Tài liệu VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC TRONG GIẢNG DẠY MÔN CÔNG NGHỆ 10 TẠI TRƯỜNG THPT LÊ MINH XUÂN - THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH -------  ------- LUẬN VĂN THẠC SĨ PHẠM VĂN TỈNH VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC TRONG GIẢNG DẠY MÔN CÔNG NGHỆ 10 TẠI TRƯỜNG THPT LÊ MINH XUÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành : GIÁO DỤC HỌC - 601401 Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2011 i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH -------  ------- LUẬN VĂN THẠC SĨ PHẠM VĂN TỈNH VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC TRONG GIẢNG DẠY MÔN CÔNG NGHỆ 10 TẠI TRƯỜNG THPT LÊ MINH XUÂN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGÀNH: GIÁO DỤC HỌC – 601401 Hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Diệu Thảo Tp. Hồ Chí Minh, Tháng 10 năm 2011 ii LÝ LỊCH KHOA HỌC I. LÝ LỊCH SƠ LƯỢC: Họ & tên: Phạm Văn Tỉnh Giới tính: Nam Năm sinh: 01/05/1982 Nơi sinh: Nam Định Quê quán: Nam Định Dân tộc: Kinh Địa chỉ: 86 – Đường 18 – Kp.6 – P.Linh Trung – Q.Thủ Đức – Tp.HCM Điện thoại cơ quan: Điện thoại: 0914.890.654 Fax: E-mail: [email protected] II. QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO: Đại học: - Hệ đào tạo: Chính qui - Thời gian đào tạo từ 09/2003 đến 07/2007 - Nơi học: Đại học Nông Lâm Tp.HCM - Ngành học: Sư phạm Kỹ thuật Nông nghiệp. - Tên đồ án, luận án hoặc môn thi tốt nghiệp: Xây dựng bài giảng tập huấn kỹ thuật chăn nuôi dê cho bà con nông dân. - Ngày & nơi bảo vệ đồ án, luận án hoặc thi tốt nghiệp: Ngày 10 tháng 05 năm 2007, Trường ĐH Nông Lâm Tp.HCM - Người hướng dẫn: GVC.ThS Lưu Thủ Nghị III. QUÁ TRÌNH CÔNG TÁC CHUYÊN MÔN KỂ TỪ KHI TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC: Thời gian 2007 - 2008 2008 - 2010 2010 - 2011 Nơi công tác Công việc đảm nhiệm THPT Phước Long – H. Phước Giảng dạy môn Công nghệ 10 Long – T. Bình Phước THPT DL Nguyễn Bỉnh Khiêm – Q.Tân Phú – Tp.HCM Giảng dạy môn Công nghệ 10 THPT Lê Minh Xuân – Bình Giảng dạy môn Công nghệ 10 Chánh – Tp.HCM iii LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác Tp. Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 2011 (Ký tên và ghi rõ họ tên) iv LỜI CẢM ƠN Trong thời gian tham gia học lớp giáo dục học khoá 17B từ năm 2009 2011, tôi thấy mình đã có những bước phát triển trong nhận thức và phương pháp nghiên cứu khoa học một cách rõ rệt. Để đạt được thành quả này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ của các cấp lãnh đạo nhà trường, thầy cô, bạn cùng lớp và nhiều đồng nghiệp. Trước tiên, xin được gửi lòng biết ơn chân thành tới cô hướng dẫn, TS. Nguyễn Thị Diệu Thảo đã tận tình chỉ bảo và định hướng cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành đề tài. Tôi chân thành cảm ơn ban giám hiệu, phòng quản lý khoa học - quan hệ quốc tế & sau đại học và khoa sư phạm trường đại học sư phạm kỹ thuật thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành khoá học. Lời chân thành cảm ơn của tôi cũng xin gửi tới quý thầy cô, những người đã tham gia giảng dạy lớp cao học ngành giáo dục học khóa 17B, đã truyền lại cho tôi những kinh nghiệm quý báu, để tôi có được nguồn động lực quyết tâm theo đuổi sự nghiệp giáo dục trong tương lai. Xin cảm ơn ban giám hiệu và các giáo viên trường THPT Lê Minh Xuân đã tạo mọi thuận lợi cho tôi có được thời gian đi học cũng như giảng dạy ở trường, tạo mọi điều kiện và giúp đỡ tôi trong thời gian tiến hành thực nghiệm đề tài. Lời cảm ơn của tôi cũng xin gửi tới các anh chị cùng lớp, đồng nghiệp, đã cùng tôi chia sẻ và gắn bó trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. Xin ghi nhớ Phạm Văn Tỉnh v TÓM TẮT LUẬN VĂN Môn Công nghệ 10 được xây dựng thí điểm từ năm 2002 và được áp dụng đại trà vào năm 2006. Thực tiễn giảng dạy môn học này đã bộc lộ một số hạn chế. Chính vì thế tác giả quyết định tiến hành nghiên cứu đề tài “Vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học trong giảng dạy môn Công Nghệ 10 tại trường THPT Lê Minh Xuân – Tp.HCM”. Đề tài được tiến hành thông qua các hoạt động: Tìm hiểu thực trạng dạy – học của giáo viên và học sinh, tham dự giờ lên lớp, gửi phiếu khảo sát tình hình học tập môn Công nghệ 10 đối với học sinh của trường THPT Lê Minh Xuân và đạt được những kết quả như sau: Hoạt động dạy-học của giáo viên và học sinh đã đạt được kết quả khả quan như: Học sinh tích cực tham gia hoạt động học tập trên lớp, việc chuẩn bị bài học trước khi đến lớp cũng được thực hiện. Vì vậy, kết quả học tập và hạnh kiểm của học sinh đã được nâng lên đáng kể. Qua kết quả thực nghiệm, cho thấy các giải pháp đề xuất trong đề tài đã đáp ứng được mục tiêu về chất lượng giảng dạy môn Công nghệ lớp 10 theo hướng tích cực hóa học sinh tại trường THPT Lê Minh Xuân Tp HCM Người nghiên cứu đề tài Phạm Văn Tỉnh vi ABSTRACT The “Technology” grade 10 has been built a pilot teaching in 2002 and applied to mass in 2006. The current teaching of this subjects has revealed some limitations. Therefore, the author decided to conduct the research topic "Application the method of teaching subject “Technology” grade 10 towards active learning in Le Minh Xuan high school, Ho Chi Minh City". This study was conducted through the following activities: Research the situation teaching-learning of the teacher and students, attend class, send status survey studying of subject "technology" grade 10 for students, and achieved the following results: Teaching-learning activities of teachers and students have achieved positive results such as students actively engaged in learning in the classroom, preparing lessons before coming to class. Therefore, learning outcomes and student behavior has been significantly improved. Through experimental results, show that the solutions proposed in the thesis has met the requirements for quality teaching subjects “Technology” garde 10 towards active learning in Le Minh Xuan high school, Ho Chi Minh City. The author Pham Van Tinh vii MỤC LỤC LÝ LỊCH KHOA HỌC............................................................................................ I LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................. IV LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ V TÓM TẮT LUẬN VĂN ........................................................................................ VI ABSTRACT ........................................................................................................ VII MỤC LỤC ......................................................................................................... VIII DANH SÁCH CÁC HÌNH ..................................................................................... X DANH SÁCH CÁC BẢNG ................................................................................... XI DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. XII MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .................................................................................... 1 2. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ................................................... 2 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU ............................................. 3 4. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU ......................................................................... 3 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................................... 3 6. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU .............................................................. 4 7. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU ............................................................................ 4 NỘI DUNG ............................................................................................................. 6 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC .......................................................................................................... 6 1. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................................................. 6 2. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC ......................................................... 7 2.1. Phương pháp dạy học ................................................................................ 7 2.2. Khái quát về phương pháp dạy học tích cực............................................. 14 2.3. Tính tích cực học tập ............................................................................... 20 2.4. Những biện pháp nhằm tích cực hóa dạy học ........................................... 21 3. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA..... 23 3.1. Phương pháp vấn đáp (đàm thoại) ........................................................... 23 3.2. Phương pháp thảo luận nhóm .................................................................. 28 3.3. Phương pháp nêu vấn đề.......................................................................... 30 3.4. Phương pháp dạy học bằng tình huống .................................................... 31 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO GIẢNG DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ 10 ............................ 33 1. ĐẶC ĐIỂM CỦA HỌC SINH THPT .............................................................. 33 2. CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN GIẢNG DẠY MÔN CÔNG NGHỆ 10 ...... 34 viii 3. THỰC TRẠNG DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ 10 TẠI TRƯỜNG THPT LÊ MINH XUÂN .................................................................................................... 38 3.1. Giới thiệu về trường THPT Lê Minh Xuân .............................................. 38 3.2. Thực trạng nhận thức về PPDH tích cực trong quá trình dạy học môn Công nghệ 10 ở trường THPT Lê Minh Xuân .......................................................... 39 3.3. Nguyên nhân của thực trạng .................................................................... 40 4. VẬN DỤNG PPDH TÍCH CỰC VÀO DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ 10 .... 42 4.1. Các giải pháp đổi mới PPDH môn Công nghệ 10 theo hướng tích cực hóa người học ....................................................................................................... 42 4.2. Tổ chức dạy học môn Công nghệ 10 theo hướng TCH người học ............ 47 CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ........................................................... 55 1. MỤC ĐÍCH THỰC NGHIỆM ........................................................................ 55 2. NỘI DUNG THỰC NGHIỆM ........................................................................ 55 3. QUÁ TRÌNH THỰC NGHIỆM ...................................................................... 56 4. KẾT QUẢ ...................................................................................................... 56 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................... 74 1. KẾT LUẬN .................................................................................................... 74 2. KIẾN NGHỊ ................................................................................................... 75 3. HƯỚNG ỨNG DỤNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO CỦA ĐỀ TÀI ........................................................................ 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 77 PHỤ LỤC.............................................................................................................. 78 ix DANH SÁCH CÁC HÌNH Hình 1.2: Tỉ lệ lưu giữ thông tin trong trí nhớ học sinh .......................................... 13 Hình 2.3: Quy trình vận dụng PPDH theo hướng TCH người học.......................... 48 Hình 2.4: Quy trình thiết kế bài giảng theo hướng TCH người học ........................ 53 Hình 4.1: Biểu đồ chuẩn bị kế hoạch học tập ......................................................... 57 Hình 4.2: Biểu đồ mức độ yêu thích môn học ........................................................ 58 Hình 4. 3: Biểu đồ mức độ tiếp thu bài .................................................................. 59 Hình 4.4: Biểu đồ khảo sát về không khí tổ chức lớp học ...................................... 59 Hình 4.5: Biểu đồ kỹ năng trình bày trước tập thể của HS ..................................... 60 Hình 4.6: Biểu đồ kỹ năng hỏi và trả lời câu hỏi .................................................... 61 Hình 4.7: Biểu đồ vận dụng kiến thức vào thực tiễn .............................................. 62 x DANH SÁCH CÁC BẢNG Bảng 2.1: Nội dung xây dựng bài giảng theo PPDH tích cực hóa người học .......... 45 Bảng 2.2: Nội dung phân công trong dạy học môn Công nghệ 10 .......................... 46 Bảng 3.1: Khảo sát kế hoạch học tập ..................................................................... 56 Bảng 3.2: Khảo sát mức độ yêu thích học tập môn Công nghệ 10 .......................... 57 Bảng 3.3: Khảo sát mức độ tiếp thu bài ................................................................. 58 Bảng 3.4: Khảo sát không khí lớp học ................................................................... 59 Bảng 3.5: Khảo sát kỹ năng trình bày trước tập thể................................................ 60 Bảng 3.6: Khảo sát kỹ năng hỏi và trả lời câu hỏi .................................................. 61 Bảng 3.7: Khảo sát vận dụng kiến thức vào thực tiễn............................................. 61 Bảng 4.1: Điểm thi học kỳ của lớp 10C3 năm học 2010 - 2011 ............................. 63 Bảng 4.2: Điểm thi học kỳ của lớp 10C14 năm học 2010 - 2011 ........................... 63 Bảng 4.3: Điểm thi học kỳ của lớp 10C3 năm học 2010 - 2011 ............................. 63 Bảng 4.4: Điểm thi học kỳ của lớp 10C12 năm học 2010 - 2011 ......................... 664 Bảng phân phối tần số (Số học sinh fi, đạt điểm Xi) ............................................... 69 Bảng tần suất (% số HS fi, đạt điểm Xi), fi (%) ...................................................... 69 xi DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT THPT Trung học phổ thông Tp.HCM Thành phố Hồ Chí Minh TTC Tính tích cực TCH Tích cực hóa HS Học sinh GD Giáo dục GV Giáo viên PPDH Phương pháp dạy học PTDH Phương tiện dạy học SGK Sách giáo khoa CN Công nghệ xii MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Đổi mới phương pháp dạy học là yêu cầu cấp bách trong nhà trường hiện nay. Trước tình hình đó, ở nhiều nước trên thế giới, các phương pháp dạy học mới dựa trên quan điểm phát huy tính tích cực của người học, đề cao vai trò tự học của người học, kết hợp với sự hướng dẫn của thầy đang được áp dụng rộng rãi. Với phương pháp giảng dạy mới “lấy người học làm trung tâm” người thầy tạo cho học sinh một không khí học tập sôi nổi, kích thích được tính chủ động và sáng tạo của học sinh. Trong văn kiện chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2009 – 2020 (dự thảo lần thứ 14) về định hướng phát triển giáo dục (GD), các mục tiêu chiến lược giai đoạn 2009 – 2020 trong giải pháp 5: “Đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học tập, kiểm định và đánh giá các cơ sở giáo dục”, có nội dung như sau: - Thực hiện cuộc vận động toàn ngành đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của người học, biến quá trình học tập thành quá trình tự học có hướng dẫn và quản lý của giáo viên....Xây dựng lại những tài liệu đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập cho các giáo viên từ mầm non đến giáo dục nghề nghiệp và đại học, ….Tăng cường thanh tra về đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá. Đảm bảo đến năm 2020 có 100% giáo viên, giảng viên từ mầm non đến đại học được đánh giá là áp dụng có hiệu quả các phương pháp dạy học mới. - Môn Công nghệ 10 có tính liên thông giữa GD phổ thông và GD nghề nghiệp, là cầu nối các môn học khoa học với cuộc sống thực tiễn hằng ngày. Nhiệm vụ của bộ môn là GD nhân cách toàn diện cho HS, góp phần định hướng cho HS chọn nghề phù hợp với khả năng của mình. Công nghệ 10 là môn học chính khoá được xây dựng và đưa vào giảng dạy ở các trường trung học phổ thông từ năm 2002 của chương trình đổi mới GD THPT năm 2002. Trong thời gian đưa vào giảng dạy đã xuất hiện một số vấn đề như sau: 1 - Về đội ngũ giáo viên (GV): Nhìn chung GV dạy môn CN 10 đa số chưa qua đào tạo chuyên ngành; số GV phân công giảng dạy môn CN 10 có đào tạo chuyên môn đúng chuyên ngành đại học sư phạm kỹ thuật nông nghiệp chiếm tỉ lệ còn ít, số còn lại là các GV được đào tạo Sư phạm từ các ngành sư phạm sinh học được phân công giảng dạy môn học CN 10. - Về cơ sở vật chất: Giảng dạy ở phổ thông chủ yếu tập trung vào các môn kiến thức khoa học, chưa quan tâm đúng mức đến việc hướng nghiệp cho HS, nên thực hiện chương trình dạy nghề cho HS chỉ dừng lại ở mức độ hình thức cũng như việc đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị và kinh phí mua vật liệu thực hành phục vụ cho môn công nghệ 10 còn nhiều bất cập. Do đó, việc triển khai dạy môn Công nghệ 10 ở các trường THPT hiện nay gặp nhiều khó khăn. - Về phương pháp dạy học (PPDH): Do nguyên nhân về chuyên môn của đội ngũ GV không đúng chuyên ngành, nên GV không nắm vững PPDH đặc trưng của dạy môn công nghệ 10. Đồng thời, cấp lãnh đạo ít quan tâm nên bộ môn rất ít tổ chức dự giờ tổ chuyên môn, không được tham gia tập huấn bồi dưỡng hướng dẫn đổi mới PPDH, …so với các môn khác. Đây là một trong những yếu tố cốt lõi ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy môn công nghệ 10. Chính vì các nguyên nhân nêu trên đã thúc đẩy người nghiên cứu tiến hành nghiên cứu đề tài “Vận dụng phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học trong giảng dạy môn Công Nghệ 10 tại trường THPT Lê Minh Xuân – Tp.HCM” nhằm tìm ra những nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy môn Công nghệ 10. Từ đó, đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện thực tiễn và có tính khả thi, khắc phục các nhược điểm đang tồn tại, góp phần đổi mới PPDH một cách đồng bộ và có hiệu quả theo định hướng của Đảng và Nhà nước đã đề ra, cả nước nói chung và thành phố Hồ Chí Minh. 2. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 2.1. Mục tiêu Trên cơ sở khảo sát thực trạng và thực nghiệm phương pháp giảng dạy môn Công nghệ lớp 10 tại trường THPT Lê Minh Xuân thành phố Hồ Chí Minh, đề tài 2 đề xuất các biện pháp vận dụng một số phương pháp giảng dạy theo hướng tích cực hóa người học phù hợp với môn Công nghệ lớp 10. 2.2. Nhiệm vụ - Nghiên cứu lý luận dạy học về các PPDH tích cực hóa người học. - Khảo sát mục tiêu, nội dung chương trình môn CN 10, PPDH, thiết bị phương tiện và đồ dùng dạy học, các hình thức đánh giá môn CN 10. - Khảo sát thực trạng về trình độ của đội ngũ GV, về PPDH, về cơ sở vật chất, trang thiết bị ở trường THPT Lê Minh Xuân tại thành phố Hồ Chí Minh để phân tích và đánh giá thực trạng việc giảng dạy môn CN 10. - Đề xuất một số giải pháp như: Thiết kế nội dung dạy học, cách sử dụng PTDH, vận dụng PPDH phù hợp, thay đổi hình thức kiểm tra đánh giá môn học phù hợp với đặc thù của môn học, đặc điểm dạy học, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho GV nhằm phát huy tính tích cực chủ động học tập của HS. - Thực nghiệm PPDH tích cực tại trường THPT Lê Minh Xuân thành phố Hồ Chí Minh, nhằm kiểm chứng giải pháp đã đề xuất. 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU - Các biện pháp vận dụng PPDH tích cực và cách thức tổ chức hoạt động dạy học môn học CN 10 của GV ở trường THPT Lê Minh Xuân tại huyện Bình Chánh - Tp Hồ Chí Minh. - Khách thể nghiên cứu là quá trình dạy học Môn CN 10 ở trường THPT Lê Minh Xuân tại huyện Bình Chánh - Tp HCM. 4. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU Chất lượng và hiệu quả của quá trình dạy học phụ thuộc vào tính tự giác, tích cực của người học. Nếu vận dụng “phương pháp dạy học tích cực” trong dạy học bộ môn Công nghệ 10 sẽ phát huy được tính tích cực, tính tự lực nhận thức, tính tự giác của học sinh trong học tập, hình thành ở người học năng lực độc lập giải quyết vấn đề góp phần nâng cao được chất lượng và hiệu quả của quá trình giáo dục, đào tạo. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3 5.1. Phương pháp quan sát Tiến hành dự giờ tham lớp của các giáo viên giảng dạy môn Công nghệ 10 tại trường. 5.2. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết Thu thập tài liệu trên sách, báo, tạp chí giáo dục, internet để lập cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài. 5.3. Phương pháp chuyên gia Phỏng vấn các chuyên gia là những giáo viên dạy môn CN10 để làm rõ thực trạng công tác giảng dạy của môn học này. Xin ý kiến các chuyên gia về các bài giảng đã được biên soạn theo PPDH tích cực hóa người học. 5.4. Phương pháp thực nghiệm Thực nghiệm các bài giảng đã được biên soạn dựa trên các cơ sở lý luận về dạy học theo PPDH tích cực hóa người học. 5.5. Phương pháp thống kê toán học Dùng các phương pháp thống kê toán học để tổng hợp, phân tích câu hỏi trắc nghiệm dùng trong quá trình thực nghiệm bài giảng. Xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS để rút ra kết luận về giả thuyết nghiên cứu. 6. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU Do hạn chế về thời gian cũng như khả năng, đề tài nghiên cứu việc giảng dạy môn CN 10 ở trường THPT Lê Minh Xuân – huyện Bình Chánh - Tp Hồ Chí Minh. 7. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU Để hoàn thành đề tài, người nghiên cứu tiến hành thực hiện qua các giai đoạn sau: - Giai đoạn 1: Thu thập tài liệu, nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài, hoàn thành đề cương nghiên cứu. - Giai đoạn 2: Viết cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài. - Giai đoạn 3: Phân tích nội dung sách giáo khoa môn Công nghệ lớp 10, biên soạn bài giảng theo PPDH tích cực hóa người học. 4 - Giai đoạn 4: Thực nghiệm các bài giảng và phân tích các câu hỏi trắc nghiệm để nhiệm thu bài thực nghiệm. - Giai đoạn 5: So sánh kết quả học tập của mẫu đối chứng với mẫu thực nghiệm, rút ra kết luận về giả thuyết nghiên cứu. - Giai đoạn 6: Viết và hoàn chỉnh luận văn. 5 NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC HÓA NGƯỜI HỌC 1. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU PPDH hiện đại xuất hiện ở các nước phương Tây (ở Mỹ, ở Pháp...) từ đầu thế kỷ XX và được phát triển mạnh từ nửa sau của thế kỷ, có ảnh hưởng sâu rộng tới các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Hiện nay, PPDH tích cực được nghiên cứu rất nhiều, ở các lĩnh vực khác nhau, tuy nhiên, đối với môn Công nghệ lớp 10 thì những nghiên cứu đi sâu vào PPDH tích cực có thực nghiệm hiện nay chưa được nghiên cứu nhiều và chưa kĩ. Sau đây là một số luận văn mà người nghiên cứu đã tham khảo: - Luận văn: Vận dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy học phần “lí luận dạy học Địa Lí” nhằm phát huy năng lực tự học, tự nghiên cứu cho sinh viên sư phạm Địa lí (2008), người thực hiện Đậu Thị Hòa - Trường Đại học Sư phạm – Đại Học Đà Nẵng Tác giả đã khảo sát và đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại trường Đại học Sư phạm – Đại Học Đà Nẵng từ đó đã vận dụng các PPDH tích cực nhằm phát huy tính tự học, tự nghiên cứu cho sinh viên Kết quả: Vận dụng một số phương pháp dạy học nhằm phát huy năng lực tự học và tự nghiên cứu của SV. Tác giả đề xuất các phương pháp cụ thể như sau: 1. Phương pháp hướng dẫn SV tự học - Cấu trúc nội dung kiến thức, kĩ năng của học phần thành các vấn đề theo trình tự lô gic liên kết - Thiết kế các vấn đề lớn thành các bài tập nhận thức ở các mức độ khác nhau - Hướng dẫn SV giải quyết các vấn đề hoặc thực hiện các bài tập nhận thức 2. Phương pháp hướng dẫn SV thảo luận nhóm Để thảo luận có hiệu quả, giáo viên cần hướng dẫn một cách cụ thể từng bước: - Bước 1: Chia nhóm, cử chủ tọa và thư kí 6 - Bước 2: Giáo nhiệm vụ (nội dung thảo luận) cho từng nhóm - Bước 3: Tiến hành thảo luận 3.Phương pháp hướng dẫn SV đọc tài liệu phục vụ cho môn học - Đối với những giáo trình chính, phục vụ trực tiếp cho môn học cần phải đọc và nghiên cứu kĩ - Đối với những tài liệu bổ sung cho từng phần của môn học - Đối với những tài liệu tham khảo - Luận văn: Vận dụng “Phương pháp dạy học tích cực” trong quá trình dạy học môn giáo dục học ở trường CĐSP Ngô Gia Tự Bắc Giang (2009) Nguyễn Văn Việt - Trường CĐSP Ngô Gia Tự Bắc Giang Kết quả của đề tài: Tác giả đã tiến hành khảo sát thực trạng học tập môn giáo dục học của sinh viên và nhận thức về PPDH tích cực trong quá trình dạy học môn giáo dục học của giáo viên trường CĐSP Bắc Giang, tác giả đã áp dụng hai PPDH tích cực (phương pháp động não, phương pháp thảo luận) trong khi thực nghiệm đề tài nhằm phát huy tính tích cực của người học trong dạy học môn giáo dục học tại trường 2. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC 2.1. Phương pháp dạy học 2.1.1. Khái niệm  Phương pháp: Phương pháp có nguồn gốc từ tiếng Hy lạp “Methodos” có nghĩa là “con đường dõi theo sau một đối tượng”. Hay nói một cách khác phương pháp là hệ thống các nguyên tắc, những yêu cầu mà con người phải thực hiện trong khi vươn tới mục đích của mình, phương pháp có nghĩa là con đường, là cách thức để đạt được những mục tiêu nhất định.  Phương pháp dạy học: Phương pháp dạy học được hiểu là cách thức tác động của giáo viên trong quá trình dạy học nhằm vào người học và quá trình học tập để gây ảnh hưởng thuận lợi cho việc học theo mục đích hay nguyên tắc đã định. Phương pháp giảng dạy là con đường chính yếu, cách thức làm việc phối hợp thống nhất của thầy và trò, trong đó thầy truyền đạt nội dung trí dục trên cơ sở đó, và 7 thông qua đó, mà chỉ đạo học tập của trò, còn trò thì lĩnh hội và tự chỉ đạo việc học tập của bản thân, để cuối cùng đạt tới mục đích dạy học. Theo Nguyễn Ngọc Quang “Phương pháp giảng dạy là cách thức làm việc của thầy và trò dưới sự chỉ đạo của thầy nhằm làm cho trò nắm vững kiến thức kĩ năng, kĩ xảo một cách tự giác, tích cực tự lực, phát triển những năng lực nhận thức và năng lực hành động, hình thành thế giới quan duy vật khoa học…” Nhưng cho đến nay, phương pháp dạy học vẫn đang là một phạm trù được các nhà lí luận dạy học quan tâm. Có nhiều ý kiến khác nhau về việc định nghĩa khái niệm. Tuy nhiên dù ở những phạm vi quan niệm khác nhau nhưng đều thống nhất và cho rằng: - Phương pháp dạy học là cách thức hoạt động có trình tự, phối hợp, tương tác của giáo viên và học sinh đạt được mục đích dạy học. - Phương pháp dạy học là những cách thức, là con đường, là phương hướng hành động để giải quyết vấn đề nhận thức của học sinh nhằm đạt được mục tiêu dạy học. - Phương pháp giảng dạy phản ánh cách thức hoạt động, tương tác, trao đổi thông tin dạy học giữa thầy và trò. - Phương pháp giảng dạy phản ánh cách thức tổ chức, điều khiển hoạt động nhận thức của thầy: Kích thích và xây dựng động cơ; tổ chức hoạt động nhận thức và kiểm tra đánh giá kết quả nhận thức của sinh viên; phản ánh cách thức tổ chức, tự điều khiển, tự kiểm tra đánh giá của trò. 2.1.2. Phân loại phương pháp dạy học Phương pháp dạy học rất đa dạng vì hoạt động dạy và học chịu sự chi phối của nhiều yếu tố, mục tiêu, nội dung. Nhìn chung mỗi cách phân loại đều dựa theo các căn cứ sau: Căn cứ vào mục đích lý luận dạy học - Phương pháp dạy học nghiên cứu tài liệu mới, hình thành kĩ năng, kĩ xảo - Phương pháp dạy học củng cố, hoàn thiện kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo - Phương pháp dạy học ứng dụng kiến thức kĩ năng, kĩ xảo 8