Tài liệu ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao

BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ SỞ KH&CN TỈNH BÌNH ĐỊNH DỰ ÁN ĐỘC LẬP CẤP NHÀ NƯỚC BÁO CÁO TỔNG HỢP KẾT QUẢ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ DỰ ÁN SẢN XUẤT THỬ NGHIỆM ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ VI NHÂN GIỐNG TRONG SẢN XUẤT MỘT SỐ GIỐNG HOA HÀNG HÓA CHẤT LƯỢNG CAO ( HOA LAN MOKARA, HOA ĐỒNG TIỀN, HOA HUỆ ) TẠI NAM TRUNG BỘ MÃ SỐ: DAĐL-2008/13 Cơ quan chủ trì dự án: Trung tâm ứng dụng Tiến bộ Khoa học và Công nghệ Bình Định Chủ nhiệm dự án: Huỳnh Xuân Trường 8202 Bình Định, tháng 12/ 2009 BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ SỞ KH&CN TỈNH BÌNH ĐỊNH DỰ ÁN ĐỘC LẬP CẤP NHÀ NƯỚC BÁO CÁO TỔNG HỢP KẾT QUẢ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ DỰ ÁN SẢN XUẤT THỬ NGHIỆM ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ VI NHÂN GIỐNG TRONG SẢN XUẤT MỘT SỐ GIỐNG HOA HÀNG HÓA CHẤT LƯỢNG CAO ( HOA LAN MOKARA, HOA ĐỒNG TIỀN, HOA HUỆ) TẠI NAM TRUNG BỘ MÃ SỐ: DAĐL-2008/13 Chủ nhiệm dự án: Cơ quan chủ trì dự án: Giám đốc Huỳnh Xuân Trường Nguyễn Hữu Phúc Bộ Khoa học và Công nghệ Bình Định, tháng 12/ 2009 Dự án SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” MỤC LỤC Nội dung Trang MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN DỰ ÁN 2 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước 2 1.2. Mục tiêu của Dự án 4 1.2.1.Về trình độ công nghệ 4 1.2.2. Về quy mô sản phẩm 4 1.3. Đối tượng nghiên cứu 4 1.4. Tính cấp thiết 5 1.5. Xuất xứ của Dự án 6 1.6. Tính khả thi và hiệu quả kinh tế của dự án 7 1.6.1. Năng lực thực hiện Dự án 7 1.6. 2. Lợi ích kinh tế, khả năng thị trường và cạnh tranh 9 của sản phẩm Dự án 1.6.3. Tác động của kết quả Dự án đến kinh tế-xã hội, 11 an ninh, quốc phòng 1.6.4. Khả năng ứng dụng, chuyển giao, nhân rộng kết quả 11 của Dự án CHƯƠNG 2: NỘI DUNG KHOA HỌC CÔNG NGHỆ 13 ĐÃ THỰC HIỆN 2.1 Mô tả công nghệ, sơ đồ hoặc quy trình công nghệ 13 (là xuất xứ của Dự án) để triển khai trong Dự án 2.2. Phân tích những vấn đề mà Dự án cần giải quyết về công nghệ 16 2.2.1. Hoàn thiện Quy trình sản xuất cây giống hoa Đồng tiền 16 2.2.2. Hoàn thiện Quy trình sản xuất cây giống hoa phong 17 lan Mokara i Dự án SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” 2.2.3. Hoàn thiện Quy trình sản xuất cây giống hoa Huệ 19 2.2.4. Qui mô triển khai SXTN để hoàn thiện Quy trình 20 công nghệ vi nhân giống hoa phong lan Mokara, đồng tiền, huệ quy mô bán công nghiệp 2.2.5. Qui mô trồng thử nghiệm nhằm phát triển vùng 21 sản xuất hoa hàng hoá ở duyên hải Nam Trung Bộ 2.3. Liệt kê và mô tả nội dung, các bước công việc cần 21 thực hiện để giải quyết những vấn đề đặt ra, kể cả đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công nhân kỹ thuật đáp ứng cho việc thực hiện Dự án sản xuất thử nghiệm. 2.3.1. Nhập một số giống hoa Đồng tiền, hoa phong lan 21 Mokara, hoa huệ phù hợp với điều kiện ở vùng duyên hải Nam Trung Bộ 2.3.2. Trồng vườn cây giống bố mẹ để lấy chồi vào mẫu ban đầu 21 2.3.3. Nội dung công việc để hoàn thiện Quy trình nhân giống 22 hoa bằng công nghệ vi nhân giống quy mô bán công nghiệp 2.3.4. Xây dựng mô hình trồng thử nghiệm 22 2.3.5. Chủng loại sản phẩm, số lượng sản phẩm SXTN 23 để hoàn thiện công nghệ 2.3.6. Đào tạo đội ngũ cán bộ, công nhân kỹ thuật 23 2.3.7. Hội thảo khoa học, hội nghị đầu bờ 23 2.4. Tóm tắt quá trình tổ chức sản xuất thử nghiệm 2.4.1. Năng lực triển khai thực hiện và hoàn thiện công nghệ 24 24 theo mục tiêu trong Dự án 2.4.2. Địa điểm thực hiện dự án 25 2.4.3. Trang thiết bị chủ yếu đảm bảo cho triển khai dự án 26 sản xuất thử nghiệm 2.4.4. Nguyên vật liệu 27 ii Dự án SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” 2.4.5. Số cán bộ KHCN và công nhân lành nghề tham gia 27 thực hiện dự án, tình hình tổ chức nhân lực, tình hình đào tạo phục vụ dự án 2. 4.6. Tác động môi trường 28 CHƯƠNG 3: CÁC KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC 29 3.1. Sản phẩm KH&CN chính của Dự án: 29 3.1.1. Mức độ đầy đủ về số lượng, khối lượng, chủng loại 29 các sản phẩm khoa học công nghệ chính 3.1. 2. Mức độ hoàn thiện công nghệ 30 3.1.3. Ấn phẩm, kết quả đào tạo cán bộ 32 3.2. Tác động đối với kinh tế xã hội và môi trường 33 3.2.1. Mức độ ứng dụng công nghệ và thương mại hóa sản phẩm 33 3.2.2. Hiệu quả kinh tế trực tiếp 33 3.2.3. Mức độ tác động đối với kinh tế - xã hội và môi trường 34 3.3. Phương án phát triển của Dự án sau khi kết thúc 34 3.3.1. Phương thức triển khai 34 3.3.2. Quy mô sản xuất 35 3.3.3. Tổng số vốn của Dự án sản xuất 35 CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 4.1. Kết luận 36 4.2. Kiến nghị 36 TÀI LIỆU THAM KHẢO 38 PHỤ LỤC 39 iii Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” MỞ ĐẦU Hoa Đồng tiền: tên khoa học Gerbera jasemonii Bolus. là một trong 10 loại hoa quan trọng nhất trên thế giới, có nguồn gốc từ nam Phi và được trồng phổ biến khắp nơi. Hoa lan Mokara: Lan Mokara là một loài lan lai giữ 3 giống lan là Arachnis, Ascocentum và Vanda, đây là loài hoa có màu sắc đẹp, tăng trưởng nhanh, ít sâu bệnh thích hợp với điều kiện nhiệt đới nóng ẩm của nước ta, đây cũng là loài hoa lan cắt cành chủ lực, có diện tích trồng tập trung lớn nhất của các tỉnh phía Nam . Hoa Huệ: tên khoa học Polyanthes tuberosa; là một loại cây được nhập vào nước ta từ lâu đời. Huệ là một loại hoa cắt cành khá phổ biến với số lượng tiêu thụ lớn hàng trăm ngàn cành trong 1 tháng cung cấp cho nhiều vùng trong cả nước. Những năm qua, ở khu vực Nam Trung Bộ có nhiều nhà vườn và hộ gia đình có nhu cầu phát triển nghề trồng hoa, tuy nhiên việc mua giống hoa còn gặp nhiều khó khăn do phải mua từ TP.Hồ Chí Minh, Đà Lạt và Hà Nội nên người dân không chủ động được, vì đôi khi chất lượng giống, màu sắc hoa không đảm bảo theo hợp đồng và giống do sản xuất từ các vùng có điều kiện tự nhiên có nhiều khác biệt nên ảnh hưởng lớn đến tỷ lệ sống của cây con làm cho người dân e ngại. Từ khi các đơn vị bạn, Trung tâm và Viện KHKT Nông nghiệp Nam Trung Bộ thực hiện được mô hình trồng hoa, đã có nhiều người dân ở Bình Định và các tỉnh bạn như Phú Yên, Gia Lai, Đà Nẵng đến Trung tâm liên hệ mua giống hoa về nuôi trồng kinh doanh, nhưng do điều kiện chưa hoàn chỉnh về mặt quy trình sản xuất ở quy mô đại trà nên Trung tâm chưa đáp ứng đủ nhu cầu cho người dân. Từ những nhu cầu trên, Trung tâm đề xuất dự án “ Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (Hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ”. Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 1 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN DỰ ÁN 1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước: - Hoa Đồng tiền: tên khoa học Gerbera jasemonii Bolus. là một trong 10 loại hoa quan trọng nhất trên thế giới, có nguồn gốc từ nam Phi và được trồng phổ biến khắp nơi. - Nguồn giống Hoa đồng tiền hiện nay trên thế giới chủ yếu được sản xuất bằng phương pháp vô tính (nuôi cấy mô tế bào và tách chồi con ở gốc) trong đó nuôi cấy mô tế bào là phương pháp sản xuất quy mô công nghiệp lớn, cho hệ số nhân giống rất cao (4 - 6 triệu lần sau 1 năm) chất lượng đồng đều, sạch bệnh và đồng nhất về di truyền. Hiện nay phương pháp nuôi cấy mô nhân giống hoa đồng tiền đựơc áp dụng đại trà tại Hà Nội và Đà Lạt; còn tại vùng Nam Trung Bộ tuy có nhu cầu cây giống lớn nhưng chỉ có một vài cơ sở nhân giống cây hoa đồng tiền với công suất vài ngàn cây/năm không đáp ứng đủ nhu cầu và phải nhập cây giống từ Đà Lạt và Hà Nội về. Quy trình nhân giống hoa Đồng tiền bằng phương pháp nuôi cấy mô đã được nhiều tác giả trong và ngoài nước nghiên cứu. Tác giả Nguyễn Quang Thạch và cộng sụ đã xây dựng “ Quy trình nhân giống hoa đồng tiền cấy mô” được Bộ Nông nghiệp & PTNT công nhận là tiến bộ KHCN theo quyêt định số 2215Q./BNN- KHCN, ngày 2/8/2004. Tuy nhiên quy trình này hiện chỉ được áp dụng tại miền Bắc với điều kiện tự nhiên khác hẳn so với vùng Duyên hải Nam Trung Bộ. - Hoa lan Mokara: lan Mokara là một loài lan lai giữ 3 giống lan là Arachnis, Ascocentum và Vanda, đây là loài hoa có màu sắc đẹp, tăng trưởng nhanh, ít sâu bệnh thích hợp với điều kiện nhiệt đới nóng ẩm của nước ta, đây cũng là loài hoa lan cắt cành chủ lực, có diện tích trồng tập trung lớn nhất của các tỉnh phía Nam (tại Thành phố Hồ Chí Minh lan Mokara chiếm 52,6% cơ cấu giống) nên nhu cầu cây giống ngày một tăng cao. Hiện nay nguồn giống lan Mokara của nước ta chủ yếu là do nhập khẩu từ Thái Lan về nên có giá Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 2 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” thành cao, khó chủ động nên ảnh hưởng đáng kể đến nhu cầu phát triển diện tích trồng Mokara trong nước, và yêu cầu nguồn giống lan Mokara ngày càng trở nên cấp thiết hơn. Tại vùng Nam Trung Bộ cây hoa lan Mokara phát triển rất tốt, và nhu cầu về lan cắt cành của người tiêu dùng rất cao, tuy nhiên các nhà vườn chưa đầu tư nhiều vào việc trồng lan Mokara cắt cành do giá cây giống mua ban đầu quá cao, vượt khả năng đầu tư của nhà vườn, do vậy thị trường hoa lan còn rất khan hiếm. Lan Mokara thường được nhân giống bằng cách cắt ngọn hoặc nuôi cấy mô, tuy nhiên việc tách ngọn có hệ số nhân không cao và đòi hỏi một vườn giống lớn vì mỗi cây lan Mokara chỉ cho từ 2 -3 cây mới trong 1 năm. Quy trình nuôi cấy mô lan Mokara cũng đã được nhiều tác giả trong và ngoài nước nghiên cứu, trong đó đăc biệt Trung tâm Công nghệ Sinh học Tp.Hồ Chí Minh là đơn vị sản xuất nhiều cây giống Mokara tuy nhiên đến nay các quy trình nuôi cấy mô lan Mokara trong nước chỉ dừng lại ở quy mô pilot mà chưa triển khai được ra đại trà. - Hoa Huệ: tên khoa học Polyanthes tuberosa; là một loại cây được nhập vào nước ta từ lâu đời. Huệ là một loại hoa cắt cành khá phổ biến với số lượng tiêu thụ lớn hàng trăm ngàn cành trong 1 tháng cung cấp cho nhiều vùng trong cả nước. Tại Nam Trung Bộ, hoa huệ được trồng tập trung tại các huyện Tuy Phước, An Nhơn của tỉnh Bình Định và tại tỉnh Phú Yên với diện tích hàng chục hecta và đây là cây xóa đói giảm nghèo cho nông dân của các vùng chuyên canh loài cây này. Hiện nay, Huệ chủ yếu được nhân giống bằng cách để củ giống, phương pháp này có hạn chế sẽ làm lây truyền virus làm giảm năng suất và chất lượng của cây khiến cho giống hoa ngày càng suy thoái. Trong khi đó, cây huệ trồng tại vùng Nam Trung Bộ đang bị nhiễm bệnh chai bông (một loại bệnh do virus gây ra) trên diện rộng làm cho hoa bị biến dạng, sự sinh trưởng của cây chậm số lượng hoa và kích thước mỗi hoa giảm ảnh hưởng lớn đến giá thành của sản phẩm. Phương pháp vi nhân giống bằng nuôi cấy mô là phương pháp duy nhất có thể loại bỏ được virus, khắc Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 3 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” phục được nhược điểm của phương pháp nhân giống truyền thống giúp khôi phục lại các phẩm chất vốn có của giống. Quy trình nuôi cấy mô hoa Huệ đã được một số nước vùng Nam Á như Ấn Độ, Bangladesh nghiên cứu và ứng dụng vào sản xuất cây giống. Ở nước ta, chỉ có tác giả Nguyễn Bảo Toàn (2007) công bố đã nuôi cấy mô thành công nhưng với số lượng còn hạn chế. 1.2. Mục tiêu của Dự án: 1.2.1.Về trình độ công nghệ: - Hòan thiện được quy trình sản xuất cây giống bằng công nghệ vi nhân giống quy mô bán công nghiệp và xây dựng được mô hình sản xuất hoa thương phẩm từ cây được vi nhân giống một số giống hoa có giá trị cao tại Nam Trung Bộ. (các giống hoa đồng tiền, hoa lan Mokara, hoa huệ). 1.2.2. Về quy mô sản phẩm: + Quy trình vi nhân giống hoa phong lan Mokara quy mô bán công nghiệp; + Quy trình vi nhân giống hoa đồng tiền quy mô bán công nghiệp; + Quy trình sản xuất cây giống hoa huệ quy mô bán công nghiệp; - Sản xuất được 200.000 cây giống hoa mỗi loại/năm để cung cấp cho các cơ sở trồng hoa. - Xây dựng 03 mô hình trồng hoa hàng hóa từ cây giống sản xuất được. Quy mô 1.000 – 2.000 m2 cho mỗi loại) - Xây dựng một số cơ sở sản xuất hoa thương phẩm chất lượng cao sử dụng cây giống của dự án. 1.3. Đối tượng nghiên cứu - Hoa lan Mokara - Hoa Đồng tiền - Hoa Huệ Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 4 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” 1.4. Tính cấp thiết: Xuất phát từ nhu cầu tiêu thụ hoa cảnh và yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của địa phương; năm 2006, UBND Tỉnh Bình Định phê duyệt cho Trung tâm ứng dụng Tiến bộ KH & CN Bình Định thực hiện đề tài “Nghiên cứu ứng dụng Quy trình sản xuất hoa phong lan công nghệ cao để xây dựng mô hình sản xuất theo quy mô hộ gia đình”, bước đầu đề tài đạt được kết quả tốt, đã xác định được một số giống hoa phong lan đáp ứng được nhu cầu thưởng ngoạn của người dân và phù hợp với điều kiện nuôi trồng ở Bình Định như Dendrobium, Phalaenopsis, Mokara. Đồng thời năm 2007 - 2009 Viện KHKT Nông nghiệp Nam Trung Bộ thực hiện đề tài “nghiên cứu thăm dò khả năng sinh trưởng, phát triển và năng suất của một số cây trồng mới (rau và hoa ôn đới) …. tại Bình Định“; kết quả bước đầu cho thấy một số giống hoa như đồng tiền, layơn, cúc … phát triển tốt, phù hợp với điều kiện ở Bình Định. Trong năm 2006 - 2007 Trung tâm ứng dụng và chuyển giao công nghệ tỉnh Phú Yên đã triển khai Dự án xây dựng mô hình trồng hoa hàng hóa tại Phú Yên với các giống hoa cúc, hoa đồng tiền, hoa hồng, hoa phong lan (Dendrobium, Phalaenopsis, Mokara); kết quả thử nghiệm cho thấy các giống hoa này thích hợp với điều kiện tại Phú Yên và có khả năng phát triển trên diện rộng, tuy nhiên nguồn cây giống chủ yếu được nhập từ Hà Nội, Đà Lạt và TP. Hồ Chí Minh về. Những năm qua, ở khu vực Nam Trung Bộ có nhiều nhà vườn và hộ gia đình có nhu cầu phát triển nghề trồng hoa, nhưng không tìm được đơn vị tư vấn đầu tư và chuyển giao kỹ thuật, do vậy chưa có nhà vườn nào dám đầu tư, hơn nữa việc mua giống hoa còn gặp khó khăn do phải mua từ TP.Hồ Chí Minh, Đà Lạt và Hà Nội nên người dân không chủ động được, vì đôi khi chất lượng giống, màu sắc hoa không đảm bảo theo hợp đồng nên người dân rất e ngại. Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 5 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” Từ những nhu cầu trên, Trung tâm đề xuất dự án “ Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (Hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ”. Dự án được triển khai hoàn toàn phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước là đẩy mạnh việc ứng dụng thành tựu của Công nghệ sinh học trong nhân giống cây trồng phục vụ phát triển kinh tế đất nước; Đây cũng là cơ sở để hình thành và phát triển nghề sản xuất kinh doanh hoa cảnh phục vụ nhu cầu cảnh quan của khu vực Nam Trung Bộ, phát huy kết quả các đề tài đã thực hiện, khai thác lợi thế điều kiện tự nhiên và tạo thêm việc làm cho người lao động. 1.5. Xuất xứ của Dự án: Kế tiếp kết quả các đề tài, dự án cấp tỉnh, cấp cơ sở và kết quả chương trình kết hợp với khuyến nông địa phương như sau: * Các đề tài, dự án do Trung tâm chủ trì: 1. Dự án đầu tư tiềm lực Phòng Nghiên cứu ứng dụng Công nghệ sinh học thuộc Trung tâm ứng dụng tiến bộ Khoa học và Công nghệ Bình Định, năm 1994 -1995; trong đó đã tiếp nhận và triển khai kỹ thuật nhân giống cây hoa phong lan do Trung tâm Công nghệ sinh học (thuộc Viện sinh học Nhiệt đới – Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam) chuyển giao công nghệ. Từ đó đến nay hàng năm phòng sản xuất được khoảng 20.000 - 30.000 cây hoa phong lan các loại. 2. Đề tài “Nghiên cứu ứng dụng Quy trình sản xuất hoa phong lan công nghệ cao để xây dựng mô hình sản xuất theo quy mô hộ gia đình”. Thực hiện trong 2 năm 2006 - 2007; diện tích nhà nuôi trồng 600 m2, nuôi được 10.000 cây/lượt, Hiện nay đang nuôi trồng các giống Dendrobium và Phalaenopsis, do Trung tâm chuyển giao tiến bộ KHKT nông nghiệp (thuộc Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Miền Nam) hướng dẫn kỹ thuật; kết quả cho thấy 2 Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 6 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” giống hoa lan đang sinh trưởng và phát triển tốt; đã cho hoa năm đầu tiên; có khả năng phát triển mạnh ở Bình Định và vùng Nam Trung Bộ; Đề tài được đánh giá nghiệm thu cuối năm 2007. 3. Đề tài cấp cơ sở: “Nghiên cứu nhân giống một số giống hoa đồng tiền Hà Lan bằng phương pháp nuôi cấy mô”, thực hiện năm 2007, do Trung tâm nghiên cứu khoai tây, rau và hoa (thuộc Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Miền Nam) hướng dẫn kỹ thuật; đã nhân và nuôi giữ giống thành công trong phòng thí nghiệm 100 bình giống gốc. Đã sản xuất được 1.000 cây giống thương phẩm trồng thử nghiệm tại vườn ươm của Trung tâm. 4. Đề tài cấp cơ sở: “Nghiên cứu thử nghiệm nhân giống hoa Huệ bằng phương pháp nuôi cấy mô”, thực hiện năm 2007; đã ttiến hành vào mẫu ban đầu trong phòng thí nghiệm, tạo được 50 bình chồi giống gốc; kết quả cho thấy chồi phát triển tốt, có khả năng nhân giống thành công bằng phương pháp nuôi cấy mô và phát triển tại Bình Định. 5. Đề tài cấp tỉnh “Nghiên cứu thăm dò khả năng sinh trưởng, phát triển và năng suất của một số cây trồng mới (rau và hoa ôn đới) …. tại Bình Định” ; do Viện KHKT Nông nghiệp Nam Trung Bộ thực hiện năm 2007 - 2009 đã xác định được giống hoa đồng tiền phù hợp và có triển vọng phát triển ở Bình Định và Vùng Nam Trung Bộ. 1.6. Tính khả thi và hiệu quả kinh tế của dự án: 1.6.1. Năng lực thực hiện Dự án: *. Năng lực thực hiện của cơ quan chủ trì dự án: - Về cơ sở vật chất: Trung tâm ứng dụng tiến bộ KH&CN Bình Định có cơ sở nuôi cấy mô đạt công suất 2 - 3 triệu cây/năm; vườn nuôi trồng hoa phong lan 600m2 nuôi trồng được 10.000 cây/lượt, nhà huấn luyện cây cấy mô 200 m2, vườn ươm cây cấy mô có lưới đen che phủ và hệ thống tưới phun: 1.000 m2 , khu vườn ươm rộng 5.000 m2 , đất vườn 3,5 ha. Từ năm 2007 - Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 7 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” năm 2009 Trung tâm được UBND tỉnh phê duyệt dự án đầu tư tiềm lực về công nghệ sinh học trị giá gần 5 tỷ đồng, đưa công suất phòng nuôi cấy mô lên 5 - 6 triệu cây/năm. - Về đội ngũ cán bộ công nghệ: Trung tâm có đội ngũ cán bộ công nghệ 19 người, trong đó có 2 thạc sỹ, có kinh nghiệm trong thực hiện các dự án nghiên cứu triển khai cấp tỉnh, cấp Bộ và cấp Nhà nước; về lĩnh vực nuôi cấy mô thực vật có 7 cán bộ công nghệ, 10 công nhân kỹ thuật và 25 lao động phổ thông thành thạo tay nghề. - Về khoa học và công nghệ: Trung tâm đã nhân giống thử nghiệm thành công các giống hoa đồng tiền, hoa phong lan; hoa huệ đang trong giai đoạn nghiên cứu, bước đầu đưa ra thực tiễn sản xuất thành công. - Về phối hợp thực hiện với các cơ quan chuyên ngành triển khai dự án: Để thực hiện dự án Trung tâm mời các chuyên gia hướng dẫn kỹ thuật, thí nghiệm hoàn thiện kỹ thuật từ khâu nhân giống trong phòng thí nghiệm đến khâu nuôi trồng và kinh doanh phù hợp với điều kiện của Bình Định và vùng Nam Trung Bộ. Phối hợp với Phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn TP.Quy nhơn, Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Tuy Phước, Công ty cổ phần phân Sinh hóa và DVTH Bình Định, Công ty TNHH giống cây trồng Quy Nhơn, Trung tâm khuyến nông tỉnh chuyển giao tới các hộ dân. - Về vốn: trung tâm được hỗ trợ 290 triệu đồng/năm cho hoạt động sự nghiệp từ nguồn vốn khoa học và công nghệ của tỉnh. Hàng năm hoạt động sản suất kinh doanh và tư vấn dịch vụ của Trung tâm đạt doanh thu khoảng 1 tỷ đồng. *. Năng lực thực hiện của cơ quan phối hợp thực hiện chính: - Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Tuy Phước có đội ngũ cán bộ kỹ thuật gồm: 19 người, có kinh nghiệm trong việc triển khai xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ KHKT vào sản xuất nông nghiệp ở huyện, phòng đã thành công trong lĩnh vực xây dựng mô hình trồng hoa huệ với diện Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 8 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” tích hàng chục hecta. Phòng có khả năng huy động các nguồn vốn như vốn hỗ trợ khuyến nông, vốn đối ứng của người dân khi tham gia mô hình . . . Phòng có khả năng phối hợp với các ngành khuyến nông, bảo vệ thực vật của tỉnh để hỗ trợ nông dân về kỹ thuật, quảng bá và tiêu thụ sản phẩm. - Công ty cổ phần phân Sinh hóa và DVTH Bình Định là đơn vị có nhiều kinh nghiệm trong tư vấn và chuyển giao tiến bộ KHKT trong nông nghiệp cho nông dân trong và ngoài tỉnh, có mạng lưới đại lý tiêu thụ sản phẩm phân sinh hóa cho nông dân và tiêu thụ sản phẩm giống cây hoa cảnh cho người nông dân. Đồng thời công ty cũng có khả năng huy động vốn trong quá trình tiêu thụ sản phẩm của dự án. - Công ty TNHH dịch vụ cây trồng Quy Nhơn là đơn vị có 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực cây giống, đã cung cấp nhiều loại giống chất lượng cao cho nông dân, hiện nay công ty đang là đại lý tiêu thụ sản phẩm trong lĩnh vực cây hoa cảnh cho một số cơ sở sản xuất cây hoa cảnh trong và ngoài tỉnh, công ty có mạng lưới cửa hàng tiêu thụ sản phẩm giống cây hoa cảnh cho người nông dân. Đồng thời công ty cũng có khả năng huy động vốn trong quá trình tiêu thụ sản phẩm của dự án. 1.6.2. Lợi ích kinh tế, khả năng thị trường và cạnh tranh của sản phẩm Dự án * Lợi ích kinh tế: - Đối với cơ quan triển khai dự án: phát triển được một số sản phẩm mới, tăng thêm doanh thu từ 500 triệu/năm trở lên sau khi kết thúc dự án; - Đối với người tiếp nhận sản phẩm của dự án: Tăng giá trị thu nhập cho người sản xuất trên cùng một diện tích canh tác (trồng hoa cúc sau một vụ 3 tháng doanh thu đạt 70 - 80 triệu/ha. Trồng hoa phong lan: sau 5 năm trồng, trừ chi phí và khấu hao đầu tư, lãi trung bình 40 - 50 triệu/ha/năm. Trồng hoa huệ doanh thu trung bình 60 – 80 triệu đồng/ha); Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 9 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” - Người dân được mua cây giống có giá thành thấp vì cây giống được sản xuất và tiêu thụ tại chỗ; do vậy giảm được giá thành đầu tư ban đầu cho sản xuất. - Đói với người tiêu dùng: mua hoa giá rẻ, chất lượng tốt, màu sắc đẹp tươi. * Khả năng cạnh tranh của sản phẩm dự án: - Về Công nghệ: tự hoàn thiện phù hợp với điều kiện của tỉnh nên dễ áp dụng, sản phẩm được tiêu thụ ngay trong quá trình hoàn thiện công nghệ. Nguyên liệu sản xuất cây giống và trồng hoa như nước dừa, agar, đường… và để trồng hoa như phân bón, vỏ dừa, than củi . . dễ dàng mua ở địa phương. - Về công lao động phổ thông ở Bình Định thấp hơn nhiều so với các địa phương khác (bình quân 30.000 đ/ngày), công việc phù hợp với nữ thanh niên nên dễ tuyển lao động, ngăng suất và chất lượng ngày công lao động cao nên giá thành hạ so với các nơi. - Sản phẩm của Trung tâm xưa nay có uy tín trên thị trường trong và ngoài tỉnh, chính sách hậu mãi khách hàng tốt nên người dân tin tưởng. Các tỉnh vùng Nam Trung Bộ và Gia Lai, Kon Tum chưa có cơ sở sản xuất cây giống hoa chất lượng cao nào, nên Trung tâm có điều kiện để phát triển sản xuất cung cấp cho thị trường trong và ngoài tỉnh, về lâu dài phát triển sang nước bạn Lào theo chương trình hợp tác Bình Định-Lào. - Khi sử dụng sản phẩm của dự án, người dân được hưởng các dịch vụ sau đây: + Giá cây giống thấp hơn các sản phẩm cùng loại trên thị trường khoảng 20 đồng/cây. + Cộng 5% hao hụt vào số lượng sản phẩm cần mua; + Được hướng dẫn kỹ thuật nuôi trồng khi mua cây giống của dự án. + Chủ động về màu sắc hoa, chất lượng cây giống ban đầu; chủ động về thời vụ trồng và thu hoạch theo mục đích kinh doanh. Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 10 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” 1.6.3. Tác động của kết quả Dự án đến kinh tế-xã hội, an ninh, quốc phòng: * Tạo công ăn việc làm cho người lao động: - Tạo việc thường xuyên cho 40 lao động tại phòng nuôi cấy mô của Trung tâm; - Mỗi địa phương trồng hoa có 40 - 50 nông dân làm vườn ươm và trồng hoa. * Phát triển nghề trồng hoa hàng hóa ở Bình Định và vùng Nam Trung Bộ, phục vụ nhu cầu cây hoa cảnh, cải thiện đời sống văn hóa và tinh thần của người dân, góp phần cải thiện môi trường văn minh, sạch đẹp của đô thị vùng Nam Trung Bộ. * Xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật, đào tạo nhân lực về công nghệ sinh học nuôi cấy mô thực vật, đưa nhanh các sản phẩm của KHKT tiến bộ vào phục vụ sản xuất, phát triển nông nghiệp nông thôn. Tạo điều kiện cho việc triển khai ứng dụng kỹ thuật tiên tiến trong công tác giống ở địa phương. 1.6.4. Khả năng ứng dụng, chuyển giao, nhân rộng kết quả của Dự án: - Sau khi kết thúc dự án, Trung tâm tổ chức sản xuất cấy mô giống cây hoa cảnh tại cơ sở nuôi cấy mô của Trung tâm, thành lập xưởng sản xuất hoạt động theo phương thức hạch toán báo sổ; mở rộng quy mô sản xuất đạt 5 triệu cây/năm vào năm 2010. - Xây dựng mô hình giới thiệu sản phẩm hoa chất lượng cao mang thương hiệu Bình Định và cung cấp cây giống cấy mô cho nông dân trong và ngoài tỉnh. - Trung tâm chuyển giao kỹ thuật sản xuất cây giống thương phẩm cây hoa đồng tiền, nuôi trồng hoa phong lan, sản xuất củ giống cây hoa huệ ngoài vườn cho một số hộ dân trong khu vực để cung cấp cây giống thương phẩm cho người dân trồng hoa. Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 11 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” - Mở rộng sản phẩm: Trung tâm tiếp tục nghiên cứu phát triển các giống hoa có giá trị kinh tế như hoa chuông, hoa lan Van đa, ngọc điểm … theo yêu cầu của thị trường. - Địa chỉ áp dụng: Tiếp tục với các cơ quan, địa phương và hộ gia đình đã hợp tác trong năm 2008, 2009, mở rộng thêm khách hàng ở Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Phú Yên, Khánh Hoà, Gia Lai, Kon Tum, Đắc Lắc. Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 12 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” CHƯƠNG 2: NỘI DUNG KHOA HỌC CÔNG NGHỆ ĐÃ THỰC HIỆN 2.1 Mô tả công nghệ, sơ đồ hoặc quy trình công nghệ (là xuất xứ của Dự án) để triển khai trong Dự án Quy trình công nghệ sản xuất từng giống hoa thể hiện qua các sơ đồ sau đây: SÔ ÑOÀ QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ NHAÂN GIOÁNG CAÂY HOA ÑOÀNG TIEÀN Caây hoa ñoàng tieàn ngoaøi thieân nhieân Khöû truøng, vaøo maãu Taïo cuïm choài vaø nhaân cuïm choài Taùch choài in-vitro Taêng tröôûng choài Taùch choài Taïo reã Huaán luyeän Ra vöôøn öôm Giaâm choài Xuaát troàng ngoaøi ñaát Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 13 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” SÔ ÑOÀ QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ NHAÂN GIOÁNG CAÂY HOA LAN MOKARA Maét choài, choài nguû Khöû truøng, vaøo maãu Taïo choài con in-vitro Taùch choài in-vitro Taïo vaø nhaân protocorm Taùch protocorm Taêng tröôûng protocorm Taùch choài Taïo reã Huaán luyeän Ra vöôøn öôm Xuaát troàng Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 14 Báo cáo tổng kết DA SXTN “Ứng dụng công nghệ vi nhân giống trong sản xuất một số giống hoa hàng hóa chất lượng cao (hoa lan Mokara, hoa đồng tiền, hoa huệ) tại Nam Trung Bộ” SÔ ÑOÀ QUI TRÌNH COÂNG NGHEÄ NHAÂN GIOÁNG CAÂY HOA HUEÄ Cuû gioáng Khöû truøng, vaøo maãu Taïo choài con in-vitro Taùch choài in-vitro Taïo cuïm choài vaø nhaân cuïm choài Taùch choài in-vitro Taêng tröôûng choài Taùch choài cuû Taïo reã, cuû Huaán luyeän Ra vöôøn öôm Xuaát troàng ngoaøi ñoàng Chủ trì Dự án : Trung tâm Ứng dụng Tiến Bộ KH&CN Bình Định 15