1
Trêng ®¹i häc s ph¹m hµ néi 2
Lu h¶i an
X©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
nhiÒu lùa chän nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é n¾m v÷ng mét sè
kiÕn thøc ch¬ng “®éng lùc häc vËt r¾n”
cña häc sinh líp 12 thpt
(Ch¬ng tr×nh n©ng cao)
Chuyªn ngµnh: LÝ luËn vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc bé m«n VËt lÝ
M· sè: 601410
LuËn v¨n th¹c sÜ khoa häc gi¸o dôc
Ngêi híng dÉn khoa häc
PGS.TS t¹ tri ph¬ng
Hµ Néi - 2009
2
Lêi c¶m ¬n
T¸c gi¶ luËn v¨n xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban gi¸m hiÖu, Phßng sau
®¹i häc, Ban chñ nhiÖm vµ thÇy c« Khoa VËt lÝ trêng §¹i häc S ph¹m Hµ
Néi 2 ®· gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cho t¸c gi¶ trong suèt thêi gian häc tËp vµ
lµm luËn v¨n.
T¸c gi¶ luËn v¨n xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban gi¸m hiÖu vµ Tæ VËt lÝ c¸c
trêng THPT chuyªn B¾c Giang vµ trêng THPT Ng« SÜ Liªn TØnh B¾c Giang
®· t¹o ®iÒu kiÖn cho t¸c gi¶ lµm thùc nghiÖm s ph¹m.
T¸c gi¶ xin bµy tá lßng biÕt ¬n ®Õn ThÇy NguyÔn V¨n §iÖn – Gi¸o viªn
Tin häc trêng THPT chuyªn B¾c Giang ®· céng t¸c x©y dùng phÇn mÒm xö
lý sè liÖu tr¾c nghiÖm kh¸ch quan.
§Æc biÖt, t¸c gi¶ xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi PGS. TS. T¹ Tri
Ph¬ng ®· tËn t×nh híng dÉn, ®éng viªn, gióp ®ì t¸c gi¶ trong suèt thêi gian
nghiªn cøu vµ hoµn thµnh luËn v¨n.
Cuèi cïng, t¸c gi¶ xin bµy tá lßng biÕt ¬n tíi gia ®×nh, b¹n bÌ, nh÷ng
ngêi ®· ®éng viªn, gióp ®ì t¸c gi¶ trong thêi gian häc tËp vµ lµm luËn v¨n.
T¸c gi¶
Lu H¶i An
3
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè
liÖu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ cha ®îc c«ng bè trong bÊt k× mét c«ng
tr×nh khoa häc nµo kh¸c.
T¸c gi¶
Lu H¶i An
4
B¶ng ký hiÖu c¸c ch÷ viÕt t¾t trong luËn v¨n
THPT
Trung häc phæ th«ng
TNSP
Thùc nghiÖm s ph¹m
TNKQNLC
Tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän
NXBGD
Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc
SGK
S¸ch gi¸o khoa
5
Môc lôc
Trang
Më ®Çu……………………………………………………………….......... 1
1. Lý do chän ®Ò tµi………………………………………………………… 1
2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi…………………………………………. 2
3. Gi¶ thuyÕt khoa häc cña ®Ò tµi…………………………………………... 2
4. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi ............................................. 2
5. NhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi…………………………………….. …. 3
6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu……………………………………………... … 3
7. §ãng gãp cña ®Ò tµi……………………………………………………... 3
8. Bè côc luËn v¨n………………………………………………………….. 4
Ch¬ng 1. C¬ së lý luËn vÒ kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc
sinh trong d¹y häc ë trêng phæ th«ng
1.1 C¬ së lý luËn vÒ kiÓm tra ®¸nh gi¸ trong qu¸ tr×nh d¹y häc…………… 5
1.2 Môc tiªu d¹y häc………………………………………………….......... 10
1.3 Ph¬ng ph¸p vµ kü thuËt tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän
13
1.4 C¸ch tr×nh bµy vµ chÊm ®iÓm mét bµi tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu
18
lùa chän……………………………………………………………………..
1.5. Ph©n tÝch c©u hái…………………………………….………………… 20
1.6. Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ bµi tr¾c nghiÖm th«ng qua chØ sè thèng kª………... 23
KÕt luËn ch¬ng 1………………………………………………………. 26
Ch¬ng 2. So¹n th¶o hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu
27
lùa chän ch¬ng "§éng lùc häc vËt r¾n" ë líp 12 - THPT
2.1 §Æc ®iÓm cÊu tróc néi dung ch¬ng "§éng lùc häc vËt r¾n" ë líp
27
12 – THPT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . ………
2.2 Néi dung vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng häc sinh cÇn cã sau khi häc………….. 29
2.3 C¸c sai lÇm phæ biÕn cña häc sinh……………………………………... 35
2.4 So¹n th¶o hÖ thèng c©u hái theo ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
36
nhiÒu lùa chän ch¬ng "§éng lùc häc vËt r¾n" -VËt lÝ 12 – THPT……..
Ch¬ng 3. Thùc nghiÖm s ph¹m
63
3.1 Môc ®Ých cña thùc nghiÖm s ph¹m…………………………………… 63
3.2 §èi tîng thùc nghiÖm………………………………………………… 63
3.3 Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm……………………………………………… 63
3.4 C¸c bíc tiÕn hµnh thùc nghiÖm……………………………………….. 64
3.5 KÕt qu¶ thùc nghiÖm vµ nhËn xÐt………………………………………. 67
KÕt luËn ch¬ng 3……………………………………………………….. 120
6
KÕt luËn……………………………………………………………………. 121
Phô lôc, tµi liÖu tham kh¶o
7
më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc ®æi míi c«ng t¸c gi¸o dôc diÔn ra rÊt s«i ®éng
trªn thÕ giíi vµ ë níc ta. Sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®ßi hái
ngµnh gi¸o dôc ph¶i ®æi míi ®ång bé c¶ môc ®Ých, néi dung, ph¬ng ph¸p, ph¬ng
tiÖn d¹y häc vµ viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh.
KiÓm tra ®¸nh gi¸ lµ mét ho¹t ®éng thêng xuyªn, cã mét vai trß hÕt søc quan
träng trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Nã lµ mét kh©u kh«ng thÓ t¸ch rêi cña qu¸ tr×nh d¹y
häc. KiÓm tra ®¸nh gi¸ tèt sÏ ph¶n ¸nh ®îc ®Çy ®ñ viÖc d¹y cña thÇy vµ viÖc häc
cña trß.
§èi víi thÇy gi¸o kÕt qu¶ cña viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ sÏ gióp hä biÕt trß cña m×nh
häc nh thÕ nµo ®Ó tõ ®ã hoµn thiÖn ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña m×nh.
§èi víi trß, viÖc kiÓm tra sÏ gióp hä tù ®¸nh gi¸, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy hä
ch¨m lo häc tËp.
§èi víi c¸c nhµ qu¶n lý gi¸o dôc, kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®óng sÏ gióp hä cã c¸i
nh×n kh¸ch quan h¬n ®Ó tõ ®ã cã sù ®iÒu chØnh vÒ néi dung ch¬ng tr×nh còng nh
vÒ c¸ch thøc tæ chøc ®µo t¹o.
Nhng lµm thÕ nµo ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®îc tèt? §©y lµ mét trong nh÷ng vÊn
®Ò thu hót ®îc sù quan t©m cña nhiÒu nhµ khoa häc vµ cã thÓ nãi r»ng ®©y lµ mét
vÊn ®Ò mang tÝnh thêi sù.
C¸c ph¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp rÊt ®a d¹ng, mçi ph¬ng
ph¸p cã nh÷ng u vµ nhîc ®iÓm nhÊt ®Þnh, kh«ng cã mét ph¬ng ph¸p nµo lµ hoµn
mÜ ®èi víi mäi môc tiªu gi¸o dôc. Thùc tiÔn cho thÊy, d¹y häc kh«ng nªn chØ ¸p
dông mét h×nh thøc thi, kiÓm tra cho mét m«n häc, mµ cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh kÕt
hîp c¸c h×nh thøc thi kiÓm tra mét c¸ch hîp lÝ míi cã thÓ ®¹t ®îc yªu cÇu cña viÖc
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ d¹y häc.
§èi víi lo¹i luËn ®Ò, ®©y lµ lo¹i mang tÝnh truyÒn thèng, ®îc sö dông mét
c¸ch phæ biÕn trong mét thêi gian dµi tõ tríc tíi nay. ¦u ®iÓm cña lo¹i kiÓm tra
nµy lµ nã cho häc sinh c¬ héi ph©n tÝch vµ tæng hîp d÷ kiÖn theo lêi lÏ riªng cña
8
m×nh, nã cã thÓ dïng ®Ó kiÓm tra tr×nh ®é t duy ë tr×nh ®é cao. Song lo¹i bµi luËn
®Ò còng thêng m¾c ph¶i nh÷ng h¹n chÕ rÊt dÔ nhËn ra lµ: nã chØ cho phÐp kh¶o s¸t
mét sè Ýt kiÕn thøc trong thêi gian nhÊt ®Þnh. ViÖc chÊm ®iÓm lo¹i nµy ®ßi hái nhiÒu
thêi gian chÊm bµi, kÕt qu¶ thi kh«ng cã ngay, thiÕu kh¸ch quan, khã ng¨n chÆn c¸c
hiÖn tîng tiªu cùc vµ do ®ã trong mét sè trêng hîp kh«ng x¸c ®Þnh ®îc thùc chÊt
tr×nh ®é cña häc sinh.
Trong khi ®ã ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan cã thÓ dïng kiÓm tra ®¸nh
gi¸ kiÕn thøc trªn mét vïng réng, mét c¸ch nhanh chãng, kh¸ch quan, chÝnh x¸c; nã
cho phÐp xö lý kÕt qu¶ theo nhiÒu chiÒu víi tõng häc sinh còng nh tæng thÓ c¶ líp
häc hoÆc mét trêng häc; gióp cho gi¸o viªn kÞp thêi ®iÒu chØnh hoµn thiÖn ph¬ng
ph¸p d¹y ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ d¹y häc. Nhng viÖc biªn so¹n mét hÖ thèng c©u hái
tr¾c nghiÖm kh¸ch quan cho mét bé m«n lµ mét c«ng viÖc kh«ng ®¬n gi¶n, ®ßi hái
sù quan t©m cña nhiÒu ngêi, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ gi¸o, ph¶i qua nhiÒu thö nghiÖm vµ
mÊt nhiÒu thêi gian.
XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc vµ suy nghÜ ë trªn, qua thùc tiÔn gi¶ng d¹y m«n VËt lÝ ë
THPT chóng t«i lùa chän ®Ò tµi: X©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
nhiÒu lùa chän nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é n¾m v÷ng mét sè kiÕn thøc ch¬ng “§éng
lùc häc vËt r¾n” cña häc sinh líp 12 THPT (ch¬ng tr×nh n©ng cao).
2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi
Nghiªn cøu x©y dùng ®îc mét hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
nhiÒu lùa chän ®¸p øng yªu cÇu khoa häc cña hÖ thèng c©u hái, ®¸p øng yªu cÇu
kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tr×nh ®é n¾m v÷ng mét sè kiÕn thøc cña häc sinh ch¬ng “§éng
lùc häc vËt r¾n” ë líp 12 THPT ch¬ng tr×nh n©ng cao.
3. Gi¶ thuyÕt khoa häc
NÕu cã mét hÖ thèng c©u hái TNKQNLC ®îc so¹n th¶o mét c¸ch khoa häc
phï hîp víi môc tiªu d¹y häc vµ néi dung kiÕn thøc ch¬ng “§éng lùc häc vËt r¾n”
cña líp 12 THPT (ch¬ng tr×nh n©ng cao) ®Ó sö dông trong kiÓm tra th× cã thÓ ®¸nh
gi¸ chÝnh x¸c, kh¸ch quan møc ®é n¾m v÷ng kiÕn thøc ch¬ng “§éng lùc häc vËt
r¾n” cña häc sinh.
4. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi
4.1. §èi tîng nghiªn cøu
9
HÖ thèng c©u hái TNKQNLC sö dông trong kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp
mét sè kiÕn thøc thuéc ch¬ng “§éng lùc häc vËt r¾n” cña häc sinh líp 12 THPT
ch¬ng tr×nh n©ng cao.
4.2. Ph¹m vi nghiªn cøu
Nghiªn cøu ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän ®Ó so¹n th¶o
hÖ thèng c©u hái sö dông trong kiÓm tra ®¸nh gi¸ chÊt lîng mét sè kiÕn thøc thuéc
ch¬ng “§éng lùc häc vËt r¾n” cña häc sinh líp 12 THPT vµ tiÕn hµnh thùc nghiÖm
trªn mét sè líp 12 ë c¸c trêng THPT cña tØnh B¾c Giang.
5. NhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi
- Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vÒ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh ë
trêng phæ th«ng.
- Nghiªn cøu c¬ së lý luËn vµ kü thuËt x©y dùng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch
quan nhiÒu lùa chän.
- Nghiªn cøu néi dung ch¬ng tr×nh vËt lÝ 12 nãi chung vµ ch¬ng “§éng lùc
häc vËt r¾n” nãi riªng; trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh tr×nh ®é cña môc tiªu nhËn thøc chung
øng víi tõng kiÕn thøc mµ häc sinh cÇn ®¹t ®îc.
- VËn dông c¬ së lý luËn x©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
nhiÒu lùa chän cho mét sè kiÕn thøc thuéc ch¬ng “§éng lùc häc vËt r¾n” líp 12
THPT ch¬ng tr×nh n©ng cao.
- Thùc nghiÖm s ph¹m ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ hÖ thèng c©u hái
®· so¹n th¶o.
6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn.
- Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm s ph¹m.
- Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra.
7. §ãng gãp cña ®Ò tµi
7.1. §ãng gãp vÒ mÆt lÝ luËn
- HÖ thèng ho¸ lÝ luËn vÒ c«ng t¸c kiÓm tra, ®¸nh gi¸; ®Æc biÖt ph¬ng ph¸p
tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa lµm t liÖu tham kh¶o cho nh÷ng ngêi quan t©m.
10
- X©y dùng phÇn mÒm sè xö lý thèng kª c¸c c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
nhiÒu lùa chän theo c¸c chuÈn hiÖn hµnh. PhÇn mÒm nµy rÊt h÷u Ých cho c«ng t¸c
nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng t¸c gi¶ng d¹y.
7.2. §ãng gãp vÒ mÆt thùc tiÔn
- Gãp phÇn kh¼ng ®Þnh tÝnh u viÖt cña ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
nhiÒu lùa chän trong kiÓm tra ®¸nh gi¸.
- Lµm tµi liÖu tham kh¶o vÒ kiÓm tra ®¸nh gi¸ trong bé m«n VËt lÝ ë trêng
phæ th«ng.
- MÆt kh¸c, bé c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän nµy cã thÓ xem
nh lµ mét hÖ thèng bµi tËp mµ th«ng qua ®ã ngêi häc cã thÓ tù kiÓm tra, ®¸nh gi¸
kÕt qu¶ häc cña m×nh.
8. Bè côc cña luËn v¨n
Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc c¸c tµi liÖu tham kh¶o, ®Ò tµi gåm 03
ch¬ng:
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh
trong d¹y häc vËt lý ë trêng phæ th«ng.
Ch¬ng II: So¹n th¶o hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän
cho mét sè kiÕn thøc thuéc ch¬ng “§éng lùc häc vËt r¾n” líp 12 THPT ch¬ng
tr×nh n©ng cao.
Ch¬ng III: Thùc nghiÖm s ph¹m.
11
Ch¬ng 1
C¬ së lý luËn vÒ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña
häc sinh trong d¹y häc ë nhµ trêng phæ th«ng
1.1. C¬ së lý luËn vÒ viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ trong qu¸ tr×nh d¹y häc
1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ kiÓm tra ®¸nh gi¸
KiÓm tra ®¸nh gi¸ ®îc hiÓu lµ sù theo dâi t¸c ®éng cña ngêi kiÓm tra ®èi víi
ngêi häc nh»m thu ®îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ®¸nh gi¸. “§¸nh gi¸ cã nghÜa
lµ xem xÐt møc ®é phï hîp cña mét tËp hîp th«ng tin thu thËp ®îc víi mét tËp hîp
c¸c tiªu chÝ thÝch hîp cña môc tiªu x¸c ®Þnh nh»m ®a ra quyÕt ®Þnh nµo ®ã”
(J.M.Deketle).
Qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ gåm c¸c kh©u:
- §o: theo ®Þnh nghÜa cña J.P.Guilford, lµ g¾n mét ®èi tîng hoÆc mét biÕn cè
theo mét quy t¾c ®îc chÊp nhËn mét c¸ch logic.
Trong d¹y häc ®ã lµ viÖc gi¸o viªn g¾n c¸c sè (c¸c ®iÓm) cho c¸c s¶n phÈm
cña häc sinh. Còng cã thÓ coi ®ã lµ viÖc ghi nhËn th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc ®¸nh
gi¸ kiÕn thøc, kÜ n¨ng kÜ x¶o cña häc sinh.
§Ó viÖc ®o ®îc chÝnh x¸c th× ph¶i ®¶m b¶o:
+ §é gi¸ trÞ: §ã lµ kh¶ n¨ng cña dông cô ®o cho gi¸ trÞ thùc cña ®¹i lîng
®îc ®o (cho phÐp ®o ®îc c¸i cÇn ®o).
+ §é trung thùc: §ã lµ kh¶ n¨ng lu«n cung cÊp cïng mét gi¸ trÞ cña cïng mét
®¹i lîng ®o víi dông cô ®o.
+ §é nhËy: §ã lµ kh¶ n¨ng cña dông cô ®o cã thÓ ph©n biÖt ®îc khi hai ®¹i
lîng chØ kh¸c nhau rÊt Ýt.
-Lîng gi¸: Lµ viÖc gi¶i thÝch c¸c th«ng tin thu ®îc vÒ kiÕn thøc kÜ n¨ng cña
häc sinh, lµm s¸ng tá tr×nh ®é t¬ng ®èi cña mét häc sinh so víi thµnh tÝch chung
cña tËp thÓ hoÆc tr×nh ®é cña häc sinh so víi yªu cÇu cña ch¬ng tr×nh häc tËp
+ Lîng gi¸ theo chuÈn: Lµ sù so s¸nh t¬ng ®èi víi chuÈn trung b×nh chung
cña tËp hîp.
+ Lîng gi¸ theo tiªu chÝ: Lµ sù ®èi chiÕu víi nh÷ng tiªu chÝ ®· ®Ò ra.
12
- §¸nh gi¸: Lµ viÖc ®a ra nh÷ng kÕt luËn nhËn ®Þnh, ph¸n xÐt vÒ tr×nh ®é cña
häc sinh.
C¸c bµi kiÓm tra, bµi tr¾c nghiÖm ®îc xem nh ph¬ng tiÖn ®Ó kiÓm tra kiÕn
thøc kÜ n¨ng trong d¹y häc. V× vËy viÖc so¹n th¶o néi dung cô thÓ cña c¸c bµi kiÓm
tra cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc, kÜ n¨ng. [15]
1.1.2. Môc ®Ých cña kiÓm tra ®¸nh gi¸
- ViÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ cã thÓ cã c¸c môc ®Ých kh¸c nhau tuú trêng hîp.
Trong d¹y häc kiÓm tra ®¸nh gi¸ gåm 3 môc ®Ých chÝnh:
+ KiÓm tra kiÕn thøc kÜ n¨ng ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é xuÊt ph¸t cña ngêi häc cã
liªn quan tíi viÖc x¸c ®Þnh néi dung ph¬ng ph¸p d¹y häc mét m«n häc, mét häc
phÇn s¾p b¾t ®Çu.
+ KiÓm tra ®¸nh gi¸ nh»m môc ®Ých d¹y häc: B¶n th©n viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸
nh»m ®Þnh híng ho¹t ®éng chiÕm lÜnh kiÕn thøc cÇn d¹y.
+ KiÓm tra nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ thµnh tÝch kÕt qu¶ häc tËp hoÆc nh»m
nghiªn cøu ®¸nh gi¸ môc tiªu ph¬ng ph¸p d¹y häc. [10], [15]
- Môc ®Ých ®¸nh gi¸ trong ®Ò tµi nµy lµ:
+ X¸c nhËn kÕt qu¶ nhËn biÕt, hiÓu, vËn dông theo môc tiªu ®Ò ra.
+ X¸c ®Þnh xem khi kÕt thóc mét phÇn cña d¹y häc, môc tiªu cña d¹y häc ®·
®¹t ®Õn møc ®é nµo so víi môc tiªu mong muèn.
+ T¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi d¹y n¾m v÷ng h¬n t×nh h×nh häc tËp cña kiÓm tra
gióp gi¸o viªn gi¶ng d¹y tèt h¬n, gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc vËt lÝ.
1.1.3.Chøc n¨ng cña kiÓm tra ®¸nh gi¸.
Chøc n¨ng cña kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®îc ph©n biÖt dùa vµo môc ®Ých kiÓm tra
®¸nh gi¸. C¸c t¸c gi¶ nghiªn cøu kiÓm tra ®¸nh gi¸ nªu ra c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau.
GS. TrÇn B¸ Hoµnh ®Ò cËp ba chøc n¨ng cña ®¸nh gi¸ trong d¹y häc: Chøc
n¨ng s ph¹m, chøc n¨ng x· héi, chøc n¨ng khoa häc.
Theo GS -TS. Ph¹m H÷u Tßng, trong thùc tiÔn d¹y häc ë phæ th«ng th× chñ yÕu
quan t©m ®Õn chøc n¨ng s ph¹m, ®îc chia nhá thµnh 3 chøc n¨ng: Chøc n¨ng
chuÈn ®o¸n; chøc n¨ng chØ ®¹o, ®Þnh híng ho¹t ®éng häc; chøc n¨ng x¸c nhËn
thµnh tÝch häc tËp, hiÖu qu¶ d¹y häc.
13
+ Chøc n¨ng chuÈn ®o¸n
C¸c bµi kiÓm tra, tr¾c nghiÖm cã thÓ sö dông nh ph¬ng tiÖn thu lîm th«ng
tin cÇn thiÕt cho viÖc ®¸nh gi¸ hoÆc viÖc c¶i tiÕn néi dung, môc tiªu vµ ph¬ng ph¸p
d¹y häc.
Nhê viÖc xem xÐt kÕt qu¶ kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc, ta biÕt râ tr×nh ®é xuÊt
ph¸t cña ngêi häc ®Ó ®iÒu chØnh néi dung ph¬ng ph¸p d¹y häc cho phï hîp, cho
phÐp ®Ò xuÊt ®Þnh híng bæ khuyÕt nh÷ng sai sãt, ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ trong c¶i
tiÕn ho¹t ®éng d¹y häc ®èi víi nh÷ng phÇn kiÕn thøc ®· gi¶ng d¹y.
Dïng c¸c bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸ khi b¾t ®Çu d¹y häc mét häc phÇn ®Ó thùc hiÖn
chøc n¨ng chuÈn ®o¸n.
+ Chøc n¨ng ®Þnh híng ho¹t ®éng häc
C¸c bµi kiÓm tra, tr¾c nghiÖm kiÓm tra trong qu¸ tr×nh d¹y häc cã thÓ ®îc sö
dông nh ph¬ng tiÖn, ph¬ng ph¸p d¹y häc. §ã lµ c¸c c©u hái kiÓm tra tõng phÇn,
kiÓm tra thêng xuyªn ®îc sö dông ®Ó chØ ®¹o ho¹t ®éng häc.
C¸c bµi tr¾c nghiÖm ®îc so¹n th¶o c«ng phu, nã lµ mét c¸ch diÔn ®¹t môc
tiªu d¹y häc cô thÓ ®èi víi c¸c kiÕn thøc, kÜ n¨ng nhÊt ®Þnh. Nã cã t¸c dông ®Þnh
híng ho¹t ®éng häc tËp tÝch cùc cña häc sinh. ViÖc th¶o luËn c¸c c©u hái tr¾c
nghiÖm ®îc tæ chøc tèt, ®óng lóc nã trë thµnh ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc gióp
ngêi häc chiÕm lÜnh kiÕn thøc mét c¸ch tÝch cùc, s©u s¾c vµ v÷ng ch¾c, gióp ngêi
d¹y kÞp thêi ®iÒu chØnh, bæ sung ho¹t ®éng d¹y cã hiÖu qu¶.
+ Chøc n¨ng x¸c nhËn thµnh tÝch häc tËp, hiÖu qu¶ d¹y häc
C¸c bµi kiÓm tra, tr¾c nghiÖm kiÓm tra sau khi kÕt thóc d¹y mét phÇn ®îc sö
dông ®Ó ®¸nh gi¸ thµnh tÝch häc tËp, x¸c nhËn tr×nh ®é kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña ngêi
häc.
Víi chøc n¨ng nµy ®ßi hái ph¶i so¹n th¶o néi dung c¸c bµi kiÓm tra tr¾c
nghiÖm vµ c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸, c¨n cø theo c¸c môc ®Ých d¹y häc cô thÓ ®· x¸c
®Þnh cho tõng kiÕn thøc kÜ n¨ng. C¸c bµi kiÓm tra tr¾c nghiÖm nh vËy cã thÓ ®îc
sö dông ®Ó nghiªn cøu ®¸nh gi¸ môc tiªu d¹y häc vµ hiÖu qu¶ cña ph¬ng ph¸p d¹y
häc. [10], [15]
14
1.1.4. C¸c yªu cÇu s ph¹m ®èi víi viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp
cña häc sinh
VÊn ®Ò kiÓm tra ®¸nh gi¸ tri thøc kÜ n¨ng, kÜ x¶o chØ cã t¸c dông khi thùc hiÖn
c¸c yªu cÇu sau:
1.1.4.1. §¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸
- Lµ sù ph¶n ¸nh trung thùc kÕt qu¶ lÜnh héi néi dung tµi liÖu häc tËp cña häc
sinh so víi yªu cÇu ch¬ng tr×nh quy ®Þnh.
- Néi dung kiÓm tra ph¶i phï hîp víi c¸c yªu cÇu ch¬ng tr×nh quy ®Þnh.
- Tæ chøc thi ph¶i nghiªm minh.
§Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan trong kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tõ kh©u ra ®Ò, tæ chøc thi
tíi kh©u cho ®iÓm; xu híng chung lµ tuú theo ®Æc trng m«n häc mµ lùa chän h×nh
thøc thi thÝch hîp.
1.1.4.2. §¶m b¶o tÝnh toµn diÖn
Trong qu¸ tr×nh kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh ph¶i chó ý
®¸nh gi¸ c¶ sè lîng vµ chÊt lîng, c¶ néi dung vµ h×nh thøc.
1.1.4.3. §¶m b¶o tÝnh thêng xuyªn vµ hÖ thèng
- CÇn kiÓm tra, ®¸nh gi¸ häc sinh thêng xuyªn trong mçi tiÕt häc, sau mçi
phÇn kiÕn thøc.
- C¸c c©u hái kiÓm tra cÇn cã tÝnh hÖ thèng.
1.1.4.4. §¶m b¶o tÝnh ph¸t triÓn
- HÖ thèng c©u hái tõ dÔ ®Õn khã.
- Tr©n träng sù cè g¾ng cña häc sinh, ®¸nh gi¸ cao nh÷ng tiÕn bé trong häc tËp
cña häc sinh.
1.1.5. Nguyªn t¾c chung cÇn qu¸n triÖt trong kiÓm tra ®¸nh gi¸
§Ó ®¶m b¶o tÝnh khoa häc cña viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc, kÜ n¨ng th×
viÖc ®ã ph¶i ®îc tiÕn hµnh theo mét quy tr×nh ho¹t ®éng chÆt chÏ. Quy tr×nh nµy
gåm:
- X¸c ®Þnh râ môc ®Ých kiÓm tra ®¸nh gi¸.
- X¸c ®Þnh râ néi dung c¸c kiÕn thøc kÜ n¨ng cÇn kiÓm tra ®¸nh gi¸, c¸c tiªu
chÝ cô thÓ cña môc tiªu d¹y häc víi tõng kiÕn thøc kÜ n¨ng ®ã, ®Ó lµm c¨n cø ®èi
15
chiÕu c¸c th«ng tin cÇn thu. ViÖc x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu, tiªu chÝ ®¸nh gi¸ cÇn dùa
trªn quan niÖm râ rµng vµ s©u s¾c vÒ c¸c môc tiªu d¹y häc.
- X¸c ®Þnh râ biÖn ph¸p thu lîm th«ng tin (h×nh thøc kiÓm tra) phï hîp víi
®Æc ®iÓm cña néi dung kiÕn thøc kÜ n¨ng cÇn kiÓm tra, phï hîp víi môc ®Ých kiÓm
tra. CÇn nhËn râ u nhîc ®iÓm cña mçi h×nh thøc kiÓm tra ®Ó cã thÓ sö dông phèi
hîp vµ t×m biÖn ph¸p ph¸t huy u ®iÓm vµ kh¾c phôc tèi ®a c¸c nhîc ®iÓm cña mçi
h×nh thøc ®ã.
- X©y dùng c¸c c©u hái, c¸c ®Ò bµi kiÓm tra, c¸c bµi tr¾c nghiÖm cho phÐp thu
lîm c¸c th«ng tin t¬ng øng víi c¸c tiªu chÝ ®· x¸c ®Þnh.
- TiÕn hµnh kiÓm tra, thu lîm th«ng tin (chÊm), xem xÐt kÕt qu¶ vµ kÕt luËn
®¸nh gi¸.
- ChÊm ®iÓm c¸c bµi kiÓm tra c¨n cø theo mét thang ®iÓm ®îc x©y dùng phï
hîp víi c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ ®· x¸c ®Þnh. Xem xÐt kÕt qu¶ chÊm thu ®îc, rót ra c¸c
kÕt luËn ®¸nh gi¸ t¬ng øng víi môc ®Ých kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®· x¸c ®Þnh [10]
1.1.6. C¸c h×nh thøc kiÓm tra c¬ b¶n
Theo GS. §ç TrÇn C¸t, c¸c ph¬ng ph¸p thi vµ kiÓm tra phæ biÕn (cßn gäi lµ
tr¾c nghiÖm) ®îc thÓ hiÖn nh s¬ ®å 1.1 [1]
C¸c ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm
Quan s¸t s ph¹m
Tr¶ lêi dµi
TiÓu luËn
VÊn ®¸p
ViÕt
Tr¶ lêi ng¾n = Tr¾c nghiÖm kh¸ch quan (Objective
Test)
§iÒn
GhÐp
§óng - Tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu
lùa chän MCQ
khuyÕt
®«i
Sai
(Multiple Choi Question)
S¬ ®å 1.1: C¸c ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm
LuËn ®Ò (tr¶ lêi dµi) vµ tr¾c nghiÖm kh¸c quan ®Òu lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn kiÓm
tra kh¶ n¨ng häc tËp vµ c¶ hai ®Òu lµ tr¾c nghiÖm (test) theo nghÜa H¸n “tr¾c nghÜa
lµ ®o lêng”, “nghiÖm lµ suy xÐt, chøng thùc”.
Danh tõ “luËn ®Ò” ë ®©y kh«ng chØ giíi h¹n trong ph¹m vi c¸c bµi “LuËn v¨n”
mµ nã bao gåm c¸c h×nh thøc kh¶o s¸t kh¸c th«ng thêng trong lèi thi cö, ch¼ng h¹n
16
nh nh÷ng c©u hái lý thuyÕt, nh÷ng bµi to¸n. C¸c chuyªn gia ®o lêng gäi chung lµ
h×nh thøc kiÓm tra nµy lµ “tr¾c nghiÖm lo¹i luËn ®Ò” (essay-type test) cho thuËn tiÖn
®Ó ph©n biÖt víi lo¹i tr¾c nghiÖm gäi lµ “tr¾c nghiÖm kh¸ch quan” (objective test).
ThËt ra viÖc dïng danh tõ “kh¸ch quan” nµy ®Ó ph©n biÖt hai lo¹i kiÓm tra nãi trªn
còng kh«ng ®óng h¼n, v× tr¾c nghiÖm luËn ®Ò kh«ng nhÊt thiÕt lµ tr¾c nghiÖm “chñ
quan” vµ tr¾c nghiÖm kh¸ch quan kh«ng ph¶i lµ hoµn toµn “kh¸ch quan”.
Gi÷a luËn ®Ò vµ tr¾c nghiÖm kh¸ch quan cã mét sè kh¸c biÖt vµ t¬ng ®ång;
song quan träng lµ c¶ hai ®Òu lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn kh¶o s¸t thµnh qu¶ häc tËp h÷u
hiÖu vµ ®Òu cÇn thiÕt miÔn lµ ta n¾m v÷ng ph¬ng ph¸p so¹n th¶o vµ c«ng dông cña
mçi lo¹i.
Víi h×nh thøc luËn ®Ò viÖc kiÓm tra thêng béc lé nhiÒu nhîc ®iÓm lµ kh«ng
ph¶n ¸nh ®îc toµn bé néi dung, ch¬ng tr×nh, g©y t©m lý häc tñ vµ khi chÊm bµi
gi¸o viªn cßn nÆng tÝnh chñ quan. V× thÕ ®Ó n©ng cao tÝnh kh¸ch quan trong kiÓm tra
®¸nh gi¸ nhiÒu t¸c gi¶ cho r»ng nªn sö dông tr¾c nghiÖm kh¸ch quan. Nh×n chung
nÕu x©y dùng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan th×
gãp phÇn vµo kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña h×nh thøc kiÓm tra, thi tù luËn.
1.2. Môc tiªu d¹y häc
1.2.1. TÇm quan träng cña viÖc x¸c ®Þnh môc tiªu d¹y häc.
ViÖc x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu d¹y häc, cã tÇm quan träng ®Æc biÖt, nh»m:
- Cã ®îc ph¬ng híng, tiªu chÝ ®Ó quyÕt ®Þnh vÒ néi dung, ph¬ng ph¸p,
ph¬ng tiÖn d¹y häc.
- Cã ®îc ý tëng râ rµng vÒ c¸i cÇn kiÓm tra ®¸nh gi¸ khi kÕt thóc mçi m«n
häc, häc phÇn hay trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y tõng kiÕn thøc cô thÓ.
- Th«ng b¸o cho ngêi häc biÕt nh÷ng c¸i mong ®îi ë ®Çu ra cña sù häc lµ g×?
§iÒu nµy gióp hä tù tæ chøc c«ng viÖc häc tËp cña m×nh.
- Cã ®îc ý tëng râ rµng vÒ c¸c kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é cÇn cã cña gi¸o
viªn. [2], [4], [11], [14]
1.2.2. CÇn ph¸t biÓu môc tiªu nh thÕ nµo?
C¸c c©u ph¸t biÓu môc tiªu cÇn:
- Ph¶i râ rµng, cô thÓ
- Ph¶i ®¹t tíi ®îc trong kho¸ häc hay ®¬n vÞ häc tËp.
17
- Ph¶i bao gåm néi dung häc tËp thiÕt yÕu cña m«n häc.
- Ph¶i quy ®Þnh râ kÕt qu¶ cña viÖc häc tËp, nghÜa lµ c¸c kh¶ n¨ng mµ ngêi
häc sÏ cã ®îc khi hä ®· ®¹t ®Õn môc tiªu.
- Ph¶i ®o lêng ®îc.
- Ph¶i chØ râ nh÷ng g× ngêi häc cã thÓ lµm ®îc vµo cuèi giai ®o¹n häc tËp. [10]
1.2.3. Ph©n biÖt bèn tr×nh ®é cña môc tiªu nhËn thøc
T¹i Héi nghÞ cña Héi T©m lý häc Mü n¨m 1948, B. S. Bloom ®· chñ tr× x©y
dùng mét hÖ thèng ph©n lo¹i c¸c môc tiªu cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc. C¸c cÊp ®é cña
c¸c môc tiªu gi¸o dôc, thêng ®îc gäi lµ c¸ch ph©n lo¹i Bloom, trong ®ã lÜnh vùc
nhËn thøc ®îc chia thµnh c¸c møc ®é hµnh vi tõ ®¬n gi¶n nhÊt ®Õn phøc t¹p nhÊt
nh sau:
- Nhí (Knowledge): ®îc ®Þnh nghÜa lµ sù nhí l¹i c¸c d÷ liÖu ®· häc ®îc
tríc ®©y. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ mét ngêi cã thÓ nh¾c l¹i mét lo¹t d÷ liÖu, tõ c¸c sù
kiÖn ®¬n gi¶n ®Õn c¸c lý thuyÕt phøc t¹p, t¸i hiÖn trong trÝ nhí nh÷ng th«ng tin cÇn
thiÕt. §©y lµ cÊp ®é thÊp nhÊt cña kÕt qu¶ häc tËp trong lÜnh vùc nhËn thøc.
- HiÓu (Comprehention): ®îc ®Þnh nghÜa lµ kh¶ n¨ng n¾m ®îc ý nghÜa cña
tµi liÖu. §iÒu ®ã cã thÓ thÓ hiÖn b»ng viÖc chuyÓn tµi liÖu tõ d¹ng nµy sang d¹ng
kh¸c (tõ c¸c tõ sang sè liÖu), b»ng c¸ch gi¶i thÝch tµi liÖu (gi¶i thÝch hoÆc tãm t¾t) vµ
b»ng c¸ch íc lîng xu híng t¬ng lai (dù b¸o c¸c hÖ qu¶ hoÆc ¶nh hëng). KÕt
qu¶ häc tËp ë cÊp ®é nµy cao h¬n so víi nhí vµ lµ møc thÊp nhÊt cña viÖc thÊu hiÓu
sù vËt.
- ¸p dông (application): ®îc ®Þnh nghÜa lµ kh¶ n¨ng sö dông c¸c tµi liÖu ®·
häc vµo mét hoµn c¶nh cô thÓ míi. §iÒu ®ã cã thÓ bao gåm viÖc ¸p dông c¸c quy
t¾c, ph¬ng ph¸p, kh¸i niÖm, nguyªn lý, ®Þnh luËt vµ lý thuyÕt. KÕt qu¶ häc tËp
trong lÜnh vùc nµy ®ßi hái cÊp ®é thÊu hiÓu cao h¬n so víi cÊp ®é hiÓu trªn ®©y.
- Ph©n tÝch (Analysis): ®îc ®Þnh nghÜa lµ kh¶ n¨ng ph©n chia mét tµi liÖu ra
thµnh c¸c phÇn cña nã sao cho cã thÓ hiÓu ®îc c¸c cÊu tróc tæ chøc cña nã. §iÒu ®ã
cã thÓ bao gåm viÖc chØ ra ®óng c¸c bé phËn, ph©n tÝch m«Ý quan hÖ gi÷a c¸c bé
phËn vµ nhËn biÕt ®îc c¸c nguyªn lý tæ chøc ®îc bao hµm. KÕt qu¶ häc tËp ë ®©y
thÓ hiÖn mét møc ®é trÝ tuÖ cao h¬n so víi møc hiÓu vµ ¸p dông v× nã ®ßi hái mét sù
thÊu hiÓu c¶ néi dung vµ h×nh th¸i cÊu tróc cña tµi liÖu.
18
- Tæng hîp (Syntheis): ®îc ®Þnh nghÜa lµ kh¶ n¨ng s¾p xÕp c¸c bé phËn l¹i víi
nhau ®Ó h×nh thµnh mét tæng thÓ míi. §iÒu ®ã cã thÓ bao gåm viÖc t¹o ra mét cuéc
giao tiÕp ®¬n nhÊt (chñ ®Ò hoÆc bµi ph¸t biÓu), mét kÕ ho¹ch hµnh ®éng (dù ¸n
nghiªn cøu), hoÆc mét m¹ng líi c¸c quan hÖ trõu tîng (s¬ ®å ®Ó ph©n líp th«ng
tin). KÕt qu¶ häc tËp trong lÜnh vùc nµy nhÊn m¹nh c¸c hµnh vi s¸ng t¹o, ®Æc biÖt tËp
trung chñ yÕu vµo viÖc h×nh thµnh c¸c m« h×nh hoÆc cÊu tróc míi.
- §¸nh gi¸ (Evaluation): lµ kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña tµi liÖu (tuyªn bè,
tiÓu thuyÕt, th¬, b¸o c¸o nghiªn cøu). ViÖc ®¸nh gi¸ dùa trªn c¸c tiªu chÝ nhÊt ®Þnh.
§ã cã thÓ lµ c¸c tiªu chÝ bªn trong (c¸ch tæ chøc) hoÆc c¸c tiªu chÝ bªn ngoµi (phï
hîp víi môc ®Ých), vµ ngêi ®¸nh gi¸ ph¶i tù x¸c ®Þnh hoÆc ®îc cung cÊp c¸c tiªu
chÝ. KÕt qu¶ häc tËp trong lÜnh vùc nµy lµ cao nhÊt trong c¸c cÊp bËc nhËn thøc v× nã
chøa c¸c yÕu tè cña mäi cÊp bËc kh¸c.
Cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i môc tiªu nhËn thøc nhng chóng t«i sö dông c¸ch
ph©n lo¹i cña GS.TS. Ph¹m H÷u Tßng.
1.2.3.1. Tr×nh ®é nhËn biÕt, t¸i hiÖn, t¸i t¹o
Tr×nh ®é nµy thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng nhËn ra ®îc, nhí l¹i ®îc, ph¸t biÓu l¹i
®îc ®óng sù tr×nh bµy kiÕn thøc ®· cã, gi¶i ®¸p ®îc c©u hái thuéc d¹ng: “A lµ g×?
ThÕ nµo? Thùc hiÖn A nh thÕ nµo?”.
1.2.3.2. Tr×nh ®é hiÓu, ¸p dông (gi¶i quyÕt t×nh huèng t¬ng tù nh t×nh huèng
®· biÕt)
Tr×nh ®é nµy thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng gi¶i thÝch, minh ho¹ ®îc nghÜa cña kiÕn thøc,
¸p dông ®îc kiÕn thøc ®· nhí l¹i, hoÆc ®· ®îc gîi ra ®Ó gi¶i quyÕt ®îc nh÷ng t×nh
huèng t¬ng tù víi t×nh huèng ®· biÕt, theo cïng mét mÉu nh t×nh huèng ®· biÕt; gi¶i
®¸p ®îc c©u hái thuéc d¹ng: “A gióp gi¶i quyÕt X nh thÕ nµo?” (KiÕn thøc A gióp
b¹n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy thÕ nµo?)
1.2.3.3. Tr×nh ®é vËn dông linh ho¹t (gi¶i quyÕt ®îc t×nh huèng cã biÕn ®æi
so víi t×nh huèng ®· biÕt)
Tr×nh ®é nµy thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng lùa chän, ¸p dông tri thøc trong t×nh huèng
cã biÕn ®æi so víi t×nh huèng ®· biÕt, nhËn ra r»ng cã thÓ gi¶i quyÕt t×nh huèng ®·
cho b»ng c¸ch vËn dông phèi hîp c¸c c¸ch gi¶i quyÕt c¸c t×nh huèng theo c¸c mÉu
®· biÕt; gi¶i ®¸p ®îc c©u hái thuéc d¹ng: “C¸c A nµo gióp gi¶i quyÕt X vµ gi¶i
19
quyÕt nh thÕ nµo?” (B¹n biÕt g× vÒ c¸i sÏ gióp b¹n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy vµ gi¶i
quyÕt nh thÕ nµo?) [15].
1.2.3.4. Tr×nh ®é s¸ng t¹o (®Ò xuÊt vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kh«ng theo mÉu cã s½n)
Tr×nh ®é nµy thÓ hiÖn ra kh¶ n¨ng ph¸t biÓu vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò theo
c¸ch riªng cña m×nh b»ng c¸ch lùa chän, ®Ò xuÊt vµ ¸p dông kiÕn thøc ®Ó gi¶i quyÕt
®îc c¸c vÊn ®Ò kh«ng theo c¸c mÉu (Ang«rit) ®· cã s½n; ®Ò ra vµ gi¶i quyÕt ®îc c©u
hái thuéc d¹ng: “Cã vÊn ®Ò g×?; §Ò xuÊt ý kiÕn riªng, c¸ch gi¶i quyÕt riªng thÕ nµo?”.
(B¹n thÊy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ g× vµ b¹n cã thÓ ®i tíi kÕt qu¶ tho¶ m·n nh thÕ nµo?)
C¸c c©u hái nªu ë mçi bËc trªn ®©y cã thÓ xem nh nh÷ng tiªu chÝ chung ®Ó
ph©n biÖt c¸c tr×nh ®é n¾m tri thøc khi kiÓm tra ®¸nh gi¸. Dùa theo c¸c d¹ng chung
®ã cña c¸c c©u hái, cã thÓ so¹n th¶o c¸c c©u hái hoÆc c¸c ®Ò bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸
kiÕn thøc kÜ n¨ng cô thÓ phï hîp víi môc tiªu d¹y häc ®· x¸c ®Þnh vµ phï hîp víi
môc ®Ých kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc kÜ n¨ng ®· ®Ò ra.
1.3. Ph¬ng ph¸p vµ kü thuËt tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän
1.3.1. C¸c h×nh thøc tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
1.3.1.1. Tr¾c nghiÖm ®óng - sai
Lo¹i nµy ®îc tr×nh bµy díi d¹ng mét ph¸t biÓu vµ häc sinh ph¶i tr¶ lêi b»ng
c¸ch chän (§) hay sai (S).
- ¦u ®iÓm: §©y lµ lo¹i c©u hái ®¬n gi¶n nhÊt ®Ó tr¾c nghiÖm vÒ nh÷ng sù kiÖn.
Nã gióp cho viÖc tr¾c nghiÖm mét lÜnh vùc réng lín trong kho¶ng thêi gian thi ng¾n.
- Nhîc ®iÓm: Cã thÓ khuyÕn khÝch sù ®o¸n mß khã dïng ®Ó thÈm ®Þnh häc
sinh yÕu, cã ®é tin cËy thÊp.
1.3.1.2. Tr¾c nghiÖm cÆp ®«i (xøng hîp)
Trong lo¹i nµy cã hai cét danh s¸ch, nh÷ng ch÷, nhãm ch÷, hay c©u. Häc sinh
sÏ ghÐp mét ch÷, mét nhãm ch÷ hay c©u cña mét cét víi mét phÇn tö t¬ng øng cña
cét thø hai. Sè phÇn tö trong hai cét cã thÓ b»ng nhau hay kh¸c nhau. Mçi phÇn tö
trong cét tr¶ lêi cã thÓ ®îc dïng trong mét lÇn hoÆc nhiÒu lÇn ®Ó ghÐp víi c¸c phÇn
tö trong cét c©u hái.
- ¦u ®iÓm: C¸c c©u hái ghÐp ®«i dÔ viÕt, dÔ dïng, Ýt tèn giÊy h¬n khi in
- Nhîc ®iÓm: Muèn so¹n c©u hái ®o c¸c møc kiÕn thøc cao ®ßi hái nhiÒu
c«ng phu.
20
1.3.1.3. Tr¾c nghiÖm ®iÒn khuyÕt
Cã thÓ cã hai d¹ng, chóng cã thÓ lµ nh÷ng c©u hái víi gi¶i ®¸p ng¾n, hay còng
cã thÓ gåm nh÷ng c©u ph¸t biÓu víi mét hay nhiÒu chç trèng mµ häc sinh ph¶i ®iÒn
vµo mét tõ hay mét nhãm tõ ng¾n.
- ¦u ®iÓm: ThÝ sinh cã c¬ héi tr×nh bµy nh÷ng c©u tr¶ lêi kh¸c thêng, ph¸t
huy ãc s¸ng kiÕn, luyÖn trÝ nhí.
- Nhîc ®iÓm: C¸ch chÊm kh«ng dÔ dµng, thiÕu yÕu tè kh¸ch quan khi chÊm
®iÓm. §Æc biÖt nã chØ kiÓm tra ®îc kh¶ n¨ng nhí, kh«ng cã kh¶ n¨ng kiÓm tra ph¸t
hiÖn sai lÇm cña häc sinh. [10]
1.3.1.4. Ph¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan nhiÒu lùa chän
D¹ng tr¾c nghiÖm kh¸ch quan hay dïng nhÊt lµ lo¹i tr¾c nghiÖm kh¸ch quan
nhiÒu lùa chän. §©y lµ lo¹i c©u hái mµ chóng t«i sö dông trong hÖ thèng ch¬ng
sau.
- Mét c©u hái d¹ng nhiÒu lùa chän gåm 2 phÇn: PhÇn “gèc” vµ phÇn “lùa
chän”
+ PhÇn gèc: Lµ mét c©u hái hay mét c©u bá löng (cha hoµn tÊt). Yªu cÇu
ph¶i t¹o c¨n b¶n cho sù lùa chän, b»ng c¸ch ®Æt ra mét vÊn ®Ò hay ®a ra mét ý
tëng râ rµng gióp cho ngêi lµm bµi cã thÓ hiÓu râ c©u hái Êy muèn ®ßi hái ®iÒu g×
®Ó lùa chän c©u tr¶ lêi thÝch hîp.
+ PhÇn lùa chän: (thêng lµ 4 hay 5 lùa chän) gåm cã nhiÒu gi¶i ph¸p cã thÓ
lùa chän, trong ®ã cã mét lùa chän ®îc dù ®Þnh lµ ®óng, hay ®óng nhÊt, cßn nh÷ng
phÇn cßn l¹i lµ nh÷ng “måi nhö”. §iÒu quan träng lµ lµm sao cho nh÷ng “måi nhö”
Êy ®Òu hÊp dÉn ngang nhau víi nh÷ng häc sinh cha häc kÜ hay cha hiÓu kÜ bµi
häc.
Trong ®Ò tµi, chóng t«i chän tr¾c nghiÖm kh¸ch quan 4 lùa chän v× theo chóng
t«i nÕu Ýt lùa chän h¬n th× kh«ng bao qu¸t ®îc sai lÇm cña häc sinh, nhiÒu lùa chän
h¬n sÏ cã nh÷ng måi thiÕu c¨n cø. [10]
- ¦u ®iÓm:
+ §é tin cËy cao h¬n.
+ Häc sinh ph¶i xÐt ®o¸n vµ ph©n biÖt kÜ cµng khi tr¶ lêi c©u hái.
+ TÝnh chÊt gi¸ trÞ tèt h¬n.
- Xem thêm -
.PDF 
130 
68 
90 
