Tài liệu Tư tưởng hồ chí minh về công tác cán bộ và vận dụng vào việc nâng cao chất lượng cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của thành phố hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ================== PHƢƠNG THỊ THU THỦY TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÔNG TÁC CÁN BỘ VÀ VẬN DỤNG VÀO VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ CHỦ CHỐT CỦA THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Triết học Hà Nội - 2016 1 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ================== PHƢƠNG THỊ THU THỦY TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÔNG TÁC CÁN BỘ VÀ VẬN DỤNG VÀO VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG CÁN BỘ CHỦ CHỐT CỦA THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Triết học Mã số: 60 22 03 01 Người hướng dẫn khoa học: PSG. TS Nguyễn Mạnh Tường Hà Nội - 2016 2 MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ............................................................................................. 5 BẢNG DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT................................... 7 PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................... 8 Chƣơng 1 . TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÔNG TÁC CÁN BỘ 15 1.1. Cán bộ và công tác cán bộ ............................................................... 15 1.1.1. Cán bộ và cán bộ cấp cơ sở............................................................. 15 1.1.2. Tiêu chuẩn, bồi dưỡng - đào tạo, lựa chọn - sử dụng cán bộ cấp cơ sở ............................................................................................................ 19 1.2. Cán bộ chủ chốt cấp cơ sở và chất lƣợng cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ........................................................................................................... 30 1.2.1. Cán bộ chủ chốt và cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ............................... 30 1.2.2. Chất lượng cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ........................................... 32 1.3. Những yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ở thành phố Hà Nội trên cơ sở tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ........................ 38 1.3.1. Về cơ chế hình thành đôị ngũ cán bô ̣ chủ chố t cấ p cơ sở ............ 38 1.3.2. Về chính sách đào taọ , bồ i dưỡng cán bộ chủ chốt cấ p cơ sở ...... 40 1.3.3. Về yế u tố văn hóa điạ phương ........................................................ 40 1.3.4. Về chế độ chính sách đãi ngô ̣ ......................................................... 41 1.3.5. Về yếu tố nhận thức của đội ngũ cán bộ chủ chốt ........................ 42 1.3.6. Về công tác quản lý, kiểm tra, giám sát ......................................... 42 Tiểu kết chương 1 ...................................................................................... 44 Chƣơng 2. VÂN DỤNG NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP CƠ SỞ CỦA THÀ NH PHỐ HÀ NỘI .............. 45 2.1. Thực trạng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của thành phố Hà Nội ở giai đoạn hiện nay .......................................................................... 45 2.1.1. Một vài nét về đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của thành phố Hà Nội .............................................................................................................. 45 3 2.1.2. Yêu cầu nâng cao chất lượng cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của thành phố Hà Nội ................................................................................................. 59 2.2. Một số giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của thành phố Hà Nội ở giai đoạn hiện nay ................................. 61 2.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng đối với công tác cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ................................................................................ 61 2.2.2. Xây dựng các tiêu chuẩn về quy hoạch, tuyển chọn và sử dụng cán bộ cấp cơ sở ............................................................................................... 71 2.2.3. Đổi mới công tác tuyển chọn, đánh giá đối với đội ngũ cán bộ chủ chố t cấp cơ sở ............................................................................................ 77 2.2.4. Đổi mới chính sách đãi ngộ với cán bộ cấp cơ sở ......................... 80 Tiểu kết chương 2: .................................................................................... 85 KẾT LUẬN ............................................................................................... 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... 91 MÔ TẢ VỀ CUỘC ĐIỀU TRA, KHẢO SÁT ........................................... 98 4 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Mạnh Tường. Các kết quả nghiên cứu, số liệu nêu trong Luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, chính xác đã được Ban tổ chức thành ủy Hà Nội và Sở Nội vụ Hà Nội cung cấp. Những kết luận khoa học của Luận văn mới và chưa công bố trong bất cứ công trình khoa học nào. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Phƣơng Thị Thu Thủy 5 LỜI CẢM ƠN Với tin ̀ h cảm trân tro ̣ng nhấ t , tác giả luận văn xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành, sâu sắ c nhấ t tới PGS . TS. Nguyễn Mạnh Tường vì sự tâ ̣n tiǹ h hướng dẫn , giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện luận văn : “Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bộ và vận dụng vào việc nâng cao chất lượng cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của thành phố Hà Nội”. Tác giả xin tỏ lòng biết ơn đến các th ầy cô khoa Triết học - trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn đã tâ ̣n tin ̀ h , chu đáo trong quá triǹ h giảng da ̣y và truyề n đa ̣t kiế n thức . Tác giả cũng bày tỏ lòng cảm ơn đến các thầy cô, các lãnh đạo VPTU, ban tổ chức TU Hà Nội và ba ̣n bè , đồng nghiệp đã quan tâm giúp đỡ để tác giả hoàn thành luận văn này . Do sự ha ̣n chế về thời gian nghiên cứu và kinh nghiê ̣m công tác thực tế nên luâ ̣n văn vẫn có thể có thiế u sót . Tôi mong nhâ ̣n đươ ̣c sự góp ý , chỉ bảo của các thầy cô, bạn bè để luận văn mang lại giá trị thực tiễn cao. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Phƣơng Thị Thu Thủy 6 BẢNG DANH MỤC CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT Chƣ̃ viế t tắ t Chƣ̃ viế t đầ y đủ BTĐU: Bí thư đảng ủy HĐND : Hô ̣i đồ ng nhân dân UBND : Ủy ban nhân dân CNH : Công nghiê ̣p hóa HĐH : Hiê ̣n đa ̣i hóa Xã hội chủ nghĩa XHCN: 7 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Hà Nội là thủ đô, trái tim của cả nước . Hà Nội đang hàng ngày , hàng giờ chuyển mình, thay đổ i , phát triển đi lên để theo kịp và sánh vai với những thủ đô hiện đại của các cường quốc trên thế giới. Và, để phát triển toàn diện trên tất cả mọi mặt của đời sống xã hội, Hà Nội cần phải xây dựng một đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt từ Thành phố đến cơ sở (Xã, Phường, Thị trấn) vừa có tâm, vừa có tầ m, đặc biệt là đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở hiện nay. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ cán bộ là gốc của mọi việc , công viê ̣c có thành công hoặc thất bại cũng do đội ngũ cán bộ tốt hay kém , có cán bộ tố t viê ̣c gì cũng xong . Vì thế hơn lúc nào hết chúng ta phải trở lại nghiên cứu mô ̣t cách thấ u đáo tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bô ̣ và công tác cán bộ để vận dụng sáng tạo vào thực tiễn cách mạng hiện nay , đă ̣c biê ̣t là viê ̣c bồ i dưỡng, xây dựng đô ̣i ngũ cán bô ̣ nói chung, đô ̣i ngũ cán bô ̣ chủ chố t cấp cơ sở nói riêng. Từ khi nước nhà mới thành lâ ̣p , Đảng và Bác Hồ luôn quan tâm đến công tác cán bộ và khẳng định: Cán bộ là tiền vốn của đoàn thể, cán bộ là gốc của mọi công việc và cán bộ quyết định tất cả. Vấn đề cán bộ giữ một vị trí cực kỳ trọng yếu và là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng cũng như trong sự nghiệp cách mạng của đất nước. Cán bộ là lực lượng nòng cốt trong bộ máy tổ chức của Đảng và Nhà nước, là nhân tố quyết định thành bại của cách mạng. Sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo của Đảng cao hay thấp, việc tổ chức thực hiện mọi đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước đạt hiệu quả nhiều hay ít đều tuỳ thuộc rất lớn ở chất lượng của đội ngũ cán bộ, ở trình độ tư tưởng, chính trị và năng lực công tác của họ. Cán bộ là khâu quyết định sự thành hay bại của cách mạng 8 , gắ n liề n với vâ ̣n mê ̣nh của Đảng , của đất nước và chế độ , là khâu then chốt trong xây dựng Đảng . Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đã dày công đào tạo , huấ n luyê ̣n, xây dựng đươ ̣c đô ̣i ngũ cán bô ̣ tâ ̣n tu ̣y kiên cường , hoàn thành xuấ t sắ c nhiê ̣m vu ̣ qua các giai đoa ̣n cách ma ̣ng . Song hiê ̣n nay do các tác đô ̣ng ngày càng ma ̣nh mẽ của mă ̣t trái kinh tế thi ̣trường dẫn đế n hâ ̣u quả l à “mô ̣t bô ̣ phâ ̣n không nhỏ” cán bô ̣, đảng viên bi ̣tha hóa về lố i số ng, đa ̣o đức, phong cách làm suy giảm niề m tin trong nhân dân, một số khác có biểu hiện xa dân, quan liêu, cửa quyền, lạm quyền đã dẫn đế n chấ t lươ ̣ng cán bô ̣ chưa đáp ứng đươ ̣c nhu cầ u công viê ̣c . Chính vì vậy , vấ n đề nâng cao hơn nữa chấ t lươ ̣ng cán bô ̣, chấ t lươ ̣ng phu ̣c vu ̣ nhân dân đang là vấ n đề đă ̣t lên hàng đầ u trong công tác cán bô ̣ nói riêng và trong toàn hê ̣ thố ng chính tri ̣nói chung. Vấ n đề này còn đă ̣c biê ̣t có ý nghiã với đô ̣i ngũ cán bô ̣ chủ chố t cấp cơ sở của Thành phố Hà Nội , với vi ̣thế là mô ̣t trong hai trung tâm kinh tế , chính trị , văn hóa lớn nhấ t trong cả nước . Bởi ở đây , vấ n đề về cán bô ̣ không chỉ biểu hiện những đă ̣c điể m chung như mọi thành phổ trên cả nước, mà còn có nhiề u yế u tố riêng của một thành phố trung tâm đòi hỏi nâng cao hơn nữa chấ t lươ ̣ng của đô ̣i ngũ cán bô ̣ chủ chố t , đặc biệt là đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ở giai đoạn hiện nay – giai đoạn thực hiện chương trình “Nông thôn mới”, “Xã, Phường văn hóa” của thành phố Hà Nội. Đó cũng là một phầ n quan điể m chỉ đa ̣o của Đảng ta trong giai đoan cách ma ̣ng đ ấy mạnh “Công nghiê ̣p hóa, hiê ̣n đa ̣i hóa” đất nước. Ngày nay, xu thế mở cửa, hội nhập với khu vực và quốc tế để phát triển là một xu thế tất yếu khách quan. Vì thế, để khắc phục những tồn tại, yếu kém của “một bộ phận không nhỏ” cán bộ, đảng viên, hơn lúc nào hết, Hà Nội cần nhanh chóng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao hơn nữa chấ t lươ ̣ng của đô ̣i ngũ cán bô ̣ chủ chốt , nhấ t là những cán bô ̣ chủ chố t cấp cơ sở của Thành phố nhằm đáp ứng những yêu cầu của quá trình mở cửa, hội nhập phát triển bền vững của thủ đô ở giai đoạn cách mạng mới. Vì những lý do trên , tác giả chọn đề tài : “Tư tưởng Hồ Chí Minh v ề 9 công tác cán bộ và vận dụng vào việc nâng cao chất lượng cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn và hướng nghiên cứu của min ̀ h. 2. Tình hình nghiên cứu Với sự phát triể n của đấ t nước , trước những đòi hỏi về công tác nhằ m đáp ứng yêu cầ u phát triể n đấ t nước cũng như hoàn thiê ̣n hơn về cơ cấ u t ổ chức, các hoạt động, phong cách lañ h đa ̣o; vấ n đề về cán bô ̣ và công tác cán bô ̣ đươ ̣c nghiên cứu rấ t nhiề u . Đặc biệt là những nghiên cứu vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bô ̣ và công tác cán bô ̣ đươ ̣c triể n khai và đi vào thực tiễn , song chưa có mô ̣t công triǹ h nào đi sâu nghiên cứu riên g về tư tưởng Hồ Chí Minh về bồ i dưỡng cán bô ̣ , mà chỉ có những công trình về công tác cán bô ̣ nói chung . Các công trình nghiên cứu của các tác giả được công bố dưới da ̣ng chuyên đề , luâ ̣n văn tha ̣c si ̃ , các bài đăng trên các sách báo, tạp chí, kỷ yếu hội thảo khoa học. Đó là nguồ n tư liê ̣u quý báu giúp tôi kế thừa trong quá trin ̀ h nghiên cứu , hoàn thiện đề tài của mình . Có thể kể đến những công trình như: 1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ của PGS.TS Bùi Đình Phong, Nhà xuất bản Lao động, Hà Nội, 2002 2. Hồ Chí Minh về vấ n đề đào tạo cán bộ của tác giả Đức Vượng, Nhà xuấ t bản Chính tri ̣Quố c gia, Hà Nội, 1995 3. Đạo đức, phong cách, lề lố i làm viê ̣c của cán bộ , công chức theo tư tưởng Hồ Chí Minh của ban tổ chức cán bộ Chính Phủ, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1998. 4. Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ chuyên đề khoa ho ̣c cấ p nhà nước KX.02, chủ nhiệm đề tài: GS. Đặng Xuân Kỳ; 10 5. Tư tưởng Nhân văn Hồ Chí Minh với viê ̣c giáo dục Đảng viên hiê ̣n nay, Kỷ yếu đề tài khoa học cấp bộ , Chủ nhiệm đề tài TS Hoàng Trang , 2002; 6. Tập Kỷ yế u hội thảo Khoa học tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ do ho ̣c viê ̣n Chiń h tri ̣quố c gia Hồ Chí Minh tổ chức gồ m hàng trăm bài nghiên cứu , đề cập nhiều khía cạnh trong công tác xây dựng đô ̣i ngũ cán bô ̣ theo tư tưởng Hồ Chí Minh Ngoài ra c òn một số luận văn thạc sĩ , nhiề u bài báo của nhiề u nhà nghiên cứu đăng trên các ta ̣p chí khoa ho ̣c theo tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bô ̣ và công tác cán bô ̣ như: “Thực hiê ̣n tố t lời dạy của chủ ti ̣ch Hồ Chí Minh về cầ n kiê ̣ m liêm chính” ; chố ng tham ô lãng phí , và quan liêu của tác giả Trầ n Đình Quảng, tạp chí Lao động công đoàn , số 289, 2003; vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ vào viê ̣c đổ i mới phương pháp lãnh đạo và phong cách công tác của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Hưng Yên – luâ ̣n văn tha ̣c si ̃ của tác giả Lê Thi ̣Hương Lan , chuyên ngành Hồ Chí Minh học, Mã số 60.31.27, 2006; Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ với viê ̣c nâng cao năng lực lãnh đạo của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiê ̣n nay ,luâ ̣n văn tha ̣c si ̃ của tác giả Nguyễn Thi ̣Lương Uyên, chuyên nghành Hồ Chí Minh ho ̣c , Mã số 60.31.27, 2007; Xây dựng đội ngũ cán bộ theo tư tưởng Hồ nghiê ̣p hóa, hiê ̣n đại hóa đấ t nước Chí Minh trong thời kỳ đẩy mạnh công của tác giả Lê Văn Dương , Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2002; Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bộ để xây dựng đội ngũ cán bộ ở quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh của tác giả Phạm Xuân Diệu, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2002; Tư tưởng Hồ Chí Minh với viê ̣c xây dựng đạo đức cách mạng cho cán bộ đảng viên, binh chủng pháo binh. LVCN chuyên ngành tư tưởng Hồ Chí Minh , Nguyễn Khắ c Hoan , Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2002; Những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về đạo đức của 11 người cán bộ đảng viên. Nâng cao đạo đức cách mạng của cán bộ đan̉ g viên ở nước ta hiện nay , LVCN chuyên nghành tư tưởng Hồ Chí Minh , Hoàng Triê ̣u Quan, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2002; Nâng cao vai trò đội ngũ cán bộ chủ trì công tác của Đảng , công tác chính tri ̣ của đơn vi ̣ cơ sở trong quân đội nhân dân Viê ̣t Nam hiê ̣n nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh, LVCN chuyên nghành tư tưởng Hồ Chí Minh , Nguyễn Văn Lương , Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2002; Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt ở tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay, LVCN chuyên nghành Hồ Chí Minh , Nguyễn Thanh Thiê ̣t, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2002; Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục đào tạo , LVCN chuyên nghành tư tưởng Hồ Chí Minh, Nguyễn Duy Tráng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, 2004. Các công trình nghiên cứu trên đã đi sâu phân tích tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bô ̣ và công tác cán bô ̣ dưới nhiề u góc đô ̣ khác nhau như vấ n đề rèn luyê ̣n đa ̣o đức , năng lực của cán bô ̣, mô ̣t số nô ̣i dung quan tro ̣ng của tư tưởng Hồ Chí Minh về đổ i mới phương thức lañ h đa ̣o và phong cách công tác của đội ngũ cán bộ … song có thể nói chưa có nhiề u công trình nào đi sâu nghiên cứu vâ ̣n du ̣ng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dưỡng cán bô ̣ , nhấ t là viê ̣c giáo du ̣c bồ i dưỡng cho đô ̣i ngũ cán bô ̣ mô ̣t cách có hê ̣ thố n,gvì vậy trên cơ sở kế thừa có cho ̣n lo ̣c các kế t quả nghiên cứu đã đươ ̣c công bố , tác giả luận văn hy vo ̣ng sẽ góp phầ n làm sáng tỏ thêm tư tưởng Hồ C hí Minh về công tác cán bộ và vận dụng vào nâng cao hơn nữa chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của thành phố Hà Nội ở giai đoạn hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích của luận văn Trên cơ sở làm rõ những nô ̣i dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bô ̣, Luâ ̣n văn vâ ̣n du ̣ng để đánh giá thực tra ̣ng đô ̣i ngũ cán bô ̣ chủ chố t cấp cơ sở của thành phố Hà Nô ̣ 12 i, từ đó đề xuấ t mô ̣t số kiế n nghị, giải pháp nhằm nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở Thành phố Hà Nô ̣i ở giai đoạn hiện nay. 3.2. Nhiê ̣m vụ của Luận Văn Để đạt được mục đích nghiên cứu trên đề tài cần phải làm rõ: - Phân tić h mô ̣t số nô ̣i dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bô ̣ và công tác cán bô ̣ - Đánh giá thực tra ̣ng của công tác cán bô ̣ trên điạ bàn Thành phố Hà Nô ̣i. Trọng tâm là đội ngũ cán bô ̣ chủ chố t cấp cơ sở Thành phố Hà Nội - Đề xuấ t mô ̣t số kiế n nghi ̣về đào tạo, bồ i dưỡng nâng cao chất lượng đô ̣i ngũ cán bô ̣ chủ chố t cấp cơ sở của thành phố Hà Nội theo tư tưởng Hồ Chí Minh. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bô ̣ và vận dụng vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở của thành phố Hà Nội hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bô ̣ là vấ n đề lớn . Trong pha ̣m vi luâ ̣n văn này, tôi chỉ nghiên cứu mô ̣t số nô ̣i dung chủ yế u trong tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bô ̣ làm cơ sở lý luận cho việc đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ hiện nay và đề xuất những kiế n nghi ̣nhằ m nâng cao hơn nữa chấ t lươ ̣ng của đô ̣i ngũ cán bô ̣ chủ chố t cấp cơ sở của thành phố Hà Nội nói riêng và của đấ t nước nói chung. Vì năng lực có hạn nên trong giới hạn luận văn chỉ nghiên cứu đô ̣i ngũ cán bộ chủ chốt c ấp cơ sở (xã, phường, thị trấn) của thành phố Hà Nội chỉ xét đến các chức danh lãnh đạo chủ chốt: Bí thư; chủ tịch UBND; chủ tịch HĐND. 13 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Cơ sở lý luận Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các văn kiê ̣n của Đảng cô ̣ng sản Viê ̣t Nam . Tác giả cũng có sử dụng những thành tựu đã có của các công trình đi trước trong việc phân tích cơ sở lý luận chung. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp: phân tích - tổng hợp, lịch sử, thố ng kê, phương pháp điề u tra xã hô ̣i ho ̣c , đối chiếu so sánh và các phương pháp khác. 6. Đóng góp của luận văn Góp phần làm rõ thêm tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bô ̣ và công tác cán bô ̣. Trên cơ sở đánh giá thực tra ̣ng công tác của đô ̣i ngũ cán bô ̣ chủ chố t cấp cơ sở của Thành phố Hà Nội để đưa ra mô ̣t số kiế n nghi ̣nhằ m nâng cao hơn nữa chấ t lươ ̣ng công tác của đô ̣i ngũ cán bô chủ chốt cấp cơ sở của thành phố ̣ Hà Nội hiện nay. 7. Ý nghĩa của luận văn Đề tài có thể làm tài liê ̣u tham khảo phu ̣c vu ̣ cho công tác nghiên cứu , giảng dạy, học tập và tuyên truyền tư tưởng Hồ Chí Minh Cung cấ p những luâ ̣n chứng về cơ sở khoa ho ̣ c và thực tiễn cho công tác cán bộ nói chung và cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp cơ sở của thành phố Hà Nội nói riêng. 8. Kế t cấ u của Luâ ̣n Văn Ngoài phần Mở đầu , kế t luâ ̣n , danh mu ̣c tài liê ̣u tham khảo và phầ n phụ lục, luâ ̣n văn đươ ̣c kế t cấ u làm 2 chương, 5 tiết. 14 Chƣơng 1 TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÔNG TÁC CÁN BỘ 1.1. Cán bộ và công tác cán bộ 1.1.1. Cán bộ và cán bộ cấp cơ sở Cuộc cách mạng nào cũng vậy, muốn thành công và nắm giữ được chính quyền thì phải có một hệ thống những người lãnh đạo, những người ấy không phải ai khác chính là đội ngũ cán bộ. Cách mạng vô sản muốn giành được thành công thì phải xây dựng được một đội ngũ cán bộ trung thành và tài năng, đáp ứng được nhiệm vụ cách mạng. Kế thừa có chọn lọc những tư tưởng của các nhà cách mạng vô sản đi trước, kết hợp với thực tế cách mạng Việt Nam, Hồ Chí Minh cũng nhận thức rõ ràng vai trò quan trọng cần thiết của người cán bộ trong việc giành, giữ và xây dựng chính quyền. Hồ Chí Minh quan niệm rằng: “cán bộ là cái gốc của mọi công việc” bởi cũng như cây phải có gốc, không có gốc thì cây không thể sống, điều đó có nghĩa là mọi công việc cách mạng đều phải bắt nguồn từ cán bộ. Công việc cách mạng bao gồm rất nhiều việc khác nhau, từ công việc hoạch định đường lối cho đến các công việc tổ chức và thực hiện đường lối. Hồ Chí Minh đã nhận xét “Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém” [27, tr240]. Nếu có cán bộ tốt, cán bộ ngang tầm thì việc xây dựng đường lối sẽ đúng đắn và là điều kiện tiên quyết để đưa sự nghiệp cách mạng đi đến bước phát triển. Hồ Chí Minh chỉ ra rằng cán bộ là cái dây chuyền của bộ máy, nếu dây chuyền không tốt, không chạy thì dù động cơ, máy móc có tốt đến đâu cũng không thể hoạt động được. Cán bộ là cầu nối giữa Đảng và nhân dân. Theo Hồ Chí Minh, “Cán bộ là những người đem chính sách của Đảng, của chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu và thi hành. Đồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho chính phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng” [24, tr118] 15 Như vậy, trong quan niệm của Hồ chí Minh thì cán bộ là người làm việc, là người kết nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, là người trực tiếp phục vụ nhân dân. Ngoài ra, có một số quan niệm về cán bộ được chấp nhận, như: Trong từ điển tiếng Việt, cán bộ được định nghĩa là: “Người làm công tác nghiệp vụ chuyên môn trong cơ quan nhà nước, Đảng và đoàn thể. Người làm công tác có chứa chức vụ trong một cơ quan, một tổ chức phân biệt với người không có chức vụ”. Theo luâ ̣t cán bô ̣ công chức 2008, Cán bộ là “công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.” Hệ thống hành chính của nước ta hiện nay, chia theo chiều ngang gồm 4 cấp: Cấp trung ương, Cấp tỉnh – thành phố trực thuộc Trưng ương (gọi trung là cấp tỉnh), Cấp huyện, quận, thị xã, các thành phố trực thuộc tỉnh (gọi chung là cấp huyện) và Cấp cơ sở (Xã, Phường, Thị trấn). Cấp cơ sở là cấp thấp nhất trong hệ thống quản lý hành chính nhà nước. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 (khóa IX) nhận định: “Các cơ sở xã, phường, thị trấn là nơi tuyệt đại bộ phận nhân dân cư trú, sinh sống. Hệ thống chính trị ở cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của Đảng, Pháp luật của nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của dân, huy động mọi khả năng phát triển kinh tế - xã hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư”. 16 Do vậy, đội ngũ cán bộ cấp cơ sở là lực lượng rất quan trọng của Đảng, Nhà nước trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị, xây dựng và phát triển đất nước. Đội ngũ cán bộ cấp cơ sở có vai trò quan trọng, đây là đội ngũ trực tiếp gắn với cuộc sống hàng ngày của nhân dân, trực tiếp tuyên truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ cho nhân dân; trực tiếp lãnh đạo, hướng dẫn, làm gương và tổ chức nhân dân thực hiện các chủ trương, đường lối chính sách; trực tiếp chịu trách nhiệm trước Đảng, Chính phủ và nhân dân. Nhân dân nhìn nhận đội ngũ cán bộ của Đảng có tốt hay không, trước hết là nhìn vào đội ngũ cán bộ cấp cơ sở. Theo quy đinh ̣ ta ̣i khoản 2 điề u 61 Luâ ̣t cán bô ,̣ công chức năm 2008 thì cán bộ cấp xã bao gồm các chức danh sau: - Bí thư, Phó Bí thư Đảng uỷ; - Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân; - Chủ tịch, Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân; - Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; - Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; - Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam (áp dụng đối với xã, phường, thị trấn có hoạt động nông, lâm, ngư, diêm nghiệp và có tổ chức Hội Nông dân Việt Nam); - Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam. Cán bộ cấp cơ sở (Xã, Phường, Thị trấn) là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân gồm có Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân; những người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội và những công chức được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân, trong biên chế hoặc 17 được giao nhiệm vụ cụ thể và được hưởng lương hoặc trợ cấp từ ngân sách nhà nước và ngân sách địa phương. Cán bộ cấp cơ sở có quan hệ trực tiếp, gắn bó thường xuyên với dân, sống và làm việc trong cộng đồng dân cư. Do đó, người cán bộ cấp cơ sở luôn luôn phải tận tâm, tận lực vì dân, phải “thực sự óc nghĩ, mắt nhìn, tai nghe, miệng nói, chân đi, tay làm”, biết vận động nhân dân cho đúng và cho khéo” và phải gương mẫu “nói đi đôi với làm”. Ngoài những yêu cầu chung về phẩm chất năng lực đối với cán bộ các cấp, cấp cơ sở cũng có những yêu cầu cụ thể, những vấn đề cụ thể khác nhau. Đối với cán bộ cấp cơ sở cần chú ý đến năng lực quản lý nhà nước, tránh chủ nghĩa kinh nghiệm cũng như những lợi ích riêng của dòng họ, gia đình. Họ cần giải quyết đúng quan hệ lợi ích cộng đồng và lợi ích dòng họ, thôn xóm, gia đình; phải là người đại diện cho lợi ích chung của toàn thể nhân dân chứ không thể dùng quyền thế để mang lại lợi ích cho thiểu số dòng họ hay nhóm cá nhân có quan hệ mật thiết với mình, cần đấu tranh mạnh mẽ với tư tưởng “một người làm quan cả họ được nhờ”. Đối với cán bộ cấp cơ sở cần khắc phục lề lối, tác phong của giai đoạn cũ “sáng cắp ô đi, tối cắp ô về”, và thái độ quan liêu, hách dich, cửa quyền với nhân dân. Cán bộ cấp cơ sở gồm những người có năng lực tổ chức hoạt động thực tiễn, có năng lực vận dụng, cụ thể hóa đường lối chính sách chung, thực hiện sự chỉ đạo của cấp trên, tổ chức hoạt động của dân và xử lý tốt các tình huống thực tiễn. Ở xã, cán bộ phải biết khéo léo sử dụng các mối quan hệ, các truyền thống trong văn hóa làng xã để vận động nhân dân, tổ chức các hoạt động của nhân dân. Ở phường, mặt bằng dân trí cao hơn, nên trình độ năng lực của cán bộ cũng đòi hỏi cao, người cán bộ phải biết vận dụng chính sách, pháp luật là một đòi hỏi tất yếu để tạo nên uy tín cho người cán bộ. 18 Như vậy, cán bộ cấp cơ sở là một quan niệm rất rộng, bao gồm tất cả những người làm công ăn lương, làm việc trong bộ máy chính quyền cơ sở. Do vậy, trong giới hạn của luận văn này, tác giả chỉ chủ yếu tập trung nghiên cứu một số chức danh cơ bản có ảnh hưởng quyết định đến quá trình xây dựng và phát triển ở cơ sở (Xã, Phường, Thị trấn) trong đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở, nghĩa là những cán bộ lãnh đạo cấp trưởng của các tổ chức chính trị. Cán bộ chủ chốt cấp cơ sở gồm một đội ngũ những người đứng đầu trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước và các tổ chức chính trị xã hội ở cơ sở. 1.1.2. Tiêu chuẩn, bồi dưỡng - đào tạo, lựa chọn - sử dụng cán bộ cấp cơ sở Trong hệ thống tư tưởng chính trị của Hồ Chí Minh, tư tưởng về cán bộ và công tác cán bộ là một bộ phận cấu thành quan trọng. Chủ tịch Hồ chí Minh, sinh thời, luôn coi trọng vai trò của đội ngũ cán bộ, luôn luôn đặt công tác cán bộ lên vai trò hàng đầu trong công tác của Đảng và Nhà nước. Người coi công tác cán bộ là hoạt động của toàn Đảng, các cơ quan nhà nước và đoàn thể quần chúng mà trước hết là các cấp ủy đảng; nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ đủ đức đủ tài, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của cách mạng, xứng đáng là lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân. Đó là hệ thống những khâu, những mắt xích có quan hệ chặt chẽ với nhau. Tư tưởng Hồ chí Minh về công tác cán bộ có giá trị lý luận và thực tiễn to lớn, bởi trong đó là kết tinh của tinh hoa triết học phương Đông và phương Tây, của triết học chính trị Mác – Lênin, đặc biệt là sự đúc kết kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình gây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ cách mạng. Trong vấn đề công tác cán bộ, theo tư tưởng Hồ Chí Minh có nhi ều công việc như: xây dựng tiêu chuẩn cán bộ, quy hoạch cán bộ; đào tạo bồi dưỡng cán bộ; nhận xét đánh giá cán bộ; luân chuyển cán bộ; Nhân dân tham gia xây dựng và giám sát cán bộ; chính sách cán bộ… 19 1.1.2.1. Tiêu chuẩn cán bộ Người cán bộ là người kết nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, là người đem đường lối chính sách giúp nhân dân hiểu và thực thi. Để có được người cán bộ có khả năng làm tốt vai trò vừa là cầu nối, vừa là người dẫn đường thì cán bộ phải có những tiêu chuẩn nhất định. Hồ Chí Minh đã chỉ ra những tiêu chuẩn phẩm chất cần có của đội ngũ cán bộ: Thứ nhất, cán bộ là những người có đạo đức cách mạng, là Nhân, Nghĩa, Trí, Dũng, Liêm. Đức Nhân, trong chủ tịch Hồ chí Minh chính là cái tình, sự yêu thương tha thiết cho mỗi người dân đất Việt, tình thương bao la ấy không có chút tư lợi cá nhân, không một chút tính toán, Bác chính là một tấm gương như thế: “tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nhân dân được tự do, dân tộc tôi được độc lập, ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành” (di chúc). Nhân chính là thật thà yêu thương, hết lòng giúp đơc đồng chí và đồng bào một cách vô tư; Nghĩa là ngay thẳng, không có tư tâm, không làm việc bậy, không có việc gì phải che giấu; Trí là không có việc tư túi làm mù quáng, cho nên đầu óc trong sạch sáng suất, dễ hiểu lý luận, dễ tìm phương hướng, biết nhìn người, biết xét việc. Thứ hai, người cán bộ phải có tài năng để thực hiện chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Đạo đức là yếu tố tiên quyết xác định người cán bộ cách mạng, nhưng Hồ chí Minh không bao giờ xem nhẹ tài năng, người xem trọng người phải vừa có đức, vừa có tài, người luôn nhấn mạnh đến năng lực lãnh đạo và thực hành công việc của người cán bộ. Theo Hồ chí Minh cán bộ tốt nhất thiết phải là người có đủ phẩm chất và năng lực, những phẩm chất, năng lực đó phải được cụ thể hóa bằng kết quả những nhiệm vụ được giao. Người luôn tha thiết muốn tập hợp những người hiền tài phục vụ đất nước: “Nước nhà cần phải kiến thiết, kiến 20