XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI TÍCH HỢP
TRONG MÔN NGỮ VĂN LỚP 7
A.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Những năm gần đây, đổi mới phương pháp dạy học
được các cấp quản lý giáo dục quan tâm nhiều, coi đó
như một nội lực lớn của ngành cần được khai thác triệt
để nhằm tạo ra “ bước nhảy” về chất lượng giáo dục.
Nghị quyết Trung ương II khóa VII của Đảng đã chỉ rõ “
Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo,
khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp
tư duy sáng tạo của người học. Từng bước khắc phục
phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá
trình dạy học”. Để đáp ứng yêu cầu đó, Bộ giáo dục và
đào tạo đã tiến hành thay sách giáo khoa các bộ môn từ
lớp 6 đến lớp 9, tạo điều kiện cho các giáo viên thực
hiện phương pháp mới. Một trong những điểm mới nổi
bật của chương trình ngữ văn tích hợp. Với sự đổi mới
này phải xây dựng một hệ thống câu hỏi tích hợp tương
ứng với yêu cầu mới của chương trình, sách giáo khoa,
phương pháp dạy học và đánh giá kết quả.
1
Bộ sách giáo khoa Ngữ văn có nhiều thành công
trong việc biên soạn hệ thống câu hỏi theo tinh thần tích
hợp. Tuy vậy, do chưa có nhiều kinh nghiệm về biên
soạn sách tích hợp nên còn nhiều vấn đề chưa hoàn
thiện . Hơn nữa ngay cả khi sách giáo khoa ngữ văn đã
biên soạn được một hệ thống câu hỏi tích hợp khá tốt thì
vấn đề này vẫn đặt ra một cách cấp thiết đối với giáo
viên. Bởi từ câu hỏi trong sách giáo khoa đến những câu
hỏi trên lớp của giáo viên mới chính là bước hoàn thiện
một quy trình dạy học. Do vậy xây dựng hệ thống câu
hỏi tích hợp, vận dụng tổ chức câu hỏi tích hợp và vận
dụng tổ chức hệ thống câu hỏi ấy để đạt hiệu quả cao
nhất cho một giờ học theo tinh thần dạy học tích hợp là
điều cần thiết đối với giáo viên dạy ngữ văn nói chung và
giáo viên dạy Ngữ văn 7 nói riêng.
B.CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
Theo nguyên tắc tích hợp, mỗi bài học của Ngữ văn
7 là sự phối hợp một số đơn vị kiến thức và kỹ năng của
3 phân môn: Văn, Tiếng Việt và Tập làm văn. Dựa trên
một số văn bản văn học hay nhật dụng, phần đọc hiểu
văn bản sẽ khai thác
2
Những điểm nội dung và nghệ thuật của văn bản. Phần
tiếng Việt sẽ tìm hiểu và khai thác một yếu tố ngôn ngữ
có tần số xuất hiện cao trong văn bản, để phân tích
luyện tập các kỹ năng ngôn ngữ cho học sinh. Phần tập
làm văn giúp cho học sinh hình thành năng lực tiếp nhận
và tạo lập kiểu văn bản vừa học. Vì tích hợp trong câu
hỏi giờ Ngữ văn 7 phải thể hiện ở chỗ, các dơn vị kiến
thức và kỹ năng của 3 môn đều phải được tìm hiểu, khai
thác trên một ngữ liệu chung là văn bản, nhằm mục đích
chung rèn kỹ năng nghe, đọc, nói, viết và kiểu văn bản
đó cho học sinh. Có thể nói hệ thống văn bản tích hợp sẽ
tạo độ kết dính chỉnh thể trong một bài giảng.
Văn học là một loại hình tượng văn học thông qua
một chất liệu đặc biệt là ngôn ngữ nghệ thuật ( một thứ
ngôn ngữ đã được chọn lọc, gọt rũa tinh tế ). Lâu nay
trong việc hướng dẫn học sinh cảm thụ tác phẩm văn
học, các câu hỏi thường thiên về khai thác nội dung mà
chưa quan tâm đích đáng đến cái được biểu đạt của tín
hiệu ngôn ngữ. Do vậy có thể thấy bản chất của câu hỏi
tích hợp cần được thể hiện trong giờ Ngữ văn 7 là:
hướng dẫn học sinh vận dụng những kiến thức và kỹ
năng về tiếng để cảm nhận và “giải mã” những nội dung
3
tiềm ẩn sâu sắc trong các tác phẩm văn chương, trên cơ
sở đó thực hành tạo lập các văn bản.
Năm học 2003 – 2004 sách giáo khoa Ngữ văn 7
đã được đưa vào sử dụng đại trà trong các trường
THCS sau 3 năm thí điểm ở một số địa phương và được
tập thể tác giả sửa chữa hoàn chỉnh. Được Hội đồng
thẩm định sách giáo khoa thông qua. Chương trình Ngữ
văn 7 có một số phần mới mà phần tập làm văn và Văn
học lớp 7 trước đây chưa có như: Văn bản biểu cảm,
văn bản nghị luận và về phần văn là các kiểu dạng khác
nhau của tác phẩm trữ tình. ( Văn học dân gian, văn
chương, bác học, thơ và văn xuôi, tùy bút). Trong việc
thực hiện chương trình Ngữ văn 7 ở phần tập làm văn và
văn có nhiều vấn đề khó hơn so với trình độ học sinh. Vì
vậy giáo viên phải xây dựng một hệ thống câu hỏi phù
hợp với mục tiêu cụ thể của bài học và kích thích học
sinh tư duy để giờ dạy có hiệu quả.
C. NỘI DUNG THỰC HIỆN
1. Chọn điểm đồng quy giữa 3 phân môn:
Đây là cơ sở đầu tiên để xây dựng hệ thống câu
hỏi tích hợp, giáo viên cần chọn ngững điểm đồng quy
4
giưa 3 phân môn trong mỗi bài học, theo các yêu cầu
cần đạt đã nêu trong sách giáo khoa và sách giáo viên.
Văn bản văn học là điểm xuất phát để chon tri thức
Tiếng việt và kỹ năng Tập làm văn tiếp theo: “ Bởi văn
học ( Coi như gồm cả 5 kiểu văn bản) là nghệ thuật ngôn
từ, cho nên yếu tố ngôn từ nghệ thuật là điểm đồng quy
của 3 phân môn” ( chương trình Trung học cơ sở môn
Ngữ văn trang 43). Ngược lại Tiếng Việt và Tập làm văn
lại phải quay về Văn học để hai quy trình xuôi ngược đó
đạt đến mục tiêu rèn luyện năng lực nghe, nói, đọc , viết
kiểu văn bản đó. Giáo viên cần xác định những điểm
đồng quy ấy trong văn bản được thể hiện ở chỗ nào,
đoạn, câu, từ nào. Như vậy còn phải hiểu đồng quy về
kỹ năng phân môn có nghĩa là; phải tìm các từ phân môn
những yếu tố có thể hỗ trợ cho nhau để dạy tốt phân
môn đó, nhưng vẫn giữ được đặc thù của phân môn
mình.
Ví dụ: Khi dạy văn bản “ Sau phút chia ly” ( trích
Chinh Phụ Ngâm) điểm đồng quy với Tiếng Việt là điệp
ngữ, điểm đồng quy với Tập làm văn là biểu cảm.
2. Xây dựng hệ thống câu hỏi tích hợp trong giáo án.
5
Hệ thống câu hỏi trong một giờ học bao gồm hệ
thống câu hỏi trong sách giáo khoa và cả câu hỏi giáo
viên tổ chức trong bài giảng. câu hỏi trong sách giáo
khoa có tính định hướng giúp học sinh tìm hiểu những
kiến thức và kỹ năng có trong bài học. Còn câu hỏi trong
giờ học trên lớp là sự vận dụng cụ thể của mỗi giáo viên
trong thực tế giảng dạy, nó mang đậm dấu ấn cá nhân
của giáo viên trong việc nhận thức cũng như truyền tải
nội dung bài học đến học sinh. Hai hệ thống câu hỏi này
có mỗi liên quan chặt chẽ nhưng không hoàn toàn đồng
nhất với nhau.
Khi giáo viên thiết kế câu hỏi tích hợp cần chú ý một
số điểm sau:
Cần thể hiện rõ và tập trung hướng vào các nội dung
tích hợp của giờ học, đặt nội dung cụ thể ấy trong toàn
bộ bài lớp, xem xét và vận dụng các nội dung liên quan
của các phân môn trong bài để làm sáng tỏ nội dung cụ
thể
CÇn gi¶i (TÝch hîp ngang). Kh«ng nh÷ng thÕ cÇn liªn
hÖ theo chiÒu däc xem tríc ®ã vÊn ®Ò nµy ®· ®îc ®Ò
cËp vµ gi¶i quyÕt nh thÕ nµo, ë ®Êy cã ®iÓm g× ®·
6
biÕt, ®iÓm nµo míi cÇn bæ xung n©ng cao (TÝch hîp
däc). Cã thÓ tÝch hîp liªn m«n víi c¸c bé phËn kh¸c.
- Gi¸o viªn cÇn x©y dùng hÖ thèng c©u hái: C©u hái
ph¸t hiÖn, c©u hái gîi më, dÉn d¾t, c©u hái t¸i hiÖn, c©u
hái tÝch hîp... trong ®ã c©u hái nªu vÊn ®Ò ®Þnh híng
gi¶i quyÕt lµ quan träng. Nh»m tÝch cùc hãa c¸c ho¹t
®éng cña häc sinh. C©u hái mang theo ph¬ng ph¸p khoa
häc cña bé m«n, dÉn d¾t häc sinh t×m hiÓu tõ tîng h×nh
nghÖ thuËt ®Õn néi dung.
- H×nh thµnh cho häc sinh c¸c c¸ch häc, c¸ch tiÕp xóc
vµ khai th¸c mét sè vÊn ®Ò, c¸ch lµm, c¸ch vËn dông
vµo cuéc sèng.
2.1. C©u hái tÝch hîp trong kiÓm tra bµi cò.
KÕt hîp c©u hái vÒ kiÕn thøc lo¹i bµi, thÓ lo¹i, c¶m
nhËn vÒ c©u, tõ, biÖn ph¸p tu tõ, ®o¹n th¬, ®o¹n v¨n,
nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cã thÓ
dïng h×nh thøc tr¾c nghiÖm tæ chøc cho häc sinh ho¹t
®éng nhãm hoÆc ®éc lËp.
VÝ dô:
“C«n S¬n suèi ch¶y r× rÇm
Ta nghe nh tiÕng ®µn cÇm bªn tai”
7
(Bài ca Côn Sơn –
Nguyễn Trãi)
- Lµ c©u th¬ t¶, kÓ, hay biÓu c¶m? ®¸nh dÊu vµo « mµ
em cho lµ ®óng?
A. KÓ
B. T¶
C. BiÓu c¶m
D. Cã tÊt c¶
2.2. C©u hái tÝch hîp trong phÇn chó thÝch v¨n b¶n.
§Ó häc sinh hiÓu kü h¬n phÇn ch÷ nghÜa trong v¨n
b¶n, tõ ®ã cã c¬ së hiÓu s©u v¨n b¶n gi¸o viªn cÇn gi¶i
thÝch tõ ng÷ khã theo chó thÝch. Nªn bæ xung thªm
ngoµi chó thÝch trong s¸ch gi¸o khoa khi cÇn thiÕt.
Nh÷ng c©u hái trong phÇn nµy cã sù tÝch hîp rÊt râ
trong ph©n m«n TiÕng ViÖt. V× vËy cÇn ®Æt c©u hái
gi¶n dÞ linh ho¹t gióp häc sinh hiÓu ®îc b¶n chÊt ý
nghÜa chÝnh trong néi hµm cña tõ ng÷, ®iÓn cè.
VÝ dô:
Khi d¹y v¨n b¶n “C¶nh khuya”, “R»m th¸ng giªng” cña
Hå ChÝ Minh gi¸o viªn kiÓm tra viÖc hiÓu chó thÝch vµ
tõ H¸n viÖt cña häc sinh trong s¸ch gi¸o khoa (cã thÓ ghi
nhí chó thÝch gi÷a c¸c nhãm). Sau ®ã ®Æt c©u hái tÝch
hîp t×m yÕu tè H¸n viÖt trong c¸c bµi thơ đã học.
Hái: Em hiÓu “NguyÖt chÝnh viªn” cã nghÜa nh thÕ
8
nµo? Em ®· gÆp yÕu tè “NguyÖt” trong bµi th¬ ®· häc?
H·y ®äc cho c¶ líp nghe.
- “NguyÖt chÝnh viªn” - vÇng tr¨ng ®óng lóc trßn nhÊt.
YÕu tè “NguyÖt” cã trong bµi “TÜnh d¹ tø” cña Lý B¹ch:
Sµng tiÒn minh nguyÖt quang
Nghi thÞ ®Þa thîng s¬ng
Cö ®Çu väng minh nguyÖt
§ª ®Çu t cè h¬ng.
2.3. C©u hái tÝch hîp trong §äc - HiÓu v¨n b¶n:
-
HÖ thèng c©u hái trong phÇn nµy nh»m híng dÉn
häc sinh t×m hiÓu, ph©n tÝch chi tiÕt v¨n b¶n, ®©y lµ
phÇn träng t©m cña tiÕt häc. Gi¸o viªn cÇn x©y dùng hÖ
thèng dÉn d¾t, gîi më, nªu vÊn ®Ò ®¶m b¶o tinh thÇn
vµ c¸c møc ®é tÝch hîp kh¸c nhau.
-
Trong hÖ thèng c©u hái híng dÉn ®äc - hiÓu v¨n
b¶n cña s¸ch gi¸o khoa, Ýt nhiÒu còng thùc hiÖn yªu cÇu
tÝch hîp.
VÝ dô: Khi ®äc v¨n b¶n “Sau phót chia ly” (TrÝch
chinh Phô Ng©m) cã c©u hái sè 4 vµ 5* vÒ hiÖn tîng
®iÖp ng÷ vµ t¸c dông biÓu c¶m cña ®iÖp ng÷ lµ nh÷ng
vÊn ®Ò ®ang gi¶ng d¹y ë TiÕng ViÖt: Ngoµi ra cã lo¹i
c©u hái yªu cÇu häc sinh luyÖn tËp, thiªn vÒ yªu cÇu rÌn
9
luyÖn c¸c kü n¨ng: t duy, thùc hµnh, øng dông.. khi häc
vÒ “B¸nh tr«i níc” cña Hå Xu©n H¬ng cã yªu cÇu luyÖn
tËp t×m mèi liªn quan trong c¶m xóc gi÷a bµi th¬ nµy víi
c¸c c©u h¸t than th©n thuéc ca dao, d©n ca. Gi¸o viªn
cÇn vËn dông linh ho¹t, ®Ó x©y dùng c©u hái trong qu¸
tr×nh dÉn d¾t häc sinh chiÕm lÜnh t¸c phÈm cho phï hîp
víi môc tiªu bµi d¹y.
VÝ dô: TrÝch ngang thiÕt kÕ gi¸o ¸n tiÕt 45 bµi 12
v¨n b¶n: “C¶nh khuya”, “R»m th¸ng giªng”.
III.§äc hiÓu v¨n b¶n
1. C¶nh khuya
Câu hỏi cho hoạt động Hoạt động của Định hướng trả lời cho hoạt
dạy
“TiÕng suèi trong nh tiÕng h¸t xa”
biÖn ph¸p so s¸nh, tõ gîi h×nh,
nghÖ thuËt lâý ®éng t¶ tÜnh. 1.
Em h·y ®äc hai c©u th¬ ®Çu vµ
cho biÕt nhµ th¬ t¶ c¶nh rõng ViÖt
B¾c qua ©m thanh h×nh ¶nh nµo?
“C«n S¬n suèi ch¶y r× rÇm
trò
Häc sinh ®äc
động học
Tiếng suối, trăng, cổ thụ,
vµ nhËn xÐt
hoa.
Ta nghe nh tiÕng ®µn
cÇm bªn tai”
Nguyễn Trãi
(TÝch hîp nhí l¹i kiÕn
thøc ®· häc ë bµi “Bµi
10
ca C«n S¬n”)
Häc sinh luyÖn nhí
kiÕn thøc.
3. Trong nÒn v¨n häc
d©n téc cã nhiÒu vÇn
th¬ tuyÖt bót viÕt vÒ
suèi, bëi suèi lµ h×nh
¶nh quen thuéc trong
th¬ cæ. C©u th¬ cña
B¸c gîi cho em nhí
®Õn c©u th¬ nµo ®·
häc?
- TiÕng suèi trong v¾t
ng©n nga nh tiÕng h¸t
ngät ngµo tõ xa ®a l¹i,
tëng nh khóc nh¹c rõng
khuya.
- ¢m thanh hiÖn ra
h×nh ¶nh dßng suèi
11
®Ñp, mÒm m¹i.
4. Ngêi xa thêng vÝ Học sinh trình
bày cảm thụ.
tiÕng ®µn víi tiÕng
B¸c so s¸nh chÝnh x¸c vµ
suèi hoÆc tiÕng suèi
gÇn gòi víi con ngêi, cã søc
víi tiÕng ®µn nghÜa lµ
sèng trÎ trung. Trong c¶m
lÊy thiªn
lµm
nhËn cña B¸c con ngê
chuÈn mùc cña c¸i
chuÈn mùc cña c¸i ®Ñp.
®Ñp ®Ó so s¸nh. Nay
T©m hån B¸c cã sù gÆp gì
B¸c lÊy tiÕng suèi vÝ
víi thi
víi tiÕng h¸t con ngêi
nh©n xa, coi thiªn nhiªn lµ
bÇu b¹n -> th¬ B¸c cã nh¹c
nhiªn
c¸ch so s¸nh Êy cã g×
míi l¹?Häc sinh t duy
nghÜ vµ t×m
biÖn
ph¸p nghÖ thuËt tr×nh
bµy c¶m nhËn.
2. Khi miªu t¶ tiÕng
suèi, t¸c gi¶ ®· dïng
biÖn ph¸p g×? BiÖn
ph¸p nghÖ thuËt Êy
gióp em c¶m nhËn g×
12
®éc ®¸o, miªu t¶ tiÕng suèi
vÒ ©m thanh tiÕng
suèi?
5. Trong c©u th¬
Häc sinh
Tõ “Lång” ®iÖp ng÷ ng«n
“Tr¨ng lång cæ thô
luyÖn nãi v¨n
ng÷ giµu chÊt s¸ng t¹o h×nh,
bãng lång hoa” tõ ng÷
miªu t¶
cã thÓ h×nh dung theo hai
cã g× ®Æc s¾c? Gîi
c¸ch:
cho em h×nh dung g×
- ¸nh tr¨ng chiÕu vµo vßm
vÒ h×nh ¶nh th¬ nµy?
cæ thô, bãng lång vµo bãng
H·y t¶ l¹i b»ng ng«n
hoa.
ng÷ cña em?
- ¸nh
tr¨ng chiÕu räi vµo
vßm l¸ cæ thô in bãng
xuèng mÆt ®Êt, nh mu«n
ngµn b«ng hoa.
->VÎ ®Ñp c¶nh tr¨ng rõng.
Trong th¬ B¸c cã häa (TÝch
hîp víi m«n häa).
6. Em cã c¶m nhËn g× Häc sinh tr×nh Bøc tranh thñy mÆc ®Ñp
vÒ bøc tranh thiªn
bµy ý kiÕn
nhiªn qua hai c©u th¬?
nªn th¬, giµu søc sèng. Cã
sù giao hßa gi÷a thiªn nhiªn
vµ con ngêi.
7. Cã ý kiÕn cho r»ng: Ho¹t ®éng
Hai c©u th¬ trªn t¶
nhãm hoÆc c¸
13
c¶nh, nhng cã ý kiÕn
nh©n tr¶ lêi.
cho r»ng: Hai c©u th¬
Sù c¶m nhËn
trªn võa t¶ c¶nh võa t¶ tinh
tÕ
cña
t×nh. H·y tr×nh bµy ý
nhµ th¬ tríc vÎ
kiÕn cña em?
®Ñp
thiªn
nhiªn.
Bøc
tranh thÊm ®îm t×nh c¶m
yªu thiªn nhiªn
say ®¾m, qua
®ã thÊy ®îc tµi
n¨ng
nghÖ
thuËt cña B¸c
khi vÏ nªn bøc
tranh cã nh¹c,
cã
häa,
cã
t×nh => BiÓu
c¶m gi¸n tiÕp
qua c¶nh.
( Tích hợp với
Tập làm văn )
Bình; Tâm hồn
14
nghệ sỹ của
Bác hòa trộn
nhiều yếu tố:
Thi sỹ, họa sỹ,
nhạc
sỹ
.
Nhiều vẻ đẹp
kết tinh trong
tâm hồn con
người Hồ Chí
Minh
a. Hai c©u th¬ ®Çu.
2.4. C©u hái tÝch hîp trong phÇn ghi nhí vµ luyÖn
tËp.
Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh luyÖn tËp, cñng cè
n©ng cao sù hiÓu biÕt vµ c¶m nhËn cña c¸c gi¸ trÞ néi
dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. Gi¸o viªn cã thÓ híng
dÉn häc sinh tù ®óc kÕt, kh¸i qu¸t b»ng hÖ thèng c©u
hái cã tÝnh tÝch hîp, tæng hîp, tõ ®ã tæng kÕt vÒ chñ
®Ò t tëng, gi¸ trÞ nghÖ thuËt, ý nghÜa gi¸o dôc cña t¸c
15
phÈm. §Ó phÇn ghi nhí ®îc kh¾c s©u nªn cã mét sè bµi
tËp øng dông theo kiÓu tr¾c nghiÖm, hoÆc viÕt mét
®o¹n v¨n vµ nh÷ng thu ho¹ch cña c¸ nh©n sau khi häc t¸c
phÈm. Võa kiÓm tra ®¸nh sù c¶m thô cña v¨n häc võa
luyÖn tËp c¸c kü n¨ng v¨n häc cho häc sinh.
VÝ dô: phÇn ghi nhí trong bµi “C¶nh khuya” vµ R»m
th¸ng giªng” cã thÓ ®îc häc sinh rót ra tõ hai c©u hái
tr¾c nghiÖm mang tÝnh tÝch hîp
C©u 1: Tr¾c nghiÖm sö dông ph¸t phiÕu häc tËp
cho häc sinh) trong hai bµi th¬ “C¶nh khuya” vµ “R»m
th¸ng giªng” nhµ th¬ ®· sö dông ph¬ng thøc biÓu ®¹t
chÝnh nµo? H·y ®¸nh dÊu vµo « mµ em cho lµ ®óng?
Tù sù
Miªu t¶
BiÓu c¶m
NghÞ luËn
Hái: Nhà thơ đã biểu cảm những tình cảm gì?
- Hai bµi th¬ miªu t¶ c¶nh tr¨ng ë chiÕn khu ViÖt
b¾c, thÓ hiÖn vÎ ®Ñp t©m hån b¸c. Lµ sù hßa hîp thèng
nhÊt gi÷a t×nh yªu thiªn nhiªn, lßng yªu níc s©u nÆng,
t©m hån nghÖ sü vµ chÊt chiÕn sü
- Hái: §Æt bµi th¬ vµo hoµn c¶nh s¸ng t¸c em thÊy
bµi th¬ ®· biÓu hiÖn phong th¸i cña B¸c Hå nh thÕ nµo?
+ Phong th¸i ung dung l¹c quan cña B¸c
16
+ To¸t ra tõ nh÷ng rung c¶m dåi dµo tríc thiªn nhiªn
®Êt níc
+ ThÓ hiÖn t chÊt cña ngêi nghÖ sü tríc c¸i ®Ñp
+ H×nh ¶nh con thuyÒn bµn viÖc qu©n trë vÒ lít ®i
ph¬i phíi
+ Giäng th¬ cæ ®iÓn, hiÖn ®¹i, kháe kho¾n, trÎ
trung
C©u 2: Tr¾c nghiÖm, sö dông phiÕu bµi tËp) ®Æc
s¾c vÒ nghÖ thuËt cña hai bµi th¬ “ c¶nh khuya” vµ
“R»m th¸ng giªng”
A_ Bót ph¸p cæ ®iÓn - hiÖn ®¹i
B- Hai bµi th¬ cã nhiÒu h×nh ¶nh thiªn nhiªn ®Ñp,
b×nh dÞ
C- Sö dông nhiÒu biÖn ph¸p nghÖ thuËt cã gi¸ trÞ
biÓu c¶m cao
D- C¶ A, B, C
Gi¸o viªn kÕt luËn: §ã lµ nh÷ng ®iÒu trong phÇn ghi
nhí lu ý: Sau ®ã gi¸o viªn kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng néi dung,
nghÖ ®Æc s¾c cña t¸c phÈm, nh»m kh¾c s©u kiÕn
thøc cho häc sinh.
VÝ dô: PhÇn luyÖn tËp v¨n b¶n “sau phót chia ly” cã
thÓ vËn dông mét sè bµi tËp sau.
17
Bµi tËp 1: §o¹n trÝch “Sau phót chia ly” ®· sö dông
ph¬ng thøc biÓu c¶m nh thÕ nµo? §¸nh dÊu vµo « mµ
em cho lµ ®óng
A-
BiÓu c¶m miªu c¶
B-
BiÓu c¶m trùc tiÕp
C-
C¶ A vµ B
Bµi tËp 2: Cã ý kiÕn cho r»ng: thÓ song thÊt lôc b¸t
cã nh¹c tÝnh phong phó h¬n so víi thÓ lôc b¸t. Dùa vµo
®o¹n trÝch “Sau phót chia ly” em h·y chØ râ ý kiÕn ®óng
hay sai? V× sao? Nh¹c ®iÖu Êy gãp phÇn diÔn t¶ t©m
tr¹ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh nh thÕ nµo?
- Ý kiÕn trªn lµ ®óng v× thÓ song thÊt lôc b¸t sö
dông nhiÒu tõ l¸y vÇn b»ng nhÞp ®iÖu chËm, sù gãp
mÆt cña c¸c ®iÖp ng÷ lµm cho th¬ liÒn m¹ch, t¹o nªn
nh¹c ®iÖu du d¬ng tha thiÕt, ©m hëng buån mªnh m«ng
lan táa lµm næi bËt nçi sÇu diÔn ra triÒn miªn, d»ng
dÆc trong t©m hån chinh phô. Nçi sÇu chia ly ®· lªn
®Õn cùc ®iÓm
D- KÕt qu¶ thùc hiÖn cã ®èi chøng
Qua hai năm gi¶ng d¹y Ng÷ V¨n 7 t«i cã thÓ
kh¼ng ®Þnh. Ng÷ v¨n 7 kh«ng chØ ®a c¸c em häc sinh
®îc tiÕp xóc víi nhiÒu t¸c phÈm v¨n häc, hay dÉn d¾t
18
c¸c em tíi nh÷ng ch©n trêi míi l¹ mµ cßn gióp c¸c em
hiÓu, c¶m thô, t duy mét c¸ch s¸ng t¹o. Kh¸c víi nh÷ng giê
gi¶ng v¨n tríc kia häc sinh tiÕp thu t¸c phÈm mét c¸ch thô
®éng, m¸y mãc. Giê häc ng÷ v¨n 7 hiÖn nay gióp häc
sinh kh«ng nh÷ng c¶m, hiÓu yªu thÝch t¸c phÈm v¨n häc
mµ cßn biÕt tÝch hîp ph¸t hiÖn vÊn ®Ò, biÕt nãi lªn suy
nghÜ c¶m nhËn cña riªng m×nh.
VËn dông ph¬ng ph¸p xây dùng hÖ thèng c©u hái
tÝch hîp trong giê häc Ng÷ V¨n, t«i thÊy giê d¹y cã nh÷ng
kÕt qu¶ tiÕn bé ®¸ng kÓ. C¸c em häc sinh hiÓu bµi, yªu
mÕn giê v¨n vµ høng thó khi häc, nhÊt lµ khi cã nh÷ng
ho¹t ®éng kÕt hîp bæ trî trong tiÕt häc v¨n: Tranh ¶nh,
s¬ ®å ®Ó phôc vô cho môc tiªu tÝch hîp cã hiÖu qu¶.
VÝ dô: Khi d¹y v¨n b¶n “Sau phót chia ly” t«i sö dông
b¶ng phô ®Ó kiÓm ta bµi cò, giíi thiÖu vÞ trÝ ®o¹n
trÝch, so s¸nh b¶n dÞch víi phiªn ©m, ghi nhí vµ luyÖn
tËp.
Dạy văn bản “ Cảnh khuya” , “Rằm tháng giêng” của
Hồ Chí Minh đã sử dụng tranh Bác Hồ ở chiến khu Việt
Bắc để giới thiệu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ( tích
hợp với môn lịch sử và môn mĩ thuật) .
19
Đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn 7 và xây
dựng câu hỏi tích hợp trong quá trình giảng dạy cùng với
các thiết bị dạy học phù hợp, tổ chức hoạt động nhóm
hợp lí thì giờ dạy văn sẽ trở nên hấp dẫn, bổ ích và khắc
phục một bước của tình trạng chán học văn đang có
chiều hướng gia tăng hiện nay.
KếtQủa:
Áp dụng đề tài này trong quá trình dạy tôi
thấy chất lượng bộ môn được nâng cao , nhiều học sinh
cảm thụ rất tốt.
Kết quả dạy văn bản “ Cảnh khuya”, “Rằm tháng giêng”
của Hồ Chí Minh ở hai lớp ( học sinh hai lớp có lực học
tương đương) đã đem lại những kết quả khác nhau. ở
lớp 7Cgiáo viên không đưa ra những câu hỏi tích hợp có
hệ thống, ở lớp 7B giáo viên đã kết hợp phương pháp
truyền thống và hệ thống câu hỏi tích hợp ( như đã nêu
ở phần C ). Kết quả cụ thể của bài dạy như sau:
Bài tập trắc nghiệm ( phát phiếu học tập )
Bài tập 1: Thể thơ của bài “ Cảnh khuya” và “Rằm tháng
giêng” ( chữ Hán) có cùng với thể thơ và bài thơ nào sau
đây ?
A. Bài ca Côn Sơn
C. Sông núi nước Nam
B. Sau phút chia ly.
C. Qua Đèo Ngang
20
- Xem thêm -