Tài liệu Tư duy lí luận

tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - lêi më ®Çu Trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta hiÖn nay, lý luËn nhËn thøc, vÊn ®Ò c¶i t¹o thùc tiÔn nÒn kinh tÕ lu«n thu hót sù quan t©m cña nhiÒu ®èi t­îng. Ngµy nay, triÕt häc lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi víi sù ph¸t triÓn cña bÊt cø h×nh th¸i kinh tÕ nµo. Nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc vÒ lý luËn nhËn thøc vµ thùc tiÔn, ph­¬ng ph¸p biÖn chøng... lu«n lµ c¬ së, lµ ph­¬ng h­íng, lµ t«n chØ cho ho¹t ®éng thùc tiÔn, x©y dùng vµ ph¸t triÓn x· héi. NÕu xuÊt ph¸t tõ mét lËp tr­êng triÕt häc ®óng ®¾n, con ng­êi cã thÓ cã ®­îc nh÷ng c¸ch gi¶i quyÕt phï hîp víi c¸c vÊn dÒ do cuéc sèng ®Æt ra. ViÖc chÊp nhËn hay kh«ng chÊp nhËn mét lËp tr­êng triÕt häc nµo ®ã sÏ kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ sù chÊp nhËn mét thÕ giíi quan nhÊt ®Þnh, mét c¸ch lý gi¶i nhÊt ®Þnh vÒ thÕ giíi, mµ cßn lµ sù chÊp nhËn mét c¬ së ph­¬ng ph¸p luËn nhÊt ®Þnh chØ ®¹o cho ho¹t ®éng. Chóng ta biÕt r»ng, triÕt häc lµ mét trong ba bé phËn cÊu thµnh cña chñ nghÜa M¸c. Lªnin ®· chØ râ r»ng chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng ®ã chÝnh lµ triÕt häc cña chñ nghÜa M¸c. Cho ®Õn nay, chØ cã triÕt häc M¸c lµ mang tÝnh ­u viÖt h¬n c¶. Trªn c¬ së nÒn t¶ng triÕt häc M¸c - Lªnin, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· häc tËp vµ tiÕp thu t­ t­ëng tiÕn bé, ®Ò ra nh÷ng môc tiªu, ph­¬ng h­íng chØ ®¹o chÝnh x¸c, ®óng ®¾n ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn x· héi, phï hîp víi hoµn c¶nh ®Êt n­íc. MÆc dï cã nh÷ng khiÕm khuyÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái song chóng ta lu«n ®i ®óng h­íng trong c¶i t¹o thùc tiÔn, ph¸t triÓn kinh tÕ, tõng b­íc ®­a ®Êt n­íc ta tiÕn kÞp tr×nh ®é c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi vÒ mäi mÆt. ChÝnh nh÷ng thµnh tùu cña x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ qua m­êi n¨m ®æi míi lµ minh chøng x¸c ®¸ng cho vÊn ®Ò nªu trªn. Ho¹t ®éng nhËn thøc vµ c¶i t¹o thùc tiÔn cïng víi sù n¾m b¾t c¸c quy luËt kh¸ch quan trong vËn hµnh nÒn kinh tÕ ë n­íc ta lµ mét vÊn ÒÒ cßn nhiÒu xem xÐt vµ tranh c·i, nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh ®æi míi hiÖn nay.V× vËy, em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi “Trong thêi kú ®æi míi chóng ta kh¼ng ®Þnh ph¶i ®æi míi t­ duy lý luËn tr­íc khi ®æi míi thùc tiÔn. Anh hay vËn dông nh÷ng t­ t­ëng c¬ b¶n cña triÕt häc Macxit ®Ó gi¶i thÝch cho luËn ®iÓm trªn . Vò Ngäc Khoa 1 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - giíi thiÖu tiÓu luËn I, t×nh h×nh nghiªn cøu Sù tÊt th¾ng cña chñ nghÜa céng s¶n, sù thay thÕ x· héi t­ b¶n chñ nghÜa b»ng x· héi céng s¶n chñ nghÜa trong tiÕn tr×nh lÞch sö cña nh©n lo¹i lµ mét quy luËt kh¸ch quan. ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ë vµo thêi kú qu¸ ®é, chóng ta ®· bá qua giai ®o¹n t­ b¶n chñ nghÜa, tiÕn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi. V× vËy trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, lu«n lu«n n¶y sinh nh÷ng m©u thuÉn cÇn gi¶i quyÕt. Víi sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng vµ ChÝnh phñ, chóng ta ®· cã nh÷ng chiÕn l­îc vµ s¸ch l­îc ®óng ®¾n. Trªn c¬ së nÒn t¶ng cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin, ®Æc biÖt lµ lý luËn triÕt häc M¸c- Lªnin, chóng ta ®· v¹ch râ ®­îc con ®­êng ph¸t triÓn kinh tÕ ®óng ®¾n ®ã lµ: ”lu«n lu«n xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, t«n träng vµ ho¹t ®éng theo quy luËt kh¸ch quan.’(TrÝch’V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI”). Tõ n¨m 1986, chóng ta ®· tæng kÕt ®­îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm quý b¸u ®Ó ®æi míi vµ c¶i c¸ch kinh tÕ. X©y dùng mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, lµnh m¹nh chÝnh lµ sù vËn dông s¸ng t¹o quan ®iÓm chØ ®¹o cña §¶ng vµo thùc tiÔn hoµn c¶nh trong n­íc vµ trªn thÕ giíi. Nh÷ng quan ®iÓm ®æi míi, tiÕn bé ®ã lµ sù t«n träng hoµn toµn nh÷ng lý luËn nhËn thøc vµ thùc tiÔn chi phèi nÒn kinh tÕ. §øng trªn quan ®iÓm triÕt häc M¸c- Lªnin, ta cµng cã c¬ së ®Ó kh¼ng ®Þnh nh÷ng khëi s¾c trong m­êi n¨m ®æi míi cho dÕn nay tõ sau §¹i héi §¶ng lÇn thø VI lµ nh÷ng thµnh c«ng mang tÝnh tÊt yÕu do chóng ta ®· vËn dông ®óng ®¾n c¸c quy luËt kh¸ch quan vµo c¶i t¹o thùc tiÔn. Chóng ta ®· t«n träng nh÷ng b­íc ph¸t triÓn cã tÝnh quy luËt cña lÞch sö, kh«ng ®i ng­îc l¹i “guång quay” cña lÞch sö. II, Môc ®Ých vµ nhiÖm vô Lu«n lu«n g¾n lý thuyÕt víi thùc hµnh, n¾m v÷ng kiÕn thøc th«ng qua sù hiÓu biÕt s©u réngvÊn ®Ò lµ mét ph­¬ng ch©m hµnh ®éng cña sinh viªn trong thêi ®¹i míi. Nghiªn cøu lý luËn nhËn thøc vµ thùc tiÔn lµ mét sù nghiªn cøu s©u réng cña triÕt häc trong mèi liªn quan víi ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi. H¬n thÕ n÷a, ®øng tr­íc ng­ìng cöa thÕ kû 21, khi mµ xu thÐ héi nhËp ®ang t¨ng cao, nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ th× c¸c hµnh ®éng ®Òu xuÊt ph¸t Vò Ngäc Khoa 2 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - tõ qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ c¶i t¹o thùc tiÔn lµ ph­¬ng ch©m chØ ®¹o vµ ho¹t ®éng cña §¶ng, Nhµ n­íc ta. Muèn ph¸t triÓn kinh tÕ v÷ng m¹nh th× ph¶i lu«n ®Æt nã víi mèi quan hÖ víi nh÷ng khoa häc kh¸c, ®Æc biÖt lµ triÕt häc. Sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i, ph¸t triÓn hay l¹c hËu cña bÊt cø nÒn kinh tÕ nµo lµ do cã lËp tr­êng triÕt häc ®óng ®¾n. Bëi v× xuÊt ph¸t tõ mét lËp tr­êng triÕt häc ®óng ®¾n, con ng­êi cã thÓ cã ®­îc c¸ch gi¶i quyÕt phï hîp víi nh÷ng vÊn ®Ò do cuéc sèng ®Æt ra. Cßn ng­îc l¹i, xuÊt ph¸t tõ mét lËp tr­êng triÕt häc sai lÇm, con ng­ßi khã cã thÓ tr¸nh khái hµnh ®éng sai lÇm. Trong ho¹t d«ng kinh tÕ, mét lËp tr­êng triÕt häc ®óng ®¾n lµ tèi cÇn thiÕt. ChØ cã triÕt häc M¸c - Lªnin míi cã ®­îc nh÷ng tÝnh ­u viÖt nµy. §èi víi mét sinh viªn ng©n hµng nãi riªng vµ nh÷ng c¸n bé kinh tÕ nãi chung, viÕc n¾m v÷ng triÐt häc víi nh÷ng quy luËt, lý luËn, ph­¬ng ph¸p cña nã lµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. V× khi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p cô thÓ nh­: c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c thùc tiÔn nµy kh«ng thÓ t×m thÊy ®­îc ë nh÷ng c¸n bé thuéc lÜnh vùc chuyªn ngµnh triÕt häc mét c©u tr¶ lêi cô thÓ vÒ vÊn ®Ò ®ã d­îc, nh­ng trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p nµy l¹i lu«n n¶y sinh. III, ph¹m vi nghiªn cøu TriÕt häc M¸c - Lªnin vÒ vËt chÊt, vËn ®éng trong kh«ng gian, thêi gian vµ vÒ sù thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi ®· gãp phÇn x¸c lËp thÕ giíi quan duy vËt khoa häc vµ cã ý nghÜa vÒ ph­¬ng ph¸p luËn to lín trong nhËn thøc khoa häc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn. TriÕt häc kh«ng ph¶i lµ mét c¸i g× qu¸ xa x«i, viÓn v«ng, ng­îc l¹i nã g¾n bã hÕt søc chÆt chÏ víi cuéc sèng, thùc tiÔn, chØ ®¹o cho con ng­êi hµnh ®éng. N¾m v÷ng ®­îc mäi néi dung cña triÕt häc, ®Æc biÖt lµ lý luËn nhËn thøc vµ c¶i t¹o thùc tiÔn sÏ lµm cho con ng­êi lµm chñ thÕ giíi, chinh phôc thiªn nhiªn, c¶i t¹o ®­îc x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ m¹nh mÏ. VÊn ®Ò ®· nªu trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VI cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hiÖn nay. Sau h¬n m­êi n¨m ®æi míi víi nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh ta cµng thÊy râ sù ®óng ®¾n vµ cÇn thiÕt cña bµi häc kinh nghiÖm ®ã. Trong bµi viÕt nµy, chØ tËp trung ph©n tÝch vÊn ®Ò lý luËn nhËn thøc vµ c¶i t¹o thùc tiÔn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Cïng víi sù tæng kÕt cña ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI trong v¨n kiÖn ®· ®¸nh dÊu mét mèc son lÞch sö Vò Ngäc Khoa 3 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - cña ViÖt Nam chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng d­íi sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Ho¹t ®éng x©y dùng kinh tÕ, ®æi míi kinh tÕ nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ mèi liªn hÖ cña nã víi thùc tiÔn vµ c¸c quy luËt triÕt häc lµ trung t©m cña néi dung nµy. IV, C¬ së lý luËn §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· ®¸nh dÊu mét b­íc ngoÆt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Tr­íc v¨n kiÖn nµy, nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®· ®­îc rót ra trong triÕt häc M¸c - Lªnin vµ §¶ng ta lÊy ®ã lµm “kim chØ nam’ cho ho¹t ®éng cña m×nh. TriÕt häc lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin ®· chØ râ; triÕt häc cña chñ nghÜa M¸c lµ chñ nghÜa duy vËt. Nh­ng M¸c kh«ng dõng l¹i ë chñ nghÜa duy vËt thÕ kû XVIII mµ nh÷ng thiÕu sãt chñ yÕu nhÊt cña nã lµ m¸y mãc, siªu h×nh vµ duy t©m khi xem xÐt c¸c hiÖn t­îng x· héi. C.M¸c vµ F.Enghen ®· kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt Êy, ®Èy triÕt häc tiÕn lªn h¬n n÷a b»ng c¸ch tiÕp thu mét c¸ch cã phª ph¸n vµ cã chän läc nh÷ng thµnh qu¶ cña triÕt hoc cæ ®iÓn §øc vµ nhÊt lµ cña hÖ thèng triÕt häc Hªghen. Trong nh÷ng thµnh qu¶ ®ã th× thµnh qu¶ chñ yÕu lµ phÐp biÖn chøng, tøc lµ häc thuyÕt vÒ sù ph¸t triÓn d­íi h×nh thøc toµn diÖn nhÊt, s©u s¾c nhÊt vµ tho¸t h¼n ®­îc tÝnh phiÕn diÖn. Nh­ng phÐp biÖn chøng cña Heeghen lµ phÐp biÖn chøng duy t©m nªn M¸c vµ Enghen ®· c¶i t¹o nã. ChÝnh trong qu¸ tr×nh c¶i t¹o nµy, M¸c vµ Enghen ®· g¾n phÐp biÖn chøng Hªghen víi thùc tiÔn, ph¸t triÓn tiÕp tôc chñ nghÜa duy vËt cò, ®Èy nã lªn thµnh chñ nghÜa duy vËt bÞªn chøng.V× vËy chÝnh M¸c vµ Enghen ®· x©y dùng mét triÕt häc míi víi thÕ giíi quan duy vËt nhÊt qu¸n trong viÖc nhËn thøc x· héi. C¬ së cña nh÷ng lÝ luËn trong häc thuyÕt ®ã lµ nh÷ng quy luËt kh¸ch quan vµ thùc tiÔn x· héi (“TriÕt häc M¸c- Lªnin”- Ch­¬ng tr×nh cao cÊp. TËp I;TËp san triÕt häc). VËy trong qu¸ tr×nh x©y dùng nªn triÕt häc M¸c, C.M¸c vµ Enghen ®· lu«n ®i tõ thùc tiÔn vµ nh÷ng quy luËt kh¸ch quan ®Ó ®Þnh h­íng lý luËn nghiªn cøu. Nh÷ng lý luËn ®ã v× thÕ cã c¬ së khoa häc v÷ng ch¾c, kh«ng sa vµo siªu h×nh hay nhÞ nguyªn luËn nh­ c¸c nhµ triÕt häc ®i tr­íc. §Ó chØ ®¹o ho¹t ®éng ®­îc ®óng ®¾n, triÕt häc M¸c- Lªnin chÝnh lµ nÒn t¶ng bÒn v÷ng cho mäi môc tiªu, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn mäi mÆt cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Vò Ngäc Khoa 4 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - mét sè kh¸i niÖm liªn quan ®Õn c¬ së lý luËn cña ®Ò tµi nghiªn cøu I. Thùc tiÔn 1. Kh¸i niÖm Ho¹t ®éng con ng­êi chia lµm hai lÜnh vùc c¬ b¶n. Mét trong hai lÜnh vùc quan träng ®ã lµ: ho¹t ®éng thùc tiÔn. Thùc tiÔn: (theo quan ®iÓm triÕt häc M¸c xÝt): Lµ nh÷ng ho¹t ®éng vËt chÊt c¶m tÝnh, cã môc ®Ých, cã tÝnh lÞch sö - x· héi cña con ng­êi nh»m c¶i t¹o, lµm biÕn ®æi tù nhiªn vµ x· héi. 2. TÝnh vËt chÊt trong ho¹t ®éng thùc tiÔn §ã lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých cña x· héi, ph¶i sö dông nh÷ng ph­¬ng tiÖn vËt chÊt ®Ò t¸c ®éng tíi ®èi t­îng vËt chÊt nhÊt ®Þnh cña tù nhiªn hay x· héi, lµm biÕn ®æi nã, t¹o ra s¶n phÈm vËt chÊt nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng­êi. ChØ cã thùc tiÔn míi trùc tiÕp lµm thay ®æi thÕ giíi hiÖn thùc, míi thùc sù mang tÝnh chÊt phª ph¸n vµ c¸ch m¹ng. §©y lµ ®Æc ®iÓm quan träng nhÊt cña thùc tiÔn, lµ c¬ së ®Ò ph©n biÖt ho¹t ®éng thùc tiÔn kh¸c víi ho¹t ®éng lý luËn cña con ng­êi. 3. TÝnh chÊt lÞch sö x· héi ë nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö kh¸c nhau, ho¹t ®éng thùc tiÔn diÔn ra lµ kh¸c nhau, thay ®æi vÒ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng. Thùc tiÔn lµ s¶n phÈm lÞch sö toµn thÕ giíi, thÓ hiÖn nh÷ng mèi quan hÖ mu«n vÎ vµ v« tËn gi÷a con ng­êi víi giíi tù nhiªn vµ con ng­êi víi con ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt vµ tinh thÇn, lµ ph­¬ng thóc c¬ b¶n cña sù tån t¹i x· héi cña con ng­êi. 4. Thùc tiÔn cña con ng­êi ®­îc tiÕn hµnh d­íi nhiÒu h×nh thøc Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¶i t¹o thÕ giíi, con ng­êi t¹o ra mét hiÖn thùc míi, mét ”thiªn nhiªn thø hai”. §ã lµ thÕ giíi cña v¨n hãa tinh thÇn vµ vËt chÊt, nh÷ng ®iÒu kiÖn míi cho sù tån t¹i cña con ng­êi, nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy kh«ng ®­îc giíi tù Vò Ngäc Khoa 5 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - nhiªn mang l¹i d­íi d¹ng cã s½n. §ång thêi víi qu¸ tr×nh ®ã, con ng­êi còng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn b¶n th©n m×nh. ChÝnh sù c¶i t¹o hiÖn thùc th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn lµ c¬ së cña tÊt c¶ nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c cã tÝnh tÝch cùc, s¸ng t¹o cña con ng­êi. Con ng­êi kh«ng thÝch nghi mét c¸ch thô ®éng mµ th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh, t¸c ®éng mét c¸ch tÝch cùc ®Ó biÕn ®æi vµ c¶i t¹o thÕ giíi bªn ngoµi. Ho¹t ®éng ®ã chÝnh lµ thùc tiÔn. a,Ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt Lµ ho¹t ®éng thùc tiÔn quan träng nhÊt cña x· héi.Thùc tiÔn s¶n xuÊt vËt chÊt lµ tiÒn ®Ò xuÊt ph¸t ®Ó h×nh thµnh nh÷ng mèi quan hÖ ®Æc biÖt cña con ng­êi ®èi víi thÕ giíi, gióp con ng­êi v­ît ra khái khu«n khæ tån t¹i cña c¸c loµi vËt. b.Ho¹t ®éng chÝnh trÞ x· héi Lµ ho¹t déng cña con ng­êi trong c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ x· héi nh»m ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c thiÕt chÕ x· héi, c¸c quan hÖ x· héi lµm ®Þa bµn réng r·i cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ t¹o ra nh÷ng m«i tr­êng x· héi xøng ®¸ng víi b¶n chÊt con ng­êi b»ng c¸ch ®Êu tranh giai cÊp vµ c¸ch m¹ng x· héi. c. Ho¹t ®éng thùc nghiÖm khoa häc Lµ ho¹t ®éng thùc tiÔn ®Æc biÖt v× con ng­êi ph¶i t¹o ra mét thÕ giíi riªng cho thùc nghiÖm cña khoa häc tù nhiªn vµ c¶ khoa häc x· héi. II, Thùc tiÔn cã vai trß rÊt to lín ®èi víi nhËn thøc Ho¹t ®éng thùc tiÔn lµ c¬ së , lµ nguån gèc, lµ ®éng lùc, lµ môc ®Ých, lµ tiªu chuÈn cña nhËn thøc. 1.Thùc tiÔn lµ c¬ së, nguån gèc cña nhËn thøc Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, con ng­êi lµm biÕn ®æi thÕ giíi kh¸ch quan, b¾t c¸c sù vËt, hiÖn t­îng cña thÕ giíi kh¸ch quan ph¶i béc lé nh÷ng thuéc tÝnh vµ quy luËt cña chóng. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn lu«n lu«n n¶y sinh c¸c vÊn ®Ò ®ßi hái con ng­êi ph¶i gi¶i ®¸p vµ do ®ã nhËn thøc ®­îc h×nh thµnh. Nh­ vËy, qua ho¹t ®éng thùc tiÔn mµ con ng­êi tù hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÕ giíi quan( t¹o ®iÒu kiÖn cho nhËn thøc cao h¬n). Qua ho¹t ®éng thùc tiÔn, n·o bé con ng­êi còng ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n, c¸c gi¸c quan ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n. Vò Ngäc Khoa 6 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - Thùc tiÔn lµ nguån tri thøc, ®ång thêi còng lµ ®èi t­îng cña nhËn thøc. ChÝnh ho¹t ®éng thùc tiÔn ®· ®Æt ra c¸c nhu cÇu cho nhËn thøc, t¹o ra c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i gióp con ng­êi ®i s©u t×m hiÓu tù nhiªn. 1,Thùc tiÔn lµ ®éng lùc cña nhËn thøc Ngay tõ ®Çu, nhËn thøc ®· b¾t nguån tõ thùc tiÔn, do thùc tiÔn quy ®Þnh. Mçi b­íc ph¸t triÓn cña thùc tiÔn l¹i lu«n lu«n ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò míi cho nhËn thøc, thóc ®Èy nhËn thøc tiÕp tôc ph¸t triÓn. Nh­ vËy thùc tiÔn trang bÞ nh÷ng ph­¬ng tiÖn míi, ®Æt ra nh÷ng nhu cÇu cÊp b¸ch h¬n, nã rµ so¸t sù nhËn thøc. Thùc tiÔn l¾p ®i l¾p l¹i nhiÒu lÇn, c¸c tµi liÖu thu thËp ®­îc phong phó, nhiÒu vÎ, con ng­êi míi ph©n biÖt ®­îc ®©u lµ mèi quan hÖ ngÉu nhiªn bÒ ngoµi, ®©u lµ mèi liªn hÖ b¶n chÊt, nh÷ng quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt. 2,Thùc tiÔn lµ môc ®Ých cña nhËn thøc Nh÷ng tri thøc khoa häc chØ cã ý nghÜa thùc tiÔn khi nã ®­îc vËn dông vµo thùc tiÔn. Môc ®Ých cuèi cïng cña nhËn thøc kh«ng ph¶i lµ b¶n th©n c¸c tri thøc mµ lµ nh»m c¶i t¹o hiÖn thøc kh¸ch quan, ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn x· héi. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nhËn thøc lµ b¾t nguån tõ thùc tiÔn, do yªu cÇu cña thùc tiÔn. NhËn thøc chØ trë vÒ hoµn thµnh chøc n¨ng cña m×nh khi nã chØ ®¹o ho¹t ®éng thùc tiÔn, gióp cho ho¹t ®éng thùc tiÔn cã hiÖu qu¶ h¬n. ChØ cã th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn, th× tri thøc con ng­êi míi thÓ hiÖn ®­îc søc m¹nh cña m×nh, sù hiÓu biÕt cña con ng­êi míi cã ý nghÜa. 3,Thùc tiÔn lµ tiªu chuÈn cña nhËn thøc B»ng thùc tiÔn mµ kiÓm chøng nhËn thøc ®óng hay sai. Khi nhËn thøc ®óng th× nã phôc vô thùc tiÔn ph¸t triÓn vµ ng­îc l¹i. 4,Thùc tiÔn lµ tiªu chuÈn cña ch©n lý a.Ch©n lý Lµ nh÷ng tri thøc ph¶n ¸nh ®óng ®¾n thÕ giíi kh¸ch quan ®­îc thùc tiÔn kh¼ng ®Þnh ( néi dung kh¸ch quan, cã ý nghÜa gi¸ trÞ ®èi víi ®êi sèng con ng­êi) Ch©n lý mang tÝnh kh¸ch quan, nã kh«ng phô thuéc vµo sè ®«ng (vÝ dô: ch©n lý t«n gi¸o). Vò Ngäc Khoa 7 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - Ch©n lý mang tÝnh hai mÆt ( tuyÖt ®èi vµ t­¬ng ®èi ) v× tÝnh hai mÆt trong qu¸ tr×nh nhËn thøc cña nh©n lo¹i. b.Thùc tiÔn lµ tiªu chuÈn cña ch©n lý Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, tiªu chuÈn ®Ó kiÓm tra ch©n lý kh«ng ph¶i lµ ý thøc t­ t­ëng, t­ duy mµ lµ thùc tiÔn. Bëi v× chØ cã th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn, tri thøc míi trë l¹i t¸c ®éng vµo thÕ giíi vËt chÊt, qua ®ã nã ®­îc ”hiÖn thùc ho¸”, “vËt chÊt h¬n” thµnh c¸c kh¸ch thÓ c¶m tÝnh. Tõ ®ã míi cã c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ nhËn thøc cña con ng­êi ®óng hay sai, cã ®¹t tíi ch©n lý hay kh«ng. Thùc tiÔn cã rÊt nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, nªn nhËn thøc cña con ng­êi còng ®­îc kiÓm tra th«ng qua rÊt nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. +Thùc tiÔn cña x· héi lu«n lu«n vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. +Thùc tiÔn trong mçi giai ®o¹n lÞch sö ®Òu cã giíi h¹n. Nã kh«ng thÓ chøng minh hay b¸c bá hoµn toµn mét tri thøc nµo ®ã cña con ng­êi mµ nã ®­îc thùc tiÔn tiÕp theo chøng minh, bæ sung thªm. Nh­ vËy tiªu chuÈn thùc tiÔn còng mang tÝnh chÊt biÖn chøng vµ nh­ vËy míi cã kh¶ n¨ng kiÓm tra mét c¸ch chÝnh x¸c sù ph¸t triÓn biÖn chøng cña nhËn thøc. c.ý nghÜa: Thùc tiÔn lín nhÊt ë n­íc ta hiÖn nay lµ thùc tiÔn x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng míi, nÒn v¨n ho¸ míi ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc vµ chÕ ®é x· héi míi: c«ng b»ng, b×nh ®¼ng, tiÐn bé. Trong lÜnh vùc kinh tÕ, ®­êng lèi, chÝnh s¸ch hay c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ cô thÓ muèn biÕt ®óng hay sai ®Òu ph¶i th«ng qua vËn dông chóng trong s¶n xuÊt, kinh doanh còng nh­ qu¶n lý c¸c qu¸ tr×nh ®ã. §­êng lèi chÝnh s¸ch còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ chØ ®óng khi chóng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, lµm cho d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. C«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi sau nh÷ng b­íc tiÕn vµ nh÷ng thµnh tùu to lín mang l¹i ý nghÜa lÞch sö, giê ®©y l¹i ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Nh÷ng ho¹t ®éng nghiªn cøu lý luËn chÝnh lµ nh»m t×m ra lêi gi¶i ®¸p cho nh÷ng vÊn Vò Ngäc Khoa 8 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - ®Ò cña giai ®o¹n c¸ch m¹ng hiÖn nay. C«ng cuéc ®æi míi ë n­íc ta võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy ho¹t ®éng nhËn thøc nãi chung vµ c«ng t¸c lý luËn nãi riªng, nhÊt ®Þnh sÏ ®em l¹i cho chóng ta nh÷ng hiÓu biÕt míi, phong phó h¬n vµ cô thÓ h¬n vÒ m« h×nh chñ nghÜa x· héi, vÒ con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. III. Mèi quan hÖ gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn 1. Lý luËn a. Kh¸i niÖm Lµ mét hÖ thèng nh÷ng tri thøc ®­îc kh¸i qu¸t tõ thùc tiÔn. Nã ph¶n ¸nh nh÷ng quy luËt, cña tõng lÜnh vùc trong hiÖn thùc kh¸ch quan. b. §Æc ®iÓm Lý luËn mang tÝnh hÖ thèng, nã ra ®êi trªn c¬ së ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi nªn bÊt kú mét lý luËn nµo còng mang tÝnh môc ®Ých vµ øng dông. Nã mang tÝnh hÖ thèng cao, tæ chøc cã khoa häc. 2. Mèi quan hÖ gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn §­îc thÓ hiÖn b»ng mèi quan hÖ gi÷a nhËn thøc vµ thùc tiÔn. GI÷a lý luËn vµ thùc tiÔn thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau. Sù thèng nhÊt ®ã b¾t nguån tõ chç: chóng ®Òu lµ ho¹t ®éng cña con ng­êi, ®Òu nh»m môc ®Ých c¶i t¹o tù nhiªn vµ c¶i t¹o x· héi ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña con ng­êi. a. Lý luËn b¾t nguån tõ thùc tiÔn Lý luËn dùa trªn nhu cÇu cña thùc tiÔn vµ lÊy ®­îc chÊt liÖu cña thùc tiÔn. Thùc tiÔn lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt cña con ng­êi, quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn x· héi. Lý luËn kh«ng cã môc ®Ých tù nã mµ môc ®Ých cuèi cïng lµ phôc vô thùc tiÔn. Søc sèng cña lý luËn chÝnh lµ lu«n lu«n g¾n liÒn víi thùc tiÔn, phôc vô cho yªu cÇu cña thùc tiÕn. b. Lý luËn më ®­êng vµ h­íng dÉn ho¹t ®éng cña thùc tiÔn VÝ dô: lý luËn M¸c - Lªnin h­íng dÉn con ®­êng ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n. Sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña ho¹t ®éng thùc tiÔn lµ tuú thuéc vµo nã ®­îc h­íng dÉn bëi lý luËn nµo, cã khoa häc hay kh«ng? Sù ph¸t triÓn cña lý luËn lµ do Vò Ngäc Khoa 9 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - yªu cÇu cña thùc tiÔn, ®iÒu ®ã còng nãi lªn thùc tiÔn kh«ng t¸ch rêi lý luËn, kh«ng thÓ thiÕu sù h­íng dÉn cña lý luËn. Vai trß cña lý luËn khoa häc lµ ë chç: nã ®­a l¹i cho thùc tiÔn c¸c tri thøc ®óng ®¾n vÒ c¸c quy luËt vËn ®éng, ph¸t triÓn cña hiÖn thùc kh¸ch quan, tõ ®ã míi cã c¬ së ®Ó ®Þnh ra môc tiªu vµ ph­¬ng ph¸p ®óng ®¾n cho ho¹t ®éng thùc tiÔn. Quan hÖ lý luËn vµ thùc tiÔn mang tÝnh chÊt phøc t¹p, quan hÖ ®ã cã thÓ lµ thèng nhÊt hoÆc m©u thuÉn ®èi lËp. c. Lý luËn vµ thùc tiÔn lµ thèng nhÊt Lý luËn vµ thùc tiÔn thèng nhÊt khi giai cÊp thèng trÞ cßn mang tinh thÇn tiÕn bé vµ cßn gi÷ sø mÖnh lÞch sö. Khi lý luËn vµ thùc tiÔn thèng nhÊt th× chóng sÏ t¨ng c­êng lÉn nhau vµ ph¸t huy vai trß cña nhau. Sù thèng nhÊt ®ã lµ mét trong nh÷ng nguyªn lý c¨n b¶n cña triÕt häc M¸c- Lªnin. d. Sù m©u thuÉn cña lý luËn vµ thùc tiÔn X¶y ra khi giai cÊp thèng trÞ trë nªn ph¶n ®éng, lçi thêi, l¹c hËu. Khi m©u thuÉn n¶y sinh, chóng sÏ lµm gi¶m ¶nh h­ëng cña nhau. §iÒu ®ã dÉn ®Õn mäi ®­êng lèi, chÝnh s¸ch x· héi trë nªn l¹c hËu vµ ph¶n ®éng. *ý nghÜa: CÇn ph¶i t¨ng c­êng, ph¸t huy vai trß cña lý luËn ®èi víi x· héi, ®Æc biÖt lµ lý luËn x· héi mµ quan träng lµ lý luËn M¸c - Lªnin vµ c¸c lý luËn vÒ kinh tÕ. Tr­íc chñ nghÜa M¸c, trong lý luËn nhËn thøc, ph¹m trï thùc tiÔn hÇu nh­ kh«ng cã chç ®øng nµo. NhiÒu ng­êi cßn h×nh dung thùc tiÔn víi bé mÆt xÊu xÝ cña con bu«n (Ph¬-B¸ch). Trong “Chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa kinh nghiÖm phª ph¸n”, sau khi phª ph¸n E. Ma Kh¬ vµ mét sè ng­¬i kh¸c ®· ”cè g¹t thùc tiÔn ra khái lý luËn nhËn thøc, coi thùc tiÔn nh­ mét c¸i g× kh«ng ®¸ng nghiªn cøu vÒ mÆt nhËn thøc luËn, ®· ”®em c¸i tiªu chuÈn thùc tiÔn lµ c¸i gióp cho mçi ng­êi ph©n biÖt ®­îc ¶o t­ëng víi hiÖn thùc ®Æt ra ngoµi giíi h¹n cña khoa häc, cña lý luËn nhËn thøc... ®Ó dän chç cho chñ nghÜa duy t©m vµ thuyÕt bÊt kh¶ tri”. V.I.Lªnin ®· kh¼ng ®Þnh: quan ®iÓm vÒ ®êi sèng, vÒ thùc tiÔn ph¶i lµ quan ®iÓm thø nhÊt vµ c¬ b¶n cña lý luËn vÒ nhËn thøc. (“V.I.Lªnin toµn tËp” – 1980) Vò Ngäc Khoa 10 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - ChÝnh v× sù quan träng cña mèi quan hÖ gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn nªn ®èi víi n­íc ta trong giai ®o¹n nµy cÇn ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ ho¹t ®éng. HiÖn nay, n­íc ta ®ang tiÕn hµnh ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn c¸c mÆt cña ®êi sèng x· héi, mµ trong ®ã ®æi míi kinh tÕ lµ trung t©m. §æi míi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc míi mÎ ch­a cã lêi gi¶i ®¸p s½n. Vµ chóng ta còng kh«ng bao giê cã thÓ cã mét lêi gi¶i s½n sau ®ã míi ®i vµo tiÕn hµnh ®æi míi. Qu¸ tr×nh ®æi míi nãi chung, ®æi míi kinh tÕ nãi riªng vµ viÖc nhËn thøc qu¸ tr×nh ®æi míi ®ã kh«ng t¸ch rêi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau cïng ph¸t triÓn. VËy trong nhËn thøc vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn, ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan, ph¶i lÊy hiÖn thùc kh¸ch quan lµm c¬ së cho ho¹t ®éng cña m×nh. G¾n lý luËn vµo thùc tiÔn ®Ó ho¹t ®éng trë nªn khoa häc, cã c¬ së v÷ng ch¾c. Tinh thÇn Êy chÝnh lµ vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø VI. e. Thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn lµ mét nguyªn t¾c c¨n b¶n cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin. Thùc tiÔn kh«ng cã lý luËn h­íng ®Én th× thµnh thùc tiÔn mï qu¸ng. Lý luËn mµ kh«ng liªn hÖ víi thùc tiÔn lµ lý luËn su«ng. V× vËy cho nªn trong khi nhÊn m¹nh sù quan träng cña lý luËn, ®· nhiÒu lÇn Lªnin nh¾c ®i nh¾c l¹i r»ng lý luËn c¸ch m¹ng kh«ng ph¶i lµ gi¸o ®iÒu, nã lµ kim chØ nang cho hµnh ®éng c¸ch m¹ng, vµ lý luËn kh«ng ph¶i lµ mét c¸i g× cøng nh¾c, nã ®Çy tÝnh s¸ng t¹o. Lý luËn lu«n lu«n cÇn ®­îc bæ sung b»ng nh÷ng kÕt luËn míi rót ra tõ trong thùc tiÔn sinh ®éng. Nh÷ng ng­êi céng s¶n c¸c n­íc ph¶i cô thÓ ho¸ chñ nghÜa M¸c _ Lªnin cho thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh tõng lóc vµ tõng n¬i (“Hå ChÝ Minh: toµn tËp”-1996) *Con ®­êng biÖn chøng cña sù nhËn thøc: NhËn thøc cña con ng­êi diÔn ra trªn c¬ së thùc tiÔn vµ kh«ng ngõng vËn ®éng, ph¸t triÓn. Sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña nhËn thøc diÔn ra mét c¸ch biÖn chøng: - “Tõ trùc quan sinh ®éng ®Õn t­ duy tr×u t­îng vµ tõ t­ duy tr×u t­îng ®Õn thùc tiÔn - ®ã lµ con ®­êng biÖn chøng cña sù nhËn thøc ch©n lý, cña sù nhËn thøc thùc t¹i kh¸ch quan”. Vò Ngäc Khoa 11 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - +Trùc quan sinh ®éng (hay nhËn thøc c¶m tÝnh) lµ giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh nhËn thøc, ®­îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh thùc tiÔn.Giai ®o¹n nµy ®­îc h×nh thµnh th«ng qua c¸c h×nh thøc c¬ b¶n nèi tiÕp nhau: c¶m gi¸c, tri gi¸c, biÓu t­îng... +T­ duy tr× t­îng (hay nhËn thøc lý tÝnh) lµ giai ®o¹n cao cña qu¸ tr×nh nhËn thøc dùa trªn c¬ së nh÷ng tµi liÖu do giai ®o¹n trùc quan sinh ®éng mang l¹i. - NhËn thøc cña con ng­êi ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n t­ duy tr×u t­îng ch­a ph¶i lµ chÊm døt, mµ nã l¹i tiÕp tôc vËn ®éng trë vÒ víi thùc tiÔn. NhËn thøc ph¶i trë vÒ víi thùc tiÔn v×: + Môc ®Ých cña nhËn thøc lµ phôc vô ho¹t ®éng thùc tiÔn. V× vËy nã ph¶i trë vÒ chØ ®¹o ho¹t ®éng thùc tiÔn c¶i t¹o thÕ giíi. +§Õn giai ®o¹n t­ duy tr×u t­îng vÉn cã kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh sai l¹c hiÖn thùc. V× vËy, nhËn thøc ph¶i quay trë vÒ thùc tiÔn ®Ó kiÓm tra kÕt qu¶ nhËn thøc, ph©n biÖt ®©u lµ nhËn thøc ®óng, ®©u lµ nhËn thøc sai lÇm. +Thùc tiÔn lu«n lu«n vËn ®éng, ph¸t triÓn. V× vËy nhËn thøc ph¶i trë vÒ víi thùc tiÔn ®Ó trªn c¬ së thùc tiÔn míi tiÕp tôc bæ sung, ph¸t triÓn nhËn thøc. - Tõ trùc quan sinh ®éng dÕn t­ duy tr×u t­îng, vµ tõ t­ duy tr×u t­îng ®Õn thùc tiÔn lµ mét vßng kh©u cña qu¸ tr×nh nhËn thøc. Nã cø lÆp ®i lÆp l¹i lµm cho nhËn thøc cña con ng­êi ph¸t triÓn kh«ng ngõng, ngµy cµng ph¶n ¸nh s©u s¾c b¶n chÊt, quy luËt cña thÕ giíi kh¸ch quan. Vò Ngäc Khoa 12 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam I,VÞ trÝ ®Þa lý -ViÖt Nam n»m ë phÝa ®«ng cña b¸n ®¶o §«ng D­¬ng, gÇn trung t©m §«ng Nam ¸, cã mét vïng biÓn réng, giµu tiÒm n¨ng. -VÞ trÝ tiÕp gi¸p trªn ®Êt liÒn vµ trªn biÓn t¹o ®iÒu kiÖn cho n­íc ta cã thÓ dÔ dµng giao l­u víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. +Trªn ®Êt liÒn, n­íc ta gi¸p Trung Quèc, Lµo, Campuchia. Th«ng qua c¸c tuyÕn giao th«ng (®­êng bé, ®­êng s¾t...) víi c¸c cöa khÈu quan träng, ViÖt Nam cã thÓ liªn hÖ víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. + N­íc ta n»m gÇn c¸c tuyÕn ®­êng biÓn quèc tÕ. Th«ng qua ®­êng biÓn, cã thÓ quan hÖ víi nhiÒu quèc gia. +Vïng biÓn réng lín, giµu tiÒm n¨ng cho phÐp ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn. -ViÖt Nam lµ n¬i giao thoa cña c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau. §iÒu ®ã gãp phÇn lµm giµu b¶n s¾c v¨n ho¸. -ViÖt Nam n»m ë khu vùc ®ang diÔn ra nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ s«i ®éng cña thÕ giíi. Tõ ®ã cho phÐp n­íc ta cã thÓ dÔ dµng héi nhËp víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Ta cã thÓ tiÕp thu vµ chän läc nh÷ng bµi häc, kinh nghiÖm thµnh c«ng còng nh­ thÊt b¹i vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc vµ vËn dông vµo ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh cô thÓ cña n­íc ta. II, Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam 1.T×nh h×nh: - Sau kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p th¾ng lîi, dùa vµo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa lóc ®ã, n­íc ta b¾t ®Çu x©y dùng mét m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. C¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt vµ dÞch vô quèc doanh ®­îc ph¸t triÓn. Cïng víi quèc doanh, hîp t¸c x· ®­îc tæ chøc réng r·i ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Víi hai h×nh thøc së h÷u toµn d©n vµ tËp thÓ, së h÷u t­ nh©n bÞ thu hÑp l¹i, kh«ng cßn c¬ së cho t­ nh©n ph¸t triÓn. Cïng víi quèc doanh, hîp t¸c x· ®­îc tæ chøc réng r·i v× ta ®· häc tËp ®­îc m« h×nh tæ chøc kinh tÕ cña Liªn X« cò. Víi sù nç lùc cao ®é cña nh©n d©n ta, cïng víi sù gióp ®ì Vò Ngäc Khoa 13 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - tËn t×nh cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa lóc ®ã, m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ®· ph¸t huy ®­îc nh÷ng tÝnh ­u viÖt ®ã. - Tõ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu, ph©n t¸n vµ manh món, b»ng c«ng cô kÕ ho¹ch hãa, ta ®· tËp trung ®­îc vµo trong tay mét lùc l­îng vËt chÊt quan träng vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, c¬ së h¹ tÇng thµnh thÞ vµ n«ng th«n, ®Êt ®ai, m¸y mãc, tiÒn vèn ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Vµo nh÷ng n¨m sau cña thËp niªn 60, ë MiÒn B¾c ®· cã nh÷ng chuyÒn biÕn vÒ kinh tÕ, x· héi. Trong thêi kú ®Çu, nÒn kinh tÕ tËp trung bao cÊp ®· tá ra phï hîp víi nÒn kinh tÕ tù cung, tù cÊp, phï hîp víi ®iÒu kiÖn hai nhiÖm vô s¶n xuÊt vµ chiÕn ®Êu trong chiÕn tranh lóc ®ã. - N¨m 1975, sau ngµy gi¶i phãng miÒn Nam, mét bøc tranh míi vÒ hiÖn tr¹ng kinh tÕ ViÖt Nam ®· thay ®æi. §ã lµ sù duy tr× mét nÒn kinh tÕ tån t¹i c¶ ba lo¹i h×nh: +Kinh tÕ cæ truyÒn (tù cung tù cÊp) +Kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp (ë miÒn B¾c) +Kinh tÕ thÞ tr­êng (®Æc tr­ng ë miÒn Nam). MÆc dï ®©y lµ mét tån t¹i kh¸ch quan sau n¨m 1975 nh­ng chóng ta vÉn tiÕp tôc x©y dùng nÒn kinh tÕ tËp trung theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ trªn ph¹m vi c¶ n­íc. §ã lµ sù ¸p ®Æt rÊt bÊt lîi. 2. HËu qu¶: Do chñ quan nãng véi, cøng nh¾c, chóng ta ®· kh«ng qu¶n lý ®­îc hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc dÉn tíi viÖc sö dông l·ng phÝ nghiªm träng c¸c nguån lùc cña ®Êt n­íc. - Tµi nguyªn bÞ ph¸ ho¹i, sö dông khai th¸c kh«ng hîp lý, m«i tr­êng bÞ « nhiÔm. - Nhµ n­íc bao cÊp vµ tiÕn hµnh bï lç phæ biÕn g©y hËu qu¶ nghiÖm träng cho nÒn kinh tÕ. + Sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ chËm l¹i, t¨ng tr­ëng kinh tÕ trªn lý thuyÕt, giÊy tê. Vò Ngäc Khoa 14 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - +Hµng ho¸, s¶n phÈm trë nªn khan hiÕm, kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trong n­íc. +Ng©n s¸ch th©m hôt nÆng nÒ. Vèn nî ®äng n­íc ngoµi ngµy cµng t¨ng vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng cho chi tr¶. +Thu nhËp tõ nÒn kinh tÕ quèc d©n kh«ng ®ñ chi dïng, tÝch luü hÇu nh­ kh«ng cã. +Vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt vµ x©y dùng chñ yÕu lµ dùa vµo vay vµ viÖn trî n­íc ngoµi. - Cïng víi ®ã lµ sù tho¸i ho¸ vÒ mÆt con ng­êi vµ x· héi. - §Õn n¨m 1979, nÒn kinh tÕ rÊt suy yÕu, s¶n xuÊt tr× trÖ, ®êi sèng nh©n d©n khã kh¨n, nguån trî gióp tõ bªn ngoµi gi¶m m¹nh. - Tõ n¨m 1975 ®Õn n¨m 1985, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, c¸ thÓ bÞ tiªu diÖt hoÆc kh«ng cßn ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn dÉn ®Õn thùc tr¹ng tiÒm n¨ng to lín cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy kh«ng ®­îc khai th¸c vµ phôc vô cho môc tiªu chung cña nÒn kinh tÕ. Ng­îc l¹i, thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh ®· ph¸t triÓn å ¹t, trµn lan trªn mäi lÜnh vùc trë thµnh ®Þa vÞ ®äc t«n trong hÇu hÕt c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, x©y dùng, dÞch vô (trõ ngµnh n«ng nghiÖp, thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ lµ chñ yÕu).Thêi ®iÓm cao nhÊt, thµnhphÇn kinh tÕ quèc doanh®· câ gÇn 13 ngh×n doanh nghiÖp víi sè tµi s¶n cè ®Þnh chiÕm 70% tæng sè tµi s¶n cè ®Þnh cña nÒn kinh tÕ. Thêi kú nµy, kinh tÕ n­íc ta tuy cã ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng nhÊt ®Þnh nh­ng sù t¨ng tr­ëng ®ã kh«ng cã c¬ së ®Ó ph¸t triÓn v× ®· dùa vµo ®iÒu kiÖn bao cÊp, béi chi ng©n s¸ch, l¹m ph¸t vµ vay nî n­íc ngoµi. - Do ph¸t triÓn trµn lan l¹i qu¶n lý theo c¬ chÕ bao cÊp, kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung nªn nhµ n­íc gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý, ®iÒu hµnh c¸c doanh nghiÖp quèc doanh, nhiÒu doanh nghiÖp quèc doanh lµm ¨n thua lç, lùc l­îng s¶n xuÊt kh«ng ®­îc gi¶i phãng, nÒn kinh tÕ l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vµ tôt hËu. 3.Nguyªn nh©n Trong nhËn thøc còng nh­ trong hµnh ®éng, chóng ta ch­a thËt sù thõa nhËn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cßn tån t¹i trong thêi gian t­¬ng ®èi dµi, ch­a n¾m v÷ng vµ vËn dông ®óng lý luËn vµ thùc tiÔn vµo tinh h×nh n­íc ta. Vò Ngäc Khoa 15 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - §Õn n¨m 1986, c¬ chÕ tËp trung quan liªu, bao cÊp vÒ c¨n b¶n vÉn ch­a bÞ xo¸ bá. C¬ chÕ míi ch­a ®­îc thiÕt lËp ®ång bé, nhiÒu chÝnh s¸ch, thÓ chÕ lçi thêi ch­a ®­îc thay ®æi. T×nh tr¹ng tËp trung quan liªu cßn nÆng, ®ång thêi nh÷ng hiÖn t­îng v« tæ chøc, v« kû luËt cßn kh¸ phæ biÕn. ViÖc ®æi míi c¬ chÕ vµ bé m¸y qu¶n lý, viÖc ®iÒu hµnh kh«ng nh¹y bÐn, lµ nh÷ng nguyªn nh©n quan träng dÉn tíi hµnh ®éng kh«ng thèng nhÊt tõ trªn xuèng d­íi. Chóng ta míi nªu ra ®­îc ph­¬ng h­íng chñ yÕu cña c¬ chÕ míi, h×nh thøc, b­íc ®i, c¸ch lµm cô thÓ th× cßn nhiÒu vÊn ®Ò ch­a gi¶i quyÕt ®­îc tho¶ ®¸ng c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. 4. T­ t­ëng chØ ®¹o Ta ®· béc lé sù l¹c hËu vÒ nhËn thøc lý luËn trong thêi kú qu¸ ®é:”Khuynh h­íng t­ t­ëng chñ yÕu cña nh÷ng sai lÇm Êy,®Æc biÖt lµ nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ lµ bÖnh chñ quan, duy ý chÝ, lèi suy nghÜ vµ hµnh ®éng gi¶n ®¬n, nãng véi ch¹y theo nguyÖn väng chñ quan” (§¶ng c«ng s¶n ViÖt nam - V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI-1986). Chóng ta ®· cã nh÷ng thµnh kiÕn kh«ng ®óng, trªn thùc tÕ, ch­a thõa nhËn thËt sù nh÷ng quy luËt cña s¶n xuÊt hµng hãa ®ang tån t¹i kh¸ch quan. Chóng ta ®· ­u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng mét c¸ch qu¸ møc mµ hiÖu qu¶ kinh tÕ ph¸t triÓn chËm. H¬n thÕ n÷a, ta ch­a chó ý ®óng møc tíi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng nªn ®êi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n. - Bªn c¹nh ®ã, sù tan r· cña hÖ thèng c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa vµo nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80, ®Çu thËp kû 90 lµm cho chóng ta mÊt ®i mét thÞ tr­êng truyÒn thèng, nguån viÖn trî quan träng, g©y nhiÒu khã kh¨n ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. - ChÝnh s¸ch cÊm vËn cña Hoa Kú kÐo dµi, sù thï ®Þch cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng còng cã t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc. TÊt c¶ nh÷ng nguyªn nh©n trªn céng víi thiªn tai, mÊt mïa liªn tiÕp vµo nh÷ng n¨m 1979 - 1980 ®· ®­a n­íc ta vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, c«ng nghiÖp chØ t¨ng 0,6%, n«ng nghiÖp t¨ng 1,9% trong khi l¹m ph¸t ë møc siªu cÊp n¨m 1986 : 74% Vò Ngäc Khoa 16 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - ChÝnh v× vËy, bµi häc kinh nghiÖm ®­îc rót ra trong “ V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, t«n träng vµ ho¹t ®éng theo quy luËt kh¸ch quan lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. ChÝnh tõ nh÷ng khã kh¨n trªn ®ßi hái ph¶i ®æi míi nÒn kinh tÕ, x· héi. §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI ®· ®¸nh dÊu mét mèc ph¸t triÓn quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. III. BiÖn ph¸p gi¶i quyÕt t×nh h×nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ §Ó kh¾c phôc khuyÕt ®iÓm, chuyÓn biÕn ®­îc t×nh h×nh, §¶ng ta tr­íc hÕt ph¶i thay ®æi nhËn thøc , ®æi míi t­ duy. Ph¶i nhËn thøc vµ hµnh ®éng ®óng ®¾n, ®Ò ra nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch phï hîp víi hÖ thèng quy luËt kh¸ch quan, trong ®ã c¸c quy luËt ®Æc thï cña chñ nghÜa x· héi ngµy cµng chi phèi m¹nh mÏ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn chung cña x· héi. Mäi chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p kinh tÕ g©y t¸c ®éng ng­îc l¹i ®Òu biÓu hiÖn sù vËn dông kh«ng ®óng quy luËt kh¸ch quan, ph¶i ®­îc söa ®æi hoÆc huû bá. - Trªn c¬ së ®ã, chóng ta ph¶i vËn dông tæng hîp hÖ thèng c¸c quy luËt ®ang t¸c ®éng lªn nÒn kinh tÕ. Trong hÖ thèng c¸c quy luËt ®ã, quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cïng víi c¸c quy luËt ®Æc thï kh¸c cña chñ nghÜa x· héi ngµy cµng ph¸t huy vai trß chñ ®¹o, ®­îc vËn dông trong mét thÓ thèng nhÊt víi c¸c quy luËt cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ®Æc biÖt lµ quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt cïng cÇu, quy luËt c¹nh tranh... KÕ ho¹ch ho¸ ph¶i lu«n lu«n g¾n liÒn víi viÖc sö dông c¸c ®ßn b¶y kinh tÕ. - §¹i héi ®¶ng lÇn thø VI cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng . Nh÷ng quan ®iÓm, ®­êng lèi do §¹i héi VI v¹ch ra lµ sù vËn dông ®óng ®¾n vµ s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c Lª Nin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµo thùc tiÔn cña ®Êt n­íc . C«ng cuéc ®æi míi cña §¶ng tõ sau §¹i héi VI ®Õn nay ë n­íc ta kh«ng n»m ngoµi nh÷ng quy luËt phæ biÕn cña phÐp biÖn chøng, §¶ng ta ®· vËn dông phÐp biÖn chøng vµo nhËn thøc hiÖn thùc x· héi, ph©n tÝch c¸c mèi liªn hÖ biÖn chøng cña ®êi sèng hiÖn thùc, t×m ra c¸c m©u thuÉn ®ã vµ t¹o ra ®éng lùc m¹nh mÏ cho qu¸ tr×nh ®æi míi v÷ng ch¾c. V× tr­íc ®©y, n­íc ta l©m vµo khñng ho¶ng kinh tÕ, x· héi víi nhiÒu khã kh¨n phøc t¹p, gay g¾t, l¹m ph¸t phi m· do t­ duy lý luËn bÞ l¹c hËu, gi÷a lý luËn vµ thùc Vò Ngäc Khoa 17 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - tiÔn cã kho¶ng c¸ch xa. T­ duy cò vÒ chñ nghÜa x· héi theo m« h×nh tËp trung quan liªu bao cÊp ®· c¶n trë sù ph¸t triÓn cña thùc tiÔn s¶n xuÊt. BÞ chi phèi bëi quy luËt m©u thuÉn kh¸ch quan nªn ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®ã §¶ng ta ®· tiÕn hµnh ®æi míi vµ c¶i c¸ch kinh tÕ. - B­íc ®Çu t¹o ra mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §Ó lµm ®ñ ¨n vµ cã tÝch luü, ph¶i ra søc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, tr­íc hÕt lµ c¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ phï hîp víi tÝnh quy luËt vÒ sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt, phï hîp víi sù ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ. C¬ cÊu kinh tÕ ®ã ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn c©n ®èi víi nhÞp ®é t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. Ph¶i th«ng qua viÖc s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt, ®i ®«i víi viÖc x©y dùng thªm c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. - H­íng vµo viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, xuÊt khÈu. - X©y dùng vµ hoµn thiÖn mét b­íc quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Cñng cè thµnh phÇn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa bao gåm c¶ khu vùc quèc doanh, tËp thÓ. B»ng c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp, sö dông mäi kh¶ n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c trong sù liªn kÕt chÆt chÏ vµ d­íi sù chØ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. gi¶i ph¸p ®ã xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ cña n­íc ta vµ lµ sù vËn dông quan ®iÓm cña Lªnin coi nÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn lµ mét ®Æc tr­ng cña thêi kú qu¸ ®é. Thùc chÊt cña c¬ chÕ míi vÒ qu¶n lý kinh tÕ lµ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ theo ph­¬ng thøc ho¹ch to¸n kinh doanh x· héi chñ nghÜa, ®óng nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ. - TiÕn hµnh ph©n cÊp qu¶n lý theo nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, chèng tËp trung quan liªu, chèng tù do v« tæ chøc. B¶o ®¶m quyÒn tù chñ s¶n xuÊt, kinh doanh, tù chñ tµi chÝnh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së, quyÒn lµm chñ cña c¸c tËp thÓ lao ®éng. Vò Ngäc Khoa 18 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - ¸p dông lý luËn thùc tiÔn trong qu¸ tr×nh ®æi míi hiÖn nay ViÖc §¶ng ta tæng kÕt nh÷ng bµi häc ë §¹i héi VI, lÇn ®Çu tiªn chØ râ sai lÇm chñ quan, duy ý chÝ, coi th­êng c¸c quy luËt kh¸ch quan dÉn tíi lµm sai, lµm háng vµ ph¶i söa ch÷a trong c¸c chÝnh s¸ch x©y dùng kinh tÕ, ph¸t triÒn v¨n ho¸ cã ý nghÜa tù gi¶i phãng vµ më ®­êng cho sù ph¸t triÓn míi rÊt to lín. Trªn thùc tÕ, ®æi míi do §¶ng ta khëi x­íng vµ l·nh ®¹o cã mét sù t­¬ng ®ång vÒ hoµn c¶nh, néi dung vµ ý nghÜa nh­”ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña Lªnin” (NEP). Víi ®æi míi, quan niÖm vÒ chñ nghÜa x· héi vµ con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi cña §¶ng ta ®· ngµy ®­îc x¸c ®Þnh râ h¬n. Nã thÊm nhuÇn quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ, quan ®iÓm thùc tiÔn vµ quan ®iÓm ph¸t triÓn. I. Lý luËn vÒ thùc tiÔn trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®æi míi kinh tÕ hiÖn nay. C«ng cuéc ®æi míi chÝnh thøc b¾t ®Çu tõ viÖc §¶ng ta thõa nhËn vµ cho phÐp ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. §ã lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan khi ë vµo thêi kú qu¸ ®é nh­ ë n­íc ta hiÖn nay. Ph¶i dung hoµ vµ tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu do lÞch sö ®Ó l¹i song ®­a chóng cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn míi lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i, khã kh¨n. Bªn c¹nh viÖc thõa nhËn sù tån t¹i cña kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, ®­¬ng nhiªn ph¶i th­êng xuyªn ®Êu tranh víi xu h­íng tù ph¸t t­ b¶n chñ nghÜa vµ nh÷ng mÆt tiªu cùc trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi¶i quyÕt m©u thuÉn tån t¹i trong s¶n xuÊt gi÷a chóng ®Ó cïng ph¸t triÓn. Sù nghiÖp ®æi míi ë n­íc ta cung cÊp mét bµi häc to lín vÒ nhËn thøc. §ã lµ bµi häc vÒ qu¸n triÖt quan ®iÓm thùc tiÔn - nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c Lªnin, quan ®iÓm c¬ b¶n vµ hµng ®Çu cña triÕt häc M¸c xÝt. Sù nghiÖp ®æi míi víi tÝnh chÊt míi mÎ vµ khã kh¨n cña nã ®ßi hái ph¶i cã lý luËn khoa häc soi s¸ng. Sù kh¸m ph¸ vÒ lý luËn ph¶i trë thµnh tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n lµm c¬ së cho sù ®æi míi trong ho¹t ®éng thøc tiÔn. Tuy nhiªn, lý luËn kh«ng bçng nhiªn mµ cã vµ còng kh«ng thÓ chê chuÈn bÞ xong xu«i vÒ lý luËn råi míi tiÕn hµnh ®æi míi. H¬n n÷a, thùc tiÔn l¹i lµ c¬ së ®Ó nhËn thøc, cña lý luËn. Ph¶i qua thùc tiÔn råi míi cã kinh nghiÖm, míi cã c¬ së ®Ò kh¸i qu¸t thµnh lý luËn. Vò Ngäc Khoa 19 tailieuonthi tiÓu luËn triÕt häc - V× vËy, qu¸ tr×nh ®æi míi ë n­íc ta chÝnh lµ qu¸ tr×nh võa häc võa lµm, võa lµm võa tæng kÕt lý luËn, ®óc rót thµnh quan ®iÓm, thµnh ®­êng lèi ®Ó råi quay trë l¹i qu¸ tr×nh ®æi míi. Cã nh÷ng ®iÒu chóng ta ph¶i mß mÉm trong thùc tiÔn, ph¶i tr¶i qua thÓ nghiÖm, ph¶i lµm råi míi biÕt, thËm chÝ cã nhiÒu ®iÒu ph¶i chê thùc tiÔn. VÝ dô nh­ vÊn ®Ì chèng l¹m ph¸t, vÊn ®Ò kho¸n trong n«ng nghiÖp, vÊn ®Ò ph©n phèi s¶n phÈm... Trong qu¸ tr×nh ®ã, tÊt nhiªn sÏ kh«ng tr¸nh khái viÖc ph¶i tr¶ gi¸ cho nh÷ng khuyÕt ®iÓm, lÖch l¹c nhÊt ®Þnh. ë ®©y, viÖc b¸m s¸t thùc tiÔn, ph¸t huy ãc s¸ng t¹o cña c¸n bé vµ nh©n d©n lµ rÊt quan träng. Trªn c¬ së, ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc ®óng, h·y lµm råi thùc tiÔn sÏ cho ta hiÓu râ sù vËt h¬n n÷a - ®ã lµ bµi häc kh«ng chØ cña sù nghiÖp kh¸ng chiÕn chèng ngo¹i x©m mµ cßn lµ bµi häc cña sù nghiÖp ®æi míi võa qua vµ hiÖn nay. Trong khi ®Ò cao vai trß cña thùc tiÔn, §¶ng ta kh«ng hÒ h¹ thÊp, kh«ng hÒ coi nhÑ lý luËn. Qu¸ tr×nh ®æi míi lµ qu¸ tr×nh §¶ng ta kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é lý luËn cña m×nh, cè g¾ng ph¸t triÓn lý luËn, ®æi míi t­ duy lý luËn vÒ chñ nghÜa x· héi vµ con ®­êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. Nã ®­îc thÓ hiÖn qua n¨m b­íc chuyÓn cña ®æi míi t­ duy phï hîp víi sù vËn ®éng cña thùc tiÔn cuéc sèng trong nh÷ng hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn míi 1. B­íc chuyÓn thø nhÊt: Tõ t­ duy, dùa trªn m« h×nh kinh tÕ hiÖn vËt víi sù tuyÖt ®èi ho¸ së h÷u x· héi (Nhµ n­íc vµ tËp thÓ) víi sù ph¸t triÓn v­ît tr­íc cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi sù ph¸t triÒn cña lùc l­îng s¶n xuÊt dÉn tíi hËu qu¶ k×m h·m sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt... sang t­ duy míi. X©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong sù thèng nhÊt biÖn chøng víi tÝnh ®a d¹ng c¸c h×nh thøc së h÷u, ®a d¹ng c¸c h×nh thøc ph©n phèi, lÊy ph©n phèi theo lao ®éng lµm ®Æc tr­ng chñ yÕu nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §©y chÝnh lµ b­íc chuyÓn c¨n b¶n mµ cã ý nghÜa s©u xa v× nã lµ t«n träng quy luËt kh¸ch quan vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt; tuú thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt mµ tõng b­íc thiÕt lËp quan hÖ s¶n xuÊt cho phï hîp . 2. B­íc chuyÓn thø hai: Vò Ngäc Khoa 20