Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
A. lêi më ®Çu
Tæng bÝ th ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng céng s¶n ViÖt Nam - Lª Kh¶
Phiªu ph¸t biÓu t¹i héi th¶o quèc tÕ ViÖt Nam trong thÕ kû 20 ®· tõng nãi:
"D©n téc chóng t«i hiÓu ®Çy ®ñ r»ng: d©n téc m×nh lµ mét d©n téc nghÌo, mét
®Êt níc ®ang ph¸t triÓn ë møc thÊp… Chóng t«i hiÓu râ kho¶ng c¸ch gi÷a nÒn
kinh tÕ cña chóng t«i vµ nÒn kinh tÕ cña nh÷ng níc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi.
Chóng t«i hiÓu râ khoa häc c«ng nghÖ trong thÕ kû 21 sÏ cã nh÷ng bíc tiÕn
khæng lå. Thùc hiÖn t tëng vÜ ®¹i cña chñ tÞch Hå ChÝ Minh: "LÊy søc ta mµ
gi¶i phãng cho ta chóng t«i ph¶i tri thøc hãa §¶ng, tri thøc hãa d©n téc tiÕp
tôc tri thøc hãa c«ng n«ng, c¶ níc lµ mét x· héi häc tËp, ph¸t huy truyÒn
thèng nh÷ng ngµy míi giµnh ®éc lËp 45 c¶ níc häc ch÷, c¶ níc diÖt giÆc dèt,
c¶ níc diÖt giÆc ®ãi. Ph¶i n¾m lÊy ngän cê khoa häc nh ®· n¾m lÊy ngän cê
d©n téc". Mét d©n téc dèt, mét d©n téc ®ãi nghÌo lµ mét d©n téc yÕu. Chóng ta
®· tõng chiÕn th¾ng thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü. Th¾ng lîi ®ã lµ th¾ng lîi
cña lùc lîng trÝ tuÖ ViÖt Nam ®èi víi lùc lîng s¾t thÐp vµ ®« la khæng lå cña
Mü. Con ngêi ViÖt Nam ®· lµm ®îc nh÷ng ®iÒu tëng nh kh«ng lµm ®îc, vµ
t«n tin r»ng con ngêi ViÖt Nam trong giai ®o¹n míi víi nh÷ng thö th¸ch míi
vÉn sÏ lµm ®îc nh÷ng ®iÒu kú diÖu nh thÕ víi lùc lîng lao ®éng dåi dµo, ngµy
cµng ph¸t triÓn c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. §Êt níc ViÖt Nam sÏ s¸nh vai ®îc
víi c¸c cêng quèc n¨m ch©u cho dï hiÖn nay chóng ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n,
rÊt nhiÒu sù ®èi ®Çu. ChÝnh v× vËy t«i ®· chän ®Ò tµi: "VÊn ®Ò vÒ ®µo t¹o
nguån nh©n lùc con ngêi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa
®Êt níc" cho ®Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ cña m×nh.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
B. Néi dung
I. VÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc con ngêi trong sù nghiÖp
c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa
1. ThÕ nµo lµ c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa
a. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ t¸c dông cña c«ng nghiÖp hãa - hiÖn
®¹i hãa
Nh÷ng níc qu¸ ®é tuÇn tù hay cßn gäi lµ nh÷ng níc qu¸ ®é tõ Chñ
nghÜa t b¶n lªn chñ nghÜa x· héi, mÆc dï cha cã ®îc c¬ së vËt chÊt - kü thuËt
cña chñ nghÜa x· héi nhng Ýt ra còng cã tiÒn ®Ò vËt chÊt lµ nÒn ®¹i c«ng nghiÖp
c¬ khÝ do Chñ nghÜa t b¶n ®Ó l¹i. V× vËy ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt
c¸ch m¹ng khoa häc, kü thuËt vµ c«ng nghÖ, øng dông nh÷ng thµnh tùu cña
nã vµo s¶n xuÊt, tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa vÒ quan hÖ s¶n
xuÊt, ph©n bè vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt mét c¸ch ®ång ®Òu trong c¶ níc. Thùc
chÊt cña qu¸ tr×nh nµy biÕn nh÷ng tiÒn ®Ò vËt chÊt do chñ nghÜa t b¶n ®Î l¹i
thµnh c¬ së vËt chÊt kinh tÕ cho chñ nghÜa x· héi ë tr×nh ®é cao h¬n.
Nh÷ng níc qu¸ ®é tiÕn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chñ nghÜa t
b¶n nh níc ta, sù nghiÖp x©y dùng c¬ së vËt chÊt -kü thuËt cho chñ nghÜa x·
héi ®îc thùc hiÖn b»ng con ®êng c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa. Cã thÓ hiÓu
mét c¸ch ng¾n gän c«ng nghiÖp hãa lµ mét níc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Nh vËy
gi÷a c«ng nghiÖp hãa vµ viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho CNXH cã
quan hÖ mÊt thiÕt víi nhau nhng l¹i kh«ng ph¶i lµ mét CNH con ®êng ®Ó x©y
dùng c¬ së vËt chÊt cho CNXH ®èi víi nh÷ng níc kÐm ph¸t triÓn nh níc ta.
Nhng CNH chØ mang tÝnh giai ®o¹n, khi mµ nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cha ®îc
x¸c lËp, cßn viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho CHXH vÉn ®îc tiÕp
tôc m·i.
b. T¸c dông cña c«ng nghiÖp hãa.
Mét lµ, ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, thóc ®Èy
t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, kh¾c phôc nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa h¬n
vÒ kinh tÕ gi÷a níc ta víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, gãp phÇn æn
®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n.
Hai lµ, cñng cè vµ t¨ng cêng vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc; n©ng cao n¨ng
lùc tÝch lòy, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn
diÖn cña mçi c¸ nh©n.
Ba lµ, t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc cñng cè an ninh - quèc phßng.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Bèn lµ, t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù
chñ, ®ñ søc tham gia mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµo sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc
tÕ.
ChÝnh v× do vÞ trÝ, tÇm quan träng vµ c¸c t¸c dông nãi trªn cña c«ng
nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ quèc d©n, nªn qua tÊt c¶ c¸c kú ®¹i héi
§¶ng ta lu«n x¸c ®Þnh: C«ng nghiÖp hãa lµ nhiÖm vô trung t©m trong suèt thêi
kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta".
c. Néi dung c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ë níc ta
* Quan niÖm vÒ c«ng nghiÖp hãa
Tríc ®©y chóng ta cho r»ng, c«ng nghiÖp hãa lµ qu¸ tr×nh trang bÞ kü
thuËt hiÖn ®¹i cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, thay thÕ lao ®éng thñ c«ng
b»ng lao ®éng c¬ khÝ hãa, biÕn mét níc kÐm ph¸t triÓn thµnh mét níc cã c¬
cÊu c«ng n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn.
Theo quan niÖm cña liªn hiÖp quèc, c«ng nghiÖp lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn kinh tÕ trong ®ã cã mét bé phËn nguån lùc quèc gia ngµy cµng lín ®îc
huy ®éng ®Ó x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu ngµnh víi c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vÒ
chÕ t¹o ra t liÖu s¶n xuÊt, hµng tiªu dïng, cã kh¶ n¨ng b¶o ®¶m mét nhÞp ®é tang trëng cao trong toµn bé nÒn kinh tÕ vµ ®¶m b¶o sù tiÕn bé kinh tÕ vµ x·
héi.
KÕt hîp quan niÖm truyÒn thèng vµ quan niÖm hiÖn ®¹i, vµ vËn dông
vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ hãa ViÖt Nam, héi nghÞ lÇn thø VII ban chÊp hµnh Trung
¬ng §¶ng khãa VII ®· ®a ra quan niÖm míi vÒ c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i
hãa: c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn
c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi tõ sö
dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng
cïng víi c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn vµ ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i, dùa trªn sù
ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ, t¹o ra n¨ng suÊt
lao ®éng x· héi cao.
* Néi dung c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ë níc ta
Tríc ®©y mét thêi gian dµi víi quan niÖm truyÒn thèng vÒ c«ng nghiÖp
hãa, chóng ta thêng x¸c ®Þnh néi quy cña c«ng nghiÖp hãa theo tr×nh tù:
1. TiÕn hµnh c¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt
-kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi.
2. X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi.
Trong ®iÒu kiÖn giao lu kinh tÕ gi÷a c¸c níc cha ®îc më réng qu¸ tr×nh
chuyÓn giao c«ng nghÖ gi÷a c¸c níc cha ph¸t triÓn m¹nh mÏ, th× ph¶i "tù lùc,
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c¸nh sinh lµ chÝnh" ®ã chÝnh lµ mét tr×nh tù hîp lý ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp
hãa.
Sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia kh«ng thÓ t¸ch rêi sù ph¸t triÓn cña céng
®ång thÕ giíi nãi chung vµ khu vùc nãi riªng. §iÒu nµy cho phÐp mét níc ®i
sau kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµm tÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc mµ c¸c níc ®i tríc ®· tr¶i
qua thùc tÕ cho thÊy nh÷ng thµnh tùu vÒ khoa häc - c«ng nghÖ, vÒ qu¶n lý…
cña c¸c níc ®i tríc chØ cã thÓ chuyÓn giao mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cho c¸c níc
®i sau khi mµ c¸c níc ®i sau ®· cã sù chuÈn bÞ kü cµng ®Ó ®ãn nhËn. VÊn ®Ò
®Æt ra lµ c¸c níc ®i sau cÇn ph¶i lµm nh÷ng g× ®Ó tiÕp nhËn mét c¸ch cã hiÖu
qu¶ nh÷ng thµnh tùu mµ c¸c níc ®i tríc ®· ®¹t ®îc. Bµi häc thµnh c«ng trong
qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa c¸c níc NIC3 ®· chØ ra r»ng: viÖc x©y dùng mét c¬
cÊu kinh tÕ theo híng më cöa víi bªn ngoµi nh»m tiÕp nhËn mét c¸ch cã chän
läc nh÷ng thµnh tùu cña c¸c níc ®i tríc kÕt hîp víi viÖc ®Èy m¹nh cuéc c¸ch
m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®ã chÝnh lµ con ®êng ng¾n nhÊt cã hiÖu
qu¶ nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®èi víi mét níc l¹c hËu,néi dung cña c«ng nghiÖp
hãa - hiÖn ®¹i hãa ë níc ta cÇn ®îc s¾p xÕp theo mét tr×nh tù míi nh sau:
a.X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý
ViÖc x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý bao giê còng ph¶i dùa trªn tiÒn ®Ò
lµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi.
Mét lµ, tû träng vµ sè tuyÖt ®èi lao ®éng n«ng nghiÖp gi¶m dÇn; tû
träng vµ sè tuyÖt ®èi lao ®éng c«ng nghiÖp ngµy mét t¨ng lªn.
Hai lµ, tû träng vµ sè tuyÖt ®èi lao ®éng trÝ tuÖ ngµy mét t¨ng vµ chiÕm
u thÕ so víi lao ®éng gi¶n ®¬n trong tæng lao ®éng x· héi.
Ba lµ, tèc ®é t¨ng lao ®éng trong c¸c ngµnh phi s¶n xuÊt vËt chÊt (dÞch
vô) t¨ng nhanh h¬n tèc ®é lao ®éng trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt.
Song song víi ph©n phèi l¹i thu nhËp lµ vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
tÕ bao gåm:
C¬ cÊu ngµnh kinh tÕ: Trong nh÷ng n¨m tríc m¾t c¬ cÊu ngµnh ë níc ta
sÏ ®îc x¸c ®Þnh lµ c¬ cÊu c«ng - n«ng nghiÖp -dÞch vô.
C¬ cÊu vïng kinh tÕ: ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ c¸c vïng ®Òu ph¸t
triÓn trªn c¬ së khai th¸c thÕ m¹nh vµ tiÒm n¨ng cña mçi vïng, liªn kÕt gi÷a
c¸c vïng, lµm cho mçi vïng ®Òu cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý vµ ®Òu cã chuyÓn
biÕn tiÕn bé gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Êt níc.
C¬ cÊu gi÷a thÞ tø, thÞ x·, thÞ trÊn, thµnh phè vµ ®« thÞ tïy ®iÒu kiÖn
tõng n¬i, tÊt c¶ c¸c thÞ x·, thÞ trÊn ®Òu ®îc ph¸t triÓn trªn c¬ së ®Èy m¹nh
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c«ng nghiÖp, dÞch vô mang ý nghÜa tiÓu vïng. H×nh thµnh c¸c thÞ tø lµm trung
t©m kinh tÕ, v¨n hãa cho mçi x· hoÆc côm x·.
C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ lÊy viÖc gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn
tèi ®a mäi nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi cho viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
tÕ theo híng c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa.
b. §Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®i ®«i
víi tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ míi tõ níc ngoµi. §ã lµ:
C¸ch m¹ng vÒ ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ®ã lµ tù ®éng hãa.
C¸ch m¹ng vÒ n¨ng lîng
C¸ch m¹ng vÒ vËt liÖu míi.
C¸ch m¹ng vÒ c«ng nghÖ sinh häc
C¸ch m¹ng vÒ ®iÖn tö vµ tin häc
2. VÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc con ngêi trong sù nghiÖp c«ng
nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa.
a. Vai trß thùc tr¹ng nguån nh©n lùc ë níc ta
Thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa lµ mét quy luËt kh¸ch hang,
mét ®ßi hái tÊt yÕu cña níc ta. §Æc biÖt trong t×nh h×nh hiÖn nay, chóng ta
®ang thùc c¬ chÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cã sù ®iÒu tiÕt
qu¶n lý cña Nhµ níc th× c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa lµ nhiÖm vô träng t©m
xuyªn suèt thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi.
Trong nh÷ng chÝnh s¸ch, ®êng lèi vÒ c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt
níc, §¶ng ta lu«n chñ tr¬ng lÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ngêi lµm yÕu tè
c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc. §Ó ®Èy
m¹nh, nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa, chóng ta ph¶i cã mét
nguån lùc cã ®Çy ®ñ søc m¹nh c¶ vÒ thÓ lùc lÉn trÝ lùc. Nguån nh©n lùc lµ yÕu
tè, ®iÒu kiÖn ®Çu vµo quyÕt ®Þnh nhÊt v× nguån nh©n lùc quyÕt ®Þnh ph¬ng híng, ®Çu t, néi dung, bíc ®i vµ biÖn ph¸p thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa
- hiÖn ®¹i hãa. Do ®ã cÇn ph¶i chó träng tíi viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc con ngêi c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng, n¨ng lùc vµ tr×nh ®é. §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò
cÊp b¸ch, l©u ®µi vµ c¬ b¶n trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt
níc.
NghÞ quyÕt IV Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng khãa VII nªu râ: Cïng
víi khoa häc, c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, lµ ®éng
lùc thóc ®Èy. Nh vËy, gi¸o dôc lµ mét d¹ng ®Çu t cho sù ph¸t triÓn v× nã lµ
®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. Sù nghiÖp gi¸o dôc ®ao t¹o cã tÝnh x· héi
hãa cao. NÒn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tèt sÏ cho chóng ta nguån nh©n lùc víi ®ñ
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
søc m¹nh, ®¸p øng yªu cÇu tríc m¾t vµ l©u dµi. Do vËy sù nghiÖp gi¸o dôc
ph¶i lµ sù nghiÖp cña toµn §¶ng, toµn d©n, ®ång thêi ph¶i tranh thñ sù hîp t¸c,
ñng hé cña c¸c níc trªn thÕ giíi th«ng qua viÖc hîp t¸c gi¸o dôc.
MÆc dï nÒn gi¸o dôc cña níc ta ®îc sù quan t©m s©u s¾c cña §¶ng vµ
Nhµ níc, nhng nã vÉn cha ph¸t triÓn t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ vÉn cha hoµn
thµnh nhiÖm vô ®îc giao.
* Sè lîng
Theo ®iÒu tra lao ®éng vµ viÖc lµm th¸ng 7 n¨m 2000, d©n sè trong ®é
tuæi lao ®éng (nam tõ 15 - 60, n÷ 15 - 55 tuæi) ë ViÖt Nam lµ 46,2 triÖu ngêi,
chiÕm 59% tæng sè d©n (1989 chØ lµ 55%). Trong thËp kû qua, ViÖt Nam ®ang
chuyÓn dÇn tõ giai ®o¹n cÊu tróc d©n sè trÎ sang "c¬ cÊu d©n sè vµng" - d lîi
d©n sè", ®ã lµ thêi kú tû lÖ d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng ë møc cao trong khi
tû lÖ d©n sè phô thuéc gi¶m (sè trÎ em gi¶m dÇn vµ tû lÖ ngêi giµ cha t¨ng
cao). Dù b¸o d©n sè ViÖt Nam hai thËp kû ®Çu thÕ kû 21 sÏ duy tr× "c¬ cÊu d©n
sè vµng" víi tû lÖ d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng tiÕp tôc t¨ng cao vµ ®¹t ®Ønh
cao nhÊt lµ gÇn 70% vµo n¨m 2009 (56 triÖu ngêi). Trong 10 n¨m (1999 2009), mçi n¨m cã thªm 1,8 triÖu ngêi bíc vµo ®é tuæi lao ®éng (tõ 15 tuæi trë
lªn), trong khi ®ã sè ngêi ra khái ®é tuæi lao ®éng (60 tuæi trë lªn), chØ cã
0,35 triÖu ngêi. Dù tÝnh trong 10 n¨m tíi, møc t¨ng d©n sè trong ®é tuæi lao
®éng b×nh qu©n lµ 2,5% gÊp h¬n hai lÇn t¨ng nguån nh©n lùc cao nhÊt tõ tríc
®Õn nay trong lÞch sö d©n sè ViÖt Nam. §ã võa lµ tiÒm n¨ng, c¬ héi lín vÒ
nguån nh©n lùc vµ lµ th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm.
Víi sè lîng ngêi bíc vµo ®é tuæi lao ®éng ®¹t møc kû lôc nh hiÖn nay,
cïng víi hµng chôc v¹n lao ®éng d«i d tõ c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp Nhµ níc,
2 thËp kû ®Çu tiªn cña thÕ kû 21 sÏ t¹o ra ¸p lùc rÊt lín vÒ viÖc lµm vµ nguån
vèn ®ang c¨ng th¼ng víi tû lÖ thÊt nghiÖp ë møc cao (mét sè lao ®éng thÊt
nghiÖp r¬i vµo nhãm lao ®éng trÎ ®îc ®µo t¹o, g©y ra nhiÒu hËu qu¶ c¶ vÒ kinh
tÕ x· héi. Bªn c¹nh ®ã cßn cã hµng triÖu ngêi giµ tuy tuæi cao nhng vÉn cßn
kh¶ n¨ng vµ mong muèn ®îc lµm viÖc.
Trªn ph¹m vi c¶ níc, cÊu tróc d©n sè biÕn ®æi t¹o c¬ héi thuËn lîi cho
sù ph¸t triÓn kinh tÕ, tuy nhiªn do hoµn c¶nh ®Þa lý vµ t×nh h×nh kinh tÕ - x·
héi kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng miÒn, nªn ë c¸c tØnh ®ång b»ng do møc sinh
sèng thÊp trong nhiÒu n¨m qua vµ "c¬ cÊu d©n sè vµng" ®· b¾t ®Çu ph¸t huy
t¸c dông, t¹o ra nhiÒu th¸ch thøc lín vÒ viÖc lµm cho ®Þa ph¬ng vèn ®Êt chËt
ngêi ®«ng. T¹i c¸c tØnh vïng T©y Nguyªn, miÒn nói T©y B¾c, do møc sinh ë
nh÷ng vïng nµy vÉn cßn cao nªn cÊu tróc d©n sè cßn trÎ. Luång di c tù ph¸t
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
rÊt lín ®æ tõ c¸c vïng n«ng th«n, miÒn nói ®Õn c¸c thµnh phè, T©y Nguyªn vµ
vïng §«ng Nam Bé. Trong mét sè doanh nghiÖp ë c¸c vïng nµy, sè lao ®éng
ngo¹i tØnh chiÕm ®Õn 80%.
* ChÊt lîng
MÆc dï lµ quèc gia ®øng thø hai trªn thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu g¹o, trªn
90% d©n sè biÕt ch÷, song hiÖn t¹i ë níc ta, cø 3 trÎ em (díi 5 tuæi) th× cã mét
ch¸u bÞ suy dinh dìng, cø 3 bµ mÑ mang thai th× 1 ngêi bÞ thiÕu m¸u, thËm chÝ
ë nh÷ng vïng khã kh¨n vµ ®Æc biÖt khã kh¨n, cø 2 trÎ em th× cã 1 chó bÞ suy
dinh dìng. Tuy cha cã sè liÖu chung vÒ c¶ níc song c¸c nghiªn cøu cho thÊy
thÓ lùc cña thanh niªn ViÖt Nam tiÕn bé rÊt chËm trong nhiÒu n¨m qua. ChiÒu
cao trung b×nh cña thanh niªn ViÖt Nam cuèi thËp kû 80 chØ lµ 161 - 162 cm
(so víi 160 cm vµ 1930. Nh vËy sau 50 n¨m, chiÒu cao cña thanh niªn ViÖt
Nam hÇu nh kh«ng thay ®æi). Trong khi ®ã xu híng chung ë c¸c níc ph¸t triÓn
lµ chiÒu cao trung b×nh cña nam thanh niªn cø sau 10 n¨m sÏ t¨ng 1 cm vµ
nÆng thªm 1 kg.T¹i khu vùc thµnh thÞ nh Hµ Néi, dï tû lÖ trÎ em suy dinh dìng ®· h¹ thÊp, song l¹i xuÊt hiÖn hiÖn tîng thõa dinh dìng (bÐo ph×) ®ang cã
xu híng t¨ng. Nghiªn cøu chän mÉu ë mét sè trêng §¹i häc ë Hµ Néi vµ
thµnh phè Hå ChÝ Minh cho thÊy tû lÖ häc sinh bÐo ph× 2-4%.
T×nh tr¹ng l©y nhiÔm HIV/AIDS tiÕp tôc cã xu híng gia t¨ng vµ l©y lan
trong céng ®ång. Trong sè h¬n 26.000 ngêi bÞ nhiÔm HIV/AIDS cã kho¶ng
50% ë ®é tuæi thanh niªn (díi 30 tuæi), ®Æc biÖt 1,2/1000 phô n÷ mang thai bÞ
nhiÔm HIV. §èi víi tÖ n¹n ma tóy, gÇn 70% trong sè 100.000 ngêi nghiÖn ma
tóy ë nhãm tuæi díi 30.
Sè lîng ngêi lao ®éng tuy t¨ng vµ d thõa, nhng l¹i yÕu vÒ søc kháe,
tr×nh ®é tay nghÒ h¹n chÕ lao ®éng khu vùc thµnh thÞ ë Hµ Néi thõa kho¶ng
7,5% vµ ë thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 6,5% (®ã lµ cha kÓ hµng chôc van lao
®éng d«i d do s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ níc). T¹i khu vùc n«ng th«n cßn
d thõa 26% quü thêi gian lao ®éng, t¬ng ®¬ng kho¶ng 9 triÖu ngêi, nhng
95,5% lao ®éng kh«ng cã tay nghÒ. Theo tæng ®iÒu tra d©n sè (4/1999) trong
sè nh÷ng ngêi tõ 13 tuæi trë lªn 92,4% lµ kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n. MÆc
dï thêi ®iÓm hiÖn t¹i, mçi n¨m cã thªm kho¶ng 1,6 triÖu ngêi bíc vµo ®é tuæi
lao ®éng, nhng theo dù b¸o trong 10 n¨m tíi, sè lîng nµy sÏ t¨ng lªn møc cao
nhÊt lµ 1,8 triÖu ngêi, do ®ã viÖc ®µo t¹o, n©ng cao tay nghÒ vµ t¹o viÖc lµm
cho sè lao ®éng hiÖn t¹i còng nh cho sè thanh niªn míi bíc vµo ®é tuæi lao
®éng sÏ th¸ch thøc v« cïng lín.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C¬ cÊu nguån lao ®éng ®îc ®µo t¹o trong nh÷ng n¨m qua cßn rÊt bÊt
hîp lý. NÕu n¨m 1979 cø 1 c¸n bé §¹i häc , cao ®¼ng cã 2,2 c¸n bé trung häc
chuyªn nghiÖp vµ 7,1 c«ng nh©n kü thuËt th× ®Õn n¨m 1997, c¬ cÊu nµy lµ 11,5-1,7 vµ 1999 lµ hîp lý, cø 4 c¸n bé ®¹i häc míi cã 1 c«ng nh©n kü thuËt
cao. §©y chÝnh lµ t×nh tr¹ng "thÇy nhiÒu h¬n thî". T¹i c¸c níc ph¸t triÓn th× cø
1 thÇy cã 10 thî, nhng ë níc ta, b×nh qu©n mét thÇy chØ cã 0,95 thî. Trong khi
sè sinh viªn ®¹i häc t¨ng nhanh th× sè c«ng nh©n kü thuËt gi¶m dÇn (1979
chiÕm 70% , ®Õn n¨m 1999 gi¶m xuèng cßn 30,3% trong tæng sè lùc lîng lao
®éng kü thuËt). Trong c¸c n¨m 1996 - 1998, b×nh qu©n c«ng nh©n kü thuËt
t¨ng 6,3%/n¨m nhng sè sinh viªn ®¹i häc, cao ®¼ng t¨ng 27,5%. Mét thùc tÕ
®¸ng lo ng¹i nh t¹i c¸c khu c«ng nghiÖp ë §ång Nai, tõ nay ®Õn 2010, mçi
n¨m cÇn kho¶ng 20 ngµn lao ®éng kü thuËt, nhng kh¶ n¨ng ®µo t¹o nghÒ còng
cung øng 12.000 ngêi/n¨m. N¨m 1997 khu chÕ xuÊt T©n ThuËn cÇn tuyÓn
15.000 lao ®éng kü thuËt nhng chØ tuyÓn ®îc 3000 ngêi ®ñ tiªu chuÈn.
HiÖn nay nhu cÇu tuyÓn lao ®éng kü thuËt hÇu nh kh«ng ®îc ®¸p øng
®Çy ®ñ, trong khi lao ®éng phæ th«ng l¹i d thõa qu¸ nhiÒu.
Tû lÖ lao ®éng kü thuËt ®· thÊp l¹i ph©n bæ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c
ngµnh vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. RÊt nhiÒu lao ®éng kü thuËt tËp trung ë c¸c
c¬ quan trung ¬ng. C¸c ngµnh n«ng - l©m - ng nghiÖp, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
tËp thÓ , t nh©n, c¸ thÓ cßn thiÕu nhiÒu lao ®éng kü thuËt. ë khu vùc n«ng
th«n, sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o chiÕm tû lÖ cµng thÊp (chØ kho¶ng 4%). §Æc
biÖt vïng miÒn nói, h¶i ®¶o, ®ang thiÕu lao ®éng kü thuËt vµ trÝ thøc trÇm
träng, trong khi sè tri thøc d thõa gi¶ t¹o ë thµnh phè ngµy cµng nhiÒu. Kh«ng
nh÷ng vËy, cã nh÷ng lao ®éng sau khi ®îc ®µo t¹o ®· kh«ng lµm ®óng ngµnh
nghÒ, thËm chÝ cßn lµm c«ng viÖc cña lao ®éng gi¶n ®¬n.
b. Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn chÊt lîng nguån nh©n lùc ViÖt Nam
cßn yÕu kÌm.
Mét lµ lùc lîng vµ c¬ së trang thiÕt bÞ qu¸ thiÕu thèn, y tÕ c¬ së kh«ng
®¶m b¶o ch¨m sãc søc kháe cho nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ miÒn nói, vïng s©u,
vïng xa. T×nh tr¹ng bÖnh tËt vÉn cßn nÆng nÒn. H¬n n÷a nh÷ng kiÕn thøc c¬
b¶n vÒ ch¨m sãc søc kháe cho nh©n d©n cßn thÊp, vÖ sinh m«i trêng cßn rÊt
kÐm, « nhiÔm, m«i trêng ngµy cµng nghiªm träng. §Æc biÖt lµ cung cÊp níc
s¹ch vµ xö lý chÊt th¶i c¸c lo¹i cã t¸c ®éng bÊt lùc ®Õn søc kháe nh©n d©n.
Hai lµ, c¬ cÊu gi¸o dôc ®µo t¹o gi÷a c¸c bËc häc, c¸c ngµnh häc, khèi
ngµnh häc trong c¶ níc nãi chung vµ ë tõng khu vùc nãi riªng cßn bÊt hîp lý.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Nguyªn nh©n chñ yÕu cña t×nh tr¹ng nµy lµ do sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc vÒ
gi¸o dôc ®µo t¹o cha hiÖu qu¶ thÓ hiÖn:
ViÖc ®iÒu tiÕt, qu¶n lý, gi¸m s¸t thùc hiÖn c¸c chØ tiªu tuyÓn sinh ë c¸c
bËc häc, ngµnh häc, khèi häc cßn nhiÒu bÊt hîp lý. C¸c trêng, c¸c ngµnh häc,
… më réng hoÆc thu hót chØ tiªu tuyÓn sinh tïy ý, dÉn tíi t×nh tr¹ng cã nh÷ng
ngµnh ®· thõa l¹i cµng thõa trong khi c¸c chuyªn ngµnh ®· thiÕu l¹i cµng
thiÕu.
C¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p khuyÕn khÝch theo häc nh÷ng ngµnh häc,
khèi ngµnh häc mµ x· héi cÇn nhng b¶n th©n ®èi tîng kh«ng muèn häc lµ cha
hiÖu qu¶.
ViÖc më réng trµn lan c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o lµ mét nguyªn nh©n g©y ra
t×nh tr¹ng nµy.
Mét sè chÕ ®é, chÝnh s¸ch ®· ban hµnh ®Õn nay cã nh÷ng ®iÓm kh«ng
cßn phï hîp hoÆc thiÕu nh÷ng v¨n b¶n cô thÓ nªn cha khuyÕn khÝch c¸n bé,
c«ng nh©n viªn trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt còng nh c¸c c¬ quan Nhµ níc, trong
c¸c tÇng líp x· héi… båi dìng n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa.
Ba lµ, kinh phÝ gi¸o dôc ®µo t¹o. Do khu vùc t nh©n ë ViÖt Nam cha
ph¸t triÓn vµ Nhµ níc còng cha cã chÝnh s¸ch chia sÎ g¸nh nÆng nµy cho khu
vùc t nh©n nªn phÇn chñ yÕu lµ tõ ng©n s¸ch Nhµ níc nh vËy møc chi ng©n
s¸ch Nhµ níc nh vËy møc chi ng©n s¸ch cho gi¸o dôc ®µo t¹o ®· cã sù gia
t¨ng chót Ýt nhng cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu còng nh cha ph¶n ¸nh sù u tiªn vµ
cha t¬ng xøng víi kh¶ n¨ng, cßn vµo lo¹i rÊt thÊp so víi nhiÒu níc trong khu
vùc vµ thÕ giíi.
Bèn lµ, môc tiªu, néi dung, ch¬ng tr×nh h×nh thøc, ph¬ng thøc vµ ph¬ng
ph¸p ®µo t¹o chËm ®æi míi. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo
t¹o ®· cã nh÷ng nç lùc lín nh»m ®æi míi c¸c néi dung ®ã. Bíc ®Çu ®· thu ®îc
nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh song cßn cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ yªu cÇu ®Æt
ra.
N¨m lµ, ®éi ngò gi¸o viªn ë c¸c trêng cßn yÕu, thiÕu vÒ sè lîng n¨ng
lùc gi¶ng d¹y, nghiªn cøu khoa häc. Ngoµi ra chÝnh s¸ch ®·i ngé cha tháa
®¸ng nªn kh«ng ph¸t huy ®îc tiÒm n¨ng vµ nhiÖt huyÕt cña hä.
S¸u lµ, m¹ng líi trêng vµ trung t©m ®µo t¹o bè trÝ cßn ph©n t¸n, hiÖu
qu¶ ®Çu t sö dông c¬ së vËt chÊt kü thuËt kÐm, l·ng phÝ, chång chÐo.
B¶y lµ, mét bé phËn nhá c«ng nh©n cha nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ sù cÇn
thiÕt ph¶i n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa, tay nghÒ nªn cßn thê ¬, cha thùc sù cè
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
g¾ng hoÆc tËn dông nh÷ng ®iÒu kiÖn ®· cã ®Ó tù häc tËp, båi dìng n©ng cao
tr×nh ®é cña b¶n th©n.
II. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m gi¶i quyÕt hîp lý vÊn ®Ò vÒ nguån
nh©n lùc
Nh×n râ ®îc thùc tr¹ng vÒ nguån nh©n lùc cña níc ta ®Ó chóng ta ph¸t
huy nh÷ng ®iÓm m¹nh, kh¾c phôc vµ h¹n chÕ nh÷ng ®iÓm yÕu ®ång thêi ®a ra
nh÷ng yªu cÇu ®èi víi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc.
§Ó ®¶m b¶o chÊt lîng vÒ mÆt thÓ lùc cho nguån nh©n lùc trong t¬ng lai,
c¸c ch¬ng tr×nh b¶o vÖ søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em, ®Æc biÖt ch¬ng tr×nh b¶o vÖ
søc kháe phô n÷, phßng chèng suy dinh dìng theo híng ng¨n ngõa cÇn ®îc
tiÕp tôc ®Çu t tõ quan t©m vµ sÏ ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸c vïng miÒn nói,
vïng s©u, vïng xa ®Ó gi¶m dÇn sù c¸ch biÖt gi÷a c¸c vïng.
C¸c ch¬ng tr×nh tuyªn truyÒn gi¸o dôc cµn ®îc t¨ng cêng ®Ó ng¨n ngõa
tõ xa c¸c tÖ n¹n l¹m dông ma tóy, ®Æc biÖt trong thanh thiÕu niªn.
Trong tr×nh tù gi¶i quyÕt ph¶i ®i tuÇn tù tõ tiÕp tôc xãa mï ch÷, phæ cËp
tiÓu häc, ®ang bÞ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, ®µo t¹o nghÒ tõ s¬ cÊp ®Õn c¸c bËc
cao h¬n nh÷ng ph¶i t¹o ra mét bé phËn ngêi lao ®éng cã chÊt lîng cao, ®Æc
biÖt ph¶i chó träng ®µo t¹o lao ®éng kü thuËt, nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña
nh÷ng ngµnh c«ng nghÖ míi, c¸c khu c«ng nghiÖp vµ c¸c khu kinh tÕ më.
ViÖc më réng quy m« gi¸o dôc ®µo t¹o lµ rÊt cÇn thiÕt. Nhng cè g¾ng
më réng quy m« gi¸o dôc ®µo t¹o cña níc ta vÉn kh«ng theo kÞp tèc ®é gia
t¨ng d©n sè. Quy m« mäi ngµnh, bËc häc hiÖn nay ®Òu cha ®¸p øng ®îc yªu
cÇu theo häc cña mäi løa tuæi. Nh×n chung sè häc sinh vµ sè trêng líp ë mäi
ngµnh häc tõ mÉu gi¸o, c¸c cÊp phæ th«ng, trung häc chuyªn nghiÖp, cao
®¼ng, ®¹i häc, ®Òu t¨ng c¸c hÖ thèng trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm, c¸c trung
t©m kü thuËt tæng hîp, híng nghiÖp vµ nhiÒu c¬ së d¹y nghÒ b¸n c«ng, d©n
lËp, t thôc ®îc thµnh lËp. Quy m« ®µo t¹o cã chuyÓn biÕn lµ nhê t¨ng cêng
h×nh thøc ®µo t¹o ng¾n h¹n. Riªng ®èi víi quy m« cña hÖ thèng ®µo t¹o nghÒ
ngµy cµng bÞ thu hÑp. §¶ng vµ Nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch më
réng vµ hç trî cho c¸c trêng d¹y nghÒ nh»m thu hót häc sinh, sinh viªn, kh¾c
phôc sù mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu ngµnh häc, bËc häc cña gi¸o dôc vµ ®µo t¹o.
Gi¸o dôc mÇm non cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®øng tõ gãc ®é chuÈn bÞ nÒn
t¶ng vÒ thÓ thùc vµ trÝ lùc cho nguån nh©n lùc. Gi¸o dôc ®µo t¹o chuyªn m«n
nghiÖp vô kü thuËt, ngoµi ý nghÜa víi t¨ng trëng kinh tÕ cßn ®Æc biÖt quan
träng trong viÖc ph¸t triÓn gi¶m nguy c¬ tôt hËu. Tuy nhiªn, nh÷ng bÊt hîp
cËp gi÷a c¸c ngµnh ®µo t¹o, gi÷a c¸c bËc häc ®· g©y khã kh¨n kh«ng Ýt cho sù
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Mét sè ngµnh ®îc häc sinh, sinh viªn theo häc nh
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
mét phong trµo, mét sè ngµnh th× rÊt Ýt ngêi theo häc. NÕu kh«ng cã sù ®iÒu
chØnh kÞp thêi, ViÖt Nam sÏ nhanh chãng gÆp khã kh¨n vÒ ®éi ngò kü s, c«ng
nh©n kü thuËt nh ë nhiÒu níc Asea, nhÊt lµ Th¸i Lan.
Gi¸o dôc ®µo t¹o ë thµnh phè, ®ång b»ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn h¬n ë
n«ng th«n,vïng nói, vïng s©u, vïng xa rÊt khã kh¨n. §Ó n©ng cao chÊt lîng
nguån nh©n lùc ë vïng n«ng th«n, vïng s©u vïng xa miÒn nói, Nhµ níc ®·
chã chÝnh s¸ch cÊp häc bæng, gi¶m häc phÝ, u tiªn c¸c häc sinh nghÌo vît
khã.Tõ ®ã gióp hä cã ®iÒu kiÖn häc tËp t×m kiÕm viÖc lµm, n©ng cao møc
sèng. ChÝnh nhê nh÷ng chñ tr¬ng ®óng ®¾n nµy mµ nh÷ng bÊt hîp lý trong c¬
cÊu vïng, miÒn cña gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®îc ®iÒu chØnh phÇn nµo.
YÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh chÊt lîng nguån nh©n lùc lµ viÖc ®æi
míi môc tiªu, néi dung, ch¬ng tr×nh vµ ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo t¹o. ViÖc héi
nhËp vµ c¹nh tranh kinh tÕ ®ßi hái hµng hãa ph¶i ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó
t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi, tõ ®ã ph¶i ®ßi hái cã tr×nh ®é
c«ng nghÖ cao vµ kh¶ n¨ng sö dông t¬ng øng c¸c c«ng nghÖ ®ã. Ngoµi gi¸o
dôc ®µo t¹o chuyªn m«n, nghiÖp vô vÒ mÆt lý thuyÕt cÇn chó ý ®iÒu kiÖn thùc
hµnh, øng dông, gi¸o dôc kü thuËt, t¸c phong lao ®éng c«ng nghiÖp, rÌn luyÖn
kü n¨ng vµ nh÷ng kh¶ n¨ng thÝch øng cña ngêi lao ®éng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm
cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Song song víi vÊn ®Ò gi¸o dôc ®µo t¹o con ngêi,
chóng ta ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò d©n sè, søc kháe, ®Ó n©ng cao chÊt lîng
nguån nh©n lùc, gi¶m søc Ðp ®èi víi quy m« vµ chÊt lîng gi¸o dôc.
Trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam hiÖn nay, yªu cÇu ®a d¹ng hãa c¸c lo¹i
h×nh gi¸o dôc ®µo t¹o rÊt cÇn thiÕt ®Ó bæ sung c¶i thiÖn hiÖn tr¹ng nguån nh©n
lùc nh»m kh¾c phôc nh÷ng bÊt hîp lý vÒ viÖc ph©n bæ nguån nh©n lùc, ®ång
thêi n©ng cao hiÖu qu¶ cña ®Çu t cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®Ó phôc vô cho nhu
cÇu ph¸t triÓn. Trong lÜnh vùc gi¸o dôc híng nghiÖp chóng ta cÇn ph¶i kÕt hîp
mét c¸ch khoa häc víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn toµn diÖn víi chÝnh s¸ch sö dông
sau ®µo t¹o hîp lý ®Ó gi¶m l·ng phÝ vÒ chi phÝ vÒ gi¸o dôc ®µo t¹o cña x· héi
vµ cña gia ®×nh. Ngêi lao ®éng ®µo t¹o ra ®îc lµm viÖc ®óng ngµnh, ®óng
nghÒ, ®óng kh¶ n¨ng vµ së trêng cña m×nh. Ngoµi ra, gi¸o dôc híng nghiÖp
còng ®ßi hái ph¶i c«ng t¸c dù b¸o nghÒ ®Ó x¸c ®Þnh ®îc xu híng ph¸t triÓn vµ
nhu cÇu vÒ lao ®éng trong tõng giai ®o¹n. Gi¸o dôc ®µo t¹o chÝnh quy, dµi h¹n
lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh nªn bé phËn ngêi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n, kü
thuËt cao, cã kü n¨ng tiÕp cËn víi khoa häc, c«ng nghÖ míi hiÖn ®¹i. Ngoµi ra,
cÇn më réng c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o ng¾n h¹n ®Ó c¶i thiÖn hiÖn tr¹ng nguån
nh©n lùc hiÖn nay vµ nhanh chãng n©ng cao sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cña ta
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lªn. H×nh thøc gi¸o dôc t¹i chøc vµ tõ xa cÇn chó ý h¬n ®Õn chÊt lîng vµ hiÖu
qu¶ gi¸o dôc.
ChÝnh s¸ch x· héi hãa gi¶i quyÕt viÖc lµm cÇn ®îc tiÕp tôc ph¸t huy,
kh«i phôc c¸c lµng nghÒ, phè nghÒ ®Ó huy ®éng tæng hîp c¸c nguån lùc vµ sù
tham gia réng r·i cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c tæ chøc x· héi mäi ngêi d©n.
Kinh tÕ hé gia ®×nh, c¬ së doanh nghiÖp ngµnh nghÒ ë n«ng th«n, doanh
nghiÖp võa vµ nhá ë thµnh phè lµ nh÷ng c¬ së cã thÓ thu hót nhiÒu lao ®éng,
cÇn ®îc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn chÊt lîng.
C¸c chÝnh s¸ch phô cÊp, tiÒn l¬ng còng nªn ®îc ®iÒu chØnh l¹i ®Ó thu
hót ngêi lao ®éng vÒ c«ng t¸c t¹i c¬ së, c¸c vïng khã kh¨n, tham gia x©y dùng
c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm nh»m ®éng viªn thanh niªn vµo häc c¸c trêng d¹y
nghÒ vµ lµm ®óng nghÒ ®· ®µo t¹o, ®ãng gãp søc m×nh vµo sù nghiÖp c«ng
nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc.
Tãm l¹i, gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp
hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, mét nhiÖm vô träng t©m
trong qu¸ tr×nh ®æi míi, x©y dùng ®Êt níc. MÆc dï nÒn gi¸o dôc ®µo t¹o ®· ®¹t
®îc nhiÒu hµnh tùu to lín (ViÖt Nam cã chØ sè HDI t¬ng ®èi cao, ®îc xÕp vµo
c¸c níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn trung b×nh) nhng so víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh
tÕ x· héi, nÒn gi¸o dôc ®µo t¹o cña ta vÉn cha ®¸p øng ®îc. Do ®ã cµn cã
nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî, khuyÕn khÝch vµ nh÷ng ®êng lèi ®óng ®¾n cña
§¶ng vµ Nhµ níc ®èi víi sù nghiÖp gi¸o dôc
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C. ý kiÕn c¸ nh©n
I.ViÖc lµm cña ngêi lao ®éng vµ vÊn ®Ò ®æi míi chÝnh s¸ch tiÒn
l¬ng
1. ViÖc lµm cña ngêi lao ®éng
Nãi ®Õn viÖc lµm vµ n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng cña ngêi lao ®éng
lao ®éng nãi ®Õn vÊn ®Ò bøc thiÕt vµ môc ®Ých cña sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ
x· héi. ViÖc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc ph¶i ®i ®«i víi viÖc gi¶i quyÕt
viÖc lµm cho ngêi lao ®éng cã t¹o cho ngêi lao ®éng viÖc lµm æn ®Þnh vµ møc
thu nhËp t¬ng xøng th× míi t¹o ®îc ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ.
ViÖc lµm lµ ho¹t ®éng t¹o ra gi¸ trÞ, cña c¶i vËt chÊt. M¸c Anghen ®·
kh¼ng ®Þnh: "Lao ®éng lµ nguån gèc cña mäi cña c¶i vËt chÊt, lµ ®iÒu kiÖn c¬
b¶n ®Çu tiªn cña toµn bé ®êi sèng loµi ngêi". Lao ®éng lµ nguån lùc quan
träng ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc. Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng x· héi võa
lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn. Bªn c¹nh viÖc kÕt hîp c¸c gi¶i
ph¸p khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh c¸c kinh tÕ
x· héi lín, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Nhµ níc ®· thùc hiÖn c¸c
gi¶i ph¸p hç trî, t¸c ®éng vµo nh÷ng ngêi cha cã viÖc lµm hoÆc thÊt nghiÖp,
thiÕu viÖc lµm ®Ó hä cã thªm c¬ héi viÖc lµm. C¸c m« h×nh kinh tÕ hîp lý, nh
m« h×nh V-A-C, h×nh thøc giao ®Êt giao rõng, ®îc nh©n réng ë nhiÒu n¬i. Bªn
c¹nh ®ã Nhµ níc cßn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ngêi d©n tù lµm giµu cho
chÝnh m×nh, cho gia ®×nh vµ cho x· héi. LuËt doanh nghiÖp ra ®êi n¨m 1999
®¸nh dÊu mét bíc ph¸t triÓn míi, mét bíc ngoÆt thuËn lîi cho c¸c doanh nh©n
ViÖt Nam; lµm giµu chÝnh ®¸ng lµ tiªu chÝ cña nhiÒu cuéc héi th¶o, lµ môc
®Ých cña nhiÒu chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch, lµ ®éng lùc cña nhiÒu ngêi d©n ViÖt
Nam cÇn cï, th«ng minh.
Víi nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, §¶ng vµ
Nhµ níc lu«n ®Æt hiÖu qu¶ x· héi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lªn hµng ®Çu. HiÖu qu¶
kinh tÕ ph¶i ®i ®«i víi hiÖu qu¶ x· héi, trong ®ã viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm,
n©ng cao møc sèng ngêi d©n ®îc chó träng nhÊt; Dù ¸n x©y dùng khu c«ng
nghiÖp Dung QuÊt ë miÒn Trung kh¾c nghiÖt, dù ¸n më ®êng mßn Hå ChÝ
Minh lµ nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p hîp lý ®· lÊy hiÖu qu¶ x· héi ®Æt lªn
hµng ®Çu.
Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt, cña
viÖc thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ, x· héi vµ c¸c gi¶i ph¸p hç trî trong ®ã
viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng trëng kinh tÕ lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu kiÖn c¬ b¶n nhÊt lµ
tõ nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng x· héi
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
trong thêi gian qu¶ lµ rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn, thùc tiÔn kh¸ch quan còng
cho thÊy ®iÒu kiÖn t¹o ra viÖc lµm cha v÷ng ch¾c, nhiÒu yÕu tè kh¸c n¶y sinh
lµm cho thùc tr¹ng lao ®éng viÖc lµm thªm khã kh¨n phøc t¹p. Tû lÖ thÊt
nghiÖp ë c¸c ®« thÞ níc ta vµo lo¹i cao so víi c¸c níc trong khu vùc vµ cã xu
híng t¨ng. ChÊt lîng lao ®éng thÊp, chØ cã 19% lao ®éng qua ®µo t¹o chuyªn
m«n kü thuËt. C¬ cÊu lao ®éng kü thuËt bÊt hîp lý, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu
cña nÒn kinh tÕ vµ cµng bÊt cËp tríc yªu cÇu lao ®éng kü thuËt cao cho sù
nghiÖp c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. ViÖc ph©n bè lao ®éng theo
ngµnh cßn nhiÒu bÊt hîp lý. Tèc ®é chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng diÔn ra thÊp.
Lùc lîng lao ®éng ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ
yªu cÇu ph¸t triÓn cña c¸c vïng. Vµ mét ®iÒu quan träng h¬n n÷a ®ã lµ c«ng
t¸c qu¶n lý lao ®éng theo ngµnh vµ theo l·nh thæ bÊt cËp so víi yªu cÇu, cha
gi¸m s¸t ®îc sù vËn ®éng cña thÞ trêng lao ®éng. HiÖn nay ë thñ ®« Hµ Néi
còng nh nhiÒu thµnh phè kh¸c, c¸c chî lao ®éng víi nguån nh©n lùc chñ yÕu
lµ nh÷ng n«ng d©n ë nh÷ng vïng n«ng th«n, ®ang lµ vÊn ®Ò nan gi¶i. Chóng ta
cÇn ph¶i s¸ng t¹o ra nhiÒu h×nh thøc kinh tÕ lµm ¨n cã hiÖu qu¶ nh»m t¨ng
thªm thu nhËp cho ngêi lao ®éng tËn dông ®îc quü thêi gian nh÷ng ngµy n«ng
nhµn.
2. VÊn ®Ò ®æi míi chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng
TiÒn l¬ng vÒ thùc chÊt lµ kho¶n thï lao Nhµ níc tr¶ cho c¸n bé, c«ng
chøc t¬ng xøng víi lao ®éng vµ tr×nh ®é nghiÖp vô, chøc tr¸ch ®Ó thùc hiÖn
nh÷ng c«ng viÖc mµ Nhµ níc ñy quyÒn cho hä.
§Ó x¸c ®Þnh ®óng tiÒn l¬ng tèi thiÓu chung cho c¸n bé, c«ng chøc, tríc
hÕt quan niÖm ®óng ®¾n vÒ gi¸ trÞ søc lao ®éng. §ã lµ toµn bé nh÷ng chi phÝ
cÇn thiÕt vÒ ¨n mÆc, ë ®i l¹i… bï ®¾p cho mét lîng nhÊt ®Þnh vÒ c¬ b¾p, trÝ tuÖ
®· hao phÝ ®Ó duy tr× cuéc sèng cña b¶n th©n ngêi lao ®éng trong tr¹ng th¸i
b×nh thêng ®ång thêi t¸i s¶n xuÊt ra søc lao ®éng c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng
trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi æn ®Þnh. Do ®ã, khi ®ång tiÒn mÊt gi¸,
chØ sè gi¸ c¶ sinh ho¹t cao th× tiÒn l¬ng danh nghÜa ph¶i ®îc ®iÒu chØnh thÝch
øng vµ kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o tiÒn l¬ng thùc tÕ cho ngêi lao ®éng.
Chóng ta cÇn söa ®æi, hoµn thiÖn thang, b¶ng l¬ng cho c¸n bé c«ng
chøc Nhµ níc vµ chÕ ®é phô cÊp ®ång thêi s¾p xÕp, hoµn thiÖn tæ chøc bé m¸y
vµ biªn chÕ c¸n bé c«ng chøc ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu tinh gän, hiÖu lùc, hiÖu
qu¶ gi¶m bít tæng sè c¸n bé, c«ng chøc hëng l¬ng Nhµ níc. Trªn c¬ së ®ã
cÇn tõng bíc n©ng cao d©n l¬ng tèi thiÓu cho c¸n bé, c«ng chøc Nhµ níc. Tríc
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
m¾t cÇn cã sù ®ét ph¸, kh¾c phôc sù l¹c hËu vµ bÊt hîp lý cña chÝnh s¸ch tiÒn
l¬ng tèi thiÓu hiÖn hµnh.
HiÖn nay trong giíi sinh viªn ®ang cã t×nh tr¹ng ®æ x« ®i lµm cho c¸c
c«ng ty níc ngoµi, lý do chñ yÕu lµ v× møc l¬ng ë c¸c c«ng ty nµy rÊt cao, nhng mét lý do n÷a còng kh«ng kÐm phÇn quan träng ®ã lµ do nh÷ng sinh viªn
giái kh«ng cã kh¶ n¨ng kinh tÕ ®Ó xin vµo c¸c c«ng ty Nhµ níc. Cã nhiÒu
nguyªn nh©n gi¶i quyÕt cho vÊn ®Ò nµy. Thø nhÊt lµ v× hiÖn nay ®ang cã chÝnh
s¸ch gi¶m biªn chÕ, x©y dùng bé m¸y Nhµ níc gän nhÑ nhng hiÖu qu¶ vµ
n¨ng ®éng thø hai lµ do hiÖn nay t×nh tr¹ng tham nhòng, ¨n hèi lé khiÕn cho
viÖc thi tuyÓn c«ng chøc rÊt kh«ng c«ng b»ng. Hä kh«ng chän n¨ng lùc thËt
sù mµ chØ chän nh÷ng gia ®×nh thanh thÕ vµ nhiÒu tiÒn hoÆc cã quyÒn cao
chøc träng, cã tiÕng nãi quan träng trong mét c«ng ty, mét sè, mét bé phËn
nµo ®ã. V× vËy ®· tõ l©u h×nh thµnh trong nÕp nghÜ cña ngêi ViÖt Nam nãi
chung vµ sinh viªn nãi riªng mét quan niÖm: Vµo ®îc nh÷ng c«ng ty Nhµ níc
"danh gi¸" lµ mét giÊc m¬ xa xØ ®èi víi nh÷ng sinh viªn nghÌo kh«ng cã ®iÒu
kiÖn "ch¹y chät". §ã lµ thùc tr¹ng ®¸ng buån.V× vËy, bªn c¹nh ®æi míi chÝnh
s¸ch tiÒn l¬ng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thËt r¾n ®Ó lµm trong s¹ch ®éi ngò c¸n
bé vµ lµm cho ®ång tiÒn hä lµm ra xøng ®¸ng víi n¨ng lùc, trÝ tuÖ, nhiÖt huyÕt
cña hä.
§ång thêi ph¶i cã chÝnh s¸ch ph©n phèi thËt c«ng b»ng "lµm theo n¨ng
lùc hëng theo lao ®éng", tr¸nh t×nh tr¹ng kh¸c l¬ng l¹i thÊp cho dï hao phÝ lao
®éng bá ra nh nhu. VÝ dô nh ngµnh bu ®iÖn, ®iÖn lùc, l¬ng nãi chung (gåm c¶
l¬ng c¬ b¶n + thëng + c¸c kho¶n thu kh¸c) rÊt cao, chªnh lÖch nhiÒu so víi
thu nhËp cña c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc ë c¸c ngµnh kh¸c, nh ngµnh ng©n
hµng. Ngay trong ngµnh ng©n hµng chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng còng cã nh÷ng bÊt
cËp, l¬ng ë ng©n hµng Nhµ níc thÊp h¬n nhiÒu so víi ë c¸c ng©n hµng kh¸c
nh ng©n hµng ngo¹i th¬ng. §iÒu nµy lý gi¶i ®îc nguyªn nh©n v× sao ë nh÷ng
ngµnh ®éc quyÒn ngêi ta ®æ x« tranh nhau vµo, g©y t×nh tr¹ng d thõa lao ®éng
cßn nh÷ng ngµnh kh¸c ®Çu vµo lao ®éng l¹i thiÕu trÇm träng. ChÝnh phñ cÇn
cã nh÷ng ®iÒu chØnh bÊt hîp lý vÒ ®Çu vµo ë c¸c trêng §¹i häc vµ ph¶i t¹o ®îc
®éng lùc ph¸t triÓn .
II. Sinh viªn ViÖt Nam tríc nh÷ng th¸ch thøc míi.
ViÖt Nam ®an tõng bíc ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc lín, v¨n minh trÝ
tuÖ ph¸t triÓn tõng gi©y, tõng phót, nÕu kh«ng nhanh chãng ®i tíi sÏ kÐo nhau
cïng tôt hËu.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
VËn mÖnh, tiÒn ®å cña ®Êt níc phô thuéc mét phÇn quan träng vµo thÕ
hÖ trÎ,thanh niªn vµ sinh viªn ph¶i v¬n lªn cïng víi cha anh lµm chñ ®Êt níc
ngay tõ b©y giê.
§Ó ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc vµ t¬ng lai cña d©n téc, thanh
niªn vµ sinh viªn ph¶i cã hoµi b·o vµ lý tëng, cã tri thøc vµ kü n¨ng, ph¶i
"häc, häc n÷a, häc m·i". Sinh viªn ViÖt Nam cÇn ph¸t huy truyÒn thèng v¨n
hiÕn cña d©n téc x©y dùng x· héi ViÖt Nam thµnh mét "x· héi häc tËp",thµnh
mét "x· héi s¸ng t¹o" ®a d©n téc ta trë thµnh mét 'd©n téc th«ng th¸i", chiÕm
lÜnh nh÷ng ®Ønh cao trÝ tuÖ cña nh©n lo¹i trong thÕ kû 21. Níc ta bíc vµo c«ng
nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa víi ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp trong khi c¸c níc tiªn tiÕn
®· bíc vµo nÒn kinh tÕ tri thøc, nÒn v¨n minh trÝ tuÖ. Trong kû nguyªn cña nÒn
v¨n minh trÝ tuÖ, sù ph¸t triÓn tri thøc cña nh©n lo¹i sÏ t¨ng lªn theo hµm mò.
Bëi vËy, thÕ hÖ trÎ, ®Æc biÖt lµ sinh viªn ph¶i x©y dùng cho m×nh b¶n lÜnh ®éc
lËp tù chñ, nghÞ lùc s¸ng t¹o vµ tinh thÇn ®æi míi, tiÕp thu vµ lµm chñ nh÷ng
thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, nh÷ng tri thøc qu¶n lý vµ kinh
doanh hiÖn ®¹i cña nh©n lo¹i, trong khi ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa sím ®a níc ta tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ tri thøc vµ x· héi th«ng tin.
Tríc dßng th¸c lò µo ¹t cña thêi ®¹i th«ng tin, vÉn cßn t×nh tr¹ng ch×m
trong th«ng tin nhng cã ®èi vÒ kiÕn thøc, nhiÒu sinh viªn, häc sinh vÉn cha
nhËn thÊy tÇm quan träng cña viÖc häc, hä xem viÖc häc lµ nghÜa vô chø
kh«ng thÊy ®ã lµ quyÒn lùc cña mçi ngêi. V× vËy, ph¶i gi¸o dôc cho sinh viªn,
häc sinh nhËn thøc ®óng ®¾n b¶n chÊt vÊn ®Ò, ®Æc biÖt ph¶i n©ng cao chÊt lîng
gi¸o dôc, më réng nhiÒu h×nh thøc gi¸o dôc.
HiÖn nay, chóng ta ®· cã nhiÒu h×nh thøc gi¸o dôc ®¸ng khÝch lÖ vµ thu
nhiÒu kÕt qu¶ tèt. VÝ dô h×nh thøc ®µo t¹o tõ xa cã thÓ cung cÊp kiÕn thøc cho
nh÷ng ngêi kh«ng cã ®iÒu kiÖn häc tËp trung hoÆc nh÷ng ngêi võa häc võa
lµm. H×nh thøc gi¸o dôc nµy kh«ng chØ gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é ngêi d©n
mµ cßn gi¶m ®îc mét chi phÝ ®¸ng kÓ cho Nhµ níc vµ nh©n d©n.
Tuy vËy nÒn gi¸o dôc cña ta vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, trong sè ®è vÊn ®Ò
lu häc sinh du häc ë níc ngoµi còng lµ mét vÊn ®Ò quan träng.
Do nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, nhu cÇu häc hái ngµy cµng
cao,nhiÒu ngêi t×m ®Õn ch©n trêi tri thøc míi b»ng c¸ch ®i häc tËp ë níc ngoµi
bëi v× hä nghÜ kiÕn thøc ë trêng ®¹i häc cha ®ñ ®Ó n©ng cao tÇm hiÓu biÕt h¬n
n÷a, cã nhiÒu kiÕn thøc s©u réng vÒ nhiÒu ngµnh mµ cha xuÊt hiÖn hë ViÖt
Nam: x· héi häc thùc nghiÖm, c«ng nghÖ vËt liÖu, nghiªn cøu c¸c d¹ng n¨ng
lîng míi, trÝ tuÖ nh©n t¹o. V× thÕ mµ hä häc ë bÊt kú n¬i nµo nh÷ng vÊn ®Ò mµ
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®Êt níc cÇn cho dï ph¶i nÕm tr¶i nçi nhäc nh»n xa quª. Nhng tiÕc thay ®è chØ
lµ sè Ýt, rÊt Ýt ngêi lµm ®îc nh häc nghÜ. Theo thèng kª cã ®Õn 68,3% lu häc
sinh du häc ë níc ngoµi sau khi tèt nghiÖp kh«ng biÕt hiÖn nay hä ë ®©u vµ
lµm g×. RÊt cã thÓ nhiÒu ngêi trong sè nµy trë vÒ níc hoÆc trë vÒ nhµ kh«ng
b¸o c¸o (chØ tÝnh sè tri thøc trÎ do Nhµ níc göi ®i ®µo t¹o ë Liªn X« cò vµ c¸c
níc §«ng ¢u tõ 1985 0- 199).
NÕu lÊy møc chi phÝ ®µo t¹o ®¹i häc ë Liªn b¨ng Nga, thÊp nhÊt 7800
USD/n¨m/ngêi 5 n¨m = 39000 USD, víi 2936 ngêi häc mÊt 114.504.000
USD. §©y chØ tÝnh riªng häc phÝ cha kÓ sinh ho¹t phÝ vµ vÐ m¸y bay vÒ níc.
§ã lµ sè chi phÝ ®îc ®Çu t nhng cha biÕt lµm sao ®Ó thu håi l¹i vèn. Nh÷ng lu
häc sinh nµy ®i häc dùa trªn nguån kinh phÝ tõ c¸c häc bæng tµi trî vµ hiÖp t¸c
song ph¬ng gi÷a níc ta vµ níc b¹n. Tõ 1991 ®Õn nay, lo¹i h×nh ®µo t¹o ngµy
cµng phong phó vµ sè ngêi du häc ngµy cµng t¨ng lªn, sè níc nhËn ®µo t¹o
còng t¨ng lªn. Trong khi ®ã c«ng t¸c qu¶n lý lu häc sinh l¹i kh«ng cã nh÷ng
chuyÓn biÕn phï hîp víi t×nh h×nh míi, do ®ã kh«ng ®ñ søc qu¶n lý sè lu häc
sinh ngµy cµng t¨ng trªn b×nh diÖn ngµy cµng réng. V× vËy chóng ta ph¶i v¹ch
ra chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch khoa häc vµ cô thÓ ®Ó thu hót lu häc sinh trë vÒ, ng¨n
chÆn t×nh tr¹ng ch¶y m¸u chÊt x¸m, tõ ®ã tËn dông ®îc nguån lùc con ngêi
trong sù nghiÖp x©y dùng ®Êt níc. Tríc hÕt Nhµ níc ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho lu
häc sinh sau khi tèt nghiÖp cã viÖc lµm ra thu nhËp t¬ng xøng; ®ång thêi qu¶n
lý chÆt chÏ sè lîng häc sinh, sinh viªn du häc vµ sè lîng häc sinh, sinh viªn
tèt nghiÖp: nÕu häc sinh ®i b»ng häc bæng nhµ níc th× ph¶i cã nh÷ng cam kÕt
®óng ®¾n gi÷a häc sinh sinh viªn vµ Bé Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, buéc hai bªn
ph¶i thi hµnh mét c¸ch nghiªm tóc, tr¸nh t×nh tr¹ng Nhµ níc mÊt mét sè vèn
lín trong viÖc ®Çu t, gi¸o dôc cho con ngêi nhng kh«ng thÓ thu håi l¹i vèn.
III. Tham kh¶o mét sè chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc
vµ gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc ë mét sè níc kh¸c.
a. Tham kh¶o nÒn gi¸o dôc cña Mü
Gi¸o dôc cÊp ®¹i häc lµ mét h×nh thøc ®Çu t c¸ nh©n v× thÕ nã më réng
cho tÊt c¶ nh÷ng ai muèn häc, cã n¨ng lùc t duy phï hîp víi ®ßi hái tõng n¬i
vµ cã thÓ trang tr¶i ®îc chi phÝ häc tËp cho b¶n th©n. Do ®ã chÝnh quyÒn liªn
bang vµ tiÓu bang cã chÝnh s¸ch cho vay víi l·i suÊt thÊp ®Ó sinh viªn cã thÓ
trang tr¶i chi phÝ häc tËp vµ sinh ho¹t.
VÒ chÊt lîng gi¸o dôc: sè lîng ngµnh häc vµ néi dung ë c¸c trêng §¹i
häc,cao ®¼ng míi mÎ, cã nhiÒu ngµnh mµ chóng ta cha tõng nghe thÊy, vÝ dô
ngµnh thÇn häc, cæ ®iÓn häc; cã nhiÒu m«n kh¸c nhau trong chuyªn ngµnh
gi¸o dôc nh gi¸o dôc cÊp 1,2… hoÆc gi¸o dôc ®Æc biÖt cho ngêi tµn tËt. Cã
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nhiÒu m«n häc kú l¹ mµ mçi líp cã tõ 1 ®Õn 2 sinh viªn häc tËp. Tuy vËy u
®iÓm lín nhÊt kh«ng n»m ë sè lîng ngµnh häc mµ ë ph¬ng ph¸p gi¸o dôc.
Gi¸o dôc ë ®©y theo híng ®¸p øng ®óng tr×nh ®é, nhu cÇu cña tõng c¸ nh©n.
Møc ®é c¸ nh©n hãa gi¸o dôc rÊt cao, sinh viªn cã c¬ héi theo ®uæi nh÷ng g×
mong muèn mµ b¹n quan t©m vµ cho lµ hîp víi kh¶ n¨ng cña m×nh.
§êi sèng x· héi mang l¹i nh÷ng biÓu hiÖn vît khái khu«n khæ nhµ trêng, sù tù gi¸c, tr¸ch nhiÖm c«ng nh©n, tÝnh hîp lý vµ c«ng viÖc, tinh thÇn
c«ng t¸c cña ngêi Mü rÊt cao. VÝ dô nh b¹n cã thÓ tù t×m s¸ch, mín ¸ch mµ
kh«ng ph¶i tr×nh thÎ víi ai, mÆc dï tù do nh vËy nhng chuyÖn mÊt s¸ch, quþt
tiÒn kh«ng bao giê x¶y ra.
C¬ héi nghÒ nghiÖp cao h¬n mét c¸ch t¬ng ®èi so víi c¸c níc kh¸c.
Mét tÊm b»ng ®¹i häc t¹i níc nµy cho phÐp b¹n cã thÓ t×m viÖc ë nhiÒu n¬i,
nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ngµnh c«ng nghÖ mµ Mü lµ cêng quèc. ChÝnh v× thÕ níc
Mü lµ c¸i bÓ tËp trung chÊt x¸m cña thÕ giíi, rÊt nhiÒu nh©n tµi c¸c quèc gia
®Õn Mü häc tËp vµ kh«ng trë vÒ tæ quèc v× hä cã c¬ héi lµm viÖc qu¸ tèt t¹i
Mü.
b. Mét sè chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ gi¸o dôc ®µo t¹o
nguån nh©n lùc trong chiÕn lîc c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa cña c¸c níc §«ng Nam ¸.
Tríc hÕt, ®ã lµ kÕ ho¹ch hãa sù ph¸t triÓn d©n sè nh»m lµm sao kh«ng
®Ó sù bïng næ d©n sè triÖt tiªu nh÷ng thµnh qu¶ cña sù t¨ng trëng kinh tÕ.
Ph¸t triÓn m¹nh gi¸o dôc, phæ th«ng, n©ng cao kiÕn thøc v¨n hãa vµ ch÷
viÕt chung cña mäi ngêi.
C¶i tiÕn hÖ thèng ®µo t¹o ®¹i häc vµ d¹y nghÒ ®Ó ®¸p øng nh÷ng nhu
cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa.
T¨ng nhanh viÖc lµm, gi¶m thÊt nghiÖp th«ng qua viÖc u tiªn ph¸t triÓn
c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng trong thêi kú ®Çu c«ng nghiÖp
hãa - hiÖn ®¹i hãa b»ng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n, vµ chÝnh s¸ch u tiªn c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp quy m« võa vµ nhá ph¸t triÓn.
Thùc hiÖn c¸c chÝnh ¸ch vµ biÖn ph¸p ph©n phèi l¹i ®Ó h¹n chÕ sù chªnh
lÖch thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp nh©n d©n.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
KÕt luËn
BÊt cø mét sù ph¸t triÓn nµo ®ã còng ®Òu ph¶i cã mét ®éng lùc thóc ®Èy
ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®îc dù trªn nhiÒu nguån lùc: nh©n lùc (nguån lùc
con ngêi), vËt lùc (nguån lùc vËt chÊt: c«ng cô lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng, tµi
nguyªn thiªn nhiªn…) tµi lùc (nguån lùc vÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ…). Song chØ cã
nguån lùc con ngêi míi t¹o ra ®éng häc cho sù ph¸t triÓn, nh÷ng nguån lùc
kh¸c muèn ph¸t huy t¸c dông chØ cã thÓ th«ng qua nguån lùc con ngêi. Do
vËy trong bÊt cø x· héi nµo, mét ®Êt níc nµo, vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc
còng ®ãng mét vai trß cùc kú quan träng. §Æc biÖt ë níc ta, vÊn ®Ò nµy l¹i
cµng ®îc coi träng h¬n bao giê hÕt. Con ngêi ViÖt Nam ®· lµm ®îc nh÷ng
®iÒu kú diÖu trong lÞch sö vµ con ngêi ViÖt Nam ch¾c ch¾n còng lµm ®îc
nh÷ng ®iÒu kú diÖu nh thÕ trong t¬ng lai. Nh ®¹i tíng Vâ Nguyªn Gi¸p ®·
tõng nãi: "Nh×n l¹i thÕ kû XX, d©n téc ViÖt Nam dòng c¶m vµ th«ng minh, ®·
lµm ®îc nh÷ng ®iÒu tëng nh kh«ng lµm ®îc, ®· lµm cho hiÖn thùc lÞch sö trë
thµnh huyÒn tho¹i. Bíc vµo thÕ kû XXI vµ thiªn niªn kû míi, d©n téc ta víi
hoµi b·o lín vµ trÝ tuÖ s¸ng t¹o sÏ cã nh÷ng íc m¬ tëng nh huyÒn tho¹i vµ
quyÕt biÕn nh÷ng íc m¬ Êy thµnh hiÖn thùc lÞch sö.
MÆc dï ®· cè g¾ng nhiÒu nhng bµi ®Ò ¸n cña em còng kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng sai sãt. Em mong ®îc sù gióp ®í vµ ®ãng gãp cña thÇy ®Ó bµi viÕt cña
em ®îc tèt h¬n.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Môc lôc
A. Lêi më ®Çu....................................................................................................1
B. Néi dung.......................................................................................................2
I. VÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc con ngêi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa
- hiÖn ®¹i hãa.................................................................................................2
1. ThÕ nµo lµ c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa............................................2
2. VÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc con ngêi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp
hãa - hiÖn ®¹i hãa......................................................................................6
II. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m gi¶i quyÕt hîp lý vÊn ®Ò vÒ nguån nh©n lùc......11
C. ý kiÕn c¸ nh©n..........................................................................................15
I.ViÖc lµm cña ngêi lao ®éng vµ vÊn ®Ò ®æi míi chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng........15
1. ViÖc lµm cña ngêi lao ®éng.................................................................15
2. VÊn ®Ò ®æi míi chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng...................................................16
II. Sinh viªn ViÖt Nam tríc nh÷ng th¸ch thøc míi......................................18
III. Tham kh¶o mét sè chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ gi¸o dôc
®µo t¹o nguån nh©n lùc ë mét sè níc kh¸c..................................................20
KÕt luËn..........................................................................................................23
20