Tài liệu Xây dựng chiến lược cạnh tranh của ngân hàng đầu tư và phát triển việt nam giai đoạn 2007 – 2015

Header Page 1 of 166. -1- MUÏC LUÏC Lôøi môû ñaàu CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH TRONG LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG -71.1 Khaùi nieäm veà chieán löôïc -7- 1.2 Chieán löôïc caïnh tranh -9- 1.2.1 Caùc chieán löôïc caïnh tranh toång quaùt -9- 1.2.2 Nhöõng nguyeân taéc cô baûn ñeå xaùc ñònh moät chieán löôïc caïnh tranh toát - 12 1.3 Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng - 13 - 1.3.1 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân trong - 13 - 1.3.1.1 Tieàm löïc taøi chính - 13 - 1.3.1.2 Coâng ngheä - 14 - 1.3.1.3 Nguoàn nhaân löïc - 15 - 1.3.1.4 Naêng löïc quaûn lyù vaø cô caáu toå chöùc - 15 - 1.3.1.5 Heä thoáng keânh phaân phoái & möùc ñoä ña daïng hoaù caùc dòch vuï ngaân haøng - 16 1.3.2 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân ngoaøi - 17 - 1.3.2.1 Moâi tröôøng vó moâ - 17 - 1.3.2.2 Moâi tröôøng vi moâ - 18 - 1.4 Kinh nghieäm xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác - 20 1.4.1 Caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác - 20 1.4.2 Baøi hoïc kinh nghieäm cho caùc ngaân haøng Vieät Nam Keát luaän chöông 1 - 23 - CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG VAØ VÒ THEÁ CAÏNH TRANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑAÀU TÖ VAØ PHAÙT TRIEÅN VIEÄT NAM (BIDV) - 25 2.1 Giôùi thieäu veà Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam (BIDV) - 25 - 2.1.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa BIDV - 25 - 2.1.2 Tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa BIDV giai ñoaïn 2001-2005 - 25 - 2.2 Phaân tích caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV - 28 2.2.1 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân trong 2.2.1.1 Naêng löïc taøi chính Footer Page 1 of 166. - 28 - 28 - Header Page 2 of 166. -2- 2.2.1.2 Naêng löïc coâng ngheä vaø coâng taùc nghieân cöùu phaùt trieån - 33 - 2.2.1.3 Nguoàn nhaân löïc - 35 - 2.2.1.4 Naêng löïc quaûn lyù vaø cô caáu toå chöùc - 39 - 2.2.1.5 Maïng löôùi chi nhaùnh - 41 - 2.2.2 Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá moâi tröôøng beân trong (IFE): - 41 - 2.2.3 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân ngoaøi: - 42 - 2.2.3.1 Moâi tröôøng vó moâ - 42 - 2.2.3.2 Moâi tröôøng vi moâ - 46 - 2.2.4 Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá moâi tröôøng beân ngoaøi (EFE) - 55 - 2.2.5 Ñaùnh giaù chung veà vò theá caïnh tranh cuûa BIDV: Keát luaän chöông 2 - 56 - CHÖÔNG 3 XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH CUÛA NGAÂN HAØNG ÑAÀU TÖ VAØ PHAÙT TRIEÅN VIEÄT NAM GIAI ÑOAÏN 2007- 2015 61 3.1 Muïc tieâu xaây döïng chieán löôïc cuûa BIDV giai ñoaïn 2007 - 2015 - 61 - 3.1.1 Muïc tieâu toång quaùt - 61 - 3.1.2 Muïc tieâu chieán löôïc cuï theå trong giai ñoaïn 2007-2015: - 61 - 3.2 Xaây döïng vaø löïa choïn chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV trong giai ñoaïn 2007-2015 - 62 3.3 Caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV giai ñoaïn 20072015 - 67 3.3.1 Nhoùm giaûi phaùp veà naêng löïc taøi chính - tieán haønh coå phaàn hoaù - 67 - 3.3.1.1 Giai ñoaïn xöû lyù nôï xaáu baèng noäi löïc: quyõ döï phoøng ruûi ro, xöû lyù taøi saûn ñaûm baûo nôï vay, baùn nôï, chuyeån nôï cho Coâng ty mua baùn nôï vaø taøi saûn toàn ñoïng – Boä Taøi chính (DATC) - 69 3.3.1.2 Giai ñoaïn huy ñoäng voán ñeå giaûi quyeát nôï xaáu - 70 - 3.3.1.3 Giai ñoaïn xaùc ñònh giaù trò ngaân haøng - 71 - 3.3.1.4 Giai ñoaïn phaùt haønh coå phieáu - 73 - 3.3.2 Caùc giaûi phaùp phaùt trieån saûn phaåm dòch vuï - 74 - 3.3.2.1 Ña daïng hoaù saûn phaåm, dòch vuï - 74 - 3.3.2.2 Naâng cao chaát löôïng phuïc vuï khaùch haøng - 77 - 3.3.3 Xuùc tieán, truyeàn thoâng vaø quaûng baù thöông hieäu - 78 - 3.3.4 Caùc giaûi phaùp veà nguồn nhaân löïc - 80 - Footer Page 2 of 166. Header Page 3 of 166. -3- 3.3.4.1 Xaây döïng heä thoáng ñaùnh giaù nhaân vieân minh baïch vaø khoa hoïc 80 3.3.4.2 Xaây döïng cô cheá ñaõi ngoä minh baïch - 81 - 3.3.4.3 Coâng taùc ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi nhaân vieân - 81 - 3.3.4.4 Ñoåi môùi hình thöùc vaø noäi dung tuyeån duïng nhaân vieân môùi. - 82 3.3.5 Caùc giaûi phaùp veà naêng löïc quaûn lyù vaø ñieàu haønh ngaân haøng. - 83 - 3.3.5.1 Naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ nhaân söï quaûn lyù - 83 - 3.3.5.2 Naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng ñieàu haønh - 85 - 3.3.5.3 Veà vieäc môû roäng vaø quaûn lyù caùc chi nhaùnh, sôû giao dòch, phoøng giao dòch - 85 3.4 Caùc kieán nghò - 86 - 3.4.1 Ñoái vôùi chính phuû, NHNN, vaø caùc boä, ngaønh coù lieân quan - 86 - 3.4.2 Ñoái vôùi ban laõnh ñaïo Ngaân haøng ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam Keát luaän chöông 3 Keát luaän chung Danh muïc taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc - 87 - Footer Page 3 of 166. Header Page 4 of 166. -4- LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. YÙ nghóa cuûa ñeà taøi: Vaøo ngaøy 07 thaùng 11 naêm 2006, Vieät Nam ñaõ laø thaønh vieân thöù 150 cuûa Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi – WTO. Coù leõ ñeán nay khoâng coøn phaûi noùi nhieàu veà caùc thaùch thöùc vaø cô hoäi môû ra cho Việt Nam sau coät moác naøy maø phaûi vaïch ra nhöõng chöông trình haønh ñoäng cuï theå ñeå hoaù giaûi caùc thaùch thöùc vaø naém baét nhöõng cô hoäi ñoù. Maëc duø chæ vôùi 60 trang taøi lieäu theå hieän caùc cam keát cuûa Vieät Nam veà dòch vuï, ít hôn soá 560 trang taøi lieäu cuûa caùc cam keát veà haøng hoaù, nhöng lónh vöïc dòch vuï ñöôïc caûnh baùo seõ coù nhöõng thay ñoåi maïnh meõ nhaát, caïnh tranh khoác lieät nhaát, trong ñoù chieám nhieàu söï quan taâm hôn caû laø ô ûlónh vöïc taøi chính – ngaân haøng. Vì ñaây laø maïch maùu luaân chuyeån caùc doøng voán ñeán taát caû caùc ngaønh, caùc lónh vöïc cuûa toaøn neàn kinh teá. Caùc cam keát cuï theå cuûa Việt Nam ñoái vôùi WTO seõ trôû thaønh cô sôû ñeà ra chieán löôïc cho töøng doanh nghiệp. Hôn bao giôø heát, noã löïc treân baøn ñaøm phaùn seõ chuyeån thaønh noã löïc vaïch ra chieán löôïc chung cho quoác gia, chieán löôïc rieâng cho töøng ngaønh, töøng lónh vöïc, töøng doanh nghieäp ñònh ra höôùng ñi rieâng. Trong xu theá chung ñoù, laø moät NHTMQD coù truyeàn thoáng, Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam phaûi caàn moät chieán löôïc caïnh tranh nhö theá naøo ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån trong thôøi gian tôùi. Ñoù laø lyù do toâi choïn ñeà taøi: “Xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam giai ñoaïn 2007 - 2015” laøm luaän vaên thaïc syõ kinh teá. 2. Muïc ñích nghieân cöùu - Veà maët lyù luaän: nghieân cöùu vaø heä thoáng hoaù nhöõng lyù luaän cô baûn veà chieán löôïc, chieán löôïc caïnh tranh, caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán chieán löôïc caïnh Footer Page 4 of 166. Header Page 5 of 166. -5- tranh, vaø kinh nghieäm xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa caùc NHTMQD Trung Quoác, voán raát gaàn guõi vôùi caùc ngaân haøng Việt Nam, ñeå laøm cô sôû xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cho Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam. - Veà phöông dieän thöïc tieãn: söû duïng nhöõng lyù thuyeát ñaõ ñöôïc ñeà caäp ñeå phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng, xaùc ñònh vò theá caïnh tranh cuûa Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam, töø ñoùxaây döïng chieán löôïc caïnh tranh, cuøng caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng naøy. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: - Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø: Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån Vieät Nam (BIDV), so saùnh vôùi caùc löïc löôïng caïnh tranh cuûa BIDV. Do haïn cheá veà thôøi gian vaø trong khuoân khoå coù haïn cuûa luaän vaên naøy, vieäc nghieân seõ ñöôïc giôùi haïn trong phaïm vi: - Veà khoâng gian: + Löïc löôïng caïnh tranh tröïc dieän nhaát cuûa BIDV laø caùc NHTMQD, caùc NHTMCP coù voán treân 1.000 tyû. + Löïc löôïng caïnh tranh tiềm ẩn của BIDV laø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. + Löïc löôïng caïnh tranh ngöôøi cung öùng – khaùch haøng cuõng seõ ñöôïc ñeà taøi phaân tích vaø daãn chieán toång quaùt. - Veà thôøi gian: Thôøi gian phaân tích laø giai ñoaïn 2001-2005. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: - Phoûng vaán chuyeân gia: phoûng vaán tröïc tieáp moät soá chuyeân vieân cao caáp cuûa NHNN, ban laõnh ñaïo BIDV, vaø caùc keá toaùn tröôûng, giaùm ñoác cuûa caùc doanh nghiệp ñang quan heä vôùi BIDV. - Khaûo saùt thöïc teá: qua quaù trình coâng taùc 5 naêm taïi BIDV ôû boä phaän tín duïng, taùc giaû ñaõ tìm hieåu veà caùc maët hoaït ñoäng cuûa BIDV, nhu caàu cuûa khaùch haøng, nhöõng xu höôùng môùi, caùc chính saùch, caùc chieán löôïc cuûa ngaønh ngaân haøng Việt Nam noùi chung, caùc ngaân haøng Việt Nam noùi rieâng. Footer Page 5 of 166. Header Page 6 of 166. - -6- Ñieàu tra thoáng keâ: qua phoûng vaán baèng phieáu caâu hoûi göûi ñeán treân 300 ngöôøi ñang coâng taùc trong heä thoáng BIDV töø caáp laõnh ñaïo cho ñeán caùc nhaân vieân nghieäp vuï vaø ñaõ nhaän ñöôïc 112 phieáu phaûn hoài hôïp leä. Muïc tieâu cuûa vieäc ñieàu tra laø phaùc hoaï böùc tranh toång quan mang tính tham thaûo töø nhöõng ngöôøi hieåu roõ BIDV nhaát. 5. Caùc noäi dung vaø khung nghieân cöùu: - Ñaùnh giaù toång quan veà hoaït ñoäng cuûa BIDV trong 5 naêm qua - Phaân tích caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng beân trong aûnh höôûng ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV - Phaân tích caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng beân ngoaøi: moâi tröôøng vó moâ, moâi tröôøng vi moâ, ñaëc bieät laø xem xeùt toång quan caùc löïc löôïng caïnh tranh hieän nay cuûa BIDV. - Xaây döïng, löïa choïn chieán löôïc caïnh tranh cho BIDV. - Caùc giaûi phaùp ñeå thöïc hieän chieán löôïc caïnh tranh cuûa BIDV ñaõ ñeà xuaát. Khung nghieân cöùu: Xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh - BIDV ñang ôû ñaâu? -> Xaùc ñònh vò theá caïnh tranh cuûa BIDV. - BIDV muoán ñi veà ñaâu? -> Muïc tieâu chieán löôïc maø BIDV muoán ñaït tôùi. - BIDV ñi ñeán ñoù nhö theá naøo? -> Xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh. Xaùc ñònh caùc giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc caïnh tranh ñeå ñaït muïc tieâu. Khung nghieân cöùu cuûa luaän vaên Moâi tröôøng beân trong Xeùt laïi hoaït ñoäng kinh doanh, vaø nhieäm vu kinh doanh Vò theá caïnh tranh Moâi tröôøng beân ngoaøi Thoâng tin phaûn hoài XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC Footer Page 6 of 166. Thieát laäp muïc tieâu daøi haïn Giaûi phaùp Löïa choïn chieán löôïc Header Page 7 of 166. -7- CHÖÔNG I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC CAÏNH TRANH TRONG LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG 1.1 Khaùi nieäm veà chieán löôïc Töø Strategy (chieán löôïc) xuaát phaùt töø tieáng Hy Laïp (strategos) coù nghóa laø “moät vò töôùng”. Theo nghóa ñen, töø naøy ñeà caäp ñeán ngheä thuaät laõnh ñaïo quaân ñoäi. Ngaøy nay, ngöôøi ta duøng thuaät ngöõ naøy ñeå moâ taû nhöõng vieäc maø baát cöù toå chöùc naøo cuõng phaûi thöïc hieän nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu vaø nhieäm vuï ñaõ ñeà ra. Cho ñeán nay, toàn taïi nhieàu khaùi nieäm veà chieán löôïc khaùc nhau. Theo Alfred Chandler (Ñaïi hoïc Havard): “Chieán löôïc laø xaùc ñònh muïc tieâu cô baûn daøi haïn cuûa moät db, choïn löïa tieán trình hoaït ñoäng vaø phaân boå caùc nguoàn löïc caàn thieát ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñoù”. Theo James B.Quinn: “Chieán löôïc laø noái keát caùc muïc tieâu, chính saùch, caùc chuoãi hoaït ñoäng cuûa doanh nghiệp thaønh moät toång theå”. Theo William Glueck: “Chieán löôïc laø moät keá hoaïch thoáng nhaát deã hieåu, toång hôïp ñöôïc soaïn thaûi ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu”, hoaëc “Chieán löôïc laø moät keá hoaïch mang tính thoáng nhaát, tính toaøn dieän vaø phoái hôïp ñöôïc thieát keá ñeå ñaûm baûo raèng caùc muïc tieâu cô baûn cuûa doanh nghiệp seõ ñöôïc thöïc hieän”. Theo Fred David: chieán löôïc laø nhöõng phöông tieän ñaït tôùi nhöõng muïc tieâu daøi haïn. Chieán löôïc kinh doanh coù theå goàm coù: phaùt trieån theo laõnh thoå, chieán löôïc ña daïng hoaù hoaït ñoäng, sôû höõu haøng hoùa, phaùt trieån saûn phaåm, thaâm nhaäp thò tröôøng, giaûm chi phí, thanh lyù, lieân doanh. Chieán löôïc kinh doanh laø moät khoa hoïc ngheä thuaät vaø khoa hoïc thieát laäp, thöïc hieän vaø ñaùnh giaù caùc quyeát ñònh lieân quan nhieàu chöùc naêng cho pheùp moät toå chöùc ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu ñeà ra. Ñònh nghóa veà chieán löôïc cuûa Michael E. Porter, chieán löôïc laø: söï saùng taïo ra vò theá coù giaù trò ñoäc ñaùo bao goàm caùc hoaït ñoäng khaùc bieät, laø söï choïn löïa vaø Footer Page 7 of 166. Header Page 8 of 166. -8- ñaùnh ñoåi trong caïnh tranh, vaø chieán löôïc laø vieäc taïo ra söï phuø hôïp giöõa taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa coâng ty. Michael E. Porter cuõng cho raèng, chieán löôïc laø söï taïo ra vò theá ñoäc ñaùo vaø coù giaù trò bao goàm söï khaùc bieät hoaù (differentiation), söï löïa choïn mang tính ñaùnh ñoåi nhaèm taäp trung nhaát caùc nguoàn löïc (focus) ñeå töø ñoù taïo ra öu theá cho doanh nghiệp. Trong quaân söï, caàn coù chieán löôïc ñeå chieán thaéng keû thuø, trong kinh doanh chieán löôïc laø haønh ñoäng ñeå doanh nghiệp chieán thaéng chính mình (chieán löôïc phaùt trieån) vaø chieán thaéng ñoái thuû (chieán löôïc caïnh tranh). Trong quaù trình ñoù, doanh nghiệp caàn phaûi traû lôøi nhöõng caâu hoûi chuû yeáu sau: naêng löïc cuûa doanh nghiệp coù gì noåi troäi ?(caùc giaù trò gia taêng noäi sinh, ngoaïi sinh cuûa saûn phaåm, naêng löïc loõi cuûa doanh nghiệp), moâi tröôøng xung quanh nhö theá naøo?, toå chöùc seõ thay ñoåi nhö theá naøo ñeå quaûn lyù chieán löôïc thaønh coâng? Vaên hoaù toå chöùc caàn phaûi nhö theá naøo ñeå quaûn lyù chieán löôïc thaønh coâng? Vai troø ngöôøi laõnh ñaïp trong quaûn lyù chieán löôïc? Ñeå xaây döïng moät chieán löôïc, doanh nghiệp caàn traû lôøi ba caâu hoûi chieán löôïc lôùn: - Chuùng ta ñang ôû ñaâu? - Chuùng ta muoán ñi ñeán ñaâu?: ngaønh kinh doanh caàn thaâm nhaäp vaø vò trí thò tröôøng caàn ñaït ñöôïc, nhu caàu ngöôøi mua vaø caùc nhoùm ngöôøi mua caàn phuïc vuï, ñaàu ra caàn ñaït ñöôïc. - Chuùng ta ñeán ñöôïc vò trí mong muoán nhö theá naøo? Caâu traû lôøi “Chuùng ta ñeán ñöôïc vò trí mong muoán nhö theá naøo?” chính laø noäi dung chieán löôïc cuûa doanh nghiệp. Chieán löôïc laø toång hôïp caùc ñoäng thaùi caïnh tranh vaø phöông phaùp kinh doanh maø ban laõnh ñaïo söû duïng ñeå vaän haønh coâng ty. Ñoù laø quaù trình ban laõnh Footer Page 8 of 166. Header Page 9 of 166. -9- ñaïo coâng ty traû lôøi moät loaït caùc caâu hoûi: laøm theá naøo ñeå haøi loøng khaùch haøng? laøm theá naøo ñeå thích öùng vôùi thay ñoåi cuûa thò tröôøng, laøm theá naøo ñeå vöôït qua ñoái thuû? Laøm theá naøo ñeå taêng tröôûng kinh doanh, laøm theá naøo ñeå quaûn lyù nhöõng phaàn chöùc naêng cuûa kinh doanh vaø phaùt trieån naêng löïc toå chöùc caàn thieát, vaø laøm theá naøo ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu chieán löôïc vaø taøi chính. Töø caùc phaùt bieåu, vaø quan ñieåm neâu treân, xeùt veà khía caïnh thöïc tieãn cuûa vaán ñeà chuùng ta coù theå ñònh nghóa nhö sau veà chieán löôïc kinh doanh: Chieán löôïc kinh doanh laø toång theå caùc quyeát ñònh vaø haønh ñoäng ñöôïc hoaïch ñònh vaø coù lieân quan ñeán vieäc löïa choïn, phaân boå caùc phöông tieän vaø caùc nguoàn taøi nguyeân nhaèm ñaït ñöôïc moät muïc tieâu nhaát ñònh. 1.2 Chieán löôïc caïnh tranh Nhö treân ñaõ trình baøy, muïc ñích cuûa moïi chieán löôïc laø ñeå doanh nghieäp chieán thaéng trong caùc cuoäc caïnh tranh vaø giaønh ñöôïc vò trí toát nhaát treân thò tröôøng. Do ñoù, theo chuùng toâi chieán löôïc caïnh tranh lieân quan ñeán vieäc ñònh vò cho moät doanh nghiệp ñeå doanh nghiệp aáy toái ña hoaù giaù trò cuûa nhöõng naêng löïc laøm neân söï khaùc bieät giöõa baûn thaân doanh nghiệp vaø nhöõng ñoái thuû caïnh tranh treân thò tröôøng. 1.2.1 Caùc chieán löôïc caïnh tranh toång quaùt M.Porter ñeà xuaát ba ñöôøng höôùng chieán löôïc toång quaùt coù theå ñem laïi thaønh coâng, giuùp doanh nghieäp (ngaân haøng cuõng laø moät doanh nghieäp, ôû ñaây seõ chæ ñeà caäp ñeán caùc ñaëc ñieåm cuûa caùc chieán löôïc caïnh tranh toång quaùt cho ngaân haøng) hoaït ñoäng hieäu quaû hôn nhöõng doanh nghieäp khaùc trong moät ngaønh ngheà (1) Chieán löôïc chi phí thaáp nhaát Muïc tieâu cuûa chieán löôïc naøy laø laøm sao ñaït ñöôïc möùc toång chi phí (saûn xuaát, ñieàu haønh) thaáp nhaát trong ngaønh thoâng qua moät nhoùm nhöõng chính saùch coù tính chöùc naêng nhaèm vaøo muïc tieâu cô baûn naøy. Footer Page 9 of 166. Header Page 10 of 166. - 10 - Caùc öu ñieåm cuûa chieán löôïc chi phí thaáp nhaát: - Ñem laïi cho ngaân haøng lôïi nhuaän treân möùc trung bình maëc duø trong ngaønh ñaõ coù söï hieän dieän cuûa caùc taùc ñoäng caïnh tranh maïnh meõ - Baûo veä ngaân haøng tröôùc söï ñoái ñaàu vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh khaùc. Caùc nhöôïc ñieåm cuûa chieán löôïc chi phí thaáp nhaát: - Nhöõng thay ñoåi coâng ngheä laøm giaûm yù nghóa hay giaù trò cuûa nhöõng gì ngaân haøng ñaõ ñaàu tö hoaëc ñaõ hoïc hoûi; - Nhöõng ngaân haøng môùi vaøo hoaëc nhöõng ngaân haøng ñi sau seõ baét chöôùc hoaëc seõ ñaàu tö vaøo nhöõng phöông tieän taân tieán nhaát cuûa ngaân haøng; - Ngaân haøng khoâng coù khaû naêng thaáy ñöôïc nhöõng thay ñoåi veà saûn phaåm hoaëc marketing caàn coù vì quaù taäp trung chuù yù ñeán chi phí thaáp; - Laïm phaùt laøm boù heïp khaû naêng duy trì moät söï khaùc bieät veà giaù caû ñeå ñoái öùng laïi nhöõng hình aûnh, nhaõn hieäu, hoaëc söï dò bieät hoaù cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh. (2) Chieán löôïc dò bieät hoaù saûn phaåm vaø dòch vuï Chieán löôïc dò bieät hoaù saûn phaåm nhaèm taïo ra nhöõng saûn phaåm maø toaøn ngaønh ñeàu thöøa nhaän laø ñoäc nhaát voâ nhò. Dò bieät hoaù saûn phaåm coù nhieàu hình thöùc: söï ñieån hình veà hình aûnh nhaõn hieäu; coâng ngheä, caùch thöùc chuyeån giao dòch vuï cho khaùch haøng; ñaëc tính cuûa saûn phaåm .. Caùc öu ñieåm cuûa chieán löôïc dò bieät hoaù saûn phaåm & dòch vuï: - Taïo cho ngaân haøng moät vò theá phoøng veä toát, töø ñoù giuùp ngaân haøng ñoái phoù vôùi naêm taùc ñoäng caïnh tranh thò tröôøng - Giuùp ngaân haøng khoâng bò aûnh höôûng nhieàu bôûi söï ñoái ñaàu caïnh tranh nhôø vaøo söï trung thaønh vôùi nhaõn hieäu cuûa khaùch haøng, ôû ñaây laø loøng tin vôùi ngaân haøng, vaø nhôø ñoù, khaùch haøng khoâng ñaët naëng veà giaù caû Footer Page 10 of 166. Header Page 11 of 166. - 11 - - Laøm taêng lôïi nhuaän, vaø do ñoù giuùp ngaân haøng traùnh khoûi ñoøi hoûi phaûi giaûm chi phí - Taïo cho ngaân haøng moät uy theá khi thöông löôïng vôùi ngöôøi cung öùng (ngöôøi göûi tieàn vaø cuõng laø khaùch haøng), cuõng nhö laøm giaûm söùc maïnh cuûa ngöôøi mua (ngöôøi söû duïng dòch vuï), bôûi ngöôøi mua khoâng coù ñöôïc nhöõng “löïa choïn thöù hai” ñeå so saùnh ñoái chieáu, vaø vì theá maø ít ñaët naëng chuyeän giaù caû. Caùc nhöôïc ñieåm cuûa chieán löôïc dò bieät hoaù: - Khi söï khaùc bieät veà giaù caû vôùi nhöõng ñoái thuû canïh tranh trôû neân quaù lôùn gaây aûnh höôûng ñeán söï trung thaønh vôùi nhaõn hieäu, thì khaùch haøng seõ hy sinh moät soá nhöõng ñaëc tính, dòch vuï, hoaëc hình aûnh naøo ñoù cuûa saûn phaåm dò bieät hoaù ñeå söû duïng nhöõng saûn phaåm khaùc tieát kieäm hôn ; - Nhu caàu caàn nhöõng yeáu toá laøm neân söï dò bieät hoaù cuûa khaùch haøng ñaõ giaûm do ngöôøi mua trôû neân tinh teá, saønh soûi hôn; - Söï baét chöôùc, hoïc hoûi seõ thu heïp söï khaùc bieät. (3) Chieán löôïc taäp trung vaøo moät phaân khuùc thò tröôøng nhaát ñònh Chieán löôïc taäp trung xoay quanh vieäc phuïc vuï moät muïc tieâu cuï theå cho thaät toát. Vôùi caùch laøm naøy, ngaân haøng seõ coù khaû naêng phuïc vuï muïc tieâu chieán löôïc coù hieäu quaû hôn nhöõng ñoái thuû voán ñang baän caïnh tranh ôû moät phaïm vi roäng lôùn hôn, bao quaùt hôn. Keát quaû laø ngaân haøng ñaït ñöôïc söï dò bieät hoaù do phuïc vuï toát hôn nhu caàu cuûa moät muïc tieâu cuï theå, hoaëc giaûm ñöôïc phí toån, hoaëc caû hai. Caùc öu ñieåm cuûa chieán löôïc taäp trung: - Giuùp ngaân haøng coù theå kieám ñöôïc lôïi nhuaän treân möùc trung bình - Taïo cho ngaân haøng moät böùc töôøng ngaên chaën caùc löïc löôïng caïnh tranh - Cho pheùp ngaân haøng löïa choïn caùc thò tröôøng ít bò aûnh höôûng nhaát cuûa caùc saûn phaåm thay theá, hoaëc thò tröôøng nôi caùc ñoái thuû caïnh tranh yeáu nhaát. Caùc nhöôïc ñieåm cuûa chieán löôïc taäp trung: Footer Page 11 of 166. Header Page 12 of 166. - 12 - - Söï khaùc bieät veà phí toån so vôùi caùc ñoái thuû phuïc vuï thò tröôøng ñaïi traø seõ lôùn daàn laøm ngaân haøng maát lôïi theá veà giaù caû hoaëc caân baèng laïi söï dò bieät hoaù; - Muïc tieâu chieán löôïc vaø thò tröôøng veà nhöõng khaùc bieät trong caùc saûn phaåm/dòch vuï maø ngöôøi tieâu duøng mong öôùc seõ thu heïp daàn veà toång theå; - Caùc ñoái thuû caïnh tranh tìm ñöôïc nhöõng thò phaàn con trong thò tröôøng voán laø muïc tieâu chieán löôïc cuûa ngaân haøng vaø ñaùnh baïi chieán löôïc taäp trung aáy baèng moät chieán löôïc taäp trung coøn chuyeân bieät vaø taäp trung hôn. BAÛNG 1.1 – Ba chieán löôïc toång quaùt MUÏC TIEÂU CHIEÁN LÖÔÏC LÔÏI THEÁ CHIEÁN LÖÔÏC Toaøn ngaønh Tính ñoäc nhaát voâ nhò theo caûm nhaän cuûa khaùch haøng DÒ BIEÄT HOAÙ Chæ moät phaân ñoaïn cuï theå TAÄP TRUNG Vò theá phí toån thaáp CHI PHÍ THAÁP NHAÁT Nguoàn: Chieán löôïc caïnh tranh theo lyù thuyeát Michael E.Porter, NXB Toång hôïp TP HCM, trang 34. 1.2.2 Nhöõng nguyeân taéc cô baûn ñeå xaùc ñònh moät chieán löôïc caïnh tranh toát Nguyeân taéc thöù nhaát: moät chieán löôïc toát gaén lieàn vôùi söï tieán hoaù veà cô caáu cuûa toaøn ngaønh, cuõng nhö vôùi vò trí ñaëc thuø cuûa baûn thaân doanh nghieäp trong ngaønh. Nhöõng bieán ñoäng trong ngaønh coù theå laøm maát hieäu löïc cuûa moät chieán löôïc toát. Neáu moät doanh nghieäp hoaït ñoäng trong moät ngaønh yeáu keùm vaøo moät thôøi ñieåm baát lôïi, thì duø doanh nghieäp coù caûi thieän vò trí toát ñeán ñaâu cuõng chaúng coù nghóa gì. Do vaäy, caùc nhaø quaûn trò caàn nhìn vaøo ñoäng löïc vaø chieàu höôùng trong töông lai cuûa ngaønh. Doanh nghieäp naøo khoâng chæ bieát toái öu hoùa trong ngaønh maø coøn bieát taùi ñònh hình vaø xaùc laäp laïi ngaønh seõ trôû thaønh ngöôøi thöïc söï daãn ñaàu. Thay vì chæ bieát ñaùp öùng hoaëc ñoái phoù vôùi caáu truùc hieän taïi cuûa ngaønh, caùc nhaø laõnh ñaïo phaûi coù haønh ñoäng ñeå gaây aûnh höôûng vaø thaäm chí taùi caáu truùc ngaønh. Ñieàu quan troïng laø phaûi tìm caùch ñònh hình baûn chaát cuûa caïnh tranh, tìm caùch laøm chuû vaän meänh. Footer Page 12 of 166. Header Page 13 of 166. - 13 - Nguyeân taéc thöù hai: laø moät chieán löôïc toát seõ laøm bieán ñoåi doanh nghieäp. Noù giuùp doanh nghiệp coù ñöôïc vò trí ñoäc ñaùo bao haøm vieäc cung caáp moät giaù trò hoãn hôïp ñaëc bieät cho moät soá loaïi khaùch haøng nhaát ñònh ñaïi dieän cho moät boä phaän trong ngaønh. Chaân lyù cô baûn trong chieán löôïc naøy laø doanh nghiệp khoâng theå laøm moïi thöù ñeàu raát toát cho moïi ngöôøi. Chieán löôïc ñoøi hoûi söï löïa choïn. Caùc nhaø quaûn trò doanh nghieäp phaûi quyeát ñònh doanh nghieäp muoán ñem laïi giaù trò cuï theå naøo cho ai. Coù theå doanh nghieäp coù muïc tieâu khaùch haøng roäng, nhöng khoâng neân tìm caùch ñem ñeán cho khaùch haøng moïi loaïi giaù trò maø khaùch haøng muoán. Toát hôn, moät ñoái thuû caïnh tranh theo beà roäng neân taäp trung vaøo caùc nhu caàu chung, ña daïng vaø taäp trung laøm cho vieäc ñaùp öùng caùc nhu caàu naøy coù tính ñoäc ñaùo. Nguyeân taéc thöù ba: laø, caùch laøm khaùc bieät cuûa doanh nghieäp phaûi haøm chöùa caû caùc tính chaát lôïi vaø baát lôïi so vôùi caùc caùch khaùc. Vieäc doanh nghieäp phuïc vuï moät nhoùm khaùch haøng muïc tieâu cuï theå vôùi moät giaù trò cuï theå seõ phaûi khaùc vôùi vieäc chuyeån caùc giaù trò khaùc ñeán caùc khaùch haøng khaùc. Neáu khoâng, vò trí cuûa doanh nghieäp seõ deã daøng bò baét chöôùc hoaëc sao cheùp. Treân ñaây laø nhöõng vaán ñeà lyù thuyeát veà chieán löôïc caïnh tranh vaø nhöõng nguyeân taéc ñeå xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh toát cho doanh nghiệp noùi chung. Tuy nhieân, ngaân haøng laø moät ngaønh kinh doanh khaù ñaëc thuø, moät ngaønh dòch vuï cao caáp, vì theá khi xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cho ngaân haøng caàn phaûi quan taâm ñeán nhöõng yeáu toá sau. 1.3 Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán chieán löôïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng 1.3.1 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân trong 1.3.1.1 Tieàm löïc taøi chính Tieàm löïc taøi chính laø yeáu toá quan troïng ñaëc bieät trong lónh vöïc ngaân haøng, ñoù laø yeáu toá quyeát ñònh ñeán naêng löïc caïnh tranh. Moät ngaân haøng coù tieàm löïc taøi chính caøng maïnh thì möùc ñoä ruûi ro, veà phía khaùch haøng vaø veà phía baûn thaân ngaân haøng, seõ caøng giaûm. Tieàm löïc taøi chính theå hieän qua caùc chæ tieâu: Footer Page 13 of 166. Header Page 14 of 166. - 14 - Quy moâ voán vaø möùc ñoä an toaøn voán: theå hieän qua caùc chæ tieâu cuï theå nhö: quy moâ voán chuû sôû höõu, heä soá an toaøn voán (CAR – Capital Adequacy Ratio)( 1 ). Tieàm löïc veà voán chuû sôû höõu phaûn aùnh söùc maïnh taøi chính cuûa moät ngaân haøng vaø khaû naêng choáng ñôõ ruûi ro cuûa ngaân haøng ñoù. Ngoaøi ra, khaû naêng cô caáu laïi voán, khaû naêng huy ñoäng theâm voán cuõng phaûn aùnh tieàm löïc veà voán cuûa ngaân haøng. - Chaát löôïng taøi saûn coù: phaûn aùnh “söùc khoeû” cuûa moät ngaân haøng. Chaát löôïng taøi saûn coù ñöôïc theå hieän thoâng qua caùc chæ tieâu nhö: tyû leä nôï xaáu treân toång taøi saûn coù, möùc ñoä laäp döï phoøng vaø khaû naêng thu hoài caùc khoaûn nôï xaáu, möùc ñoä taäp trung vaø ña daïng hoaù cuûa danh muïc tín duïng, ruûi ro tín duïng tieàm aån,… - Khaû naêng sinh lôøi: laø chæ tieâu phaûn aùnh keát quaû hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng, ñoàng thôøi cuõng phaûn aùnh moät phaàn keát quaû caïnh tranh cuûa ngaân haøng. Chæ tieâu möùc sinh lôïi coù theå ñöôïc phaân tích thoâng qua nhöõng chæ tieâu cuï theå nhö: giaù trò tuyeät ñoái cuûa lôïi nhuaän sau thueá; toác ñoä taêng tröôûng lôïi nhuaän; cô caáu cuûa lôïi nhuaän; tyû soá ROE; tyû soá ROA; caùc chæ tieâu veà möùc sinh lôïi trong moái töông quan vôùi chi phí… - Khaû naêng thanh khoaûn: ñöôïc theå hieän thoâng qua caùc chæ tieâu nhö khaû naêng thanh toaùn töùc thôøi, khaû naêng thanh toaùn nhanh, ñaùnh giaù caùc ñònh tính veà naêng löïc quaûn lyù thanh khoaûn cuûa caùc ngaân haøng, ñaëc bieät laø khaû naêng quaûn lyù ruûi ro thanh khoaûn cuûa caùc NHTM. 1.3.1.2 Coâng ngheä Trong lónh vöïc ngaân haøng, coâng ngheä ñang ngaøy caøng ñoùng vai troø nhö laø moät trong nhöõng nguoàn löïc taïo ra lôïi theá caïnh tranh quan troïng cuûa moãi ngaân haøng. Coâng ngheä ngaân haøng khoâng chæ bao goàm nhöõng coâng ngheä mang tính taùc nghieäp nhö heä thoáng thanh toaùn ñieän töû, heä thoáng ngaân haøng baùn leû, maùy ruùt tieàn (1) Heä soá an toaøn voán CAR, theo Uyû ban giaùm saùt ngaân haøng Basel, ñöôïc tính baèng voán chuû sôû höõu/taøi saûn coù ruûi ro (%). Trong ñoù, voán chuû sôû höõu bao goàm voán ñieàu leä vaø caùc quyõ. Taøi saûn coù ruûi ro bao goàm taøi saûn noäi baûng vaø ngoaïi baûng ñöôïc ñieàu chænh theo heä soá ruûi ro töông öùng. Coù 2 loaïi heä soá CAR laø CAR 1 vaø CAR2. Heä soá CAR1 laø heä soá trong ñoù voán chuû sôû höõu chæ bao goàm voán ñieàu leä vaø caùc nguoàn quyõ boå sung voán ñieàu leä (goïi laø voán cô sôû). Heä soá CAR 2 laø heä soá trong ñoù voán chuû sôû höõu bao goàm caû voán cô sôû vaø caùc nguoàn voán boå sung nhö caùc nguoàn quyõ döï phoøng, caùc coâng cuï nôï löôõng tính… Xem chi tieát caùch phaân loaïi voán vaø taøi saûn coù ruûi ro theo International Convergence of Capital Measurement and Capital Standards, 7-1988 (Basel 1), website www.bis.org Footer Page 14 of 166. Header Page 15 of 166. - 15 - töï ñoäng ATM… maø coøn bao goàm heä thoáng thoâng tin quaûn lyù, heä thoáng baùo caùo ruûi ro… trong noäi boä ngaân haøng. Khaû naêng naâng caáp vaø ñoåi môùi coâng ngheä cuûa caùc ngaân haøng cuõng laø chæ tieâu phaûn aùnh naêng löïc coâng ngheä cuûa moät moät ngaân haøng. Vì theá, naêng löïc coâng ngheä khoâng chæ theå hieän ôû soá löôïng, chaát löôïng coâng ngheä hieän taïi maø coøn bao goàm caû khaû naêng môû (nghóa laø khaû naêng ñoåi môùi) cuûa caùc coâng ngheä hieän taïi veà maët kyõ thuaät cuõng nhö kinh teá. 1.3.1.3 Nguoàn nhaân löïc Nguoàn nhaân löïc laø nguoàn löïc khoâng theå thieáu cuûa baát kyø doanh nghieäp cuõng nhö ngaân haøng naøo. Lôïi theá caïnh tranh veà nguoàn nhaân löïc cuûa moät doanh nghiệp noùi chung theå hieän ôû nhöõng yeáu toá nhö: trình ñoä ñaøo taïo, trình ñoä thaønh thaïo nghieäp vuï, ñoäng cô phaán ñaáu, möùc ñoä cam keát gaén boù vôùi doanh nghiệp. Nhaân söï cuûa moät ngaân haøng laø yeáu toá mang tính keát noái caùc nguoàn löïc cuûa ngaân haøng, ñoàng thôøi cuõng laø caùi goác cuûa moïi caûi tieán hay ñoåi môùi. So vôùi caùc ngaønh khaùc, caùc phaåm chaát quan troïng ñoái vôùi moät nhaân vieân ngaân haøng laø: “söï trung thöïc, ñoä tin caäy, tính caån thaän vaø tinh thaàn saün saøng tieáp thu tö töôûng môùi trong quaù trình ñaùp öùng caùc nhu caàu veà dòch vuï cuûa khaùch haøng”( 1 ) Ngaân haøng laø moät ngaønh ñoøi hoûi ngöôøi lao ñoäng phaûi coù kinh nghieäm vaø trình ñoä cao ñöôïc tích luyõ theo thôøi gian. Moät ngaân haøng coù toác ñoä luaân chuyeån nhaân vieân cao seõ khoâng phaûi laø moät ngaân haøng coù lôïi theá veà nguoàn nhaân löïc. Quaù trình tuyeån duïng vaø ñaøo taïo moät chuyeân vieân ngaân haøng thöôøng raát toán keùm caû veà thôøi gian vaø coâng söùc. Hieäu quaû cuûa caùc chính saùch nhaân söï, ñaëc bieät laø chính saùch tuyeån duïng, cô cheá thuø lao laø moät chæ tieâu quan troïng ñeå ñaùnh giaù khaû naêng duy trì moät ñoäi nguõ nhaân söï chaát löôïng cao cuûa moät ngaân haøng. 1.3.1.4 Naêng löïc quaûn lyù vaø cô caáu toå chöùc Naêng löïc quaûn lyù phaûn aùnh naêng löïc ñieàu haønh cuûa hoäi ñoàng quaûn trò, ban giaùm ñoác ngaân haøng. Naêng löïc quaûn lyù theå hieän ôû möùc ñoä chi phoái vaø khaû naêng (1) Peter Rose, Quaûn trò Ngaân haøng thöông maïi, baûn dòch cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Quoác daân, NXB Taøi chính, 2001, tr 21. Footer Page 15 of 166. Header Page 16 of 166. - 16 - giaùm saùt cuûa hoäi ñoàng quaûn trò ñoái vôùi ban giaùm ñoác; muïc tieâu, ñoäng cô, möùc ñoä cam keát cuûa ban giaùm ñoác, hoäi ñoàng quaûn trò ñoái vôùi vieäc duy trì vaø naâng cao lôïi theá caïnh tranh cuûa ngaân haøng; chính saùch tieàn löông vaø thu nhaäp ñoái vôùi Ban giaùm ñoác; soá löôïng, chaát löôïng vaø hieäu löïc thöïc hieän cuûa caùc chieán löôïc, chính saùch vaø quy trình kinh doanh cuõng nhö quy trình quaûn lyù ruûi ro, kieåm toaùn kieåm soaùt noäi boä. Naêng löïc quaûn lyù seõ quyeát ñònh hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc cuûa ngaân haøng. Naêng löïc quaûn lyù cuûa hoäi ñoàng quaûn trò cuõng nhö ban giaùm ñoác cuõng bò chi phoái bôûi cô caáu toå chöùc cuûa ngaân haøng. Cô caáu toå chöùc phaûn aùnh cô cheá phaân boå caùc nguoàn löïc cuûa moät ngaân haøng coù phuø hôïp vôùi quy moâ, trình ñoä quaûn lyù cuûa ngaân haøng; phuø hôïp vôùi ñaëc tröng caïnh tranh cuûa ngaønh vaø yeâu caàu cuûa thò tröôøng hay khoâng. Cô caáu toå chöùc cuûa moät ngaân haøng theå hieän ôû söï phaân chia caùc phoøng ban chöùc naêng, caùc boä phaän taùc nghieäp, caùc ñôn vò tröïc thuoäc… Hieäu quaû cuûa cô cheá quaûn lyù phaûn aùnh ôû soá löôïng caùc phoøng ban, söï phaân coâng, phaân caáp giöõa caùc phoøng ban, möùc ñoä phoái hôïp giöõa caùc phoøng ban, caùc ñôn vò trong vieäc trieån khai chieán löôïc kinh doanh, caùc hoaït ñoäng nghieäp vuï haøng ngaøy, khaû naêng thích nghi vaø thay ñoåi cuûa cô caáu tröôùc nhöõng bieán ñoäng cuûa ngaønh hay nhöõng bieán ñoäng trong moâi tröôøng vó moâ. 1.3.1.5 Heä thoáng keânh phaân phoái & möùc ñoä ña daïng hoaù caùc dòch vuï ngaân haøng Heä thoáng keânh phaân phoái theå hieän ôû soá löôïng caùc chi nhaùnh, caùc ñôn vò tröïc thuoäc khaùc vaø söï phaân boá caùc chi nhaùnh treân laõnh thoå. Caùc coâng ngheä ngaân haøng hieän ñaïi ñang laøm ruùt ngaén khoaûng caùch veà khoâng gian vaø laøm giaûm taùc ñoäng cuûa moät maïng löôùi chi nhaùnh roäng khaép ñoái vôùi lôïi theá caïnh tranh cuûa ngaân haøng. Tuy nhieân, vai troø cuûa moät maïng löôùi chi nhaùnh roäng lôùn vaãn raát coù yù nghóa khi maø caùc dòch vuï truyeàn thoáng cuûa ngaân haøng vaãn coøn phaùt trieån. Ñi keøm vôùi moät maïng löôùi chi nhaùnh roäng phaûi laø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa maïng löôùi, theå Footer Page 16 of 166. Header Page 17 of 166. - 17 - hieän thoâng qua tính hôïp lyù trong phaân boá chi nhaùnh ôû caùc vuøng, mieàn cuõng nhö vaán ñeà quaûn lyù, giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa caùc chi nhaùnh. Möùc ñoä ña daïng hoaù caùc dòch vuï cung caáp cuõng laø moät yeáu toá taïo neân lôïi theá caïnh tranh cuûa moät ngaân haøng. Moät ngaân haøng coù nhieàu loaïi hình dòch vuï cung caáp phuø hôïp vôùi nhu caàu thò tröôøng seõ laø moät ngaân haøng coù lôïi theá caïnh tranh. Söï ña daïng hoaù caùc dòch vuï moät maët taïo cho ngaân haøng phaùt trieån oån ñònh hôn, maët khaùc cho pheùp ngaân haøng phaùt huy lôïi theá nhôø quy moâ. Taát nhieân, söï ña daïng hoaù caùc dòch vuï caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän trong söï töông quan so vôùi caùc nguoàn löïc hieän coù cuûa ngaân haøng. Neáu khoâng, vieäc trieån khai quaù nhieàu dòch vuï coù theå khieán ngaân haøng kinh doanh khoâng hieäu quaû do daøn traûi quaù möùc caùc nguoàn löïc. 1.3.2 Caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng beân ngoaøi 1.3.2.1 Moâi tröôøng vó moâ Vieäc phaân tích moâi tröôøng vó moâ giuùp caùc nhaø quaûn trò ngaân haøng traû lôøi cho caâu hoûi: Ngaân haøng ñang tröïc dieän vôùi nhöõng gì? Caùc yeáu toá kinh teá Caùc yeáu toá kinh teá coù aûnh höôûng coù aûnh höôûng tröïc tieáp vaø maïnh meõ ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng. Caùc yeáu toá kinh teá chuû yeáu aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng laø: giai ñoaïn cuûa chu kyø kinh teá, tyû leä taêng tröôûng GDP, tyû leä thu nhaäp thöïc teá bình quaân ñaàu ngöôøi, voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, laõi suaát, tyû leä laïm phaùt, chính saùch tieàn teä, möùc ñoä thaát nghieäp, caùn caân thanh toaùn, … Yeáu toá luaät phaùp, chính phuû vaø chính trò Luaät phaùp, Chính phuû vaø chính trò laø moät yeáu toá mang tính chaát xuùc taùc raát quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa baát kyø ngaønh naøo ôû moät nöôùc. Ñoái vôùi lónh vöïc ngaân haøng, luaät phaùp, chính phuû vaø chính trò laïi caøng ñoùng moät vai troø quan troïng. Footer Page 17 of 166. Header Page 18 of 166. - 18 - Chính trò, Chính phuû vaø luaät phaùp taùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån cuûa caùc ngaân haøng thoâng qua: caùc ñieàu leä hoaëc söï baùc boû caùc quy ñònh cuûa chính phuû, söï oån ñònh cuûa chính quyeàn, nhöõng khuyeán khích hoaëc kích thích ñaëc bieät, möùc trôï caáp cuûa chính phuû, luaät choáng ñoäc quyeàn, söï thay ñoåi trong chính saùch tieàn teä, thueá khoaù cuûa chính phuû, caùc cam keát ña phöông,… Nhöõng yeáu toá vaên hoaù, xaõ hoäi, ñòa lyù vaø nhaân khaåu Lôïi theá caïnh tranh, ñaëc bieät laø lôïi theá caïnh tranh quoác teá cuûa moät ngaønh coù theå chòu taùc ñoäng raát nhieàu bôûi moät soá yeáu toá veà vaên hoaù, xaõ hoäi, ñòa lyù vaø nhaân khaåu. Nhöõng ñaëc ñieåm ñoù coù taùc ñoäng ñeán nhieàu maët cuûa moät ngaønh vaø trong lónh vöïc ngaân haøng caùc ñaëc ñieåm ñoù taùc ñoäng nhieàu nhaát ñeán yeáu toá con ngöôøi thoâng qua vieäc taùc ñoäng ñeán nhu caàu vaø nguoàn nhaân löïc. Coù theå keå ñeán nhöõng ñaëc ñieåm vaên hoaù, xaõ hoäi, ñòa lyù, nhaân khaåu aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng nhö: loøng tin cuûa daân chuùng ñoái vôùi ngaân haøng; thoùi quen tieâu duøng vaø tieát kieäm cuûa ngöôøi daân; trình ñoä daân trí vaø khaû naêng hieåu bieát veà caùc dòch vuï cuûa ngaân haøng, thaùi ñoä ñoái vôùi ngheà nghieäp, söï bieán ñoäng cuûa daân soá theo giôùi tính, tuoåi, thaønh phoá, vuøng,… Yeáu toá coâng ngheä vaø kyõ thuaät Yeáu toá coâng ngheä vaø kyõ thuaät laø thaønh phaàn ngaøy caøng quan troïng nhaát trong lónh vöïc ngaân haøng. Caùc yeáu toá kyõ thuaät coâng ngheä coù theå ñöôïc phaûn aùnh thoâng qua caùc chæ tieâu nhö: soá löôïng vaø trình ñoä nhaân löïc veà nghieân cöùu vaø phaùt trieån; vieäc baûo veä vaø thöïc thi quyeàn sôû höõu trí tueä; nhöõng saûn phaåm môùi ra ñôøi; söï chuyeån giao kyõ thuaät môùi; dung löôïng vaø tính oån ñònh cuûa ñöôøng truyeàn quoác gia; caùc quy ñònh phaùp lyù lieân quan ñeán baûo maät vaø caùc giao dòch ñieän töû; caùc chi phí söû duïng coâng ngheä; …. 1.3.2.2 Moâi tröôøng vi moâ Moâi tröôøng vi moâ bao goàm caùc yeáu toá trong ngaønh vaø caùc yeáu toá ngoaïi caûnh ñoái vôùi doanh nghiệp, quyeát ñònh tính chaát vaø möùc ñoä caïnh tranh trong Footer Page 18 of 166. Header Page 19 of 166. - 19 - ngaønh. Michael Porter ñaõ ñuùc keát naêm yeáu toá cô baûn laø: ñoái thuû caïnh tranh, ngöôøi mua (ngöôøi söû duïng caùc saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng), ngöôøi cung caáp (cuõng laø khaùch haøng nhöng vôùi vai troø laø ngöôøi göûi tieàn), caùc ñoái thuû môùi tieàm aån, vaø saûn phaåm thay theá. Taát caû naêm yeáu toá naøy seõ quyeát ñònh möùc ñoä caêng thaúng cuûa caïnh tranh vaø khaû naêng kieám lôïi nhuaän tieàm naêng cuûa ngaønh. Yeáu toá naøo coù söùc taùc ñoäng maïnh nhaát seõ naém quyeàn kieåm soaùt vaø ñoùng vai troø then choát trong vieäc xaây döïng, hình thaønh chieán löôïc caïnh tranh. Nhöõng doanh nghieäp coù khaû naêng gia nhaäp thò tröôøng Moái ñe doaï töø nhöõng doanh nghieäp môùi gia nhaäp Söùc maïnh maëc caû nhaø cung öùng Nhaø cung öùng Nhöõng doanh nghieäp cuøng moät ngaønh ngheà caïnh tranh vôùi nhau Caïnh tranh, ñoái ñaàu giöõa caùc doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng Söùc maïnh maëc caû cuûa ngöôøi mua Ngöôøi mua Moái ñe doaï cuûa saûn phaåm hoaëc dòch vuï thay theá Saûn phaåm hoaëc dòch vuï thay theá Hình 1.1 Nhöõng yeáu toá taùc ñoäng ñeán tình hình caïnh tranh trong moät ngaønh ngheà Nguoàn: Chieán löôïc caïnh tranh theo lyù thuyeát Michael E.Porter, NXB Toång hôïp TP HCM, trang 19. Ngaân haøng khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc nhöõng yeáu toá, nhöõng löïc löôïng, nhöõng theå cheá … töø beân ngoaøi taùc ñoäng ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình maø caàn coù moät chieán löôïc caïnh tranh ñeå taän duïng nhöõng cô hoäi, haïn cheá nhöõng nguy cô phaùt sinh töø moâi tröôøng. Trong boái caûnh ñoù, kinh nghieäm töø nhöõng ngöôøi ñi Footer Page 19 of 166. Header Page 20 of 166. - 20 - tröôùc seõ laø nhöõng baøi hoïc thöïc teá sinh ñoäng ñeå ngaân haøng xaây döïng vaø löïa choïn moät chieán löôïc caïnh tranh phuø hôïp. 1.4 Kinh nghieäm xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác Kinh nghieäm xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa heä thoáng NHTM Trung Quoác, noùi chung, vaø boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác, noùi rieâng, coù yù nghóa ñoái vôùi ngaønh ngaân haøng Việt Nam, ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc NHTMQD Việt Nam. Trong lòch söû hình thaønh, boán NHTMQD lôùn nhaát Việt Nam (VCB, BIDV, ICB, Agribank) ñaõ töøng coù chöùc naêng nhö boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác laø: Ngaân haøng Trung Quoác (Bank of China), Ngaân haøng Kieán thieát Trung Quoác (CCB), Ngaân haøng Coâng thöông Trung Quoác (ICBC), vaø Ngaân haøng Noâng nghieäp Trung Quoác. Moâi tröôøng kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi giöõa hai nöôùc coù nhöõng ñieåm khaù töông ñoàng, vaø nhöõng vaán ñeà lôùn maø caùc ngaân haøng Trung Quoác ñaõ vaø ñang gaëp phaûi cuõng laø nhöõng vaán ñeà maø caùc ngaân haøng Việt Nam ñang phaûi traûi nghieäm. Chính vì vaäy, nhöõng thaønh coâng hay thaát baïi trong vieäc xaây döïng chieán löôïc cuaû boán ngaân haøng naøy seõ laø baøi hoïc sinh ñoäng vaø thieát thöïc cho vieäc xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa caùc NHTMQD Việt Nam. 1.4.1 Caùc giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh cuûa boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác Theo caùc cam keát, baét ñaàu töø thaùng 12/2006, Trung Quoác seõ phaûi môû cöûa hoaøn toaøn khu vöïc taøi chính ngaân haøng. Khi baét ñaàu chieán löôïc xoác daäy heä thoáng ngaân haøng, nôï khoâng sinh lôïi laø vaán ñeà nan giaûi nhaát cuûa caùc NHTMQD Trung Quoác. Boán NHTMQD lôùn nhaát Trung Quoác naém giöõ khoaûng 56% toång taøi saûn cuûa toaøn heä thoáng. Toång soá nôï khoù ñoøi cuûa boán ngaân haøng naøy vaøo thôøi ñieåm thaùng 9/2002 laø 2.000 tyû nhaân daân teä (khoaûng 242 tyû USD), chieám 22% toång dö nôï vay cuûa caùc NHTM nöôùc naøy. Tyû leä nôï khoâng sinh lôïi trung bình cuûa boán Footer Page 20 of 166.