Tài liệu Vai trò của gia đình và việc phối hợp giữa gia đình với nhà trường trong công tác giáo dục đạo đức học sinh.

PHÒNG GIÁO DỤC ĐÀO TẠO HUYỆN GIAO THỦY TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ GIAO HẢI BÁO CÁO SÁNG KIẾN VAI TRÒ CỦA GIA ĐÌNH VÀ VIỆC PHỐI HỢP GIỮA GIA ĐÌNH VỚI NHÀ TRƢỜNG TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH TÁC GIẢ: ÔNG HOÀI DƢỠNG TRÌNH ĐỘ CHUYÊN MÔN: ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGỮ VĂN CHỨC VỤ: HIỆU TRƢỞNG NƠI CÔNG TÁC: TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ GIAO HẢI HUYỆN GIAO THỦY TỈNH NAM ĐỊNH Giao Hải, tháng 3 năm 2015 1 THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến: Vai trò của gia đình và việc phối hợp giữa gia đình với nhà trƣờng trong công tác giáo dục đạo đức học sinh. 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Quản lý Giáo dục. 3. Thời gian áp dụng sáng kiến: Từ năm học 2013 – 2014 đến năm học 2014 – 2015 4. Tác giả: Họ và tên: ÔNG HOÀI DƯỠNG Năm sinh: 1968 Nơi thƣờng trú: xã Giao Xuân, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm Văn Chức vụ công tác: Hiệu trưởng Nơi làm việc: Trường THCS Giao Hải, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định Điện thoại: 03503895948 Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100%. 5. Đơn vị áp dụng sáng kiến: Tên đơn vị: Trường THCS Giao Hải, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định Địa chỉ: xã Giao Hải, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định Điện thoại: 03503895948. 2 I – ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN. 1. Cơ sở lý luận: 1.1. Giáo dục đạo đức và hoạt động giáo dục với giáo dục đạo đức học sinh: Từ xưa, ông cha ta đã đúc kết một cách sâu sắc kinh nghiệm về giáo dục “ Tiên học lễ, hậu học văn “. “Lễ” ở đây chính là nền tảng của sự lĩnh hội và phát triển tốt các tri thức và kỹ năng. Ngày nay, phương châm “ Dạy người, dạy chữ, dạy nghề “ cũng thể hiện rõ tầm quan trọng của hoạt động giáo dục đạo đức, như Bác Hồ đã dạy:“ Dạy cũng như học, phải chú trọng cả tài lẫn đức. Đức là đạo đức cách mạng. Đó là cái gốc quan trọng. Nếu thiếu đạo đức, con người sẽ không phải là con người bình thường và cuộc sống xã hội sẽ không phải là cuộc sống xã hội bình thường, ổn định...”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói :“ Có tài không có đức chỉ là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó “. Đảng ta đã chủ trương:“ Tăng cường giáo dục công dân, giáo dục tư tưởng, đạo đức, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác – Lê Nin, đưa việc giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh vào nhà trường phù hợp với từng lưá tuổi và bậc học...”. Bởi vậy, tu dưỡng và rèn luyện bản thân để trở thành người có nhân cách, vừa có đức vừa có tài là hết sức quan trọng đối với mỗi con người, là nhiệm vụ hàng đầu của thanh niên, học sinh. Ngày nay giáo dục đạo đức cho học sinh là giáo dục lòng trung thành đối với Đảng, hiếu với dân, yêu quê hương đất nước, có lòng vị tha, nhân ái, cần cù liêm khiết và chính trực . Đó là đạo đức xã hội chủ nghĩa, tập thể và chủ nghĩa nhân đạo mang tính chân thực tích cực, khác với đạo đức vị kỷ, cá nhân. Giáo dục đạo đức học sinh gắn chặt với giáo dục tư tưởng- chính trị, giáo dục truyền thống và giáo dục bản sắc văn hóa dân tộc, giáo dục pháp luật nhà nước, cung cấp cho học sinh những phương thức ứng xử đúng trước vấn đề của xã hội …. giúp cho các em có khả năng tự kiểm soát được hành vi của bản thân một cách tự giác, có khả năng chống lại những biểu hiện lệch lạc về lối sống. Hoạt động giáo dục là một bộ phận của đời sống xã hội, Khi có xã hội loài người, các thế hệ loài người đã biết gắn kết lại với nhau trong các hoạt động như đấu tranh sinh tồn, sản xuất kinh tế, chính trị, văn hóa giáo dục. Hoạt động giáo dục luôn (dạy học và giáo dục) luôn luôn phát triển không ngừng đổi mới nâng cao cùng với sự phát triển của xã hội loài người. Giáo dục là một hoạt động có mục đích của nhà sư phạm nhằm hình thành những phẩm chất nhất định cho học sinh. Vì vậy, nội dung, phương pháp và các hình thức tổ chức giáo dục phải căn cứ vào các giai đoạn phát triển theo lứa tuổi của học sinh, dựa trên những nhu cầu của xã hội về giá trị con người và tuỳ theo khí chất bẩm sinh của từng học sinh. Hoạt động của thầy gắn bó chặt chẽ với hoạt động tự giáo dục của trò nhằm hình thành cho học sinh những quan điểm , niềm tin, định hướng giá trị, lý tưởng động cơ, thái độ ứng xử trong các quan hệ chính trị, xã hội đạo đức, luật pháp, thẩm mỹ… 1.2. Vai trò của gia đình trong giáo dục đạo đức học sinh. 3 Trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục nhất là giáo dục đạo đức, lực lượng quần chúng ngoài xã hội đóng góp một phần đáng kể. Đó là một lực lượng đông đảo các nhà hoạt động xã hội, các nhà doanh nghiệp, các chiến sỹ lực lượng vũ trang, lực lượng công an nhân dân, các tổ chức xã hội… Trong các tổ chức ấy thì Hội cha mẹ học sinh đóng vai trò quan trọng vì hội cha mẹ học sịnh được hình thành từ những thành viên trong gia đình học sinh .Trong quá trình hình thành nhân cách của mỗi con người nhất là ở tuổi ấu thơ thì gia đình luôn luôn là cái nôi ấp ủ cả về mặt thể chất lẫn tâm hồn. Gia đình luôn luôn là môi trường sống, môi trường giáo dục suốt đời của sự hình thành nhân cách, phát triển và hoàn thiện nhân cách của mỗi người. Giáo dục con cái trong gia đình không phải chỉ là công việc riêng tư của bố mẹ, mà còn là trách nhiệm đạo đức và nghĩa vụ công dân của những bậc làm cha, làm mẹ. Luật Hôn nhân và gia đình ghi rõ “ Cha mẹ có nghĩa vụ thương yêu, nuôi dưỡng, giáo dục con về thể chất, trí tuệ, đạo đức…Cha mẹ phải làm gương tốt cho con về mọi mặt và phối hợp chặt chẽ với nhà trường và các tổ chức xã hội trong việc giáo dục con”. Làm thế nào để phối hợp tốt với gia đình học sinh trong việc giáo dục đạo đức, hình thành nhân cách cho các em? Vấn đề này rất quan trọng với những người làm công tác giáo dục vì có phối hợp tốt giữa nhà trường với gia đình học sinh thì việc giáo dục mới đạt hiệu quả cao. Gia đình và nhà trường là hai thiết chế có cùng chức năng xã hội hoá cho con em về mặt đạo đức- tư tưởng chính trị, trí tuệ, thẩm mỹ, thể chất, lao động… để họ trở thành những công dân chân chính của xã hội mới. Ảnh hưởng của gia đình và giáo dục gia đình đến sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ có ý nghĩa cả về mặt thời gian và không gian. Về mặt thời gian, theo lứa tuổi của trẻ thì những phẩm chất và thói quen được hình thành từ nhỏ dễ trở thành nền tảng cho sự hoàn thiện nhân cách sau này. Về mặt không gian thì môi trường gia đình luôn là cơ sở tiếp nhận thông tin xã hội về mọi mặt. Gia đình phải là một trung tâm xử lý thông tin một cách chính xác có chắt lọc để định hướng giá trị đạo đức xã hội cho mọi thành viên trong gia đình. Gắn với quan hệ máu mủ, ruột thịt và tình thương yêu sâu sắc của cha mẹ với con cái cùng tình cảm kính yêu, biết ơn của con cái với cha mẹ nên giáo dục gia đình có tính xúc cảm mạnh mẽ, có khả năng cảm hoá rất lớn.Mặc dù vậy giáo dục gia đình không thể thay thế được những chức năng đặc thù của giáo dục nhà trường là một thiết chế chuyên biệt. Đó là tính mục đích mang ý nghĩa xã hội cao, là hệ thống tri thức kỹ năng, phương pháp tư duy có tính cơ bản, là phương pháp và phương tiện kỹ thuật hiện đại tạo điều kiện cho sự phát triển nhân cách toàn diện của trẻ em. Vì vậy để giáo dục ở gia đình đạt hiệu quả tốt, gia đình còn có trách nhiệm liên kết chặt chẽ thường xuyên với nhà trường và các tổ chức xã hội khác trong xã hội như Đoàn thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Cựu Chiến binh, chi hội khuyến học, dòng họ… để thống nhất về mục đích, nội dung giáo dục. Mỗi tổ chức cơ quan, đoàn thể tác động tích cực theo những hướng khác nhau sẽ tạo ra môi trường giáo dục khép kín, tác động tốt đến hình thành nhân cách học sinh. 2. Cơ sở thực tiễn: 4 Bước sang thế kỷ XXI thế giới có sự phát triển mạnh mẽ về khoa học, kỹ thuật, công nghệ cùng với sự tăng trưởng về kinh tế làm gia tăng tính chất toàn cầu giữa các quốc gia và dân tộc , các nền văn hoá. Sự phát triển của nền kinh tế thị trường làm cho đất nước nói chung và gia đình nói riêng có sự biến đổi mạnh mẽ : cấu trúc gia đình ít nhân khẩu, ít thế hệ ngày càng phổ biến, tuổi thọ của người già ngày càng tăng ở trong gia đình, tính đa dạng nhiều chiều của cá nhân trong gia đình cũng hết sức phong phú. Rất ít gia đình có sự đồng nhất về nghề nghiệp. Nền kinh tế thị trường tạo sự phong phú về nghề nghiệp và cũng tạo sự gia tăng thu nhập chênh lệch khác nhau, độc lập với nhau của các thành viên trong gia đình. Đồng thời kinh tế thị trường tạo điều kiện cho lực lượng sản xuất phát triển, sản phẩm xã hội ngày càng nhiều. Song qui luật cạnh tranh của nhiều thành phần kinh tế trong cơ chế thị trường làm cho vị trí, sức mạnh của đồng tiền chi phối hầu hết các hoạt động trong đời sống, làm nảy sinh nhanh chóng và phát triển tệ nạn xã hội đến mức trầm trọng đáng lo ngại, báo hiệu một sự xuống cấp về đạo đức đặc biệt với thế hệ thanh thiếu niên. Ở tuổi thiếu niên, khi các em học lên ở lớp trung học cơ sở, nhiệm vụ học tập của các em càng nặng nề. Thời gian, trí lực phải đầu tư cho việc học tăng lên đồng thời quan hệ bạn bè, quan hệ xã hội cũng phong phú phức tạp hơn khi còn học Tiểu học. Đặc biệt ở cuối cấp trung học cơ sở về mặt sinh lý cơ thể cũng như đời sống tâm lý có những biến đổi mạnh mẽ chuyển từ trẻ con sang người lớn. Ở giai đoạn này các em muốn thử nghiệm khả năng của mình vào thực tế cuộc sống nhưng vốn sống, kinh nghiệm còn nghèo nàn; khả năng suy xét, phân tích còn nông cạn nên có khi gây ra những hậu quả khó lường. Thực tế cho thấy số trẻ em vi phạm pháp luật lúc đầu không phải vì kinh tế mà chủ yếu là để “thử sức mình”. Một số em sau một vài lần như vậy đã thực sự “nhập cuộc”. Khi có sự chỉ dẫn của bọn “đàn anh”các em sẵn sàng hành động với một niềm tin ngây thơ là sẽ không bị bắt và nếu có bị bắt cũng không bị pháp luật trừng trị. Theo dõi qua báo chí đặc biệt các số báo Dân trí khuyến học, báo Tiền phong, báo Thiếu niên chúng ta thấy những trẻ em vi phạm pháp luật lúc đầu hoàn toàn không ý thức được mức độ nghiêm trọng của việc mình làm. Từ thực tế trên ta càng nhận thức được đầy đủ và sâu sắc tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức cho học sinh hiện nay. II – THỰC TRẠNG TRƢỚC KHI TẠO RA SÁNG KIẾN 1. Thực trạng vấn đề đạo đức học sinh hiện nay: Những hạn chế, tác động xấu từ môi trường của thời kỳ “mở cửa, hội nhập”, những“ tư tưởng văn hoá xấu, ngoại lai” ; mặt trái của cơ chế thị trường …có cơ hội xâm nhập. Trong nhà trường, còn có những hiện tượng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, thích chạy theo lối sống thực dụng, thậm chí những hành động phạm pháp của “người lớn”đã tác động xấu trực tiếp đến học sinh. Các tệ nạn xã hội có nơi, có lúc đã xâm nhập vào trong trường học; tình trạng một số ít học sinh lún sâu vào tệ nạn xã hội thậm chí đánh thầy, gây án, giết người, cướp của … Có thể nói cơ chế thị trường trong thời kỳ hội nhập đã có những tác động tiêu cực đến đời sống xã hội, đến nền văn hoá đạo đức XHCN ở nước ta, mặt 5 trái của cơ chế thị trường đang làm băng hoại dần giá trị đạo đức của nhân dân ta, len lỏi và tìm cách tác động vào cả thầy lẫn trò. Số này tuy không phổ biến nhưng có xu hướng gia tăng, làm băng hoại đạo đức, tha hoá nhân cách; gây nỗi đau, đáng lo ngaị cho các bậc cha, mẹ; đã tác động xấu tới các giá trị đạo đức truyền thống, ảnh hưởng không nhỏ trực tiếp đến công tác giáo dục đạo đức học sinh, đến an ninh trật tự xã hội. Bên cạnh đó, các thế lực thù địch đang tìm mọi cách chống phá cách mạng Việt Nam. Với âm mưu “Diễn biến hòa bình”, lợi dụng “ Tự do, dân chủ, dân quyền, dân tộc, tôn giáo...” để kích động gây rối trật tự, an ninh xã hội, lối kéo đặc biệt là thanh niên, học sinh …Vì vậy, chúng ta cần phải tích cực giáo dục cho học sinh nhận thức được âm mưu thâm độc của kẻ thù, đồng thời nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng; tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng nói chung, giáo dục đạo đức nói riêng cho học sinh, cho thế hệ trẻ; là vấn đề cấp thiết, đặc biệt chú trọng trong giai đoạn hiện nay. Hậu quả lớn nhất đối với ngành giáo dục là sự sa sút về đạo đức và thiếu lý tưởng của một bộ phận không nhỏ cả thầy và trò. Tinh thần “Tất cả vì học sinh thân yêu” và truyền thống “Tôn sư trọng đạo” của thầy và trò bị xói mòn. Đồng tiền có lúc, có nơi đã làm giảm phẩm giá nhân cách của thầy giáo và cũng vì đồng tiền mà học sinh đã thiếu kính trọng giáo viên. Có lúc, có nơi uy tín người thầy bị sa sút, các giá trị truyền thống “ Tôn sư trọng đạo “ bị nhìn nhận một cách méo mó, vật chất hóa, thực dụng. Môi trường trường học bị tác động tiêu cực ảnh hưởng nhiều, tác động xấu đến giáo dục đạo đức. 2. Những nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên: 2.1. Về xã hội. Mặt trái của sự phát triển mạnh mẽ về thông tin, các dịch vụ giải trí phim ảnh, Internet, game online... Nếu không có sự quản lý, giám sát tốt, các nội dung đồi trụy, bạo lực sẽ gây ra những tác động không nhỏ tới các em ở lứa tuổi tâm sinh lý phát triển chưa ổn định, chưa làm chủ được bản thân, trong khi cha mẹ, thầy cô, người lớn chưa quan tâm, chưa hiểu hết được tâm lý, tình cảm của trẻ, thiếu tư vấn, định hướng. 2.2. Nhà trƣờng và giáo viên. Nhà trường chưa có sự quan tâm tổ chức các hoạt động để học sinh thể hiện kỹ năng ứng xử, chưa chăm lo đến sự phát triển toàn diện cho các em. Do tác động, ảnh hưởng của cơ chế thị trường mà một số giáo viên không yên tâm công tác, một số giáo viên thiếu nhiệt tình trong giảng dạy, một số còn so đo tị nạnh trong công tác; biện pháp giáo dục về thức chấp hành giáo dục pháp luật chưa có hiệu quả.... Có trường hợp người thầy không giữ được tư cách, phẩm chất nhà giáo trong quan hệ thầy trò; tình trạng vi phạm dạy thêm, học thêm đã tác động xấu đến uy tín của người thầy trong suy nghĩ học sinh và không ít phụ huynh. Trong quá trình giáo dục đạo đức, đội ngũ giáo viên có lúc chưa nhận thức hết mối quan hệ mật thiết giữa hai mặt đạo đức và văn hoá, cho nên có khuynh hướng tập trung nâng cao văn hoá, không chú ý đến vai trò của mặt giáo dục đạo đức. 6 Công tác giáo dục đạo đức học sinh còn chung chung, thiếu tính toàn diện, xem nhẹ việc thực hành rèn luyện hành vi thói quen đạo đức. Việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường, xã hội trong giáo dục đạo đức có lúc chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ. Mối liên hệ giữa gia đình và nhà trường với các tổ chức xã hội cũng chưa chặt chẽ, chưa phát huy được mặt mạnh của mỗi tổ chức để nâng cao hiệu quả giáo dục. Nhiều khi các thầy cô giáo chỉ chú ý đến việc cung cấp kiến thức, đánh giá chất lượng, mục tiêu văn hoá mà xem nhẹ việc giáo dục đạo đức, tư cách nói chung, đặc biệt là đạo đức trong quan hệ đối xử với gia đình, bạn bè, người lớn. 2.3. Về học sinh: Trong nhà trường còn có biểu hiện chất lượng đạo đức có những mặt chưa tốt: Có những học sinh xác định động cơ học tập chưa đúng, học tập thiếu chăm chỉ, chưa xây dựng được niềm tin và ý chí trong học tập, còn vi phạm nội quy đạo đức học sinh…như vi phạm nội quy thi cử, thiếu tôn trọng thầy cô giáo, chấp hành chưa tốt nội quy nhà trường... Một số học sinh có những hành vi không chuẩn mực về đạo đức như không vâng lời cha mẹ, người lớn, vô lễ với thầy cô giáo, thiếu kính trên nhường dưới. Một bộ phận học sinh chỉ biết sống hưởng thụ, lười học tập và lao động. 2.4. Về gia đình: Một bộ phận thanh thiếu niên thiếu sự quan tâm, chăm sóc, giáo dục đầy đủ của cha mẹ, gia đình. Các bậc phụ huynh thiếu kiến thức, không chú ý đến sự phát triển tâm, sinh lý của con cái, nuông chiều thái quá, không nghiêm khắc, mải lo kiếm tiền, một số em phải sống trong cảnh thiếu vắng bố hoặc mẹ, cha mẹ bất hoà, ly thân, ly hôn, ít có thời gian gần gũi chia sẻ, thậm chí thiếu gương mẫu. Có những gia đình buông lỏng giáo dục, phó mặc cho xã hội, cho nhà trường“ trăm sự nhờ thầy”. Sự thiếu hụt về tình cảm, sự phát triển bị lệch lạc, một số trẻ em đua đòi bị lôi kéo sa vào tệ nạn xã hội. Hiện nay có những bậc làm cha, làm mẹ không có uy tín thật sự với con cái. Họ sa đà vào cờ bạc, nghiện ngập, tiêm chích hoặc đối xử với mọi người thì ích kỷ, tàn nhẫn nhưng lại áp đặt con cái bằng những lời thuyết lý dài dòng, bắt con cái phải làm theo ý mình. Những trường hợp như thế mối quan hệ giữa bố mẹ và con cái sẽ âm ỉ, nặng nề căng thẳng và khi bùng nổ sẽ dẫn đến hậu quả khôn lường. 3. Mục đích nghiên cứu: Thấy được thực trạng tình hình đạo đức của học sinh THCS Giao Hải nói riêng và học sinh THCS huyện Giao Thủy nói chung. Từ đó, tìm ra một số giải pháp giúp học sinh rèn luyện các hành vi đạo đức, hành vi ứng xử có kỹ năng sống tốt hơn và trở thành con người có đạo đức, có tri thức văn hóa. Biết xử lý các tình huống một cách đúng đắn, khoa học hợp với đạo lý người Việt Nam. Giúp học sinh thích ứng với cuộc sống xã hội hiện tại, với những tác động của tự nhiên, xã hội. Thúc đẩy các em học sinh tham gia các hoạt động mang tính xã hội, phát huy nhân tố tích cực, hạn chế nhân tố tiêu cực, xây dựng môi trường sống thân thiện, tích cực ở địa phương. Đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện; phù hợp với quan điểm giáo dục của UNESCO đó là: Học để biết; học để làm; học để tồn tại; học để chung sống. 7 Làm thế nào để nâng cao chất lượng của việc giáo dục đạo đức học sinh, giúp cho giáo dục đạo đức có hiệu quả? Gia đình có vai trò gì trong giáo dục đạo đức? Làm thế nào để phối hợp giữa gia dình và nhà trường trong giáo dục đạo đức học sinh tốt nhất? Xuất phát từ những suy nghĩ trên tôi mạnh dạn trình bầy một số vấn đề về “ Vai trò của gia đình và việc phối hợp giữa gia đình với nhà trường trong công tác giáo dục đạo đức học sinh”. 4 . Thời gian địa điểm nghiên cứu: - Thời gian: Năm học 2013 – 2014 và năm học 2014 – 2015. - Địa điểm: Trường THCS Giao Hải huyện Giao Thủy tỉnh Nam Định - Phạm vi nghiên cứu: Học sinh toàn trường 5. Phƣơng pháp nghiên cứu: Trong quá trình nghiên cứu để thực hiện đề tài này, tôi đã vận dụng phối hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, trong đó có những biện pháp cơ bản sau: 5.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: - Đọc các tài liệu giáo trình có liên quan đến giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh. - Nghiên cứu các bài báo, tài liệu công trình nghiên cứu nói về thực trạng tình hình đạo đức học sinh hiện nay. - Nghiên cứu đọc sổ liên lạc gửi về gia đình học sinh theo định kỳ . 5.2. Phương pháp điều tra, quan sát: - Thông qua dự giờ thăm lớp, tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp, phát phiếu điều tra hoàn cảnh gia đình học sinh đặc biệt. - Quan sát học sinh tham dự các hoạt động tập thể như: cắm trại thu, viếng thăm nghĩa trang liệt sỹ, thăm hỏi các gia đình thương binh liệt sỹ. 5.3. Phương pháp đàm thoại: - Thông qua trao đổi, trò chuyện với học sinh, nói chuyện về những tấm gương học sinh chăm ngoan, học giỏi . - Trò chuyện với học sinh đặc biệt những em học sinh có hoàn cảnh khó khăn, bố mẹ đi làm ăn xa phải ở nhà với ông bà. III - CÁC GIẢI PHÁP TRỌNG TÂM ĐỂ TĂNG CƢỜNG VAI TRÒ CỦA GIA ĐÌNH, PHỐI HỢP GIỮA GIA ĐÌNH VÀ NHÀ TRƢỜNG. Tình cảm gia đình và tác động tốt của gia đình sẽ giúp con người có thêm nghị lực và sức mạnh để vượt qua cám dỗ và có tinh thần hướng thiện. Ảnh hưởng của gia đình đến việc hình thành nhân cách đạo đức học sinh có một sức mạnh vô hình mà ở các môi trường giáo dục khác không có được. Chính vì vậy nhà giáo dục lỗi lạc Ma – ca – ren - cô khẳng định “ Giáo dục là một quá trình xã hội theo ý nghĩa rộng rãi nhất. Tất cả dều tham gia vào giáo dục: Con người, đồ vật, hiện tượng. Nhưng trước tiên và quan trọng hơn cả là con người và trong số đó vị trí hàng đầu và các nhà sư phạm”. Như vậy giáo dục gia đình có một vai trò rất quan trọng. Muốn có được kết quả giáo dục đạo đức tốt thì phải có biện pháp kết hợp tốt giữa giáo dục nhà trường và giáo dục gia đình và các tổ chức xã hội.Hiểu rõ tầm quan trọng của việc phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong giáo dục học sinh trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ giáo dục chúng tôi luôn chú ý lấy nhà trường làm 8 trung tâm, hội phụ huynh và các lực lượng xã hội khác liên hệ với nhà trường qua các cuộc họp định kỳ hoặc đột xuất... 1. Nhà trƣờng phải thể hiện là lực lƣợng trung tâm của mối liên kết, phối hợp giáo dục trẻ . Ngay khi xây dựng kế hoạch đầu năm học nhà trường cần chủ động mời các tổ chức có liên quan trực tiếp đến giáo dục đạo đức học sinh về cùng tham gia bàn bạc đưa ra những biện pháp hữu hiệu để giáo dục. Nhà trường cần đưa nội dung, mục tiêu giáo dục trong nhà trường vào các tổ chức xã hội ở địa phương như Đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh, hội người cao tuổi… nhằm thống nhất định hướng tác động với quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Trong các tổ chức đó thì Đoàn thanh niên đóng vai trò tích cực, có ảnh hưởng nhiều đến học sinh nhất là các em ở cuối cấp trung học cơ sở giúp các em hình thành lý tưởng, phát huy các năng khiếu cá nhân và đời sống tinh thần của các em thêm phong phú. Cũng có thể liên kết cùng các tổ chức khác ở xóm đội để giáo dục học sinh thông qua việc làm cụ thể như: cho các em cùng Hội người cao tuổi, Hội sinh vật cảnh tham gia các hoạt động “ đền ơn, đáp nghĩa”, hay tham gia cùng xóm đội vệ sinh môi trường…những hoạt động này không chỉ làm đẹp môi trường xã hội mà còn góp phần giúp cho học sinh được rèn luyện về kỹ năng sống, kỹ năng lao động hòa nhập cộng đồng. Những hoạt động này sẽ tác động tốt đến quá trình hình thành nhân cách của trẻ . Trong các lực lượng đó có lực lượng tham gia giáo dục trẻ cùng nhà trường ở nhiều nơi ,nhiều lúc cả ở thôn, xóm, gia đình đó là hội phụ huynh. Nhà trường cần làm gì để nâng cao vị trí, vai trò của hội phụ huynh trong giáo dục học sinh? 2. Nhà trƣờng cần đặc biệt chú ý đến vai trò của Hội phụ huynh học sinh, liên kết tốt với Hội phụ huynh trong giáo dục đạo đức cho các em. 2.1. Vai trò của Hội phụ huynh: Hội phụ huynh là tổ chức xã hội trong đó các bậc làm cha, làm mẹ có con học cùng một lớp, một trường liên kết, phối hợp việc giáo dục của nhà trường với gia đình và tạo ra sự thống nhất để nâng cao hiệu quả giáo dục học sinh trong và ngoài nhà trường, khép kín môi trường giáo dục, quản lý chặt chẽ hơn về thời gian hoạt động của học sinh, giúp nhà trường trong quá trình giải quyết những khó khăn trong quá trình giáo dục học sinh. 2.2. Phƣơng pháp kết hợp giữa Hội cha mẹ học sinh và nhà trƣờng: 2.2.1. Định kỳ các cuộc họp phụ huynh và thống nhất nội dung phƣơng pháp, kế hoạch giáo dục: Người đứng ra tổ chức sự phối hợp giữa nhà trường với Hội cha mẹ học sinh ở phạm vi trường là Hiệu trưởng, ở phạm vi lớp là giáo viên chủ nhiệm. Để tổ chức này giúp cho nhà trường làm tốt mục đích giáo dục thì ngay từ đầu năm trong buổi họp phụ huynh nhà trường cần nêu rõ cho Hội cha mẹ học sinh biết rõ những đóng góp của lực lượng này với lớp, với trường trong các thành tích của năm học trước. Trong báo cáo cần chú ý những vấn đề mà phụ huynh quan tâm như chất lượng đạo đức, trí dục bao gồm chất lượng đại trà, chất lượng các kỳ thi học sinh giỏi, thi chuyển cấp. Khi phụ huynh nhận thức được những đóng góp của mihf vào những thành tích chung của nhà trường và 9 ảnh hưởng lớn của họ tới quá trình rèn luyện phấn đấu của con em mình, họ sẽ thấy được động viên, khuyến khích nhiều. Họ sẽ có những đóng góp tích cực hơn trong năm học tiếp theo. Hiệu trưởng nhà trường cần nêu rõ những mục tiêu, kế hoạch cụ thể, chỉ tiêu phấn đáu về các mặt giáo dục nhà trường phấn đấu đạt được trong năm học để những người cha, người mẹ được bàn bạc thống nhất trong từng lớp. Những thành viên trong Ban chấp hành sẽ là những nhân tố tích cực để động viên khích lệ mọi người khác làm theo các kế hoạch chung của nhà trường. Như thế kế hoạch giáo dục của nhà trường dễ dàng thực hiện được vì có sự đồng thuận cao của phụ huynh. Ngoài các kế hoạch chung cho cả năm học nhà trường cần thống nhất với phụ huynh một số việc cần thiết phải phối hợp với nhà trường như: + Tham gia tích cực vào tổ chức của hội phụ huynh trong nhà trường, quan tâm giúp đỡ nhà trường xây dựng cơ sở vật chất, các phương tiện dạy và học để nhà trường có điều kiện nâng cao chất lượng giáo dục, giáo dưỡng. + Các bậc cha mẹ có nhận thức đúng đắn về trách nhiệm phối hợp với nhà trường trong giáo dục con em, không bao che cho trẻ những thiếu sót khuyết điểm mà trẻ mắc phải ở nhà.Các cuộc họp phụ huynh do nhà trường hay các lớp tổ chức theo tháng, theo kỳ yêu cầu phụ huynh phải tham gia đầy đủ để nắm vững mục đích, nội dung, yêu cầu đối với việc giáo dục học sinh trong đó có con cái mình. + Thống nhất với nhà trường về mục tiêu, phương pháp giáo dục ( tránh hiện tượng nhà trường yêu cầu một đằng, gia đình yêu cầu một nẻo đặt trẻ em vào tình huống khó xử mà nhà trường cũng khó giáo dục). + Hàng ngày dành thời gian cần thiết cho việc chăm sóc, giúp đỡ, kiểm tra con em về mọi mặt để kịp thời nắm bắt những biến đổi ở trẻ nhằm có biện pháp giáo dục kịp thời.Đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các em sinh hoạt ttrong các tổ chức Đoàn, Đội thường kỳ hoặc đột xuất theo chủ đề phù hợp với lứa tuổi. + Duy trì thường xuyên và đều đặn mối liên hệ giữa nhà trường và gia đình thông qua sổ liên lạc hoặc là thông tin nhanh. + Gia đình cần xây dựng, phát huy truyền thống “tôn sư trọng đạo”đối với nhà trường, trước hết là sự tự giác đóng góp kiến thiết xây dựng cơ sở vật chất trường lớp.Đồng thời trân trọng và giữ uy tín cho đội ngũ các thầy cô giáo, nhất là các thầy cô giáo trực tiếp dạy dỗ con em cho dù họ còn trẻ, chưa nhiều kinh nghiệm mà các bậc cha mẹ lại có vị trí xã hội cao,tránh những hành vi những thái độ, lời nói coi thường thầy cô giáo trước mặt con cái. Tất cả các nội dung thống nhất trên chỉ nhằm cho phụ huynh hiểu rõ : Gia đình có trách nhiệm cộng tác với nhà trường trong việc tổ chức hoạt động giáo dục con em mình. Từ đó phụ huynh không có tư tưởng khoán trắng cho nhà trường, hoặc tự đề ra những yêu cầu phi giáo dục, đi ngược lại mục tiêu nhiệm vụ mà trường qui định. Thực tế trong nhiều năm qua cho thấy nếu tổ chức tốt hội cha mẹ học sinh thì hoạt động của hội tác động rất lớn đến hiệu quả giáo dục của nhà trường. Hội phụ huynh không chỉ nắm vững điều kiện hoàn cảnh của từng học sinh ở xóm mình phụ trách mà còn hiểu rõ hành vi ứng xử, đạo đức của các em ở thôn xóm. 10 Điều này có tác dụng lớn trong việc tham mưu cho nhà trường nói chung, cho giáo viên chủ nhiệm nói riêng khi giáo dục các em. 2.2.2. Liên hệ với phụ huynh qua sổ liên lạc và liên kết với cộng đồng: Lâu nay, sổ liên lạc là phương tiện để thông báo kết quả học tập, rèn luyện của học sinh giữa giáo viên chủ nhiệm và cha mẹ học sinh, người chuyển giao sổ liên lạc là học sinh hoặc giáo viên chủ nhiệm. Sổ liên lạc trước kia gửi về gia đình theo các kỳ thi giữa kỳ I, cuối kỳ I, giữa kỳ II, cuối kỳ II. Làm như vậy việc liên hệ giữa nhà trường và gia đình học sinh không kịp thời. Hiện nay, sổ liên lạc được gửi theo tháng rất kịp thời, gia đình nắm được tình hình học tập, rèn luyện của con em mình thường xuyên hơn. Hiện nay đã có sổ liên lạc điện tử, một hình thức thông tin cập nhật, kịp thời tất cả các hoạt động của nhà trường và những thay đổi của học sinh để phụ huynh nắm được. Sử dụng kịp thời sổ liên lạc điện tử là hình thức thông tin thuận tiện, hiệu quả. Tuy nhiên khi sử dụng sổ liên lạc cũng còn hạn chế, nhiều bậc cha mẹ e ngại, không dám phản ánh đúng các hiện tượng biểu hiện hành vi sai lầm và khuyết điểm của con em ở gia đình. Vì vậy, khi biết các ưu, nhược điểm của con mình các bậc cha mẹ cần bình tĩnh, phân tích, tìm hiểu nguyên nhân để cùng nhà trường tìm ra biện pháp phù hợp khắc phục những khuyết điểm đó. Khi nhận xét vào sổ liên lạc, cha mẹ cũng phải nhận xét khách quan động viên được những ưu điểm của con mình còn những khuyết điểm thì nhắc nhở để nhà trường quan tâm hơn. Để đảm bảo sự phản ánh dược chân thật, khách quan về quá trình rèn luyện của học sinh nhà trường cần phối hợp với cộng đồng dân cư nơi học sinh sinh sống đó là xóm, đội, Đoàn thanh niên, dòng họ, hội khuyến học… Trong quá trình liên hệ giữa nhà trường và gia đình cần chú ý cả hai phía cần tìm hiểu kỹ về đối tượng giáo dục để điều chỉnh và có những biện pháp giáo dục đối tượng kịp thời và hiệu quả. 2.2.3. Liên hệ qua thƣ từ, qua thông tin nhanh: Trao đổi qua thư từ và thông tin nhanh không phải là hình thức sử dụng đại trà, phổ biến. Nhưng nhà trường cũng phải cho các giáo viên chủ nhiệm thấy rõ loại hình trao đổi này rất hiệu quả khi đột xuất nảy sinh vấn đề. Qua thư và thông tin nhanh giáo viên chủ nhiệm có thể bày tỏ tình cảm đối với học sinh và gia đình học sinh. Từ đó giải thích trình bày mạch lạc khúc triết vấn đề mà gia đình và nhà trường cùng quan tâm. 2.2.4. Đến thăm và trao đổi trực tiếp tại gia đình học sinh: Đây là hình thức quan trọng nhất và có hiệu quả nhất. Nếu nhà trường chủ động mời phụ huynh đến trường trao đổi qua các cuộc họp hiệu quả sẽ thấp hơn khi giáo viên chủ nhiệm trực tiếp đến nhà. Khi đến nhà tình cảm giữa nhà trường giáo viên và học sinh gần gũi hơn, tính cảm hoá, thuyết phục tốt hơn.Với những học sinh cá biệt khi đến gia đình người giáo viên chủ nhiệm không chỉ trao đổi với gia đình về tình hình của con họ ở trường mà thông qua những cuộc viếng thăm, giáo viên chủ nhiệm sẽ hiểu được hoàn cảnh gia đình và biết được cả phương pháp giáo dục của gia đình học sinh như thế nào. Từ đó đề ra phương pháp giáo dục đúng đắn. Với những gia đình mà bố mẹ thực sự gương mẫu, gia đình có nền nếp, có truyền thống giáo viên lấy ngay gương cha mẹ để giáo dục vì theo như 11 N.I.Nô - vi – cốp “ Không gì có thể tác dụng lên tâm hồn non nớt của trẻ mạnh hơn quyền lực của sự làm gương, còn giữa muôn vàn tấm gương thì không gì gây ấn tượng sâu sắc và bền chặt bằng sự mẫu mực của bố mẹ”. 3. Liên hệ thƣờng xuyên giữa nhà trƣờng với cộng đồng nơi gia đình học sinh ở: Cộng đồng nơi học sinh đang sống, học tập, lao động, vui chơi ( thôn, xóm, làng, xã ) là môi trường gần gũi quen thuộc với các em. Đó là khoảng không gian đầy ắp những mối quan hệ trong hoạt động giao lưu của con người nhất là thế hệ trẻ. Nhân cách của học sinh phát triển có sự ảnh hưởng lớn của cộng đồng. Cộng đồng nơi ở là hình ảnh thu nhỏ của quê hương đất nước, là môi trường xã hội trực tiếp điều chỉnh quan hệ của gia đình với các gia đình khác và các thành viên của gia đình. Vì lẽ đó, xây dựng gia đình và xây dựng cộng đồng thành một môi trường xã hội, môi trường giáo dục thống nhất là tạo ra sức mạnh giáo dục và có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển nhân cách của thế hệ trẻ. 4. Nhà trƣờng và giáo viên chủ nhiệm kết hợp với phụ huynh cùng xem xét đánh giá có những hình thức khen thƣởng động viên, trách phạt phù hợp. Đối với việc giáo dục đạo đức học sinh thì khen thưởng và trừng phạt không phải là phương pháp giáo dục bình thường. Các thực nghiệm cũng như kinh nghiệm cho thấy rằng trừng phạt hay khen thưởng đều phải căn cứ vào thực tế. Chừng nào về mặt tâm lý thái độ học sinh chưa hiểu hết ý nghĩa, tác dụng của phương pháp (nghĩa là dù có phạt đối tượng vẫn tỏ ra xem thường tất cả, không có cảm giác ăn năn hối lỗi) thì tốt hơn cả là không vội trừng phạt. Khi trừng phạt phải nêu rõ lý do xác đáng, đảm bảo cho việc trừng phạt đạt hiệu quả mong đợi của mọi người, làm cho đối tượng chuyển biến thái độ hành vi. Việc trách phạt phải được dư luận của lớp, của nhóm đồng tình ủng hộ. Nội dung và hình thức trừng phạt phải thoả đáng và chính bản thân đối tượng cũng phải hiểu rõ sự đúng đắn và cố gắng thực hiện đún.Trong giáo dục tôi nghĩ rằng việc khen thưởng động viên đúng lúc, đúng chỗ dù là nhỏ cũng giúp cho học sinh khắc phục sai phạm, khuyết điểm và tự điều chỉnh hành vi của mình. Đặc biệt với những học sinh thiếu thốn tình cảm gia đình thì sự yêu thương, thông cảm, khuyến khích chúng có sức cảm hoá rất mạnh. Tuy nhiên động viên khen thưởng phải chú ý đến những cố gắng thực sự của học sinh, khơi gợi ở chúng những nhân tố tích cực, giúp chúng hiểu rõ những phẩm chất, năng lực và tính cách của mình - do đó làm chúng tin tưởng hơn ở bản thân, hình thành ở chúng nguyện vọng phấn đấu trở thành người tốt hơn. Tóm lại nhà trường và giáo viên chủ nhiệm kết hợp cùng hội cha mẹ học sinh có khen, có trừng phạt nhưng làm thế nào để kích thích học sinh tự đánh giá bản thân một cách khách quan và sâu sắc nhất đồng thời học sinh có ý thức tự rèn luyện mình tốt nhất. Mọi hình thức thưởng phạt đều được thông báo rõ ràng về gia đình học sinh, có sự đóng góp ý kiến của Hội cha mẹ học sinh. Khi đó sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường mới đạt hiệu quả tốt. IV – HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN MANG LẠI. Đa số các em học sinh ngoan ngoãn, lễ phép, thực hiện tốt các qui định của nhà trường có ý thức phấn đấu vươn lên, rèn luyện theo các tiêu chuẩn của 12 người Đội viên. Các em có suy nghĩ, thái độ, hành động đúng, kỹ năng giao tiếp được nâng lên rõ rệt, biệt tự nhận thức đúng sai, hiểu và vận dụng được một số kiến thức pháp luật trong cuộc sống hàng ngày. Không có học sinh vi phạm nghiêm trọng về đạo đức. Tình trạng học sinh hư, ý thức phấn đấu kém được giáo dục đã giảm hẳn. Chính vì vậy kết quả học tập của các em nhất là học sinh khối 9 thi vào PTTH nâng lên rõ rệt so với 23 trường của huyện: năm học 2011 2012 xếp thứ 8/23; năm học 2012 - 2013 xếp thứ 9/23; năm học 2013 - 2014 xếp thứ 5/23. Thông qua các hoạt động phối kết hợp cùng các tổ chức đoàn thể, phối kết hợp cùng gia đình học sinh để giáo dục đạo đức, nhà trường đã giáo dục được tư tưởng chính trị, cách nhìn cách nghĩ, lối sống cho những công dân tương lai. Các em phát triển tốt về mặt tình cảm đạo đức, các em rèn luyện được kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tự nhận thức đúng sai, tự hiểu và vận dụng được một số kiến thức pháp luật trong cuộc sống hàng ngày. Không có học sinh vi phạm nghiêm trọng về đạo đức. Nhà trường làm tốt công tác phối hợp với các lực lượng khác trong xã hội để giáo dục đạo đức học sinh. Các em được giáo dục thường xuyên, ở mọi nơi. mọi lúc. Kết quả giáo dục đạo đức năm học sau cao hơn năm trước, kết quả giáo dục trí dục cũng được nâng cao. Số học sinh thi vào PTTH đạt tỷ lệ năm học sau cao hơn năm trước. Số lớp được xếp loại là lớp tiên tiến, tiên tiến xuất sắc cũng nhiều hơn. Thực tế áp dụng trong những năm qua cho thấy kết quả rất khả quan điều cơ bản là các gia đình học sinh hiểu rõ hơn mục đích giáo dục của nhà trường và giúp nhà trường nhiệt tình hơn trong công tác giáo dục đạo đức. Ngay từ đầu năm, phụ huynh nắm được các quy định chung nên rất thống nhất với nhà trường về các biện pháp giáo dục đạo đức học sinh. Khi các giáo viên chủ nhiệm gứi sổ liên lạc về gia đình, nhà trường kiểm tra lại. Kết quả mọi thông tin từ phía gia đình đều rất thực tế. Phụ huynh nói thật các lỗi mà học sinh mắc phải ở nhà và nhờ các thầy cô giáo uốn nắn.Sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường như vậy bước đầu tạo được rất nhiều thuận lợi. Học sinh cũng ngoan hơn, chăm hơn, có ý thức hơn trong phấn đấu rèn luyện, các em nghe theo lời dạy bảo của thầy cô.Tôi nhận thấy khi nhà trường thường xuyên duy trì mối quan hệ tốt với gia đình học sinh, đồng thời tư vấn giúp đỡ gia đình trong khi áp dụng các biện pháp giáo dục thì kết quả giáo dục đạo đức nhất là giáo dục những học sinh cá biệt sẽ có hiệu quả cao. Chính qua những buổi họp phụ huynh, qua các thông tin nhanh mà giáo viên cung cấp các bậc cha mẹ mới hiểu thêm năng lực, phẩm chất triển vọng của con mình để định hướng giáo dục của gia đình hiệu quả. Con cái sẽ là niềm vui, hạnh phúc hay nỗi đau buồn, những giọt nước mắt cả hôm nay và cả khi cha mẹ đến lúc tuổi già . Cho nên không ai khác ngoài cha mẹ phải chịu trách nhiệm chính về việc liên kết với nhà trường, với các tổ chức xã hội nhằm tập hợp tác động định hướng tạo nên sức mạnh có hiệu quả tối đa trong quá trình giáo dục trẻ. Sự phối hợp giáo dục này có thể diễn ra dưới nhiều hình thức để các em sử dụng tối đa thời gian hữu ích, kết hợp hài hoà giữa hoạt 13 động học tập và nghỉ ngơi, giải trí. Đồng thời gia đình và nhà trường cần chú ý trong quá trình giáo dục kết hợp giữa thuyết phục bằng lý trí và cảm hoá bằng tình cảm, đảm bảo sự tôn trọng nhân cách của trẻ, kết hợp với yêu cầu cao, nhằm phát huy tính cách chủ động sáng tạo của trẻ. Cũng có những trường hợp khi phối hợp giữa nhà trường và gia đình chưa mang lại hiệu quả như mong muốn thì nhà trường cần phối hợp với các tổ chức khác như Đoàn thanh niên, phụ nữ, chi bộ xóm...Cụ thể như trường hợp em Đặng Đức Thuận học sinh lớp 9, em có hoàn cảnh gia đình đặc biệt cả hai bố mẹ mất vì bệnh xã hội. Em ở với bà nội. Vì tình thương, các tổ chức xã hội góp công sức, tiền của xây dựng một ngôi nhà tình nghĩa cho hai anh em ở ngay sát nhà bà. Hoàn cảnh ấy dẫn đến em Thuận rất hay chán nản, phá quấy, luôn có ý định nghỉ học. Người bà thương cháu lại không nói thật hết mọi biểu hiện hư hỗn của em ở gia đình. Giáo viên chủ nhiệm nhiều lần theo dõi kiểm tra, tác động không có hiệu quả. Nhà trường đã tổ chức gặp trực tiếp người trưởng họ cùng với ông bí thư chi bộ chỉ đạo xây dựng ngôi nhà tình nghĩa cho em Thuận đề nghị phối hợp cùng giáo dục. Sau cuộc gặp mặt trực tiếp đó các tổ chức đoàn thể nơi cộng đồng dân cư vào cuộc, em Thuận đã ngoan hơn nhiều và không có ý định bỏ học cũng như quậy phá thường xuyên trong lớp nữa. Từ một số thành công với việc giáo dục những học sinh cá biệt trên, chúng tôi đã mạnh dạn áp dụng kinh nghiệm nhỏ bé trên đây cho việc giáo dục đạo đức học sinh trong toàn trường. Khi áp dụng kinh nghiệm trên đây chúng tôi nhận thấy mối liên hệ giữa nhà trường và gia đình học sinh cũng gần gũi hơn rất nhiều. Giáo viên chủ nhiệm ở các lớp cũng được nâng cao về trình độ, năng lực quản lý, giáo dục học sinh và cách liên kết giữa các môi trường giáo dục cho đạt hiệu quả cao nhất. Đặc biệt, với các em học sinh chúng tôi nhận thấy các em ngoan hơn, tình cảm thầy trò gắn bó hơn. Các em tích cực học tập hơn, hiệu quả học tập tăng lên rõ rệt. Hiện tượng học sinh cá biệt ở trong trường giảm đi nhiều. Tỷ lệ học sinh có hạnh kiểm tốt luôn cao hơn bình quân chung của huyện. Môi trường của trường học an toàn hơn, tình cảm bạn bè trong sáng hơn. Chúng ta có thể thấy rõ điều này qua bảng thống kê sau đây: Thống kê kết quả xếp loại đạo đức HS các năm học 2007-2008 ; 2009-2010; Giai đoạn này nhà trường đang xây dựng cơ sở vật chất, và những năm đầu trường đạt chuẩn Quốc gia. NĂM HỌC 2007- 2008 2008 - 2009 2009 – 2010 TỔNG TỐT SỐ 467 303 418 270 406 300 TỶ LỆ KHÁ TỶ LỆ 64,9% 64,6% 74% 25,5% 27,5% 22,4% 119 115 91 TRUNG BÌNH 42 33 14 TỶ LỆ YẾU 9% 3 7,9% 0 3,4% 1 TỶ LỆ 0,6% 0% 0,2% Thống kê kết quả xếp loại đạo đức HS các năm học 2010-2011 ; 2011-2012; 2012 -2013: Bảng thống kê của ba năm này, nhà trường đã đạt chuẩn Quốc gia và chú trọng nhiều đến quản lý tổ chức tốt các hoạt động để giáo dục đạo đức học sinh. NĂM HỌC TỔNG SỐ TỐT TỶ LỆ KHÁ 14 TỶ LỆ TRUNG BÌNH TỶ LỆ YẾU TỶ LỆ 2010- 2011 2011- 2012 2012 – 2013 395 390 376 292 301 305 73,9% 77,2% 81,1% 88 83 67 22,3% 21,3% 17,8% 13 6 4 3,3% 2 1,5% 0 1,1% 0 0,5% 0% 0% So sánh hai bảng thống kê ta thấy rõ khi chú trọng tới công tác quản lý tổ chức các hoạt động để giáo dục đạo đức học sinh, tỷ lệ học sinh xếp loại hạnh kiểm trung bình và yếu giảm, tỷ lệ học sinh xếp loại hạnh kiểm tốt tăng lên. Điều đó khẳng định hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm này, khẳng định vai trò của gia đình và nhà trường với công tác giáo dục đạo đức học sinh. V- ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ Từ những kết quả trên tôi thấy để công tác giáo dục đạo đức học sinh đạt kết quả cao chúng ta phải lưu ý mấy điểm sau: 1. Kế hoạch giáo dục đạo đức học sinh của nhà trường không chỉ để giáo viên nắm được, thực hiện mà cần có sự phối kết hợp của nhiều lực lượng xã hội trong đó phải coi trọng giáo dục gia đình, phải phối hợp chặt chẽ với gia đình để nắm được các thôngg tin về đối tượng giáo dục càng chính xác, đầy đủ càng có hiệu quả giáo dục cao. 2. Nhà trường muốn làm tốt việc phối hợp với gia đình học sinh phải lưu ý giáo viên chủ nhiệm và các giáo viên bộ môn thật sự khéo léo và linh hoạt trong phương pháp làm việc cũng như cách tiếp cận các đối tượng cùng tham gia giáo dục. Đặc biệt giáo viên chủ nhiệm phải nắm vững phương pháp vận động quần chúng trong giáo dục, có uy tín với học sinh và phụ huynh học sinh. 3. Vì vậy nhà trường chú ý ngay từ đầu năm học trong việc chọn lựa phân công giáo viên chủ nhiệm ở từng khối lớp. Trong các chức năng của giáo viên chủ nhiệm có một chức năng rất quan trọng được đặt lên hàng đầu là thay mặt hiệu trưởng quản lý giáo dục học sinh trong một lớp. Nếu giáo viên chủ nhiệm nào cũng hoàn thành tốt công việc của mình thì nền nếp và đạo đức học sinh của trường sẽ được nâng lên rất nhiều. 4. Để làm tốt việc phối hợp giữa gia đình và nhà trường trong giáo dục đạo đức học sinh trường cần có kế hoạch đồng bộ thống nhất triển khai kịp thời. Các giáo viên chủ nhiệm cần nghiên cứu tìm hiểu sự quan tâm của cha mẹ với con cái, sự quan tâm lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình, tính cách, trình độ văn hoá, phương pháp giáo dục của cha mẹ với con cái, quqan hệ của gia đình học sinh với hàng xóm, láng giềng. 5. Muốn kết hợp được với gia đình học sinh cần thường xuyên gặp gỡ, trò chuyện, liên lạc với phụ huynh. Đồng thời giáo viên phải thấy được những biến chuyển trong từng gia đình hiện nay trước xu thế chung nếu thấy cách giáo dục của gia đình họ chưa phù hợp phải có sự điều chỉnh kịp thời. Trong thực tế có những gia đình cha mẹ thiếu quan tâm nhưng con cái họ vẫn trở thành người tốt. Điều đó chắc chắn đã có một sự đóng góp tích cực của giáo dục nhà trường và đoàn thể và khả năng tự giáo dục của học sinh ở độ tuổi nhất định. 6. Trong quá trình giáo dục đạo đức nhất là với học sinh cá biệt giáo viên phải chú ý đến cái “ cá biệt hoá” của từng học sinh để khích lệ, động viên, giúp đỡ các em phát triển theo hướng tích cực bằng những biện pháp 15 phù hợp, tránh biện pháp giáo dục chỉ chú ý đến cái chung của cả một khối. 7. Nhà trường cần nắm được thực tế do sự phát triển của nền kinh tế thị trường vấn đề giáo dục gia đình đang bộc lộ những thiếu sót: cha mẹ mải làm ăn kinh tế không quan tâm đến con cái, cha mẹ chưa thống nhất về mục đích và nhiệm vụ giáo dục con cái, họ chỉ thấy cái lợi trước mắt mà coi nhẹ tương lai lâu dài của con,cũng có những gia đình bố mẹ mắc tệ nạn xã hội không làm gương tốt cho con hoặc bố mẹ chưa hiểu hết sự phát triênr tâm sinh lý của con cái...Từ đó giáo viên có biện pháp phối hợp giáo dục có hiệu quả. 8. Nhà trường cần có những cuộc họp liên tịch giữa trường và chủ nhiệm với các tổ chức đoàn thể, các tổ chức cộng đồng dân cư nơi các em sinh sống nhằm xây dựng gia đình và cộng đồng thành một môi trường xã hội, môi trường giáo dục thống nhất là tạo ra sức mạnh giáo dục và có sự ảnh hưởng lớn đến sự phát triển nhân cách của trẻ. 9. Trong quá trình giáo dục học sinh cần chú ý có nhiều loại tình huống giáo dục mà giáo viên cần quan tâm: tình huống giữa học sinh với nhau, giữa học sinh với giáo viên, giữa học sinh với cha mẹ với cộng đồng dân cư, hoặc tình huống giữa tình bạn khác giới...Mỗi loại tình huống có những cách giải quyết riêng khác nhau, giáo viên phải linh hoạt sử dụng để đạt hiệu quả giáo dục cao nhất. 10. Sự liên kết chặt chẽ giữa các lực lượng xã hội gia đình nhà trường, xã hội nhất định sẽ nâng cao hiệu quả giáo dục, rèn luyện cho thế hệ trẻ. Đồng thời với các biện pháp kết hợp linh hoạt trên nhà trường cần chỉ đạo tốt hơn việc dạy môn giáo dục công dân. Làm thế nào để học sinh không thấy môn học này là khô khan và mang tính thuyết lý cứng nhắc và các em biêt vận dụng những điều đã học vào trong thực tế cuộc sống. Đạo đức nhà giáo, đạo đức học sinh hiện nay đang là một vấn đề bức xúc của ngành giáo dục. Để góp phần bàn bạc về cách giải quyết vấn đề ở đơn vị một trường học, chúng tôi mạnh dạn nêu ra những suy nghĩ của bản thân và thực tế đã làm được, mong góp một phần nhỏ vào những cách thức nâng cao đạo đức học sinh nói chung. Chúng tôi thiết nghĩ làm được như vậy là chúng ta đã thực hiện tốt mục tiêu chung của sự nghiệp giáo dục đào tạo là xây dựng những con người và thế hệ tha thiết gắn bó với lý tưởng, có đạo đức trong sạch, có ý chí kiên cường, có tư duy sáng tạo, có tính tổ chức kỷ luật vừa hồng vừa chuyên như Bác Hồ căn dặn. Mà muốn thế hệ trẻ trở thành con người vừa hồng vừa chuyên thì giáo dục gia đình đón vai trò vô cùng quan trọng. Gia đình chính là trường học đầu tiên với mỗi con người. Giáo dục gia đình là một nền giáo dục toàn diện, cụ thể hoá và cá biệt hoá rất cao. Nhà trường muốn đạt hiệu quả giáo dục cao phải luôn chú ý đến giáo dục gia đình, kết hợp tốt cùng gia đình: “ Giáo dục nhà trường chỉ là một phần, cần có sự giáo dục ngoài xã hội và trong gia đình, để giúp cho việc giáo dục ttrong nhà trường tốt hơn. Giáo dục nhà trường dù tốt đến mấy, nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn” (Hồ Chí Minh). 16 Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong quá trình giáo dục đạo đức học sinh xin được mạnh dạn trình bày để cùng trao đổi với thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp. Tôi xin cam kết không sao chép và không vi phạm bản quyền tác giả. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô để cùng có một hướng đi tốt nhất trong việc giáo dục đạo đức học sinh. Tôi xin chân thành cảm ơn! Giao Hải, ngày 19 tháng 3 năm 2015 VI- CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP HOẶC VI PHẠM BẢN QUYỀN Tôi xin cam kết báo cáo sáng kiến là do tôi nghiên cứu, không sao chép và vi phạm bản quyền./. CƠ QUAN ĐƠN VỊ TÁC GIẢ SÁNG KIẾN ÁP DỤNG SÁNG KIẾN Trường THCS Giao Hải xác nhận: Sáng kiến kinh nghiệm ““Vai trò của gia đình và việc phối hợp giữa gia đình với nhà trường trong công tác giáo dục đạo đức học sinh” của tác giả: Ông Hoài Dưỡng xếp loại xuất sắc cấp trường đủ điều kiện dự thi cấp huyện. Ông Hoài Dưỡng PHÒNG GD&ĐT HUYỆN GIAO THỦY Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Giao Thủy xác nhận: Sáng kiến kinh nghiệm: “Vai trò của gia đình và việc phối hợp giữa gia đình với nhà trường trong công tác giáo dục đạo đức học sinh” của tác giả: Ông Hoài Dưỡng xếp loại xuất sắc cấp huyện đủ điều kiện dự thi cấp tỉnh./. TRƢỞNG PHÒNG Mai Tiến Dũng 17 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Xây dựng đạo đức, lối sống bắt đầu từ gia đinh – Tác giả Thu Hiền – Báo Nhân dân Điện tử ngày 12/2/2014. 2. Một số vấn đề cơ bản về giáo dục trung học cơ sở - Tác giả Nguyễn Sinh Huy – Nhà xuất bản Giáo dục năm 1998. 3. Thực hành tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp - Tác giả Hà Nhật Thắng - Nguyễn Dục Quang - Nhà xuất bản Giáo dục năm 2000. 4. Phòng chống tệ nạn ma túy trong nhà trường - Tác giả Nguyễn Xuân Yêm – Nhà xuất bản Công an Nhân dân năm 2003. 5. Tài liệu hướng dẫn nhiệm vụ năm học 2014 - 2015 về Giáo dục Mầm Non, Giáo dục Phổ thông, Giáo dục thường xuyên và Giáo dục chuyên nghiệp – Bộ Giáo dục Đào tạo - Nhà xuất bản Giáo dục. 18