Tài liệu Vùng đất bạc liêu thời pháp thuộc (1867 1945)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Hồ Thanh Liêm VÙNG ĐẤT BẠC LIÊU THỜI PHÁP THUỘC (1867 - 1945) LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ VIỆT NAM Thành phố Hồ Chí Minh – 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Hồ Thanh Liêm VÙNG ĐẤT BẠC LIÊU THỜI PHÁP THUỘC (1867 - 1945) Chuyên ngành : Lịch sử Việt Nam Mã số : 60 22 03 13 LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ VIỆT NAM NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. LÊ HUỲNH HOA Thành phố Hồ Chí Minh - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết qủa nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác. TP. Hồ Chí Minh, ngày 29 tháng 9 năm 2015 Tác giả luận văn Hồ Thanh Liêm LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Lê Huỳnh Hoa, người hướng dẫn khoa học và trực tiếp giảng dạy, đã tận tình giúp đỡ cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh, phòng Sau Đại học, khoa Lịch sử đã tạo điều kiện cho tôi được học tập và nghiên cứu. Quý thầy cô khoa Lịch sử trực tiếp giảng dạy tôi trong thời gian qua, đã giúp tôi bồi dưỡng thêm kiến thức, phương pháp nghiên cứu khoa học và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin cảm ơn Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bạc Liêu, Ban giám hiệu trường THPT Ninh Quới tỉnh Bạc Liêu và các đồng nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành việc học tập và nghiên cứu. Cuối cùng xin tỏ lòng biết ơn đối với gia đình, thầy cô và bạn bè đã giúp đỡ động viên tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 Chương 1. LỊCH SỬ VÙNG ĐẤT BẠC LIÊU TRƯỚC NĂM 1867 ............. 9 1.1. Đặc điểm địa lý tự nhiên ................................................................................ 9 1.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................... 9 1.1.2. Địa chất - đất đai ...................................................................................... 9 1.1.3. Khí hậu ................................................................................................... 10 1.1.4. Địa hình - Sông rạch - Bờ biển .............................................................. 11 1.1.5. Thủy văn và tình trạng ngập mặn .......................................................... 12 1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ............................................................................. 13 1.2.1. Về hành chính và dân cư ........................................................................ 13 1.2.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ....................................................................... 18 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................ 27 Chương 2. BIẾN ĐỔI VỀ KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA BẠC LIÊU GIAI ĐOẠN 1867 - 1918 ........................................................................ 28 2.1. Tình hình kinh tế - xã hội vùng đất Bạc Liêu trước cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1867 - 1897) ......................................................... 28 2.1.1. Bộ máy hành chính ................................................................................ 28 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội ....................................................................... 30 2.2. Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1897 - 1913) ................................... 34 2.2.1. Bối cảnh ................................................................................................. 34 2.2.2. Chính sách khai thác ở Nam Kỳ và Bạc Liêu ........................................ 34 2.3. Những biến đổi về kinh tế của tỉnh Bạc Liêu .............................................. 35 2.3.1. Cơ sở hạ tầng ở Bạc Liêu 1897 - 1913 .................................................. 35 2.3.2. Tình hình ruộng đất ................................................................................ 42 2.3.3. Ngư nghiệp ............................................................................................. 44 2.4. Những biến đổi về xã hội ............................................................................. 45 2.4.1. Đời sống của người Hoa, Khmer ........................................................... 45 2.4.2. Đời sống của người Việt ........................................................................ 46 2.4.3. Sự hình thành gia cấp địa chủ ................................................................ 48 Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 50 Chương 3. BIẾN ĐỔI KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH BẠC LIÊU GIAI ĐOẠN 1919 - 1945 ........................................................................ 51 3.1. Cuộc khai thác thuộc địa lần thứ hai (1918 - 1939) ..................................... 51 3.1.1. Bối cảnh ................................................................................................. 51 3.1.2. Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp ................................ 51 3.2. Những biến đổi về kinh tế trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu ................................. 52 3.2.1. Phát triển cơ sở hạ tầng trong cuộc khai thác thuộc địa lần hai (1918 - 1939)......................................................................................... 52 3.2.2. Kinh tế nông nghiệp .............................................................................. 64 3.2.3. Thương mại ........................................................................................... 67 3.2.4. Các ngành kinh tế khác ......................................................................... 74 3.3. Đời sống xã hội và đời sống dân cư ............................................................. 76 3.3.1. Cơ cấu dân số ......................................................................................... 76 3.3.2. Thành phần giai cấp trong xã hội........................................................... 77 3.3.3. Đời sống xã hội của cư dân ở Bạc Liêu ................................................. 81 3.3.4. Hoạt động giáo dục - y tế ....................................................................... 87 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 89 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 94