Häc viÖn chÝnh trÞ - hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh
b¸o c¸o Tæng kÕt ®Ò tµi cÊp bé
T− t−ëng hå chÝ minh vÒ gi¸o dôc lý t−ëng
c¸ch m¹ng cho thanh niªn vµ viÖc vËn dông
trong thùc tiÔn c¸ch m¹ng hiÖn nay
M∙ sè B. 06 - 2007
C¬ quan chñ tr× : ViÖn Hå ChÝ Minh vµ c¸c l·nh tô cña §¶ng
Chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS TrÇn V¨n H¶i
Th− ký ®Ò tµi
: CN TrÇn ThÞ NhuÇn
6884
30/5/2008
Hµ Néi - 2007
Thùc hiÖn ®Ò tµi
TS. TrÇn V¨n H¶i
- Chñ nhiÖm
CN. TrÇn ThÞ NhuÇn - Th− ký
C¸c céng t¸c viªn
PGS, TS. Ph¹m Ngäc Anh
ThS. Ng« V−¬ng Anh
PGS, TS. NguyÔn Kh¸nh BËt
PGS, TS. Ph¹m Hång Ch−¬ng
ThS. NguyÔn ThÞ Giang
ThS. NguyÔn ThÞ BÝch H¹nh
ThS. Lª ThÞ Thu Hång
ThS. Lý ThÞ BÝch Hång
ThS. TrÇn ThÞ HuyÒn
ThS. NguyÔn HuÖ Khanh
PGS, TS. Bïi §×nh Phong
ThS. Lý ViÖt Quang
ThS. §inh Ngäc QuÝ
TS. §Æng V¨n Th¸i
PGS, TS. Vò V¨n ThuÊn
TS. TrÇn Minh Tr−ëng
Môc lôc
Trang
Lêi më ®Çu
2
PhÇn thø nhÊt
6
néi dung c¬ b¶n trong t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ thanh niªn vµ
gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn
1. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ thanh niªn vµ gi¸o dôc
6
6
lý t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn
2. Mét sè néi dung c¬ b¶n trong t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch
m¹ng cho thanh niªn
3. Quan ®iÓm cña Hå ChÝ Minh vÒ ph−¬ng thøc vµ biÖn ph¸p båi d−ìng lý t−ëng
c¸ch m¹ng cho thanh niªn
4. Suèt ®êi trung thµnh víi lý t−ëng c¸ch m¹ng, phÊn ®Êu vµ cèng hiÕn cho §¶ng
cho d©n – mét bé phËn trong t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ lý t−ëng c¸ch m¹ng.
21
60
70
PhÇn thø hai
80
VËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch
m¹ng cho thanh niªn trong thêi k× ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc
80
1. Kh¸i qu¸t t×nh h×nh thanh niªn vµ nhËn thøc chÝnh trÞ t− t−ëng cña thanh niªn
trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y
2. VËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn
vµo c«ng t¸c gi¸o dôc thanh niªn trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸
80
96
3. Båi d−ìng ®Ó thanh niªn cã nhËn thøc vµ b¶n lÜnh chÝnh trÞ nh¹y bÐn trong nhËn
diÖn vµ ®Êu tranh chèng nh÷ng thñ ®o¹n l«i kÐo, mua chuéc, lõa bÞp, kÝch ®éng 116
thanh niªn cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch.
4. Ph−¬ng h−íng vµ gi¶i ph¸p t¨ng c−êng c«ng t¸c gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng
cho thanh niªn trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH – H§H ®Êt n−íc.
121
5. Mét vµi kiÕn nghÞ
132
KÕt luËn
135
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o chÝnh
137
1
Lêi më ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Sinh thêi, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõng nãi: “Muèn cã chñ nghÜa x· héi
tr−íc hÕt cÇn cã nh÷ng con ng−êi XHCN”. §iÒu nµy nh− Ng−êi kh¼ng ®Þnh
muèn sù nghiÖp c¸ch m¹ng thµnh c«ng, quan träng hµng ®Çu lµ yÕu tè con
ng−êi, nh−ng ph¶i lµ con ng−êi gi¸c ngé lý t−ëng, cã b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng
vµng, cã tr×nh ®é n¨ng lùc chuyªn m«n giái; h¬n thÕ n÷a, ph¶i lµ nh÷ng líp
ng−êi kÕ thõa trung thµnh víi lý t−ëng vµ con ®−êng mµ §¶ng ta vµ d©n téc ta
®· lùa chän.
Trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o sù nghiÖp c¸ch m¹ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
rÊt quan t©m ®Õn c«ng t¸c gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ vµ cã nh÷ng lêi chØ dÉn quü b¸u.
Ng−êi qu¸n triÖt: “...v× lîi Ých tr¨m n¨m, ph¶i trång ng−êi”. Tr−íc lóc ®i xa,
Ng−êi c¨n dÆn: Båi d−ìng thÕ hÖ c¸ch m¹ng cho ®êi sau lµ mét nhiÖm vô rÊt
quan träng vµ rÊt cÇn thiÕt. Nh÷ng lêi dÉn cña Ng−êi lµ mét hÖ thèng quan
®iÓm lý luËn khoa häc cã gi¸ trÞ thùc tiÔn cao. Nghiªn cøu ®Ó vËn dông t−
t−ëng cña Ng−êi vµo c«ng t¸c gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn
hiÖn nay lµ mét c«ng viÖc hÕt søc cÊp thiÕt, cã ý nghÜa rÊt quan träng nh− ChØ
thÞ 23 cña Ban BÝ th− Trung −¬ng kho¸ IX vµ ChØ thÞ sè 06/ CT - TW cña Bé
ChÝnh trÞ Trung −¬ng §¶ng kho¸ X vÒ Häc tËp vµ lµm theo tÊm g−¬ng ®¹o ®øc
Hå ChÝ Minh; nghiªn cøu, tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc t− t−ëng Hå ChÝ Minh
trong c«ng cuéc ®æi míi.
Mét trong nh÷ng quan ®iÓm chØ ®¹o chiÕn l−îc mµ §¶ng vµ Nhµ n−íc
ta chñ tr−¬ng thùc hiÖn lµ x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, cã sù qu¶n lý ®iÒu
tiÕt cña Nhµ n−íc, ®Þnh h−íng chñ nghÜa x· héi. NÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, dï lµ
®Þnh h−íng XHCN, tÊt yÕu sÏ béc lé nh÷ng mÆt tr¸i cña nã, hµng ngµy, hµng
giê chi phèi, t¸c ®éng tíi mäi ®èi t−îng x· héi, ®Æc biÖt lµ thanh niªn. Lîi
2
nhuËn vµ ma lùc cña ®ång tiÒn lµ m¶nh ®Êt ®Ó chñ nghÜa c¸ nh©n n¶y në vµ
ph¸t triÓn. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i khuyÕn khÝch ®éng viªn mäi nguån lùc; ph¶i
t«n träng lîi Ých c¸ nh©n, nh−ng ph¶i tuyªn truyÒn gi¸o dôc ®Ó thanh niªn
nhËn thøc râ lîi Ých cña m×nh lu«n g¾n bã vµ phôc tïng lîi Ých cña §¶ng, cña
d©n téc, x¸c ®Þnh râ nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm víi ®Êt n−íc. §©y lµ c«ng viÖc hÕt
søc quan träng, ®ßi hái ph¶i tiÕn hµnh th−êng xuyªn, liªn tôc. Mét trong
nh÷ng nhiÖm vô quan träng mµ §¹i héi IX cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh lµ: §èi
víi thÕ hÖ trÎ..., ph¶i “ch¨m lo gi¸o dôc, båi d−ìng, ®µo t¹o ph¸t triÓn toµn
diÖn vÒ chÝnh trÞ, t− t−ëng, ®¹o ®øc, lèi sèng, v¨n ho¸, søc khoÎ, nghÒ nghiÖp,
gi¶i quyÕt viÖc lµm, ph¸t triÓn tµi n¨ng vµ søc s¸ng t¹o, ph¸t huy vai trß xung
kÝch trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc”.
B−íc sang thÕ kû XXI, cuéc chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc, xu h−íng hoµ b×nh
hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia, c¸c khu vùc vµ trªn toµn cÇu ®ang ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu
kiÖn cho c¸c n−íc chËm ph¸t triÓn cã thÓ tranh thñ c¸c thµnh tùu vÒ khoa häc vµ
c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho c«ng cuéc x©y dùng, ph¸t triÓn ®Êt n−íc m×nh. Nh−ng,
thÕ giíi còng ®ang diÔn biÕn rÊt phøc t¹p, cuéc ®Êu tranh giai cÊp vµ d©n téc vÉn
diÔn ra rÊt gay g¾t d−íi nhiÒu h×nh thøc. Chñ nghÜa ®Õ quèc vµ c¸c thÕ lùc thï
®Þch vÉn ®ang chÜa mòi nhän vµo c¸c ®¶ng céng s¶n ®ang cÇm quyÒn, vµo c¸c
quèc gia lùa chän con ®−êng ph¸t triÓn x· héi chñ nghÜa, trong ®ã cã ViÖt Nam.
Trong cuéc chèng ph¸ ®iªn cuång nµy, b»ng nhiÒu thñ ®o¹n th©m ®éc, víi c¸c
ph−¬ng tiÖn hiÖn ®¹i, c¸c thÕ lùc thï ®Þch mua chuéc, lõa bÞp, dô dç, lung l¹c
thanh niªn. Víi lîi thÕ vÒ tiÒm lùc kinh tÕ, khoa häc vµ c«ng nghÖ, c¸c thÕ lùc
thï ®Þch ®Ó tuyªn truyÒn t− t−ëng, v¨n ho¸ vµ lèi sèng t− b¶n thùc dông nh»m
môc ®Ých lµm thanh niªn mÊt ph−¬ng h−íng, hoµi nghi ®èi víi sù nghiÖp c¸ch
m¹ng cña §¶ng ta vµ cña d©n téc ta. Sù phøc t¹p cña cuéc ®Êu tranh chèng l¹i ©m
m−u th©m ®éc cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch ®ßi hái §¶ng ta vµ nh©n d©n ta ph¶i thùc
hiÖn tèt nhiÖm vô gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng ®Ó thanh niªn ViÖt Nam tin t−ëng
vµ kiªn tr× môc tiªu ®æi míi theo ®Þnh h−íng XHCN tíi th¾ng lîi, lµm cho ®Êt
n−íc hµng tr¨m n¨m sau kh«ng ®æi h−íng, kh«ng ®æi mµu.
Xu h−íng héi nhËp khu vùc vµ toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra ngµy mét
nhanh. Sù giao l−u kinh tÕ, v¨n ho¸ gi÷a c¸c n−íc ngµy cµng më réng th× t¸c
3
®éng cµng trùc tiÕp ®èi víi thanh niªn trªn c¶ hai mÆt s¸ng vµ tèi. NÕu kh«ng
®−îc ch¨m lo gi¸o dôc, båi d−ìng lý t−ëng c¸ch m¹ng, kh«ng cã b¶n lÜnh
chÝnh trÞ v÷ng vµng, thanh niªn sÏ sai lÖch trong nhËn thøc t− t−ëng, suy gi¶m
lßng tin vµo con ®−êng vµ môc tiªu c¸ch m¹ng mµ §¶ng ta vµ d©n téc ta ®·
lùa chän.
Trong ®Êu tranh c¸ch m¹ng vµ x©y dùng ®Êt n−íc, thanh niªn ViÖt Nam
®· thÓ hiÖn râ vai trß vµ cèng hiÕn cña m×nh. Thµnh qu¶ c¸ch m¹ng cña §¶ng
vµ d©n téc ta hiÖn nay cã phÇn ®ãng gãp to lín cña thanh niªn. §ã lµ kÕt qu¶
cña c«ng t¸c båi d−ìng, gi¸o dôc cña §¶ng vµ cña B¸c Hå.
B−íc vµo giai ®o¹n míi cña c¸ch m¹ng, c«ng t¸c nµy cµng ®−îc ®Èy
m¹nh h¬n n÷a. Nh−ng hiÖn t¹i cßn nhiÒu mÆt ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña
t×nh h×nh míi; c«ng t¸c gi¸o dôc thanh niªn nhiÒu lóc ch−a cã hiÖu qu¶; ë
mét sè ®Þa ph−¬ng, tæ chøc vµ c¸c phong trµo cña thanh niªn cßn nÆng tÝnh
h×nh thøc; mét bé phËn kh«ng nhá thanh niªn lao vµo lµm kinh tÕ, kh«ng
quan t©m ®Õn rÌn luyÖn chÝnh trÞ t− t−ëng, kh«ng thÓ hiÖn râ b¶n lÜnh chÝnh
trÞ, suy tho¸i ®¹o ®øc; nhiÒu thanh niªn chØ chó träng häc ngo¹i ng÷, tin häc,
häc kü thuËt c«ng nghÖ ®Ó dÔ t×m viÖc lµm, lµm giµu nhanh. Kh«ng Ýt thanh
niªn bÞ tha ho¸, sa vµo c¸c tÖ n¹n x· héi, thËm chÝ ph¶n béi Tæ quèc. Kh«ng
ph¶i kh«ng cã thùc tiÔn khi mét sè ®ång chÝ l·nh ®¹o vµ c¸n bé nghiªn cøu
chÝnh trÞ ®−a ra nhËn ®Þnh: Mét bé phËn kh«ng nhá thanh niªn n−íc ta cã
biÓu hiÖn “Nh¹t §¶ng, xa §oµn, phai lý t−ëng". Kh¾c phôc thùc tr¹ng nµy
®ang lµ mét ®ßi hái hÕt søc cÊp b¸ch, lµ c«ng viÖc mµ §¶ng, Nhµ n−íc vµ
toµn x· héi ®ang hÕt søc quan t©m.
2. Môc tiªu cña ®Ò tµi
- Ph©n tÝch vµ tr×nh bµy cã hÖ thèng nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n trong t−
t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn.
- VËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho
thanh niªn vµo c«ng t¸c gi¸o dôc vµ rÌn luyÖn thanh niªn - thÕ hÖ kÕ thõa sù
nghiÖp x©y dùng CNXH, nh÷ng ng−êi võa hång võa chuyªn; qua ®ã ®Ò xuÊt
mét sè kiÕn nghÞ.
4
3. Qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn
Ngay sau khi ®−îc giao nhiÖm vô thùc hiÖn ®Ò tµi, ®−îc sù chÊp thuËn
cña c¬ quan chñ tr×, chñ nhiÖm ®Ò tµi ®· tæ chøc c¸c CTV tËp hîp t− liÖu vµ
tiÕn hµnh mét cuéc to¹ ®µm khoa häc vÒ ®Ò tµi. 17 b¸o c¸o khoa häc vÒ néi
dung liªn quan vµ thuéc ®Ò tµi, ®· ®−îc tËp hîp thµnh kû yÕu khoa häc.
Dùa vµo kû yÕu, chñ nhiÖm ®Ò tµi vµ mét sè céng t¸c viªn ®· x©y dùng
tæng quan ®Ò tµi khoa häc theo ®Ò c−¬ng vµ ®óng víi b¶n ®¨ng ký nghiªn cøu
®Ò tµi tr−íc ®©y.
Tham gia nghiªn cøu ®Ò tµi nµy lµ c¸c c¸n bé nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y
cña ViÖn Hå ChÝ Minh, cña Häc viÖn vµ sù céng t¸c cña mét sè CTV c¸n bé
Häc viÖn Thanh thiÕu niªn, c¸n bé nghiªn cøu thanh niªn thuéc Trung −¬ng
§oµn Thanh niªn céng s¶n Hå ChÝ Minh.
4. KÕt qu¶ cña ®Ò tµi
- TËp kû yÕu khoa häc cña ®Ò tµi gåm 17 b¸o c¸o khoa häc cña c¸c c¸cn
bé nghiªn cøu - hiÖn l−u tr÷ t¹i Vô Qu¶n lý khoa häc thuéc Häc viÖn ChÝnh trÞ
– Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh vµ Th− viÖn ViÖn Hå ChÝ Minh.
- Tæng quan khoa häc ®Ò tµi 140 trang, gåm 2 phÇn lín (®¨ng ký nghiªn
cøu ®Ò tµi).
- Tãm t¾t tæng quan khoa häc.
TËp thÓ t¸c gi¶ xin c¶m ¬n sù quan t©m gióp ®ì cña Ban Gi¸m ®èc Häc
viÖn, cña Vô Qu¶n lý khoa häc vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Häc viÖn, cña
Ban L·nh ®¹o ViÖn Hå ChÝ Minh, sù céng t¸c cña c¸c nhµ khoa häc trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi.
5
PhÇn thø nhÊt
néi dung c¬ b¶n trong t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ thanh
niªn vµ gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn
1. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ thanh niªn vµ
gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn
Theo quan niÖm th«ng th−êng, lý t−ëng lµ thuËt ng÷ dïng ®Ó chØ môc
®Ých cao nhÊt, tèt ®Ñp nhÊt mµ con ng−êi phÊn ®Êu ®Ó v−¬n tíi. Mét ng−êi
lu«n cã ý thøc trong viÖc phÊn ®Êu v× môc ®Ých cao ®Ñp cña m×nh, v× mäi
ng−êi, v× x· héi ®−îc gäi lµ ng−êi cã lý t−ëng hoÆc cuéc sèng ng−êi ®ã cã lý
t−ëng. Nh− vËy, lý t−ëng lµ ®iÒu hiÖn thùc ch−a cã, mµ con ng−êi ph¶i phÊn
®Êu ®Ó ®¹t tíi, nã ®−îc kh¸i qu¸t b»ng c¸c quan ®iÓm lý luËn, ®−îc miªu t¶
nh− lµ mét sù hoµn h¶o, lµ hoµn toµn tèt ®Ñp. Ta th−êng nãi ®ã lµ viÖc lý t−ëng
ho¸ cuéc sèng.
Trong quan niÖm triÕt häc, lý t−ëng lµ sù thèng nhÊt, hµi hoµ gi÷a chñ
thÓ vµ kh¸ch thÓ - con ng−êi vµ x· héi, ®−îc thÓ hiÖn b»ng sù ph¸t triÓn toµn
diÖn vµ tù do s¸ng t¹o cña con ng−êi víi tÝnh c¸ch lµ môc ®Ých tù cho con
ng−êi vµ v× con ng−êi. ViÖc chän lý t−ëng míi chØ lµ mét b−íc, b−íc cao h¬n
lµ ph¶i phÊn ®Êu cho lý t−ëng vµ ph¶i ®−îc thÓ hiÖn b»ng thùc tiÔn lao ®éng
s¶n xuÊt vµ toµn bé c¸c ho¹t ®éng x· héi, ®ång thêi thÓ hiÖn b»ng h×nh thøc
biÓu ®¹t t×nh c¶m, lý chÝ (c¶m thô vÒ c¸i ®Ñp, c¸i ®óng, c¸i sai) cña c¸ nh©n
víi t− c¸ch lµ mét con ng−êi hoµn chØnh.
Trong x· héi cã giai cÊp, lý t−ëng mang tÝnh giai cÊp. Lý t−ëng lµ
nh÷ng quan niÖm x· héi, ®−îc gäi lµ lý t−ëng x· héi. §ã lµ nh÷ng quan niÖm
phï hîp víi lîi Ých kinh tÕ, chÝnh trÞ cña mét giai cÊp, hay mét tËp ®oµn nµo
®ã, vÒ mÆt chÕ ®é x· héi mµ theo hä lµ hoµn thiÖn nhÊt, lµ môc ®Ých cuèi
cïng, lµ −íc väng chi phèi toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña giai cÊp hay tËp ®oµn
6
nµo ®ã. LÞch sö ph¸t triÓn cña ý thøc x· héi ®· diÔn ra sù h×nh thµnh c¶ lý
t−ëng x· héi tiÕn bé phï hîp víi xu h−íng ph¸t triÓn kh¸ch quan, c¶ nh÷ng lý
t−ëng ph¶n ®éng, ph¶n ¸nh lîi Ých vµ quan niÖm cña c¸c giai cÊp, c¸c tËp ®oµn
®· lçi thêi, ®i ng−îc víi xu thÕ ph¸t triÓn cña x· héi.
B»ng ph−¬ng ph¸p luËn khoa häc biÖn chøng, c¸c nhµ kinh ®iÓn cña
CNXH khoa häc ®· luËn gi¶i ®Ó kh¼ng ®Þnh nh÷ng quan ®iÓm vµ v¹ch ra con
®−êng thùc hiÖn lý t−ëng cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh÷ng ng−êi lao ®éng bÞ ¸p
bøc bãc lét, tõng b−íc thiÕt lËp x· héi céng s¶n chñ nghÜa tõ thÊp ®Õn cao.
Trong c¸c quan ®iÓm vÒ lý t−ëng céng s¶n chñ nghÜa, c¸c quan ®iÓm vÒ ®¹o ®øc
vµ rÌn luyÖn ®¹o ®øc cña con ng−êi lµ bé phËn cùc kú quan träng. C¸c chuÈn
mùc vÒ ®¹o ®øc vµ viÖc con ng−êi tu d−ìng rÌn luyÖn ®Ó tõng b−íc ®¹t tíi c¸c
chuÈn mùc ®¹o ®øc lµ th−íc ®o ph¶n ¸nh thùc tr¹ng kinh tÕ – x· héi, lµ kÕt qu¶
cña c«ng t¸c gi¸o dôc lý t−ëng theo tiªu chÝ cña c¸c giai cÊp. Chñ nghÜa c¸ nh©n
vÞ kû v× nh÷ng môc ®Ých vô lîi, sù tÝnh to¸n lîi Ých mét c¸ch l¹nh lïng, tµn nhÉn
lµ néi dung c¬ b¶n cña lý t−ëng cña c¸c giai cÊp bãc lét.
Sù ®ång c¶m, lßng th−¬ng yªu con ng−êi, t×nh ®ång chÝ; ý thøc vÒ nghÜa
vô cña c¸ nh©n ®èi víi céng ®ång, víi x· héi, lßng ch©n thµnh, ®øc khiªm tèn,
gi¶n dÞ, gióp ®ì nhau cïng phÊn ®Êu v× môc ®Ých x©y dùng x· héi céng s¶n chñ
nghÜa lµ lý t−ëng cña giai cÊp c«ng nh©n - lý t−ëng céng s¶n chñ nghÜa. Sù
trong s¸ng vÒ ®¹o ®øc, hoµn thiÖn vÓ thÓ chÊt ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn toµn diÖn
cña con ng−êi, ®ång thêi lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con
ng−êi theo lý t−ëng céng s¶n chñ nghÜa. Tuy nhiªn, lý t−ëng Êy ch−a thÓ cã
ngay trong hiÖn thùc mµ ®−îc biÓu hiÖn b»ng t− duy lý luËn, b»ng viÖc h×nh
thµnh c¸c môc tiªu, tuy trõu t−êng, nh−ng cã tÝnh nguyªn t¾c, qua thùc nghiÖm
sÏ tõng b−íc ®−îc hiÖn thùc ho¸ vµ trë thµnh môc tiªu phÊn ®Êu trong tõng thêi
kú, tõng giai ®o¹n c¸ch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng
d−íi sù l·nh ®¹o cña ®¶ng céng s¶n. C¸c nhµ lý luËn gäi ®ã lµ sù lý t−ëng ho¸
cuéc sèng, trong ®ã nh÷ng môc tiªu ®−îc lý t−ëng ho¸ lµ môc tiªu cao nhÊt cña
c¸c môc tiªu hiÖn thùc, lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch khoa häc, x©y dùng lý luËn cho
viÖc tõng b−íc thùc hiÖn c¸c môc tiªu hiÖn thùc. V× vËy, xÐt cho cïng nh÷ng
7
môc tiªn ®−îc lý t−ëng ho¸ lµ sù ph¶n ¸nh nh÷ng sù vËt, hiÖn t−îng vËn ®éng
theo mét qu¸ tr×nh cã tÝnh quy luËt kh¸ch quan, trªn c¬ së con ng−êi nhËn thøc
®−îc vµ cã nh÷ng t¸c ®éng trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn.
Theo c¸c nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa x· héi khoa häc, v−¬n tíi lý t−ëng cña
thêi ®¹i lµ xu thÕ kh¸ch quan cña thÕ hÖ trÎ, cña phong trµo thanh niªn nãi
chung. Lªnin rÊt t©m ®¾c khi viÕt r»ng: “Chóng ta lµ ®¶ng cña t−¬ng lai, mµ
t−¬ng lai thuéc vÒ thanh niªn. Chóng lµ ®¶ng c¸ch t©n, mµ thanh niªn l¹i rÊt
hµo høng ®i theo nh÷ng ng−êi c¸ch t©n. Chóng ta lµ ®¶ng cña nh÷ng ng−êi
chiÕn ®Êu quªn m×nh víi nh÷ng g× ®· môc n¸t, cò kü, mµ thanh niªn bao giê
còng ®i tiªn phong trong cuéc ®Êu tranh quªn m×nh Êy”. §©y lµ lêi cña Lªnin
trong bµi b¸o Sù khñng ho¶ng cña chñ nghÜa Mensªvich ë Nga, ngµy 7-121906 - nh÷ng ngµy s«i næi cña cuéc c¸ch m¹ng Nga 1905-1907. Vµ, lêi tuyªn
bè cña Lªnin rÊt râ rµng: “Chóng ta m·i m·i lµ ®¶ng cña giai cÊp tiªn phong,
lµ ®¶ng cña thanh niªn”. V× vËy Lªnin yªu cÇu nh÷ng ng−êi céng s¶n ph¶i coi
thanh niªn võa lµ kh¸ch thÓ, võa lµ chñ thÓ trong c«ng t¸c gi¸o dôc lý t−ëng
c¸ch m¹ng, c«ng t¸c nµy võa mang tÝnh lÞch sö võa mang tÝnh thùc tiÔn cña
giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i; võa gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng, võa ®Êu tranh
chèng nh÷ng t− t−ëng c¬ héi, tiªu cùc cña c¸c giai cÊp bãc lét, ph¶n c¸ch
m¹ng, lõa bÞp, phØnh nÞnh, l«i kÐo thanh niªn. §iÒu nµy theo Lªnin cã nghÜa lµ
kh«ng ®−îc ®Ó thanh niªn ®øng ngoµi chÝnh trÞ.
Trong gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn, c¸c nhµ s¸ng lËp
chñ nghÜa x· héi khoa häc cßn yªu cÇu ph¶i cã nh÷ng ph−¬ng ch©m, biÖn
ph¸p phï hîp, trong ®ã quan träng nhÊt lµ ph¶i biÕt xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhu
cÇu vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña hä. M¸c tõng d¹y r»ng: T− t−ëng sÏ tù lµm
nhôc m×nh nÕu t¸ch khái nh÷ng lîi Ých. Ph. ¡nghen th× cho r»ng: CÇn ph¶i
gi¶i tho¸t hµnh ®éng cña con ng−êi xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhu cÇu cña hä.
NhÊn m¹nh nguyÖn väng vµ lîi Ých ®Æc thï cña thanh niªn do t©m lý løa
tuæi cña hä quy ®Þnh, hä nh¹y c¶m víi nh÷ng vÊn ®Ò thêi ®¹i, Lªnin lu«n
coi c«ng t¸c gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn lµ mét bé phËn
quan träng trong c−¬ng lÜnh c¶i t¹o x· héi cò, x©y dùng x· héi míi cña
§¶ng céng s¶n; ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c nµy b»ng tæ chøc vµ trong tæ chøc,
8
nghÜa lµ ph¶i tËp hîp thanh niªn, tæ chøc thanh niªn d−íi sù l·nh ®¹o cña
§¶ng. Lªnin viÕt: …Theo mét nghÜa nµo ®ã, cã thÓ nãi r»ng nhiÖm vô thËt
sù x©y dùng x· héi céng s¶n chñ nghÜa, chÝnh lµ cña thanh niªn…ChØ cã c¶i
tæ triÖt ®Ó viÖc d¹y dç, viÖc tæ chøc vµ gi¸o dôc thanh niªn th× chóng ta míi
cã thÓ, b»ng nh÷ng cè g¾ng cña thÕ hÖ trÎ ®¹t ®−îc kÕt qu¶ lµ x©y dùng nªn
mét x· héi kh«ng gièng x· héi cò, tøc lµ x· héi céng s¶n” (1).
Ham hiÓu biÕt, h¨ng say häc tËp vµ nghiªn cøu, ®−îc soi s¸ng vµ trang bÞ
ph−¬ng ph¸p luËn biÖn chøng M¸c - Lªnin, Hå ChÝ Minh lµ ng−êi sím thÓ hiÖn
kh¶ n¨ng kú tµi trong tæng kÕt nh÷ng bµi häc lÞch sö vµ kinh nghiÖm c¸ch m¹ng
thÕ giíi. Nghiªn cøu lÞch sö n−íc Ph¸p, ch¾c ch¾n ng−êi hiÓu râ nghÖ thuËt khai
th¸c vµ lîi dông søc m¹nh líp trÎ cña nhµ qu©n sù - Hoµng ®Õ Nap«lª«ng khi
«ng kh«ng ngÇn ng¹i th¨ng quan tiÕn chøc cho líp trÎ, x©y dùng mét qu©n ®éi
hïng hËu vµ tung hoµnh kh¾p Ch©u ¢u. Trªn con ®−êng t×m ®−êng cøu n−íc,
gi¶i phãng d©n téc, Hå ChÝ Minh ®· t×m hiÓu vÒ søc m¹nh vµ tiÒm n¨ng cña líp
trÎ trong cuéc c¶i c¸ch duy t©n ë NhËt B¶n, trong c¸ch m¹ng Nga vµ trong c¸c
phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë Trung Quèc, Ên §é, TriÒu Tiªn, Ai CËp,
Aix¬ren… Ng−êi kh¼ng ®Þnh: §ã lµ lùc l−îng sÏ t¹o nªn mét lµn giã míi, mét
xu thÕ míi trong cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc. Ng−êi ca ngîi nh÷ng tÊm
g−¬ng thanh niªn chiÕn ®Êu cña c¸ch m¹ng th¸ng M−êi Nga, nh÷ng tÊm g−¬ng
“CÇn c«ng, kiÖm häc” cña nh÷ng thanh niªn Trung Quèc ®ang häc tËp vµ ho¹t
®éng ë n−íc ngoµi ®Ó tõ ®ã kh¸i qu¸t thµnh luËn ®iÓm c¸ch m¹ng: “Muèn thøc
tØnh d©n téc, tr−íc hÕt ph¶i thøc tØnh thanh niªn”. §Çu nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû
tr−íc, lêi c¶m th¸n ®−îm buån vµ còng lµ lêi kªu gäi tha thiÕt cña NguyÔn ¸i
Quèc - Hå ChÝ Minh: “Hìi §«ng D−¬ng ®¸ng th−¬ng h¹i! Ng−êi sÏ chÕt mÊt
nÕu ®¸m thanh niªn giµ cçi cña Ng−êi kh«ng sím håi sinh”(2). Ng−êi nhËn thøc
râ, c¶ d©n téc - nhÊt lµ líp thanh niªn ViÖt Nam cã truyÒn thèng yªu n−íc, ý chÝ
quËt c−êng chèng ngo¹i x©m, gi¶i phãng d©n téc, nh−ng c¸i thiÕu nhÊt lµ thiÕu
tæ chøc tiªn tiÕn lµm tiÒn phong, thiÕu ng−êi tæ chøc. V× vËy nhiÖm vô ®−îc
1
2
V.I Lªnin, Toµn tËp, NXB TiÕn bé, M.1977, tiÕng ViÖt, T.41, tr.354-357
Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, S®d, T.2, tr.133
9
Ng−êi x¸c ®Þnh râ: Trë vÒ n−íc, ®i vµo quÇn chóng, tæ chøc quÇn chóng, gi¸c
ngé hä, ®−a hä ra tranh ®Êu.
Tõ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm lÞch sö thÕ giíi vµ truyÒn thèng d©n téc,
tõ thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam, víi ph−¬ng ph¸p luËn biÖn chøng m¸cxÝt,
NguyÔn ¸i Quèc ®· h−íng vµo thanh niªn, chän thanh niªn lµm ®èi t−îng
gi¸c ngé vµ tæ chøc ®Çu tiªn. Ng−êi ®· lùa chän nh÷ng thanh niªn tiªn tiÕn cña
T©m t©m x·, mét tæ chøc cña c¸c thanh niªn cÊp tiÕn ®ang ho¹t ®éng ë Nam
Trung Quèc ®Ó thµnh lËp Héi ViÖt Nam Thanh niªn c¸ch m¹ng, më c¸c líp
huÊn luyÖn c¸n bé c¸ch m¹ng, ®−a hä vÒ n−íc ho¹t ®éng, x©y dùng tæ chøc,
råi tiÕn tíi x©y dùng tæ chøc ®¶ng céng s¶n. Cïng víi viÖc tæ chøc c¸c líp
huÊn luyÖn c¸n bé, Hå ChÝ Minh vµ ban l·nh ®¹o Héi ViÖt Nam Thanh niªn
c¸ch m¹ng cßn cö mét sè thanh niªn vµo häc c¸c tr−êng ®µo t¹o c¸n bé cña
Quèc tÕ céng s¶n vµ cña §¶ng Céng s¶n Liªn X«, tr−êng Qu©n sù Hoµng Phè
cña ChÝnh phñ c¸ch m¹ng Qu¶ng Ch©u. Sù ho¹t ®éng n¨ng næ cña líp c¸n bé
®Çu tiªn nµy vµ nh÷ng b−íc tiÕn cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam thÓ hiÖn râ vai trß
thanh niªn lµ “ng−êi ch©m ngßi” cho phong trµo c¸ch m¹ng ë ViÖt Nam d−íi
sù l·nh ®¹o cña §¶ng trong thêi kú trøng n−íc.
CÇn nhí l¹i r»ng, trong lÞch sö thÕ giíi hiÖn ®¹i, kh«ng Ýt nh÷ng bµi häc
kinh nghiÖm vÒ viÖc giµnh giËt thanh niªn gi÷a c¸c giai cÊp, c¸c lùc l−îng ®èi
lËp nhau ®· ®−îc ®óc rót. Víi luËn thuyÕt cùc kú ph¶n ®éng “Ng−êi
GiÐcmanh lµ d©n téc th−îng ®¼ng” cã sø mÖnh thèng trÞ c¸c d©n téc kh¸c,
®¶ng Quèc x· cña trïm ph¸t xÝt Hitle ®· lîi dông vµ kÝch ®éng tuæi trÎ n−íc
§øc, ®· gieo tai ho¹ cho c¶ loµi ng−êi tr−íc vµ trong chiÕn tranh thÕ giíi thø
hai. Di chøng cña nã lµ nh÷ng tæ chøc “thanh niªn ®Çu träc” cßn tån t¹i ®©y
®ã ë Ch©u ¢u tíi tËn thêi kú ®−¬ng ®¹i.
Trong cuéc ®Êu tranh giµnh quyÒn lùc gi÷a c¸c ®¶ng ph¸i, gi÷a c¸c lùc
l−îng, c¸c xu h−íng t− t−ëng trong mét ®¶ng cÇm quyÒn diÔn ra ë nhiÒu n−íc
trªn thÕ giíi, kÓ c¶ ë mét sè n−íc XHCN tr−íc ®©y cho thÊy, do bÞ l«i kÐo,
kÝch ®éng, ®· cã hµng triÖu thanh niªn ng©y th¬, cuång tÝn ®i theo vµ phôc vô
cho môc ®Ých tham väng cña c¸ nh©n hoÆc cña mét nhãm nµo ®ã. Sù kh¸c biÖt
10
c¨n b¶n gi÷a c¸c lùc l−îng chÝnh trÞ, c¸c giai cÊp trong cuéc ®Êu tranh giµnh
giËt, l«i kÐo thanh niªn lµ c¸c giai cÊp c¸ch m¹ng, ®¶ng c¸ch m¹ng vµ c¸c nhµ
c¸ch m¹ng ch©n chÝnh lµ nh»m phôc vô lîi Ých cña nh©n d©n, cña d©n téc, v×
sù tiÕn bé cña loµi ng−êi; c¸c lùc l−îng ph¶n c¸ch m¹ng, nh÷ng kÎ gian hïng
th× ng−îc l¹i.
HÖ thèng c¸c quan ®iÓm trong t− t−ëng cña mét vÜ nh©n lµ s¶n phÈm
cña nhËn thøc trong qu¸ t×nh ho¹t ®éng cña chÝnh vÜ nh©n ®ã, ®ång thêi
chÞu nh÷ng ¶nh h−ëng vµ t¸c ®éng cña nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan vµ do yªu
cÇu cña thùc tiÔn.
Ra t×m ®−êng cøu n−íc, gi¶i phãng d©n téc, hµnh trang t− t−ëng cña ng−êi
thanh niªn NguyÔn TÊt Thµnh lµ truyÒn thèng yªu n−íc, chèng ngo¹i x©m cña
quª h−¬ng vµ d©n téc qua hµng ngµn n¨m lÞch sö. TruyÒn thèng Êy kh«ng ®¬n
thuÇn lµ ®éng lùc tinh thÇn, lµ t×nh c¶m mµ tr¶i qua nhiÒu thÕ hÖ ®· ®−îc ®óc kÕt
thµnh chñ nghÜa yªu n−íc ®Æc tr−ng cña d©n téc ViÖt Nam, ®· trë thµnh yªu cÇu
hµng ®Çu trong chuÈn mùc ®¹o ®øc cña mäi ng−êi ViÖt Nam yªu n−íc.
Sù thèng trÞ, ¸p bøc cña thùc d©n Ph¸p vµ bän phong kiÕn tay sai, c¶nh
d©n téc bÞ ®¾m ch×m trong n« lÖ, mÊt n−íc ®· thóc giôc ng−êi thanh niªn
NguyÔn TÊt Thµnh xuÊt d−¬ng t×m ®−êng cøu n−íc, gi¶i phãng d©n téc trong
nh÷ng thËp niªn ®Çu thÕ kû XX. §ã còng lµ yÕu tè quan träng chi phèi nh÷ng
ho¹t ®éng sau nµy, t¹o nªn nh÷ng nh©n tè h×nh thµnh t− t−ëng cña Ng−êi vÒ
gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn, mét bé phËn quan träng trong
toµn bé hÖ thèng t− t−ëng Hå ChÝ Minh. T− t−ëng cña Ng−êi vÒ gi¸o dôc lý
t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn võa ®Ëm nÐt truyÒn thèng v¨n ho¸ ®¹o ®øc,
v¨n ho¸ d©n téc ViÖt Nam, võa cã dÊu Ên ¶nh h−ëng v¨n ho¸, ®¹o ®øc cña c¸c
d©n téc kh¸c. Tõ truyÒn thèng v¨n ho¸ ViÖt Nam, trong ®ã næi bËt lµ tinh thÇn
yªu n−íc, ®oµn kÕt céng ®ång vµ lßng nh©n ¸i vÞ tha, NguyÔn ¸i Quèc - Hå
ChÝ Minh ®· tiÕp thu nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i vµ ®Õn víi chñ nghÜa
M¸c - Lªnin tõ ®Çu nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX. §ã lµ b−íc ngoÆt c¬ b¶n
trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t− t−ëng cña Ng−êi, nhÊt lµ qu¸ tr×nh bæ sung, ph¸t
triÓn t− t−ëng ®¹o ®øc. Nh÷ng quan ®iÓm cña Ng−êi vÒ c¸ch m¹ng gi¶i phãng
11
d©n téc g¾n liÒn víi nh÷ng quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ c¸ch
m¹ng v« s¶n; ®Æt c¸ch m¹ng gi¶i phãng d©n téc ViÖt Nam vµo quü ®¹o cña
c¸ch m¹ng v« s¶n, Ng−êi sím kh¼ng ®Þnh ®éc lËp d©n téc ph¶i g¾n liÒn víi
chñ nghÜa x· héi, d©n téc trong mèi liªn quan víi quèc tÕ.
Khã cã thÓ nãi chÝnh x¸c Hå ChÝ Minh b¾t ®Çu ®äc nh÷ng t¸c phÈm lý
luËn M¸c - Lªnin ë thêi ®iÓm nµo, nh−ng, nh− Hå ChÝ Minh ®· cho biÕt, khi
®−îc ®äc S¬ th¶o lÇn thø nhÊt nh÷ng luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc vµ thuéc
®Þa cña Lªnin ®¨ng trªn b¸o L’HummaitÐ gi÷a th¸ng 7-1920, Ng−êi ®· t×m
thÊy con ®−êng cøu n−íc, gi¶i phãng d©n téc. Ng−êi “mõng ®Õn ph¸t khãc
lªn”. Ngåi mét m×nh trong buång, Ng−êi nãi to lªn nh− ®ang nãi tr−íc quÇn
chóng ®«ng ®¶o: “Hìi ®ång bµo bÞ ®o¹ ®µy ®au khæ! §©y lµ c¸i cÇn thiÕt cho
chóng ta, ®©y lµ con ®−êng gi¶i phãng chóng ta”. KÓ tõ thêi ®iÓm ®ã, Ng−êi
hoµn toµn tin theo Lªnin, tin theo Quèc tÕ thø ba vµ ch¾c ch¾n r»ng còng kÓ tõ
®©y, Ng−êi ®· rÊt chó träng viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu c¸c quan ®iÓm cña M¸c,
¡nghen, Lªnin ®Ó x¸c ®Þnh thÕ giíi quan vµ ph−¬ng ph¸p luËn khoa häc, ®óng
®¾n, nh»m ho¹ch ®Þnh ®−êng lèi cøu n−íc, gi¶i phãng d©n téc vµ sau nµy lµ
®−êng lèi b¶o vÖ Tæ quèc, x©y dùng ®Êt n−íc.
LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng−êi lµ lÞch sö cña sù kÕ tôc c¸c thÕ
hÖ nèi tiÕp nhau. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn Êy, vai trß cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh
cña tri thøc, cña viÖc gi¸o dôc, båi d−ìng tri thøc cho c¸c thÕ hÖ kÕ thõa lµ
®iÒu kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn. Mét trong nh÷ng nh©n tè dÉn tíi thµnh c«ng
cña c¸ch m¹ng, cña c«ng cuéc dùng n−íc vµ gi÷ n−íc ë mçi quèc gia - d©n
téc lµ thµnh qu¶ cña c«ng t¸c gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ nãi chung, cña c«ng t¸c gi¸o
dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng nãi riªng. C. M¸c cã lý vµ cã c¬ së lÞch sö khoa häc
khi nãi r»ng: “giai cÊp c«ng nh©n lµ bé x−¬ng cña mçi c¬ thÓ d©n téc”, r»ng
“thanh niªn lµ céi nguån søc sèng cña d©n téc”. Vµ, luËn ®iÓm næi tiÕng cña
C. M¸c lµ : “T−¬ng lai cña giai cÊp c«ng nh©n vµ do ®ã, t−¬ng lai cña nh©n
lo¹i phô thuéc vµ c«ng t¸c gi¸o dôc c¸c thÕ hÖ c«ng nh©n ®ang lín lªn”
(1)
.
C.M¸c nãi râ: Thanh niªn kh«ng thÓ ®øng ngoµi chÝnh trÞ, kh«ng bao giê thê ¬
1
C. M¸c, Ph. ¡nghen: Bµn vÒ Thanh niªn, NXB Thanh niªn, H.1982, tr.118
12
tr−íc nh÷ng biÕn ®æi cña x· héi, kh«ng bao giê tho¶ m·n víi lý t−ëng mµ thÕ
hÖ ®i tr−íc truyÒn l¹i mµ h¬n thÕ, hä muèn tù do hµnh ®éng ®Ó v−¬n tíi c¸i
míi vµ s½n sµng hiÕn d©ng th©n m×nh v× c¸i míi, v× sù tiÕn bé. V× vËy thanh
niªn lµ nguån sinh lùc chiÕn ®Êu cña c¸ch m¹ng, lµ nguån bæ sung dåi dµo
nhÊt cho ®¶ng céng s¶n.
§¸nh gi¸ cao kh¶ n¨ng kh¸m ph¸, s¸ng t¹o cña thanh niªn, V.I Lªnin
kh¼ng ®Þnh râ, thanh niªn lµ thÕ hÖ kÕ tiÕp vµ sÏ hoµn thµnh xuÊt s¾c nh÷ng
nhiÖm vô cña c¸ch m¹ng, phÊn ®Êu v−¬n tíi môc tiªu cuèi cïng cña c¸ch
m¹ng mµ c¸c thÕ hÖ ®i tr−íc ch−a kÞp hoµn thµnh. VÊn ®Ò cùc kú quan träng lµ
®¶ng céng s¶n ph¶i tæ chøc gi¸o dôc, båi d−ìng ®Ó thanh niªn lu«n cã ý thøc
rÌn luyÖn, phÊn ®Êu v−¬n tíi lý t−ëng c¸ch m¹ng cao ®Ñp, trong s¸ng; biÕt ®Êu
tranh chèng l¹i nh÷ng g× lµ biÓu hiÖn cña t− t−ëng l¹c hËu, ph¶n ®éng. V.I
Lªnin viÕt: “Lµ ng−êi céng s¶n tøc lµ ph¶i tæ chøc vµ ®oµn kÕt toµn thÓ thÕ hÖ
thanh niªn, ph¶i lµm g−¬ng mÉu vÒ gi¸o dôc vµ lý luËn trong cuéc ®Êu tranh.
Lóc ®ã, c¸c ®ång chÝ míi cã thÓ b¾t ®Çu vµ hoµn thµnh c«ng cuéc x©y dùng
l©u dµi cña x· héi céng s¶n chñ nghÜa”. Theo Lªnin, viÖc ®Þnh h−íng chÝnh trÞ
cho thanh niªn lµ ®iÒu cùc kú quan träng nh»m chuyÓn ho¸ n¨ng lùc cña thanh
niªn tõ tiÒm tµng trë thµnh hµnh ®éng c¸ch m¹ng thùc tiÔn. §èi víi thanh niªn
vµ c¸c tæ chøc c¸ch m¹ng cña thanh niªn do ®¶ng l·nh ®¹o, Lªnin yªu cÇu:
“Ph¶i tæ chøc ho¹t ®éng thùc tiÔn cña m×nh thÕ nµo ®Ó khi häc tËp, khi tËp hîp
nhau l¹i, khi ®Êu tranh, c¸c tÇng líp thanh niªn tù gi¸o dôc m×nh ®ång thêi
còng gi¸o dôc cho tÊt c¶ nh÷ng ai ®· c«ng nhËn hä lµ ng−êi dÉn ®−êng chØ lèi
®Ó trë thµnh nh÷ng ng−êi céng s¶n. Ph¶i lµm cho toµn bé sù nghiÖp gi¸o dôc,
rÌn luyÖn, d¹y dç thanh niªn ngµy nay trë thµnh sù nghiÖp gi¸o dôc ®¹o ®øc
céng s¶n trong thanh niªn”(1).
Tõ gi÷a nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû tr−íc, t¹i líp ®µo t¹o båi d−ìng c¸n
bé do Héi ViÖt Nam C¸ch m¹ng thanh niªn tæ chøc ë Qu¶ng Ch©u (Trung
Quèc), Hå ChÝ Minh ®· kh¼ng ®Þnh: “B©y giê häc thuyÕt nhiÒu, chñ nghÜa
nhiÒu, nh−ng chñ nghÜa ch©n chÝnh nhÊt, ch¾c ch¾n nhÊt, c¸ch mÖnh nhÊt lµ
1
V.I. Lªnin: Bµn vÒ Thanhniªn, NXB. Thanh niªn, H.1982, tr.244
13
chñ nghÜa Lªnin”(1). Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh tiÕp thu, vËn dông lý luËn M¸c Lªnin vµo thùc tiÔn c¸ch m¹ng ViÖt Nam, Hå ChÝ Minh kh«ng hÒ gi¸o ®iÒu,
m¸y mãc, kinh viÖn mµ vËn dông mét c¸ch rÊt s¸ng t¹o vµ cã nh÷ng ph¸t triÓn
hÕt søc ®éc ®¸o. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn trõu t−îng, phøc t¹p ®−îc Ng−êi lý gi¶i
rÊt gi¶n dÞ, dÔ hiÓu ®Ó. §Æc tr−ng cña Hå ChÝ Minh trong t− duy lµ lu«n g¾n lý
luËn víi thùc tiÔn, thùc tiÔn ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn trõu t−îng. Quan ®iÓm
cña M¸c, Lªnin ®−îc Ng−êi g¾n kÕt chÆt chÏ víi truyÒn thèng v¨n ho¸ ®¹o
®øc cña ph−¬ng §«ng, cña d©n téc ViÖt Nam. Ng−êi tõng nãi: häc chñ nghÜa
M¸c - Lªnin lµ ®Ó x¸c ®Þnh râ lËp tr−êng t− t−ëng, häc ®Ó t×m ra ph−¬ng ph¸p
luËn; “ph¶i häc tËp tinh thÇn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin; häc tËp lËp tr−êng
quan ®iÓm vµ ph−¬ng ph¸p cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó ¸p dông lËp tr−êng
vµ ph−¬ng ph¸p Êy mµ gi¶i quyÕt tèt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ trong c«ng t¸c c¸ch
m¹ng…”(2). Víi quan ®iÓm chØ ®¹o Êy, trong suèt cuéc ®êi ho¹t ®éng, Hå ChÝ
Minh lu«n ®Ò cao vÊn ®Ò ®éc lËp trong t− duy, tù do vÒ t− t−ëng. Ng−êi
th−êng xuyªn qu¸n triÖt: Yªu cÇu cao nhÊt ®èi víi c¸n bé, ®¶ng viªn lµ ph¶i
cã tinh thÇn hÕt lßng v× tæ quèc, v× nh©n d©n; tù kiªu, tù m·n, tù t− t− lîi, tham
« l·ng phÝ quan liªu lµ tr¸i víi chñ nghÜa M¸c-Lªnin. Ng−êi còng nhiÒu lÇn
nãi râ chñ nghÜa M¸c - Lªnin kh«ng chØ lµ khoa häc, lµ tinh hoa v¨n ho¸, lý
trÝ…mµ cßn lµ t×nh c¶m, lßng nh©n ¸i. §ã lµ tÝnh giai cÊp, tÝnh céng ®ång d©n
téc, t×nh lµng nghÜa xãm, t×nh ®ång chÝ anh em, t×nh ®oµn kÕt quèc tÕ, t×nh
nh©n lo¹i. “NÕu thuéc bao nhiªu s¸ch mµ sèng kh«ng cã t×nh cã nghÜa th× sao
gäi lµ hiÓu chñ nghÜa M¸c-Lªnin ®−îc”. T×m hiÓu quan ®iÓm cña Hå ChÝ
Minh vÒ lý t−ëng c¸ch m¹ng vµ vÊn ®Ò gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho
thanh niªn, chóng ta thÊy râ ®iÒu nµy. Trong phÇn më ®Çu t¸c phÈm §−êng
k¸ch mÖnh, Ng−êi nªu 23 ®iÓm vÒ T− c¸ch cña mét ng−êi c¸ch mÖnh. §ã lµ
néi dung kh¸i qu¸t vÒ lý t−ëng, vÒ ®¹o ®øc, phong c¸ch øng xö, th¸i ®é vµ
tr¸ch nhiÖm cña ng−êi c¸n bé c¸ch m¹ng.
T− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ gi¸o dôc lý t−ëng c¸ch m¹ng cho thanh niªn
lµ mét bé phËn cña ®êi sèng x· héi ViÖt Nam, nÕu kh«ng ®Æt trong mèi quan
1
2
Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, NXB CTQG, H.1995, T.2, tr. 268
Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, NXB CTQG, H.1996, T.8, tr.497
14
hÖ chÆt chÏ víi truyÒn thèng v¨n ho¸, ®¹o ®øc d©n téc nãi riªng vµ truyÒn
th«ng v¨n ho¸ ®¹o ®øc ph−¬ng §«ng nãi chung th× kh«ng thÓ hiÓu ®−îc t−
t−ëng cña Ng−êi chø ch−a nãi tíi viÖc häc tËp, vËn dông.
§Ò cao tinh thÇn yªu n−íc, ý thøc d©n téc, ng−êi d©n ViÖt Nam lu«n t«n
vinh nh÷ng ng−êi cã c«ng trong viÖc gi÷ lµng, gi÷ n−íc vµ coi ®ã lµ nh÷ng
tÊm g−¬ng s¸ng. Ng−êi ViÖt Nam cã truyÒn thèng uèng n−íc nhí nguån, ¨n
qu¶ nhí ng−êi trång c©y vµ ®ßi hái mäi ng−êi ph¶i theo g−¬ng cha «ng, ph¶i
cã ý thøc vÒ viÖc gi÷ n−íc, gi÷ lµng, gi÷ g×n thuÇn phong, mü tôc vµ nÒn nÕp
trong cuéc sèng ®êi th−êng. Nãi ®Õn truyÒn thèng v¨n ho¸ ®¹o ®øc ph−¬ng
§«ng ph¶i nãi tíi ¶nh h−ëng cña häc thuyÕt Khæng Tö vÒ chÝnh trÞ-®¹o ®øc,
nh÷ng quan niÖm vÒ ®¹o ®øc cña Nho gi¸o, PhËt gi¸o. Tuy c¸c quan niÖm nµy
cã h¹n chÕ lµ thuéc hÖ t− t−ëng phong kiÕn, phôc vô bé m¸y thèng trÞ cña
chÝnh quyÒn phong kiÕn, nh−ng ®Ò cao viÖc tu th©n-tu d−ìng ®¹o ®øc c¸ nh©n,
®Ò cao tinh thÇn yªu quý con nguêi, cÇn cï, gi¶n dÞ, tiÕt kiÖm…§ã lµ mÆt tÝch
cùc mµ c¸c thÕ hÖ cÇn kÕ thõa, ph¸t triÓn.
Trong nh÷ng n¨m th¸ng ho¹t ®éng ë n−íc ngoµi, Hå ChÝ Minh ®· h¬n
10 n¨m sèng vµ ho¹t ®éng ë c¸c n−íc t− b¶n lín nh− Ph¸p, Anh, Mü…Ng−êi
kh«ng chØ tiÕp thu nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ ph−¬ng T©y mµ cßn chÞu ¶nh
h−ëng cña nh÷ng quan ®iÓm t− t−ëng vÒ ®¹o ®øc, trong ®ã næi bËt lµ t− t−ëng
khoan dung, nh©n ¸i, th−¬ng ng−êi cña C¬ ®èc gi¸o. Ng−êi tõng nãi: “T«n
gi¸o Giªsu cã −u ®iÓm lµ lßng nh©n ¸i cao c¶”. Nh÷ng quan ®iÓm nh©n v¨n
cña thêi kú Phôc h−ng, d©n chñ cña ThÕ kû ¸nh s¸ng; nh÷ng quan ®iÓm vÒ d©n
quyÒn vµ c«ng d©n quyÒn cña c¸ch m¹ng t− s¶n Anh, c¸ch m¹ng t− s¶n Ph¸pnh÷ng b−íc ph¸t triÓn cña chñ nghÜa nh©n v¨n ph−¬ng T©y ®· ®−îc Hå ChÝ
Minh tiÕp thu, ch¾t läc khi Ng−êi ®Õn víi chñ nghÜa M¸c-Lªnin. Lßng yªu
n−íc, t×nh th−¬ng yªu con ng−êi, quý träng con ng−êi ®−îc Ng−êi chuyÓn
ho¸, n©ng lªn thµnh t×nh th−¬ng yªu ®ång bµo m×nh, d©n téc m×nh, th−¬ng yªu
giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng quèc tÕ. Tõ kh¸t väng gi¶i phãng
®ång bµo m×nh khái sù ¸p bøc bÊt c«ng ®−îc n©ng lªn thµnh gi¶i phãng d©n
15
téc, tiÕn tíi gi¶i phãng con ng−êi vµ loµi ng−êi, tiÕn tíi x· héi céng s¶n chñ
nghÜa. §ã lµ lý t−ëng, lµ ham muèn tét bËc cña Hå ChÝ Minh.
Trªn c¬ së nhËn thøc lý luËn khoa häc cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ
truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc, Hå ChÝ Minh cã quan niÖm vÒ thanh niªn, vÒ
vai trß vµ nhiÖm vô cña Thanh niªn ViÖt Nam trong toµn bé sù nghiÖp c¸ch
m¹ng do §¶ng l·nh ®¹o. Theo Ng−êi, thanh niªn lµ ng−êi tiÕp søc c¸ch m¹ng
cho thÕ hÖ thanh niªn giµ, ®ång thêi lµ ng−êi phô tr¸ch d×u d¾t thÕ hÖ thanh
niªn t−¬ng lai. C¸ch tiÕp cËn nµy cho thÊy mèi quan hÖ trùc tiÕp gi÷a c¸c thÕ
hÖ vµ tr¸ch nhiÖm cña thÕ hÖ tr−íc ®èi víi viÖc båi d−ìng, d×u d¾t thÕ hÖ sau.
Tuæi trÎ, tuæi thanh niªn lµ mïa xu©n cña x· héi. Víi h×nh ¶nh “mïa
xu©n”, Hå ChÝ Minh quan niÖm ®ã lµ sù khëi ®Çu cña mét n¨m nh− vßng quay
cña thiªn nhiªn, ®Êt trêi: Xu©n-H¹-Thu-§«ng. Tuæi trÎ lµ sù khëi ®Çu cña mét
®êi ng−êi. “Tuæi trΔ trong quan niÖm cña Ng−êi lµ thêi kú ®Ñp nhÊt, trµn ®Çy
nhùa sèng, nh− mïa xu©n tr¨m hoa ®ua në trong cuéc ®êi cña mét con ng−êi.
TiÕp cËn ®−îc ch©n lý cña thêi ®¹i, ®−îc räi chiÕu bëi ¸nh s¸ng cña chñ
nghÜa M¸c-Lªnin, Hå ChÝ Minh ®· sím nh×n thÊy søc m¹nh cña thanh niªn.
V¹ch trÇn nh÷ng téi ¸c cña thùc d©n Ph¸p dïng l−ìi lª ®Ó chinh phôc ®Êt n−íc
ta, dïng thuèc phiÖn, r−îu cån ®Ò ®Çu ®éc nh©n d©n ta, d©n ta-nhÊt lµ thanh
niªn kh«ng ®−îc häc, ®au khæ, nghÌo ®ãi vµ sù ®µn ¸p tµn b¹o cña kÎ thèng trÞ
lµ nh÷ng ng−êi thÇy duy nhÊt cña ng−êi §«ng D−¬ng, Hå ChÝ Minh tin t−ëng
ng−êi §«ng D−¬ng, trong ®ã cã mét bé phËn lín lµ thanh niªn sÏ tiÕn bé mét
c¸ch rÊt mµu nhiÖm vµ khi thêi c¬ cho phÐp, hä sÏ biÕt tá ra xøng ®¸ng víi
nh÷ng ng−êi thÇy cña hä. §»ng sau sù phôc tïng tiªu cùc, ng−êi §«ng D−¬ng
giÊu mét c¸i g× ®ang s«i sôc, ®ang gµo thÐt vµ sÏ bïng næ mét c¸ch ghª gím
khi thêi c¬ ®Õn. §©y lµ mét c¸ch nh×n, tÇm nh×n hÕt søc biÖn chøng vµ c¸ch
m¹ng. Ýt ai nghÜ ®−îc r»ng sù ®µn ¸p tµn b¹o, ®au khæ, ®ãi nghÌo l¹i lµ ng−êi
thÇy. Nh−ng lÞch sö ®· cho thÊy quan ®iÓm cña Hå ChÝ Minh lµ hoµn toµn
®óng ®¾n. ChÝnh nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc bãc lét nÆng nÒ ®· ®øng dËy bÎ g·y
xiÒng g«ng, lµm cuéc c¸ch m¹ng gi¶i phãng, giµnh ®éc lËp tù do vµ ®−a ®Êt
n−íc ph¸t triÓn theo con ®−êng Êm no, h¹nh phóc.
16
Víi h×nh ¶nh “tuæi trÎ-mïa xu©n”, Hå ChÝ Minh ®−a ra nhiÒu nhËn ®Þnh
vÒ vai trß, vÞ trÝ cña thanh niªn. §ã lµ líp ng−êi trÎ tuæi, cã søc khoÎ, n¨ng
®éng, s¸ng t¹o. Hä lµ lùc l−îng r−êng cét cña ®Êt n−íc, t−¬ng lai cña d©n téc.
Lµ líp ng−êi trÎ tuæi, thanh niªn cã hoµi b·o, −íc m¬, giµu nghÞ lùc, kh¸t khao
víi nghÜa lín cña d©n téc, cña §¶ng lµ ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi.
§é tuæi thanh niªn lµ thêi kú sung m·n, gi÷ vai trß, träng tr¸ch rÊt lín. Víi
tÝnh c¸ch lµ mét lùc l−îng x· héi, thanh niªn chiÕm 1/3 d©n sè, lµ “r−êng cét”
cña n−íc nhµ. Hä lµ nh÷ng c«ng d©n cña n−íc ViÖt Nam míi, lµ lùc l−îng
xung kÝch, c¸nh tay ®¾c lùc, ®éi hËu bÞ cña §¶ng. Thanh niªn lu«n h¨ng h¸i,
xung phong ®i ®Çu trong mäi nhiÖm vô gian khæ, khã kh¨n trong mäi thêi kú
c¸ch m¹ng. Thanh niªn lµ chñ hiÖn t¹i, ®ång thêi lµ chñ t−¬ng lai cña ®Êt
n−íc. Tãm l¹i, khi nãi vÒ thanh niªn, Hå ChÝ Minh cho r»ng thanh niªn lµ mét
lùc l−îng trÎ, khoÎ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, d¸m nghÜ, d¸m lµm, giµu ý chÝ, nghÞ
lùc, −íc m¬, cã kh¶ n¨ng hoµn thµnh mäi nhiÖm vô khã kh¨n, nÆng nÒ.
Quan ®iÓm mµ Hå ChÝ Minh ®· kh¼ng ®Þnh râ lµ: Muèn thøc tØnh mét
d©n téc, tr−íc hÕt ph¶i thøc tØnh thanh niªn chÝnh lµ xuÊt ph¸t tõ vai trß, vÞ trÝ,
sù gi¸c ngé c¸ch m¹ng vµ nhiÖm vô cña thanh niªn. Tõ gi÷a n¨m 1925, trong
bµi Göi thanh niªn An Nam, sau khi nªu nh÷ng tÊm g−¬ng cña thanh niªn
Trung Quèc, NhËt B¶n, Nga, Ng−êi ®· tr¨n trë víi vËn mÖnh cña ®Êt n−íc:
“ThÕ th× thanh niªn cña ta ®ang lµm g×? Nãi ra th× buån, buån l¾m: hä kh«ng
lµm g× c¶. Nh÷ng thanh niªn kh«ng cã ph−¬ng tiÖn th× kh«ng d¸m rêi quª nhµ;
nh÷ng ng−êi cã ph−¬ng tiÖn l¹i ch×m trong sù biÕng nh¸c; cßn nh÷ng kÎ ®·
xuÊt d−¬ng th× chØ nghÜ ®Õn viÖc tho¶ m·nh tÝnh tß mß cña tuæi trÎ mµ th«i!”
NhËn xÐt nµy cña Hå ChÝ Minh, xÐt ®Õn cïng lµ xuÊt ph¸t tõ viÖc ®¸nh gi¸ cao
vai trß cña thanh niªn. V× thanh niªn cã vai trß to lín, nÕu thanh niªn kh«ng
lµm g× c¶, biÕng nh¸c, tho¶ m·n tÝnh tß mß cña tuæi trÎ th× sÏ lµ nguy c¬ cho
®Êt n−íc. Ng−îc l¹i, nÕu thanh niªn h¨ng h¸i, phÊn ®Êu th× x· héi, ®Êt n−íc sÏ
ph¸t triÓn.
Sau th¾ng lîi cña C¸ch m¹ng th¸ng T¸m, chÝnh quyÒn thuéc vÒ nh©n
d©n, c¶ d©n téc b−íc vµo mét thêi kú míi, nhiÖm vô míi, ®ã lµ kh¸ng chiÕn
17
b¶o vÖ nÒn ®éc lËp, cñng cè chÝnh quyÒn, võa kh¸ng chiÕn võa kiÕn quèc. Hå
ChÝ Minh ®Æt nhiÒu kú väng vµo thanh niªn. Ng−êi viÕt: “Thanh niªn lµ ng−êi
chñ t−¬ng lai cña n−íc nhµ. ThËt vËy, n−íc nhµ thÞnh hay suy, yÕu hay m¹nh,
mét phÇn lín lµ do c¸c thanh niªn. Thanh niªn muèn lµ ng−êi chñ t−¬ng lai
cho xøng ®¸ng th× ngay hiÖn t¹i ph¶i rÌn luyÖn tinh thÇn vµ lùc l−îng cña
m×nh, ph¶i ra lµm viÖc ®Ó chuÈn bÞ cho c¸i t−¬ng lai ®ã”(1). Nh− vËy, xÐt vÒ
mäi khÝa c¸nh; tuæi trÎ, søc khoÎ, n¨ng lùc, kh¸t väng, nghÞ lùc…th× thanh
niªn lµ ng−êi chñ t−¬ng lai cña n−íc nhµ. Nh−ng muèn lµ ng−êi chñ th× ph¶i
rÌn luyÖn, ph¶i lµm viÖc. Vai trß lµm chñ kh«ng tù nhiªn cã ®−îc mµ ph¶i gi¸c
ngé, phÊn ®Êu, rÌn luyÖn. Mét vÊn ®Ò lµm chñ nh−ng cã hai khÝa c¹nh, cã mèi
quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. KhÝa c¹nh thø nhÊt, chØ cã thanh niªn míi lµ ng−êi
lµm chñ, vµ khÝa c¹nh thø hai lµ muèn lµ chñ th× thanh niªn ph¶i phÊn ®Êu.
Còng ë giai ®o¹n lÞch sö nµy, tøc lµ khi n−íc nhµ võa giµnh ®éc lËp, Hå ChÝ
Minh rÊt kú väng ë thanh niªn trong viÖc x©y dùng l¹i c¬ ®å mµ tæ tiªn ®Ó l¹i,
trong viÖc lµm cho non s«ng ViÖt Nam trë nªn t−¬i ®Ñp, b−íc tíi ®µi vinh
quang ®Ó s¸nh vai víi c¸c c−êng quèc n¨m ch©u.
Trong thêi kú kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m l−îc, ngµy 28-31951, ®Õn th¨m ®¬n vÞ thanh niªn xung phong 312 t¹i x· CÈm Giµng, B¹ch
Th«ng, B¾c C¹n. Ng−êi tÆng 4 c©u th¬:
Kh«ng cã viÖc g× khã
ChØ sî lßng kh«ng bÒn
§µo nói vµ lÊp biÓn
QuyÕt chÝ ¾t lµm nªn
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th−êng nãi Ng−êi rÊt yªu quý thanh niªn: “ - V×
thanh niªn lµ ng−êi xung phong trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ v¨ v¨n ho¸,
trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi. VÒ n«ng nghiÖp, sè ®«ng “kiÖn
t−íng” lµm c«ng t¸c thuû lîi, lµm ph©n bãn, vì ®Êt hoang, c¶i tiÕn c«ng cô,
v.v ®Òu lµ thanh niªn. VÒ c«ng nghiÖp, trong phong trµo c¶i tiÕn kü thuËt, n©ng
cao n¨ng suÊt, thanh niªn còng lµ ng−êi xung phong. VÒ v¨n ho¸, trong c«ng
1
Hå ChÝ Minh, Toµn tËp, S®d, T.5, tr.185
18
- Xem thêm -
.PDF 
176 
450 
94 
