Tài liệu ứng dụng liệu pháp hoạt hóa hành vi can thiệp cho bệnh nhân trầm cảm đang điều trị tại bệnh viện tâm thần trung ương i

Ứng dụng liệu pháp hoạt hóa hành vi can thiệp cho bệnh nhân trầm cảm đang điều trị tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương I Trương Văn Lợi Luận văn ThS. Tâm lý học lâm sàng trẻ em và vị thành niên (chuyên ngành đào tạo thí điểm) Người hướng dẫn: PGS.TS. Bahr Weiss, ThS. Trần Văn Công Năm bảo vệ: 2013 Abstract. Xây dựng cơ sở lý luận của đề tài, tìm hiểu tài liệu có liên quan đến ứng dụng liệu pháp hoạt hóa hành vi can thiệp cho bệnh nhân trầm cảm đang điều trị tại Bệnh viện Tâm thần Trung ương I. Tìm hiểu các lý thuyết liên quan đến liệu pháp hành vi, lý thuyết về trầm cảm, tìm hiểu về các trắc nghiệm đánh giá trầm cảm. Từng bước xây dựng quy trình trị liệu hoạt hóa hành vi, tiến hành điều trị cho bệnh nhân trầm cảm ở Việt Nam. Bàn luận và đúc kết những kinh nghiệm trong quá trình trị liệu. Keywords. Tâm lý học lâm sàng; Bệnh trầm cảm; Liệu pháp hoạt hóa hành vi Content. MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn i Danh mục viết tắt ii Danh mục các bảng iii Danh mục các hình iv Mục lục v MỞ ĐẦU 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN ........................................................................... 6 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ............................................................................. 6 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới ....................................................................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam..................................................................... 11 1.2. Tổng quan các vấn đề về rối loạn trầm cảm ................................................. 11 1.2.1. Lịch sử thuật ngữ trầm cảm ........................................................................ 11 1.2.2. Các học thuyết khác nhau về trầm cảm ..................................................... 13 1.2.3. Khái niệm và chẩn đoán rối loạn trầm cảm ................................................ 16 1.2.4. Các đặc điểm của trầm cảm ........................................................................ 21 1.2.5. Nguyên nhân của trầm cảm ........................................................................ 25 2.2.6. Điều trị trầm cảm 27 1.3. Liệu pháp hoạt hóa hành vi ........................................................................... 30 1.3.1. Lịch sử phát triển liệu pháp hành vi ........................................................... 30 1.3.2. Khái niệm liệu pháp hành vi ....................................................................... 31 1.3.3. Nguyên lý của liệu pháp hành vi ................................................................ 31 1.3.4. Lý thuyết về mô hình liệu pháp hành vi ..................................................... 32 1.3.5. Liệu pháp hoạt hóa hành vi ........................................................................ 33 1.3.6. Nguyên tắc chung khi tiến hành liệu pháp hoạt hóa hành vi ...................... 34 1.3.7. Mô tả quy trình trị liệu hoạt hóa hành vi .................................................... 35 1.3.8. Cấu trúc một buổi trị liệu............................................................................ 35 1.3.9. Hoạt hóa hành vi cho trầm cảm .................................................................. 36 Chƣơng 2: TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................... 37 2.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu .............................................................. 37 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................. 37 2.2.1. Tiêu chuẩn để thực hiện kỹ thuật hoạt hóa hành vi .................................... 37 2.1.3. Tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn trầm cảm.................................................... 38 2.1.4. Tiêu chuẩn loại trừ 40 2.1.5. Yêu cầu đối tượng nghiên cứu.................................................................... 40 2.2. Tổ chức nghiên cứu 40 2.3. Quy trình can thiệp 41 2.4. Các thang đo được sử dụng trong nghiên cứu ............................................... 42 2.4.1. Thang đáng giá trầm cảm Beck (BDI) ....................................................... 42 2.4.2. Bảng hỏi sức khỏe PHQ – 9 ....................................................................... 43 2.4.3. Các thang đánh giá khác ............................................................................. 44 2.5. Đạo đức trong nghiên cứu ............................................................................. 45 Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................. 46 3.1. Trường hợp điển hình 46 3.1.1. Hồ sơ tâm lý 46 3.1.2. Quá trình trị liệu tâm lý .............................................................................. 50 3.2. Bàn luận 85 3.2.1. Kết quả 85 3.2.2. Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình trị liệ ................................... 86 3.2.3. Đặc điểm bệnh nhân 87 3.2.4. Sự phù hợp của liệu pháp hoạt hóa hành vi cho bệnh nhân Th .................. 88 3.2.5. Về phía nhà trị liệu 88 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................... 90 1. Kết luận 90 2. Khuyến nghị 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO. ......................................................... 92 PHỤ LỤC 97 References. Tiếng Việt: 1. Võ Văn Bản (2002), Thực hành điều trị tâm lý, Nxb Y học, Hà Nội. 2. Nguyễn Kim Dân (2004), Chẩn đoán và phòng trị chứng trầm cảm, Nxb Y học. 3. Vũ Dũng (2008), Từ điển tâm lý học, Nxb từ điển Bách Khoa. 4. Bùi Quang Huy (2007), Trầm cảm, Nxb Y học. 5. Nguyễn Tịnh Hòa (2006), Bệnh trầm cảm, nguyên nhân, điều trị và cách chăm sóc, Nxb Phụ Nữ. 6. Nguyễn Công Khanh (2000), Tâm lý trị liệu, Nxb Đại học Quốc Gia Hà Nội. 7. Phƣơng Di Nho (2004), Chẩn đoán và điều trị chứng trầm cảm, Nxb Y học. 8. Nguyễn Thơ Sinh (2007), Trầm cảm trong xã hội hiện đại, cách nhận diện và phòng tránh, Nxb Phụ Nữ. 9. Sydney Bloch (2001), Lịch sử tâm thần học, cơ sở lâm sàng tâm thần học, Trần Viết Nghị và cộng sự biên dịch, Nxb y học. 10. Ngô Ngọc Tản (2002), Đại cương các rối loạn tâm thần ở người cao tuổi, rối loạn tâm thần thực tổn, Nxb Quân Đội nhân dân. 11. Nguyễn Viết Thiêm, Lã Thị Bƣởi (2001), Rối loạn cảm xúc, bệnh học tâm thần phần nội sinh, tập bài giảng sau đại học, Trường Đại học Y hà Nội. 12. Nguyễn Văn Thọ (2007), Bài giảng các liệu pháp tâm lý, Bệnh viện Tâm Thần Trung ương 2, lưu hành nội bộ. 13. Lƣơng Hữu Thông (2005), “Trầm cảm”, Sức khỏe tâm thần và Các rối loạn tâm thần thường gặp, Nxb Lao động, tr.147- 152. 14. Nguyễn Minh Tiến (2006), Tâm lý trị liệu, Đại học dân lập Văn Hiến, tài liệu lưu hành nội bộ. 15. Tổ chức Y tế thế giới (1992), Rối loạn khí sắc, Phân loại bệnh Quốc tế lần thứ 10 về các Rối loạn tâm thần và hành vi, Mô tả lâm sàng và các nguên tắc chỉ đạo chẩn đoán, Nxb Y học, Hà Nội, tr. 91 – 97. 16. Trevor Turner (2009), “Thí điểm mô hình chăm sóc sức khỏe tâm thần kết hợp từng bước tại thành phố Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa”, Tài liệu tập huấn Quỹ cựu chiến binh Mỹ tại Việt Nam, tr.5. 17. Nguyễn Minh Tuấn (2002), Rối loạn trầm cảm, các rối loạn tâm thần – chẩn đoán và điều trị, Nxb y học, tr80. 18. Nguyễn Kim Việt (2011), Tập báo cáo bài giảng rối loạn trầm cảm, Bộ môn tâm thần trường Đại học Y Hà Nội. Tiếng Anh: 19. Babyak M., Steve H., Parinda K. (2000), Exercise Treatment for Major Depression: Maintenance of Therapeutic Benefit at 10 months, Psychosomatic Medicine, pp. 633. 20. Besharat J.E. (2008), Behavioural Activation fun and achievement, Centre for Clinical Intervention, pp.13. 21. Behavioural Activation Treatment for Depression (2009), Verbal- Behaviourconsultants, www.verbal-behaviour-consultants.com. 22. Cancro. R (2000), Overview of affective disoder, comprehensive texbook of psychiatry, Edited by Harold I. Kaplan and Benjamin J. Sadock, sixth edision William and Wolkin. 23. Carver Charles S., Teri L. White (1994), Behavioral Inhibition, Behavioral Activation, and Affective Responses to Impending Reward and Punishment: The BIS/BAS Scales, Journal of Personality and Social Psychology, Volume 67, number 2, pp.319-333. 24. Coan James A., John J. B. Allen (2003), Frontal EEG asymmetry and the Behavioral Activation and Inhibition Systems, Psychophysiology, Blackwell Publishing, pp.106. 25. Dobson Ks, Cheny E 1980, Relationship between anxiety and depression: Conceptual and metho dological insues, comorbidity of mord and anxiety dissoders. 26. Dimidjian and Steven D. Hollon (2009), Randomized Trial of Behavioral Activation, Cognitive Therapy, and Antidepressant Medication in the Acute Treatment of Adults with Major Depression, Acute Treatment of Major Depression, pp.4. 27. Fava M, Graves LM, Bennazzi F, at al (2006), A cross – sectional study, of the prevalence of cognitive and physical symptoms during long – term Antidepressant treatment. J. Clin psychiatry. 67: 1754 – 1759. 28. Gable Shelly L., Harry T. Reis, Andrew J. Elliot (2000), Behavioral Activation and Inhibition in Everyday Life, Journal of Personality and Social Psychology, 78(6), pp.1335-1349. 29. García Juan Antonio Becerra (2010), Activity of the Behavioural Activation System and the Behavioural Inhibition System and Psychopathology, Annuary of Clinical and Health Psychology, pp.57. 30. Groth – Marnet G (1990), the handbook of psychological assessment (2nd edision), New York: John Wiley & Sons. 31. Hopko Derek R. (2009), Behavioral Activation, Common Language for Psychotherapy Procedures, www.commonlanguagepsychotherapy.org. 32. Hopko Derek R., C. W. Lejuez, Kenneth J. Ruggiero (2003), Contemporary Behavioral Activation Treatments for Depression: Procedures, Principles, and Progress, Clinical Psychology Review, Published by Elsevier, pp. 699. 33. Hopko Derek R., C. W. Lejuez, Sandra D. Hopko (2004), Behavioral Activation as an Intervention for Coexistent Depressive and Anxiety Symtoms, Clinical Case Studies, 3(1), pp. 38. 34. Hopko Derek R., James P. Lepace (2003), A Brief Behavioral Activation Treatment for Depression, Behavior Modification, 27(4), pp. 463. 35. Imel Zac E., Melanie B. Malterer (2008), A Meta Analysis Psychotherapy and Medication in Unipolar Depression and Dysthymia, Journal of Affecive Disorders, Published by Elsevier, pp. 198. 36. Jacobson Neil, Christopher R. Martell, and Sona Dimidjian (2001), Behavioral Activation Treatment for Depression: Returning to Contextual Roots, American Psychological Association, 8(3), pp. 255. 37. Kanter Jonathan W., Rachel C. Manos, Andrew M. Busch (2008), Making Behavioral Activation More Behavioral, Behavior Modification, 20(10), pp. 3. 38. Kaplan Sadock (1992), Mood disorder, Synopsis of psychiatry, Williams & Wilkins, seventh Edition, page 516 – 517. 39. Kennedy Sheena (2009), Addressing Depression through Behavioral Activation: A Role for Occupational Therapy, Behavior Modification, 25(2), pp. 255-256. 40. Lejuez C. W., Derek R. Hopko (2001), A Brief Behavioral Activation Treatment for Depression, Behavior Modification, 25(2), pp. 255-256. 41. Loosen P.T, John L.B (2008), Mood Disorders, Curent Diagnosis and Treament in Psychiatry, Edited by M.H Ebert, P.T. Loosen and Barry Nourcombe, Second edition, McGraw – Hill international edition, 304 – 309. 42. Nancy A. B (1996), Mood Disorders, NMS Psychiatry edited by Joshur. T. Thornhill, Williams and Wolkins 43. E. Palazidou (2000) Therapentic pharma cology of depression associated anxiety Mosby – Wolfe, London. 44. M. Petrovic, De Pacpep, Van Bortel (2005), pharmacotherapy of depression in old age, Acta clin belg. May – Jun (150 - 160). 45. Roth M, Gurney C, Garside R.F. et al (1972), Studies in the classifcasion ofaffective disoders: the rata tionship between anxiety staites an depsessive ill nessses, British jounal psychiatry, 121, 147 – 161. 46. Sadock B. J, Sadock V. A (2004), Mood Disorders, concise textbook of clinnical psychiatry, Lipincott Williams and Wolkins. 47. Sadock B.J, Sadock V.A (2004), Mood Disorders, Comprehensive textbook of clinnical psychiatry, Lipincott Williams and Wolkins 48. Veale David (2008), Behavioral Activation for Depression, Advances in Psychiatric Treatment, Vol. 14, No. 2, pp. 29. 49. Wagner Amy, Matthew Jakupcak (2007), Behavioral Activation for Depression and PTSD, Current Psychiatry, pp. 4. 50. Working with young people to promote Behavioural Activation, (2009), Clinical Notes, pp. 23.