Tài liệu Xây dựng biểu sinh khối và biểu dự trữ cacbon cho rừng tràm (Melaleuca cajuputi) từ 2- 10 tuổi khu vực Thạnh Hóa tỉnh Long An

L I CAM OAN Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a tôi. Các s li u và k t qu nêu trong lu n v n là trung th c và ch a t ng c ai công b trong b t c công trình nào khác. Ng i cam oan Lê Anh Tu n L I NÓI hoàn thành ch nguyên r ng và Môi tr th c ã U ng trình ào t o cao h c chuyên ngành Qu n lý Tài ng t i tr ng i h c Lâm nghi p, nh m v n d ng ki n c h c vào th c ti n nghiên c u khoa h c, i h c Lâm nghi p, khoa ào t o Sau i h c, tôi th c hi n Xây d ng bi u sinh kh i và bi u d cajuputi) t 2-10 tu i c s nh t trí c a tr tr ng tài: các bon cho r ng tràm (Melaleuca khu v c Th nh Hóa t nh Long An Tôi xin chân thành g i l i c m n i h c Lâm nghi p ã t n tình giúp n các th y cô giáo trong và ngoài tr h ng ng d n tôi trong trong quá trình h c t p và th c t p làm lu n v n t t nghi p. Tôi xin b y t lòng bi t n sâu s c n Thêm tr ng t n tình h n th y giáo Phó Giáo s - Ti n s Nguy n i h c Nông lâm TPHCM là ng i nhóm nhen ý t ng lu n v n và ng d n tôi trong su t th i gian th c hi n tài này. Tôi xin chân thành c m n Ban qu n lý r ng Th nh Hóa, h t ki m lâm huy n Th nh Hóa, UBND xã Th nh Hóa, các c quan ban ngành trong t nh Long An ã gúp và cung c p s li u t o u ki n thu n l i cho chúng tôi hoàn thành tài t t nghi p này. M c dù b n thân ã có nhi u c g ng, song do th i gian có h n, n ng l c b n thân c ng nh các thông tin v it ng nghiên c u còn nhi u h n ch , nên lu n n không tránh kh i nh ng thi u sót nh t nh. Tôi r t mong nh n ki n óng góp quý báu c a các th y cô giáo và các b n Tôi xin chân thành c m n ! ng nghi p. c nh ng ý DANH M C NH NG T WWF WMO UNEP C CO 2 M N : CMI : CER : A IPCC UNFCCC CDM ET JI JIFPRO NIRI P P i Ct Cc CL Cr Cv SK i SKk Dcv TSKt, SKTt, SKCt và SKLt TSKk, SKTk, SKCk và SKLk H(m) ZB(t) B(t) PB(t) ZB(k) B(k) N/ha D cv, cm Att VI T T T T ch c ng v t hoang dã Khí t ng Th gi i Ch ng trình Môi tr ng Liên h p qu c Carbon – cacbon Carbon dioxide – các bon níc Tr l ng r ng Number – S cây Th tr ng cacbon Ch ng ch gi m phát th i tu i r ng (n m) y ban liên chính ph v bi n i khí h u Công c khung c a Liên h p Qu c v bi n i khí h u ch Phát tri n s ch ch Mua bán phát th i ch ng th c hi n Trung tâm H p tác Qu c t và xúc ti n Lâm nghi p Nh t B n Vi n nghiên c u Nissho Iwai - Nh t B n Sinh kh i Sinh kh i t i ng các bon h p th có trong thân cây ng các bon h p th có trong cành cây ng các bon h p th có trong lá cây ng các bon h p th có trong r cây ng các bon h p th có trong v cây Sinh kh i t i Sinh kh i khô c p ng kính thân cây c v B ph n sinh kh i t i B ph n sinh kh i khô Chi u cao thân cây ng t ng tr ng th ng xuyên hàng n m c a t ng sinh kh i i ng t ng tr ng trung bình n m c a t ng sinh kh i t i Su t t ng tr ng t ng sinh kh i t i ng t ng tr ng th ng xuyên hàng n m c a t ng sinh kh i khô ng t ng tr ng trung bình n m c a t ng sinh kh i khô M t bình quân ng kính bình quân c v Tu i thành th c ZB’(t) ng t ng tr ng th ng xuyên hàng n m c a sinh kh i thân i B’(t) PB’(t) ng t ng tr ng trung bình n m c a sinh kh i thân t Su t t ng tr ng sinh kh i thân t i i M CL C Trang 1. TV N ................................................................................................ 1 Ch ng 1: T NG QUAN V V N NGHIÊN C U 1.1. Trên th gi i ................................................................................................ 3 1.2. Vi t Nam ................................................................................................. 6 1.3. Th o lu n chung ........................................................................................... 12 Ch ng 2: M C TIÊU, IT NG, N I DUNG, GI I H N, PH NG PHÁP NGHIÊN C U 2.1. M c tiêu nghiên c u .................................................................................... 14 2.2. it ng nghiên c u .................................................................................. 14 2.3. N i dung nghiên c u .................................................................................... 14 2.4. Gi i h n nghiên c u .................................................................................... 15 2.4. Ph Ch ng pháp nghiên c u ............................................................................. 15 ng 3: I U KI N T NHIÊN KHU V C NGHIÊN C U 3.1. i u ki n t nhiên ........................................................................................ 23 3.2. Tài nguyên thiên nhiên ................................................................................. 24 3.3. Nh n xét chung............................................................................................. 26 Ch ng 4 : K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N 4.1. c m chung c a r ng tràm cajuputi....................................................... 29 4.2. Xây d ng mô hình sinh kh i t i c a cây tràm cajuputi ............................... 29 4.3. Xây d ng mô hình sinh kh i khô c a cây tràm cajuputi................................ 46 4.4. L p bi u sinh kh i và d tr các bon c a r ng tràm...................................... 63 4.5. c m sinh kh i và d tr các bon c r ng tràm ...................................... 75 TH O LU N V K T QU NGHIÊN C U .................................................... 87 4.6. M t s xu t ............................................................................................. 89 K T LU N VÀ KI N NGH 1. K t lu n .......................................................................................................... 93 2. Ki n Ngh ....................................................................................................... 93 TÀI LI U THAM KH O CHÍNH ..................................................................... 95 PH N PH Ph l c 1a. S li u t ng sinh kh i t kh i cành t L C i (TSKt), sinh kh i thân t i (SKCt) và sinh kh i lá t i (SKTt), sinh i (SKLt) Ph l c 1b. S li u t ng sinh kh i khô (TSKk), sinh kh i thân khô (SKTk), sinh kh i cành khô (SKCk) và sinh kh i lá khô (SKLk) Ph l c 1c. S li u sinh kh i c a nh ng cây dùng ki m tra kh n ng ng d ng nh ng mô hình sinh kh i sinh kh i Ph l c 2. Ch n mô hình phù h p nh t mô t t ng sinh kh i t i c a cây tràm Ph l c 3. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i thân t i c a cây tràm Ph l c 4. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i cành t i c a cây tràm Ph l c 5. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i lá t i c a cây tràm Ph l c 6. Mô hình t ng sinh kh i t i c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 7. Mô hình sinh kh i thân t i c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 8. Mô hình sinh kh i cành t i c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 9. Mô hình sinh kh i lá t i c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 10. Ch n mô hình phù h p nh t mô t t ng sinh kh i khô c a cây tràm Ph l c 11. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i thân khô c a cây tràm Ph l c 12. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i cành khô c a cây tràm Ph l c 13. Ch n mô hình phù h p nh t mô t sinh kh i lá khô c a cây tràm Ph l c 14. Mô hình t ng sinh kh i khô c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 15. Mô hình sinh kh i thân khô c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 16. Mô hình sinh kh i cành khô c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 17. Mô hình sinh kh i lá khô c a cây tràm theo c p Dcv và H Ph l c 18. Ki m tra kh n ng ng d ng c a bi u sinh kh i Ph l c 20. Mô hình m t c a r ng tràm: NA = N0*exp(-b*A) Ph l c 21. Mô hình mô t quan h D-A c a r ng tràm: D = m*exp(-b/A^c) Ph l c 22. Mô hình t ng sinh kh i t i theo hàm Gompertz Ph l c 23. Mô hình sinh kh i thân t i theo hàm Gompertz Ph l c 24. Mô hình sinh kh i cành t i theo hàm Gompertz Ph l c 25. Mô hình sinh kh i lá t i theo hàm Gompertz Ph l c 26. Mô hình t ng sinh kh i khô theo hàm Gompertz Ph l c 27. Mô hình sinh kh i thân khô theo hàm Gompertz Ph l c 28. Mô hình sinh kh i cành khô theo hàm Gompertz Ph l c 29. Mô hình sinh kh i lá khô theo hàm Gompertz Ph l c 30. Sinh tr ng và t ng tr ng sinh kh i (t i và khô) c a r ng tràm 1 TV N R ng Tràm (Melaleuca cajuputi Powell) ng b ng sông C u Long nói chung, khu v c Th nh Hóa - t nh Long An nói riêng là ngu n tài nguyên qúy giá không ch v g và nh ng lâm ngh a l n v môi tr c s n khác (m t ong, cá, rùa, r n…), mà còn có ý ng và qu c phòng. Ngày nay vi c s d ng h p lý tài nguyên r ng òi h i ph i s d ng y sinh kh i c a cây r ng. Vi c m r ng quy mô s d ng g c ng òi h i ph i hoàn thi n ph nay ng pháp xác nh sinh kh i c a các b ph n cây r ng. Tuy v y cho n Vi t Nam v n ch a có nhi u nghiên c u v sinh kh i c a r ng Tràm (thân cây, cành, lá, hoa, qu và h r ). Theo N. P. Anuchin (1978)[D n theo 27], ph ng pháp nghiên c u sinh kh i cây r ng v n còn là m t trong nh ng nhi m v m i c a lâm nghi p. Nhi u nhà lâm h c c ng nh n m nh c n ph i xây d ng bi u sinh kh i (t và toàn b qu n th tùy theo tu i và l p Ngày nay môi tr a [4, 11, 16, 22, 26, 39, 40]. ng toàn c u ang có nh ng bi n x u. Sinh quy n ang b thoái hoá và môi tr tr i và khô) c a cây cá th i theo chi u h ng ng sinh thái b kh ng ho ng. Môi ng s ng ang b ô nhi m. Tài nguyên sinh v t và tài nguyên r ng b c n ki t. Tài nguyên t ang b suy gi m. Tài nguyên n Khí h u ang thay i và gây ra nhi u h u q a x u. Nh ng bi n c a các quá trình t nhiên ho c do ho t môi tr c ng t b suy gi m và ô nhi m. ng c a con ng i này là k t qu i. Vì th , v n b ov ng ang là m i quan tâm to l n c a toàn th gi i. b o v môi tr ng s ng, c ng ng th gi i ã cam k t cùng nhau s d ng ti t ki m các ngu n tài nguyên, gi m s can thi p c a con ng sinh thái t nhiên, i vào các h ng th i gia t ng s ph c h i và phát tri n nh ng ngu n tài nguyên m i. làm gi m ô nhi m không khí, công s t cháy nhiên li u hóa th ch (d u m và khí ng th gi i ang kêu g i c t gi m t…), ng th i t ng c ng b o 2 v và phát tri n r ng. Vì r ng có kh n ng làm cân b ng m t s ch t khí trong không khí nh CO2 và O2; do ó vi c b o v và phát tri n r ng là bi n pháp h u hi u nh t b o v và ch ng ô nhi m không khí. M t khác, ho t ng kinh doanh r ng ngày nay c ng ang h giá tr sinh thái c a r ng. Tuy nhiên, v n s có nh ng hi u bi t t t v kh n ng c này ch có th ng vào tính c gi i quy t trên c nh CO2 và gi i phóng O2 c a r ng trong quá trình quang h p và hô h p. Hi n nay nh ng nghiên c u v r ng Tràm Long An ch t p trung vào vi c th ng kê tài nguyên r ng và ánh giá k t qu tr ng r ng. Nh ng nghiên c u v sinh kh i và kh n ng h p th và c nh CO2 c a r ng Tràm h u nh ch a c quan tâm. Xu t phát t ó, tài Xây d ng bi u sinh kh i và bi u d tr các bon c a r ng Tràm (Melaleuca cajuputi Powell) c Th nh Hóa t nh Long An t ra. Ý ngh a c a tài (1) V lý lu n, và kh n ng c tài cung c p c s d li u nh CO2 c a r ng Tràm vi c xác ánh giá s tích l y sinh kh i nh ng c p tu i khác nhau. (2) V th c ti n, nh ng k t qu nghiên c u c a Tràm. ã tài là c n c khoa h c cho nh sinh kh i r ng Tràm và tính toán kh n ng d tr các bon c a r ng 3 Ch ng 1 T NG QUAN V V N NGHIÊN C U 1.1. Trên th gi i 1.1.1. Nghiên c u v sinh kh i Sinh kh i (Biomass – W) và n ng su t r ng là t ng l ng ch t h u c c a th c v t tích l y trong h sinh thái, là toàn b ngu n v t ch t và c s n ng l v n hành trong h sinh thái, nó ph n ánh ch tiêu quan tr ng c a môi tr ng ng sinh thái r ng (Feng, 1999). Khi nghiên c u v nh h y un i ta d vào t ng tr y u ng i ta d a vào t ng tr ng c a cây r ng ng sinh kh i bình quân n phát th i khí nhà kính ch ng sinh kh i bình quân h ng n m. Ph nh có ý ngh a r t quan tr ng vì nó liên quan c u, ây c ng là v n n phát th i khí nhà kính ch n ng pháp xác chính xác c a k t qu nghiên nhi u tác gi quan tâm. Tùy t ng tác gi v i nhau mà s d ng các ph ng pháp xác u ki n khác nh sinh kh i khác nhau, trong ó có th k n m t s tác gi chính sau: - Riley, G.A (1994); Steemann Nielsen, E (1954); Fleming, R.H (1975) ã t ng k t quá trình nghiên c u và phát tri n sinh kh i r ng trong các công trình nghiên c u và phát tri n sinh kh i c a mình. - P.S.Roy, K.G.Saxena và D.S.Kamat ( n , 1956) trong công trình: “ ánh giá sinh kh i thông qua vi n thám” ã nêu t ng quát v n s n ph m sinh kh i và vi c ánh giá sinh kh i b ng nh v tinh. - M t s tác gi nh Trasnean (1926); Huber ( c, 1952); Monteith (Anh, 1960-1962); Lemon (M , 1960 – 1987); Inone (Nh t, 1965 – 1968),... ã dùng ph ng pháp dioxit cacbon b ng cách xác nh t c xác c ánh giá ng hóa CO2. - Aruga và Maidi (1963): sinh kh i thông qua hàm l nh sinh kh i. Theo ó sinh kh i a ra ph ng pháp “Chlorophyll” ng Chlorophy trên m t xác n v di n tích m t nh t. ây là 4 m t ch tiêu bi u th kh n ng c a h sinh thái h p thu các tia b c x ho t ng quang t ng h p. 1.1.2. Nghiên c u v kh n ng tích l y các bon Nhà bác h c Pháp Lavoisier (1672 - 1725) là ng i u tiên phát hi n ra các thành ph n c b n c a không khí. Không khí c a khí quy n ch a nhi u lo i khí khác nhau: oxy, nit , dioxit carbon, ôzôn, mêtan, oxit nit , oxit l u hu nh, neon, kripton, radon, hêli,... và m t l hàm l c r t thay i. Tr i qua nhi u th k , ng các ch t khí v n có trong không khí b bi n ng ho c xu t hi n nh ng lo i khí m i do con ng ng h i n i t o ra. u ó ã d n t i s ô nhi m không khí. Hàm ng khí CO2 trong khí quy n hi n ang có xu h ng dioxit carbon c a không khí trái Liên Xô c ng gia t ng. t c a th i k xa x a, các nhà nghiên c u ã l y các m u b ng trong các ch m núi b ng dày 3400m (có niên 160 thiên niên k ) các Grenoble và Berne c a Pháp và Th y S nh t trong các kh i b ng ch a hàm l Các giá tr i sâu khác nhau. K t qu phân tích các m u b ng B c c c nói trên c a các nhà khoa h c Xô Vi t và các m u b ng khoa h c ánh giá hàm o Grinlen c a các nhà u cho th y r ng không khí b ng dioxit các bon là 0,020%, t c 200 ppm. ó th p h n 1/3 so v i m c th i k ti n công nghi p (tr c cu c cách m ng công nghi p cu i th k 18) là 279 - 280 ppm và vào cu i th k 19, t l t ng lên 290 ppm. S gia t ng hàm l ng CO2 trong khí quy n là nguyên nhân chính c a hi n ng nóng lên c a khí h u toàn c u. T i m t ng cho h sinh thái và môi tr th c v t và id s ng c a con ng ng có kh n ng h p th CO2 i. Ngày nay, các o l th c v t ã thu gi 1 tr l t s ng s ng c a con ng ng nào ó nó s gây m t an toàn i và sinh v t. Trong t nhiên th m c th i ra ch y u do ho t ng ng c a các nhà khoa h c ã cho th y th m ng CO2 l n h n m t n a kh i l ng ch t khí ó sinh ra t cháy các nhiên li u hóa th ch trên th gi i. T nguyên li u các bon này hàng n m th m th c v t trên Trái v t. Khám phá này càng kh ng t ã t o ra c 150 t t n v t ch t khô th c nh thêm vai trò c a cây xanh: vi c tr ng nhi u cây 5 xanh làm gi m hàm l hàm l ng CO2 khí quy n hay ng ng ó trong khí quy n. 1.1.3 S hình thành th tr ng CO2 n c vào các b ng ch ng thu th p tr c l i vi c phá r ng ã làm t ng c v s t ng lên c a n ng c t nh ng n m 60 và 70 c a th k CO2 và trên c s nghiên c u c a h n 400 nhà khoa h c trên th gi i n m 1990 t ch c IPCC (Intergovernment Panel on Climate Change) a ra b n báo cáo v s nóng lên toàn c u là có th t và c n ph i hành ng k p th i tr i phó v i hi n t ng này. T i h i ngh th ng nh v môi ng và phát tri n t i Rio de Janeiro n m 1992, 155 qu c gia ã ký k t Công khung c a Liên h p qu c v bi n m 1994 t i nay ã có 189 n hóa b ng ngh khí nhà kính1 bi t ngh i khí h u (UNFCCC). Công c kí k t công c. Công c c có hi u l c c này sau ó c c th nh th Kyoto n m 1997 nh m ràng bu c ngh a v gi m phát th i các n nh th ã c công nghi p phát tri n, Nh t B n tháng 12 n m 1997. c a m t s c ch linh ho t nh m giúp cho bên b ràng bu c b i các cam k t có th tìm gi i pháp gi m khí phát th i ra bên ngoài ph m vi c a qu c gia mình v i chi phí ch p nh n Các c ch này bao g m: C ch a lý c. ng th c hi n (Jiont Implementation - JI); ch buôn bán quy n phát th i (International Emissions Trading - IET); C ch phát tri n s ch (Clean Development Mechanism - CDM). Ngh ch phát tri n s ch - CDM - m ra c h i cho các n ti p nh n u t t các n c phát tri n nh th Kyoto v i c ang phát tri n trong vi c th c hi n các d án l n v tr ng r ng, ph c h i r ng, qu n lý b o v r ng t nhiên, h n ch tình tr ng chuy n ích s d ng nghi p theo h tt t lâm nghi p sang ng nông lâm k t h p,... góp ph n phát tri n theo h Mua bán phát th i c nh ngh a trong Các Bên thu c Ph l c I có th có các units), 1 t nông nghi p, thúc nv l u 17 c a ngh ng ch n v gi m phát th i (ERUs), gi m phát th i im c y s n xu t nông ng b n v ng. nh th Kyoto. nh (Assigned amount c ch ng nh n (CERs), và Các lo i khí nhà kính bao g m: 1. Dioxit carbon (CO2), 2. Metan (CH4), 3. Oxit nit (N2O), 4. Hydrofluo carbon (HFCs), 5. Perfluoro carbon (PFCs), 6. Sunfua hexafluorit (SF6) 6 các n v kh (RMUs) c a các bên khác thu c Ph l c I thông qua mua bán phát th i. Nh v y, trong các d ch v v môi tr ng mà các n c ang phát tri n c ng ó là d ch v v Carbon là m t d ch v giàu ti m n ng. V i CDM, ngành lâm nghi p th c s ã có m t c h i m i - c h i bán d ch v môi tr ng. Khác v i nh ng hàng hoá truy n th ng là bán g , CDM là c h i nh ng ng i làm ngh r ng có th bán tr i, cây xanh ã h p thu m t l ng tr ng c a r ng c a r ng s V i giá th t t h pd n ng l n khí CO2 và ng c x p x 10 t n/ha/n m; con s này t ng m i carbonic tháng 5 n m 2004 bi n em l i t 45 ng i và ch t h u c ng v i 15 t n CO2. ng t 3-5 ôla M /t n CO2, n 75 ôla (t ng ng Vi t Nam) m i n m (Hoàng Xuân Tý, 2004). ng 675.000 ng trình d án c i thi n r ng, ang b o v r ng. H là nh ng ng i khí h u toàn c u, do ó c n có s v a góp ph n nâng cao sinh k cho ng n ây là m t con s i v i b t k ai quan tâm t i l nh v c này. Khái ni m R ng CDM th g n li n v i các ch thay i ta ã tính toán r ng, n u c 15 m3/ha/n m, t ng sinh kh i t m t hecta r ng nh v y có th 1.120.000 c carbon! T quang h p ánh sáng m t ng i s ng cho c dân s ng trong và g n i b o v r ng và ch u nh h ng c a s n bù, chi tr thích h p, có nh v y m i i gi r ng ng th i b o v môi tr ng khí h u. 1.2. Vi t Nam 1.2.1. Nghiên c u v sinh kh i V n nghiên c u kh n ng tích lu các bon Vi t Nam còn r t m i m n u không mu n nói là h u nh ch a có m t công trình nào nghiên c u nào có quy mô l n. Tuy nhiên, trong m t vài n m tr l i ây, các nghiên c u v kh n ng tích lu carbon c a các d ng th m th c v t c ng ã c ti n hành khác nhau. Các nghiên c u này ch y u t p trung vào ánh giá l lu m t s khía c nh ng các bon tích r ng tr ng c a m t s loài cây tr ng r ng ch y u nh các loài Keo, M , Thông,… và nghiên c u l ng các bon tích t trong trong cây b i th m t i tán r ng và ngoài ch tr ng. Các nghiên c u này id nh m m c tiêu xây d ng c s lí lu n cho vi c xác td i tán r ng, các bon có u nh kh n ng h p th các bon, 7 trong ó có ng c s cho các d án tr ng r ng CDM và tính toán giá tr kh ng h p th các bon c a r ng. Tuy m i ch d ng l i lí lu n nh ng nh ng nghiên c u này ã t trong th i gian qua, có nhi u bài vi t c a Liên hi p qu c v bi n ki n xung quanh v n b c u th m dò t o c s c nh ng k t qu c p áng k . n các thông tin v Công i khí h u, Ngh c bi t c khung nh th Kyoto và các nh n xét, ý này nh : - “CDM - C h i m i cho ngành Lâm nghi p” (Cao Lâm Anh, 2005). - Tài li u “Ngh nh th Kyoto, c ch phát tri n s ch và v n h i m i - 4/2005” c a Trung tâm Sinh thái và Môi tr ng r ng. - “C ch phát tri n s ch và c h i th ng m i các bon trong Lâm nghi p” c a Ph m Xuân Hoàn (2005). Trong các tài li u này các tác gi ra ã khái quát toàn b thông tin v hoàn c nh i c ng nh n i dung, m c tiêu c a Công i khí h u, Ngh - m t c h i th nh th Kyoto và c khung c a Liên hi p qu c v bi n c bi t quan tâm n “C ch phát tri n s ch” ng m i l n cho ngành Lâm nghi p. 1.2.2. Kh n ng tích l y carbon T khi c ch phát tri n s ch (CDM) c thông qua và th c s tr thành m t h i cho ngành lâm nghi p thì nh ng nghiên c u v kh n ng h p th các bon t r ng n c ta b t nhi u nghiên c u và u nh n t c s quan tâm c bi t c a các nhà khoa h c. ã có c k t qu v kh n ng h p thu các bon c a r ng n c ta. Nghiên c u kh n ng h p th các bon c a r ng Công trình “Góp ph n nghiên c u sinh kh i và n ng su t qu n xã c ôi (Rhizophora apiculata) Minh H i c a Nguy n Hoàng Trí (1986). Tác gi ã áp d ng ph nghiên c u n ng su t, sinh kh i m t s qu n xã r ng Nghiên c u c a Hoàng V n D sinh tr ng và l p bi u s n l Cà Mau – ng pháp cây m u c ôi ven bi n Minh H i. ng (2000), V Ti n Hinh (1996, 2004) v ng cho các loài keo lá tràm (Acacia auriculiformis), M (Manglietia glauca), Sa m c (Cunninghamia lanceolata), Qu (Cinnamomum cassia), Thông mã v (Pinus massosiana). 8 Nghiên c u c a ào Công Khanh và c ng s (1999) v l p bi u s n l r ng tr ng các loài T ch (Tectona grandis), B ch urophylla), Keo tai t tra s n l ng àn Urophylla (Eucalyptus ng (Acacia mangium), Thông nh a (Pinus merkusii) và ki m ng r ng tr ng các loài c (Rhizophora apiculata) và Tràm (Melaleuca cajuputi ). D a trên các k t qu nghiên c u v bi u th tích hay bi u s n l ng, k t h p i u tra b sung, các ch tiêu nh t tr ng g , t l sinh kh i g kinh t /t ng sinh kh i và m t cl ng m t s tham s nh t l sinh kh i trên m t t có th xác nh c thông qua, nghiên c u h p th cacbon c nhi u s quan tâm h n c a các nhà khoa h c. ng t nh các nghiên c u v sinh kh i, các tác gi th quan h gi a l i c kh n ng h p thu cacbon c a các loài cây nghiên c u. Sau khi c ch phát tri n s ch c a r ng ã nh n t/sinh kh i d ng cacbon h p th v i các nhân t chi u cao vút ng n, m t ng xây d ng m i u tra c b n nh ng kính, , tu i. 1.2.3. H p th CO2 1.2.3.1. Nh ng v n liên quan Các b ng ch ng thu th p th y s t ng lên áng k c a n ng quan tâm c a c ng n h p th CO2 c trong nh ng n m 60 và 70 th k tr c cho các bon (CO2) trong khí quy n ã d y lên s ng khoa h c qu c t mà tr c tiên là các nhà nghiên c u khí h u. Tuy nhiên, c ng ph i m t hàng ch c n m sau, vào n m 1988, Ban Liên chính ph v Bi n (WMO) và Ch i khí h u m i ng trình Môi tr ra báo cáo ánh giá l n c thành l p b i T ch c Khí t ng Th gi i ng Liên h p qu c (UNEP). T ch c này ã a u tiên vào n m 1990 trên c s nghiên c u và ý ki n c a 400 nhà khoa h c trên th gi i. B n báo cáo ã k t lu n, hi n t c u là có th t và c n ph i có nh ng hành ng k p th i ng nóng lên toàn i phó v i hi n t ng này (UNFCCC, 2005b; Phan Minh Sang, L u C nh Trung, 2006 trích d n) Ralf Keeling thu c C quan nghiên c u id ng và khí quy n Hoa K kh ng nh "s 9 bi n i không n n i là bi k ch nh ng i ta nói" nh ng nh n m nh "ch a bao gi trong l ch s l i có vi c tích lu trung bình khí CO2 l n nh ngày nay. Nh ng nghiên c u v các b h p th các bon c ng c c ng ng khoa h c qu c t quan tâm. Theo Schimel và c ng s (2001), trong chu trình các bon toàn c u, l ng các bon l u tr trong th c v t thân g và trong lòng t kho ng 2,5 Tt, trong khi ó khí quy n ch ch a 0,8 Tt. Theo c tính, ho t h p th CO2 ng tr ng r ng và tái tr ng r ng trên th gi i có t l sinh kh i trên m t c c b c, 1,5 – 4,5 t n/ha/n m t và d im t vùng ôn t là 0,4 – 1,2 t n/ha/n m i, và 4 - 8 t n/ha/n m các vùng nhi t i (Dixon và c ng s , 1994; IPCC, 2000). Brown và c ng s (1996) ã t ng l ng các bon mà ho t r ng ôn i và 5% ng, r ng nhi t i, r ng c c B c (Cairns và c ng s , 1997). Tính t ng l i, r ng, tr ng r ng có th h p th c 11 - 15% t ng l li u hóa th ch trong th i gian t ng ng CO2 phát th i t nguyên ng (Brown, 1997; Phan Minh Sang, L u C nh Trung, 2006 trích d n) Zech và c ng s (1989) r ng c n thi t cl ng tr ng r ng trên th gi i có th h p th t i a trong vòng 55 n m (1995 – 2050) là vào kho ng 60 - 87 Gt C, v i 70% 25% vùng cl ng r ng di n tích tr ng h p th CO2 mà còn th a ra và th i vào không khí hàng n m là 800 tri u hécta, và thay th nhiên li u hóa th ch c n di n tích r ng t ng ng là 1.300 – 2.000 tri u hécta (Pancel, 1993; Phan Minh Sang, L u C nh Trung, 2006) Nhìn chung, các nhà nghiên c u u quan tâm quy n, nh ng nh h n môi tr ng c a nó n s t ng lên c a CO2 trong khí ng s ng và nh n m nh vai trò c a h sinh thái r ng trong vi c gi m thi u khí gây hi u ng nhà kính. i u ó càng cho th y r ng vi c nghiên c u s h p th CO2 c a h sinh thái r ng là h t s c c n thi t. 1.2.4. Khái quát v r ng tràm Vi t Nam, Melaleuca cajuputi là m t trong s ít loài cây g có s v sinh thái và hình thái. mi n Nam ng i dân quen g i loài Melaleuca cajuputi là "tràm c " do g c a nó c s d ng ch y u tràm có thân cao n nó c ng c dùng làm c , a d ng làm c . Tuy nhiên, ngoài d ng c ta còn có d ng tràm thân th p nh cây b i. Do ch ng c t tinh d u, nên ng i ta g i là "tràm gió". Theo 10 Hoàng Ch ng (2004)[D n theo 21], c 2 d ng tràm c và tràm gió Melaleuca cajuputi. Trong (g i t t là tràm cajuputi) it Theo Lâm tài lu n án ti n s này, loài tràm Melaleuca cajuputi c tr ng r ng ng nghiên c u c a u thu c loài cung c p g làm c t và các lo i c là tài. nh L i (1981)[10], r ng Tràm Long hình thành nh ng qu n th thu n loài trên vùng ng b ng sông C u t phèn có pH trên d i 4. Theo h th ng phân lo i r ng c a Thái V n Tr ng (1998)[58], r ng Tràm thu c “h sinh thái r ng úng phèn”; trong ó Tràm cajuputi là loài cây thích nghi nh t và có th sinh tr ng trong n c ng p phèn ngay t khi còn là cây m m và cây . R ng Tràm cajuputi có th hình thành trên nh ng gi ng cát b ng p úng do m a l . Lo i r ng này phát tri n r t m nh bán khu v c T Giác Long xuyên, ng Tháp M i và o Cà Mau. Riêng trong khu v c tr ng r ng l n c a khu v c U Minh có m t ki u ph di n th nguyên sinh c s c – ó là r ng ng p n c h n h p trên t than bùn hình thành ngay sau r ng ng p m n. Nh ng nghiên c u c a Hoàng Ch ng (2004)[D n theo 21] cho th y, Nam tràm cajuputi phân b t nhiên t Thái Nguyên và V nh Phúc h i Trung Trung B và kéo dài cajuputi có biên a hình, thích ng r ng v i nhi u nhân t khí h u, ng, phát tri n m nh 1.500 mm. Tràm cajuputi c ng òi h i nh ng n i có khí h u nhi t t ai và i nóng m ng m a hàng n m không d i t sâu và m, thành ph n c gi i trung c t t, không phèn ho c phèn nh v i gian r ng b ng p n u ki n th y v n. Tuy nhiên, r ng tràm cajuputi v i hai mùa m a và khô rõ r t; trong ó t ng l bình, thoát n n mi n duyên n Cà Mau, Kiên Giang và An Giang. Tràm cao so v i m t bi n, ch tr ng ch sinh tr Vi t pH không th p h n 3,8; th i c không kéo dài quá 3 – 4 tháng [18], [24], [38]. 1.2.5. Nh ng nghiên c u v r ng tràm Cho n nay ã có nhi u nghiên c u v c u trúc, sinh tr r ng Tràm cajuputi. Theo H V n Phúc và V D c a r ng tràm cajuputi 4-10 tu i ình H Long An t n t i d ng và n ng su t ng (2002)[20], phân b Ni d ng phân b Weibull. 11 Khi nghiên c u r ng tràm cajuputi khu v c U Minh (Cà Mau), Phùng Trung Ngân và Châu Quang Hi n (1987)[18] ã ch ra r ng, l th ng xuyên hàng n m có th ng. Nh ng kh o sát c a Vi n ho ch r ng (1994)[D n theo 29] cho th y, l ng t ng tr M t s nghiên c u c ng ã h n 8 tu i t n nh n xu h nh r ng sinh tr ng ng t ng d n khi gi m m t và Ki u T n u tra quy u là 1,0cm v ng ng là 0,9cm và 0,8m. ng vào làm rõ nh h ng c a m t ng c a r ng tràm cajuputi. Thông qua so sánh ba c p m t (40.000, 20.000 và 10.000 cây/ha) ng ng bình quân hàng n m ng b ng sông C u Long trong 4 n m ng kính và 1,0m v chi u cao; còn t 5 tr ng t 0,7 – 1,0m v chi u cao; 0,6 – 0,7cm v kính và 8 – 10 (m3/ha/n m) v tr l c a r ng tràm cajuputi ng t ng tr n sinh tr ng r ng Th nh Hóa t nh Long An, nhi u tác gi ã i ng kính và chi u cao c a r ng tràm cajuputi có (Ph m Xuân Quý, 2002 [21]; Ph m Th D ng t, 2005 [39]). Nh ng nghiên c u v sinh kh i r ng tràm cajuputi c ng thu hút s chú ý c a nhi u nhà lâm h c. Theo Takeshi (2001)[111], t ng sinh kh i khô (kg/cây) c a cây tràm có th nh theo mô hình W = 0,062*(D2H)0,91; còn sinh kh i thân khô c xác có d ng Y = 0,026*(D2H)0,91. Lê Minh L c (2005)[40], Ph m Th D ng và V ng (2010)[4] ã s d ng hàm s m có d ng Y = a*Db hình sinh kh i t xây d ng nh ng mô i và sinh kh i khô c a các b ph n trên m t t c a cây tràm cajuputi. Theo Lê Minh L c (2005)[11], sinh kh i r ng tràm cajuputi trên U Minh H (Cà Mau) l n h n so v i sinh kh i r ng tràm cajuputi trên Tr ph ng pháp s h t là ph C u Long. Theo D th ng ch t than bùn t phèn. c ây ã có m t s nghiên c u v k thu t tr ng và nuôi d tràm cajuputi. Thái Thành L ây là ph ng pháp truy n th ng c a ng ng pháp i dân ng b ng sông n gi n, nh ng nó mang l i hi u qu thi t th c. c áp d ng t t cho vùng c bi t n ng r ng m (1996)[13] cho r ng, tr ng r ng Tràm b ng ng V n Ni (2001; 2005)[17], tr ng r ng tràm b ng ph ng, d ng, lác và ình ng pháp s h t t phèn, n i c d i có chi u cao th p n c ph i trong. 12 Ph ng ng th c nuôi d ng r ng tràm cajuputi c ng thu hút s chú ý c a nhi u i. Theo Nguy n Hi u Liêm (1985)[9], khi r ng tràm cajuputi m t ban u t 30.000 hi n theo 4 l n n 40.000 (cây/ha), thì vi c t a th a r ng có th th c các c p tu i 4, 6, 9 và 12; trong ó m t l i nuôi d ng là 20.000, 14.000, 10.000 và 7.000 (cây/ha). Thái Thành r ng, t a 25% cành phía d c tr ng v i i thân cây có tác d ng không ch chi u cao, mà còn c i thi n giá tr s n ph m ng t ng m (1996)[13] cho y nhanh t ng tr ng k khai thác chính. Vi t Nam, nh ng nghiên c u v chu k khai thác r ng tràm cajuputi c ng ã c m t s tác gi quan tâm. Theo H (2002)[20], n u d a vào giá tr k v ng c a v i r ng tràm cajuputi tr ng qu ng canh tiêu lãi ròng, thì chu k kinh doanh t i u V n Phúc và V ình H ng t, thì chu k kinh doanh t i u i Long An là 4-5 n m. N u d a theo ch i v i r ng tràm cajuputi tr ng qu ng canh là 7 n m. Bên c nh nh ng v n v lâm sinh, c ng có m t s công trình nghiên c u v hi u qu kinh doanh r ng tràm. Theo Nguy n Thanh Bình (2006)[4], n u r ng tràm cajuputi c kinh doanh v i chu k 12 n m và gi là 10% và 12%, thì NPV ch Theo s li u c a lâm tr tt ng ng 6,14 tri u nh chi phí c h i v v n ng/ha và 4,5 tri u ng/ha. ng Th nh Hóa, Long An [22; 34], khi chi phí c h i c a v n là 10%, thì NPV c a r ng tràm cajuputi v i chu k kinh doanh 8 n m có th t 6,61 tri u ng/ha M t giá tr khác c a r ng tràm cajuputi là giá tr d ch v môi tr ng c ng t kh inh carbon. Theo Ph m Xuân Quý (2009)[21], r ng tràm cajuputi tr ng 8 tu i có m c d tr carbon bình quân 22,7 t n/ha/n m, t ng ng 4,223 tri u ng/ha/n m. 1.3. Th o lu n chung i m qua các công trình nghiên c u trên th gi i và trong n m t s nh n xét: c, tài rút ra 13 Các công trình nghiên c u t p trung xác k t qu nh t nh sinh kh i ã thu nh. Tuy nhiên, t nghiên c u sinh kh i nghiên c u l cm ts ng hóa ng cacbon tích l y trong r ng (kh n ng h p thu cacbon c a r ng) còn h n ch . L nh v c này m i ch là b toàn m i c kh i u trên th gi i và là l nh v c r t m i, hoàn Vi t Nam. Nghiên c u l nghiên c u xác nh l ng carbon tích l y trong r ng là m t v n ng carbon c a r ng mà ch a xác inh l ph c t p. m t s ng carbon trong v t r i r ng... Nhi u nghiên c u kh n ng tích l y carbon c a r ng, k t h p v i ng hóa nh ng giá tr , nh ng l i ích t r ng v môi tr tr cho d ch v môi tr Cho ng, xây d ng c ch chi ng. n này ã có m t s công trình kh o sát v sinh tr c a r ng tràm cajuputi tr ng ng và n ng su t ng b ng sông C u Long, nh ng v n còn thi u nh ng nghiên c u v ng su t và sinh kh i c a r ng tràm cajuputi tùy theo tu i. Vì th , khi th c hi n tài lu n n này, tác gi s i sâu phân tích, so sánh và gi i thích s khác bi t v sinh kh i cây cá th và qu n th tràm cajuputi tu theo tu i. K t qu nghiên c u c a ph n này là c n c khoa h c phân tích, so sánh và d oán sinh kh i cây cá th và qu n th tu theo tu i. Ngoài ra, k t qu nghiên c u c a ph n này còn là c n c khoa h c r ng Tràm. l p bi u sinh kh i và d tr carbon c a