Tài liệu Vận dụng mô hình b – learning vào dạy chương các định luật bảo toàn vật lí 10 thpt

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Trần Thị Hương VẬN DỤNG MÔ HÌNH B – LEARNING VÀO DẠY CHƯƠNG “CÁC ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN” VẬT LÍ 10 THPT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Trần Thị Hương VẬN DỤNG MÔ HÌNH B – LEARNING VÀO DẠY CHƯƠNG “CÁC ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN” VẬT LÍ 10 THPT Chuyên ngành : Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lí Mã số : 60 14 01 11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHAN GIA ANH VŨ Thành phố Hồ Chí Minh – 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, không sao chép từ bất kỳ luận văn nào. Nội dung luận văn có tham khảo và sử dụng các tài liệu, bài giảng, thông tin được đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí trong danh mục tài liệu tham khảo của luận văn. Tp. Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2015 Tác giả Trần Thị Hương LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn Thầy TS. Phan Gia Anh Vũ đã tận tâm chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn Quí thầy cô Khoa Vật lí, Trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh đã nhiệt tình truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm quý báo cho tôi trong suốt khóa học. Xin gửi lời cảm ơn Phòng Sau Đại học, Trường Đại học Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành khóa học. Tp. Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2015 Tác giả Trần Thị Hương MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình – Đồ thị MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. Lí do chọn đề tài .......................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................2 3. Đối tượng nghiên cứu...............................................................................................2 4. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...............................................................................................2 6. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................3 7. Giả thuyết khoa học .................................................................................................3 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .................................................................4 9. Cấu trúc luận văn .....................................................................................................4 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC VẬN DỤNG MÔ HÌNH BLENDED LEARNING VÀO DẠY HỌC ...................................................................................... 5 1.1. Hình thức tổ chức dạy học ....................................................................................5 1.1.1. Khái niệm........................................................................................................5 1.1.2. Các hình thức tổ chức dạy học.......................................................................6 1.2. Hình thức dạy học trực tuyến (E–learning)...........................................................8 1.2.1. Định nghĩa E – learning ..................................................................................8 1.2.2. Những đặc điểm cơ bản của E-leaning so với các hình thức tổ chức dạy học khác ....................................................................................................................9 1.2.3. Một số ưu và khuyết điểm của E-learning .....................................................9 1.2.4. Kết hợp E - learning và lớp học truyền thống .............................................13 1.2.5. Các mức độ ứng dụng E - learning trong trường học ..................................15 1.2.6. Kỹ năng của người dạy khi thực hiện phương pháp E-learning ...................16 1.3. Học kết hợp (Blended Learning – BL) ...............................................................17 1.3.1. Khái niệm học kết hợp ..................................................................................17 1.3.2. Các phương án dạy học kết hợp ...................................................................19 1.3.3. Đặc điểm của dạy học kết hợp – BL ............................................................20 1.3.4. Thực trạng khai thác và sử dụng Internet trong dạy học ở một số trường THPT ......................................................................................................................21 1.4. Ứng dụng lớp học trực tuyến vào ôn tập củng cố kiến thức ...............................23 1.4.1. Cơ sở lí luận của hoạt động ôn tập củng cố ..................................................23 1.4.2. Website hỗ trợ học sinh ôn tập củng cố ........................................................33 Chương 2. THIẾT KẾ CÁC TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHƯƠNG “CÁC ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN” VẬT LÝ 10 THPT THEO MÔ HÌNH B - LEARNING ...... 40 2.1. Mục tiêu dạy học của chương “Các định luật bảo toàn” - Vật lí 10 ...................40 2.1.1. Mục tiêu về kiến thức ...................................................................................40 2.1.2. Mục tiêu về kĩ năng ......................................................................................40 2.1.3. Mục tiêu về thái độ .......................................................................................41 2.2. Cấu trúc nội dung của chương “Các định luật bảo toàn” - Vật lí 10 ..................41 2.3. Tìm hiểu thực trạng dạy học chương “Các định luật bảo toàn” - Vật lí 10 ở một số trường THPT ..................................................................................................43 2.3.1. Thực trạng dạy của giáo viên ........................................................................43 2.3.2. Thực trạng học tập của học sinh ...................................................................43 2.3.3. Nguyên nhân và hướng khắc phục thực trạng trên .......................................44 2.4. Đề xuất phương pháp tự lực ôn tập và phương pháp ôn tập ..............................45 2.4.1. Ôn tập thông qua việc xây dựng dàn ý tóm tắt bài học ................................45 2.4.2. Ôn tập thông qua việc trả lời các câu hỏi ôn tập dạng tự luận .....................46 2.4.3. Ôn tập thông qua việc xây dựng sơ đồ .........................................................46 2.4.4. Ôn tập thông qua việc làm bài tập luyện tập ................................................48 2.4.5. Ôn tập thông qua diễn đàn thảo luận ............................................................49 2.5. Thiết kế mô hình dạy học Blended Learning vào chương “Các định luật bảo toàn” - Vật lí 10 với sự hỗ trợ của phần mềm Moodle ..............................................49 2.5.1. Giới thiệu về phần mềm mã nguồn mở Moodle ...........................................49 2.5.2. Các chức năng nổi bật của Moodle...............................................................51 2.5.3. Nguyên tắc và tiêu chí xây dựng mô hình học kết hợp ...............................54 2.5.4. Thiết kế mô hình dạy học Blended Learning vào chương “Các định luật bảo toàn” - Vật lí 10................................................................................................57 Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .................................................................. 93 3.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm ...................................................................93 3.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm...................................................................93 3.3. Đối tượng và thời gian thực nghiệm sư phạm.....................................................94 3.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm ....................................................................94 3.5. Tiến hành thực nghiệm sư phạm .........................................................................95 3.6. Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực nghiệm sư phạm .................96 3.7. Phương pháp xử lý kết quả thực nghiệm ............................................................98 3.8. Đánh giá kết quả thực nghiệm ............................................................................98 3.8.1. Đánh giá tính khả thi và tính thiết thực của đề tài ........................................98 3.8.2. Đánh giá thái độ tích cực của học sinh với đề tài .........................................98 KẾT LUẬN ................................................................................................................ 104 TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................... 106 PHỤ LỤC ................................................................................................................... 108 Phụ lục 1. Đề kiểm tra 1 tiết.....................................................................................108 Phụ lục 2. Phiếu thăm dò thực trạng sử dụng Internet trong dạy và học tại một số trường THPT ............................................................................................................113 Phụ lục 3. Phiếu thăm dò thực trạng dạy của giáo viên và thực trạng học tập của học sinh ....................................................................................................................117 Phụ lục 4. Giáo án giảng dạy trên lớp ......................................................................121 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BL: Blended learning B – learning: Blended learning CNTT: Công nghệ thông tin CNTT & TT: Công nghệ thông tin và truyền thông ĐC: Đối chứng GV: Giáo viên HS: Học sinh HTTCDH: Hình thức tổ chức dạy học PP: Phương pháp SGK: Sách giáo khoa THPT: Trung học phổ thông TN: Thực nghiệm TNSP: Thực nghiệm sư phạm DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Mức độ sử dụng mạng Internet của giáo viên THPT ....................................21 Bảng 1.2. Những khó khăn gặp phải khhi sử dụng Internet của giáo viên ...................22 Bảng 1.3. Mức độ sử dụng Internet của học sinh THPT ...............................................22 Bảng 1.4. Những khó khăn gặp phải khi sử dụng Internet của học sinh .......................23 Bảng 1.5. Phân loại Website trong giáo dục và đào tạo ................................................33 Bảng 2.1. Bảng đối chiếu một số tính năng của hệ thống Moodle với hệ thống Blackboard và Web CT ................................................................................50 Bảng 2.2. Thống kê số sử dụng hệ thống Moodle trên thế giới tính đến tháng 02 năm 2010 ......................................................................................................51 Bảng 2.3. Cấu trúc nội dung bài 23: “Động lượng. Định luật bảo toàn động lượng” ...74 Bảng 2.4. Các phương án tổ chức dạy học kết hợp bài 23: “ Động lượng. Định luật bảo toàn động lượng” ...................................................................................77 Bảng 2.5. Cấu trúc nội dung bài 25: “ Động năng”.......................................................78 Bảng 2.6. Các phương án tổ chức dạy học kết hợp bài 25:“Động năng”......................80 Bảng 3.1. Thống kê kết quả bài kiểm tra của học sinh lớp TN và lớp ĐC .................100 Bảng 3.2. Bảng phân bố tần suất kết quả điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC .....100 Bảng 3.3. Bảng phân bố tần suất tích luỹ kết quả điểm kiểm tra của lớp TN và ĐC .100 Bảng 3.4. Bảng số liệu điểm trung bình và độ lệch chuẩn của lớp TN và ĐC ...........102 Bảng 3.5. Phép kiểm định Mann- Whitney cho hai lớp TN và ĐC ............................102 DANH MỤC CÁC HÌNH, ĐỒ THỊ Hình 1.1. Mô hình về giải pháp kết hợp giữa E - learning và lớp học truyền thống Blended Solution ...................................................................................................... 14 Hình 1.2. Sơ đồ cho thấy các mức độ ứng dụng E - learning vào lớp học truyền thống ......................................................................................................................... 15 Hình 1.3. Những hình thức kết hợp ......................................................................... 19 Hình 2.1. Cấu trúc nội dung chương “Các định luật bảo toàn”................................ 41 Hình 2.2. Hệ thống các nguyên tắc dạy học ............................................................ 55 Hình 2.3. Hệ thống nguyên tắc thiết kế bài giảng điện tử ....................................... 56 Hình 2.4. Giao diện và tổ chức thông tin trang chủ ................................................. 81 Hình 2.5. Giao diện và tổ chức thông tin trang liên kết ........................................... 82 Hình 2.6. Tóm tắt lý thuyết bài “Công và công suất” .............................................. 83 Hình 2.7. Ôn tập thông qua sơ đồ tóm tắt bài học .................................................... 83 Hình 2.8. Hướng dẫn trả lời câu hỏi và khung soạn thảo câu trả lời ........................ 84 Hình 2.9. Dạng câu hỏi chọn từ điền vào chỗ trống ................................................. 85 Hình 2.10. Phương pháp giải và một số ví dụ mẫu .................................................. 85 Hình 2.11.Bài tập và khung trả lời đối với dạng bài tập tự luận .............................. 86 Hình 2.12. Các câu hỏi trắc nghiệm trong phần ôn tập thông qua bài tập trắc nghiệm .................................................................................................................................. 87 Hình 2.13. Kết quả làm bài tập trắc nghiệm của học sinh ........................................ 87 Hình 2.14. Đề kiểm tra trắc nghiệm ......................................................................... 88 Hình 2.15. Nộp bài và kết thúc bài kiểm tra ............................................................. 89 Hình 2.16. Đáp án của các câu hỏi trong đề kiểm tra sau khi học sinh hoàn thành bài kiểm tra. .................................................................................................................... 89 Hình 2.17. Học sinh chăm chú trong giờ ôn tập ....................................................... 90 Đồ thị 3.1. Đồ thị biểu diễn tần suất kết quả học tập của học sinh lớp TN và lớp ĐC .............................................................................................................. 101 Đồ thị 3.2. Đồ thị biểu diễn tần suất tích luỹ kết quả học tập của lớp TN và lớp ĐC ................................................................................................................................ 101