Tài liệu Tuyên truyền về thị trường chứng khoán trên truyền hình việt nam (khảo sát kênh vtc, vtv1, infotv, hanoitv và htv9)

VŨ THỊ TUYẾT MINH ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN  VŨ THỊ TUYẾT MINH  TUYÊN TRUYỀN VỀ TTCK TRÊN TRUYỀN HÌNH VIỆT NAM TUYÊN TRUYỀN VỀ THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN TRÊN TRUYỀN HÌNH VIỆT NAM (KHẢO SÁT KÊNH VTC, VTV1, INFOTV, HanoiTV VÀ HTV9) LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÀNH BÁO CHÍ  2009 Hà Nội - 2009 MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..........................................................................5 DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................... 5 MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 6 1. Tính thời sự và lý do chọn đề tài........................................................... 7 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .................................................................... 8 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................... 11 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................... 11 5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài ................................................ 11 6. Phương pháp luận nghiên cứu ............................................................ 12 7. Kết cấu luận văn ................................................................................ 12 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TUYÊN TRUYỀN TTCK TRÊN TRUYỀN HÌNH ..................................................................................................13 1.1. Một số vấn đề về thông tin, tuyên truyền .......................................... 13 1.1.1. Khái niệm tuyên truyền ........................................................................13 1.1.2. Khái niệm thông tin .............................................................................15 1.1.3 Tiêu chí đánh giá chất lượng thông tin, tuyên truyền của báo chí .......17 1.2. TTCK và phân loại thông tin về TTCK ............................................ 20 1.2.1 Lịch sử ra đời TTCK .............................................................................20 1.2.2 Chức năng TTCK đối với nền kinh tế ...................................................22 1.2.3 Phân loại thông tin trên TTCK .............................................................24 1.3. Yêu cầu về việc tuyên truyền TTCK trên truyền hình ........................ 25 1.3.1 Đối tượng tuyên truyền về thị trường chứng khoán trên truyền hình ..........25 1.3.2 Một số yêu cầu tuyên truyền về TTCK trên truyền hình .......................27 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TUYÊN TRUYỀN VỀ TTCK TRÊN TRUYỀN HÌNH .................................................... Error! Bookmark not defined. 2.1 Lịch sử ra đời của truyền hình về tài chínhError! Bookmark not defined. 2.1.1 Truyền hình về tài chính trên thế giới ....Error! Bookmark not defined. 2.1.2 Truyền hình chứng khoán ở Việt Nam ....Error! Bookmark not defined. 2.1.2.1 Kênh VTV1 ....................................Error! Bookmark not defined. 2.1.2.2 Kênh InfoTV (VCTV9)..................Error! Bookmark not defined. 2.1.2.3 Đài truyền hình kỹ thuật số VTC ...Error! Bookmark not defined. 2.1.2.4 Đài phát thanh và truyền hình Hà Nội (HanoiTV)Error! Bookmark not define 2.1.2.5 Đài phát thanh và truyền hình thành phố Hồ Chí Minh (HTV9).........................................Error! Bookmark not defined. 2.2. Nội dung tuyên truyền của các chương trình về TTCK trên truyền hìnhError! Bookmark not 2.2.1. Truyền hình góp phần phổ biến kiến thức về TTCK đến nhà đầu tưError! Bookmark not 2.2.2 Truyền hình góp phần tuyên truyền những chính sách của nhà nước, cơ quan quản lý tới công chúng Error! Bookmark not defined. 2.2.3 Tuyên truyền thông tin về diễn biến thị trườngError! Bookmark not defined. 2.2.3.1 Tuyên truyền thông tin phiên giao dịchError! Bookmark not defined. 2.2.3.2 Tuyên truyền những thông tin khác về TTCK (thông tin doanh nghiệp, thông tin quốc tế…)Error! Bookmark not defined. 2.3. Đặc thù hình thức việc tuyên truyền TTCK trên truyền hìnhError! Bookmark not 2.3.1 Chia nhỏ màn hình................................. Error! Bookmark not defined. 2.3.2 Sử dụng ngôn ngữ phi văn tự ................. Error! Bookmark not defined. 2.3.3 Mầu sắc chủ đạo là mầu xanh và mầu vàngError! Bookmark not defined. 2.3.4. Sử dụng nhiều MC trong một chương trìnhError! Bookmark not defined. 2.3.5. Nhạc nền sôi động ................................ Error! Bookmark not defined. 2.3.6 Ba thể loại chủ yếu là tin, phóng sự và phỏng vấnError! Bookmark not defined. 2.4. Nhận xét, đánh giá chung về các chương trình tuyên truyền về TTCK trên truyền hình Việt Nam ........ Error! Bookmark not defined. 2.4 .1 Một vài nhận xét về chất lượng tuyên truyềnError! Bookmark not defined. 2.4.1.1 Tính chính xác ............................... Error! Bookmark not defined. 2.4.1.2 Tính cập nhật ................................. Error! Bookmark not defined. 2.4.1.3 Tính định hƣớng ............................ Error! Bookmark not defined. 2.4.2 Thực trạng tỷ lệ người xem trên các chương trình tiêu biểuError! Bookmark not d 2.4.3 Ưu-nhược điểm của các chương trình tuyên truyền về TTCK trên truyền hình ........................................... Error! Bookmark not defined. 2.4.3.1 Ƣu điểm ......................................... Error! Bookmark not defined. 2.4.3.2 Nhƣợc điểm ................................... Error! Bookmark not defined. Chƣơng 3: GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NÂNG CAO HIỆU QUẢ TUYÊN TRUYỀN VỀ TTCK TRÊN TRUYỀN HÌNH ......... Error! Bookmark not defined. 3.1. Sự phát triển của TTCK đòi hỏi việc nâng cao hiệu quả tuyên truyềnError! Bookmark not d 3.2 Định hướng phát triển chương trình tuyên truyền về TTCK trên truyền hình ......................................... Error! Bookmark not defined. 3.2.1 Nắm vững chỉ đạo tuyên truyền về TTTCKError! Bookmark not defined. 3.2.2 Kết hợp nhiều biện pháp trong việc nâng cao hiệu quả tuyên truyền về TTCK ................................... Error! Bookmark not defined. 3.2.3 Vận dụng sáng tạo kinh nghiệm truyền hình tài chính thế giớiError! Bookmark no 3.3 Một số giải pháp nâng cao hiệu quả tuyên truyền TTCK trên truyền hình .......................................... Error! Bookmark not defined. 3.3.1 Đối với độ ngũ thực hiện chương trình . Error! Bookmark not defined. 3.3.2 Đối với lãnh đạo các Đài truyền hình ... Error! Bookmark not defined. 3.3.3 Đối với cơ quan quản lý thị trường ....... Error! Bookmark not defined. 3.3.4 Đối với các doanh nghiệp ...................... Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................... 29 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Nxb: Nhà xuất bản Hnx: Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội HoSE: Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh TTCK: Thị trƣờng chứng khoán DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Thống kê lịch phát sóng, thời lƣợng các chƣơng trình truyên truyền về TTCK trên VTV1, VTC, InfoTV, HanoiTV và HTV9 Bảng 2.2: Mô hình hóa mẫu màn hình chia nhỏ nhất hiện nay Bảng 2.3: Mẫu màn hình Bản tin thị trƣờng 24h -VTV1 Bảng 2.4:Tỷ lệ ngƣời xem Bản tin tài chính (sáng) - VTV1 Bảng 2.5: Tỷ lệ ngƣời xem Bản tin tài chính (tối)- VTV1 Bảng 2.6 : Tỷ lệ ngƣời xem Bản tin Việt Nam và các chỉ số (tối) -VTV1 Bảng 2.7: Tỷ lệ ngƣời xem Bản tin Việt Nam và các chỉ số (trƣa) - VTV1 MỞ ĐẦU 1. Tính thời sự và lý do chọn đề tài Tính thời sự Thị trƣờng chứng khoán (TTCK) là thị trƣờng tài chính cao cấp, một thị trƣờng của thông tin và niềm tin. Thông tin trên TTCK là yếu tố sống còn, có thể tác động trực tiếp đến những biến động trên thị trƣờng, nói cách khác là ảnh hƣởng trực tiếp, ngay lập tức đến quyết định và sự thành bại của nhà đầu tƣ. Minh bạch hóa thông tin hiện đang đƣợc coi là vấn đề hết sức bức xúc của TTCK Việt Nam với 9 năm non trẻ so với ý thức thông tin hàng trăm năm của TTCK trên thế giới. Vì thế hiện nay những kênh thông tin về TTCK từ các nguồn chính thống từ cơ quan quản lý, doanh nghiệp và đặc biệt từ các phƣơng tiện truyền thông đại chúng ngày càng đang khá đa dạng để đáp ứng nhu cầu này. Nhanh chóng chỉ đạo vấn đề này, ngày 25/3/2008, Thủ tƣớng giao Bộ Thông tin và Truyền thông chỉ đạo các báo, đài đƣa tin khách quan, chính xác góp phần cho ngƣời dân hiểu rõ chủ trƣơng chính sách của Nhà nƣớc về phát triển TTCK theo công văn số1909/VPCP-KTTH V/v các biện pháp ổn định TTCK Cùng với đó, Thủ tƣớng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng cũng đã phê duyệt “Đề án phát triển thị trường vốn Việt Nam đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020” thì truyền thông cho thị trƣờng này là vấn đề bức thiết đặt ra với các loại hình báo chí nói chung và truyền hình nói riêng. Theo đề án này, TTCK sẽ là thành phần chủ đạo để đƣa thị trƣờng vốn trở thành một cấu thành quan trọng của thị trƣờng tài chính Việt Nam. Đến năm 2020, thị trƣờng vốn Việt Nam sẽ phát triển tƣơng đƣơng thị trƣờng các nƣớc trong khu vực. Theo tiến sĩ Vƣơng Quân Hoàng, Nghiên cứu viên cao cấp Bộ môn Tài chính, Trung tâm Emile Bernheim, ĐHTH Bruxelles thì các quyết định tốt trong đầu tƣ ngày nay còn đƣợc gọi là: Các quyết định đầy đủ thông tin, nguyên văn tiếng Anh: "Well-informed decisions." Các phƣơng tiện truyền thông đại chúng với lợi thế của mình đã làm đƣợc gì và phải làm gì cho các nhà đầu tƣ, cho TTCK, thị trƣờng vốn và cho cả nên kinh tế thì không thể chần chừ hay không quy chuẩn. Với hàng loạt các kênh truyền hình nhƣ hiện nay việc tuyên truyền về TTCK càng cần phải lƣu tâm và thể hiện sao cho chất lƣợng chƣơng trình xứng đáng với số lƣợng chƣơng trình đang có và sẽ còn phát triển mạnh trong tƣơng lai. Lý do chọn đề tài Cùng với sự phát triển và biến động của thị trƣờng, các phƣơng tiện truyền thông đại chúng cũng tăng cƣờng thông tin về TTCK. Riêng về truyền hình hiện trên hầu hết các kênh từ VTV1, HanoiTV, HTV, truyền hình kỹ thuật số VTC, truyền hình cáp Việt Nam đều có những chƣơng trình riêng biệt tuyên truyền về TTCK. Tuy nhiên, nói về thông tin chứng khoán trên các phƣơng tiện thông tin đại chúng, dù nhiều về số lƣợng (ngoài hệ thống chƣơng trình về chứng khoán trên các kênh VTV1, HanoiTV, HTV thì có hẳn 2 kênh riêng biệt về tài chính là VTC8 và InfoTV (VCTV9) nhƣng nội dung vẫn chƣa sâu, chƣa kỹ và chƣa thực sự sát với đối tƣợng tuyên truyền. Nhiều thông tin, nhiều chƣơng trình dẫn đến sự trùng lập và ít bản sắc của các chƣơng trình về chứng khoán trên các kênh khác nhau. Thứ hai, tuy cùng thông tin về TTCK nhƣng các bản tin trên truyền hình cũng có những đặc thù, khu biệt với báo in, báo điện tử hay phát thanh. Vì vậy làm rõ đặc thù này cũng là cách để các nhà làm truyền hình có thể tuyên truyền tốt hơn về TTCK. Trƣớc nhu cầu “thông tin chứng khoán” và nâng cao chất lƣợng của các chƣơng trình truyền hình tác giả xin lựa chọn đề tài: Tuyên truyền về thị trƣờng chứng khoán trên truyền hình Việt Nam (Khảo sát kênh VTC, VTV1, InfoTV, HaNoiTV và HTV9). 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Ở Việt Nam, việc nghiên cứu, tìm hiểu thông tin về TTCK đã có mầm mống từ đầu thập kỷ 90. Từ khi Uỷ ban chứng khoán Nhà nƣớc thành lập theo nghị định 75/NĐ-CP ngày 28 tháng 11 năm 2006 thì những thông tin mang tính chất tuyên truyền về lĩnh vực này thực sự đƣợc quan tâm và bắt đầu triển khai chủ động. Hiện theo thống kê trong nƣớc hiện nay có khoảng 200 đầu sách nghiên cứu về TTCK. Tiêu biểu, ngay từ năm 1991, các tác giả Đặng Quốc Tuyến, Trịnh Trọng Nghĩa, Đặng Thị Luận đã biên soạn cuốn “Chứng khoán và TTCK : Kinh nghiệm của các nước trên thế giới” (Viện Khoa học Tài chính - Bộ Tài chính xuất bản). Nội dung cuốn sách về TTCK và lịch sử phát triển; các khái niệm cơ bản về TTCK; kinh nghiệm hoạt động TTCK ở các nƣớc kinh tế phát triển; vai trò của TTCK ở các nƣớc chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng và điều lệ chứng khoán ở Liên Xô. Sang năm 1993, tác giả Nguyễn Ngọc Minh dịch cuốn “Những kiến thức cơ bản về chứng khoán và môi giới chứng khoán” của Học viện Tài chính Nữu ƣớc (Mỹ) (Nhà xuất bản thế giới xuất bản). Sang năm 1994, sách về chứng khoán đƣợc xuất bản nhiều hơn, tác giả Nguyễn Công Nghiệp xuất bản cuốn “TTCK : Trò chơi và những thủ pháp làm giàu”. Một số nội dung chính của tác phẩm là đôi nét về đặc điểm của TTCK. Những thủ đoạn, bí quyết làm giàu của những kẻ tham gia trò chơi chứng khoán, luật chơi của trò chơi này. Và đây cũng là cuốn sách đầu tiên chỉ những ứng dụng, bí quyết trong TTCK với quan niệm về “trò chơi chứng khoán”. Về luận án, hiện tại Thƣ viện quốc gia có lƣu chiểu khoảng 50 luận án nghiên cứu về TTCK. Sớm nhất, năm 1995, tác giả Lê Thị Tuyết Hoa nghiên cứu về “Các giải pháp nhằm thực hiện các điều kiện hình thành TTCK tại Việt Nam”. Tác phẩm nghiên cứu lý luận TTCK và thực trạng kinh tế - xã hội Việt Nam về kinh tế - con ngƣời, pháp lý... để tìm và đƣa ra những kiến nghị về các giải pháp thực hiện các điều kiện hình thành TTCK ở VIệt Nam. Cùng năm, tác giả Lê Hoàng Nga hoàn thành đề tài “Thiết lập cơ chế hoạt động của hệ thống ngân hàng Việt Nam trên TTCK”. Nội dung chính là về TTCK và vai trò của hệ thống ngân hàng trên TTCK. Thực trạng và cơ chế hoạt động của hệ thống ngân hàng trên TTCK. Cơ chế hoạt động của hệ thống ngân hàng Việt Nam trên TTCK. Nhƣ vậy, tuy sách, luận án hay các tài liệu bài viết về TTCK khá nhiều nhƣng cho đến nay những tác phẩm đó nghiên cứu thị trƣờng chủ yếu dƣới góc độ tài chính. Ở trong nƣớc, về thông tin TTCK trên báo chí có một số công trình: - Khóa luận "TTCK qua Báo chí" của Đoàn Mai Anh K40, sinh viên khoa báo chí trƣờng Đại học khoa học xã hội và nhân văn. - Khóa luận “Thông tin chứng khoán trên Báo chí Việt Nam” của sinh viên Phạm Thị Hằng K47 hệ tại chức khoa báo chí trƣờng Đại học khoa học xã hội và nhân văn. - Khóa luận “Thông tin chứng khoán trên báo chí Việt Nam” của Phạm Thị Thuỷ (K47 Hà Nội hệ tại chức) khoa báo chí trƣờng Đại học khoa học xã hội và nhân văn. - Khóa luận “Cách tiếp cận và xử lý thông tin chứng khoán của phóng viên kinh tế ở Việt Nam” của Nguyễn Ngọc Minh Anh, K48 chính quy khoa báo chí trƣờng Đại học khoa học xã hội và nhân văn. - Luận văn “Thông tin tuyên truyền về chứng khoán và TTCK (Khảo sát tạp chí chứng khoán từ 1997-2003)” của tác giả Nguyễn Cao Cầm, Học viện Báo chí và tuyên truyền, ngƣời hƣớng dẫn TS Phạm Tất Thắng, năm 2004. Ngoài ra trong quá trình nghiên cứu tài liệu, tác giả đã lƣợc dịch một số tác phẩm của một số tác giả nƣớc ngoài, tiêu biểu là “Media firms: structures, operations and performances”, nhà xuất bản Lawrence Erlbaum Associates, năm 2002, biên soạn Robert G.Picard, Trƣờng kinh tế và quản trị kinh doanh Turku, Phần Lan và “The options course: High Profit & Low Stress Trading Methods” Nhà xuất bản Wigley, tái bản lần 2 năm 2005 của tác giả George A.Fontanills. Việc tiếp cận với các tài liệu gốc này vẫn mang tính hạn chế nhƣng cũng đủ để minh chứng cho việc phát triển khá mạnh những tác phẩm nghiên cứu về vấn đề này trên thế giới. Nhƣ vậy, ở nhiều khía cạnh khác nhau bƣớc đầu mảng đề tài này đã đƣợc khai thác. Tuy nhiên trên thực tế hiện chƣa có một công trình nào nghiên cứu trên về việc tuyên truyền về TTCK trên truyền hình và từ đó đƣa ra những giải pháp thực tiễn là nâng cao chất lƣợng chƣơng trình nhƣ ở luận văn thực hiện. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu của luận văn: Đƣa ra đƣợc các giải pháp nhằm nâng cao việc tuyên truyền về TTCK trên truyền hình trong thời gian tới. - Nhiệm vụ: Thứ nhất, hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về TTCK và tuyên truyền về TTCK trên truyền hình Thứ hai, đánh giá thực trạng hoạt động tuyên truyền về TTCK trên cơ sở khảo sát các chƣơng trình trên một số kênh truyền hình. Thứ ba, đề ra giải pháp chủ yếu nâng cao hiệu quả hoạt động của thông tin tuyên truyền về TTCK trên truyền hình. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tƣợng: Khảo sát việc tuyên truyền về TTCK trên một số kênh VTV1, HanoiTV và HTV9, truyền hình kỹ thuật số VTC và InfoTV (VCTV9- truyền hình cáp Việt Nam). Cụ thể, tập trung vào một số chƣơng trình: - Việt Nam và các chỉ số; Bản tin tài chính; Chứng khoán cuối tuần (VTV1). - Bữa sáng doanh nhân, Hàn thử biểu, Tâm chấn (VTC8) - Bản tin trƣớc giờ mở cửa, Bản tin chứng khoán Info, Sàn chứng khoán Info (InfoTV) - Bản tin chứng khoán và đầu tƣ (HanoiTV). - Bản tin kinh tế tài chính 24H (HTV9) Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu chung về các chƣơng trình tuyên truyền về TTCK trên truyền hình từ năm 2006 và tập trung khảo sát sâu vào một số chƣơng trình cụ thể (trên cách kênh VTV1, VTC, InfoTV, HanoiTV và HTV9) từ tháng 7/2007 và đặc biệt từ quý III/2009 (tháng 8,9,10) đến nay. 5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài Về lý luận: Đề tài đặt nhiệm vụ và nghiên cứu cơ sở lý luận cho việc tuyên truyền về TTCK nhƣ nghiên cứu tâm lý đối tƣợng tuyên truyền, cách phân loại thông tin trên thị trƣờng tài chính và rút ra những yêu cầu về chất lƣợng khi tuyên truyền về TTCK trên truyền hình. Kết quả nghiên cứu của đề tài là đóng góp những cơ sở lý thuyết chung nhất vào hoạt động tuyên truyền về TTCK trên truyền hình. Về thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là đóng góp tích cực, đem lại cái nhìn toàn cảnh về những chƣơng trình truyền hình về TTCK hiện nay trên các kênh khảo sát tiêu biểu đã đƣợc chọn lọc đại diện cho hầu hết việc tuyên truyền về TTCK trên truyền hình. Từ những kết luận cụ thể đề tài đƣa ra những kiến nghị để nâng cao hiệu quả thông tin tuyên truyền về một lĩnh vực đặc thù nhƣ TTCK trên truyền hình cho các đối tƣợng (đối tƣợng đƣợc tuyên truyền (các doanh nghiệp); cơ quan quản lý thị trƣờng và bản thân những ngƣời làm chƣơng trình). 6. Phương pháp luận nghiên cứu Đề tài dựa trên phƣơng pháp tiếp cận hệ thống nguyên lý tuyên truyền của Đảng. Xuất phát từ phân tích và tổng hợp hoạt động thực tiễn rút ra những vấn đề mang tính quy luật cho nên đề tài sử dụng phƣơng pháp phân tích tổng hợp và logic. Phƣơng pháp khái quát hoá cũng đƣợc sử dụng để hỗ trợ. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu,kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục luận văn đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận về tuyên truyền TTCK trên truyền hình Chương 2: Thực trạng tuyên truyền về TTCK trên truyền hình Chương 3: Giải pháp chủ yếu nâng cao hiệu quả tuyên truyền về thị trƣờng chứng khoán trên truyền hình. Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TUYÊN TRUYỀN TTCK TRÊN TRUYỀN HÌNH 1.1. Một số vấn đề về thông tin, tuyên truyền 1.1.1. Khái niệm tuyên truyền Theo Plêkhanốp thì Tuyên truyền là truyển bá ý kiến nhiều ngƣời cho ít ngƣời). Theo PGS.TS Tạ Ngọc Tấn, Tuyên truyền là hoạt động nhằm truyền bá trong quần chúng nhân dân những tƣ tƣởng nền tảng, những quan điểm chính yếu của hệ tƣ tƣởng của chế độ, nhằm hình thành một bức tranh đặc trƣng về thế giới về lịch sử vận động của xã hội. Ở nghĩa rộng, tuyên truyền đƣợc hiểu là toàn bộ các hình thức hoạt động của công tác tƣ tƣởng, vận động quần chúng nhân dân. Ở một nghĩa hẹp hơn “Tất cả các hoạt động nhằm truyền bá một tri thức, một ý niệm cụ thể nào đó”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra rằng: Đế quốc Mỹ không những chiến tranh xâm lƣợc bằng quan dự, chúng còn chiến tranh bằng tuyên truyền, rằng Tuyên truyền là một thứ vũ khí sắc bén cho địch chống lại ta. Chính vì vậy Hồ Chủ tịch yêu cầu: Chúng ta phải đánh thắng địch về tuyên truyền cũng nhƣ Bộ đội ta đánh thắng địch về mặt quân sự. Trong tác phẩm “Làm gì”, Lê Nin đã đƣa ra một hình dung rõ ràng về nội dung khái niệm tuyên truyền “ Ngƣời tuyên truyền phải nói nhiều ý, mang đến cho công chúng những tri thức sâu sắc có tính bản chất. Trên cơ ở đó tác động vào thế giới quan của con ngƣời, vào quá trình hình thành những quan niệm niềm tin và ý chí của mỗi thành viên trong xã hội”. Ngƣời đã yêu cầu: Tờ báo là ngƣời tuyên truyền, cổ động và tổ chức tập thể”. Hoạt động tuyên truyền của báo chí chúng ta có nhiệm vụ truyền bá, giải thích cho toàn xã hội những quan điểm đƣờng lối, chính sách quyết định cả Đảng, Nhà nƣớc ta, là sự vận dụng sáng tạo, cụ thể học thuyết Mác-Lê Nin viết vào việc xác định đƣờng hƣớng, vận dụng và giải quyết các nhiệm vụ cách mạng việt Nam. Nội dung tuyên truyền hệ tƣ tƣởng Mác-Lê Nin và tuyên truyền đƣờng lối chính sách của Đảng, Nhà nƣớc, hòa quyện đan xen làm tiền đề cho nhau. Yêu cầu đặt ra đối với việc tuyên truyền đƣờng lối, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc là phân tích lý giải các cơ sở khoa học, thực tiễn một cách thuyết phục, hƣớng dẫn các khả năng thực hiện, làm cho quần chúng nhân dân hiểu biết, tin tƣởng và tự giác chấp hành tạo ra các điều kiện tinh thần tƣ tƣởng cho các cuộc vận động xã hội rộng lớn nhằm giải quyết các nhiệm vụ xây dựng và phát triển kinh tế-xã hội. Phƣơng hƣớng quan trọng hàng đầu của hoạt động tuyên tryền trên báo chí là hình thành các quan điểm khái quát về thời đại. Trên cở sở phƣơng pháp luận khoa học, báo chí phân tích, đánh giá nhận định tính chất khuynh hƣớng vận động các mâu thuẫn cơ bản của từng khu vục và thế giới, từng lĩnh vực hoạt động và toàn bộ đời sống xã hội, mối quan hệ, tác động giữa các quốc gia, các khu vực, các giai cấp và lực lƣợng xã hội. Bằng sự tổng kết, đánh giá đó báo chí hình thành trong công chúng nhân dân những quan điểm cơ bản về thời đại và thế giới thực. Đó là một tiền đề quan trọng cho việc củng cố lý tƣởng và định hƣớng xây dựng chế độ mới. Những tri thức đó đồng thời là điều kiện cho quần chúng xem xét, đánh gia đúng đắn các hiện tƣợng, sự kiện đang diễn ra xung quanh và định hƣớng hoạt động của họ một cách hợp lý. Về bản chất, hành động tuyên truyền nhằm hình thành nền tảng cho ý thức xã hội, bộ phận duy lý của đời sống tinh thần con ngƣời. Hoạt động tuyên truyền với nội dung chủ yếu là tập trung sự quan tâm vào dƣ luận xã hội-bộ phận linh động dễ biến đổi nhất của ý thức xã hội. 1.1.2. Khái niệm thông tin Theo Philipppe Breton và Serge Proulx trong cuốn sách "Bùng nổ truyền thông" 1 khái niệm thông tin có hai hƣớng nghĩa: Thứ nhất là, nói về một hành động cụ thể để tạo ra một hình thái (frome), thứ hai là, nói về sự truyền đạt một ý tƣởng, một khái niệm hay biểu tƣợng. Hai hƣớng nghĩa này cùng tồn tại, một nhằm vào sự tạo lập cụ thể, một nhằm vào sự tạo lập kiến thức và truyền đạt. Nó thể hiện sự gắn kết của hai lĩnh vực kỹ thuật và kiến thức. Theo quan điểm của triết học, thông tin là một hiện tƣợng vốn có của vật chất, là thuộc tính khách quan của thế giới vật chất. Nội dung của thông tin chính là những thuộc tính, tính chất vốn có của sự vật với các sự vật hiện tƣợng đƣợc bộc lộ ra, thể hiện thông qua tác động qua lại của sự vật ấy với sự vật khác. Thông tin luôn gắn với quá trình phản ánh. Những dấu ấn để lại chính là những thông tin của hệ thống vật chất này đối với hệ thống vật chất khác. Phản ánh của vật chất là phản ánh thông tin, không có thông tin chung chung mà thông tin là thông tin về sự vật này đối với sự vật khác. Theo Từ điển tiếng Việt thì thông tin với nghĩa là động từ là truyền tin cho nhau để biết; và với nghĩa danh từ là điều được truyền đi cho biết, tin truyền đi (ví dụ bài báo có lƣợng thông tin cao) 2 Nhƣ vậy, thông tin đƣợc hiểu theo hai nghĩa: Thứ nhất, đó chính là nội dung thông tin; Thứ hai, đó là phương tiện thông báo, báo tin. Cách hiểu này phù hợp với khái niệm thông tin nêu trong phần mở đầu “Chiến lược phát triển thông tin đến năm 2010” ban hành kèm theo Quyết định số 219/2005/QĐ - TTg ngày 9/9/2005 của Thủ tƣớng Chính phủ: "Thông tin được coi là một nhu cầu thiết yếu trong đời sống xã hội, là công cụ để điều hành, quản lý, chỉ đạo của mỗi quốc gia, là phương tiện hữu hiệu để mở rộng 1 Philipppe Breton, Serge Proulx (1996), Bùng nổ truyền thông, Nxb. Văn hoá - Thôngtin, Hà Nội. 2 NXB Đà Nẵng (2002), Trung tâm Từ điển học. giao lưu hiểu biết giữa các quốc gia, dân tộc, là nguồn cung cấp tri thức mọi mặt cho công chúng và là nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội". Đặc biệt, Chiến lược phát triển thông tin đã nêu lên một luận điểm quan trọng về vai trò của thông tin trong đời sống xã hội: Sự chênh lệch về trình độ phát triển thông tin giữa các nƣớc là một đặc điểm về quy mô và trình độ phát triển trong thời kỳ cách mạng khoa học và công nghệ. Nƣớc nào không vƣợt qua đƣợc những thách thức về thông tin, nƣớc đó mất cơ hội phát triển và có nguy cơ mất khả năng tự chủ. Thiếu thông tin, sẽ gặp khó khăn trong việc đƣa ra các quyết định hoặc các quyết định sẽ bị sai lệch, thiếu cơ sở khoa học, không thực tiễn và trở nên kém hiệu quả. Thông tin báo chí Trong tiến trình phát triển của lịch sử văn hoá nhân loại, báo chí là một hiện tƣợng xã hội, ra đời do nhu cầu thông tin giao tiếp, giải trí và nhận thức của con ngƣời. Thông tin là một hiện tƣợng vốn có của thế giới vật chất. Theo các nhà nghiên cứu, lần đầu tiên thông tin đƣợc con ngƣời chú ý về mặt ý nghĩa xã hội của nó và đƣợc đề cập đến trong lý thuyết báo chí vào những năm 20 - 30 của thế kỷ XX. Và từ đây, "Thông tin chính là những cái mới khác với những điều đã biết" 3 Thông tin là chức năng sơ khởi của báo chí, theo nghĩa sử dụng phƣơng tiện kỹ thuật để phổ biến kết quả lao động sáng tạo của nhà báo. Thực hiện chức năng thông tin, báo chí cung cấp cho công chúng về tất cả các vấn đề, sự kiện của đời sống xã hội, đáp ứng nhu cầu khám phá, tìm hiểu thế giới tự nhiên, xã hội. Trong một thế giới hiện thực chứa đầy lƣợng thông tin, báo chí có cách riêng của mình để phản ánh hiện thực với mục đích tác động tới nhiều tầng lớp xã hội với những mối quan tâm, sở thích và nhu cầu khác nhau. Chính điều đó đã khiến cho báo chí trở thành một hoạt động thông tin đại chúng rộng rãi và năng động nhất mà không một hình thái ý thức xã hội nào có đƣợc. 3 Lê Thị Duy Hoa (1999), Tạp chí Triết học, số 01 (107), tháng 2/1999. Nhƣ vậy, thông tin báo chí cũng đƣợc hiểu theo hai nghĩa: Thứ nhất, đó là tri thức, tƣ tƣởng do nhà báo tái tạo và sáng tạo từ hiện thực cuộc sống. Tất cả những vấn đề, sự kiện, hiện tƣợng trong tự nhiên và xã hội đƣợc báo chí phản ánh nhằm phục vụ nhu cầu tìm hiểu, khám phá của con ngƣời. Thứ hai, đó là phƣơng tiện, công cụ chuyển tải tác phẩm báo chí tới công chúng. Trong hoạt động báo chí, thông tin là mục đích chủ yếu. Thông tin trở thành “cầu nối” giữa báo chí và công chúng. Căn cứ việc phân loại theo phƣơng thức thể hiện, ngƣời ta chia thông tin báo chí thành các loại hình: Thông tin bằng chủ yếu chữ viết (báo in); thông tin chủ yếu bằng tiếng nói (phát thanh); thông tin chủ yếu bằng hình ảnh (truyền hình); thông tin trên mạng internet (đa phƣơng tiện). Trong thực tiễn báo chí, thuật ngữ "thông tin" có nhiều dạng khác nhau: có khi chỉ là cái tin vắn, tin ngắn, bài bình luận, phóng sự, phỏng vấn; có khi là một chƣơng trình phát thanh, truyền hình. Ngay cả các tiêu đề, vị trí của tác phẩm trên các cột báo, giọng đọc của phát thanh viên, các cỡ chữ hay cách xếp chữ trên các tờ báo... đều chứa đựng thông tin. Thuật ngữ "Thông tin" trong hoạt động báo chí còn có có cách hiểu rộng hơn, chúng còn đƣợc hiểu nhƣ một danh từ tập hợp. Chúng ta có thể gọi toàn bộ tác phẩm, hay hệ thống những tin tức... là thông tin. Đảng và Nhà nƣớc ta hết sức coi trọng và đánh giá cao vai trò của thông tin. Đây không chỉ là phƣơng tiện cung cấp thông tin, cung cấp tri thức, là một trong những công cụ giúp cho công tác chỉ đạo, điều hành đất nƣớc mà còn là nơi để phản hồi những thông tin từ nhân dân đối với đƣờng lối, chủ trƣơng, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nƣớc, góp phần quan trọng thực hiện dân chủ hoá trong đời sống xã hội. Thông tin thực sự là công cụ cung cấp tri thức, dự báo sự phát triển đồng thời cũng là động lực thúc đẩy sự phát triển. Đời sống nhân dân đƣợc cải thiện, trình độ dân trí ngày càng đƣợc nâng cao nên nhu cầu thông tin của nhân dân đòi hỏi ngày càng cao hơn. 1.1.3 Tiêu chí đánh giá chất lượng thông tin, tuyên truyền của báo chí Chất lƣợng là cái tạo nên phẩm chất, giá trị của một con ngƣời, một sự vật. Chất lƣợng theo quan điểm của Triết học Mác - Lênin, là hai mặt có mối quan hệ biện chứng của mỗi sự vật, hiện tƣợng. Chất là tính quy định vốn có của các sự vật và hiện tƣợng, là sự thống nhất hữu cơ những thuộc tính, những yếu tố cấu thành sự vật, nói lên sự vật đó là gì, phân biệt nó với các sự vật và hiện tƣợng khác. Lƣợng là tính quy định của sự vật và hiện tƣợng về mặt quy mô, trình độ phát triển của nó, biểu thị con số các thuộc tính, các yếu tố cấu thành nó. Quá trình thay đổi về lƣợng tạo điều kiện cho chất đổi và ngƣợc lại, khi chất mới ra đời, nó lại tạo ra một lƣợng mới phù hợp với nó. Quy luật những thay đổi về lƣợng dẫn đến những thay đổi về chất và ngƣợc lại là một trong ba quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật. Quy luật này nói lên cách thức của sự vận động và phát triển của sự vật và hiện tƣợng. Trong hoạt động báo chí, nhận thức về chất lƣợng thông tin song song với nhận thức về chức năng và đối tƣợng phản ánh của báo chí. Muốn có nhận thức đúng đắn về thông tin, cần xác định đƣợc mục đích hoạt động của báo chí, đồng thời phải nêu lên định hƣớng có tính nguyên tắc cho những hoạt động thực tiễn của một nền báo chí. Sự định hƣớng rõ ràng sẽ trang bị cho nhà báo phƣơng pháp thông tin và biết cách vận dụng thông tin có hiệu quả để thực hiện chức năng của báo chí. Một hƣớng quan trọng trong cách tiếp cận thông tin báo chí là mỗi chƣơng trình, mỗi tác phẩm phải đƣợc xem xét kỹ lƣỡng trong hệ thống những mối quan hệ giữa báo chí và công chúng. Tác phẩm báo chí là điểm trung gian trong mối quan hệ: Nhà báo - Tác phẩm - Công chúng. Tác phẩm báo chí khi đƣợc đăng tải, phát sóng, mới chỉ dừng lại ở thông tin tiềm năng, vì thông tin đó chƣa chắc đã đƣợc công chúng tiếp nhận. Ngƣời làm báo phải tìm mọi cách biến thông tin tiềm năng thành thông tin hiện thực. Tính chất thực tiễn của thông tin là tiêu chuẩn để đánh giá giá trị của thông tin cao hay thấp, tức là có mang đến cho công chúng những thông tin phù hợp với nhu cầu của họ không và có khả năng chuyển thông tin tiềm năng thành thông tin hiện thực không. Lý luận báo chí truyền thông đã chỉ ra các tiêu chí đánh giá chất lƣợng thông tin, cũng nhƣ khả năng tuyên truyền đó là tính độc đáo, tính đại chúng và tính hợp thời (đúng lúc). - Tính độc đáo của thông tin, là cái mới mà công chúng chƣa biết. Nhƣng cái mới không phải là cái duy nhất thể hiện tính độc đáo. Cùng với sự đòi hỏi tất yếu của cái mới, có thể tái hiện thông tin cũ đã bị lãng quên, giúp cho công chúng có thêm tƣ liệu để nhận thức tốt hơn sự kiện mới. Tuy nhiên, những thông tin đƣợc nhắc lại sẽ vô bổ, thậm chí có hại khi cái mới, cái độc đáo bị chìm đi trong một loạt cái cũ; khi cái cũ không đóng vai trò bổ sung mà lại cản trở việc nhận thức cái mới. - Tính đại chúng (dễ hiểu) giúp cho công chúng nhận thức nội dung tác phẩm tƣơng ứng với ý đồ tác giả, đòi hỏi ngôn ngữ của báo chí (chữ viết, lời nói, hình ảnh…) và cách viết, cách thể hiện... phải đƣợc công chúng nhận thức đầy đủ. Nếu không thực hiện đƣợc nguyên tắc này sẽ dẫn đến tình trạng là công chúng không hiểu đƣợc tác phẩm. - Tính hợp thời (đúng lúc) đòi hỏi tác phẩm báo chí xuất hiện đúng lúc, đáp ứng đƣợc nhu cầu của công chúng và sự quan tâm của họ trong thời điểm đó thì tác phẩm sẽ có giá trị hơn, tạo sự hứng thú, hấp dẫn công chúng. Lƣợng thông tin còn phụ thuộc vào tính thời điểm của nó. Trong thời đại ngày nay, lƣợng thông tin phụ thuộc một cách quyết định vào tính kịp thời, đúng lúc, nhanh nhạy. Báo chí làm đƣợc những điều trên sẽ làm tăng giá trị của thông tin, nếu thông tin chậm, hiệu quả sẽ ngƣợc lại và lƣợng của nó sẽ bằng không. Tiêu chí đánh giá tác phẩm báo chí chất lƣợng cao đã đƣợc các cơ quan quản lý nhà nƣớc quy định cụ thể, đó là: "Những tác phẩm mang lại hiệu quả thiết thực cho toàn xã hội hoặc một vùng miền, địa phương; có nhiều tìm tòi, phát hiện những vấn đề mới nảy sinh trong cuộc sống hàng ngày; có nội dung phù hợp, hấp dẫn người đọc, người nghe, người xem; phù hợp với quan điểm chỉ đạo, tuyên truyền, đường lối, chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước". 4 Cơ sở lý luận báo chí truyền thông cũng chỉ ra rằng, tác phẩm báo chí là 4 Thông tƣ số 17/2007/TTLT/BVHTT - BTC ngày 14/6/2007 của Liên bộ Văn hoá - Thông tin, Bộ Tài chính hƣớng dẫn thực hiện hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lƣợng cao ở Trung ƣơng và địa phƣơng giai đoạn 2006 - 2010. một chỉnh thể, bao gồm hai yếu tố nội dung và hình thức. Hai yếu tố này có mối quan hệ biện chứng, gắn bó hữu cơ, chi phối lẫn nhau tạo nên chất lƣợng tác phẩm báo chí. Tác phẩm báo chí còn đƣợc hiểu rộng hơn, đó là cả trang báo, số báo, tờ báo, chuyên mục, chƣơng trình phát thanh, truyền hình... Do đó tiêu chí đánh giá chất lƣợng thông tin báo chí phải coi trọng cả hai yếu tố nội dung và hình thức thông tin. Hoạt động báo chí là hoạt động có ý thức và mục đích của con ngƣời, bởi vậy yêu cầu về tính hiệu quả báo chí phải đƣợc đặt lên hàng đầu. Hiệu quả báo chí là việc vận dụng các quy luật, các nguyên tắc, hình thức, phƣơng thức hoạt động báo chí giúp cho nó thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình nhằm đạt mục đích đặt ra. Để báo chí hoạt động hiệu quả, trƣớc hết nội dung thông tin phải phong phú, mang lại cho công chúng một lƣợng thông tin mới, phản ánh đúng, kịp thời, đi vào những vấn đề thiết thực nhất mà công chúng đang quan tâm hoặc đang thiếu thông tin, phải thỏa mãn nhu cầu mỹ cảm, tác động sâu sắc đến tình cảm và suy nghĩ của đối tƣợng. Về hình thức, thông tin báo chí phải đƣợc chuyển tải bằng các hình thức tác phẩm và phƣơng pháp thể hiện thuyết phục, dễ hiểu. Nó không chỉ làm cho công chúng thích thú mà còn khơi gợi đƣợc sự suy nghĩ theo hƣớng đúng và thúc đẩy hành động tích cực của họ.. . 1.2. TTCK và phân loại thông tin về TTCK 1.2.1 Lịch sử ra đời TTCK TTCK đƣợc xem là đặc trƣng cơ bản, là biểu tƣợng của nền kinh tế hiện đại. Ngƣời ta có thể đo lƣờng và dự tính sự phát triển kinh tế qua diển biến trên TTCK. Là một bộ phận cấu thành của thị trƣờng tài chính, TTCK đƣơc hiểu một cách chung nhất, là nơi diễn ra các hoạt động mua bán ,trao đổi các chứng khoán - các hàng hoá và dịch vụ tài chính giữa các chủ thể tham gia. Việc mua bán trao đổi này đƣợc thƣc hiện theo những quy tắc nhất định . TTCK không phải ngay từ đầu đã có những giao dịch toàn cầu phức tạp nhƣ hiện nay.