Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lêi më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi.
§Êt níc ta sau mêi l¨m n¨m ®æi míi ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín vÒ
kinh tÕ trong ®ã sù nghiÖp CNH, H§H lµ nhiÖm vô träng t©m xuyªn suèt thêi kú
qóa ®é lªn CNXH. CNH, H§H chÝnh lµ qóa tr×nh tiÕn hµnh c¸ch m¹ng khoa häc
kü thuËt vµ c«ng nghÖ, qóa tr×nh c¬ khÝ hãa, H§H nÒn s¶n xuÊt, nã ph¶i ®îc g¾n
liÒn víi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi. Song ®Ó
lµm ®îc ®iÒu ®ã th× cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh mµ mét trong nh÷ng
tiÒn ®Ò quan träng hµng ®Çu lµ ph¶i cã sù tÝch luü vÒ vèn. Sù ®¸p øng vèn cho qu¸
tr×nh CNH, H§H cã thÓ xuÊt ph¸t tõ vèn trong níc hoÆc vèn níc ngoµi nhng vÒ
c¬ b¶n th× vÉn dùa chñ yÕu nguån vèn trong níc nh»m ph¸t triÓn néi lùc quèc gia,
tËn dông mét c¸ch tèi ®a nh÷ng tiÒm lùc tiÒm n¨ng s½n cã.
ë níc ta hiÖn nay, hÖ thèng NH, c¸c TCTD lµ nguån cung cÊp vèn lín nh»m
ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. NH víi c¸c nghiÖp vô cña m×nh ®· tËp hîp nguån vèn
nhµn rçi ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu vÒ vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ, cho vay ®èi víi
c¸c dù ¸n, c¸c DN s¶n xuÊt kinh doanh.
Nhng thùc tÕ, trong thêi gian gÇn ®©y ho¹t ®éng ®Çu t TD ®èi víi khu vùc
KTNQD cha ®îc hÖ thèng NHTM quan t©m thÝch ®¸ng c¶ vÒ mÆt sè lîng lÉn
chÊt lîng. H¬n n÷a, vèn TD cña c¸c NH cho vay ®èi víi khu vùc KTNQD cha ®îc hîp lý, hiÖu qu¶ cha cao vµ thËm chÝ cßn nhiÒu rñi ro. V× vËy, më réng quy
m« còng nh n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng TD ®èi víi KTNQD ®ang lµ vÊn ®Ò cÇn
®îc quan t©m trong giai ®o¹n hiÖn nay. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy kh«ng nh÷ng t¹o
®iÒu kiÖn cho c¸c DN n©ng cao hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng, gióp khu vùc KTNQD
ph¸t huy vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ mµ cßn gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng
sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt níc.
Sau mét thêi gian thùc tËp t¹i SGDI - NHCTVN em nhËn thÊy SGDI còng
®ang gÆp khã kh¨n trong viÖc më réng cho vay ®èi víi khu vùc KTNQD. Tõ tÝnh
cÊp thiÕt cña vÊn ®Ò nµy nªn em ®· chän ®Ò tµi: "Gi¶i ph¸p tÝn dông nh»m thóc
®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹i SGDI - NHCTVN" lµm ®Ò tµi Kho¸
luËn tèt nghiÖp.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu.
- C¬ së luËn vÒ tÝn dông ng©n hµng ®èi víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh.
- Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng vÒ tÝn dông ®èi víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh
t¹i SGDI - NHCTVN.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- §Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m ph¸t huy vai trß cña tÝn dông
ng©n hµng trong ph¸t triÓn kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹i SGDI - NHCTVN.
3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu.
§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi nµy lµ vÊn ®Ò më réng TD
víi khu vùc KTNQD t¹i SGDI - NHCTVN. Tõ ®ã ®Ò xuÊt mét sè ph¬ng híng,
gi¶i ph¸p nh»m më réng TD cho khu vùc KTNQD ®Ó ph¸t triÓn khu vùc kinh
tÕ nµy theo híng CNH, H§H ®Êt níc.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
§Ó ®¹t ®îc môc ®Ých ®Ò ra, Kho¸ luËn kÕt hîp sö dông mét sè ph¬ng
ph¸p nh: ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, ph¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö, ph©n tÝch,
tæng hîp, thèng kª ... ®ång thêi qu¸n triÖt vËn dông ®êng lèi ®æi míi kinh tÕ cña
§¶ng vµ Nhµ níc qua c¸c thêi kú.
5. KÕt cÊu cña Khãa luËn.
Tªn ®Ò tµi: "Gi¶i ph¸p tÝn dông nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ
ngoµi quèc doanh t¹i SGDI - NHCTVN".
Ngoµi Lêi më ®Çu vµ KÕt luËn, b¶n Khãa luËn ®îc chia thµnh 03 ch¬ng cô thÓ nh sau:
Ch¬ng1: Kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµ tÝn dông ng©n hµng ®èi víi sù
ph¸t triÓn kinh tÕ ngoµi quèc doanh.
Ch¬ng2: Thùc tr¹ng tÝn dông ng©n hµng ®èi víi kinh tÕ ngoµi quèc
doanh t¹i SGDI - NHCTVN.
Ch¬ng3: Mét sè gi¶i ph¸p tÝn dông nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ ngoµi
quèc doanh t¹i SGDI - NHCTVN.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng 1
Kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµ tÝn dông ng©n hµng
®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ngoµi quèc doanh.
1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ khu vùc kinh tÕ ngoµi
quèc doanh.
1.1.1. Kh¸i qu¸t vÒ kinh tÕ ngoµi quèc doanh.
Trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, KTNQD lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n bao gåm hé kinh doanh c¸ thÓ, tæ hîp, HTX ®Õn c¸c c«ng ty
t nh©n, c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn... ho¹t ®éng trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc
c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Víi lÜnh vùc tham
gia réng r·i nh vËy, thµnh phÇn KTNQD ®· t¹o ra mét phÇn kh«ng nhá GDP,
thóc ®Èy tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ, thu hót lao ®éng, tËn dông khai th¸c tiÒm
n¨ng cña ®Êt níc.
ë níc ta, §¹i héi VII cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam kh¼ng ®Þnh níc ta cã
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh sau: Kinh tÕ quèc doanh, Kinh tÕ tËp thÓ, Kinh tÕ
c¸ thÓ, Kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ Kinh tÕ t b¶n nhµ níc. Trong ®ã kinh tÕ quèc
doanh thùc hiÖn tèt vai trß chñ ®¹o cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ®Ó trë thµnh nÒn
t¶ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
§¶ng ta xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ cña ®Êt níc vµ vËn dông quan ®iÓm cña
V.I.Lªnin: "Coi nÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn lµ mét ®Æc trng cña
thêi kú qu¸ ®é". Tõ ®ã së h÷u t nh©n ®îc thõa nhËn, KTNQD ®îc tån t¹i vµ
ph¸t triÓn b×nh ®¼ng cïng kinh tÕ Nhµ níc.
Kinh tÕ quèc doanh: Lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é së h÷u nhµ níc vÒ t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu, gåm nh÷ng ®¬n vÞ mµ toµn bé vèn thuéc vÒ nhµ
níc hoÆc phÇn cña nhµ níc chiÕm tû träng khèng chÕ. §¹i diÖn cña c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ nµy lµ c¸c DNNN, ®ã lµ c¸c TCKT do Nhµ níc ®Çu t vèn thµnh
lËp vµ tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh hay ho¹t ®éng c«ng Ých nh»m
thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi do Nhµ níc giao. (LuËt DNNN - §iÒu
1).
Kinh tÕ hîp t¸c: Lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn së h÷u tËp thÓ, gåm
nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ do ngêi lao ®éng tù nguyÖn gãp vèn, gãp søc kinh
doanh theo nguyªn t¾c tù nguyÖn d©n chñ, b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi. Nßng cèt
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cña lo¹i h×nh nµy lµ c¸c HTX. §©y lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ tù chñ do ngêi lao
®éng cã nhu cÇu, lîi Ých chung, tù nguyÖn cïng gãp vèn, gãp søc lËp ra theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó ph¸t huy søc m¹nh cña tËp thÓ vµ cña tõng x· viªn
nh»m gióp nhau thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh
doanh, dÞch vô vµ c¶i thiÖn ®êi sèng, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña
®Êt níc.
Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ: Lµ c¸c c¸ nh©n kinh doanh ®Çu t vèn thÊp vµ cã
quy m« kinh doanh nhá. Thµnh phÇn kinh tÕ nµy cã vÞ trÝ quan träng l©u dµi.
Gióp ®ì kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vÒ vèn, vÒ khoa häc
vµ c«ng nghÖ, vÒ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm. Híng dÉn kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu
chñ v× lîi Ých thiÕt th©n vµ nhu cÇu ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, tõng bíc ®i vµo
lµm ¨n hîp t¸c mét c¸ch tù nguyÖn, hoÆc lµm vÖ tinh cho c¸c DNNN hay
HTX.
Kinh tÕ t b¶n nhµ níc: Lµ h×nh thøc hîp t¸c liªn doanh gi÷a kinh tÕ Nhµ
níc víi t b¶n t nh©n trong níc vµ gi÷a kinh tÕ Nhµ níc víi t b¶n níc ngoµi.
Kinh tÕ t b¶n Nhµ níc cã vai trß quan träng trong viÖc ®éng viªn tiÒm n¨ng to
lín vÒ vèn, c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý... cña c¸c nhµ t b¶n v× lîi Ých
cña b¶n th©n hä còng nh cña c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc.
¸p dông nhiÒu ph¬ng thøc gãp vèn liªn doanh gi÷a Nhµ níc víi c¸c nhµ
kinh doanh t nh©n trong níc nh»m t¹o thÕ, t¹o lùc cho c¸c DN ViÖt Nam ph¸t
triÓn, t¨ng søc hîp t¸c vµ c¹nh tranh víi bªn ngoµi. C¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t
vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý ®Ó thu hót cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi. B¶o vÖ quyÒn lîi vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi lao ®éng trong c¸c xÝ
nghiÖp hîp t¸c, liªn doanh. Kinh tÕ t b¶n Nhµ níc nh»m môc ®Ých thu hót vèn
®Çu t trong níc vµ ngoµi níc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kü thuËt vµ ph¬ng ph¸p
qu¶n lý... ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc th«ng qua c¸c lo¹i h×nh DN.
Kinh tÕ t b¶n t nh©n: C¸c nhµ kinh doanh ®Çu t vèn thuéc së h÷u t nh©n
®Ó thµnh lËp DN ho¹t ®éng díi h×nh thøc DN t nh©n hoÆc c«ng ty TNHH,
c«ng ty cæ phÇn ®îc ph¸p luËt quy ®Þnh.
C«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn: Gäi chung lµ c«ng ty, lµ DN trong ®ã
c¸c thµnh viªn cïng gãp vèn cïng chia nhau lîi nhuËn, cïng chÞu lç t¬ng øng
víi phÇn vèn gãp vµ chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî cña c«ng ty trong
ph¹m vi vèn gãp cña m×nh vµo c«ng ty.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
DN t nh©n: Lµ ®¬n vÞ kinh doanh cã møc vèn kh«ng thÊp h¬n vèn ph¸p
®Þnh, do mét c¸ nh©n lµm chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña
m×nh vÒ mäi ho¹t ®éng cña DN.
Bªn c¹nh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¬ b¶n kÓ trªn còng cßn mét sè h×nh
thøc kinh tÕ kh¸c cïng song song tån t¹i ®ã lµ nh÷ng h×nh thøc liªn doanh
liªn kÕt gi÷a c¸c chñ thÓ trong níc còng nh trong níc víi níc ngoµi.
1.1.2. §Æc ®iÓm vµ xu híng ph¸t triÓn cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh.
1.1.2.1. §Æc ®iÓm cña khu vùc KTNQD.
Suèt mét thêi gian dµi, níc ta x©y dùng kinh tÕ XHCN theo m« h×nh
"Quèc doanh ho¸" vµ "TËp thÓ ho¸", c¸c thµnh phÇn KTNQD gÇn nh bÞ xo¸
bá. KTNQD míi thùc sù khëi s¾c sau khi cã LuËt DN t nh©n vµ LuËt c«ng ty
®îc Nhµ níc ban hµnh n¨m 1991. ChÝnh nh÷ng biÕn cè lÞch sö nãi trªn ®·
quyÕt ®Þnh nªn ®Æc ®iÓm cña thµnh phÇn KTNQD ë níc ta.
Thø nhÊt lµ c¬ së s¶n xuÊt ph©n t¸n, manh món, thiÕt bÞ kü thuËt c«ng
nghÖ l¹c hËu rÊt nhiÒu so víi thÕ giíi. PhÇn lín c¸c d©y chuyÒn m¸y mãc
thuéc thËp kû 60 - 70 nªn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, chÊt lîng xÊu, gi¸ thµnh
cao, søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm kÐm. HiÖn t¹i c¸c DNNQD cã c«ng nghÖ
tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i kh«ng nhiÒu chØ cã mét sè xÝ nghiÖp liªn doanh, c«ng ty cã
vèn ®Çu t níc ngoµi ®îc trang bÞ m¸y mãc d©y chuyÒn míi, cßn hÇu hÕt c¸c
®¬n vÞ cã vèn ®Çu t trong níc cßn sö dông c«ng nghÖ thñ c«ng, d©y chuyÒn
thiÕt bÞ ch¾p v¸, thiÕu ®ång bé. Theo c¸c sè liÖu ®iÒu tra n¨m 1998 chØ cã
25% sè DN vµ 20,5% sè c«ng ty t nh©n sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, 33,5% sè
DN vµ 18,7% sè c«ng ty t nh©n sö dông c«ng nghÖ truyÒn thèng, 38,5% sè
DN vµ 60,5% sè c«ng ty t nh©n kÕt hîp c¶ c«ng nghÖ truyÒn thèng vµ c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i.
H¬n n÷a trong c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ bao cÊp, l¹i bÞ Mü cÊm vËn trong
nhiÒu n¨m tríc ®©y nªn th«ng tin vÒ c«ng nghÖ, kü thuËt míi cßn thiÕu, kh¶
n¨ng tiÕp xóc víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cßn nhiÒu h¹n chÕ. Chñ yÕu m¸y mãc
trong thêi kú nµy lµ tù s¶n xuÊt ë trong níc hoÆc nhËp khÈu tõ §«ng ¢u, Liªn
X« cò. Trong thêi gian gÇn ®©y Nhµ níc ®· thµnh lËp uû ban quèc gia vÒ
chÝnh s¸ch c«ng nghÖ, ®· nhËp ®îc mét sè d©y chuyÒn c«ng nghÖ, kü thuËt
tiªn tiÕn, song cßn h¹n chÕ ë mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh.
Thø hai, kh¶ n¨ng tµi chÝnh nhá bÐ nghÌo nµn. PhÇn lín c¸c DNNQD
thêng bÞ h¹n chÕ vÒ tµi chÝnh. Vèn lu«n lµ khã kh¨n lín nhÊt ®èi víi sù tån t¹i
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
vµ ph¸t triÓn cña DNNQD. Trong giai ®o¹n ®Çu, phÇn lín c¸c DNNQD thêng
gÆp ph¶i vÊn ®Ò thiÕu vèn, thÓ hiÖn ë tæng nguån vèn kinh doanh vµ vèn tù cã
trong tæng vèn, mét sè DN kinh doanh chñ yÕu b»ng vèn vay song sè DN ®îc
xÐt duyÖt vay vèn tõ NH ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng nhiÒu.
Song cã mét thùc tÕ lµ sæ s¸ch kÕ to¸n cña c¸c DNNQD nãi chung thêng qu¸
®¬n gi¶n, kh«ng cËp nhËt, kh«ng ®Çy ®ñ vµ thiÕu chÝnh x¸c. Do vËy viÖc ®¸nh
gi¸ DN th«ng qua ph©n tÝch tµi chÝnh ®Ó quyÕt ®Þnh cho vay thùc sù khã kh¨n
®èi víi NH, nhÊt lµ hiÖn nay hÇu hÕt c¸c sæ s¸ch cña c¸c DN ®Òu cha ®îc
kiÓm to¸n. Ngoµi ra, c¸c tæ chøc tµi chÝnh thêng e ng¹i khi tµi trî cho c¸c
DNNQD nµy v× hä cha cã uy tÝn, cha thÓ t¹o lËp kh¶ n¨ng tr¶ nî, vµ hÇu hÕt
hä kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp, dù ¸n kh¶ thi... Do vËy, c¸c DNNQD phÇn lín
ph¶i dùa vµo c¸c nguån vèn phi chÝnh thøc tõ b¹n bÌ, hä hµng, hay thu hót
vèn qua h×nh thøc mua b¸n chÞu... ViÖc më réng DN lu«n bÞ ng¨n c¶n bëi sù
h¹n hÑp vÒ nguån vèn.
Thø ba lµ tr×nh ®é lao ®éng thêng kh«ng cao do ®Çu t vµo tr×nh ®é c«ng
nghÖ cña c¸c DNNQD kh«ng nhiÒu. Do ¶nh hëng cña c¬ chÕ cò lµ quan liªu
bao cÊp lµm thui chét tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña ngêi lao ®éng, g©y t©m lý
thô ®éng, û l¹i. PhÇn lín ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cha qua trêng líp ®µo t¹o,
kh«ng biÕt ngo¹i ng÷, cha quen ho¹t ®éng trong m«i trêng c¹nh tranh s«i
®éng, cha ®ñ b¶n lÜnh, tr×nh ®é lµm ®èi t¸c liªn doanh víi níc ngoµi, c¸c
DNNQD l¹i thêng kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó tù ®µo t¹o lùc lîng lao ®éng cña
m×nh.
Thø t lµ kh¶ n¨ng qu¶n lý cña DNNQD võa yÕu l¹i võa thiÕu, ®Æc biÖt
trong viÖc lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh. ViÖc lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh, x©y dùng ph¬ng ¸n s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè nh: tr×nh ®é, kh¶
n¨ng qu¶n lý kinh doanh cña c¸c DN, kh¶ n¨ng dù ®o¸n vÒ sù biÕn ®éng cña
ngµnh, cña nÒn kinh tÕ... Do vËy DNNQD khã cã thÓ x©y dùng ®îc kÕ ho¹ch
tµi chÝnh, ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh kh¶ thi, trong khi thãi quen sö dông
c¸c dÞch vô t vÊn mang tÝnh chuyªn nghiÖp cha h×nh thµnh. §a sè c¸c DN t
nh©n qu¶n lý DN b»ng kinh nghiÖm theo c¸ch suy nghÜ, hiÓu biÕt cña riªng
m×nh. NhiÒu ngêi trong sè hä cha qua trêng líp ®µo t¹o nªn Ýt hiÓu biÕt vÒ
ph¸p luËt, yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc vµ kiÕn thøc.
Thø n¨m, m«i trêng s¶n xuÊt kinh doanh cha æn ®Þnh. C¸c thµnh phÇn
KTNQD ph¸t triÓn thÊt thêng lóc lªn, lóc xuèng tuú thuéc vµo chÝnh s¸ch
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
qu¶n lý cô thÓ cña Nhµ níc (chÝnh s¸ch thuÕ, l·i suÊt cho vay, chÝnh s¸ch xuÊt
nhËp khÈu...). M«i trêng kinh doanh ®èi víi c¸c thµnh phÇn KTNQD kh«ng
thuËn lîi ngay tõ kh©u ban ®Çu lµ thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh vµ thµnh lËp
DN. Thñ tôc nµy kÓ tõ khi cã LuËt DN (®îc b¾t ®Çu thùc hiÖn tõ ngµy
1.1.2000) ®· gi¶m ®i ®îc nhiÒu kh©u, song vÉn cßn g©y khã kh¨n cho c¸c nhµ
kinh doanh muèn thµnh lËp DN, nh ®¨ng ký kinh doanh ®èi víi c¸c lo¹i h×nh
DN thuéc mäi ngµnh nghÒ ®Òu ph¶i tËp trung vÒ Së kÕ ho¹ch - ®Çu t tØnh, g©y
khã kh¨n cho c¸c tæ chøc c¸ nh©n muèn thµnh lËp DN ë ®Þa ph¬ng xa tØnh.
Bªn c¹nh ®ã cßn cã sù s¸ch nhiÔu, phiÒn hµ cña c¸c c¸n bé ®¨ng ký kinh
doanh lµm cho c¸c c¸ nh©n, tæ chøc tèn kÐm c¶ vÒ thêi gian lÉn tiÒn b¹c.
ViÖc thanh tra, kiÓm so¸t chång chÐo hiÖn nay cña c¸c lùc lîng thanh
tra, kiÓm tra ®ang g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c DN. Mçi lùc lîng tiÕn hµnh
thanh tra, kiÓm tra theo c¸ch cña m×nh, thËm chÝ sai ph¸p luËt, vît qu¸ quyÒn
h¹n vµ ph¹m vi thanh tra.
Mét trong nh÷ng lÜnh vùc mµ khu vùc DNNQD kh«ng cã nhiÒu u ®·i so
víi c¸c DNNN lµ quan hÖ TD víi NH. DNNQD lu«n bÞ coi lµ nh÷ng kh¸ch
hµng nhá, ho¹t ®éng theo kiÓu chép giËt, quy m« ho¹t ®éng nhá, vèn tù cã
thÊp vµ uy tÝn cha cao, ngoµi trõ DN cã vèn ®Çu t níc ngoµi, DN liªn doanh.
Ngoµi ra, phÇn lín c¸c DNNQD gÆp khã kh¨n trong tiªu thô s¶n phÈm do thÞ
trêng trong níc cßn h¹n hÑp, thu nhËp cña ngêi d©n thÊp, hµng ngo¹i nhËp,
nhÊt lµ hµng nhËp lËu c¹nh tranh trµn ngËp. Nguyªn nh©n hÇu hÕt lµ m¸y mãc
thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ l¹c hËu, thiÕu th«ng tin cña thÞ trêng thÕ giíi (vÒ s¶n
phÈm, gi¸ c¶, nhu cÇu, thÞ hiÕu, kü thuËt c«ng nghÖ...). Nh vËy, c¹nh tranh
trong níc ®· khã, trªn thÞ trêng quèc tÕ l¹i cµng khã h¬n ®èi víi s¶n phÈm
cña c¸c DNNQD.
Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cho thÊy DNNQD cã nh÷ng lîi thÕ vµ bÊt lîi
nh sau:
* VÒ lîi thÕ:
- Do quy m« võa vµ nhá nªn c¸c DN nµy cã tÝnh n¨ng ®éng, linh ho¹t, tù
do s¸ng t¹o trong kinh doanh.
- Cã kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh víi sù thay ®æi cña thÞ trêng vµ sù tiÕn bé
kh«ng ngõng cña khoa häc kü thuËt.
- Vèn ®Çu t ban ®Çu thÊp, hiÖu qu¶ thu håi vèn nhanh.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- DNNQD cã tû suÊt vèn ®Çu t trªn lao ®éng lín h¬n nhiÒu so víi DN
lín cho nªn chóng cã hiÖu suÊt t¹o viÖc lµm cao h¬n.
- HÖ thèng tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý gän nhÑ, linh ho¹t, c«ng t¸c ®iÒu
hµnh mang tÝnh trùc tiÕp, chÆt chÏ.
- Sù ®×nh trÖ thua lç, ph¸ s¶n cña c¸c DNNQD cã ¶nh hëng rÊt Ýt hoÆc
kh«ng g©y nªn khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi. §ång thêi Ýt chÞu ¶nh hëng bëi
c¸c cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ d©y chuyÒn.
* Nh÷ng mÆt bÊt lîi:
- Nguån vèn h¹n chÕ dÉn tíi c¬ së vËt chÊt kü thuËt, tr×nh ®é thiÕt bÞ
c«ng nghÖ thêng yÕu kÐm, l¹c hËu.
- Kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin vµ tiÕp thÞ cña c¸c DNNQD bÞ h¹n chÕ rÊt
nhiÒu.
- Tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c DNNQD cßn bÞ h¹n chÕ.
- C¸c DNNQD cã n¨ng suÊt lao ®éng vµ søc c¹nh tranh thÊp h¬n nhiÒu
so víi DN lín.
1.1.2.2. Xu híng ph¸t triÓn cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh.
1.1.2.2.a. Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh cã vèn ®Çu t trong níc.
Víi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ níc ®· kÝch thÝch ph¸t huy
néi lùc trong nÒn kinh tÕ. C¸c chñ thÓ kinh tÕ ®îc tù do kinh doanh theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt. Thµnh phÇn KTNQD cã vèn ®Çu t trong níc ®· ph¸t huy
®îc thÕ m¹nh cña nã, khu vùc nµy bao gåm hai lo¹i h×nh: DNNQD vµ Kinh tÕ
hé gia ®×nh.
Lo¹i h×nh DN: Bao gåm nh÷ng c«ng ty ®¨ng ký víi sè vèn kh«ng thÊp
h¬n møc vèn ph¸p ®Þnh do Nhµ níc quy ®Þnh, ho¹t ®éng theo LuËt doanh
nghiÖp. DNNQD ho¹t ®éng díi nhiÒu h×nh thøc: DN t nh©n do mét t nh©n lµm
chñ, c«ng ty cæ phÇn do nh÷ng ngêi n¾m gi÷ cæ phiÕu lµm chñ, hoÆc tham gia
díi h×nh thøc HTX. Trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay phæ biÕn nhÊt lµ hai lo¹i
h×nh c«ng ty t nh©n vµ c«ng ty TNHH bëi nhiÒu lý do, trong ®ã lý do quan
träng nhÊt lµ sè vèn cÇn thiÕt cho viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng nhá, cßn sù
ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn vÉn cßn t¬ng ®èi míi mÎ ë ViÖt Nam.
Trong nh÷ng n¨m qua sè lîng DNNQD t¨ng lªn kh¸ nhanh, theo íc tÝnh
hiÖn nay cã kho¶ng 25.000 DNNQD ®ang ho¹t ®éng. Trong khi ®ã sè DNQD
l¹i cã xu híng gi¶m xuèng do tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ hoÆc do kinh doanh kÐm
hiÖu qu¶ dÉn ®Õn gi¶i thÓ, ph¸ s¶n cña mét lo¹t c¸c DNNN. V× vËy mét bé
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
phËn lín ngêi lao ®éng cã tr×nh ®é, tay nghÒ ®· chuyÓn tõ DNNN sang lµm
viÖc ë khu vùc kinh tÕ t nh©n do khu vùc nµy ®ang lµm ¨n cã hiÖu qu¶.
Nhng mét h¹n chÕ lín nhÊt ®èi víi c¸c DNNQD ë níc ta lµ vèn cho ®Çu
t më réng s¶n xuÊt. Víi nguån vèn tù cã chñ yÕu díi d¹ng nhµ xëng, m¸y
mãc thiÕt bÞ do vËy sau mét thêi gian ho¹t ®éng s¶n xuÊt trang thiÕt bÞ trë nªn
lçi thêi kh«ng cßn thÝch øng ®îc víi nhu cÇu thÞ trêng. §Ó tån t¹i vµ ph¸t
triÓn th× ph¶i ®æi míi d©y chuyÒn thiÕt bÞ, trang bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Trong
khi ®ã nguån vèn tù cã l¹i cã h¹n, nguån vèn ®i vay còng bÞ h¹n chÕ bëi quy
m« vµ tµi s¶n cã. Nh vËy, trong t¬ng lai kh«ng xa mét xu híng tÊt yÕu x¶y ra
®èi víi c¸c DN nµy lµ sù s¸t nhËp cïng chung vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh.
§ã lµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn, u ®iÓm cña c«ng ty cæ
phÇn lµ cã thÓ tù huy ®éng vèn trªn thÞ trêng th«ng qua ph¸t hµnh cæ phiÕu.
Nhng tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty cæ phÇn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù
ph¸t triÓn cña c¸c NH, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay c¸c c«ng ty chøng
kho¸n cßn cha ph¸t triÓn. Ngoµi ra, khi c¸c NH ph¸t triÓn ®Õn mét møc nhÊt
®Þnh th× c¸c NH kh«ng chØ lµ ngêi b¶o l·nh ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu cña
c«ng ty mµ cßn cã thÓ mua c¸c cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ®ã ®Ó c«ng ty cã ®ñ nguån
vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh.
Lo¹i h×nh kh«ng ph¶i DN (kinh tÕ hé gia ®×nh): Lµ khu vùc s¶n xuÊt
kinh doanh nhá bao gåm tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña t nh©n n»m ngoµi khu vùc
DN nh: s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, th¬ng m¹i
vËn t¶i vµ c¸c dÞch vô kh¸c. Trong giai ®o¹n ®Çu cña c¬ chÕ qu¶n lý míi khu
vùc kinh tÕ nµy ph¸t triÓn rÊt nhanh, thu hót mäi ®èi tîng tham gia, tËn dông
triÖt ®Ó c¸c nguån lùc s¶n xuÊt cña x· héi nh»m t¨ng thªm thu nhËp cho ngêi
lao ®éng. §èi víi níc ta hiÖn nay ngµnh n«ng - l©m nghiÖp gi÷ vai trß quan
träng th× sù ph¸t triÓn cña khu vùc nµy hiÖn nay lµ tÊt yÕu. Trong t¬ng lai víi
c«ng cuéc CNH vµ H§H ®Êt níc th× khu vùc nµy sÏ tõng bíc gi¶m dÇn
chuyÓn sang lao ®éng trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i.
Theo c¬ chÕ míi cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®· cã nh÷ng chuyÓn
biÕn tÝch cùc. Theo dù ®o¸n cña c¸c nhµ kinh tÕ ViÖt Nam vµ thÕ giíi, nÕu tèc
®é ph¸t triÓn cña KTNQD nhanh h¬n tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn KTQD b×nh
qu©n 1%/n¨m th× xu híng biÕn ®éng vÒ tû träng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong
c¬ cÊu tæng s¶n phÈm x· héi níc ta trong 10 - 20 n¨m n÷a lµ: Kinh tÕ quèc
doanh 10%, kinh tÕ ngoµi quèc doanh 90%. Trong ®ã thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Nhµ níc kh«ng qu¸ 30%, kinh tÕ t nh©n 20%, kinh tÕ tËp thÓ 20%, kinh tÕ c¸
thÓ vµ gia ®×nh 30%. M« h×nh kinh tÕ hé gia ®×nh, c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá lµ
phï hîp víi ®Æc ®iÓm KTNQD. SÏ xuÊt hiÖn nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ t b¶n t
nh©n bªn c¹nh nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ Nhµ níc trong m«i trêng c¹nh tranh tù
do, b×nh ®¼ng cïng tham gia qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng trong níc vµ hîp
t¸c quèc tÕ.
1.1.2.2.b. Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh cã vèn ®Çu t níc ngoµi.
KÓ tõ khi Nhµ níc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, tham gia vµo c¸c quan
hÖ kinh tÕ quèc tÕ, ®· xuÊt hiÖn nhiÒu tæ chøc níc ngoµi ®Çu t vµo ViÖt Nam,
hµng n¨m khu vùc nµy ®ãng gãp mét tû lÖ lín vµo GDP, gãp phÇn chuyÓn
giao c«ng nghÖ, khoa häc qu¶n lý hiÖn ®¹i, thu hót lao ®éng trong níc víi
møc l¬ng cao, ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt, rÌn luyÖn phong c¸ch lao ®éng
c«ng nghiÖp ho¸.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi ®ang ®îc nhiÒu
ngêi quan t©m vµ trªn thùc tÕ ho¹t ®éng nµy ®· vµ ®ang ®ãng gãp mét phÇn
kh«ng nhá vµo sù t¨ng trëng kinh tÕ ®Êt níc, më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan
hÖ kinh tÕ quèc tÕ, tõng bíc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Ho¹t ®éng ®Çu
t níc ngoµi vµo ViÖt Nam b¾t ®Çu tõ cuèi n¨m 1987 vµ ®îc ®¸nh dÊu b»ng sù
ra ®êi LuËt ®Çu t níc ngoµi. Tõ ®ã tíi nay ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi ngµy mét
t¨ng lªn c¶ vÒ tæng sè vèn ®Çu t, sè lîng dù ¸n ®Çu t, sè níc tham gia vµ c¸c
lÜnh vùc ®Çu t. Tuy vËy, tõ n¨m 1997 ®Õn nay ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi cã
phÇn gi¶m sót so víi c¸c n¨m tríc, ®©y ®ang lµ vÊn ®Ò ®îc sù quan t©m chó ý
cña nhiÒu nhµ kinh tÕ. Ph¶i thõa nhËn r»ng ®Çu t níc ngoµi gi¶m sót trong
mÊy n¨m qua cã nhiÒu nguyªn nh©n nh ¶nh hëng cña c¸c cuéc khñng ho¶ng
tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸, m«i trêng ®Çu t cha hÊp dÉn, thñ tôc hµnh chÝnh rêm rµ, chÝnh s¸ch thuÕ thiÕu æn ®Þnh. Nhng víi lîi thÕ ë níc ta cã nguån lao
®éng dåi dµo, chÞu khã, cã nguån nguyªn liÖu rÎ, cïng víi viÖc thùc hiÖn c¸c
biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi cña ChÝnh phñ nh c¶i c¸ch thñ tôc
hµnh chÝnh, chÝnh s¸ch thuÕ, gi¶m gi¸ cho thuª ®Êt. Ch¾c ch¾n trong t¬ng lai
khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi sÏ ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng,
sÏ cã ngµy cµng nhiÒu nh÷ng dù ¸n kinh doanh cã hiÖu qu¶ t¹o c«ng ¨n viÖc
lµm cho ngêi lao ®éng vµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.1.3. Vai trß cña kinh tÕ ngoµi quèc doanh.
Trong nh÷ng n¨m qua, mÆc dï gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n song ®îc sù
khuyÕn khÝch cña §¶ng vµ Nhµ níc, khu vùc KTNQD ®· dÇn dÇn kh¼ng ®Þnh
®îc vai trß, vÞ trÝ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ. Víi tinh thÇn tù chñ, n¨ng ®éng,
s¸ng t¹o, KTNQD ®· sím thÝch nghi víi nh÷ng biÕn ®æi thêng xuyªn cña thÞ
trêng, ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá cho nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Thø nhÊt, sù ph¸t triÓn cña KTNQD ®· t¹o ra sù c¹nh tranh, gãp phÇn
ph¸t triÓn kinh tÕ.
Trong nh÷ng n¨m võa qua, sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña khu vùc KTNQD
lµ cÇn thiÕt vµ phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ta trong giai
®o¹n míi. ViÖc ph¸t triÓn KTNQD kh«ng nh÷ng kh«ng lµm suy yÕu KTQD
mµ cßn t¨ng søc c¹nh tranh, gãp phÇn thóc ®Èy KTQD ph¸t triÓn m¹nh mÏ
h¬n. KTNQD ph¸t triÓn ë nhiÒu lÜnh vùc, ngµnh nghÒ ®· lµm cho thÞ trêng
hµng ho¸ trë nªn phong phó, ®a d¹ng, s«i ®éng. Ngêi tiªu dïng nhê vËy mµ
cã nhiÒu c¬ héi ®Ó lùa chän hµng hãa ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña
m×nh. Trong thêi kú c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung, c¸c DNQD ho¹t ®éng
theo chØ tiªu ph¸p lÖnh cña Nhµ níc nªn s¶n phÈm lµm ra kh«ng ®¸p øng nhu
cÇu ®a d¹ng, phong phó cña thÞ trêng. B©y giê, víi sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn
cña DNNQD th× c¸c DNNN sÏ ph¶i ho¹ch ®Þnh l¹i chiÕn lîc kinh doanh, thay
®æi c¬ cÊu tæ chøc cho phï hîp víi t×nh h×nh míi, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh
tranh trªn thÞ trêng. Nh vËy, khu vùc KTNQD ®ãng vai trß hç trî cho khu vùc
KTQD ph¸t triÓn, gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ ®Æt ra mµ khu vùc
KTQD kh«ng ®¶m nhiÖm hÕt hoÆc ®¶m nhiÖm kh«ng tèt.
KTNQD kh«ng nh÷ng lµ ®èi thñ c¹nh tranh mµ cßn lµ ®èi t¸c lµm ¨n
trong qu¸ tr×nh cung cÊp s¶n phÈm, hoµn thiÖn s¶n phÈm, tiªu thô s¶n phÈm,
cung cÊp ®Çu vµo cho KTQD. Sù kÕt hîp s¶n xuÊt - tiªu thô gi÷a KTQD vµ
KTNQD t¹o ra mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt míi cña x· héi, gióp cho thêi gian
s¶n xuÊt, tiªu thô ®îc rót ng¾n vµ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®îc hoµn thiÖn víi
chÊt lîng ngµy cµng tèt h¬n.
Nh vËy sù ph¸t triÓn cña khu vùc KTNQD ®· thóc ®Èy vµ t¨ng cêng c¸c
mèi quan hÖ trong níc, ®ång thêi t¹o ra sù ganh ®ua gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ, buéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ nãi riªng
ph¶i lu«n ®æi míi, hoµn thiÖn ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Thø hai, sù ph¸t triÓn KTNQD ®· thu hót mét lùc lîng lín lao ®éng,
gi¶m søc Ðp vÒ t×nh h×nh thÊt nghiÖp cho ®Êt níc.
Nh chóng ta ®· biÕt, khu vùc KTNQD víi quy m« vèn ®Çu t kh«ng nhiÒu
cã thÓ dÔ dµng thµnh lËp bëi mét c¸ nh©n hay mét sè cæ ®«ng liªn kÕt l¹i díi
d¹ng c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn... cã mÆt trong tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ
nh: n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, th¬ng m¹i vµ dÞch vô nªn rÊt linh ho¹t, cã kh¶
n¨ng t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng nhanh nhÊt, dÔ dµng h¬n nhiÒu so víi
khu vùc KTQD.
Tõ khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, kinh tÕ tËp thÓ ®· thu hÑp l¹i, kinh
tÕ t nh©n, c¸ thÓ ph¸t triÓn nhanh chãng c¶ vÒ sè lîng, chÊt lîng còng nh quy
m« ho¹t ®éng, thu hót ngµy cµng nhiÒu vèn ®Çu t trong d©n c vµo mäi lÜnh
vùc s¶n xuÊt vËt chÊt vµ dÞch vô.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi sè lao ®éng ®îc gi¶i quyÕt viÖc lµm
b»ng vèn ®Çu t cña ng©n s¸ch Nhµ níc chiÕm 40% - 50% mçi n¨m, vµ cã 80 85 v¹n lao ®éng cã thªm viÖc lµm do c¸c ®¬n vÞ t nh©n bá vèn vµo s¶n xuÊt
kinh doanh. HiÖn nay, víi chñ tr¬ng gi¶m biªn chÕ, khu vùc KTNQD sÏ lµ n¬i
thu hót lao ®éng d«i ra tõ c¸c ®¬n vÞ, c¬ quan nhµ níc vµ hµnh chÝnh sù
nghiÖp.
Thø ba, KTNQD ph¸t triÓn gãp phÇn t¨ng thu ng©n s¸ch cho Nhµ níc.
S¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn lµ tiÒn ®Ò t¹o ra nguån thu cho ng©n s¸ch
Nhµ níc. Khu vùc KTNQD tån t¹i vµ ph¸t triÓn sÏ lµ nguån ®ãng gãp lín cho
ng©n s¸ch Nhµ níc th«ng qua thuÕ. Hµng n¨m khu vùc KTNQD ®ãng gãp vµo
ng©n s¸ch Nhµ níc kho¶ng 30%. Nguån ng©n s¸ch Nhµ níc sÏ ®îc dïng ®Ó
®Çu t vµo c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän hoÆc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng hay gióp
®ì, hç trî mét sè ngµnh kinh tÕ yÕu kÐm. Nãi c¸ch kh¸c, khu vùc KTNQD cã
vai trß ®iÒu hoµ thu nhËp còng nh ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch Nhµ níc.
Thø t, trong giai ®o¹n hiÖn nay, khi níc ta ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch më
cöa, tõng bíc héi nhËp víi kinh tÕ thÕ giíi th× c¸c DNNQD sÏ trë thµnh cÇu
nèi cho sù hßa nhËp ®ã.
Tõ nay ®Õn n¨m 2005, do cã nh÷ng thay ®æi m¹nh trong quan hÖ kinh tÕ
thÕ giíi c¸c DN sÏ ph¶i ®¬ng ®Çu víi c¸c th¸ch thøc rÊt lín. ViÖt Nam sÏ xo¸
bá hµng rµo th¬ng m¹i phi thuÕ quan vµ gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho phï hîp víi
quy ®Þnh cña AFTA vµo ngµy 01/06/2006, h¹n chÕ ®Þnh lîng vµ kiÓm so¸t
ngo¹i hèi, më réng h¬n con ®êng tiÕp cËn cña bªn ngoµi vµo thÞ trêng néi ®Þa,
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lóc ®ã c¸c DN ®îc Nhµ níc b¶o hé sÏ chÞu nh÷ng t¸c ®éng lín. H¬n n÷a, khi
ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña WTO, chóng ta ph¶i tu©n thñ nh÷ng híng
dÉn cña WTO vµo n¨m 2010 hoÆc sau ®ã. Do ®ã Nhµ níc cÇn ph¶i t¹o ra
nh÷ng c¬ héi kinh doanh b×nh ®¼ng cho c¸c DN thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ,
nÕu c¸c DNNQD bÞ bá l¹i ®»ng sau hoÆc chÞu sù ph©n biÖt ®èi xö th× doanh
nghiÖp ViÖt Nam khã cã thÓ g¸nh v¸c ®îc nÒn kinh tÕ ®Êt níc vµo n¨m 2005
vµ nh÷ng n¨m sau ®ã. H¬n n÷a, thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa tøc lµ chÊp nhËn
cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi tiÕn hµnh ®Çu t, kinh doanh trong níc vµ nh vËy
ch¾c ch¾n sÏ thu hót ®îc mét nguån vèn níc ngoµi t¬ng ®èi lín. §Ó tËn dông
c¬ héi nµy cho ph¸t triÓn kinh tÕ th× ph¶i chó träng ph¸t triÓn KTNQD v× c¸c
nhµ ®Çu t níc ngoµi chØ tham gia vµo quèc gia cã c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t
nh©n ph¸t triÓn bëi cã nh vËy hä míi cã c¬ héi ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
Thø n¨m, DNNQD gãp phÇn quan träng trong viÖc thu hót vµ sö dông
tèi u c¸c nguån lùc trong nÒn kinh tÕ.
ViÖc t¹o lËp DNNQD kh«ng cÇn nhiÒu vèn, ®iÒu ®ã ®· t¹o c¬ héi cho
®«ng ®¶o d©n c cã thÓ tham gia ®Çu t; mÆt kh¸c trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸c
DNNQD cã thÓ dÔ dµng huy ®éng vèn dùa trªn quan hÖ hä hµng, b¹n bÌ th©n
thuéc. ChÝnh v× vËy, DNNQD ®îc coi lµ ph¬ng tiÖn cã hiÖu qu¶ trong viÖc
huy ®éng, sö dông c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi trong d©n c vµ biÕn nã thµnh c¸c
kho¶n vèn ®Çu t.
Tõ thùc tÕ ta thÊy r»ng sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c DNNQD lµ mét
tÊt yÕu kh¸ch quan vµ cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mçi quèc gia.
1.2. TÝn dông Ng©n hµng ®èi víi sù ph¸t triÓn khu vùc
KTNQD.
1.2.1. Kh¸i niÖm tÝn dông Ng©n hµng.
Tõ tÝn dông xuÊt ph¸t tõ tiÕng La-tinh "credo" cã nghÜa lµ "sù giao phã"
hay "t«i ®Æt niÒm tin vµo ®ã", hoÆc tõ tiÕng La-tinh "credittum" cã nghÜa lµ
"sù tÝn nhiÖm".
TD NH lµ mét ph¹m trï kinh tÕ tån t¹i qua nhiÒu h×nh thøc x· héi kh¸c
nhau. Tuú theo nh÷ng c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau ta cã nh÷ng c¸ch biÓu hiÖn
kh¸c nhau. Theo quan niÖm truyÒn thèng TD lµ mèi quan hÖ kinh tÕ trong ®ã
mét ngêi chuyÓn giao cho ngêi kh¸c, TCKT kh¸c quyÒn sö dông mét lîng gi¸
trÞ hoÆc mét lîng hiÖn vËt nµo ®ã víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®îc hai bªn tho¶ thuËn
tríc, nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã thêng vÒ sè lîng, chÊt lîng, thêi gian hoµn tr¶ vµ l13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
îng gi¸ trÞ t¨ng thªm. Hay nãi c¸ch kh¸c, TD lµ sù chuyÓn nhîng t¹m thêi
mét lîng gi¸ trÞ tõ ngêi së h÷u sang ngêi sö dông ®Ó sau mét thêi gian sÏ thu
håi ®îc mét lîng gi¸ trÞ lín h¬n gi¸ trÞ ban ®Çu.
Theo LuËt c¸c TCTD: CÊp tÝn dông lµ viÖc TCTD tho¶ thuËn ®Ó kh¸ch
hµng sö dông mét kho¶n tiÒn víi nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ b»ng c¸c nghiÖp vô
cho vay, chiÕt khÊu, cho thuª tµi chÝnh, b¶o l·nh NH vµ c¸c nghiÖp vô kh¸c.
Ho¹t ®éng TD cã tõ rÊt xa xa vµ ph¸t triÓn qua c¸c chÕ ®é x· héi kh¸c
nhau. TD nÆng l·i tån t¹i phæ biÕn trong x· héi phong kiÕn vµ hiÖn nay vÉn
cßn tån t¹i ë mét sè n¬i, mét ®Æc ®iÓm cña h×nh thøc tÝn dông nµy lµ l·i suÊt
cho vay rÊt cao tõ vµi chôc cho ®Õn hµng tr¨m %. TÝn dông nÆng l·i kh«ng
thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt mµ nã chØ nh»m môc ®Ých phôc vô nh÷ng nhu cÇu tèi
thiÓu cña con ngêi.
NÒn s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn, c¸c nhµ kinh
doanh t b¶n ho¹t ®éng v× môc tiªu lîi nhuËn lµ chñ yÕu, hä ph¶i xem xÐt tíi
chi phÝ vay vèn cña m×nh, ®Ó cã l·i trong kinh doanh nhµ t b¶n kh«ng vay vèn
víi l·i suÊt cao h¬n tû suÊt lîi nhuËn. Do ®ã, xuÊt hiÖn mét h×nh thøc tÝn dông
phï hîp h¬n ®ã lµ tÝn dông th¬ng m¹i.
TÝn dông th¬ng m¹i lµ h×nh thøc mua b¸n chÞu lÉn nhau gi÷a c¸c nhµ s¶n
xuÊt hµng ho¸, gi÷a c¸c th¬ng nh©n víi nhau, gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt víi c¸c
th¬ng nh©n. Theo C.M¸c "TÝn dông th¬ng m¹i kh«ng ph¶i cho vay b»ng hµng
ho¸ mµ cho vay b»ng tiÒn cña hµng ho¸ ®em b¸n chÞu". Quan hÖ mua b¸n
chÞu nµy chØ diÔn ra trong mét ph¹m vi nhá cña nÒn kinh tÕ, chØ gi÷a c¸c ®¬n
vÞ cã liªn quan trùc tiÕp víi nhau, cã th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ nhau. V× vËy h×nh
thøc tÝn dông nµy còng kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu ngµy cµng ph¸t triÓn cña
nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸.
Tõ nh÷ng h¹n chÕ cña tÝn dông th¬ng m¹i, TD NH ra ®êi. Ho¹t ®éng TD
nµy cã liªn quan ®Õn chñ thÓ rÊt quan träng ®ã lµ NH. Khi nãi vÒ vÊn ®Ò nµy
C.M¸c nhËn xÐt "NH ra ®êi víi vai trß m«i giíi tµi chÝnh trung gian vµ tËp
trung c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ ®em cho c¸c nhµ DN vµ c«ng
chóng vay. B»ng c¸ch ®ã t¹o ra søc mua cho hä mµ kh«ng lµm gi¶m søc mua
cña bÊt cø ai. §ã chÝnh lµ nÐt næi bËt trong vai trß cña NH, t¹o ®iÒu kiÖn vµ
thóc ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn m¹nh mÏ".
TÝn dông lµ ho¹t ®éng quan träng nhÊt ®èi víi b¶n th©n c¸c NHTM,
chiÕm tû träng cao nhÊt trong tæng tµi s¶n, t¹o thu nhËp tõ l·i lín nhÊt vµ
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
còng lµ ho¹t ®éng mang l¹i rñi ro cao nhÊt. TÝn dông lµ ho¹t ®éng tµi trî cña
NH cho kh¸ch hµng (cßn ®îc gäi lµ TD NH).
1.2.2. Ph©n lo¹i TD NH.
Ph©n lo¹i cho vay lµ viÖc s¾p xÕp c¸c kho¶n cho vay theo tõng nhãm dùa
trªn mét sè tiªu thøc nhÊt ®Þnh. ViÖc ph©n lo¹i cho vay cã c¬ së khoa häc lµ
tiÒn ®Ò ®Ó thiÕt lËp c¸c quy tr×nh cho vay thÝch hîp vµ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n
trÞ rñi ro TD. Ph©n lo¹i cho vay dùa vµo c¸c c¨n cø sau:
Môc ®Ých.
Dùa vµo c¨n cø nµy cho vay thêng ®îc chia ra lµm c¸c lo¹i sau:
- Cho vay bÊt ®éng s¶n lµ lo¹i cho vay liªn quan ®Õn viÖc mua s¾m vµ
x©y dùng bÊt ®éng s¶n nhµ ë, ®Êt ®ai, bÊt ®éng s¶n trong lÜnh vùc c«ng
nghiÖp, th¬ng m¹i vµ dÞch vô.
- Cho vay c«ng nghiÖp vµ th¬ng m¹i lµ lo¹i cho vay ng¾n h¹n ®Ó bæ sung
vèn lu ®éng cho c¸c DN trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, th¬ng m¹i vµ dÞch vô.
- Cho vay n«ng nghiÖp lµ lo¹i cho vay ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt
nh ph©n bãn, thuèc trõ s©u, gièng c©y trång, thøc ¨n gia sóc, lao ®éng, nhiªn
liÖu...
- Cho vay c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh bao gåm cÊp TD cho c¸c NH, c«ng ty
tµi chÝnh, c«ng ty cho thuª tµi chÝnh, c«ng ty b¶o hiÓm, quü tÝn dông vµ c¸c
®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c.
- Cho vay c¸ nh©n lµ lo¹i cho vay ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu tiªu dïng nh
mua s¾m c¸c vËt dông ®¾t tiÒn, c¸c kho¶n cho vay ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ
th«ng thêng cña ®êi sèng th«ng qua ph¸t hµnh thÎ tÝn dông.
- Cho thuª. Cho thuª cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh bao gåm hai lo¹i cho
thuª vËn hµnh vµ cho thuª tµi chÝnh. Tµi s¶n cho thuª bao gåm bÊt ®éng s¶n
vµ ®éng s¶n, trong ®ã chñ yÕu lµ m¸y mãc - thiÕt bÞ.
Thêi h¹n cho vay.
Theo c¨n cø nµy cho vay ®îc chia ra lµm 3 lo¹i sau:
- Cho vay ng¾n h¹n. Lo¹i cho vay nµy cã thêi h¹n ®Õn 12 th¸ng vµ ®îc
sö dông ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt vèn lu ®éng cña c¸c DN vµ c¸c nhu cÇu chi
tiªu ng¾n h¹n cña c¸ nh©n.
- Cho vay trung h¹n. Theo quy ®Þnh hiÖn nay cña NHNN ViÖt Nam, cho
vay trung h¹n cã thêi h¹n trªn 12 th¸ng ®Õn 5 n¨m.
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
TD trung h¹n chñ yÕu ®îc sö dông ®Ó ®Çu t mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, c¶i
tiÕn hoÆc ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, më réng s¶n xuÊt kinh doanh, x©y dùng
c¸c dù ¸n míi cã quy m« nhá vµ thêi gian thu håi vèn nhanh. Trong n«ng
nghiÖp, chñ yÕu cho vay trung h¹n ®Ó ®Çu t vµo ®èi tîng sau: m¸y cµy, m¸y
b¬m níc, x©y dùng c¸c vên c©y c«ng nghiÖp nh cµ phª, ®iÒu...
Bªn c¹nh ®Çu t cho tµi s¶n cè ®Þnh, cho vay trung h¹n cßn lµ nguån h×nh
thµnh vèn lu ®éng thêng xuyªn cña c¸c DN, ®Æc biÖt lµ nh÷ng DN míi thµnh
lËp.
- Cho vay dµi h¹n lµ lo¹i cho vay cã thêi h¹n trªn 5 n¨m vµ thêi h¹n tèi
®a cã thÓ lªn ®Õn 20 - 30 n¨m, mét sè trêng hîp c¸ biÖt cã thÓ lªn ®Õn 40
n¨m.
TD dµi h¹n lµ lo¹i TD ®îc cung cÊp ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu dµi h¹n nh
x©y dùng nhµ ë, c¸c thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i cã quy m« lín, x©y dùng c¸c
xÝ nghiÖp míi.
NghiÖp vô truyÒn thèng cña c¸c NHTM lµ cho vay ng¾n h¹n, nhng tõ
nh÷ng n¨m 70 trë l¹i ®©y c¸c NHTM ®· chuyÓn sang kinh doanh tæng hîp vµ
mét trong nh÷ng néi dung ®æi míi ®ã lµ n©ng cao tû träng cho vay trung vµ
dµi h¹n trong tæng sè d nî cña NH.
Møc ®é tÝn nhiÖm ®èi víi kh¸ch hµng.
Theo c¨n cø nµy, cho vay ®îc chia lµm 2 lo¹i:
- Cho vay kh«ng b¶o ®¶m lµ lo¹i cho vay kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm
cè hoÆc sù b¶o l·nh cña ngêi thø ba, mµ viÖc cho vay chØ dùa vµo uy tÝn cña
b¶n th©n kh¸ch hµng. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng tèt, trung thùc trong kinh
doanh, cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh m¹nh, qu¶n trÞ cã hiÖu qu¶ th× NH cã thÓ cÊp
TD dùa vµo uy tÝn cña b¶n th©n kh¸ch hµng mµ kh«ng cÇn mét nguån thu nî
thø hai bæ sung.
- Cho vay cã b¶o ®¶m lµ lo¹i cho vay dùa trªn c¬ së c¸c b¶o ®¶m nh thÕ
chÊp hoÆc cÇm cè, hoÆc ph¶i cã sù b¶o l·nh cña ngêi thø ba.
§èi víi kh¸ch hµng kh«ng cã uy tÝn cao ®èi víi NH, khi vay vèn ®ßi hái
ph¶i cã b¶o ®¶m. Sù b¶o ®¶m nµy lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó NH cã thªm mét
nguån thø 2, bæ sung cho nguån thu nî thø nhÊt thiÕu ch¾c ch¾n.
Trong nh÷ng n¨m 90 c¸c NH chØ ®îc phÐp cho vay cã b¶o ®¶m, trõ c¸c
DNNN kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ cho vay hé n«ng d©n, tõ 5 triÖu ®ång trë
xuèng. Ngµy 29/12/1999 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 178/1999/N§16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
CP vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay cña c¸c TCTD; theo NghÞ ®Þnh nµy viÖc cho vay
kh«ng b¶o ®¶m ®îc më réng h¬n so víi tríc ®©y, cho phÐp c¸c TCTD ®îc lùa
chän kh¸ch hµng ®Ó cho vay kh«ng b¶o ®¶m khi cho vay ng¾n h¹n, trung h¹n,
dµi h¹n ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t ph¸t triÓn hoÆc ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh
doanh, dÞch vô vµ ®êi sèng. Tuy nhiªn, kh¸ch hµng vay kh«ng b¶o ®¶m ph¶i
héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau:
+ Cã tÝn nhiÖm víi TCTD cho vay trong viÖc sö dông vèn vay vµ tr¶ nî
®Çy ®ñ, ®óng h¹n c¶ gèc vµ l·i.
+ Cã dù ¸n ®Çu t, hoÆc ph¬ng ¸n s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô kh¶ thi,
cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî; hoÆc cã dù ¸n, ph¬ng ¸n phôc vô ®êi sèng kh¶ thi,
phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
+ Cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô tr¶ nî.
+ Cam kÕt thùc hiÖn biÖn ph¸p b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n theo yªu cÇu cña
TCTD nÕu sö dông vèn vay kh«ng ®óng cam kÕt trong hîp ®ång TD; cam kÕt
tr¶ nî tríc h¹n nÕu kh«ng thùc hiÖn ®îc c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m b»ng tµi s¶n.
Tæng møc cho vay kh«ng b¶o ®¶m vµ ®iÒu kiÖn cho vay kh«ng b¶o ®¶m
do NHNN quy ®Þnh.
Ph¬ng ph¸p hoµn tr¶.
Dùa vµo c¨n cø nµy cho vay cña NHTM ®îc chia lµm hai lo¹i:
- Cho vay cã thêi h¹n lµ lo¹i cho vay cã tho¶ thuËn thêi h¹n tr¶ nî cô thÓ
theo hîp ®ång. Cho vay cã thêi h¹n bao gåm c¸c lo¹i sau:
+ Cho vay chØ cã mét kú h¹n tr¶ nî (hay cßn gäi lµ phi tr¶ gãp) lµ lo¹i
cho vay thanh to¸n mét lÇn theo thêi h¹n ®· tho¶ thuËn.
+ Cho vay cã nhiÒu kú h¹n tr¶ nî cô thÓ hay cßn gäi lµ cho vay tr¶ gãp:
Lµ lo¹i cho vay mµ kh¸ch hµng ph¶i hoµn tr¶ vèn gèc vµ l·i theo ®Þnh kú.
Lo¹i cho vay nµy chñ yÕu ®îc ¸p dông trong cho vay bÊt ®éng s¶n nhµ ë th¬ng m¹i, cho vay tiªu dïng, cho vay ®èi víi nh÷ng ngêi kinh doanh nhá (cho
vay chî), cho vay ®Ó mua s¾m m¸y mãc - thiÕt bÞ.
+ Cho vay hoµn tr¶ nî nhiÒu lÇn nhng kh«ng cã kú h¹n nî cô thÓ, mµ
viÖc tr¶ nî phô thuéc vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ngêi ®i vay. HoÆc cho vay
nµy ®îc ¸p dông theo kü thuËt thÊu chi.
§èi víi lo¹i cho vay cã thêi h¹n kh¸ch hµng cã thÓ tr¶ nî tríc h¹n, nhng
NH ®îc quyÒn thu l·i toµn bé kú h¹n tr¶ nî theo hîp ®ång, trõ trêng hap cã
nh÷ng tho¶ thuËn kh¸c.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ Cho vay kh«ng cã thêi h¹n cô thÓ.
§èi víi lo¹i cho vay kh«ng cã thêi h¹n th× NH cã thÓ yªu cÇu hoÆc ngêi
®i vay tù nguyÖn tr¶ nî bÊt cø lóc nµo, nhng ph¶i b¸o tríc mét thêi gian hîp
lý, thêi gian nµy cã thÓ ®îc tho¶ thuËn trong hîp ®ång.
XuÊt xø TD.
Dùa vµo c¨n cø nµy cho vay chia lµm hai lo¹i:
- Cho vay trùc tiÕp: NH cÊp vèn trùc tiÕp cho ngêi cã nhu cÇu, ®ång thêi
ngêi ®i vay trùc tiÕp hoµn tr¶ nî vay cho NH.
- Cho vay gi¸n tiÕp: Lµ kho¶n cho vay ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc mua
l¹i c¸c khÕ íc hoÆc chøng tõ nî ®· ph¸t sinh vµ cßn trong thêi h¹n thanh to¸n.
C¸c NHTM cho vay gi¸n tiÕp theo c¸c lo¹i sau:
+ ChiÕt khÊu th¬ng phiÕu. Ngêi hëng thô hèi phiÕu hoÆc lÖnh phiÕu cßn
trong h¹n thanh to¸n cã thÓ nhîng l¹i cho NH. Trong trêng hîp nµy NH cÊp
cho kh¸ch hµng mét kho¶n tiÒn b»ng mÖnh gi¸ trõ ®i l·i chiÕt khÊu vµ hoa
hång phÝ. Khi c¸c chøng tõ ®Õn h¹n thanh to¸n ngêi thô hëng lÖnh hèi phiÕu
hoÆc ngêi ph¸t hµnh lÖnh phiÕu cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n cho NH. CÇn lu ý,
trong nghiÖp vô chiÕt khÊu th¬ng phiÕu ngêi cÊp TD vµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm
thanh to¸n chÝnh cho NH lµ hai ngêi kh¸c nhau.
+ Mua c¸c phiÕu b¸n hµng tiªu dïng vµ m¸y mãc n«ng nghiÖp tr¶ gãp.
Do sù t¸c ®éng cña ph¬ng thøc tiªu thô hµng ho¸ g¾n víi ph¬ng ph¸p
tiÕp thÞ míi ®· thóc ®Èy c¸c NHTM ®a vµo ¸p dông lo¹i cho vay gi¸n tiÕp.
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, c¸c DN th¬ng m¹i ®· t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó c¹nh
tranh trong viÖc tiªu thô hµng ho¸, trong ®ã b¸n chÞu hµng ho¸ ®îc coi lµ biÖn
ph¸p ®Ó më réng tiªu thô hµng ho¸ cã hiÖu qu¶ nhÊt. Tuy nhiªn nguån vèn
cña c¸c DN cã h¹n, v× vËy cÇn ph¶i cã nguån tµi trî cña NH th«ng qua nhîng
l¹i c¸c phiÕu b¸n hµng tr¶ gãp.
+ NghiÖp vô thanh tÝn lµ nghiÖp vô mua c¸c kho¶n nî th¬ng m¹i, trong
®ã bªn mua nhËn viÖc thu nî vµ chÊp nhËn rñi ro TD. NghiÖp vô thanh tÝn,
thùc chÊt lµ h×nh thøc tµi trî vèn lu ®éng cho c¸c DN.
NghiÖp vô thanh tÝn hay cßn gäi lµ mua c¸c kho¶n ph¶i thu lµ mét h×nh
thøc tµi trî vèn ng¾n h¹n. NghiÖp vô nµy thêng do c¸c c«ng ty mua nî thùc
hiÖn.
Ngoµi c¸c lo¹i cho vay trªn ®©y, NH cßn thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô b¶o
l·nh cho kh¸ch hµng b»ng uy tÝn cña m×nh. §èi víi nghiÖp vô nµy NH kh«ng
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ph¶i cung cÊp b»ng tiÒn, nhng khi ngêi ®îc b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn ®îc
nghÜa vô theo hîp ®ång th× ngêi b¶o l·nh ph¶i thay thÕ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô
thanh to¸n. ChÝnh v× lý do trªn, mµ ngêi ta gäi hµnh vi cam kÕt b¶o l·nh cña
NH lµ TD b»ng ch÷ ký.
1.2.3. Vai trß cña TD NH ®èi víi sù ph¸t triÓn khu vùc KTNQD.
§¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i cña khu vùc
KTNQD nh mét tÊt yÕu kh¸ch quan, ®îc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mét
c¸ch hîp ph¸p víi nh÷ng quy ®Þnh, thÓ chÕ... §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y, sù tiÕp cËn cña c¸c NH ®èi víi c¸c DNNQD ®· ®ãng mét vai trß to lín,
®· hç trî kÞp thêi c¸c ®iÒu kiÖn vÒ vèn s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, n©ng
cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. Ph¸p lÖnh NH ra ®êi víi nh÷ng quy chÕ TD, c¸c
chÕ ®é kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ xö lý nî chÆt chÏ c¸c kho¶n TD ®· gãp phÇn
thóc ®Èy c¸c DN ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Ngoµi ra, NH cßn lµ n¬i cung cÊp
vèn dåi dµo vµ an toµn nhÊt. §iÒu nµy kh«ng chØ ®óng víi nh÷ng níc ®ang
ph¸t triÓn mµ cßn thÓ hiÖn ngay ë nh÷ng n¬i mµ thÞ trêng tµi chÝnh rÊt ph¸t
triÓn. Ch¼ng h¹n nh Mü lµ mét níc cã thÞ trêng chøng kho¸n ph¸t triÓn vµo
bËc cao nhÊt thÕ giíi, c¸c DN cã thÓ vay vèn th«ng qua thÞ trêng chøng
kho¸n. Nh÷ng sè liÖu thèng kª cho thÊy vèn vay tõ NH vÉn chiÕm tû träng
lín nhÊt trong tæng vèn vay cu¶ DN Mü. Song kh«ng ph¶i DN nµo còng cã
thÓ tham gia vµo thÞ trêng chøng kho¸n mµ chØ cã nh÷ng DN lín, cã uy tÝn.
Quay trë l¹i ViÖt Nam, ta thÊy r»ng c¸c DNNQD, khi mµ t×nh h×nh tµi chÝnh,
s¶n xuÊt cßn yÕu kÐm vµ thÞ trêng chøng kho¸n cßn cha ph¸t triÓn th× hä rÊt
cÇn sù hç trî tõ c¸c NH. V× vËy TD NH cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi sù
ph¸t triÓn cña khu vùc KTNQD.
TD NH t¹o ®iÒu kiÖn ra ®êi c¸c DNNQD. TD NH cã t¸c dông ®iÒu tiÕt,
híng dÉn c¸c DN nµy ho¹t ®éng theo ®Þnh híng chung cña Nhµ níc, h¹n chÕ
tÝnh tù ph¸t ch¹y theo lîi nhuËn cña KTNQD, ®¶m b¶o cho mét nÒn kinh tÕ
ph¸t triÓn lµnh m¹nh vµ ®ång ®Òu.
TD NH ®éng viªn c¸c nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong d©n c, trªn c¬
së ®ã cho vay tíi c¸c ®¬n vÞ c¸ nh©n cÇn vèn s¶n xuÊt kinh doanh gãp phÇn
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. Nhê cã TD NH, KTNQD sÏ cã mét lîng vèn
®ñ lín ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu ®Çu t cho s¶n xuÊt kinh doanh, cã ®iÒu kiÖn ®Ó
c¹nh tranh víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c vµ ph¸t huy vai trß cña m×nh trong
nÒn kinh tÕ quèc d©n.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Th«ng qua quan hÖ vay vèn, ®Ó ®¶m b¶o tiÒn vay ®îc sö dông ®óng môc
®Ých vµ cã hiÖu qu¶ NH ®i s©u nghiªn cøu ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh vµ
t×nh h×nh tµi chÝnh cña DN ®Ó cïng víi DN x¸c ®Þnh nh÷ng híng ®i ®óng ®¾n,
nghiªn cøu nhu cÇu vèn cÇn thiÕt, hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh sö dông vèn còng
nh kh¶ n¨ng hoµn tr¶ cña ngêi vay. Qua ®ã ®ãng gãp cho c¸c DN nh÷ng ý
kiÕn ®óng ®¾n vµ thÝch hîp. Khi ®ã, v× lîi Ých kinh tÕ vµ x· héi cña c¶ hai bªn,
NH ®ãng vai trß lµ mét c¬ quan t vÊn cho c¸c DN cã quan hÖ TD víi NH.
TD NH ®· kÝch thÝch thµnh phÇn KTNQD n©ng cao hiÖu qña s¶n xuÊt
kinh doanh trªn nguyªn t¾c TD cã hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i. §iÒu nµy ®ßi hái c¸c
chñ thÓ vay vèn ph¶i t¨ng nhanh vßng quay vèn, kinh doanh cã hiÖu qu¶ míi
cã thÓ tr¶ c¶ gèc vµ l·i cho NH.
TD NH gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc ®a d¹ng ho¸ thµnh phÇn KTNQD, t¹o
®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña c¸c m« h×nh c«ng ty nh: c«ng ty TNHH, c«ng ty
cæ phÇn. §©y lµ h×nh thøc míi vµ lµ m« h×nh cã hiÖu qu¶ cña KTNQD trong
c¬ chÕ thÞ trêng.
Th«ng qua c«ng t¸c TD trung vµ dµi h¹n, TD NH ®· gióp c¸c ®¬n vÞ
KTNQD ®Çu t vèn ®Ó c¶i tiÕn kü thuËt, x©y dùng c¬ së vËt chÊt, më réng kinh
doanh tõ ®ã n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc tÝch tô vµ tËp
trung vèn ngµy cµng cao, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, t¹o tiÒn ®Ò
thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi.
NhËn thøc s©u s¾c vÒ vai trß to lín cña TD NH ®èi víi viÖc ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi khu vùc KTNQD, chóng ta cÇn cã biÖn ph¸p
®óng ®¾n ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho TD NH ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n n÷a nh»m ®¸p
øng sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n.
1.2.4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn TD NH ®èi víi khu vùc KTNQD.
1.2.4.1. Nhãm nh©n tè kh¸ch quan.
Mét lµ, nh©n tè kinh tÕ: NÒn kinh tÕ lµ mét thùc thÓ gåm nhiÒu ho¹t
®éng kinh tÕ cã quan hÖ biÖn chøng, rµng buéc lÉn nhau. BÊt kú mét sù biÕn
®éng cña ho¹t ®éng kinh tÕ trong lÜnh vùc nµo ®ã còng sÏ g©y ¶nh hëng ®Õn
viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c lÜnh vùc cßn l¹i. Ho¹t ®éng TD NH chÞu ¶nh
hëng cña c¸c biÕn ®éng kinh tÕ, do vËy sù biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ sÏ t¸c
®éng m¹nh mÏ tíi ho¹t ®éng TD NH ®èi víi DN nãi chung vµ DNNQD nãi
riªng.
20
.DOC 
73 
70 
52 
