_______________________________________________________________________________________
Lêi nãi ®Çu
********
KÕt thóc viÖc thùc hiªn kÕ ho¹ch 1996-2000 víi nhiÒu thµnh tùu ®· ®¹t ®îc ,GDP ®îc duy tr× ë møc 7.0%/n¨m, c¬ cÊu kinh tÕ ®ang tõng bíc chuyÓn dÞch
theo híng t¨ng tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, gi¶m tû träng gi¸
trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong c¬ cÊu GDP ... .Bªn c¹nh ®ã vÊn ®Ò viÖc lµm còng
®îc chó träng quan t©m gi¶i quyÕt . Trong 5 n¨m qua ®· cã thªm kho¶ng 6,1
triÖu lao ®éng ®îc thu hót vµo lµm viÖc ,b×nh qu©n mçi n¨m thu hót kho¶ng h¬n
1.2 triÖu lao ®éng .
Bíc sang kÕ ho¹ch 2001- 2005 víi dù b¸o hµng n¨m tû lÖ lùc lîng lao ®éng
sÏ gia t¨ng ë møc 0.35% vµ ®Õn n¨m 2005 tæng lùc l¬ng lao ®éng cña c¶ níc sÏ
lµ 42689.9 ngµn ngêi . Vµ sau 5 n¨m lùc lîng lao ®éng sÏ t¨ng thªm 4046,8 ngµn
ngêi céng thªm sè lao ®éng ®ang thÊt nghiÖp cã ®Õn cuèi n¨m 2000 kho¶ng 800
ngµn ngêi vµ sè ngêi thiÕu viªc lµm lµ kho¶ng 1triÖu ngêi th× sè thuéc lùc lîng
lao ®éng cã nhu cÇu viÖc lµm sÏ lªn tíi kho¶ng gÇn 20triÖu ngêi . NÕu phÊn ®Êu
mçi n¨m gi¶i quyÕt cho kho¶ng 1.4 triÖu ngêi th× ®Õn cuèi n¨m 2005 sè lao ®éng
cã nhu cÇu gi¶i quyÕt viÖc lµm cßn rÊt lín.
Víi chñ tr¬ng cña §¶ng : “Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó ph¸t
huy nh©n tè con ngêi, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ , lµm lµnh m¹nh x· héi , ®¸p
øng nguyÖn väng chÝnh ®¸ng vµ yªu cÇu bøc xóc cña nh©n d©n...” . §Ó lµm ®îc
®iÒu ®ã th× ngoµi c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ cßn ph¶i cÇn cã sù nç lùc tËp trung thèng
nhÊt sù chØ ®¹o cña §¶ng ®èi víi c¸c cÊp ,c¸c ngµnh cïng toµn thÓ c¸c c¸ nh©n
vµ céng ®ång ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ®îc môc tiªu kÕ ho¹ch ®· ®Æt ra...
1
_______________________________________________________________________________________
Ch¬ng 1
ViÖc lµm vµ kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm
Trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi
1. M«t sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm.
1.1 D©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ.
Bao gåm toµn bé nh÷ng ngêi tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn ®ang cã viÖc lµm hoÆc
kh«ng cã viÖc lµm nhng cã nhu cÇu t×m viÖc lµm.
Nh vËy v¬Ý kh¸i niªm trªn cã thÓ hiÓu d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ hay cßn
gäi lµ lùc lîng lao ®éng lµ mét bé phËn cña nguån lao ®éng nã bao gåm hai
phÇn. Mét lµ nh÷ng ngêi ®ñ 15tuæi trë lªn ®ang cã viÖc lµm trong c¸c lÜnh vùc
®êi sèng kinh tÕ x· héi , biÓu hiÖn cña viÖc lµm ®ã lµ t¹o ra ®îc thu nhËp mµ
ho¹t ®éng t¹o thu nhËp nµy kh«ng bÞ ph¸p luËt cÊm, ngoµi ra cßn c¶ nh÷ng ho¹t
®éng cu¶ bé phËn d©n sè kh«ng trùc tiÕp t¹o ra thu nhËp nhng l¹i trùc tiÕp gióp
cho ngêi th©n, gia ®×nh t¹o thu nhËp. Hai lµ nh÷ng ngêi ®ang trong ®é tuæi lao
®éng kh«ng cã viÖc lµm nhng cã nhu cÇu t×m viÖc lµm vµ lu«n s½n sµng lµm viÖc
(nh vËy ngîc víi phÇn trªn th× bé phËn d©n sè nµy lµ nh÷ng ngêi kh«ng t¹o ra ®îc thu nhËp nhng lu«n t×m c¸ch ®Ó t¹o ra thu nhËp) .
Ngoµi ra khi nghiªn cøu vÒ lao ®éng ta cßn thêng sö dông kh¸i niÖm vÒ
d©n sè ho¹t ®«ng kinh tÕ thêng xuyªn trong 12 th¸ng qua: lµ nh÷ng ngêi tõ ®ñ15
tuæi trë lªn cã tæng sè ngµy lµm viÖc vµ ngµy ngµy cã nhu cÇu lµm thªm lín h¬n
hoÆc b»ng 183 ngµy , nÕu nhá h¬n 183 ngµy lµ d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ
thêng xuyªn .
1.2. D©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ
D©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ bao gåm toµn bé sè ngêi tõ ®ñ 15 tuæi
trë lªn kh«ng thuéc bé phËn cã viÖc lµm vµ kh«ng cã viÖc lµm. Nh÷ng ngêi nµy
kh«ng ho¹t ®«ng kinh tÕ v× c¸c lÝ do: ®ang ®i häc , hiÖn ®ang lµm c«ng viÖc néi
trî cho b¶n th©n gia ®×nh, ....
Ngoµi ra tuú theo t×nh tr¹ng viÖc lµm, d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ ®îc chia
thµnh hai lo¹i: ngêi cã viÖc lµm vµ ngêi thÊt nghiÖp.
1.3. ViÖc lµm.
§Ó hiÓu râ kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña viÖc lµm ta ph¶i liªn hÖ ®Õn ph¹m
trï lao ®éng v× gi÷a chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau.
Lao ®éng tríc hÕt lµ mét hµnh ®éng diÔn ra gi÷a con ngêi víi giíi tù
nhiªn, trong lao ®éng con ngêi ®· vËn dông trÝ lùc vµ thÓ lùc cïng víi c«ng cô
t¸c ®éng vµo giíi tù nhiªn t¹o ra s¶n phÈm phôc vô cho nhu cÇu sinh ho¹t, ®êi
sèng con ngêi , lao ®éng lµ mét yÕu tè tÊt yÕu kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña con ngêi ,
nã lµ ho¹t ®éng rÊt cÇn thiÕt vµ g¾n chÆt víi lîi Ých cña con ngêi. Con ngêi
kh«ng thÓ sèng khi kh«ng cã lao ®éng .
Qu¸ tr×nh lao ®éng ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh sö dông søc lao ®éng, søc lao
®éng lµ n¨ng lùc cña con ngêi nã bao gåm c¶ thÓ lùc vµ trÝ lùc , nã lµ yÕu tè tÝch
cùc ®ãng vai trß trung t©m trong suèt qu¸ tr×nh lao ®éng , lµ yÕu tè khëi ®Çu,
quyÕt ®Þnh trong qóa tr×nh s¶n xuÊt, s¶n phÈm hµng ho¸ cã thÓ ®îc ra ®êi hay
kh«ng th× nã ph¶i phô thuéc vµo qu¸ tr×nh sö dông søc lao ®éng .
B¶n th©n c¸ nh©n mçi con ngêi trong nÒn s¶n xuÊt x· héi ®Òu chiÕm
nh÷ng vÞ trÝ nhÊt ®Þnh, mçi vÞ trÝ mµ ngêi lao ®éng chiÕm gi÷ trong hÖ thèng s¶n
2
_______________________________________________________________________________________
xuÊt x· héi víi t c¸ch lµ mét sù kÕt hîp cña c¸c yÕu tè kh¸c trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt ®îc gäi lµ chç lµm hay viÖc lµm.
Nh vËy viÖc lµm lµ mét ph¹m trï tån t¹i kh¸ch quan trong nÒn s¶n xuÊt x·
héi, phô thuéc vµo c¸c ®iÒu kiÖn hiÖn cã cña nÒn s¶n xuÊt . Ngêi lao ®éng ®îc
coi lµ cã viÖc lµm khi chiÕm gi÷ mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong hÖ thèng s¶n xuÊt cña
x· héi .Nhê cã viÖc lµm mµ ngêi lao ®éng míi thùc hiÖn ®îc qu¸ tr×nh lao ®éng
t¹o ra s¶n phÈm cho x· héi ,cho b¶n th©n.
Nhng víi kh¸i niÖm viÖc lµm nh trªn th× cha ®îc coi lµ ®Çy ®ñ v× con ngêi
chØ cã thÓ tån t¹i trong gia ®×nh vµ x· héi, do ®ã viÖc lµm ®îc hiÓu theo mét c¸ch
hoµn chØnh ®ã lµ ngoµi phÇn ngêi lao ®éng t¹o ra cho x· héi cßn ph¶i cã phÇn
cho b¶n th©n vµ gia ®×nh nhng ®iÒu cèt yÕu lµ viÖc lµm ®ã ph¶i ®îc x· héi thõa
nhËn(®îc ph¸p luËt thõa nhËn).
Nh vËy mét ho¹t ®éng ®îc coi lµ viÖc lµm khi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: ®ã
lµ nh÷ng c«ng viÖc mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc tiÒn c«ng, ®ã lµ nh÷ng c«ng viÖc
mµ ngêi lao ®éng thu lîi nhuËn cho b¶n th©n vµ gia ®×nh, ho¹t ®éng ®ã ph¶i ®îc
ph¸p luËt thõa nhËn.
Tuú tõng c¸ch ph©n lo¹i mµ ta cã c¸c h×nh thøc viÖc lµm ë ®©y ta chØ tiÕp
cËn hai h×nh thøc sau:
+ ViÖc lµm chÝnh: lµ c«ng viÖc mµ ngêi thùc hiÖn giµnh nhiÒu thêi gian
nhÊt hoÆc cã thu nhËp cao h¬n so víi c«ng viÖc kh¸c.
+ ViÖc lµm phô:lµ c«ng viÖc mµ ngêi thùc hiÖn giµnh nhiÒu thêi gian nhÊt
sau c«ng viÖc chÝnh.
Víi viÖc nghiªn cøu ®Æc ®iÓm, kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i viÖc lµm gióp cho ta
hiÓu râ h¬n vÒ viÖc lµm tõ ®ã ®a ra nh÷ng tiªu chÝ ®¸nh gi¸ mét c¸ch s©u h¬n
nh»m x¸c ®Þnh ®îc c¸c môc tiªu vµ gi¶i ph¸p trong viÖc lËp kÕ ho¹ch viÖc lµm.
2. KÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi.
2.1 Néi dung cña kÕ ho¹ch viÖc lµm.
KÕ ho¹ch viÖc lµm dùa trªn c¬ së c©n ®èi gi÷a kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu cña
nguån lùc lao ®éng trong nÒn kinh tÕ vµ ®©y còng ®îc xem lµ c¬ së x©y dùng kÕ
ho¹ch viÖc lµm, ph¬ng ph¸p nµy ®îc coi lµ phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi
hiÖn t¹i vµ trong nh÷ng n¨m tiÕp theo, ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông ë nhiÒu quèc
gia v× c¸c quèc gia ®Òu n»m trong t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi gi÷a kh¶ n¨ng vµ nhu
cÇu lao ®éng . Cô thÓ néi dung cña kÕ ho¹ch viÖc lµm bao gåm c¸c néi dung
chÝnh sau:
- ND1: X¸c ®Þnh nhu cÇu lao ®éng x· héi cÇn cã trong k× kÕ ho¹ch ,®©y
chÝnh lµ nhu cÇu vÒ viÖc thu hót vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm trong c¸c ngµnh c¸c lÜnh
vùc cña nÒn kinh tÕ, nhu cÇu ®ã ®o lêng b»ng sè vÞ trÝ, sè lîng chç mµtõng
ngµnh ,tõng lÜnh vùc cã thÓ ®¶m b¶o gi¶i quyÕt ®îc cho ngêi lao ®éng. Nhu cÇu
lao ®éng nµy phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau:
+ Quy m«, dung lîng cña nÒn kinh tÕ ,khi nÒn kinh tÕ cã quy m«, dung lîng lín th× sÏ t¹o ra ®îc nhiÒu viÖc lµm, vµ ngîc l¹i khi nÒn kinh tÕ cã quy m«,
dung lîng thÊp sÏ t¹o ra ®îc Ýt viÖc lµm.
3
_______________________________________________________________________________________
+ N¨ng suÊt lao ®éng, khi møc lao ®éng t¨ng, hiÖu suÊt sö dông lao ®éng
cao th× nhu cÇu vÒ sö dông lao ®éng cã xu híng gi¶m.
+ Sù thay ®æi trong c¬ cÊu kinh tÕ, sù thay ®æi vÒ c¬ cÊu lao ®éng trong
c¸c ngµnh, sù thay ®æi sè lîng lao ®éng vµ yªu cÇu ®µo t¹o nghÒ còng lµm thay
®æi vÒ nhu cÇu lao sö dông lao ®éng.
+ Søc s¶n xuÊt cña ngêi lao ®éng, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña ngêi
lao ®éng dÉn ®Õn sù thay ®æi vÒ chÊt lîng vµ còng ¶nh hëng ®Õn nhu cÇu sö dông
lao ®éng.
+ Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, khi tr×nh ®é cña khoa häc kü
thuËt ph¸t triÓn sÏ lµm thay ®æi tÝnh chÊt s¶n xuÊt, thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng vµ
dÉn ®Õn thay ®æi nhu cÇu lao ®éng.
Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nhu cÇu sö dông lao ®éng trong k× kÕ ho¹ch: dùa vµo
môc tiªu t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ ®· ®Æt ra trong k× kÕ ho¹ch ®Ó x¸c ®Þnh nhu
cÇu sö dông lao ®éng trong nÒn kinh tÕ.
- ND2: X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng cung cÊp lao ®éng trong nÒn kinh tÕ.
Kh¶ n¨ng cung cÊp lao ®éng ®îc hiÓu lµ tæng sè bé phËn d©n sè tham gia
ho¹t ®éng kinh tÕ cã thÓ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ trong thêi k× kÕ ho¹ch ,kh¶
n¨ng nµy ®îc ®o lêng b»ng sè ngêi lao ®éng sÏ tham gia vµo thÞ trêng lao ®éng
trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Tuú tõng ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i lao ®éng mµ ta cã
thÓ chia thµnh c¸c nhãm sau:
. Nh÷ng ngêi ®Õn tuæi lao ®éng ®ang tham gia vµo thÞ trêng lao ®éng
. Nh÷ng ngêi trong tuæi lao ®éng vÉn cha cã viÖc lµm vµ ®ang cã nhu cÇu
t×m viÖc lµm.
. Nh÷ng ngêi qu¸ tuæi lao ®éng nhng vÉn cßn kh¶ n¨ng ®éng vµ còng cã
nhu cÇu lµm viÖc.
Kh¶ n¨ng cung cÊp lao ®éng phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau:
+ Quy m« d©n sè, khi quy m« d©n sè t¨ng th× kh¶ n¨ng cung cÊp lao ®éng
t¨ng
+ C¬ cÊu d©n sè,c¬ cÊu d©n sè còng lµ yÕu tè t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn kh¶
n¨ng cung cung cÊp lao ®éng , tuú tõng lo¹i d©n sè ,d©n sè theo ®é tuæi theo giíi
tÝnh mµ ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng cung cÊp lao ®éng.
+ Nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®é tuæi lao ®éng cña tõng quèc gia mµ còng ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng cung cÊp lao ®éng.
Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng cung cÊp lao ®éng th«ng qua c¸c con sè
thèng kª k× tríc.
Nh×n chung c¸c quèc gia ®Òu cã sù mÊt c©n ®èi vÒ nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng
cung cÊp lao ®éng nhng tuú tõng ®Æc ®iÓm cña mçi níc mµ cã cung- cÇu vÒ lao
®éng kh¸c nhau thêng ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn th× cung lín h¬n cÇu, cßn
®èi víi c¸c níc ph¸t triÓn th× l¹i cã xu hínglµ cung nhá h¬n cÇu. §èi víi ViÖt
nam lµ níc ®ang ph¸t triÓn céng víi c¬ cÊu d©n sè trÎ, v× vËy møc cung vÒ lao
®éng hµng n¨m lu«n lín h¬n møc cÇu vÒ lao ®éng, ®Æc trng nµy ph¶n ¸nh nã võa
lµ lîi thÕ vµ còng lµ khã kh¨n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ .
- ND3: c©n ®èi nhu cÇu víi kh¶ n¨ng cung cÊp lao ®éng trong nÒn kinh tÕ ,
viÖc c©n ®èi nµy ph¶i dùa trªn ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i lao ®éng (bao gåm lao
®éng thµnh thÞ vµ lao ®éng n«ng th«n. §èi víi lao ®éng thµnh thÞ cÇn x¸c ®Þnh tû
lÖ thÊt nghiÖp thùc tÕ (thÊt nghiÖp h÷u h×nh ). §èi víi lao ®éng n«ng th«n cÇn
x¸c ®Þnh phÇn tr¨m sè thêi gian lao ®éng v× lao ®éng n«ng th«n lµ lo¹i lao ®éng
4
_______________________________________________________________________________________
theo mïa vô mµ ViÖt Nam lµ níc n«ng nghiÖp th× viÖc x¸c ®Þnh thêi gian lao
®éng thùc tÕ cña lao ®éng n«ng th«n lµ rÊt quan träng. C©n ®èi vÒ lao ®éng lµ
mét trong nh÷ng c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ, lµ mét c©n ®èi quan träng trong
c¸c c©n ®èi cña hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn: c©n ®èi thu chi, c©n ®èi tÝch luü
tiªu dïng….
C©n ®èi gi÷a nhu cÇu víi kh¶ n¨ng lµ mét kh©u quan träng cña kÕ ho¹ch
viÖc lµm, tõ viÖc c©n ®èi nµy ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc nhu cÇu cã thÓ ®¸p øng ®îc
bao nhiªu so víi kh¶ n¨ng cung cÊp tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc sè lîng d thõa hay thiÕu
hôt trong tõng khu vùc thµnh thÞ hoÆc n«ng th«n.
- ND4: Tõ viÖc c©n ®èi gi÷a nhu cÇu víi kh¶ n¨ng ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc
tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ quü thêi gian sö dông lao ®éng ë n«ng th«n vµ ®a
ra c¸c gi¶i ph¸p xö lÝ. Gi¶i ph¸p xö lÝ ë ®©y lµ tõng c¸ch thøc, bíc ®i mang tÝnh
chñ quan cña con ngêi nh»m thùc hiÖn vµ sö dông nguån lùc ®¹t môc tiªu mét
c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. Trong kÕ ho¹ch viÖc lµm, gi¶i ph¸p lµ mét kh©u quan träng
nhÊt ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ®îc môc tiªu, kÕ ho¹ch ®Æt ra cã thùc hiÖn ®îc hay
kh«ng th× ®ßi hái gi¶i ph¸p nh thÕ nµo ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã mét c¸ch hiÖu qu¶
nhÊt phï hîp víi kh¶ n¨ng nguån lùc hiÖn cã. Mçi mét gi¶i ph¸p ®îc ®a ra vµ
thùc hiÖn ®ßi hái ph¶i kh¾c phôc ®îc nh÷ng h¹n chÕ vµ tËn dông ®îc lîi thÕ, ®iÒu
kiÖn kh¸ch quan cña nguån lùc. Víi kÕ ho¹ch viÖc lµm th× gi¶i ph¸p cã thÓ ®îc
x©y dùng trªn nhiÒu c¬ së thµnh c¸c nhãm gi¶i ph¸p:
- Nhãm gi¶i ph¸p vÒ t¨ng trëng kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
- Nhãm gi¶i ph¸p vÒ t¹o viÖc lµm ë thµnh thÞ.
- Nhãm gi¶i ph¸p vÒ t¹o viÖc lµm ë n«ng th«n.
- Nhãm gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña nhµ níc….
2.2 Vai trß cña viÖc lµm vµ kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm.
2.2.1 Vai trß cña viÖc lµm
ViÖc lµm cã vai trß quan träng trong ®êi sèng x· héi, nã kh«ng thÓ thiÕu
®èi víi tõng c¸ nh©n vµ toµn bé nÒn kinh tÕ, lµ vÊn ®Ò cèt lâi vµ xuyªn suèt trong
c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi kinh tÕ vµ x· héi, nã chi phèi
toµn bé mäi ho¹t ®éng cña c¸ nh©n vµ x· héi.
§èi víi tõng c¸ nh©n th× cã viÖc lµm ®i ®«i víi cã thu nhËp ®Ó nu«i sèng
b¶n th©n m×nh, v× vËy nã ¶nh hëng trùc tiÕp vµ chi phèi toµn bé ®êi sèng cña c¸
nh©n. ViÖc lµm ngµy nay g¾n chÆt víi tr×nh ®é häc vÊn, tr×nh ®é tay nghÒ cña
tõng c¸ nh©n, thùc tÕ cho thÊy nh÷ng ngêi kh«ng cã viÖc lµm thêng tËp trung vµo
nh÷ng vïng nhÊt ®Þnh (vïng ®«ng d©n c khã kh¨n vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, c¬ së h¹
tÇng,..), vµo nh÷ng nhãm ngêi nhÊt ®Þnh (lao ®éng kh«ng cã tr×nh ®é tay nghÒ,
tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp,..). ViÖc kh«ng cã viÖc lµm trong dµi h¹n cßn dÉn tíi mÊt
c¬ héi trau dåi, n¾m b¾t vµ n©ng cao tr×nh ®é kÜ n¨ng nghÒ nghiÖp lµm hao mßn
vµ mÊt ®i kiÕn thøc, tr×nh ®é vèn cã.
§èi víi kinh tÕ th× lao ®éng lµ mét trong nh÷ng nguån lùc quan träng, lµ
®Çu vµo kh«ng thÓ thay thÕ ®èi víi mét sè ngµnh, v× vËy nã lµ nh©n tè t¹o nªn
t¨ng trëng kinh tÕ vµ thu nhËp quèc d©n, nÒn kinh tÕ lu«n ph¶i ®¶m b¶o t¹o cÇu
vµ viÖc lµm cho tõng c¸ nh©n sÏ gióp cho viÖc duy tr× mèi quan hÖ hµi hoµ gi÷a
viÖc lµm vµ kinh tÕ, tøc lµ lu«n b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ cã xu híng ph¸t triÓn
bÒn v÷ng, ngîc l¹i nã còng duy tr× lîi Ých vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng cña ngêi lao
®éng.
5
_______________________________________________________________________________________
§èi víi x· héi th× mçi mét c¸ nh©n, gia ®×nh lµ mét yÕu tè cÊu thµnh nªn
x· héi, v× vËy viÖc lµm còng t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn x· héi, mét mÆt nã t¸c ®éng
tÝch cùc, mÆt kh¸c nã t¸c ®éng tiªu cùc. Khi mäi c¸ nh©n trong x· héi cã viÖc
lµm th× x· héi ®ã ®îc duy tr× vµ ph¸t triÓn do kh«ng cã m©u thuÉn néi sinh trong
x· héi , kh«ng t¹o ra c¸c tiªu cùc, tÖ n¹n trong x· héi, con ngêi ®îc dÇn hoµn
thiÖn vÒ nh©n c¸ch vµ trÝ tuÖ…Ngîc l¹i khi nÒn kinh tÕ kh«ng ®¶m b¶o ®¸p øng
vÒ viÖc lµm cho ngêi lao ®éng cã thÓ dÉn ®Õn nhiÒu tiªu cùc trong ®êi sèng x·
héi vµ ¶nh hëng xÊu ®Õn sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch con ngêi. Con ngêi cã nhu cÇu
lao ®éng ngoµi viÖc ®¶m b¶o nhu cÇu ®êi sèng cßn ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu vÒ ph¸t
triÓn vµ tù hoµn thiÖn, v× vËy trong nhiÒu trêng hîp khi kh«ng cã viÖc lµm sÏ ¶nh
hëng ®Õn lßng tù tin cña con ngêi, sù xa l¸nh céng ®ång vµ lµ nguyªn nh©n cña
c¸c tÖ n¹n x· héi. Ngoµi ra khi kh«ng cã vÖc lµm trong x· héi sÏ t¹o ra c¸c hè
ng¨n c¸ch giµu nghÌo lµ nguyªn nh©n n¶y sinh ra c¸c m©u thuÉn vµ nã ¶nh hëng
®Õn t×nh h×nh chÝnh trÞ.
Vai trß viÖc lµm ®èi víi tõng c¸ nh©n, kinh tÕ, x· héi lµ rÊt quan träng, v×
vËy ®Ó ®¸p øng ®îc nhu cÇu viÖc lµm cña toµn x· héi ®ßi hái nhµ níc ph¶i cã
nh÷ng chiÕn lîc, kÕ ho¹ch cô thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu nµy.
2.2.2 Vai trß cña kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm.
Vai trß cña kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm còng ®îc ®¸nh gi¸ trªn c¸c mÆt
kinh tÕ vµ x· héi. Tríc hÕt kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ bé phËn quan träng
trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi v× nã ®a ra c¸c môc tiªu vµ
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. KÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm còng gièng
c¸c kÕ ho¹ch kh¸c lµ ®Òu ®a ra nh÷ng tiªu chÝ, môc tiªu vµ hÖ thèng c¸c chÝnh
s¸ch gi¶i ph¸p, mÆt kh¸c, kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm kh¸c víi c¸c kÕ ho¹ch
kh¸c ë chè kÕ ho¹ch ë ®©y võa ®¶m b¶o c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ võa
®¶m b¶o môc tiªu ph¸t triÓn x· héi.
§èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ th× kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Æt ra c¸c môc
tiªu ®Ó sö dông hiÖu qu¶ nguån lùc lao ®éng nh»m thùc hiÖn môc tiªu t¨ng trëng. Cã c¸c môc tiªu vµ hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch sau:
+ Môc tiªu vÒ c¬ cÊu lao ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ.
+ Môc tiªu vÒ tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o.
+ Môc tiªu vÒ xuÊt khÈu lao ®éng ra níc ngoµi….
+ C¸c chÝnh s¸ch vÒ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo trong
níc ,chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ,chÝnh s¸ch ph¸t
triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n…
+ HÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn môc tiªu sö dông viÖc lµm cho t¨ng trëng.
§èi víi ph¸t triÓn x· héi kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ®Æt ra c¸c môc tiªu
vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm nhng mang tÝnh x· héi ,môc tiªu viÖc lµm ë ®ay ®¶m b¶o
sù ph¸t triÓn trong mèi quan hÖ gi÷a viÖc lµm vµ x· héi :
+ Môc tiªu gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ , n©ng quü thêi gian sö dông
lao ®éng ë n«ng th«n….
+ HÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch vÒ t¹o viÖc lµm vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao
®éng …
+ C¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm
ë ViÖt nam tríc khi cha chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ th× trong x· héi kh«ng cã
n¹n thÊt nghiÖp do mäi ngêi trong x· héi ®Òu ®îc nhµ níc ph©n phèi viÖc lµm
6
_______________________________________________________________________________________
khi ®Õn tuæi lao ®éng, vÒ nguyªn t¾c lµ mäi ngêi ®Òu cã quyÒn ®ßi hái ®îc lao
®éng vµ cã thu nhËp mµ kh«ng ph¶i t×m viÖc lµm, kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm ë
®©y lµ kÕ ho¹ch chØ tiªu ph¸p lÖnh, mäi môc tiªu ®· ®îc Ên ®Þnh tõ tríc, v× vËy
nã mang nÆng tÝnh chñ quan v× yÕu tè quan träng lµ thÞ trêng ®· bÞ bá qua.KiÓu
ph©n phèi trªn cã nhiÒu u ®iÓm ®ã lµ mäi ngêi ®îc gi¶i quyÕt viÖc lµm nhanh
chãng khi ®Õn tuæi lao ®éng, ngêi lao ®éng ®Òu cã quyÒn b×nh ®¼ng nh nhau, nhng nã còng cã nhiÒu h¹n chÕ nh: l¹m ph¸t t¨ng, ngêi lao ®éng kh«ng ®îc bè trÝ
phï hîp víi kh¶ n¨ng …dÉn ®Õn søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ kÐm ®«i khi cßn
cã kh¶ n¨ng dÉn ®Õn khñng ho¶ng. Tõ khi chuyÓn xang nÒn kinh tÕ thÞ trêng kÕ
ho¹ch kh«ng cßn mang nÆng tÝnh chñ quan nh tríc kia mµ ph¶i chÊp nhËn yÕu
tè thÞ trêng vµ c¸c quy luËt thÞ trêng, trong thÞ trêng lu«n cã thÊt nghiÖp .Nhµ níc ®iÒu tiÕt kinh tÕ ë tÇm vÜ m« th«ng qua c¸c c«ng cô ,kÕ ho¹ch viÖc lµm kh«ng
v× thÕ mµ mÊt ®i vai trß quan träng cña m×nh , kÕ ho¹ch viÖc lµm trë nªn ngµy
cµng linh ho¹t víi thÞ trêng vµ trë thµnh c«ng cô quan träng kh«ng thÓ thiÕu
trong c¸c c«ng cô qu¶n lÝ cña nhµ níc , th«ng qua kÕ ho¹ch viÖc lµm Nhµ níc thÓ
hiÖn vai trß qu¶n lÝ,®iÒu tiÕt cña m×nh ®èi víi vÊn ®Ò viÖc lµm trong nÒn kinh tÕ.
Trong nh÷ng n¨m tiÕp theo khi mµ vÊn ®Ò viÖc lµm ngµy cµng trë thµnh vÊn ®Ò
bøc xóc cña toµn x· héi th× kÕ ho¹ch viÖc lµm cµng trë nªn quan träng vµ rÊt cÇn
thiÕt.
2.3. Mèi quan hÖ cña kÕ ho¹ch viÖc lµm víi hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
§èi víi hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi th× kÕ ho¹ch viÖc lµm
cã mèi quan hÖ trùc tiÕp ,g¾n bã thóc ®Èy lÉn nhau .KÕ ho¹ch viÖc lµm tríc hÕt lµ
mét bé phËn trong hÖ thèng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ,v× vËy nã cã nh÷ng môc tiªu
chung víi c¸c kÕ ho¹ch kh¸c vµ còng cã nh÷ng môc tiªu riªng cña m×nh.
§Ó thÓ hiÖn ®îc mèi quan hÖ nµy,tríc vÒ mÆt kinh tÕ kÕ ho¹ch viÖc lµm ®îc coi lµ kÕ ho¹ch nguån lùc (v× lao ®éng lµ yÕu tè nguån lùc cÊu thµnh nªn t¨ng
trëng) vµ kÕ ho¹ch nguån lùc nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu vÒ sö dông hiÖu qu¶
nguån lùc lao ®éng trong nÒn kinh tÕ thùc hiÖn môc tiªu t¨ng trëng . Trong trêng
hîp nµy kÕ ho¹ch t¨ng trëng ®îc coi lµ môc tiªu mµ kÕ ho¹ch viÖc lµm vµ c¸c kÕ
ho¹ch kh¸c ph¶i thùc hiÖn vµ chØ cã thùc hiÖn ®îc môc tiªu t¨ng trëng chØ khi
thùc hiÖn ®îc môc tiªu cña kÕ ho¹ch viÖc lµm vµ môc tiªu cña c¸c kÕ ho¹ch
kh¸c.
VÒ mÆt x· héi th× lÕ ho¹ch viÖc lµm ®a ra c¸c môc tiªu ®Ó thùc hiÖn nh÷ng
vÊn ®Ò x· héi . KÕ ho¹ch viÖc lµm cã mèi quan hÖ trùc tiÕp víi c¸c kÕ ho¹ch x·
héi kh¸c nh kÕ ho¹ch d©n sè, kÕ ho¹ch gi¸o dôc… ,v× vËy trong tr êng hîp nµy kÕ
ho¹ch viÖc lµm cïng víi c¸c kÕ ho¹ch x· héi kh¸c l¹i lµ môc tiªu mµ kÕ ho¹ch
t¨ng trëng ph¶i thùc hiÖn. Bëi v× c¸c vÊn ®Ò x· héi cã ®îc gi¶i quyÕt chØ khi dùa
trªn tiÒn ®Ò c¬ b¶n lµ kinh tÕ.
7
_______________________________________________________________________________________
Ch¬ng 2
T×nh h×nh thùc hiÖn viÖc lµm
trong thêi kú 1996 - 2000
1. Môc tiªu vµ ph¬ng híng c¬ b¶n cña kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm
trong thêi kú 1996-2000
1.1. Chñ tr¬ng vµ quan ®iÓm cña §¶ng trong kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt
viÖclµm thêi kú 1996- 2000
Thµnh tùu ®¹t ®îc tõ kÕ ho¹ch 1991-1995 trªn c¸c mÆt kinh tÕ x· héi lµ c¬
së nÒn t¶ng cho bíc ph¸t triÓn tiÕp theo, cho dï nÒn kinh tÕ cha tho¸t ra khái
khñng ho¶ng, nh÷ng biÕn ®éng vÒ t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ ®· ¶nh hëng lín ®Õn
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn môc tiªu viÖc
lµm trong kÕ ho¹ch 1991-1995 cho thÊy sè viÖc lµm ®· ®îc t¹o thªm xÊp xØ víi
sè ngêi míi bæ xung vµo lùc lîng lao ®éng, bªn c¹nh ®ã vÉn cßn mét sè h¹n chÕ
nhÊt ®Þnh.TiÕp thu nh÷ng mÆt yÕu kÐm cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch 19911995 do §¶ng ta ®Ò ra tõ §¹i héi VII th× §¹i héi VIII ®· kh¼ng ®Þnh viÖc tiÕp tôc
coi träng vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ ®· ®a ra nh÷ng quan ®iÓm , ph¬ng híng
cô thÓ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm :”KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ,
mäi c«ng d©n, mäi nhµ ®Çu t më mang ngµnh nghÒ, t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ngêi
lao ®éng. Mäi c«ng d©n ®îc t do hµnh nghÒ, thuª mín c«ng nh©n theo ph¸p
luËt . Ph¸t triÓn dÞch vô viÖc lµm. TiÕp tôc ph©n bè l¹i d©n c vµ lao ®éng trªn ®Þa
bµn c¶ níc, t¨ng d©n c trªn nh÷ng ®Þa bµn cã tÝnh chiÕn lîc vÒ kinh tÕ, an ninh
quèc phßng. Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. Gi¶m
®¸ng kÓ tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ t¨ng quü thêi gian sö dông lao ®éng ë
n«ng th«n…”. So víi §¹i héi VII th× §¹i héi VIII ®· cã nh÷ng quan ®iÓm míi
®èi víi vÊn ®Ò viÖc lµm b»ng viÖc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, mäi nhµ
®Çu t vµ mäi c«ng d©n trong viÖc më mang vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ nh»m
t¹o ra nhiÒu viÖc lµm tõ viÖc huy ®éng nguån lùc trong d©n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
viÖc lµm. §· cã nh÷ng chñ tr¬ng vÒ ph©n bè l¹i d©n c ,lao ®éng trªn ®Þa bµn c¶
8
_______________________________________________________________________________________
níc, ®· chó träng quan t©m h¬n ®Õn viÖc më réng quan hÖ ®èi ngo¹i kinh tÕ
nh»m ®Èy m¹nh viÖc xuÊt khÈu lao ®éng, tríc kia viÖc xuÊt khÈu lao ®éng chñ
yÕu chØ xang thÞ trêng c¸c níc x· héi chñ nghÜa, nhng tõ khi hÖ thèng nµy bÞ xôp
®æ ë c¸c níc §«ng ©u th× thÞ trêng cña chóng ta bÞ thu hÑp, v× vËy cã thÓ nãi ®ã
lµ mét híng ®i ®óng ®¾n g¾n viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm víi quan hÖ kinh tÕ ®èi
ngo¹i. Víi quan ®iÓm tËp trung søc t¹o viÖc lµm §¶ng ta ®· cho r»ng vÊn ®Ò viÖc
lµm ph¶i ®îc gi¶i quyÕt b»ng sù tËp trung nç lùc cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh tõ TW
®Õn ®Þa ph¬ng, vµ vÊn ®Ò viÖc lµm ®îc gi¶i quyÕt b»ng c¸ch huy ®éng ,tËp trung
nguån néi lùc.
1.2. Môc tiªu cña kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm trong thêi kú 1996 - 2000.
TiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi mµ kÕ ho¹ch
1991-1995 ®· ®¹t ®îc th× kÕ ho¹ch 1996-2000 ®· ®a ra mét sè môc tiªu vÒ viÖc
lµm nh sau:
. Mçi n¨m thu hót ®îc tõ 1,3 – 1,4 triÖu lao ®éng cã chç lµm viÖc.
. Gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ xuèng díi 5%.
. N©ng tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n lªn 75%.
. T¨ng tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o lªn 22 – 25%.
2 . Thùc tr¹ng viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm thêi kú
1996-2000.
+ VÒ tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thêi gian sö dông lao ®éng ë n«ng
th«n.
ChØ tiªu
Tû lÖ thÊt nghiÖp
T/g sö dông lao
®éng ë n«ng th«n
1996
5.88
72.11
1997
6.01
73.14
1998
1999
6.85
71.13
2000
7.40 6.4
73.49 73.86
(Sè liÖu thèng kª ®iÒu tra- n¨m 2000 cña tæng côc thèng kª)
Nh vËy so víi n¨m 1996 th× xu híng thÊt nghiÖp t¨ng lªn so víi c¸c n¨m
tiÕp theo b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 0.13%. Riªng n¨m 1999 th× tû lÖ thÊt nghiÖp
®· t¨ng cao lªn ®Õn 7.4%, giai ®o¹n nµy do vÉn cßn bÞ ¶nh hëng cña cuéc khñng
ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc, khèi lîng vèn ®Çu t vµo nÒn kinh tÕ bÞ
gi¶m m¹nh , ®Æc biÖt lµ khèi lîng vèn FDI tõ níc ngoµi vµ c¸c kho¶n cam kÕt
viÖn trî cho ViÖt nam, ®Çu nh÷ng n¨m 2000 th× tû lÖ thÊt nghiÖp nµy l¹i cã xu híng gi¶i ®¸ng kÓ, tõ 7.4%(1999) xuèng cßn 6.4%(2000) nguyªn nh©n lµ do ViÖt
nam kh«ng bÞ ¶nh hëng lín cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ nh c¸c níc
kh¸c trong khu vùc vµ n¨m 2000 ChÝnh phñ ®· cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh
m¹nh mÏ cho nªn nÒn kinh tÕ l¹i ®îc phôc håi vµ ph¸t triÓn, dù b¸o trong nh÷ng
n¨m tiÕp theo víi ®µ t¨ng trëng æn ®Þnh tû lÖ thÊt nghiÖp tiÕp tôc cã xu híng
gi¶m.
Tû lÖ thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n cã xu híng t¨ng æn ®Þnh tõ 72.11%
(n¨m 1996) lªn 73.86%(n¨m 2000) b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 0.44%, duy chØ cã
n¨m 1998 lµ bÞ gi¶m xuèng cßn 71.13% . Víi nh÷ng dÊu hiÖu trªn cho thÊy møc
t¨ng lµ kh«ng æn ®Þnh , cã sù t¨ng gi¶m thÊt thêng trong khi ®ã møc t¨ng chËm
chØ giao ®éng ë møc 1% , kh«ng cã nh÷ng ®ét biÕn trong møc t¨ng hµng n¨m,
®iÒu ®ã ph¶n ¸nh møc ®é chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, lao ®éng ë trong n«ng th«n
cßn diÔn ra chËm, møc ®Çu t trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm trong n«ng th«n cha
9
_______________________________________________________________________________________
®îc quan t©m chó träng vµ ®¹t hiÖu qu¶ thÊp. §Ó thùc hiÖn môc tiªu t¨ng quü
thêi gian lao ®éng ë n«ng th«n ®Õn n¨m 2005 lµ kho¶ng 80-85% th× ®©y lµ viÖc
lµm khã ®ßi hái §¶ng vµ Nhµ níc cÇn tËp trung chØ ®¹o viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ n«ng th«n mét c¸ch m¹nh mÏ ®Çu t ®ång bé vµo c¸c ngµnh nghÒ,nhÊt lµ
hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®Æc biÖt lµ giao th«ng n«ng th«n , tiÕp tôc thùc hiÖn viÖc
®« thÞ ho¸ n«ng nghiÖp n«ng nh»m t¹o ra nh÷ng bíc ®ét ph¸ trong thêi gian tíi
th× míi cã thÓ ®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Ò ra....
+ VÒ quy m« cña lùc lîng lao ®éng: tiÕp tôc gia t¨ng víi tèc ®é cao . TÝnh
®Õn 1/7/2000 tæng sè lùc lîng lao ®éng c¶ níc 38.643.089ngêi so víi kÕt qu¶ t¹i
thêi ®iÓm ®iÒu tra n¨m 1996 th× hµng n¨m møc t¨ng b×nh qu©n lµ 975.645ngêi
víi tèc ®é t¨ng 2.7%/n¨m, trong khi tèc ®é t¨ng d©n sè b×nh qu©n hµng n¨m lµ
1.15%/n¨m .
N¨m 1996 tû lÖ lîng lao ®éng chiÕm trong tæng d©n sè nãi chung chiÕm
0.48%vµ n¨m 2000 th× tû lÖ nµy chiÕm 0.5%, b×nh qu©n mçi n¨m tû lÖ nµy gia
t¨ng 0.4%, Dù kiÕn giai ®o¹n 2001-2005 th× hµng n¨m gia t¨ng ë møc 0.35%,
®Õn n¨m 2005 tû lÖ lao ®éng chiÕm trong tæng d©n sè lµ 51.75% t¬ng víi
42.689.900ngêi.
Nh vËy sau 5 n¨m lùc lîng lao ®éng sÏ t¨ng 4.046.800ngêi céng thªm sè
lao ®éng thÊt nghiÖp cuèi n¨m 2000 chuyÓn xang kho¶ng 800.000 ngêi vµ sè
thiÕu viÖc lµm kho¶ng 1triÖu ngêi th× sè thuéc lùc lîng lao ®éng cã nhu cÇu vÒ
viÖc lµm sÏ lªn tíi kho¶ng gÇn 20triÖu ngêi . NÕu phÊn ®Êu mçi n¨m gi¶i quyÕt
kho¶ng 1.4 triÖu lao déng th× sè lao ®éng ®Õn cuèi n¨m 2005 cã nhu cÇu viÖc
lµm cßn rÊt lín vµ môc tiªu gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp xuèng díi 5% lµ khã thùc
hiÖn . V× vËy trong nh÷ng n¨m tiÕp theo ChÝnh phñ cÇn ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch
®èi víi c¸c vÊn ®Ò vÒ d©n sè, lao ®éng, viÖc lµm...,nh»m gi¶m møc cung vÒ lao
®éng vµ c¸c søc Ðp ®èi víi vÊn ®Ò viÖc lµm.
+ Møc cÇu vÒ lao ®éng trong thêi gian qua:
C¸c tiªu chÝ
Tæng sè
Trong ®ã
Theo nhãm ngµnh.
N«ng –L©m- Ng nghiÖp
C«ng nghiÖp – X©y dùng
DÞch vô
(§¬nvÞ:ngh×n ngêi)
1996
33.978
1997
34.352
1998
34.801
1999
35.679
2000
36.205
23.431
3.698
6.849
22.589
4.170
7.593
23.018
4.049
7.734
22.861
4.435
8.382
22.670
4.744
8.791
(Theo sè liÖu ®iÒu tra 2000 – Bé lao ®éng th¬ng binh -x· héi)
Theo c¸c sè liÖu trong biÓu trªn chóng ta thÊy sè ngêi cã viÖc lµm thêng
xuyªn t¨ng liªn tôc trong thêi kú 1996-2000, mçi n¨m t¨ng trung b×nh gÇn 740
ngh×n ngêi trong ®ã n¨m t¨ng nhiÒu nhÊt lµ n¨m 2000 so víi n¨m 1999 lµ 347
10
_______________________________________________________________________________________
ngh×n ngêi. Xu híng thay ®æi trªn phÇn nµo ®îc ph¶n ¸nh qua sù thay ®æi c¬ cÊu
viÖc lµm
• Víi lao ®éng trong n«ng –l©m –ng nghiÖp trong thêi kú nµy kh«ng
thay ®æi nhiÒu cã xu híng gi¶m Ýt nhng kh«ng ®Òu, tõ 23431ngh×n ngêi (n¨m
1996) gi¶m xuèng cßn 22670 (n¨m 2000), b×nh qu©n hµng n¨m gi¶m 190 ngh×n
ngêi
• Víi lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp – x©y dùng ®· cã nh÷ng xu híng thay ®æi tÝch cùc sè viÖc lµm ®· t¨ng liªn tôc tõ 3698 ngh×n ngêi (n¨m 1996)
lªn 4744 ngh×n ngêi (n¨m 2000), b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 264 ngh×n ngêi .
• §èi víi lao ®éng trong ngµnh dÞch vô còng ®· cã nh÷ng xu híng t¨ng
tÝch cùc nh ngµnh c«ng nghiÖp sè lao ®éng trong ngµnh ngµy cµng gia t¨ng, tõ
6849 ngh×n ngêi (n¨m1996) lªn ®Õn 8791 ngh×n ngêi (n¨m2000), trung b×nh
mçi n¨m kho¶ng 486 ngh×n ngêi.
Nh×n chung trong thêi kú 1996- 2000 nhu cÇu vÒ lao ®éng trong c¸c ngµnh
kinh tÕ cña ®Êt níc ®· cã nh÷ng dÊu hiÖu biÕn chuyÓn tÝch cùc, nhu cÇu vÒ lao
®éng trong c¸c ngµnh ®Òu ®îc thay ®æi theo xu híng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
®· ®Æt ra lµ t¨ng tû träng lao ®éng trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, gi¶m tû träng
lao ®éng trong n«ng nghiÖp ,víi møc thay ®æi tõ 33798 ngh×n lao ®éng
(n¨m1996) lªn 36205 ngh×n lao ®éng, hµng n¨m nhu cÇu vÒ lao ®éng trong c¸c
ngµnh ®· t¹o ra kho¶ng 557 ngh×n chç lµm viÖc, nhng xÐt mét c¸ch tæng qu¸t vÒ
nhu cÇu lao ®éng trong thêi gian qua ë níc ta vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, viÖc nhu
cÇu trong c¸c ngµnh ®Òu t¨ng nhng møc t¨ng l¹i kh«ng æn ®Þnhcô thÓ trong giai
®o¹n 1997- 1998, víi ngµnh n«ng nghiÖp sù t¨ng gi¶m thÓ hiÖn ë chç
22589ngh×n ngêi (n¨m 1997) lªn 23018 ngh×n ngêi (n¨m 1998), víi ngµnh c«ng
nghiÖp th× nhu cÇu ®ã l¹i gi¶m tõ 4170 (n¨m 1997) xuèng 4049 (n¨m 1998),
®iÒu ®ã ph¶n ¸nh c¬ cÊu, tr×nh ®é kinh tÕ ®Êt níc ta vÉn cßn mang nÆng tÝnh chÊt
n«ng nghiÖp , c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô vÉn cha ®ñ lín ®Ó cã thÓ thóc ®Èy
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, søc c¹nh tranh nÒn kinh tÕ cßn yÕu cho nªn dÔ bÞ ¶nh hëng, t¸c ®éng xÊu khi cã khñng ho¶ng kinh tÕ diÔn ra trong khu vùc, nh trong
cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc diÔn ra trong giai ®o¹n 1997- 1998 ®· lµm
¶nh hëng ®Õn nhu cÇu lao ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ cña ®Êt níc, trong nh÷ng
n¨m tiÕp theo dù b¸o kinh tÕ ®Êt níc sÏ ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ kh«ng cã nh÷ng
biÕn ®éng lín, ®ã sÏ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ta tiÕp tôc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬
cÊu lao ®éng theo híng hîp lÝ ,t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ trong
giai ®o¹n héi nhËp.
+ VÒ c¬ cÊu lao ®éng trong c¸c ngµnh:
N¨m 1996
ChØ tiªu
N«ng-l©m-ng
C«ng nghiÖp
DÞch vô
Sè ngêi
(ngµn ngêi)
24366.7
3682.1
6858.8
N¨m1999
Tû lÖ
(%)
69.8
12.45
19.65
Sè ngêi
(ngµnngêi)
22725.6
4450.2
855.3
VÒ c¬ cÊu lao ®éng trong c¸c ngµnh cã xu híng sau :
11
Tû lÖ
(%)
63.6
12.45
22.93
_______________________________________________________________________________________
. Víi lao ®éng n«ng nghiÖp cã møc gi¶m tõ 2366.7 ngh×n ngêi (n¨m 1996)
xuèng 22725.6 ngh×n ngêi (n¨m 1999) nh vËy trong 4 n¨m ®· gØam ®îc 1641.1
ngh×n ngêi t¬ng ®¬ng víi møc gi¶m lµ 6.2% tõ 69.8% xuèng 63.6% .
. Víi lao ®éng trong c«ng nghiÖp ®· cã xu híng t¨ng tõ 3682.1 ngh×n ngêi
(n¨m1996) lªn 4450.2 ngh×n ngêi (n¨m 1999) vµ trong 4n¨m ®· t¨ng 768.1
ngh×n ngêi vµ møc t¨ng vÒ tû lÖ % l¹i kh«ng cã sù thay ®æi v× tèc ®é t¨ng trëng
lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp chØ t¬ng ®¬ng víi tèc ®é t»ng trëng lùc lîng
lao ®éng.
. Víi lao ®éng trong ngµnh dÞch vô trong 4 n¨m qua ®· t¨ng kho¶ng 1696.5
ngh×n ngêi tõ 6858.8 ngh×n ngêi (n¨m1996 ) lªn 8555.3 ngh×n ngêi trong n¨m
1999 t¬ng ®¬ng víi møc t¨ng lµ 3.28% tõ 19.65% lªn 22.93% .
Trong kÕ ho¹ch 1996- 2000 nãi chung vÒ c¬ cÊu lao ®éng ®· cã nh÷ng thay
®æi ®¸ng kÓ, lao ®éng trong n«ng nghiÖp cã xu híng gi¶m m¹nh, lao ®éng trong
khu vùc c«ng nghiÖp cã xu híng t¨ng nhng tèc ®é t¨ng kh«ng cao , ®èi víi
ngµnh dÞch vô lao ®éng l¹i cã xu híng t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng trëng lao
®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp .
Tuy trong thêi kú kÕ ho¹ch 1996-2000 do nÒn kinh tÕ bÞ ¶nh hëng cña
khñng ho¶ng cho nªn mét sè môc tiªu ®Æt ra ®· kh«ng ®¹t ®îc , trong chuyÓn
dÞch c¬ cÊu lao ®éng víi ®µ t¨ng trëng æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ ®· ®îc lÊy l¹i tõ
n¨m 2000 th× c¬ cÊu lao ®éng cña ®Êt níc vÉn tiÕp tôc ®îc chuyÓn dÞch m¹nh
mÏ, dù b¸o trong nh÷ng n¨m tíi ®èi víi lao ®éng trong n«ng nghiÖp do ®îc
§¶ng vµ Nhµ níc quan t©m b»ng c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vÒ kh«i phôc lµng
nghÒ, ngµnh nghÒ, ph¸t triÓn trang tr¹i...trong n«ng th«n, th× bé phËn nµy sÏ
gi¶m m¹nh vµ chuyÓn dÇn xang c¸c ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n, do
®ã c¬ cÊu cña lao ®éng trong n«ng nghiÖp sÏ cã kh¶ n¨ng ®îc gi¶m xuèng cßn
56 – 57% trong môc tiªu kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra ®Õn n¨m 2005.
§èi víi lao ®éng trong c«ng nghiÖp th× xu hínglao ®éng ë khu vùc nµy còng
sÏ t¨ng, víi nh÷ng ph¬ng ¸n, ®Þnh híng ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi
nhän, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi, c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp
,khu chÕ xuÊt vµ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn khu vùc t nh©n, khu vùc cã vèn ®Çu t
níc ngoµi th× tèc ®é t¨ng trëng lao ®éng trong c«ng nghiÖp sÏ cã xu hø¬ng t¨ng
cao vµ c¬ cÊu lao ®éng sÏ ®îc chuyÓn dÞch mét c¸ch m¹nh mÏ, ®Ó ®¹t môc tiªu
c¬ cÊu lao ®éng trong c«ng nghiÖp tõ 20 –21% vµo n¨m 2005, ®ßi hái ph¶i tiÕp
tôc quan t©m ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, mét mÆt võa quan t©m ph¸t triÓn
c¸c ngµnh mµ ta cã thÓ sö dông ®îc c¸c lîi thÕ vÒ lao ®éng, mét mÆt cÇn quan
t©m ph¸t triÓn c¸c ngµnh cã hµm lîng khoa häc kÜ thuËt cao ®Ó thóc ®Èy l«i kÐo
c¸c ngµnh kh¸c, trong thêi gian tíi khi ®Êt níc tham gia qóa tr×nh héi nhËp kinh
tÕ trong khu vùc ®©y nã còng võa lµ c¬ héi võa lµ khã kh¨n ®èi víi c¸c ngµnh
c«ng nghiÖp, v× vËy ®ßi hái c¸c ngµnh cÇn cã nh÷ng chiÕn lîc vµ bíc ®i hîp lÝ ®Ó
cã thÓ c¹nh tranh ®îc víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cña c¸c níc trong khu vùc .
§èi víi lao ®éng trong ngµnh dÞch vô, trong nh÷ng n¨m qua do sù ph¸t triÓn
m¹nh mÏ cña ngµnh víi tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n kho¶ng 6.2%/n¨m, tuy lµ
ngµnh cã tõ l©u nhng l¹i míi ®îc quan t©m ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,
mÆc dï vËy hµng n¨m ngµnh ®· gi¶i quyÕt ®îc sè lîng lín lao ®éng ,ho¹t ®éng
dÞch vô ë níc ta trong thêi gian qua chñ yÕu lµ ho¹t ®éng du lÞch ,kh¸ch s¹n ,nhµ
hµng...., v× vËy cha ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng cña ngµnh , trong thêi gian tíi ®îc dù
b¸o lµ rÊt kh¶ quan trong ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù æn ®Þnh vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ
12
_______________________________________________________________________________________
®èi víi ®Êt níc ta, ngµnh sÏ cã c¬ héi ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn. §Ó thùc hiÖn ®îc
môc tiªu ®Õn n¨m 2005 tû träng lao ®éng trong ngµnh dÞch vô sÏ lµ 22- 23% th×
ngµnh cÇn ph¶i tËn dông nh÷ng c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn b»ng c¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c
h×nh thøc du lÞch ,vËn t¶i, ®Çu t x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ,nh»m tËn dông
nh÷ng lîi thÕ vÒ c¸c h×nh thøc dÞch vô mµ chóng ta ®ang cã.
+Tû lÖ lùc lîng lao ®éng qua ®µo t¹o
ChØ tiªu
Lao ®éng kh«ng cã
tr×nh ®é
§µo
t¹o
s¬
cÊp/häcnghÒ
Trung häc chuyªn
nghiÖp
Cao ®¼ng /®¹i häc
1996
2000
30.636.419
32.650.666
1.955.440
T¨ng gi¶m b×nh qu©n hµng n¨m
TuyÖt ®èi
T¬ng ®èi
(ngêi)
(%)
503.562
1.6
2.618.746
165.835
7.58
1.342.515
1.870.136
131.905
8.64
806.171
1.503.541
174.313
16.86
. Víi lao ®éng kh«ng cã tr×nh ®é trong b¶ng thèng kª ta thÊy chiÕm ®Õn
88.2% tæng sè lao ®éng cña c¶ níc ,víi quy m« hµng n¨m t¨ng 1,6% , nh vËy tû
lÖ lao ®éng cha qua ®µo t¹o hµng n¨m ë níc ta t¬ng ®èi cao vµ tèc ®é t¨ng lao
®éng ë nhãm nµy rÊt lín ,sè lao ®éng kh«ng cã tr×nh ®é nµy thêng tËp trung ë
c¸c vïng n«ng th«n ,vïng sau vïng xa , n¬i mµ kh«ng cã ®iÒu kiÖn vÒ gi¸o
dôc ,nÕu so s¸nh vÒ tû lÖ gia t¨ng hµng n¨m mÆc dï tû lÖ nµy thÊp nhÊt song do
quy m« cña nhãm ngêi nµy lín cho nªn sè lîng lao ®éng hµng n¨m kh«ng cã
nghÒ lín, v× vËy cã thÓ nãi hµng n¨m sè lîng lao ®éng míi bíc vµo tuæi lao
®éng mµ cha ®îc ®µo t¹o nghÒ lµ rÊt lín, ®©y chÝnh lµ søc Ðp rÊt lín trong vÊn ®Ò
gi¶i quyÕt viÖc lµm
. Víi lao ®éng ®· qua ®µo taä s¬ cÊp hoÆc häc nghÒ th× tû lÖ nµy ngµy cµng
gia t¨ng, víi sè lîng b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng kho¶ng 165.835 ngêi, t¬ng ®¬ng
víi tû lÖ gia t¨ng lµ 7.58%/n¨m .
. Víi lao ®éng ®îc ®µo t¹o ë bËc trung häc chuyªn nghiÖp, hµng n¨m sè lao
®éng ë bËc nµy t¨ng kho¶ng 131.905ngh×n ngêi víi tû lÖ gia t¨ng kho¶ng
8.64% .
. Víi lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng, ®¹i häc trong nh÷ng n¨m võa qua lao
®éng ë bËc nµy cã sù c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, hµng n¨m cã kho¶ng 174.313 ngh×n ngêi
®îc ®µo t¹o, vãi tû lÖ t¬ng ®èi cao lµ 16.86%/n¨m .Nh vËy trong nh÷ng n¨m võa
qua lao ®éng ®îc ®µo t¹o ë bËc cao ®¼ng, ®¹i häc so víi c¸c bËc kh¸c th× cã møc
t¨ng cao nhÊt, ®©y lµ nh÷ng dÊu hiÖu cho thÊy, ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é khoa
häc kÜ thuËt ngµy cµng ®îc t¨ng cêng ®¸p øng cho nhu cÇu c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc trong nh÷ng n¨m tiÕp theo.
Nh×n chung tû lÖ lao ®éng trong thêi kú 1996-2000 ®· cã nh÷ng sù thay ®æi
®¸ng kÓ, mÆc dï tû lÖ gia t¨ng lao ®éng hµng n¨m trong ®é tuæi lao ®éng cßn
cao, nhng tû lÖ gia t¨ng lao ®éng ë c¸c bËc ®Òu ®îc thay ®æi vµ ngµy cµng t¨ng
cao h¬n, ®Æc biÖt lµ lao ®éng ë bËc cao ®¼ng vµ ®¹i häc, bªn c¹nh nh÷ng thµnh
tùu mµ chóng ta ®· ®¹t ®îc th× vÉn cßn mét sè nh÷ng mÆt h¹n chÕ ®ã lµ,nÕu so
s¸nh víi môc tiªu cña kÕ ho¹ch 1996- 2000 lµ n©ng tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o
lªn 22-25% vµo n¨m 2000, nhng chØ míi ®¹t ®îc kho¶ng 18.35% lao ®éng ®îc
13
_______________________________________________________________________________________
®µo t¹o trong tæng sè lao ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt sù ph©n bè ®·
qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp , häc nghÒ trë lªn còng nh c«ng nh©n kÜ thuËt ®Òu tËp trung
ë c¸c khu vùc thµnh thÞ , vµ c¸c khu ®« thÞ träng ®iÓm lµm cho søc Ðp vÒ lao
®éng vµ viÖc lµm ë c¸c khu vùc nµy ngµy cµng bøc xóc. Lùc lîng lao ®éng ë
n«ng th«n tuy chiÕm ®Õn 77.44% nhng lao ®éng ®· ®îc ®µo t¹o tõ s¬ cÊp, häc
nghÒ trë lªn chØ chiÕm 42.26% trong tæng sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cña c¶ níc , ®©y lµ vÊn ®Ò cßn nhiÒu bÊt cËp ®èi víi viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng
th«n trong nh÷ng n¨m tiÕp theo, viÖc bæ xung triÓn khai m¹ng líi ®éi ngò lao
®éng ,c¸n bé khoa häc kÜ thuËt ®Õn tÊt c¶ c¸c vïng n«ng th«n sÏ gÆp rÊt nhiÒu
khã kh¨n. Bªn c¹nh ®ã cÊu tróc ®µo t¹o vÒ lao ®éng cña ®Êt níc vÉn cßn bÊt hîp
lÝ , n¨m 1996 cÊu tróc ®µo t¹o lµ 1-1.7-2.4 tøc lµ cø cã 1 lao ®éng cã tr×nh ®é cao
®¼ng , ®¹i häc th× cÇn cã 1.7 lao ®éng cã tr×nh ®é trung häc vµ 2.4 lao ®éng d·
qua ®µo t¹o nghÒ,®Õn n¨m 2000 cÊu tróc nµy lµ 1 –1.2 –1.7 trong khi ®ã môc
tiªu cña nghÞ quyÕt Trung ¬ng ®Ò ra lµ 1 – 4 -10 , nh vËy so víi môc tiªu ®· ®Ò
ra th× viÖc thùc hiÖn vÉn cha ®¹t ®îc môc tiªu vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn cßn rÊt khiªm
tèn , ®iÒu ®ã cho thÊy cßn rÊt nhiÒu bÊt hîp lÝ trong c¬ cÊu ®µo t¹o vÒ lao ®éng
cña ®Êt níc , chÝnh sù bÊt hîp lÝ ®ã ®· g©y nªn sù l·ng phÝ vÒ nguån lùc vµ
nguån lùc nµy ®· kh«ng ®îc sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶, nguyªn nh©n cña nh÷ng
h¹n chÕ trªn cã thÓ b¾t nguån tõ viÖc ngêi lao ®éng cha ý thøc râ ®îc vai trß
quan träng cña viÖc ®µo t¹o nghÒ, bªn c¹nh ®ã cßn ph¶i kÓ ®Õn sù yÕu kÐm cña
c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ vµ sù thÓ hiÖn vai trß qu¶n lÝ cña Nhµ níc ®èi víi vÊn ®Ò
®µo t¹o nghÒ cho ngêi lao ®éng b»ng c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch cha thùc sù ph¸t
huy vµ coi träng trong vÊn ®Ò nµy. §Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu vÒ tû lÖ lao ®éng
trong nh÷ng n¨m tiÕp theo lµ n©ng tû lÖ lao ®éng cña c¶ níc ®· qua ®µo t¹o lªn
30%, th× sè ngêi cã tr×nh ®é s¬ cÊp, häc nghÒ Ýt nhÊt lµ 8 triÖu 538 ngh×n ngêi,
trung häc chuyªn nghiÖp Ýt nhÊt lµ 3 triÖu 415 ngh×n ngêi vµ tû lÖ lao ®éng qua
®¹i häc, cao ®¼ng trë lªn ph¶i cã 854 ngh×n ngêi. Nh vËy hµng n¨m sè lîng lao
®éng ®îc ®µo t¹o nghÒ ph¶i t¨ng thªm kho¶ng 1184 ngh×n ngêi víi tèc ®é t¨ng lµ
26.7%, sè lao ®éng tèt nghiÖp trung häc chuyªn nghiÖp hµng n¨m cÇn ph¶i t¨ng
thªm kho¶ng 854 ngh×n ng¬× vµ sè lîng tèt nghiÖp cao ®¼ng ,®¹i häc trë lªn cÇn
bæ xung kho¶ng 214 ngh×n ngêi th× ®©y lµ nhiÖm vô kh«ng nhá vµ rÊt khã kh¨n
®ßi hái ph¶i cã sù cè g¾ng cña mçi c¸ nh©n cÇn ph¶i nhËn thøc ®îc vai trß quan
träng cña viÖc häc nghÒ, ®µo t¹o nghÒ, cã sù nç lùc cña c¸c cÊp c¸c ngµnh tõ
Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng ,ph¶i coi ®ã lµ nhiÖm vô quan träng trong ph¸t triÓn
kinh tÕ, c¸c ngµnh, c¸c cÊp cÇn thÊy râ vai trß, tr¸ch nhiÖm trong vÊn ®Ò nµy,®Æc
biÖt trong thêi gian tíi Nhµ níc cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch,
®éng viªn, hç trî ®èi víi tõng ngêi lao ®éng, ®èi víi c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ vµ
n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o nghÒ, ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch u tiªn, khuyÕn khÝch
c¸c nhµ ®Çu t qua t©m vµo lÜnh vùc nµy ....Cã nh thÕ th× míi cã thÓ ®¹t ®îc môc
tiªu ®· ®Ò ra.
2.2. Nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i .
. KÕ ho¹ch 1996 – 2000 ®· ®Æt ra nhiÒu môc tiªu vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm,§¶ng
vµ Nhµ níc ®· cã nh÷ng nç lùc rÊt lín trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm: nh ®Çu t
ph¸t triÓn, më réng s¶n xuÊt dÞch vô, ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ... tõ ®ã ®· t¹o c¬
héi b×nh ®¼ng cho mäi ngêi trong viÖc t¹o viÖc lµm vµ t×m kiÕm viÖc lµm, tuy
nhiªn tû lÖ thÊt nghiÖp l¹i ®ang cã xu híng gia t¨ng ë thµnh thÞ vµ n«ng th«n víi
môc tiªu ®Æt ra trong kÕ ho¹ch 1996 – 2000 lµ gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp xuèng díi
14
_______________________________________________________________________________________
5% lµ cha thùc hiÖn ®îc trong khi tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vÉn ë møc 6.44%
(n¨m 2000) ,®èi víi khu vùc n«ng th«n môc tiªu ®Æt ra trong kÕ ho¹ch lµ n©ng tû
lÖ quü thêi gian sö dông lao ®éng ë n«ng th«n lªn 75% vµo n¨m 2000, th× míi
chØ thùc hiÖn ®îc lµ 73.86% trong n¨m 2000. Nguyªn nh©n kh«ng thùc hiÖn ®îc
c¸c chØ tiªu trªn cã thÓ b¾t nguån tõ nhiÒu nguyªn nh©n, tríc hÕt ph¶i kÓ ®Õn ®ã
lµ viÖc gia t¨ng tèc ®é lùc lîng lao ®éng nhanh h¬n tèc ®é gia t¨ng vÒ viÖc lµm,
hµng n¨m tèc ®é t¨ng lao ®éng kho¶ng 0.4% trong khi ®ã tèc ®é t¨ng viÖc lµm
chØ lµ 0.15%, hµng n¨m nhu cÇu viÖc lµm cÇn gi¶i quyÕt tõ 1.3 – 1.4 triÖu lao
®éng trong khi chØ ®¸p øng kho¶ng h¬n 1 triÖu ngêi, v× vËy ®· g©y nªn t×nh tr¹ng
thÊt nghiÖp dÆc biÖt lµ ë thµnh thÞ, nguyªn nh©n thø hai cã thÓ kÓ ®Õn ®ã lµ viÖc
kh«ng ®¸p øng ®îc vÒ nhu cÇu lao ®éng cã tr×nh ®é lµnh nghÒ cho nÒn kinh tÕ,
theo thèng kª cho thÊy tû lÖ thÊt nghiÖp thêng tËp trung vµo bé phËn lao ®éng
cha qua ®µo t¹o, nguyªn nh©n thø ba ®ã lµ viÖc cha cã sù chØ ®¹o thèng nhÊt ®èi
víi c¸c ngµnh c¸c lÜnh vùc cã quan t©m, c¸c ngµnh c¸c cÊp cha thùc sù coi träng
viÖc gi¶i quyÕt lao ®éng vµ coi ®ã lµ vÊn ®Ò mµ Nhµ níc ph¶i gi¶i quyÕt, bªn
c¹nh ®ã ngêi lao ®éng cha thÊy râ ®îc vai trß quan träng cña viÖc häc nghÒ vµ
®µo t¹o nghÒ, nguyªn nh©n thø n¨m ®ã lµ viÖc tæ chøc x©y dùng vµ thùc hiÖn kÕ
ho¹ch cßn yÕu, mét nguyªn nh©n n÷a ®ã lµ c¸c hÖ thèng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ
Nhµ níc nhiÒu khi kh«ng ph¸t huy ®îc t¸c dông do trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cßn
gÆp nhiÒu khã kh¨n.
. C¬ cÊu vÒ lao ®éng mÆc dï ®· cã sù thay ®æi trong kÕ ho¹ch 1996 – 2000,
nhng vÉn cßn tá ra bÊt hîp lÝ, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ, sù thay
®æi vÒ c¬ cÊu lao ®éng rÊt chËm trong khi c¬ cÊu kinh tÕ thay ®æi t¬ng ®èi râ nÐt.
Nh÷ng n¨m qua tû träng n«ng nghiÖp gi¶m, tû träng c«ng nghiÖp t¨ng nhng tû
träng dÞch vô trong tæng s¶n lîng hÇu nh kh«ng thay ®æi ,n¨m 1996 n«ng nghiÖp
chiÕm 27.8%, c«ng nghiÖp – x©y dùng chiÕm 29.7% vµ dÞch vô lµ 42.5% trong
khi ®ã c¬ cÊu vÒ lao ®éng lµ n«ng nghiÖp 69%, lao ®éng c«ng nghiÖp 10.9% vµ
lao ®éng dÞch vô lµ 20.1%, ®Õn n¨m 2000 s¶n lîng n«ng nghiÖp chiÕm 24.5%,
s¶n lîng c«ng nghiÖp – x©y dùng chiÕm 36.7%vµ s¶n lîng dÞch vô lµ 38.8% th×
lao ®éng trong n«ng nghiÖp lµ 62.6%, lao ®éng trong c«ng nghiÖp lµ 13.1%, lao
®éng dÞch vô lµ 24.3%. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh tèc ®é t¨ng trëng vÒ s¶n lîng vµ tèc ®é
t¨ng trëng lao ®éng trong c¸c khu vùc rÊt kh¸c biÖt. Nguyªn nh©n do c¬ cÊu ®Çu
t ph¸t triÓn nguån lao ®éng vµ ®Çu t chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh cha hîp lÝ, c¬ së
vËt chÊt kÜ thuËt cña nÒn kinh tÕ vÉn cßn cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña ph¸t triÓn
kinh tÕ céng vµo ®ã lµ do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh trong khu vùc.
.ViÖc ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng trong thêi gian qua vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, nÕu
so víi kÕ ho¹ch 1996 – 2000 lµ n©ng tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o lªn 22- 25%
vµo n¨m 2000, nhng chØ míi ®¹t ®îc 18.35%. §Æc biÖt sù ph©n bè lùc lîng ®·
qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp/häc nghÒ trë còng nh tõ c«ng nh©n kÜ thuËt cã b»ng trë lªn
®Òu tËp trung ë khu vùc thµnh thÞ vµ c¸c khu ®« thÞ träng ®iÓm. Lùc lîng lao
®éng ë n«ng th«n tuy chiÕm 77.44% nhng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp häc
nghÒ trë lªn chØ chiÕm 42.26% trong tæng sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cña c¶ níc.
Bªn c¹nh ®ã cÊu tróc ®µo t¹o vÉn cßn bÊt hîp lÝ kÕ ho¹ch 1996- 2000 cÊu tróc
®µo t¹o lµ 1- 1.7- 2.4, trong khi ®ã cÊu tróc ®µo t¹o ®· thùc hiÖn lµ 1-1.2-1.7.
Nguyªn nh©n cña h¹n chÕ trªn cã thÕ b¾t nguån tõ viÖc ngêi lao ®éng cha nhËn
thøc râ ®îc vai trß cña viÖc ®µo t¹o nghÒ, ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn sù yÕu kÐm
cña c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ vµ vai trß qu¶n lÝ cña nhµ níc trong viÖc x©y dùng,
15
_______________________________________________________________________________________
thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch ch¬ng tr×nh vÒ ®µo t¹o nghÒ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cha
thËt ®óngvµ triÖt ®Ó.
. Gi¶i quyÕt viÖc lµm ®ßi hái khÈn tr¬ng nhng tr×nh ®é tæ chøc vµ qu¶n lÝ ®iÒu
hµnh cña chóng ta vÉn cßn béc lé nhiÒu khuyÕt ®iÓm , cha theo kÞp c¬ chÕ qu¶n
lÝ míi, bé m¸y qu¶n lÝ cßn cång kÒnh,mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh chøc n¨ng cha
gãp phÇn tÝch cùc, cha t¹o ra ®îc sù ®ång bé khi cïng nhau gi¶i quyÕt mét vÊn
®Ò. HÖ thèng c¬ së vËt chÊt cßn nghÌo nµn cha ®¸p øng ®ñ nhu cÇu ®µo t¹o, hµng
n¨m mäi ho¹t ®éng ®Òu ch«ng chê tõ ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp, céng vµo ®ã viÖc
x· héi ho¸ gi¸o dôc trong lÜnh vùc nµy cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, v× vËy viÖc thùc
hiÖn c¸c chØ tiªu Nhµ níc giao n»m trong ph¹m vi bã hÑp kh«ng ®¹t kÕt qu¶.
. Mét sè v¨n b¶n ph¸p quy vÒ qu¶n lÝ lao ®éng vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn cha ®îc
ban hµnh kÞp thêi dÉn ®Õn c¸c tiªu cùc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, trong thêi gian
võa qua viÖc ho¹t ®éng lén xén cña c¸c trung t©m t vÊn vÒ viÖc lµm vµ c¸c trung
t©m dÞch vô viÖc lµm do kh«ng cã sù ®iÒu hµnh cña c¸c c¬ quan qu¶n lÝ ®· g©y
nªn nh÷ng tiªu cùc ¶nh hëng x©ó ®Õn thÞ trêng lao ®éng… HÖ thèng th«ng tin thÞ
trêng lao ®éng cha ®Çy ®ñ, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®Ò ra
Ch¬ng 3
16
_______________________________________________________________________________________
Nh÷ng gi¶i ph¸p thùc hiÖn môc tiªu gi¶i quyÕt viÖc
lµm trong kÕ ho¹ch 2001 – 2005.
1. quan ®iÓm, chñ tr¬ng cña §¶ng vÒ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm trong thêi
kú kÕ ho¹ch 2001 – 2005.
KÕ ho¹ch 2001 – 2005 trong nghÞ quyÕt Trung ¬ng §¶ng IX ®· ®Ò ra ®· chØ
râ quan ®iÓm, chñ tr¬ng: “Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó ph¸t huy
nh©n tè con ngêi, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, lµnh m¹nh x· héi, ®¸p øng
nguyÖn väng chÝnh ®¸ng vµ yªu cÇu bøc xóc cña ngêi d©n. §Ó gi¶i quyÕt vÒ c¬
b¶n ngêi lao ®éng ®îc lµm viÖc ph¶i t¹o m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó mäi
thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t ph¸t triÓn réng r·i c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o
nhiÒu viÖc lµm vµ ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng. ”. §©y lµ quan ®iÓm , chñ tr¬ng
®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ níc rÊt phï hîp víi t×nh h×nh, ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña níc ta khi bíc xang thÕ kØ 21. Sau h¬n 15 n¨m ®æi míi kinh tÕ ®Êt níc ®· ®¹t ®îc
nh÷ng thµnh tùu rùc rì, bíc ®Çu ®· h×nh thµnh nÒn t¶ng c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó t¹o
®µ cho nh÷ng n¨m tiÕp theo. ViÖc thùc hiÖn ®îc nh÷ng kÕt qu¶ tèt trong kÕ
ho¹ch 1996 – 2000 trong ®iÒu kiÖn cã nhiÒu biÕn ®éng trong khu vùc vµ trªn
thÕ giíi, ®· lµ nguån cæ vò ®éng viªn lín ®Ó chóng ta tiÕp tôc ®a nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt nam hiÖn nay vÉn cßn lµ níc ®ang ph¸t
triÓn, nguy c¬ tôt hËu víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi lµ rÊt râ rµng, v×
vËy ®Ó cã thÓ gi¶m nguy c¬ ®ã chØ b»ng c¸ch chóng ta ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ vµ
ph¶i cè g¾ng thùc hiÖn b»ng ®îc c¸c môc tiªu mµ chóng ta ®· ®Ò ra . Nguån lùc
vÒ lao ®éng cña chóng ta cßn dåi dµo víi ®Æc ®iÓm lµ d©n sè trÎ, v× thÕ trong
nh÷ng n¨m tiÕp theo ®©y vÉn lµ mét lîi thÕ rÊt lín phôc vô cho c«ng cuéc c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, nhng ®Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã §¶ng ®· chØ râ lµ cÇn
ph¶i ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng x· héi phï hîp víi c¬ cÊu kinh tÕ
theo híng t¨ng tû träng lao ®éng ë c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ,dÞch vô vµ gi¶m tû
träng lao ®éng trong ngµnh n«ng nghiÖp, bªn c¹nh ®ã cÇn t¹o m«i trêng vµ ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t ph¸t triÓn nh»m huy ®éng
néi lùc vµ thu hót ngo¹i lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ, cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®îc c¸c
vÊn ®Ò x· héi bøc xóc, t¹o nhiÒu viÖc lµm, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ
thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n, ®©y lµ nh÷ng t tëng, quan ®iÓm chiÕn lîc ®Þnh híng
cho mét thêi kú dµi vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm .T¹o nhiÒu viÖc lµm míi lµ yÕu tè
quyÕt ®Þnh ®Ó ph¸t huy nh©n tè con ngêi, ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh
x· héi nh»m ®¸p øng yªu cÇu bøc xóc cña ngêi d©n. CÇn ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ
gi÷a t¨ng trëng vµ viÖc lµm, t¹o nhiÒu ngµnh nghÒ míi thu hót lao ®éng. T¨ng cêng c¸c ho¹t ®éng hç trî trùc tiÕp gi¶i quyÕt viÖc lµm th«ng qua thùc hiÖn cã
hiÖu qu¶ ch¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ viÖc lµm, c¸c ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi
gi¶m nghÌo, c¸c ho¹t ®éng tÝn dông u ®·i ®Ó t¹o viÖc lµm, th«ng tin t vÊn vµ giíi
thiÖu viÖc lµm.
TiÕp tôc t¨ng cêng viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng, x©y dùng vµ thùc hiÖn
chÆt chÏ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®ång bé vÒ ®µo t¹o nguån lao ®éng ®a lao ®éng ra níc ngoµi. §©y lµ nh÷ng c¨n cø x¸c ®Þnh c¸c gi¶i ph¸p vÒ viÖc lµm.
1.2. Mét sè chØ tiªu kÕ ho¹ch viÖc lµm giai ®o¹n 2001 – 2005.
. PhÊn ®Êu b×nh qu©n møc t¨ng GDP lµ 7.5%/n¨m.
. Tû träng n«ng – l©m –ng nghiÖp chiÕm: 20 – 21% GDP.
. Tû träng c«ng nghiÖp – x©y dùng : 38 –39% GDP.
. Tû träng ngµnh dÞch vô chiÕm: 41 – 42% GDP.
17
_______________________________________________________________________________________
. §Õn n¨m 2005 ph¶i t¹o viÖc lµm míi vµ æn ®Þnh viÖc lµm cho 7.5 triÖu lao
®éng b×nh qu©n 1.5 triÖu lao ®éng /n¨m.
. T¨ng tû träng lao ®éng trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp – x©y dùng lªn 20 –
21%.
. T¨ng tû träng lao ®éng trong ngµnh dÞch vô lªn 22 – 23%.
. Gi¶m tû träng lao ®éng trong ngµnh n«ng – l©m – ng nghiÖp xuèng cßn
56 – 57%.
. Gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ xuèng cßn 5.4%.
. T¨ng quü thêi gian sö dông lao ®éng ë n«ng th«n lªn 80%.
. T¨ng tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o lªn 30%, trong ®ã ®µo t¹o nghÒ ®¹t 18 –
19%.
2 .Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn môc tiªu gi¶i quyÕt viÖc lµm.
2.1. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ.
- Thùc hiÖn chuyÓn ®æi kinh tÕ theo híng tiÕn bé, tÝch cùc b»ng c¸ch t¨ng
nhanh tû träng cña c¸c khu vùc c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô, gi¶m tû träng
khu vùc n«ng nghiÖp nh»m t¹o c¬ cÊu cña mét nÒn kinh tÕ, cã kh¶ n¨ng t¹o thªm
nhiÒu viÖc lµm míi vµ thu hót ngµy cµng nhiÒu lîng lao ®éng. Bªn c¹nh ®ã cÇn
®Èy nhanh qóa tr×nh ®« thÞ ho¸ n«ng th«n lµm c¬ së cho viÖc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh
chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph©n c«ng lao ®éng ë n«ng th«n, ®Ó lµm ®îc ®iÒu
®ã th× vai trß cña nhµ níc lµ rÊt quan träng cÇn ph¶i quan t©m chó träng ®Çu t vµ
ph¸t triÓn hÖ th«ng c¬ së h¹ tÇng trong n«ng th«n nh :giao th«ng, m¹ng líi cung
cÊp ®iÖn, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c, c¸c trung t©m th¬ng m¹i, dÞch vô...
- C¶i tiÕn vµ ®æi míi c¬ chÕ huy ®éng vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn:
- CÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn vµ thêng xuyªn ®iÒu chØnh l·i
suÊt còng nh ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc göi tiÒn rót tiÒn tiÕt kiÖm nh»m huy ®éng
ngµy cµng nhiÒu vèn .
- CÇn h×nh thµnh ®ång bé thÞ trêng vèn vµ vËn hµnh tèt lo¹i thÞ trêng nµy,
nh»m nhanh chãng huy ®éng vèn vµ di chuyÓn dÔ dµng gi÷a c¸c khu vùc vµ gi÷a
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ .
- C¶i tiÕn c¬ cÊu sö dông nguån vèn ®Çu t cña Nhµ níc theo híng lµ lµ chñ yÕu
®îc dïng ®Ó ®Çu t vµo hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng t¹o thuËn lîi cho c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ kh¸c ®Çu t ph¸t triÓn vµo c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ cã kh¶ n¨ng t¹o
thªm nhiÒu viÖc lµm h¬n . Trong nh÷ng n¨m võa qua víi viÖc sö dông vèn cña
nhµ níc ®Çu t vµo hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng , ®· khuyÕn khÝch ®îc sù tham gia cña
khu vùc kinh tÕ t nh©n vµ khu vùc kinh tÕ níc ngoµi , nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ
nµy ®· ®ãng gãp lín vµo tèc ®é t¨ng trëng cña c¶ níc vµ ®· gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu
viÖc lµm cho nªn kinh tÕ . §Ó thùc hiÖn vµ tiÕp tôc ph¸t huy u ®iÓm nh÷ng thµnh
phÇn kinh tÕ trªn th× trong nh÷ng n¨m tíi nguån vèn cña Nhµ níc vÉn ®îc coi lµ
rÊt quan träng trong viÖc ®Çu t vµo c¬ së h¹ tÇng nhng ®Ó ®¶m b¶o ®îc hiÖu qu¶
sö dông cÇn qu¶n lÝ vµ gi¸m s¸t tèt h¬n nh»m tr¸nh viÖc ®Çu t sai môc ®Ých g©y
thÊt tho¸t vµ l·ng phÝ vèn. Ngoµi ra cÇn chó träng ®Çu t vµo c¸c vïng, c¸c miÒn
mµ do khã kh¨n vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, thêi tiÕt nh»m ®Ó kh¬i dËy tiÒm n¨ng cña
c¸c vïng, c¸c miÒn. CÇn tiÕp tôc ®Çu t vµo c¸c vïng kinh tÕ ®îc coi lµ träng ®iÓm
cã lîi thÕ vÒ mäi mÆt so víi c¸c vïng kh¸c nh»m biÕn n¬i ®©y thµnh nh÷ng trung
t©m kinh tÕ lín cña c¶ níc.
18
_______________________________________________________________________________________
- §Ó thùc hiÖn ®îc nhanh qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ trong n«ng th«n vµ chuyÓn dÞch
c¬ cÊu n«ng nghiÖp, chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng th× viÖc ®Çu t nguån vèn tõ
ng©n s¸ch nhµ níc tõ khu vùc n«ng th«n lµ rÊt cÇn thiÕt, v× vËy trong nh÷ng n¨m
tiÕp theo nguån vèn ®îc ®Çu t vµo ®©y cÇn ph¶i cã nh÷ng c¬ chÕ cho vay th«ng
tho¸ng h¬n víi nhiÒu h×nh thøc cho vay phï hîp, ®Æc biÖt cÇn t¨ng nguån vèn
trung h¹n vµ dµi h¹n, do ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh ë n«ng th«n vÉn cßn
mang tÝnh nhá lÎ vµ manh món cho nªn h×nh thøc cho vay trung h¹n vµ dµi h¹n
lµ phï hîp nhÊt.
- §èi víi nguån vèn tõ níc ngoµi bao ngoµi vèn ®Çu t trùc tiÕp vµ vèn ODA.
Víi vèn ®Çu t trùc tiÕp ®Ó huy ®éng ®îc nguån vèn nµy th× cÇn tiÕp tôc t¹o nh÷ng
c¬ chÕ chÝnh s¸ch dÔ dµng, t¹o m«i trêng ®Çu t hÊp dÉn, ®¶m b¶o an toµn vÒ vèn
cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµ l©u dµi t¹i ViÖt Nam. Víi vèn
ODA th× vÊn ®Ò quan träng vÉn lµ sö dông cã hiÖu qu¶ vµ thùc hiÖn ®îc viÖc gi¶i
ng©n nhanh, v× vËy khi sö dông nguån vèn nµy cÇn ph¶i cã sù gi¸m s¸t chÆt chÏ,
tr¸nh viÖc ®Çu t sai môc ®Ých g©y thÊt tho¸t vèn.
- §èi víi viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu lµ gi¶m tØ
träng GDP cña n«ng nghiÖp cßn 16% - 17%, t¨ng tØ träng GDP cña c«ng nghiÖp
lªn 40 –41% vµ t¨ng tØ träng cña dÞch vô lªn 42 – 43% th× gi¶i ph¸p trong
nh÷ng n¨m tíi lµ:
- Trong c«ng nghiÖp: cÇn t¨ng ®Çu t cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän cã
®ñ søc c¹nh tranh trong héi nhËp quèc tÕ vµ ph¶i g¾n chÆt c¸c ngµnh nµy víi
xuÊt khÈu, kªu gäi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc míi, c¸c ngµnh
mµ chóng ta cha ®ñ n¨ng lùc c¹nh tranh, qua ®ã víi kinh nghiÖm vµ nguån vèn
cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi sÏ gi¶i quyÕt ®îc bµi to¸n khã ®èi víi c¸c ngµnh nµy
khi tham gia héi nhËp kinh tÕ.
- Trong n«ng nghiÖp cÇn hoµn thiÖn quy ho¹ch tæng thÓ vÒ s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, lµ c¬ së ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t
(®©y lµ gi¶i ph¸p quan träng). Vèn ®Çu t trong n«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m tíi
ph¶i chiÕm ®Õn 25% tæng vèn ®Çu t toµn x· héi. CÇn chó träng ®Çu t ph¸t triÓn
vµo c¸c vïng chÕ biÕn nguyªn liÖu, c«ng nghiÖp n«ng th«n vµ c¸c lµng nghÒ, ®Æc
biÖt lµ vÊn ®Ò n©ng cao d©n trÝ vµ ®µo t¹o nghÒ cho n«ng d©n. Ngoµi ra cÇn t¹o
m«i trêng ®Çu t ®Ó kªu gäi c¸c nhµ ®Çu t ®Çu t vµo n«ng th«n.
- Trong dÞch vô: víi thµnh c«ng ®¹t ®îc trong kÕ ho¹ch 1996 – 2000 th× cô thÓ
ngµnh du lÞch trong nh÷ng n¨m tíi cÇn chó träng ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c h×nh
thøc du lÞch, ®Çu t vµ n©ng cao c¬ së h¹ tÇng t¹i c¸c ®iÓm du lÞch nh»m t¹o ra
nh÷ng n¬i th«ng tho¸ng mµ kh¸ch du lÞch c¶m nhËn khi tíi ViÖt Nam, ph¶i tiÕp
tôc ®Çu t ph¸t triÓn c¸c khu du lÞch míi nh»m kh¬i dËy tiÓm n¨ng du lÞch cña c¸c
khu vùc nµy.
- N©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, chuÈn bÞ tèt ®iÒu kiÖn héi nhËp
kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc kÕt hîp víi ®æi míi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cëi më,
th«ng tho¸ng. TËp trung vµo ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao kÜ n¨ng lao ®éng, h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc c¸c ngµnh nghÒ chÕ biÕn nh»m t¨ng quy m« vµ tØ
träng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm ®· qua chÕ biÕn, gi¶m xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«,
cÇn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu, tríc m¾t cÇn tËp trung xuÊt khÈu c¸c s¶n
19
_______________________________________________________________________________________
phÈm cã dung lîng lao ®éng cao nh dÖt may, giÇy dÐp, l¬ng thùc, thùc phÈm,
dÇu th«, thuû h¶i s¶n,.….
- Ngoµi ra cÇn t×m kiÕmvµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu.
2.2. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ t¹o viÖc lµm ë n«ng th«n.
- Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ vµ kh«i phôc c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng:
- Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n ®îc coi lµ ®éng lùc trùc tiÕp gi¶i quyÕt viÖc
lµm cho lao ®éng n«ng th«n ë n«ng th«n. Bëi v× ®Æc ®iÓm cña lao ®éng n«ng
th«n lµ lao ®éng theo thêi vô v× vËy khi ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ, ngµnh nghÒ sÏ
sö dông ®îc lao ®éng t¹i chç. KÕt qu¶ c¸c n¨m võa qua cho thÊy khu vùc phi
n«ng nghiÖp ë n«ng th«n trong n¨m 1999 ®· t¹o ra h¬n 2/3 tæng sè viÖc lµm
trong n¨m. Theo sè liÖu cña tæng côc thèng kª, mèi c¬ së chuyªn ngµnh nghÒ t¹o
viÖc lµm æn ®Þnh cho 27 lao ®éng, mçi hé ngµnh nghÒ t¹o viÖc lµm cho 4 ®Õn 6
lao ®éng.
- Ngoµi viÖc lµm thêng xuyªn cña c¸c hé, c¸c c¬ sá ngµnh nghÒ cßn thu hót lao
®éng nhµn rçi trong n«ng th«n b×nh qu©n 2 ®Õn 5 ngêi mét hé vµ tõ 8 ®Õn 10 ngêi trong mét c¬ së. NhiÒu lµng nghÒ cña níc ta ®· thu hót trªn 60% sè lao ®éng
vµo c¸c ho¹t ®éng ngµnh nghÒ. §ång thêi khi c¸c ngµnh nghÒ n«ng th«n ph¸t
triÓn ®· kÐo theo viÖc më ra nhiÒu ngµnh nghÒ kh¸c, nhiÒu ho¹t ®éng dÞch vô
liªn quan t¹o thªm viÖc lµm míi thu hót lao ®éng. Trong nh÷ng n¨m tíi, ph¸t
triÓn ngµnh nghÒ vµ kh«i phôc lµng nghÒ vÉn ®îc coi lµ cßn nhiÒu tiÒm n¨ng
trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm ë n«ng th«n. V× vËy chóng ta cÇn:
+ T¹o m«i trêng thuËn lîi ®Ó cho c¸c hé tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë n«ng th«n ®¨ng
kÝ s¶n xuÊt, hç trî ph¸t triÓn thµnh c¸c doanh nghiÖp t nh©n hoÆc c¸c c«ng ty
tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c¸c hé nµy khi ph¸t triÓn ®Òu ph¶i ®îc quyÒn b×nh ®¼ng
nh c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh, vay vèn tÝn dông, xuÊt khÈu trùc tiÕp,….
+ KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c hiÖp héi nghÒ nghiÖp ®Ó hç trî lÉn nhau trong s¶n
xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm, tr¸nh viÖc c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh nh»m t¹o ra
nh÷ng tiÕng nãi chung vµ ®¶m b¶o ®îc quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c thµnh
viªn khi tham gia. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt khi c¸c lµng nghÒ, c¸c c¬ së ngµnh
nghÒ ®îc chó träng vµ quan t©m ph¸t triÓn vµ ®Æc biÖt trong thêi k× héi nhËp kinh
tÕ.
+ Thµnh lËp quü ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ vµ lµng nghÒ n«ng th«n hoÆc c¸c
h×nh thøc tÝn dông u ®·i nh»m phôc vô cho ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n ®Ó
t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé, c¸c c¬ së ngµnh nghÒ vay vèn vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt,
ph¸t triÓn c¸c quü tÝn dông ë n«ng th«n ®Ó huy ®éng vèn nhµn rçi ph¸t triÓn
ngµnh nghÒ, t¨ng cêng ®Çu t tõ ng©n s¸ch cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn
n«ng l©m s¶n vµ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n.
+ Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn gióp c¸c hé tiÓu thñ c«ng nghiÖp tiÕp cËn ®îc víi thÞ trêng trong vµ ngoµi níc b»ng c¸ch cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ trêng, tæ chøc c¸c
héi chî triÓn l·m ®Ó giíi thiÖu hµng ho¸ vµ cã nh÷ng u ®·i vÒ thuÕ quan xuÊt
khÈu….
+ Chó träng båi dìng nghÖ nh©n vµ ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng ë n«ng th«n
b»ng h×nh thøc më c¸c líp ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng trùc tiÕp ngay t¹i c¬ së
nh»m trang bÞ cho lao ®éng nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ nghÒ nghiÖp tõ ®ã lµm ra
nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i khuyÕn khÝch c¸c hé lµng
20
- Xem thêm -
.DOC 
27 
5283 
36 
