Vai trò của vốn FDI trong ngành Bưu chính Viễn thông Việt Nam
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
I/ Ngµnh bu chÝnh viÔn th«ng ë ViÖt nam:
1. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam:
1.1.Qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn:
Ngµnh Bu ®iÖn ViÖt Nam ®· tr¶i qua giai ®o¹n ph¸t triÓn h¬n 50 n¨m. Cho
tíi n¨m 1985, m¹ng líi viÔn th«ng níc ta cßn hÕt søc l¹c hËu. Theo thèng kª,
sè m¸y ®iÖn tho¹i n¨m 1985 lµ 103,1 ngµn m¸y. Ngµnh Bu ®iÖn cßn lµ ngµnh
mang tÝnh phôc vô thuÇn tuý vµ ®îc Nhµ níc bao cÊp hoµn toµn víi kinh phÝ
hÕt søc h¹n hÑp ®Ó cè g¾ng nu«i sèng c¸c thiÕt bÞ trªn m¹ng líi.
NhËn thøc ®îc vai trß cña m×nh trong kÕt cÊu h¹ tÇng, cïng víi chÝnh s¸ch
më cöa cña §¶ng vµ ChÝnh phñ, ngµnh Bu ®iÖn ®øng tríc nhu cÇu ph¶i ph¸t
triÓn, lµm cÇu nèi ViÖt Nam víi m¹ng líi th«ng tin toµn cÇu, lµm kÝch thÝch tè
cho viÖc thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c.
NhËn thøc râ xu híng hiÖn ®¹i ho¸ cña viÔn th«ng thÕ giíi vµ tiÒm n¨ng cña
mét ngµnh kinh doanh dÞch vô cã l·i, ngµnh Bu ®iÖn ®· m¹nh d¹n xin Nhµ
níc cho thùc hiÖn c¬ chÕ tù h¹ch to¸n ®éc lËp tõ n¨m 1986 vµ xin ®îc gi÷ l¹i
90% doanh thu ngo¹i tÖ ®Ó t¸i ®Çu t x©y dùng mét m¹ng líi. Víi c¬ chÕ nµy,
ngµnh Bu ®iÖn ®· bíc sang mét bíc ngoÆt. Tæng côc Bu ®iÖn vµo thêi ®iÓm
®ã vÉn võa qu¶n lý Nhµ níc, võa s¶n xuÊt kinh doanh. Song mäi bíc ®i, bªn
c¹nh nhiÖm vô ®· h×nh thµnh râ nh÷ng môc ®Ých, nh÷ng tÝnh to¸n cña mét
doanh nghiÖp sao cho ®Çu t hiÖu qu¶ nhÊt, doanh thu cao nhÊt vµ ph¸t triÓn
nhanh nhÊt.
Tæng côc Bu ®iÖn ®· x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn cña ngµnh trªn tinh thÇn
tù lùc, víi ph¬ng ch©m hiÖn ®¹i ho¸. X¸c ®Þnh râ tÇm quan träng cña viÖc thiÕt
lËp hÖ thèng th«ng tin quèc tÕ, nh»m mét mÆt hßa ViÖt Nam vµo m¹ng líi
th«ng tin toµn thÕ giíi, mÆt kh¸c t¹o nguån thu ngo¹i tÖ ®Ó t¸i t¹o ®Çu t, Tæng
côc bu ®iÖn ®· tËp trung x©y dùng hÖ thèng th«ng tin vÖ tinh quèc tÕ Intelsat.
1
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
N¨m 1986, th«ng tin quèc tÕ ®· ®em l¹i nöa triÖu USD, kh¼ng ®Þnh híng ®i
®óng ®¾n cña ngµnh Bu ®iÖn. Nh÷ng n¨m tiÕp theo, doanh thu ngo¹i tÖ mçi
n¨m t¨ng hÇu nh gÊp 2 lÇn, t¹o vèn t¸i ®Çu t vµ lßng tin, lµm c¬ së cho viÖc
huy ®éng vèn vay, vèn ®Çu t tõ níc ngoµi ®Ó cã nh÷ng bíc tiÕn nh¶y vät.
§Ó phï hîp víi xu híng chung cña thÕ giíi vµ t¨ng cêng bé m¸y qu¶n lý
Nhµ níc vÒ bu chÝnh viÔn th«ng, t¹o m«i trêng vµ hµnh lang ph¸p lý cho
viÖc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn ngµnh h¹ tÇng c¬ së quan träng nµy, th¸ng 10/1992,
ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp Tæng côc bu ®iÖn- C¬ quan trùc thuéc ChÝnh
phñ, qu¶n lý ngµnh Bu chÝnh ViÔn th«ng víi chøc n¨ng vµ bé m¸y tæ chøc nh
qui ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 28CP ngµy 24/5/1993.
N¨m 1995 ®¸nh dÊu viÖc chÊm døt ®éc quyÒn C«ng ty trong lÜnh vùc cung
cÊp dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng víi viÖc Thñ tíng ChÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh
249/TTg thµnh lËp Tæng c«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam theo m« h×nh
Tæng c«ng ty 91, ®ång thêi cho phÐp thµnh lËp hµng lo¹t c¸c C«ng ty viÔn
th«ng kh¸c.
Trong n¨m 2002 võa qua, Tæng côc bu ®iÖn ®· ®îc n©ng lªn thµnh Bé Bu
chÝnh - ViÔn th«ng. Bé Bu chÝnh ViÔn th«ng cã chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc
®èi víi bu chÝnh viÔn th«ng, Internet, ®iÖn tö tin häc, tÇn sè v« tuyÕn ®iÖn,
c«ng nghÖ th«ng tin th«ng qua viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch, chiÕn lîc, qui ho¹ch
ph¸t triÓn bu chÝnh viÔn th«ng vµ c«ng nghÖ th«ng tin, tuyªn truyÒn, híng
dÉn, thanh tra, kiÓm tra viÖc tæ chøc thùc hiÖn, thèng nhÊt qu¶n lý c¬ së h¹ tÇng
th«ng tin quèc gia vµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô thuéc lÜnh vùc nµy.
1.2. Nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc cña ngµnh bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt
Nam
Trong h¬n 10 n¨m ®æi míi, tõ mét nÒn t¶ng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt l¹c hËu,
qui m« nhá, ®Õn nay ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu
næi bËt. Víi tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh hµng n¨m lµ 20%, viÔn th«ng ViÖt
2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
Nam ®îc HiÖp héi viÔn th«ng quèc tÕ xÕp lµ níc cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh
thø hai trªn thÕ giíi vµ ®øng thø n¨m trong khu vùc ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng
vÒ më réng vïng phñ sãng ®iÖn tho¹i.
1.2.1. M¹ng líi viÔn th«ng quèc tÕ:
N¨m 1986, khi Telstra, h·ng viÔn th«ng níc ngoµi ®Çu tiªn, ph¸ rµo cÊm
vËn, b¾t tay víi ViÖt Nam th× c¬ së h¹ tÇng th«ng tin ë ViÖt Nam gÇn nh vÉn
chØ lµ sè 0. ThÕ nhng, cho ®Õn nay m¹ng líi viÔn th«ng quèc tÕ ®· ®îc x©y
dùng kh¸ hoµn chØnh vµ hiÖn ®¹i.
Cho ®Õn nay ®· cã 7 tr¹m vÖ tinh mÆt ®Êt, trong ®ã 2 tr¹m thuéc tiªu chuÈn
Intersputnik vµ sè cßn l¹i thuéc tiªu chuÈn Intelsat, x©y dùng 3 tæng ®µi cöa ngâ
quèc tÕ ®îc trang bÞ c¸c hÖ thèng chuyÓn m¹ch AXE 105 ë Hµ Néi, thµnh phè
Hå ChÝ Minh vµ §µ N½ng.
Bªn c¹nh th«ng tin vÖ tinh, ViÖt Nam cßn tham gia hÖ thèng c¸p quang biÓn
ngÇm TVH víi dung lîng 565 Mbit/s vµ chiÒu dµi 3375 km, tham gia vµo hÖ
c¸p quang biÓn ngÇm SE-WE-WE3 víi dung lîng bíc 1 lµ 10 Gbit/s(1).
M¹ng líi th«ng tin níc ta ®· thùc sù hoµ nhËp vµo m¹ng th«ng tin toµn cÇu
víi 5379 kªnh tho¹i quèc tÕ, trong ®ã cã 3297 kªnh qua c¸p quang biÓn vµ 2082
kªnh qua vÖ tinh. Sè c¸c ®êng liªn l¹c víi MÜ còng ®· t¨ng lªn nhanh chãng
víi h¬n 600 kªnh nèi trùc tiÕp víi m¹ng cña AT&T, MCI vµ US Sprint.(2)
1.2.2. M¹ng líi viÔn th«ng trong níc:
M¹ng líi viÔn th«ng trong níc còng ®îc hiÖn ®¹i ho¸ mét c¸ch c¬ b¶n.
Th¸ng 11/1993, ë 53/53 tØnh, thµnh phè vµ ë 468/468 huyÖn trªn toµn quèc ®·
cã c¸c hÖ thèng chuyÓn m¹ch sè. Tõ 1/3/1996, m¹ng ®iÖn tho¹i c«ng céng cña
(1)
(2)
B¸o §Çu t sè ngµy 16/9/2002
B¸o §Çu t sè ngµy 16/9/2002
3
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh ®æi sè, theo ®ã Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh bao
gåm 7 sè, c¸c tØnh, thµnh phè cßn l¹i lµ 6 sè.(1)
Ngµy 28/8/1996, m¹ng ®iÖn tho¹i toµn quèc ®¹t tíi con sè 1 triÖu thuª bao,
®a ViÖt Nam ®øng vµo hµng thø 60 níc trªn thÕ giíi cã m¹ng ®iÖn tho¹i trªn
1 triÖu thuª bao. Vµ sau 5 n¨m, ®Õn gi÷a n¨m 2002, m¹ng ®iÖn tho¹i c«ng céng
ViÖt Nam ®¹t h¬n 5 triÖu thuª bao víi mËt ®é 6,26 m¸y/ 100 ngêi.(2)
Ngµy 22/11/1996, m¹ch vßng c¸p quang SDH dung lîng 2,5 Gbit/s ®îc ®a
vµo khai th¸c trªn m¹ng ®êng trôc B¾c-Nam. §©y lµ m¹ch vßng c¸p quang dµi
nhÊt vµ cã dung lîng lín nhÊt ®îc ®a vµo khai th¸c trong khu vùc. C¸c hÖ
thèng viba sè dung lîng 140 Mbit/s còng ®îc khai th¸c song song trªn m¹ng
®êng trôc nµy.
C¸c dÞch vô viÔn th«ng kh¸c còng ®· ®îc më réng vµ ph¸t triÓn. HiÖn cã 3
m¹ng di déng, trong ®ã 2 m¹ng phñ sãng quèc gia sö dông c«ng nghÖ sè GMS
vµ Mobiphone vµ Vinaphone, ®· phñ sãng 61/61 tØnh, thµnh phè; m¹ng Calllink sö dông c«ng nghÖ Analog phñ sãng khu vùc thµnh phè Hå ChÝ Minh. TÝnh
®Õn hÕt n¨m 2002, sè thuª bao thuéc m¹ng Vinaphone lµ 365.000, sè thuª bao
thuéc m¹ng Mobiphone lµ 315.000. HÖ thèng nh¾n tin toµn quèc gåm 5 m¹ng
víi sè thuª bao ®ang ho¹t ®éng lµ 46.000 thuª bao/ 56.000 sè l¾p l¹i. M¹ng
®iÖn tho¹i thÎ Cardphone ®îc triÓn khai tõ n¨m 1997 ®Õn nay ®· l¾p ®Æt ®îc
6.076 tr¹m.(3)
DÞch vô th ®iÖn tö ®i néi ®Þa vµ quèc tÕ trªn m¹ng ®îc chÝnh thøc giíi thiÖu
tõ th¸ng 10/1996. Th¸ng 5/1997, Tæng côc Bu ®iÖn ®· chÝnh thøc ban hµnh qui
®Þnh vÒ cÊp phÐp vµ khai th¸c m¹ng Internet. TÝnh ®Õn ngµy 31/7/2002, tæng sè
thuª bao Internet lµ 176.911 thuª bao.(4)
(1)
(2)
(3)
(4)
B¸o §Çu t sè ngµy 24/11/1997
B¸o §Çu t sè ngµy 16/9/2002
§¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng giai ®o¹n 1996-2000, Tæng c«ng ty Bu chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam, 2002
Thêi b¸o kinh tÕ, sè ngµy 25/9/2002
4
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
Cã thÓ vÝ h¹ tÇng m¹ng líi viÔn th«ng níc ta x©y dùng nh nÒn mãng cña
mét ng«i nhµ cao tÇng, cßn nh÷ng g× céng ®ång ®ang sö dông nh tÇng 1 vµ
viÖc ph¸t triÓn viÔn th«ng trong t¬ng lai nh viÖc lªn thªm tÇng cña ng«i nhµ
®ã.
1.2.3. C«ng nghiÖp s¶n xuÊt thiÕt bÞ viÔn th«ng:
Ngoµi viÖc ®Çu t ph¸t triÓn m¹ng líi phï hîp víi chñ tr¬ng hiÖn ®¹i ho¸,
c«ng nghiÖp ho¸, ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng ®· rÊt cè g¾ng vµ quyÕt t©m x©y
dùng nÒn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thiÕt bÞ sö dông c«ng nghÖ cao th«ng qua c¸c dù
¸n chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ liªn doanh víi níc ngoµi.
Cho tíi cuèi nh÷ng n¨m 1980, c«ng nghiÖp viÔn th«ng níc ta hÇu nh cha
cã g×. C¸c c¬ së c«ng nghiÖp víi nh÷ng thiÕt bÞ d©y chuyÒn l¹c hËu, cò kü,
kh«ng ®ång bé, chØ cã thÓ s¶n xuÊt mét sè vËt t cho bu chÝnh, c¸c hép ®Çu
cuèi c¸p,... Ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng ®· tõng bíc t×m hiÓu thÞ trêng c«ng
nghiÖp viÔn th«ng thÕ giíi, x©y dùng c¸c dù ¸n chuyÓn giao c«ng nghÖ, liªn
doanh l¾p r¸p, s¶n xuÊt thiÕt bÞ t¹i ViÖt Nam víi c¸c ®èi t¸c cã c«ng nghÖ tiªn
tiÕn, cã tiÒm n¨ng kinh tÕ vµ thiÖn chÝ chuyÓn giao c«ng nghÖ cho ViÖt Nam.
Ngay tõ n¨m 1997, d©y chuyÒn l¾p r¸p thiÕt bÞ viba sè b¨ng hÑp 2x2 Mbit/s
víi AWA ®· ®îc thiÕt lËp, më ®Çu mét giai ®o¹n míi cña ngµnh c«ng nghiÖp
viÔn th«ng ViÖt Nam. Tíi nay, m¹ng líi c«ng nghiÖp viÔn th«ng sö dông c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i ë níc ta bíc ®Çu ®îc h×nh thµnh víi c¸c d©y chuyÒn c«ng
nghÖ, nhµ m¸y liªn doanh s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ c¬ b¶n nhÊt cña m¹ng líi:
• D©y chuyÒn c«ng nghÖ l¾p r¸p thiÕt bÞ viba sè 34 Mbit/s theo c«ng nghÖ ATIMÜ t¹i Hµ Néi.
• D©y chuyÒn c«ng nghÖ t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, l¾p r¸p hÖ thèng v« tuyÕn
®a tiÕp xóc theo c«ng nghÖ cña Philips - Hµ Lan.
5
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
• C¸c d©y chuyÒn l¾p r¸p tæng ®µi cÊp tØnh dung lîng tíi 20.000 sè theo c«ng
nghÖ cña Goldstar t¹i Hµ Néi.
• C¸c d©y chuyÒn l¾p r¸p SKD, CKD, c¸c thiÕt bÞ ®Çu cuèi nh m¸y ®iÖn tho¹i,
m¸y fax,.. t¹i Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh.
• Liªn doanh víi Goldstar - Hµn Quèc s¶n xuÊt c¸p sîi quang víi c«ng suÊt
thiÕt kÕ 400.000 km ®«i/n¨m.
• Liªn doanh víi Alcatel- Ph¸p l¾p r¸p tæng ®µi 1000 E10 cña Alcatel.
• Liªn doanh nghiªn cøu ph¸t triÓn vµ s¶n xuÊt tæng ®µi VKX (Tæng ®µi ViÖt
Nam- Hµn Quèc) víi Goldstar.
Trong thêi gian võa qua, c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt kh«ng chØ cho phÐp tiÕt
kiÖm ngo¹i tÖ mµ cßn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm. §iÒu quan träng lµ cho phÐp ngµnh
ph¸t triÓn m¹ng líi mét c¸ch chñ ®éng, kh«ng phô thuéc vµo chuyªn gia níc
ngoµi. §ång thêi qua ®ã ®µo t¹o ®îc ®éi ngò c¸n bé kü thuËt khai th¸c, b¶o
dìng m¹ng líi vµ tõng bíc x©y dùng nÒn c«ng nghiÖp ®iÖn tö- tin häc- viÔn
th«ng ë níc ta.
2. §Æc ®iÓm kinh doanh phôc vô cña ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt
Nam:
2.1.§Æc ®iÓm kinh tÕ cña s¶n phÈm bu chÝnh viÔn th«ng:
2.1.1. TÝnh v« h×nh cña s¶n phÈm:
S¶n phÈm bu chÝnh viÔn th«ng kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm vËt chÊt chÕ t¹o míi,
kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸ cô thÓ mµ lµ hiÖu qu¶ cã Ých cña qu¸ tr×nh truyÒn ®a
tin tøc tõ ngêi gØ ®Õn ngêi nhËn. C¸c c¬ së bu chÝnh viÔn th«ng lµm nhiÖm
vô dÞch chuyÓn tin tøc tõ vÞ trÝ ngêi göi ®Õn vÞ trÝ ngêi nhËn. Sù dÞch chuyÓn
6
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
tin tøc nµy chÝnh lµ kÕt qu¶ cña ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng. Nh vËy, s¶n
phÈm bu chÝnh viÔn th«ng thÓ hiÖn díi d¹ng dÞch vô.
Tõ ®ã, cã thÓ nhËn thÊy s¶n phÈm bu chÝnh viÔn th«ng kh«ng tån t¹i ngoµi
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn kh«ng thÓ ®a vµo kho, kh«ng thÓ thay thÕ ®îc. V× vËy,
vÊn ®Ò chÊt lîng s¶n phÈm ®ßi hái ph¶i ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu rÊt cao.
§Ó t¹o ra s¶n phÈm, c¸c doanh nghiÖp Bu chÝnh viÔn th«ng kh«ng cÇn ®Õn
nh÷ng nguyªn vËt liÖu chÝnh ph¶i bá tiÒn ra mua nh c¸c ngµnh kh¸c mµ chØ
cÇn sö dông c¸c vËt liÖu phô. §iÒu nµy ¶nh hëng ®Õn c¬ cÊu chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng: chi phÝ nguyªn vËt liÖu chiÕm tû
träng nhá, chi phÝ lao ®éng sèng (tiÒn l¬ng) chiÕm tû träng lín trong tæng chi
phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng.
2.1.2. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bu chÝnh viÔn th«ng mang tÝnh d©y chuyÒn:
§Æc ®iÓm nµy thÓ hiÖn ë chç, ®Ó truyÒn ®a tin tøc hoµn chØnh tõ ngêi göi
®Õn ngêi nhËn thêng cã tõ hai hay nhiÒu c¬ së Bu ®iÖn tham gia, mçi c¬ së
chØ thùc hiÖn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, hoÆc “giai ®o¹n ®i”, hoÆc “giai ®o¹n
®Õn”, hoÆc “giai ®o¹n qu¸ giang” cña qu¸ tr×nh truyÒn ®a tin tøc hoµn chØnh
®ã.
2.1.3. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm:
Trong ho¹t ®éng th«ng tin bu chÝnh viÔn th«ng, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g¾n liÒn
víi qu¸ tr×nh tiªu thô; trong nhiÒu trêng hîp hai qu¸ tr×nh nµy cã thÓ trïng víi
nhau. Hay nãi c¸ch kh¸c, hiÖu qu¶ cã Ých cña qu¸ tr×nh truyÒn ®a tin tøc ®îc
tiªu dïng ngay trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Do ®Æc ®iÓm nµy mµ vÊn ®Ò chÊt lîng s¶n phÈm bu chÝnh viÔn th«ng mét
lÇn n÷a l¹i ®îc ®Æt ra, bëi v× nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ngêi tiªu dïng. Kh¸c
víi s¶n phÈm cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, trong bu chÝnh viÔn th«ng, dï
muèn hay kh«ng ngêi tiªu dïng còng ph¶i tiªu dïng nh÷ng s¶n phÈm mµ
7
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
ngµnh t¹o ra. Ngoµi ra, c¸c s¶n phÈm kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng còng kh«ng
thÓ thay thÕ b»ng s¶n phÈm cã chÊt lîng tèt h¬n. Trong nhiÒu trêng hîp, s¶n
phÈm bu chÝnh viÔn th«ng kÐm chÊt lîng cã thÓ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ kh«ng
thÓ bï ®¾p ®îc c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn.
2.1.4. T¶i träng bu chÝnh viÔn th«ng kh«ng ®ång ®Òu theo kh«ng gian vµ
thêi gian
T¶i träng Bu chÝnh viÔn th«ng lµ lîng tin tøc ®Õn yªu cÇu mét c¬ së s¶n
xuÊt nµo ®ã cña bu chÝnh viÔn th«ng phôc vô trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt
®Þnh. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña bu chÝnh viÔn th«ng phô thuéc vµo nhu cÇu
truyÒn ®a tin tøc. Ngµnh cã nhiÖm vô tho¶ m·n tèt nhÊt nhu cÇu vÒ truyÒn ®a
tin tøc, thu hót vµ më réng c¸c nhu cÇu nµy.
Nhu cÇu vÒ truyÒn ®a tin tøc cã thÓ xuÊt hiÖn ë bÊt cø n¬i nµo trªn tr¸i ®Êt, ë
®©u cã con ngêi th× ë ®ã cã nhu cÇu vÒ th«ng tin. Do vËy, cÇn ph¶i bè trÝ c¸c
ph¬ng tiÖn th«ng tin trªn tÊt c¶ c¸c miÒn cña ®Êt níc, bè trÝ m¹ng líi hîp lý
thèng nhÊt vÒ kü thuËt, nghiÖp vô ®Ó m¹ng líi quèc gia cã thÓ hoµ nhËp vµo
m¹ng líi quèc tÕ.
Nhu cÇu vÒ truyÒn ®a tin tøc xuÊt hiÖn kh«ng ®ång ®Òu theo thêi gian.
Thêng th× phô thuéc vµo nhÞp ®é sinh ho¹t x· héi. Vµo nh÷ng giê ban ngµy,
giê lµm viÖc cña c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp, vµo nh÷ng kú b¸o c¸o, c¸c ngµy lÔ
tÕt,... th× nhu cÇu lín. ChÝnh ®Æc ®iÓm nµy cã ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc
s¶n xuÊt kinh doanh trong ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng.
Còng nh c¸c doanh nghiÖp kh¸c, viÖc nghiªn cøu ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña s¶n
phÈm bu chÝnh viÔn th«ng cã ý nghÜa hÕt søc quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt
3 vÊn ®Ò c¬ b¶n cña mét hÖ thèng kinh tÕ: s¶n xuÊt g×, s¶n xuÊt nh thÕ nµo, vµ
s¶n xuÊt cho ai. Tõ ®ã hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vµ tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt
kinh doanh ë c¸c cÊp kh¸c nhau trong ngµnh, tæ chøc c«ng t¸c kÕ ho¹ch, ¸p
dông nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh doanh, h×nh thµnh gi¸, cíc bu chÝnh viÔn
8
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
th«ng,... Cã nh vËy míi ®¶m b¶o ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh bu chÝnh
viÔn th«ng ®¹t hiÖu qu¶ cao.
2.2. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh
Tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung tríc hÕt phô thuéc vµo c«ng nghÖ
t¹o ra s¶n phÈm. Ngoµi ra, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh bu chÝnh viÔn th«ng
ph¶i ®¶m b¶o tèt c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô mµ x· héi ®Æt ra ®èi víi doanh
nghiÖp bu chÝnh viÔn th«ng. Tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh bu chÝnh viÔn
th«ng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
Bu chÝnh viÔn th«ng lµ ngµnh võa kinh doanh võa phôc vô. Phôc vô nghÜa lµ
lµm cho ngêi kh¸c, ngêi nµy lµm v× lîi Ých cña ngêi kh¸c. Kinh doanh lµ
ho¹t ®éng kiÕm lêi, môc tiªu cña kinh doanh lµ lîi nhuËn. Nh vËy, ngµnh ph¶i
lÊy phôc vô lµ môc tiªu, lÊy kinh doanh lµ ph¬ng tiÖn ®Ó phôc vô tèt. Hai
nhiÖm vô nµy cã quan hÖ mËt thiÕt, hç trî lÉn nhau, kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ xem
nhÑ nhiÖm vô nµo.
S¶n xuÊt bu chÝnh viÔn th«ng diÔn ra hµng nµy, vµ tiÕn hµnh ë hÇu kh¾p c¸c
vïng d©n c, c¸c vïng l·nh thæ cña ®Êt níc.
C¸c bé phËn hîp thµnh hÖ thèng Bu chÝnh viÔn th«ng c¶ níc cã quan hÖ
s¶n xuÊt víi nhau theo kiÓu liªn hiÖp, ®ã lµ sù kÕ tiÕp nhau cïng t¹o ra mét ®¬n
vÞ s¶n phÈm.
S¶n xuÊt kinh doanh ngµnh bu chÝnh viÔn th«ng lu«n ph¶i dù tr÷ n¨ng lùc
s¶n xuÊt cho nh÷ng nhu cÇu cÇn thiÕt nh: dù tr÷ ®Ó thay thÕ nh÷ng bé phËn
thiÕt bÞ bÞ háng; dù tr÷ ®ãn tríc sù ph¸t triÓn nhu cÇu x· héi ®Ó ngµnh Bu
chÝnh viÔn th«ng cã thÓ ®i tríc mét bíc trong hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së.
Xu híng c¹nh tranh trong kinh doanh bu chÝnh viÔn th«ng ngµy cµng lín.
§ã lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c chuyªn ngµnh bu chÝnh viÔn th«ng, c¹nh tranh
kh¸ch hµng trªn cïng thÞ trêng tiªu dïng dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng, c¹nh
9
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp bu chÝnh viÔn th«ng trong níc, c¹nh tranh quèc
tÕ, c¹nh tranh trong viÖc lùa chän ®èi tîng céng t¸c ®Ó thùc hiÖn tiÕp c¸c c«ng
®o¹n cña mét qu¸ tr×nh truyÒn dÉn tin,...
§Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ ho¹t
®éng cña ngµnh . §ã kh«ng chØ lµ hiÖu qu¶ trùc tiÕp cña chÝnh b¶n th©n ngµnh
mµ cßn lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi mµ ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng mang ®Õn
cho c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c vµ ®êi sèng x· héi.
3. Vai trß cña ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng trong ®êi sèng kinh tÕ- x·
héi
3.1. Vai trß cña ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
Bu chÝnh viÔn th«ng lµ mét ngµnh kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së, s¶n xuÊt kinh
doanh dÞch vô quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ
c«ng cô ®¾c lùc cho viÖc qu¶n lý, ®iÒu hµnh Nhµ níc, ®¶m b¶o an ninh quèc
gia, gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng v¨n ho¸ x· héi cña nh©n d©n.
Bu chÝnh viÔn th«ng cã vai trß t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi
c¬ cÊu kinh tÕ - x· héi, thóc ®Èy sù nghiÖp C«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt
níc. Th«ng tin bu chÝnh viÔn th«ng cßn lµ tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn
v¨n ho¸ x· héi.
Ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n,
t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt, chung nhÊt cho tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña s¶n xuÊt
x· héi. Vai trß cña ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng nh lµ “chÊt xóc t¸c” lµm t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, t¨ng thu nhËp quèc d©n, thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn.
MÆt kh¸c, ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng ph¸t triÓn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thu hót c¸c
®èi t¸c níc ngoµi vµo ®Çu t, liªn doanh liªn kÕt s¶n xuÊt ë níc ta.
ViÔn th«ng mét mÆt chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ cña tiÕn tr×nh tù do ho¸, toµn cÇu
ho¸. MÆt kh¸c nã còng t¸c ®éng trë l¹i tíi c¸c ho¹t ®éng tù do ho¸, toµn cÇu
10
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
ho¸. ViÔn th«ng ph¸t triÓn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ,
ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ, t¨ng cêng sù hiÓu biÕt lÉn nhau
gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi.
ViÔn th«ng võa lµ mét ngµnh kü thuËt thuéc c¬ së kÕt cÊu h¹ tÇng, lµ ph¬ng
tiÖn gióp cho ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn, ®ång thêi lµ mét ngµnh kinh doanh ®em
l¹i lîi nhuËn cao. Sù ®ãng gãp cña ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng kh«ng chØ ®¬n
thuÇn ë phÇn doanh thu hay thu nhËp vµo tæng s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp
quèc d©n, mµ chñ yÕu lµ lîi Ých mµ ngµnh mang l¹i cho x· héi vµ cho c¸c ngµnh
kinh tÕ kh¸c. Theo b¸o c¸o cña Liªn minh viÔn th«ng quèc tÕ (ITU), hµng n¨m
c¸c dÞch vô viÔn th«ng ®ãng gãp Ýt nhÊt 1,5% GDP cña mçi níc; trung b×nh
®Çu t 1 USD vµo viÔn th«ng sÏ mang l¹i 3 USD cho c¸c lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c.
ViÔn th«ng lµ mét ngµnh cã tèc ®é t¨ng trëng nhanh vµ ®· trë thµnh ®èi tîng
®µm ph¸n th¬ng m¹i réng kh¾p trªn toµn thÕ giíi.
3.2. Vai trß cña ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng trong ®êi sèng x· héi
Trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh, ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng ph¶i ph¸t triÓn
tríc mét bíc lµm tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi kh¸c.
Ngîc l¹i, sù ph¸t triÓn cña ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng cßn phô thuéc vµ sù
ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ x· héi kh¸c. Vai trß cña ngµnh Bu chÝnh viÔn
th«ng trong ®êi sèng x· héi thÓ hiÖn trªn mét sè mÆt c¬ b¶n sau:
Ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho tÊt c¶ c¸c
ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi, tháa m·n nhu cÇu truyÒn ®a tin tøc cña x· héi.
Bu chÝnh viÔn th«ng lµ c«ng cô ®¾c lùc cho sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña §¶ng,
Nhµ níc vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn trong mäi lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ, an ninh,
quèc phßng, v¨n ho¸, gi¸o dôc, ngo¹i giao,... Bu chÝnh viÔn th«ng ®ãng vai trß
quan träng trong viÖc truyÒn ®¹t c¸c ®êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhµ níc,
phæ cËp ph¸p luËt ®Õn nh©n d©n, phôc vô trùc tiÕp vµ réng r·i ®êi sèng vËt chÊt
vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, v× môc tiªu d©n giµu níc m¹nh.
11
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
§èi víi ngêi d©n, bu chÝnh viÔn th«ng lµ cÇu nèi trong lÜnh vùc trao ®æi tin
tøc vµ giao lu t×nh c¶m. X· héi cµng ph¸t triÓn, nhu cÇu vÒ v¨n ho¸, giao lu
t×nh c¶m cña con ngêi ngµy cµng t¨ng, bu chÝnh viÔn th«ng trë thµnh mét bé
phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi trong ®êi sèng sinh ho¹t cña con ngêi. Nhê cã bu
chÝnh viÔn th«ng, con ngêi cã thÓ thêng xuyªn liªn l¹c víi ngêi th©n, b¹n bÌ
cña m×nh. C¸c dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng cã thÓ gióp cho con ngêi b¶o vÖ
tÝnh m¹ng, tµi s¶n, søc khoÎ cña m×nh. Ngoµi ra, m¹ng líi bu chÝnh viÔn
th«ng ph¸t triÓn réng kh¾p, phæ cËp ®Õn mäi ngêi d©n sÏ gióp hä cã thÓ dÔ
dµng sö dông ®Ó th«ng tin cho nhau, mäi ngêi ®ì ph¶i ®i l¹i nhiÒu, do vËy cã
thÓ tiÕt kiÖm thêi gian, chi phÝ, gãp phÇn gi¶m mËt ®é giao th«ng. ë nhiÒu níc
møc ®é ph¸t triÓn cña bu chÝnh viÔn th«ng ®îc coi lµ mét trong nh÷ng chØ
tiªu ph¶n ¸nh møc sèng, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña quèc gia.
Khi ®êi sèng kinh tÕ x· héi ®îc quèc tª ho¸, th× vai trß cña ngµnh Bu chÝnh
viÔn th«ng cµng trë nªn quan träng. Tr×nh ®é l¹c hËu hay tiªn tiÕn cña m¹ng
líi th«ng tin liªn l¹c cã ¶nh hëng quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc thiÕt lËp c¸c mèi quan
hÖ vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi gi÷a c¸c quèc gia. KÓ c¶ nh÷ng níc ®· tr¶i qua
nhiÒu thËp kû ph¸t triÓn, Bu chÝnh viÔn th«ng vÉn ®îc coi lµ mét ngµnh h¹
tÇng cÇn ®îc u tiªn ph¸t triÓn.
Do x¸c ®Þnh ®îc vai trß cña Bu chÝnh viÔn th«ng trong ®êi sèng kinh tÕ x·
héi nªn ë nhiÒu níc, th«ng tin bu chÝnh viÔn th«ng ®· ®îc coi lµ nguån lùc
cña sù ph¸t triÓn. ViÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn trong lÜnh vùc bu chÝnh
viÔn th«ng sÏ kÐo theo sù gia t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. HiÖn nay bu chÝnh
viÔn th«ng ViÖt nam ®îc coi lµ mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó ®iÒu
hµnh vÜ m« nÒn kinh tÕ cña ChÝnh phñ ViÖt nam.
4. HÖ thèng c¸c doanh nghiÖp cung cÊp dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng ë
ViÖt Nam
4.1. C¸c doanh nghiÖp Bu chÝnh viÔn th«ng ë ViÖt Nam
12
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
Ngµy 25/5/2002, Quèc héi ®· chÝnh thøc ban hµnh Ph¸p lÖnh Bu chÝnh viÔn
th«ng nh»m 2 môc ®Ých. Thø nhÊt, nh»m chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ ®éc quyÒn hiÖn
trong trong khai th¸c dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng sang c¹nh tranh, tõ ®ã t¹o
®éng lùc ph¸t triÓn cho ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng níc nhµ. Thø hai lµ më
réng thÞ trêng bu chÝnh viÔn th«ng, cho phÐp mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia
khai th¸c dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng. Ph¸p lÖnh cã hiÖu lùc thi hµnh tõ th¸ng
10/2002.
Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, thÞ trêng dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng vÉn lµ thÞ
trêng thuÇn tuý ®éc quyÒn Nhµ níc. Nhµ níc vÉn kiÓm so¸t chÆt chÏ c¸c chØ
tiªu kinh tÕ c¬ b¶n nh: gi¸, cíc, lîi nhuËn,...
HÖ thèng c¸c doanh nghiÖp cung cÊp dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng ë ViÖt
Nam hiÖn nay, ngoµi Tæng c«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam (VNPT)
chiÕm tíi 89% thÞ phÇn cßn cã hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®îc thµnh lËp
cïng thêi gian víi VNPT hoÆc chØ míi ra ®êi trong thêi gian gÇn ®©y. Song thùc
chÊt, c¸c doanh nghiÖp nµy víi thÞ phÇn cha tíi 11% chØ lµ nh÷ng ®¬n vÞ phôc
vô cho s¶n xuÊt cña Tæng c«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng. Nãi c¸ch kh¸c, Tæng
c«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng lµ kh¸ch hµng gÇn nh duy nhÊt cña phÇn lín c¸c
®¬n vÞ nµy. NÕu ph©n theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp th× hÖ thèng c¸c doanh
nghiÖp bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt nam cã thÓ chia lµm 3 nhãm chÝnh:
+ C¸c doanh nghiÖp quèc doanh nh C«ng ty ®iÖn tö viÔn th«ng qu©n ®éi
(Vietel), C«ng ty viÔn th«ng ®iÖn lùc (ETC),... ®îc thµnh lËp víi môc ®Ých ban
®Çu lµ phôc vô m¹ng líi chuyªn dïng. Víi u thÕ vÒ tiÒm lùc vÒ tµi chÝnh vµ
c¬ së h¹ tÇng, c¸c doanh nghiÖp nµy hiÖn ®ang më réng ph¹m vi vµ lÜnh vùc
ho¹t ®éng; trong t¬ng lai hä sÏ lµ ®èi thñ c¹nh tranh ®¸ng kÓ cïng chia sÎ thÞ
phÇn víi Tæng c«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng.
+ C¸c C«ng ty liªn doanh lµ c¸c dù ¸n liªn doanh gi÷a Tæng c«ng ty bu
chÝnh viÔn th«ng víi c¸c ®èi t¸c níc ngoµi, tËp trung trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ
13
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
cung cÊp thiÕt bÞ viÔn th«ng. Bao gåm 8 C«ng ty: Vina-Daesung, ANSV, VinaGSC, VKX, Focal, Teleq, VFT vµ Vineco.
+ Nhãm c¸c doanh nghiÖp t nh©n vµ C«ng ty cæ phÇn vÉn cßn ho¹t ®éng
t¶n m¹n vµ chiÕm tû träng khiªm tèn. Thùc chÊt, c¸c C«ng ty nµy vÉn cha
tham gia trùc tiÕp vµo thÞ trêng khai th¸c dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng mµ chØ
®ãng vai trß lµ ngêi cung cÊp vµ thùc hiÖn c¸c kh©u trung gian, chuyÓn tiÕp
trong toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cung cÊp bu chÝnh viÔn th«ng.
Ngoµi ra, cßn cã hµng lo¹t c¸c ®¹i lý, bu côc trùc thuéc Tæng c«ng ty Bu
chÝnh viÔn th«ng, còng nh c¸c ®¹i lý, v¨n phßng ®¹i diÖn níc ngoµi t¹o thµnh
mét m¹ng líi bu chÝnh viÔn th«ng réng kh¾p c¶ níc.
4.2. Tæng c«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam - Doanh nghiÖp chñ
®¹o trong ngµnh
Tæng c«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam (VNPT) lµ doanh nghiÖp Nhµ
níc, thuéc Tæng côc bu ®iÖn, ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 249/QD-TTg
ngµy 29/4/1995 cña Thñ tíng ChÝnh phñ. Tæng c«ng ty ®îc tæ chøc theo m«
h×nh Tæng c«ng ty 91, ho¹t ®éng theo híng tËp ®oµn víi m¹ng líi, lao ®éng
bè trÝ réng kh¾p; cã bÒ dµy ph¸t triÓn theo thêi gian.
Tæng c«ng ty hiÖn cã 94 ®¬n vÞ thµnh viªn, trong ®ã cã 70 ®¬n vÞ h¹ch to¸n
phô thuéc (gåm 61 ®¬n vÞ tØnh, thµnh phè vµ 9 C«ng ty chuyªn ngµnh), 15 ®¬n
vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp gåm c¸c C«ng ty ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc c«ng
nghiÖp, t vÊn thiÕt kÕ, x©y l¾p, th¬ng m¹i, vµ 9 ®¬n vÞ sù nghiÖp ho¹t ®éng
trong c¸c lÜnh vùc ®µo t¹o, nghiªn cøu, y tÕ, ch¨m sãc søc khoÎ.
Tæng c«ng ty ®· tiÕn hµnh s¾p xÕp l¹i khèi ®µo t¹o nh thµnh lËp Häc viÖn
C«ng nghÖ Bu chÝnh viÔn th«ng, thµnh lËp Trêng c«ng nh©n III; gãp vèn vµo
mét sè C«ng ty liªn doanh, mét sè C«ng ty cæ phÇn nh Cæ phÇn b¶o hiÓm, tiÕn
hµnh cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn; thµnh lËp míi C«ng ty
ph¸t triÓn phÇn mÒm (VASC), C«ng ty tµi chÝnh Bu ®iÖn, C«ng ty dÞch vô tiÕt
14
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
kiÖm Bu ®iÖn; chuÈn bÞ thµnh lËp C«ng ty cæ phÇn ho¹t ®éng trong lÜnh vùc
kh¸ch s¹n, du lÞch l÷ hµnh.
Tæng c«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam lµ nhµ khai th¸c ®éc quyÒn
trong c¶ níc, ®ång thêi còng cã c¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Nãi c¸ch
kh¸c, ë ViÖt Nam, nhµ khai th¸c còng s¶n xuÊt thiÕt bÞ. M« h×nh nµy gièng m«
h×nh cña hai C«ng ty AT&T cña Mü vµ BCE cña Canada, nhng hai C«ng ty
nµy ®Òu lµ C«ng ty t nh©n.
Ngµy nay, toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®ang lµ xu híng chung
trªn thÕ giíi. Bu chÝnh viÔn th«ng mét mÆt chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ cña qu¸
tr×nh toµn cÇu ho¸, mÆt kh¸c nã cã t¸c ®éng thóc ®Èy qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸.
Héi nhËp gi÷a ViÔn th«ng- Tin häc- TruyÒn th«ng sÏ dÉn ®Õn nhiÒu ®èi thñ
c¹nh tranh míi, nhiÒu lÜnh vùc kinh doanh míi trªn thÞ trêng bu chÝnh viÔn
th«ng, c¶ trong vµ ngoµi níc. HiÖn t¹i, trªn thÞ trêng bu chÝnh viÔn th«ng ®·
cã 7 doanh nghiÖp trong níc ®îc cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng kinh doanh cung
cÊp c¸c dÞch vô bu chÝnh viÔn th«ng, 12 doanh nghiÖp trong níc ®îc cÊp
giÊy phÐp ho¹t ®éng kinh doanh cung cÊp dÞch vô Internet. Trong xu thÕ nh
vËy, Tæng c«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh,
v¬n lªn ®Ó th¾ng lîi trong c¹nh tranh b»ng søc m¹nh cña m×nh (Phô lôc 1).
II/ Sù cÇn thiÕt cña vèn FDI ®èi víi ngµnh bu chÝnh
viÔn th«ng ViÖt nam
1. C¸c nguån vèn cho ph¸t triÓn Bu chÝnh viÔn th«ng ë ViÖt Nam
§Çu t viÔn th«ng lµ c¬ héi mang tÝnh thêi ®¹i ë c¸c níc ph¸t triÓn, c¸c níc
c«ng nghiÖp míi vµ c¶ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Muèn ph¸t triÓn nhanh,
m¹nh, ®a ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam ngang tÇm víi c¸c níc trong
khu vùc vµ trªn thÕ giíi, kh«ng cã con ®êng nµo kh¸c lµ ph¶i n©ng cao n¨ng
lùc phôc vô cña ngµnh dùa trªn kü thuËt hiÖn ®¹i vµ tõng bíc lµm chñ hoµn
15
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
toµn tõ kh©u s¶n xuÊt, khai th¸c, s½n sµng ®ãn nhËn xu híng khu vùc ho¸, toµn
cÇu ho¸ trong lÜnh vùc bu chÝnh viÔn th«ng.
Khai th¸c tèi ®a mäi nguån vèn, khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t
ph¸t triÓn bu chÝnh viÔn th«ng lµ yªu cÇu cÊp b¸ch ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh
tÕ níc ta. Giai ®o¹n 1996-2000, vèn ®Çu t cho lÜnh vùc Giao th«ng - Bu ®iÖn
chiÕm gÇn 15% trong tæng sè vèn ®Çu t ph¸t triÓn cña toµn x· héi. C¸c nguån
vèn nµy ®îc huy ®éng tõ mäi nguån, trong vµ ngoµi níc, bao gåm: nguån
vèn ng©n s¸ch Nhµ níc; nguån vèn tÝn dông th¬ng m¹i, vèn viÖn trî ph¸t
triÓn chÝnh thøc (ODA); nguån vèn t¸i ®Çu t ph¸t triÓn; nguån vèn huy ®éng
th«ng qua h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BCC).
B¶ng 1: C¬ cÊu vèn ®Çu t cho ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng giai ®o¹n 19952000 nh sau:
Nguån vèn
Sè tiÒn (tû ®ång)
Tû träng (%)
- Ng©n s¸ch Nhµ níc
1.192
6,44
- TÝn dông th¬ng m¹i
9.258
50,02
- T¸i ®Çu t ph¸t triÓn
4.568
24,68
490
2,65
3.000
16,21
- ODA
- FDI
Tæng vèn ®Çu t
18.508
Nguån: Tæng c«ng ty Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam, 2002
ChÝnh phñ thêng quan t©m cÊp ng©n s¸ch Nhµ níc cho c¸c ngµnh c¬ së h¹
tÇng cã tÝnh chÊt chiÕn lîc ®èi víi quèc gia. Trong ngµnh Bu chÝnh viÔn
th«ng, nguån vèn ®Çu t tõ ng©n s¸ch Nhµ níc chñ yÕu lµ nguån thuÕ lîi tøc
mµ doanh nghiÖp ®îc phÐp ®Ó l¹i theo luËt thuÕ. Trong giai ®o¹n 1996-2000,
nguån vèn tõ ng©n s¸ch Nhµ níc lµ 1.193 tû ®ång, chiÕm tû träng 6,44% tæng
vèn ®Çu t toµn ngµnh (b¶ng 1). Nhng theo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña ngµnh Bu
16
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
chÝnh viÔn th«ng, nguån vèn nµy sÏ gi¶m dÇn tû träng, cßn kho¶ng 4% trong
tæng vèn ®Çu t toµn ngµnh.
Nguån vèn tÝn dông th¬ng m¹i ®Çu t cho ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng thùc
chÊt bao gåm nguån vèn huy ®éng tõ tÝn dông th¬ng m¹i quèc tÕ vµ nguån
vèn huy ®éng tõ c¸c tÇng líp d©n c x· héi. Tuy nhiªn, ë níc ta, vèn tÝch luü
trong nh©n d©n cßn thÊp, m«i trêng ph¸p lý vµ kinh tÕ cha ®ñ tÝnh thuyÕt
phôc, ®Æc biÖt lµ t©m lý ngêi d©n ®èi víi vÊn ®Ò dÇu t cßn hÕt søc nÆng nÒ. Do
®ã, nguån vèn huy ®éng ®îc thùc sù cha cao. Ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng
huy ®éng nguån vèn nµy th«ng qua c¸c ho¹t ®éng Tµi chÝnh, b¶o hiÓm, c¸c dÞch
vô tiÕt kiÖm Bu ®iÖn. MÆc dï doanh nghiÖp cã toµn quyÒn sö dông c¸c kho¶n
vèn vay nµy nhng ®é rñi ro sÏ rÊt cao trong trêng hîp lµm ¨n kÐm hiÖu qña.
Nguån vèn nµy ®ang cã xu híng gi¶m dÇn tû träng trong tæng vèn ®Çu t toµn
ngµnh.
Tû träng cña nguån vèn t¸i ®Çu t phÇn nµo ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp. Víi tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh hµng n¨m lµ 20%,
ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng ë ViÖt Nam ®ang thËt sù cÊt c¸nh, thËm chÝ cßn
®îc coi lµ mét ngµnh siªu lîi nhuËn. Do ®ã kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn khi
nguån vèn huy ®éng tõ néi lùc ngµnh chiÕm tû träng lín vµ ngµy cµng cã vai
trß quyÕt ®Þnh trong nguån vèn ®Çu t toµn ngµnh.
Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) lµ tÊt c¶ c¸c kho¶n viÖn trî hoµn l¹i vµ
kh«ng hoµn l¹i cña ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc Liªn hiÖp quèc, c¸c tæ chøc phi
chÝnh phñ, c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ dµnh cho chÝnh phñ vµ nh©n d©n níc
nhËn viÖn trî. ODA vµo lÜnh vùc bu chÝnh viÔn th«ng vµo ViÖt Nam giai ®o¹n
1996-2000 chiÕm kho¶ng 0,5% tæng ODA cña c¶ níc. Bu chÝnh viÔn th«ng lµ
mét lÜnh vùc u tiªn gi¶i ng©n ODA v× nã thuéc c¸c dù ¸n ®Çu t vµo c¬ së h¹
tÇng. ¦u ®iÓm cña nguån vèn nµy lµ ®©y lµ kho¶n vay dµi h¹n víi sè thêi gian
©n h¹n vµ l·i suÊt thÊp nªn rÊt phï hîp víi ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng. Dù kiÕn
nguån vèn nµy trong giai ®o¹n 2001-2005 lµ 5.700 tû ®ång.
17
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BCC) lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc ®Çu t
trùc tiÕp níc ngoµi ®ang ®îc ¸p dông trong lÜnh vùc bu chÝnh viÔn th«ng.
Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a hai hay nhiÒu bªn ®Ó tiÕn
hµnh ®Çu t kinh doanh ë ViÖt Nam, trong ®ã qui ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia
kÕt qu¶ kinh doanh cho mçi bªn mµ kh«ng thµnh lËp mét ph¸p nh©n míi. Nh
vËy, c¸c bªn trong hîp ®ång häat ®éng díi danh nghÜa ph¸p nh©n cña m×nh vµ
tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. TÝnh ®Õn hÕt n¨m2000,
c¶ níc cã 130 BCC víi tæng vèn ®Çu t lµ 3,8 tû USD; trong ®ã, ngµnh Bu
chÝnh viÔn th«ng chØ cã 6 dù ¸n BCC nhng tæng vèn ®Çu t lªn tíi 1,8 tû USD.
§iÒu nµy cho thÊy tÇm quan träng cña nguån vèn nµy ®èi víi sù ph¸t triÓn cña
Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam.
Nguån vèn trong níc cã vai trß hÕt søc quan träng, nÕu kh«ng muèn nãi lµ
cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh, Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc kh«ng thÓ thiÕu nguån vèn ®Çu t tõ bªn ngoµi. C¸c
nguån vèn nµy ph¶i cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau vµ theo mét tû lÖ hîp lý,
tèi u. Nguån vèn ng©n s¸ch ph¶i cã ®ñ ®Õn møc nhÊt ®Þnh ®Ó cã ®Ó ®¶m b¶o sö
dông ODA mét c¸ch cã hiÖu qña. §ång thêi nguån vèn tÝch luü cña x· héi còng
nh cña doanh nghiÖp ph¶i ®îc huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ ®Õn mét møc
nhÊt ®Þnh ®Ó ®ñ søc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi yªn t©m ®Çu t vµo ViÖt
Nam.
Nh vËy, lîng vèn ®Çu t cho nhu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh Bu chÝnh viÔn
th«ng ViÖt Nam lµ rÊt lín; trong ®ã nguån vèn ®Çu t níc ngoµi vÉn ®ãng mét
vai trß quan träng, chiÕm 1/2 tæng sè vèn ®Çu t. Bu chÝnh viÔn th«ng lµ mét
ngµnh thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng nhng còng lµ mét ngµnh kinh doanh cã l·i, Ýt rñi
ro; do vËy dÔ thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi h¬n c¸c ngµnh thuéc kÕt cÊu h¹
tÇng kh¸c. T×m ®îc nguån vèn ®· khã, nhng sö dông nh thÕ nµo ®Ó ®¹t hiÖu
qu¶ cßn khã h¬n nhiÒu. §iÒu quan träng lµ ngµnh ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p thÝch
hîp ®Ó t¨ng cêng thu hót vèn, ®ång thêi ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö
18
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
dông vèn ®Çu t nh»m ®¹t hiÖu qu¶ ®Çu t cao nhÊt cho ngµnh còng nh cho
toµn x· héi.
2. TÇm quan träng cña nguån vèn FDI ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh
Bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) lµ h×nh thøc ®Çu t quèc tÕ mµ chñ ®Çu t
níc ngoµi ®Çu t toµn bé hay mét phÇn vèn ®Çu t ®ñ lín vµo c¸ dù ¸n nh»m
giµnh ®îc quyÒn kiÓm so¸t hoÆc quyÒn tham gia kiÓm so¸t doanh nghiÖp do
dù ¸n ®ã lËp ra.
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc ®Çu t quèc tÕ
mang l¹i lîi Ých kinh tÕ x· héi cho toµn nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cho sù nghiÖp
ph¸t triÓn ngµnh Bu chÝnh viÔn th«ng nãi riªng. TÇm quan träng cña nguån
vèn FDI ®îc thÓ hiÖn qua vai trß vµ nh÷ng t¸c ®éng cña nguån vèn nµy ®Õn
lÜnh vùc bu chÝnh viÔn th«ng cô thÓ nh sau:
• Tríc hÕt cÇn nh×n nhËn r»ng, trong ®iÒu kiÖn nguån vèn trong níc cßn h¹n
chÕ, tr×nh ®é kü thuËt cña m¹ng líi bu chÝnh viÔn th«ng ViÖt Nam hoµn toµn
l¹c hËu, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®· gi¶i quyÕt ®îc c¶ hai vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ
vèn vµ c«ng nghÖ ®Ó t¹o ra sù ph¸t triÓn nh¶y vät cña ngµnh Bu chÝnh viÔn
th«ng trong thêi gian võa qua.
Sö dông kü thuËt hiÖn ®¹i trong viÔn th«ng lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt cña níc
ta c¶ vÒ kü thuËt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Kü thuËt cµng hiÖn ®¹i th× lîng th«ng tin
cµng lín, tèc ®é truyÒn t¶i th«ng tin cµng nhanh vµ doanh thu cµng lín. Víi ý
nghÜa ®ã th× kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®ång nghÜa víi hiÖu qu¶, víi chÊt
lîng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, kü thuËt hiÖn ®¹i trong bu chÝnh viÔn th«ng
®îc xem lµ mét ph¬ng tiÖn tèt nhÊt ®Ó ®¹t ®ùoc hiÖu qu¶ cao nhÊt.
• §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®· gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc th«ng tin vµ chÊt
lîng th«ng tin, phôc vô kÞp thêi qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ bao cÊp sang
19
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Ph¹m ThÞ Thanh Thuû A9-K37
kinh tÕ thÞ trêng, gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng chÝnh s¸ch më cöa cña §¶ng
vµ Nhµ níc.
• Sö dông nguån vèn FDI cho phÐp chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trong ngµnh
Bu chÝnh viÔn th«ng, n©ng cao tû träng viÔn th«ng quèc tÕ vµ c«ng nghiÖp, tõ
®ã t¹o kÞm ng¹ch xuÊt khÈu tõ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp viÔn th«ng cña c¸c
liªn doanh. FDI t¹o tiÒn ®Ò vµ nhanh chãng ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin, gióp
cho ngµnh chñ ®éng h¬n, tiÕt kiÖm ®îc ngo¹i tÖ vµ sím tiÕp cËn ®îc c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn.
• FDI trong lÜnh vùc viÔn th«ng quèc tÕ sÏ t¹o ra nguån ngo¹i tÖ lín cho
ngµnh tõ c¸c dÞch vô ®iÖn tho¹i vµ phi ®iÖn tho¹i tõ ViÖt Nam ®i quèc tÕ vµ tõ
quèc tÕ vÒ ViÖt Nam; tõ ®ã t¹o ra kh¶ n¨ng c©n ®èi ngo¹i tÖ cho nhËp khÈu thiÕt
bÞ ®Ó t¸i ®Çu t cho m¹ng líi viÔn th«ng trong níc.
• Sö dông nguån vèn FDI gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cho chÝnh b¶n th©n ngµnh vµ t¹o ®îc ®éi ngò c¸n bé kü thuËt
vµ qu¶n lý cã tr×nh ®é cao, mang t¸c phong c«ng nghiÖp, vµ trong t¬ng lai sÏ
lµ nßng cèt cho sù hoµ nhËp cña ViÖt Nam víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn
thÕ giíi.
• FDI ®· t¹o tiÒn ®Ò vµ ®ßn bÈy h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp viÔn
th«ng ViÖt Nam, t¹o sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña ngµnh, gãp phÇn vµo thµnh
c«ng cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Tõ nh÷ng ph©n tÝch nªu trªn th× râ rµng kh«ng thÓ phñ ®Þnh tÇm quan träng
vµ sù cÇn thiÕt cña nguån vèn FDI ®èi víi sù ph¸t triÓn cña Bu chÝnh viÔn
th«ng ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ khi so s¸nh víi c¸c nguån vèn kh¸c th× FDI cã
nh÷ng u ®iÓm næi tréi. §ã lµ tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cña dù ¸n,
kh«ng cã nh÷ng rµng buéc vÒ chÝnh trÞ, kh«ng ®Ó l¹i g¸nh nÆng nî nÇn cho
nÒn kinh tÕ. §ång thêi, th«ng qua dù ¸n FDI, doanh nghiÖp nhËn vèn cã thÓ tiÕp
nhËn ®îc c«ng nghÖ, kü thuËt tiªn tiÕn, häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý,... §©y lµ
20
- Xem thêm -