc
nghiÖm trªn mét sè líp 11 ë trêng THPT cña tØnh B¾c Giang.
5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn.
- Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm s ph¹m.
- Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra.
6. Gi¶ thuyÕt khoa häc
NÕu cã mét hÖ thèng c©u hái TNKQNLC ®îc so¹n th¶o mét c¸ch khoa
häc phï hîp víi môc tiªu d¹y häc néi dung kiÕn thøc phÇn “ThÊu kÝnh máng”
cña líp 11 THPT ®Ó sö dông trong kiÓm tra ®¸nh gi¸ th× cã thÓ ®¸nh gi¸ chÝnh
x¸c, kh¸ch quan møc ®é n¾m v÷ng kiÕn thøc phÇn “ThÊu kÝnh máng” cña häc
sinh.
7. §ãng gãp cña ®Ò tµi
7.1. §ãng gãp vÒ mÆt khoa häc.
§Ò tµi nghiªn cøu hÖ thèng l¹i ph¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸. §Æc biÖt
nghiªn cøu s©u c¸ch so¹n mét bµi tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän vµ sö
dông ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸
kÕt qu¶ häc tËp mét sè kiÕn thøc thuéc phÇn “ThÊu kÝnh máng” cña häc sinh líp
11 THPT phÇn tr×nh n©ng cao hiÖn hµnh.
7.2. §ãng gãp vÒ mÆt thùc tiÔn
- Gãp phÇn kh¼ng ®Þnh tÝnh u viÖt cña ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch
quan nhiÒu lùa chän trong kiÓm tra ®¸nh gi¸.
- Lµm tµi liÖu tham kh¶o vÒ kiÓm tra ®¸nh gi¸ trong bé m«n VËt lÝ ë trêng
phæ th«ng.
6
- MÆt kh¸c, bé c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän nµy cã thÓ
xem nh lµ mét hÖ thèng bµi tËp mµ th«ng qua ®ã ngêi häc cã thÓ tù kiÓm tra,
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc cña m×nh.
8. Bè côc cña luËn v¨n
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn , danh môc c¸c tµi liÖu tham kh¶o, ®Ò tµi gåm
03 ch¬ng:
Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp
cña häc sinh trong d¹y häc ë trêng phæ th«ng.
Ch¬ng 2: So¹n th¶o hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa
chän cho mét sè kiÕn thøc thuéc phÇn “ThÊu kÝnh máng” líp 11THPT ch¬ng
tr×nh n©ng cao.
Ch¬ng 3: Thùc nghiÖm s ph¹m.
7
Ch¬ng 1
C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt
qu¶ häc tËp cña häc sinh trong d¹y häc ë nhµ trêng
phæ th«ng
1.1. C¬ së lý luËn vÒ viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ trong qu¸ tr×nh d¹y häc
1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ kiÓm tra ®¸nh gi¸
KiÓm tra ®¸nh gi¸ ®îc hiÓu lµ sù theo dâi t¸c ®éng cña ngêi kiÓm tra ®èi
víi ngêi häc nh»m thu ®îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ®¸nh gi¸. "§¸nh gi¸ cã
nghÜa lµ xem xÐt møc ®é phï hîp cña mét tËp hîp th«ng tin thu thËp ®îc víi mét
tËp hîp c¸c tiªu chÝ thÝch hîp cña môc tiªu x¸c ®Þnh nh»m ®a ra quyÕt ®Þnh nµo
®ã" (J.M.Deketle).
Qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ gåm c¸c kh©u:
- §o: theo ®Þnh nghÜa cña J.P.Guilford, lµ g¾n mét ®èi tîng hoÆc mét
biÕn cè theo mét quy t¾c ®îc chÊp nhËn mét c¸ch logÝc.
Trong d¹y häc ®ã lµ viÖc gi¸o viªn g¾n c¸c sè (c¸c ®iÓm) cho c¸c s¶n phÈm
cña häc sinh. Còng cã thÓ coi ®ã lµ viÖc ghi nhËn th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc ®¸nh
gi¸ kiÕn thøc, kÜ n¨ng kÜ x¶o cña häc sinh.
§Ó viÖc ®o ®îc chÝnh x¸c th× ph¶i ®¶m b¶o:[ 17]
+ §é gi¸ trÞ: §ã lµ kh¶ n¨ng cña dông cô ®o cho gi¸ trÞ thùc cña ®¹i lîng
®îc ®o ( cho phÐp ®o ®îc c¸i cÇn ®o).
+ §é trung thùc: §ã lµ kh¶ n¨ng lu«n cung cÊp cïng mét gi¸ trÞ cña cïng
mét ®¹i lîng ®o víi dông cô ®o.
+ §é nhËy: §ã lµ kh¶ n¨ng cña dông cô ®o cã thÓ ph©n biÖt ®îc khi hai
®¹i lîng chØ kh¸c nhau rÊt Ýt.
-Lîng gi¸: Lµ viÖc gi¶i thÝch c¸c th«ng tin thu ®îc vÒ kiÕn thøc kÜ n¨ng
cña häc sinh, lµm s¸ng tá møc ®é t¬ng ®èi cña mét häc sinh so víi thµnh tÝch
chung cña tËp thÓ hoÆc møc ®é cña häc sinh so víi yªu cÇu cña qu¸ tr×nh häc tËp.
+ Lîng gi¸ theo chuÈn: Lµ sù so s¸nh t¬ng ®èi víi chuÈn trung b×nh chung
cña tËp hîp.
+ Lîng gi¸ theo tiªu chÝ: Lµ sù ®èi chiÕu víi nh÷ng tiªu chÝ ®· ®Ò ra.
- §¸nh gi¸: Lµ viÖc ®a ra nh÷ng kÕt luËn nhËn ®Þnh, ph¸n xÐt vÒ møc ®é
cña häc sinh.
8
C¸c bµi kiÓm tra, bµi tr¾c nghiÖm ®îc xem nh ph¬ng tiÖn ®Ó KiÓm tra
kiÕn thøc:kÜ n¨ng trong d¹y häc. V× vËy viÖc so¹n th¶o néi dung cô thÓ cña c¸c bµi
kiÓm tra cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc, kÜ
n¨ng.
1.1.2. Môc ®Ých cña kiÓm tra ®¸nh gi¸
- ViÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ cã thÓ cã c¸c môc ®Ých kh¸c nhau tuú trêng hîp.
Trong d¹y häc kiÓm tra ®¸nh gi¸ gåm 3 môc ®Ých chÝnh:[ 17]
+ KiÓm tra kiÕn thøc:kÜ n¨ng ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é xuÊt ph¸t cña ngêi häc
cã liªn quan tíi viÖc x¸c ®Þnh néi dung ph¬ng ph¸p d¹y häc mét m«n häc, mét
häc phÇn s¾p b¾t ®Çu.
+ KiÓm tra ®¸nh gi¸ nh»m môc ®Ých d¹y häc: B¶n th©n viÖc kiÓm tra ®¸nh
gi¸ nh»m ®Þnh híng ho¹t ®éng chiÕm lÜnh kiÕn thøc cÇn d¹y.
+ KiÓm tra nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ thµnh tÝch kÕt qu¶ häc tËp hoÆc nh»m
nghiªn cøu ®¸nh gi¸ môc tiªu ph¬ng ph¸p d¹y häc.
- Môc ®Ých ®¸nh gi¸ trong ®Ò tµi nµy lµ:
+ X¸c nhËn kÕt qu¶ nhËn biÕt, hiÓu, vËn dông theo môc tiªu ®Ò ra.
+ X¸c ®Þnh xem khi kÕt thóc mét phÇn cña d¹y häc, môc tiªu cña d¹y häc
®· ®¹t ®Õn møc ®é nµo so víi môc tiªu mong muèn .
+ T¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi d¹y n¾m v÷ng h¬n t×nh h×nh häc tËp cña kiÓm tra
gióp gi¸o viªn gi¶ng d¹y tèt h¬n, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc vËt lÝ.
1.1.3.Chøc n¨ng cña kiÓm tra ®¸nh gi¸.
Chøc n¨ng cña kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®îc ph©n biÖt dùa vµo môc ®Ých kiÓm tra
®¸nh gi¸. C¸c t¸c gi¶ nghiªn cøu kiÓm tra ®¸nh gi¸ nªu ra c¸c chøc n¨ng kh¸c
nhau .
GS. TrÇn B¸ Hoµnh ®Ò cËp ba chøc n¨ng cña ®¸nh gi¸ trong d¹y häc: Chøc
n¨ng s ph¹m, chøc n¨ng x· héi, chøc n¨ng khoa häc.
Theo GS -TS. Ph¹m H÷uTßng, trong thùc tiÔn d¹y häc ë phæ th«ng th× chñ
yÕu quan t©m ®Õn chøc n¨ng s ph¹m, ®îc chia nhá thµnh 3 chøc n¨ng: Chøc
n¨ng chuÈn ®o¸n; chøc n¨ng chØ ®¹o, ®Þnh híng ho¹t ®éng häc; chøc n¨ng x¸c
nhËn thµnh tÝch häc tËp, hiÖu qu¶ d¹y häc.
+ Chøc n¨ng chuÈn ®o¸n:
9
C¸c bµi kiÓm tra, tr¾c nghiÖm cã thÓ sö dông nhiÒu ph¬ng tiÖn thu lîm
th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc ®¸nh gi¸ hoÆc viÖc c¶i tiÕn néi dung, môc tiªu vµ
ph¬ng ph¸p d¹y häc.
Nhê viÖc xem xÐt kÕt qu¶ kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc, ta biÕt râ møc ®é
xuÊt ph¸t cña ngêi häc ®Ó ®iÒu chØnh néi dung ph¬ng ph¸p d¹y häc cho phï
hîp, cho phÐp ®Ò xuÊt ®Þnh híng bæ xung nh÷ng sai sãt, ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶
trong c¶i tiÕn ho¹t ®éng d¹y häc ®èi víi nh÷ng phÇn kiÕn thøc ®· gi¶ng d¹y.
Dïng c¸c bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸ khi b¾t ®Çu d¹y häc mét häc phÇn ®Ó thùc
hiÖn chøc n¨ng chuÈn ®o¸n.
+ Chøc n¨ng ®Þnh híng ho¹t ®éng häc.
C¸c bµi kiÓm tra, tr¾c nghiÖm kiÓm tra trong qu¸ tr×nh d¹y häc cã thÓ ®îc
sö dông nhiÒu ph¬ng tiÖn, ph¬ng ph¸p d¹y häc. §ã lµ c¸c c©u hái kiÓm tra tõng
phÇn, kiÓm tra thêng xuyªn ®îc sö dông ®Ó chØ ®¹o ho¹t ®éng häc.
C¸c bµi tr¾c nghiÖm ®îc so¹n th¶o c«ng phu, nã lµ mét c¸ch diÔn ®¹t môc
tiªu d¹y häc cô thÓ ®èi víi c¸c kiÕn thøc, kÜ n¨ng nhÊt ®Þnh. Nã cã t¸c dông ®Þnh
híng ho¹t ®éng häc tËp tÝch cùc cña häc sinh. ViÖc th¶o luËn c¸c c©u hái tr¾c
nghiÖm ®îc tæ chøc tèt, ®óng lóc nã trë thµnh ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc gióp
ngêi häc chiÕm lÜnh kiÕn thøc mét c¸ch tÝch cùc, s©u s¾c vµ v÷ng ch¾c, gióp
ngêi d¹y kÞp thêi ®iÒu chØnh, bæ sung ho¹t ®éng d¹y cã hiÖu qu¶.
+ Chøc n¨ng x¸c nhËn thµnh tÝch häc tËp, hiÖu qu¶ d¹y häc
C¸c bµi kiÓm tra, tr¾c nghiÖm kiÓm tra sau khi kÕt thóc d¹y mét phÇn ®îc
sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ thµnh tÝch häc tËp, x¸c nhËn møc ®é kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña
ngêi häc.
Víi chøc n¨ng nµy ®ßi hái ph¶i so¹n th¶o néi dung c¸c bµi kiÓm tra tr¾c
nghiÖm vµ c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸, c¨n cø theo c¸c môc ®Ých d¹y häc cô thÓ ®· x¸c
®Þnh cho tõng kiÕn thøc kÜ n¨ng. C¸c bµi kiÓm tra tr¾c nghiÖm nh vËy cã thÓ
®îc sö dông ®Ó nghiªn cøu ®¸nh gi¸ môc tiªu d¹y häc vµ hiÖu qu¶ cña ph¬ng
ph¸p d¹y häc. [17]
1.1.4. C¸c yªu cÇu s ph¹m ®èi víi viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc
tËp cña häc sinh
VÊn ®Ò kiÓm tra ®¸nh gi¸ tri thøc kÜ n¨ng, kÜ x¶o chØ cã t¸c dông khi thùc
hiÖn c¸c yªu cÇu sau:
1.1.4.1. §¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸:
10
- Lµ sù ph¶n ¸nh trung thùc kÕt qu¶ lÜnh héi néi dung tµi liÖu häc tËp cña
häc sinh so víi yªu cÇu phÇn tr×nh quy ®Þnh.
- Néi dung kiÓm tra ph¶i phï hîp víi c¸c yªu cÇu phÇn tr×nh quy ®Þnh.
- Tæ chøc thi ph¶i nghiªm minh.
§Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan trong kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tõ kh©u ra ®Ò, tæ chøc
thi tíi kh©u cho ®iÓm; xu híng chung lµ tuú theo ®Æc trng m«n häc mµ lùa
chän h×nh thøc thi thÝch hîp.
1.1.4.2. §¶m b¶o tÝnh toµn diÖn
Trong qu¸ tr×nh kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh ph¶i chó ý
®¸nh gi¸ c¶ sè lîng vµ chÊt lîng, c¶ néi dung vµ h×nh thøc.
1.1.4.3. §¶m b¶o tÝnh thêng xuyªn vµ hÖ thèng
- CÇn kiÓm tra, ®¸nh gi¸ häc sinh thêng xuyªn trong mçi tiÕt häc, sau mçi
phÇn kiÕn thøc.
- C¸c c©u hái kiÓm tra cÇn cã tÝnh hÖ thèng.
1.1.4.4. §¶m b¶o tÝnh ph¸t triÓn
- HÖ thèng c©u hái tõ dÔ ®Õn khã.
- Tr©n träng sù cè g¾ng cña häc sinh, ®¸nh gi¸ cao nh÷ng tiÕn bé trong häc
tËp cña häc sinh.
1.1.5. Nguyªn t¾c chung cÇn qu¸n triÖt trong kiÓm tra ®¸nh gi¸
§Ó ®¶m b¶o tÝnh khoa häc cña viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc, kÜ n¨ng th×
viÖc ®ã ph¶i ®îc tiÕn hµnh theo mét quy tr×nh ho¹t ®éng chÆt chÏ. Quy tr×nh nµy
gåm:[ 18]
- X¸c ®Þnh râ môc ®Ých kiÓm tra ®¸nh gi¸.
- X¸c ®Þnh râ néi dung c¸c kiÕn thøc kÜ n¨ng cÇn kiÓm tra ®¸nh gi¸, c¸c tiªu
chÝ cô thÓ cña môc tiªu d¹y häc víi tõng kiÕn thøc kÜ n¨ng ®ã, ®Ó lµm c¨n cø ®èi
chiÕu c¸c th«ng tin cÇn thu . ViÖc x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu, tiªu chÝ ®¸nh gi¸ cÇn dùa
trªn quan niÖm râ rµng vµ s©u s¾c vÒ c¸c môc tiªu d¹y häc.
- X¸c ®Þnh râ biÖn ph¸p thu lîm th«ng tin (h×nh thøc kiÓm tra) phï hîp
víi ®Æc ®iÓm cña néi dung kiÕn thøc kÜ n¨ng cÇn kiÓm tra, phï hîp víi môc ®Ých
kiÓm tra. CÇn nhËn râ u nhîc ®iÓm cña mçi h×nh thøc kiÓm tra ®Ó cã thÓ sö
dông phèi hîp vµ t×m biÖn ph¸p ph¸t huy u ®iÓm vµ kh¾c phôc tèi ®a c¸c nhîc
®iÓm cña mçi h×nh thøc ®ã.
11
- X©y dùng c¸c c©u hái, c¸c ®Ò bµi kiÓm tra, c¸c bµi tr¾c nghiÖm cho phÐp
thu lîm c¸c th«ng tin t¬ng øng víi c¸c tiªu chÝ ®· x¸c ®Þnh.
- TiÕn hµnh kiÓm tra, thu lîm th«ng tin (chÊm), xem xÐt kÕt qu¶ vµ kÕt
luËn ®¸nh gi¸.
- ChÊm ®iÓm c¸c bµi kiÓm tra c¨n cø theo mét thang ®iÓm ®îc x©y dùng
phï hîp víi c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ®· x¸c ®Þnh. Xem xÐt kÕt qu¶ chÊm thu ®îc, rót
ra c¸c kÕt luËn ®¸nh gi¸ t¬ng øng víi môc ®Ých kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®· x¸c ®Þnh.
1.1.6. C¸c h×nh thøc kiÓm tra ®¸nh gi¸ c¬ b¶n
LuËn ®Ò vµ tr¾c nghiÖm kh¸c quan ®Òu lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn kiÓm tra kh¶
n¨ng häc tËp vµ c¶ hai ®Òu lµ tr¾c nghiÖm (test) theo nghÜa H¸n "tr¾c nghÜa lµ ®o
lêng", "nghiÖm lµ suy xÐt, chøng thùc".
Danh tõ "luËn ®Ò" ë ®©y kh«ng chØ giíi h¹n trong ph¹m vi c¸c bµi "LuËn
v¨n" mµ nã bao gåm c¸c h×nh thøc kh¶o s¸t kh¸c th«ng thêng trong lèi thi cö,
ch¼ng h¹n nh nh÷ng c©u hái lý thuyÕt, nh÷ng bµi to¸n. C¸c chuyªn gia ®o lêng
gäi chung lµ h×nh thøc kiÓm tra nµy lµ "tr¾c nghiÖm lo¹i luËn ®Ò" (essay-type test)
cho thuËn tiÖn ®Ó ph©n biÖt víi lo¹i tr¾c nghiÖm gäi lµ "tr¾c nghiÖm kh¸ch quan"
(objective test). ThËt ra viÖc dïng danh tõ "kh¸ch quan" nµy ®Ó ph©n biÖt 2 lo¹i
kiÓm tra nãi trªn còng kh«ng ®óng h¼n, v× tr¾c nghiÖm luËn ®Ò kh«ng nhÊt thiÕt lµ
tr¾c nghiÖm "chñ quan" vµ tr¾c nghiÖm kh¸ch quan kh«ng ph¶i lµ hoµn toµn
"kh¸ch quan".
Gi÷a luËn ®Ò vµ tr¾c nghiÖm kh¸ch quan cã mét sè kh¸c biÖt vµ t¬ng ®ång;
song quan träng lµ c¶ 2 ®Òu lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn kh¶o s¸t thµnh qu¶ häc tËp h÷u
hiÖu vµ ®Òu cÇn thiÕt miÔn lµ ta n¾m v÷ng ph¬ng ph¸p so¹n th¶o vµ c«ng dông
cña mçi lo¹i.
Víi h×nh thøc luËn ®Ò viÖc kiÓm tra thêng béc lé nhiÒu nhîc ®iÓm lµ kh«ng
ph¶n ¸nh ®îc toµn bé néi dung, phÇn tr×nh, g©y t©m lý häc tñ vµ khi chÊm bµi
gi¸o viªn cßn nÆng tÝnh chñ quan. V× thÕ ®Ó n©ng cao tÝnh kh¸ch quan trong kiÓm
tra ®¸nh gi¸ nhiÒu t¸c gi¶ cho r»ng nªn sö dông tr¾c nghiÖm kh¸ch quan. Nh×n
chung NÕu x©y dùng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch
quan th× gãp phÇn vµo kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña h×nh thøc kiÓm tra, thi tù
luËn.
1.2. Môc tiªu d¹y häc
1.2.1. TÇm quan träng cña viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu d¹y häc.
12
ViÖc x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu d¹y häc, cã tÇm quan träng ®Æc biÖt, nh»m:[17]
- Cã ®îc ph¬ng híng, tiªu chÝ ®Ó quyÕt ®Þnh vÒ néi dung, ph¬ng ph¸p,
ph¬ng tiÖn d¹y häc.
- Cã ®îc ý tëng râ rµng vÒ c¸i cÇn kiÓm tra ®¸nh gi¸ khi kÕt thóc mçi m«n
häc, häc phÇn hay trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y tõng kiÕn thøc cô thÓ.
- Th«ng b¸o cho ngêi häc biÕt nh÷ng c¸i mong ®îi ë ®Çu ra cña sù häc
lµ g×? §iÒu nµy gióp hä tù tæ chøc c«ng viÖc häc tËp cña m×nh.
- Cã ®îc ý tëng râ rµng vÒ c¸c kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é cÇn cã cña
gi¸o viªn. 1.2.2. CÇn ph¸t biÓu môc tiªu nh thÕ nµo?
C¸c c©u ph¸t biÓu môc tiªu cÇn:[14]
- Ph¶i râ rµng, cô thÓ
- Ph¶i ®¹t tíi ®îc trong kho¸ häc hay ®¬n vÞ häc tËp.
- Ph¶i bao gåm néi dung häc tËp thiÕt yÕu cña m«n häc.
- Ph¶i quy ®Þnh râ kÕt qu¶ cña viÖc häc tËp, nghÜa lµ c¸c kh¶ n¨ng mµ ngêi
häc sÏ cã ®îc khi hä ®· ®¹t ®Õn môc tiªu.
- Ph¶i ®o lêng ®îc.
- Ph¶i chØ râ nh÷ng g× ngêi häc cã thÓ lµm ®îc vµo cuèi giai ®o¹n häc
tËp. [12]
1.2.3. Ph©n biÖt bèn møc ®é cña môc tiªu nhËn thøc
Cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i môc tiªu nhËn thøc nh÷ng chóng t«i sö dông
c¸ch ph©n lo¹i cña GS.TS. Ph¹m H÷uTßng.
1.2.3.1.Møc ®é nhËn biÕt, t¸i hiÖn, t¸i t¹o
Møc ®é nµy thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng nhËn ra ®îc, nhí l¹i ®îc, ph¸t biÓu l¹i
®îc ®óng sù tr×nh bµy kiÕn thøc ®· cã, gi¶i ®¸p ®îc c©u hái thuéc d¹ng: "A lµ
g×? ThÕ nµo? Thùc hiÖn A nh thÕ nµo?".
1.2.3.2. Møc ®é hiÓu, ¸p dông (gi¶i quyÕt t×nh huèng t¬ng tù nh t×nh
huèng ®· biÕt )
Møc ®é nµy thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng gi¶i thÝch, minh ho¹ ®îc nghÜa cña kiÕn thøc,
¸p dông ®îc kiÕn thøc ®· nhí l¹i, hoÆc ®· ®îc gîi ra ®Ó gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng t×nh
huèng t¬ng tù víi t×nh huèng ®· biÕt, theo cïng mét mÉu nh t×nh huèng ®· biÕt;
gi¶i ®¸p ®îc c©u hái thuéc d¹ng:“A gióp gi¶i quyÕt X nh thÕ nµo?” ( KiÕn thøc A
gióp b¹n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy thÕ nµo?)
13
1.2.3.3. Møc ®é vËn dông linh ho¹t (gi¶i quyÕt ®îc t×nh huèng cã biÕn
®æi so víi t×nh huèng ®· biÕt)
Møc ®é nµy thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng lùa chän, ¸p dông tri thøc trong t×nh
huèng cã biÕn ®æi so víi t×nh huèng ®· biÕt, nhËn ra r»ng cã thÓ gi¶i quyÕt t×nh
huèng ®· cho b»ng c¸ch vËn dông phèi hîp c¸c c¸ch gi¶i quyÕt c¸c t×nh huèng
theo c¸c mÉu ®· biÕt; gi¶i ®¸p ®îc c©u hái thuéc d¹ng : ‘‘C¸c A nµo gióp gi¶i
quyÕt X vµ gi¶i quyÕt nh thÕ nµo?’’(B¹n biÕt g× vÒ c¸i sÏ gióp b¹n gi¶i quyÕt vÊn
®Ò nµy vµ gi¶i quyÕt nh thÕ nµo?) [17].
1.2.3.4. Møc ®é s¸ng t¹o ( ®Ò xuÊt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kh«ng theo
mÉu cã s½n)
Møc ®é nµy thÓ hiÖn ra kh¶ n¨ng ph¸t biÓu vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò
theo c¸ch riªng cña m×nh b»ng c¸ch lùa chän, ®Ò xuÊt vµ ¸p dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i
quyÕt ®îc c¸c vÊn ®Ò kh«ng theo c¸c mÉu ( Ang«rit ) ®· cã s½n; §Ò ra vµ gi¶i
quyÕt ®îc c©u hái thuéc d¹ng: “ Cã vÊn ®Ò g×?; “ §Ò xuÊt ý kiÕn riªng, c¸ch gi¶i
quyÕt riªng thÕ nµo?”. ( B¹n thÊy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ g× vµ b¹n cã thÓ ®i tíi kÕt qu¶
tho¶ m·n nh thÕ nµo? ).
C¸c c©u hái nªu ë mçi bËc trªn ®©y cã thÓ xem nh nh÷ng tiªu chÝ chung
®Ó ph©n biÖt c¸c møc ®é n¾m tri thøc khi kiÓm tra ®¸nh gi¸. Dùa theo c¸c d¹ng
chung ®ã cña c¸c c©u hái , cã thÓ so¹n th¶o c¸c c©u hái hoÆc c¸c ®Ò bµi kiÓm tra
®¸nh gi¸ kiÕn thøc kÜ n¨ng cô thÓ phï hîp víi môc tiªu d¹y häc ®· x¸c ®Þnh vµ
phï hîp víi môc ®Ých kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc kÜ n¨ng ®· ®Ò ra.
1.3. Ph¬ng ph¸p vµ kü thuËt tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän.
1.3.1. C¸c h×nh thøc tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
1.3.1.1. Tr¾c nghiÖm ®óng - sai
Lo¹i nµy ®îc tr×nh bµy díi d¹ng mét ph¸t biÓu vµ häc sinh ph¶i tr¶ lêi
b»ng c¸ch chän (§) hay sai (S).
- ¦u ®iÓm: §©y lµ lo¹i c©u hái ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó tr¾c nghiÖm vÒ nh÷ng sù
kiÖn. Nã gióp cho viÖc tr¾c nghiÖm mét lÜnh vùc réng lín trong kho¶ng thêi gian
thi ng¾n.
- Nhîc ®iÓm: Cã thÓ khuyÕn khÝch sù ®o¸n mß khã dïng ®Ó thÈm
®Þnh häc sinh yÕu, cã ®é tin cËy thÊp.
1.3.1.2. Tr¾c nghiÖm cÆp ®«i (xøng hîp)
14
Trong lo¹i nµy cã hai cét danh s¸ch, nh÷ng ch÷, nhãm ch÷, hay c©u. Häc
sinh sÏ ghÐp mét ch÷, mét nhãm ch÷ hay c©u cña mét cét víi mét phÇn tö t¬ng
øng cña cét thø hai. Sè phÇn tö trong hai cét cã thÓ b»ng nhau hay kh¸c nhau .
Mçi phÇn tö trong cét tr¶ lêi cã thÓ ®îc dïng trong mét lÇn hoÆc nhiÒu lÇn ®Ó
ghÐp víi c¸c phÇn tö trong cét c©u hái .
- ¦u ®iÓm: C¸c c©u hái ghÐp ®«i dÔ viÕt, dÔ dïng, Ýt tèn giÊy h¬n khi in
- Nhîc ®iÓm: Muèn so¹n c©u hái ®o c¸c møc kiÕn thøc cao ®ßi hái nhiÒu
c«ng phu.
1.3.1.3. Tr¾c nghiÖm ®iÒn khuyÕt
Cã thÓ cã hai d¹ng, chóng cã thÓ lµ nh÷ng c©u hái víi gi¶i ®¸p ng¾n, hay
còng cã thÓ gåm nh÷ng c©u ph¸t biÓu víi mét hay nhiÒu chç trèng mµ häc sinh
ph¶i ®iÒn vµo mét tõ hay mét nhãm tõ ng¾n.
- ¦u ®iÓm: ThÝ sinh cã c¬ héi tr×nh bµy nh÷ng c©u tr¶ lêi kh¸c thêng, ph¸t huy
ãc s¸ng kiÕn, luyÖn trÝ nhí.
- Nhîc ®iÓm: C¸ch chÊm kh«ng dÔ dµng, thiÕu yÕu tè kh¸ch quan khi chÊm
®iÓm. §Æc biÖt nã chØ kiÓm tra ®îc kh¶ n¨ng nhí, kh«ng cã kh¶ n¨ng kiÓm tra
ph¸t hiÖn sai lÇm cña häc sinh. [18]
1.3.1.4. Ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän
D¹ng tr¾c nghiÖm kh¸ch quan hay dïng nhÊt lµ lo¹i tr¾c nghiÖm kh¸ch
quan nhiÒu lùa chän. §©y lµ lo¹i c©u hái mµ chóng t«i sö dông trong hÖ thèng
phÇn sau .
- Mét c©u hái d¹ng nhiÒu lùa chän gåm 2 phÇn: PhÇn "gèc" vµ phÇn "lùa
chän"
+ PhÇn gèc: Lµ mét c©u hái hay mét c©u bá löng (cha hoµn tÊt). Yªu cÇu
ph¶i t¹o c¨n b¶n cho sù lùa chän, b»ng c¸ch ®Æt ra mét vÊn ®Ò hay ®a ra mét ý
tëng râ rµng gióp cho ngêi lµm bµi cã thÓ hiÓu râ c©u hái Êy muèn ®ßi hái ®iÒu
g× ®Ó lùa chän c©u tr¶ lêi thÝch hîp.
+ PhÇn lùa chän: (thêng lµ 4 hay 5 lùa chän) gåm cã nhiÒu gi¶i ph¸p cã
thÓ lùa chän, trong ®ã cã mét lùa chän ®îc dù ®Þnh lµ ®óng, hay ®óng nhÊt, cßn
nh÷ng phÇn cßn l¹i lµ nh÷ng "måi nhö". §iÒu quan träng lµ lµm sao cho nh÷ng
"måi nhö" Êy ®Òu hÊp dÉn ngang nhau víi nh÷ng häc sinh cha häc kÜ hay cha
hiÓu kÜ bµi häc.
15
Trong ®Ò tµi, chóng t«i chän tr¾c nghiÖm kh¸ch quan 4 lùa chän v× theo
chóng t«i NÕu Ýt lùa chän h¬n th× kh«ng bao qu¸t ®îc sai lÇm cña häc sinh, nhiÒu
lùa chän h¬n sÏ cã nh÷ng måi thiÕu c¨n cø. [18]
- ¦u ®iÓm:
+ §é tin cËy cao h¬n
+ Häc sinh ph¶i xÐt ®o¸n vµ ph©n biÖt kÜ cµng khi tr¶ lêi c©u hái
+ TÝnh chÊt gi¸ trÞ tèt h¬n
+ Cã thÓ ph©n tÝch ®îc tÝnh chÊt "måi" cña c©u hái
+ §¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan khi chÊm.
- Nhîc ®iÓm:
+ Khã so¹n c©u hái
+ ThÝ sinh nµo cã ãc s¸ng t¹o cã thÓ t×m ra c©u tr¶ lêi hay h¬n ph¬ng ¸n
®· cho, nªn hä cã thÓ sÏ kh«ng tho¶ m·n.
+ C¸c c©u tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän cã thÓ kh«ng ®o ®îc
kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n tinh vi vµ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò khÐo lÐo mét c¸ch hiÖu
nghiÖm b»ng lo¹i c©u hái tù luËn so¹n kÜ.
+ Tèn nhiÒu giÊy ®Ó in lo¹i c©u hái nµy h¬n lo¹i c©u hái kh¸c. [5]
Mét sè nguyªn t¾c so¹n th¶o nh÷ng c©u tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu
lùa chän
C©u hái thuéc d¹ng nµy gåm 2 phÇn: PhÇn gèc vµ phÇn lùa chän. PhÇn gèc
lµ mét c©u hái hay mét c©u bá löng. PhÇn lùa chän gåm mét sè (thêng lµ 4 hoÆc
5) c©u tr¶ lêi hay c©u bæ sung ®Ó lùa chän.ViÕt c¸c c©u tr¾c nghiÖm sao cho ph©n
biÖt ®îc häc sinh giái vµ häc sinh kÐm
- §èi víi phÇn gèc: Dï l¹i mét c©u hái hay c©u bæ sung ®Òu ph¶i t¹o c¬ së
cho sù lùa chän b»ng c¸ch ®Æt ra mét vÊn ®Ò hay ®a ra nh÷ng ý tëng râ rµng gióp
cho sù lùa chän ®îc dÔ dµng.
+ Còng cã khi phÇn gèc lµ mét c©u phñ ®Þnh, trong trêng hîp Êy ph¶i in
®Ëm hoÆc g¹ch díi ch÷ diÔn t¶ sù phñ ®Þnh ®Ó häc sinh khái nhÇm.
+ PhÇn gèc vµ phÇn lùa chän khi kÕt hîp ph¶i mang ý nghÜa trän vÑn, tuy
nhiªn nªn s¾p xÕp c¸c ý vµo phÇn gèc sao cho:
PhÇn lùa chän ®îc ng¾n gän
Ngêi ®äc thÊy néi dung cÇn kiÓm tra
16
- §èi víi phÇn lùa chän:
+ Trong 4 hay 5 ph¬ng ¸n lùa chän chØ cã mét ph¬ng ¸n ®óng.
+ Nªn tr¸nh 2 lÇn phñ ®Þnh liªn tiÕp.
+ C©u lùa chän kh«ng nªn qu¸n g©y ng«. [18]
1.3.2. C¸c giai ®o¹n so¹n th¶o mét bµi tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa
chän.
C¸ch tèt nhÊt ®Ó lªn kÕ ho¹ch cho mét bµi tr¾c nghiÖm lµ liÖt kª c¸c môc
tiªu gi¶ng d¹y cô thÓ hay n¨ng lùc cÇn ®o lêng (tr¶ lêi c©u hái : CÇn kh¶o s¸t
nh÷ng g× ë häc sinh?) hay nãi c¸ch kh¸c lµ x¸c ®Þnh râ môc ®Ých cña bµi tr¾c
nghiÖm.
Mét sù ph©n tÝch vÒ néi dung sÏ cho ta mét b¶n tãm t¾t ý ®å phÇn
tr×nh gi¶ng d¹y ®îc diÔn ®¹t theo néi dung: §Æt tÇm quan träng vµo nh÷ng phÇn
nµo cña m«n häc vµ môc tiªu nµo? Nh÷ng lÜnh vùc nµo trong c¸c néi dung ®ã nªn
®a vµo trong bµi tr¾c nghiÖm ®¹i diÖn nµy.
CÇn ph¶i suy nghÜ c¸ch tr×nh bµy c¸c c©u díi h×nh thøc nµo cho hiÖu qu¶
nhÊt vµ møc ®é khã dÔ cña bµi tr¾c nghiÖm ®Õn ®©u.
1.3.2.1. Môc ®Ých cña bµi tr¾c nghiÖm
Mét bµi tr¾c nghiÖm cã thÓ phôc vô nhiÒu môc ®Ých, nh÷ng bµi tr¾c
nghiÖm Ých lîi vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt khi nã ®îc so¹n th¶o ®Ó nh»m phôc vô cho
môc ®Ých chuyªn biÖt nµo ®ã.
- NÕu bµi tr¾c nghiÖm lµ mét bµi thi cuèi k× nh»m xÕp h¹ng häc sinh th×
c¸c c©u so¹n ph¶i ®¶m b¶o ®iÓm sè ®îc ph©n t¸n réng, nh vËy míi ph¸t hiÖn ra
®îc häc sinh giái vµ häc sinh kÐm.
- NÕu bµi tr¾c nghiÖm lµ mét bµi kiÓm tra nh»m kiÓm tra nh÷ng hiÓu biÕt
tèi thiÓu vÒ mét phÇn nµo ®ã th× ta so¹n th¶o nh÷ng c©u hái sao cho hÇu hÕt häc
sinh ®Òu ®¹t ®îc ®iÓm tèi ®a.
- NÕu bµi tr¾c nghiÖm nh»m môc ®Ých chuÈn ®o¸n, t×m ra nh÷ng chç m¹nh,
chç yÕu cña häc sinh, gióp cho gi¸o viªn ®iÒu chØnh ph¬ng ph¸p d¹y phï hîp,
th× c¸c c©u tr¾c nghiÖm ®îc so¹n th¶o sao cho t¹o c¬ héi cho häc sinh ph¹m tÊt
c¶ mäi sai lÇm vÒ m«n häc NÕu cha häc kÜ.
Bªn c¹nh c¸c môc ®Ých nãi trªn ta cã thÓ dïng tr¾c nghiÖm víi môc ®Ých tËp
luyÖn gióp cho häc sinh hiÓu thªm bµi häc vµ cã thÓ lµm quen víi lèi thi tr¾c
nghiÖm.
17
Tãm l¹i, tr¾c nghiÖm cã thÓ phôc vô nhiÒu môc ®Ých, ngêi so¹n tr¾c
nghiÖm ph¶i biÕt râ môc ®Ých cña m×nh th× míi so¹n th¶o ®îc bµi tr¾c nghiÖm gi¸
trÞ v× môc ®Ých chi phèi néi dung, h×nh thøc bµi . [18]
1.3.2.2. Ph©n tÝch néi dung m«n häc
- T×m ra nh÷ng néi dung kiÕn thøc quan träng t¬ng øng cÇn ®¹t ®îc
theo c¸c môc tiªu.
+ BiÕt: Lµ nh÷ng kh¸i niÖm quan träng cña m«n häc, lùa chän nh÷ng g×
häc sinh cÇn nhí.
+ HiÓu: Nh÷ng th«ng tin nh»m gi¶i nghÜa hay minh ho¹.
+ VËn dông linh ho¹t: Lùa chän mét sè th«ng tin vµ ý tëng ®ßi hái häc sinh
ph¶i cã kh¶ n¨ng øng dông nh÷ng ®iÒu ®· biÕt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng
míi. [13]
1.3.2.3. ThiÕt lËp dµn bµi tr¾c nghiÖm
Sau khi n¾m v÷ng môc ®Ých cña bµi tr¾c nghiÖm vµ ph©n tÝch néi dung
m«n häc ta lËp ®îc mét dµn bµi cho tr¾c nghiÖm.
LËp mét b¶ng quy ho¹ch 2 chiÒu, mét chiÒu biÓu thÞ néi dung vµ chiÒu kia
biÓu thÞ c¸c qu¸ tr×nh t duy (môc tiªu) mµ bµi tr¾c nghiÖm muèn kh¶o s¸t. Sè
c©u hái cÇn ®îc ®a vµo trong mçi lo¹i ph¶i ®îc x¸c ®Þnh râ vµ ma trËn nµy ph¶i
®îc chuÈn bÞ xong tríc khi c¸c c©u hái tr¾c nghiÖm ®îc viÕt ra.
Mét mÉu dµn bµi:
Môc tiªu nhËn
NhËn biÕt
HiÓu
VËn dông
Tæng
(sè c©u)
(sè c©u)
(sè c©u)
céng
Néi dung 1
5
4
3
12
Néi dung 2
4
6
7
17
Néi dung 3
5
9
7
21
14
19
17
50
thøc
Néi dung kiÕn thøc
Tæng céng
1.3.2.4. Lùa chän sè c©u hái vµ so¹n c¸c c©u hái cô thÓ.
Sè c©u hái ®îc bao gåm trong bµi tr¾c nghiÖm ph¶i tiªu biÓu cho toµn thÓ
kiÕn thøc mµ ta ®ßi hái ë häc sinh ph¶i cã.
18
Sè c©u hái phô thuéc vµo thêi gian dµnh cho nã, nhiÒu bµi tr¾c nghiÖm
®îc giíi h¹n trong kho¶ng thêi gian mét tiÕt häc hoÆc kÐm h¬n.
Yªu cÇu chÝnh x¸c c¸c ®iÓm sè, nghÜa lµ lµm sao mÉu nghiªn cøu mang
tÝnh chÊt ®¹i diÖn cho quÇn thÓ. [18]
1.4. C¸ch tr×nh bµy vµ c¸ch chÊm ®iÓm mét bµi tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
nhiÒu lùa chän.
1.4.1. C¸ch tr×nh bµy
Cã 2 c¸ch th«ng dông:
- C¸ch 1: Dïng m¸y chiÕu, ta cã thÓ viÕt bµi tr¾c nghiÖm trªn phim ¶nh råi
chiÕu lªn mµn ¶nh tõng phÇn hay tõng c©u. Mçi c©u mçi phÇn Êy ®îc chiÕu lªn
mµn ¶nh trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®ñ cho häc sinh b×nh thêng cã thÓ tr¶
lêi ®îc. C¸ch nµy cã u ®iÓm:
+ KiÓm so¸t ®îc thêi gian
+ Tr¸nh ®îc sù thÊt tho¸t ®Ò thi
+ Tr¸nh ®îc phÇn nµo gian lËn.
- C¸ch 2: Th«ng dông h¬n lµ in bµi tr¾c nghiÖm ra nhiÒu b¶n t¬ng øng
víi sè ngêi dù thi. Trong ph¬ng ph¸p nµy cã 2 c¸ch tr¶ lêi kh¸c nhau :
+ Bµi cã dµnh phÇn tr¶ lêi cña häc sinh ngay trªn ®Ò thi, th¼ng ë phÝa bªn
ph¶i hay ë phÝa bªn tr¸i.
+ Bµi häc sinh ph¶i tr¶ lêi b»ng phiÕu riªng theo mÉu
MÉu phiÕu lµm bµi:
Bµi tr¾c nghiÖm (M· ®Ò SCH 01)
Hä vµ tªn: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Líp: . . . . . . . . . . . . . . . . . Trêng THPT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Thêi gian lµm bµi: . . . . . . . . . . . . . . .
Ngµy lµm bµi: . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Qui íc: Chän:
Huû chän:
Chän l¹i:
§¸nh dÊu vµo b¶ng sau cho ph¬ng ¸n chän: (BT: Bá trèng)
P. ¸n
C©u
1
A
B
C
D
BT
Ghi
P. ¸n
chó C©u
26
A
B
C
D
BT
Ghi
chó
19
2
27
3
28
4
29
5
30
6
31
7
32
8
33
9
34
10
35
11
36
12
37
13
38
14
39
15
40
16
41
17
42
18
43
19
44
20
45
21
46
22
47
23
48
24
49
25
50
C©u1
A
B
C
D
E
Bá trèng
C©u2
A
B
C
D
E
Bá trèng
........
.........
.........
........
.........
.........
........
........
.........
.........
........
.........
.........
........
- Lu ý khi in bµi tr¾c nghiÖm.
20
+ Tr¸nh in sai, in kh«ng râ rµng, thiÕu sãt.
+ CÇn ®îc tr×nh bµy râ rµng, dÔ ®äc.
+ CÇn lµm næi bËt phÇn gèc, phÇn lùa chän, cÇn xÕp c¸c c©u theo hµng
hoÆc theo cét cho dÔ ®äc.
+ §Ó tr¸nh sù gian lËn cña häc sinh ta cã thÓ in thµnh nh÷ng bé bµi tr¾c
nghiÖm víi nh÷ng c©u hái gièng nhau nhng thø tù c¸c c©u hái bÞ ®¶o lén. [18]
1.4.2. ChuÈn bÞ cho häc sinh
- B¸o tríc cho häc sinh ngµy giê thi, c¸ch thøc, néi dung thi. HuÊn
luyÖn cho häc sinh vÒ c¸ch thi tr¾c nghiÖm , nhÊt lµ trong trêng hîp hä dù thi
lÇn ®Çu.
- Ph¶i nh¾c nhë häc sinh tríc khi lµm bµi:
+ Häc sinh ph¶i l¾ng nghe vµ ®äc kÜ cµng nh÷ng lêi chØ dÉn c¸ch lµm bµi tr¾c
nghiÖm.
+ Häc sinh ph¶i ®îc biÕt vÒ c¸ch tÝnh ®iÓm.
+ Häc sinh ph¶i ®îc nh¾c nhë r»ng hä ph¶i ®¸nh dÊu c¸c c©u lùa chän mét
c¸ch râ rµng, s¹ch sÏ. NÕu cã tÈy xo¸ th× còng ph¶i tÈy xo¸ thËt s¹ch.
+ Häc sinh cÇn ®îc khuyÕn khÝch tr¶ lêi tÊt c¶ c¸c c©u hái , dï kh«ng hoµn
toµn ch¾c ch¾n.
- Häc sinh b×nh tÜnh khi lµm bµi tr¾c nghiÖm kh«ng nªn lo ng¹i qu¸.
1.4.3. C«ng viÖc cña gi¸m thÞ
- §¶m b¶o nghiªm tóc thêi gian lµm bµi.
- XÕp chç ngåi cho häc sinh sao cho tr¸nh ®îc n¹n quay cãp.
- Ph¸t ®Ò thi xen kÏ hîp lý.
- CÊm häc sinh ®em tµi liÖu vµo phßng thi.
1.4.4. ChÊm bµi
- C¸ch chÊm bµi th«ng dông nhÊt cña thÇy gi¸o ë líp häc lµ dïng b¶ng ®ôc
lç. B¶ng nµy cã thÓ dïng mét miÕng b×a ®ôc lç ë nh÷ng c©u tr¶ lêi ®óng hiÖn qua
lç.
- Dïng m¸y chÊm bµi.
- Dïng m¸y vi tÝnh chÊm bµi.
1.4.5. C¸c lo¹i ®iÓm cña bµi tr¾c nghiÖm
Cã 2 lo¹i ®iÓm:
- §iÓm th«: TÝnh b»ng ®iÓm sè cho trªn bµi tr¾c nghiÖm
- Xem thêm -