Tài liệu Vai trò của công nghệ thông tin với sự phát triển của giáo dục

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368    CHỦ ĐỀ: Vai trò của Công nghệ thông tin với sự phát triển của giáo dục. MỞ ĐẦU: Giáo dục là “quốc sách” hàng đầu của mọi Quốc gia. Và sự phát triển giáo dục của mỗi Quốc gia cũng thể hiện cho sự phát triển tri thức của Quốc gia đó. Sau hơn 20 năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước, nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn trên mọi mặt của cuộc sống: Nền kinh tế đã vượt qua giai đoạn suy giảm tốc độ tăng trưởng, đạt mức tăng trưởng khá cao; chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của một số lĩnh vực và sản phẩm có chuyển biến. Tình hình chính trị - xã hội cơ bản ổn định; quốc phòng và an ninh được tăng cường. Về đối ngoại: tiếp tục mở rộng và tăng cường quan hệ hợp tác, phát triển ổn định, lâu dài với nhiều nước khác trên thế giới.“Tác giả của những 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thánh tựu đó không ai khác chính là hàng triệu người nông dân, công nhân, viên chức,bác sĩ, kỹ sư, thạc sĩ…người Việt Nam.Họ là sản phẩm của nền giáo dục Việt Nam”( theo Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân). Do vậy không thể phủ nhận thành tựu của giáo dục sau 20 năm đổi mới. Tuy nhiên cần phải nhận thức rõ rằng tuy có những thành tựu xong nền giáo dục Việt Nam vẫn còn lạc hậu,thua kém nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển đất nước trong thời kì hội nhập hiện nay. Xong, ngày nay khoa học công nghệ của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang có những bước phát triển thần tốc: sự ra đời của những ngành khoa học mới, sự ra đời của những vật liệu mới, nguồn năng lượng thay thế… Trong đó, đặc biệt là sự phát triển của Công nghệ thông tin (CNTT). Ông Nguyễn Minh Hồng, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, cho biết ngành 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 CNTT trong nước năm qua đã chứng kiến sự phát triển đầy ấn tượng, chẳng hạn như công nghiệp phần mềm đạt tốc độ tăng trưởng trên 30%; cả nước có tới 1,6 triệu thuê bao Internet băng rộng, gần 23% dân số sử dụng Internet; nhiều tập đoàn công nghệ lớn của thế giới đầu tư vào Việt Nam (Foxcon, Canon, Fujitsu, Samsung... ) với số tiền đầu tư lên tới 1 tỉ USD.. Công nghệ thông tin là ngành ứng dụng công nghệ quản lý và xử lý thông tin. Tốc độ phát triển vũ bão của công nghệ làm cho việc luân chuyển thông tin trở nên cực kỳ nhanh chóng và vai trò của thông tin ngày càng trở nên quan trọng. Những khả năng mới mẻ và ưu việt này của CNTT đã nhanh chóng làm thay đổi cách sống, cách làm việc, cách học tập, cách tư duy và quan trọng hơn cả là cách ra quyết định của con người. Chính do tốc độ tăng trưởng và đặc điểm của CNTT mà nó đã có tác động to lớn và toàn diện đến xã hội loài 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 người, và hiển nhiên cũng tác động mạnh mẽ trực tiếp đến giáo dục. Như chúng ta đã biết, có 3 tác nhân trong một hệ thống giáo dục là người học, người dạy và môi trường dạy và học. Trong phạm vi của bài tập“ Vai trò của Công nghệ thông tìn với sự phát triển của Giáo dục” , tôi chỉ đề cập đến tác nhân thứ ba đó là môi trường mà trọng tâm cũng chỉ giới hạn là môi trường CNTT là tác nhân quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của giáo dục trong thời đại ngày nay. NỘI DUNG: I . Các khái niệm: 1. Công nghệ thông tin: 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Công nghệ thông tin, viết tắt CNTT, (tiếng Anh: Information Technology hay là IT) là ngành ứng dụng công nghệ quản lý và xử lý thông tin. CNTT là ngành sử dụng máy tính và phần mềm máy tính để chuyển đổi, lưu trữ, bảo vệ, xử lý, truyền, và thu thập thông tin. Ở Việt Nam:khái niệm CNTT được hiểu và định nghĩa trong nghị quyết Chính phủ 49/CP kí ngày 04/08/1993 : Công nghệ thông tin là tập hợp các phương pháp khoa học, các phương tiện và công cụ kĩ thuật hiện đại - chủ yếu là kĩ thuật máy tính và viễn thông - nhằm tổ chức khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn tài nguyên thông tin rất phong phú và tiềm năng trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người và xã hội. 2.Giáo dục: 2.1 Khái niêm: 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Giáo dục là quá trình được tổ chức có ý thức, hướng tới mục đích khơi gợi hoặc biến đổi nhận thức, năng lực, tình cảm, thái độ của người dạy và người học theo hướng tích cực. Nghĩa là góp phần hoàn thiện nhân cách người học bằng những tác động có ý thức từ bên ngoài, góp phần đáp ứng các nhu cầu tồn tại và phát triển của con người trong xã hội đương đại. Giáo dục bao gồm việc dạy và học, và đôi khi nó cũng mang ý nghĩa sâu sắc hơn nhưng ít hữu hình hơn như là quá trình truyền thụ, phổ biến tri thức, truyền thụ sự suy luận đúng đắn, truyền thụ sự hiểu biết. Giáo dục là nền tảng cho việc truyền thụ, phổ biến văn hóa từ thế hệ này đến thế hệ khác. Giáo dục là phương tiện để đánh thức và nhận ra khả năng, năng lực tiềm ẩn của chính mỗi cá nhân, đánh thức trí tuệ của mỗi người. Nó ứng dụng phương pháp giáo dục, một phương pháp nghiên cứu mối quan hệ giữa dạy và học để đưa đến những rèn 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 luyện về tinh thần, và làm chủ được các mặt như: ngôn ngữ, tâm lý, tình cảm, tâm thần, cách ứng xử trong xã hội. Dạy học là một hình thức giáo dục đặc biệt quan trọng và cần thiết cho sự phát triển trí tuệ, hoàn thiện nhân cách học sinh. Quá trình dạy học nói riêng và quá trình giáo dục nói chung luôn gồm các thành tố có liên hệ mang tính hệ thống với nhau: mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục, phương tiện giáo dục, hình thức tổ chức và đánh giá. Sự giáo dục của mỗi cá người bắt đầu từ khi sinh ra và tiếp tục trong suốt cuộc đời. (Một vài người tin rằng, sự giáo dục thậm chí còn bắt đầu trước khi sinh ra, theo đó một số cha mẹ mở nhạc, hoặc đọc cho những đứa trẻ trong bụng mẹ với hy vọng nó sẽ ảnh hưởng đến sự phát 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 triển của đứa trẻ sau này). Với một số người quá trình đấu tranh giành giật sự sống, giành giật sự thắng lợi trong cuộc sống cung cấp kiến thức nhiều hơn cả sự truyền thụ kiến thức ở các trường học. Các cá nhân trong gia đình có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả giáo dục, thường có ảnh hưởng nhiều hơn là họ nhận ra, mặc dù việc dạy dỗ trong gia đình có thể không có tính chính thức, chỉ có chức năng giáo dục rất thông thường. 2.2 Vai trò của giáo dục: Kinh tế tri thức là nơi mà: Hệ thống máy móc phát triền cùng với sự tích luỹ những tri thức xã hội và nói chung, sự tích luỹ sức sản xuất. Mối quan hệ giữa khoa học - công nghệ - sản xuất ngày càng trở nên chặt chẽ. Tri thức, khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp. Tri thức được sản xuất ra không chỉ trong các cơ quan nghiên cứu, mà còn ngay cả trong môi trường sản xuất. 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Giáo dục và đào tạo gắn với nghiên cứu khoa học và sản xuất. Ngay trong từng doanh nghiệp cũng tiến hành đào tạo thường xuyên, cũng nghiên cứu khoa học và công nghệ, nhiều khi khó phân biệt đơn vị sản xuất với phòng thí nghiệm. Trong các lĩnh vực công nghệ sinh học, công nghệ thông tin... có những dược phẩm, những vi mạch, phần mềm được sản xuất ngay trong phòng thí nghiệm. Cùng một nơi, người ta nghiên cứu rồi sản xuất đại trà. C.Mác dự đoán rằng, việc ứng dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất sẽ nâng cao năng suất lao động xã hội và cơ sở chủ yếu của sản xuất và của của cải không phải là lao động trực tiếp do chính con người thực hiện và không phải là thời gian trong đó anh ta lao động, mà là sự chiếm hưu sức sản xuất phổ biên của chính con người, là nhận thức của con người về giới tự nhiên và sự thống trị giới tự nhiên do sự tồn tại của con người với tư cách là một cơ thể mang tính xã hội. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Trong xã hội tư bản chủ nghĩa (và cả trong những giai đoạn trước đó), việc tăng năng suất lao động xã hội, giảm thời gian lao động cần thiết, là nhằm tăng thời gian lao động thặng dư để làm giàu cho một số ít người. Còn trong tương lai, một khi lao động dưới hình thái trực tiếp của nó không còn là nguồn của cải vĩ đại nữa thì thời gian lao động không còn là thước đo giá trị sử đụng nữa. Lao động thặng dư của quần chúng công nhân không còn là điều kiện để phát triển của cải phổ biến, cũng giống như sự không lao động của một số ít người không còn là điều kiện cho sự phát triển những sức mạnh phổ biến của đầu óc con người nữa. Do đó, nền sản xuất dựa trên giá trị trao đổi bị sụp đổ. Điều đó có nghĩa là khi ấy không còn sản xuất hàng hoá và cả sản xuất tư bản chủ nghĩa nữa. Khi ấy, sẽ diễn ra sự phát triển tự do của các cá nhân, do vậy điều diễn ra không phải là sự rút ngắn thời gian lao động cần thiết nhằm giả định lao động thặng dư, 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 mà nói chung là việc giảm thời gian cần thiết của xã hội xuống mức tối thiểu, tương ứng với điều đó trong những điều kiện ấy là sự phát triển nghệ thuật, khoa học… và của các cá nhân nhờ thời gian đã được giải toả cho mọi người và nhờ những phương tiện đã được tạo ra để thực hiên điều đó. Như vậy, một số lượng lớn thời gian nhàn rỗi đã được tạo ra cho xã hội nói chung và cho từng thành viên của xã hội sẽ được dùng vào việc phát triển chính bản thân họ. Khi ấy, sự phát triển của lực lượng sản xuất không thể bị trói buộc thêm nữa vào sự chiếm hữu lao động thặng dư của người khác, và quần chúng công nhân tự mình phải chiếm hữu lấy lao động thặng dư của mình. Khi nào công nhân bắt đầu thực hiện việc đó và do đó khi mà thời gian nhàn rỗi không còn tồn tại dưới hình thái đối kháng nữa thì khi ấy một mặt, thước đo thời gian lao động cần thiết sẽ là những nhu cầu của cá nhân xã 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 hội, mặt khác, sự phát triển của sức sản xuất xã hội sẽ diễn ra nhanh chóng đến mức mặc dù sản xuất sẽ nhằm vào sự giàu có của tất cả mọi người, nhưng thời gian nhàn rỗi củ a mọ i người sẽ tăng lên. Tóm lại, chính sự phát triển của tư bản cố định trong chủ nghĩa tư bản lại tạo tiền đề để phủ định chủ nghĩa tư bản, để chuyển lên một xã hội mới, trong đó sự phát triển toàn diện của mỗi cá nhân sẽ thúc đẩy sự phát triển của cả xã hội, thúc đẩy sản xuất nhằm đem lại sự giàu có cho tất cả mọi người, những thời gian nhàn rỗi để nghiên cứu khoa học, nghệ thuật, giải trí... của tất cả mọi người lại tăng lên. Có thể vận dụng những dự đoán trên của C. Mác vào phân tích xu hướng vận động của nền kinh tế tri thức, và qua đó, có thể thấy được rằng sự phát triển của kinh tế tri thức hoàn toàn phù hợp với định hướng xã hội chủ nghĩa, với tính chất của thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng ta đã nhận định: “Con đường Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa của nước ta cần và có thể rút ngắn thời gian, và có những bước tuần tự vừa có bước nhảy vọt”. Để có bước nhảy vọt phải “nâng cao hàm lượng tri thức trong các nhân tố phát triển kinh tế xã hội, từng bước phát triển kinh tế tri thức ở nước ta". Những quan điểm của C.Mác về ứng dụng khoa học, công nghệ vào quá trình sản xuất nói trên đã chỉ cho chúng ta thấy rằng muốn thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá rút ngắn ở nước ta, chúng ta phải: Một là, tăng tỷ trọng lao động trí óc trong cơ cấu lao động xã hội bằng cách tăng đầu tư cho giáo dục đào tạo, cho nghiên cứu khoa học và công nghệ. Nếu chỉ hô hào giáo dục, đào tạo và khoa học, công nghệ là quốc sách hàng đầu mà không có giải pháp cụ thể để tăng đầu tư 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cho giáo dục, đào tạo,cho nghiên cứu và phát triển (R&D), không cái cách giáo dục, đào tạo thì "quốc sách" sẽ không trở thành hiện thực được. Không tăng được số lượng công nhân tri thức (knowledge workers) thì sẽ rơi vào tình huống thừa lao động giản đơn, thiếu lao động lành nghề, số người dôi dư do công nghiệp hoá, hiện đại hoá tăng lên thành một sức ép xã hội gay gắt, trong khi có quá nhiều việc làm không tìm được người thích hợp. Ngay một nước phát triển rất coi trọng giáo dục, đào tạo như oxtrâylia mà cũng có khoảng 30.000 chỗ làm việc chưa tìm được công nhân thích hợp và có nhiều cảnh báo rằng tình hình sẽ còn xấu đi. Hai là, đổi mới giáo dục và đào tạo. Vì sản xuất công nghệ trở thành loại hình quan trọng hàng đầu, phát minh trở thành một nghề đặc biệt, nên giáo dục, đào tạo phải khuyến khích tư duy sáng tạo của người học chứ không phải là nhồi nhét kiến thức, không nên đẩy người 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 học vào tình trạng "chết đuối trong thông tin nhưng lại chết đói vì tri thức". Do tốc độ thay đổi nhanh chóng của công nghệ mà giáo đục phải cập nhật liên tục trong suốt cuộc đời người lao động. Ngày nay, tri thức cứ 7 năm lại tăng gấp 2 lần, và trong lĩnh vực kỹ thuật thì một nứa những điều mà sinh viên học được trong năm đầu tiên ở Đại học sẽ trở nên lạc hậu khi họ tốt nghiệp. Để Công ty có khả năng cạnh tranh và người lao động có thể tiếp tục làm việc thì mỗi người đều phái học tập thường xuyên. Các hãng phải thúc đẩy việc phát triển lực lượng lao động của mình với chi phí tối thiểu bằng một chiến lược gọi là "vừa đúng lúc". Điều đó có nghĩa là phải đạt được các kỹ năng hoặc tri thức đúng lúc, đúng địa điểm, thay vì học trước lúc cần thiết và ở địa điểm khác. Học ngay trong quá trình sản xuất. Ranh giới giữa dạy nghề và đào tạo hàn lâm đang có xu hướng xích lại thông qua cuộc cải cách giáo 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 dục: tăng cường lý thuyết cho các lớp học nghề, tạo điều kiện cho những người đã tốt nghiệp các lớp học nghề theo học đại học, và tăng thời gian thực tập cho các học sinh, tăng giáo dục thông qua việc làm. Hoặc kết hợp giáo dục với sản xuất bằng cách đặt doanh nghiệp ở các trường học, như ở Hoa Kỳ, Anh, Đan Mạch, Singapore. Ba là, xã hội hoá các công tác nghiên cứu khoa học và công nghệ, xã hội hoá giáo dục và đào tạo. Không những Nhà nước phải tăng chi cho R & D, cho giáo dục đào tạo mà từng doanh nghiệp cũng phải chi cho lĩnh vực này. Thí dụ, ở Phần Lan, các Công ty không chờ đợi sự trợ cấp của Chính phủ. Trong khi 300 Công ty lớn nhất thế giới chi trung bình 4,% doanh thu cho R & D, các Công ty Phần Lan đã đầu tư cho R & D gấp đôi mức trung bình của OECD, đạt 10,4%. Riêng Công ty NOKIA chi cho R & D nhiều hơn toàn bộ chỉ tiêu này của Niu Dilân. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Chỉ có tăng đầu tư cho giáo dục, đào tạo, cho nghiên cứu khoa học, công nghệ, chỉ có xã hội hoá việc nghiên cứu và giáo dục đào tạo thì mới có thể thực hiện được chủ trương của Đảng ta: "Đẩy mạnh đổi mới công nghệ trong sản xuất, kinh doanh và các lĩnh vực hoạt động khác, thu hẹp khoảng cách về trình độ công nghệ so với các nước tiên tiến trong khu vực. Đi thẳng vào công nghệ hiện đại đối với các ngành mũi nhọn, đồng thời lựa chọn các công nghệ thích hợp, không gây ô nhiễm và khai thác được lợi thế về lao động. Chú trọng nhập khẩu công nghệ mới, hiện đại, thích nghi công nghệ nhập khẩu, cải tiến từng bộ phận, tiến tới tạo ra những công nghệ đặc thù Việt Nam. Tóm lại, nhân tố quan trọng hàng đầu để thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá rút ngắn là đào tạo được một đội ngũ công nhân tri thức hùng hậu. Trong điều kiện nước ta rất nghèo, ngân sách Nhà nước còn hạn hẹp, 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 phải kiên quyết chống tham nhũng, lãng phí, phải giảm bớt đầu tư vào một số lĩnh vực kém thiết yếu (như xây dựng các trụ sở làm việc quá nguy nga, cán bộ đi xe ôtô quá hào nhoáng...) để tăng đầu tư cho nghiên cứu khoa học, công nghệ và giáo dục, đào tạo, phải thi hành kỷ luật nghiêm những kẻ không chấp hành những quy định tiết kiệm mà Nhà nước đã ban hành. II. Vai trò của Công nghệ thông tin với sự phát triển của giáo dục: Thứ nhất, trong thời đại hiện nay Công nghệ thông tin là giải pháp quan trọng cần triệt để khai thác khi thực hiện giáo dục và đào tạo. Công nghệ thông tin có thể giúp con người chọn nhập và xử lý thông tin nhanh chóng để biến thành tri thức. Công nghệ thông tin như đã nói ở trên là ngành sử dụng máy tính và phần mềm máy tính ,mà “hệ thống máy móc tự động là sự vật hóa của tri 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thức, biểu hiện sự tích lũy tri thức và cũng là sự tích lũy sức sản xuất, sự chuyển hóa tri thức thành lực lượng sản xuất trực tiếp.” Công nghệ thông tin như vậy đã làm tăng năng suất của người dạy và học. “ Năng suất lao động cao, thời gian lao động cần thiết rút ngắn đến mức tối thiểu, thời gian nhàn rỗi cho xã hội nói chung và cho từng thành viên nhiều hơn, tạo điều kiện cho sự phát triển toàn diện của mỗi cá nhân. Sự phát triển toàn điện của mỗi cá nhân lại tạo ra khả năng rộng rãi để phát triển một cách hoàn toàn đầy đủ lực lượng sản xuất.” Có rất nhiều phần mềm hỗ trợ để soạn thảo các bài giảng điện tử, giáo án điện tử. Có thể thấy các ứng dụng này hiện nay rất được phổ biến như: MS Office, OpenOffice (soạn văn bản giáo trình), MathCAD, Cabri, Sketpach (Toán), MultiSIM (Điện) Working Model (Vật Lý), GIF Movie Gear (làm hoạt hình), Windows Movie Maker (làm phim),…Crocodille Clips (tạo các thí 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nghiệm mô phỏng). Microsoft Producer (miễn phí): Công cụ giúp đưa thêm multimedia (audio và video) vào các bài trình bày của Microsoft PowerPoint, giúp bài trình bày trở nên sống động gấp nhiều lần.eXe (Mã nguồn mở): Giáo viên không cần các kiến thức chuyên sâu về tin học mà vẫn có thể phát triển các bài giảng điện tử offline (không cần kết nối vào mạng Internet) sau đó kết xuất ra dưới dạng các trang Web hoặc một gói tuân theo chuẩn SCORM.Claroline: Là ứng dụng Web miễn phí cho phép tạo hoặc quản lý các khóa học thông qua Web. Những phần mền này sẽ giúp cho giáo viên tiết kiệm được thời gian hơn trong việc tìm hiểu và soạn giáo án, gây được hứng thú cho học sinh nhiều hơn khi dạy học. Đối với người học có những phần mềm dùng cho ôn tập, kiểm tra, trắc nghiệm như: Hot Potatoes, Easy Test Maker, Castle Toolkit.Những phần mền này cho phép 20