ThS. Trần Trọng Tuyền
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
CHUYÊN ĐỀ 1:
CÁC PHƢƠNG PHÁP GIẢI NHANH QUAN TRỌNG
1.1. BẢO TOÀN NGUYÊN TỐ (BTNT)
A. PHƢƠNG PHÁP
1. Bảo toàn nguyên tố trong 1 chất
Ta có: n nguyªn tö nchÊt (sè nguyªn tö cña nguyªn tè ®ã)
BTNT.Fe
BTNT.O
Ví dụ: Trong Fe3O4 :
n Fe 3n Fe3O4 ;
nO 4n Fe3O4
2. Bảo toàn nguyên tố cho 1 phản ứng
Tổng số mol nguyên tử của một nguyên tố trước và sau phản ứng luôn bằng nhau
Ví dụ: Al + HNO3
Al(NO3 )3 N2O H2O
BTNT.Al
BTNT.N
n Al n Al(NO3 )3 ;
nHNO3 3nAl(NO3 )3 2nN2O
3. Bảo toàn nguyên tố cho hỗn hợp nhiều chất phản ứng
Al(NO3 )3
NO
Fe
muèi
H2O
Ví dụ 1: HNO3
Cu
N 2 O
Cu(NO3 )2
BTNT.Al
BTNT.Cu
n Fe n Fe(NO3 )3 ;
n Cu n Cu(NO3 )2
BTNT.N
n HNO3 3n Al(NO3 )3 2n Cu(NO3 )2 n NO n N2O
FeS 2 HNO3 Fe2 (SO4 )3
NO H2 O
Ví dụ 2:
Cu2S
CuSO4
BTNT.S
2n FeS2 nCu2S 3n Fe2 (SO4 )3 nCuSO4
4. Bảo toàn nguyên tố cho toàn bộ quá trình phản ứng (BTNT đầu→cuối)
FeCl2 NaOH d Fe(OH)2
HCl d
t0
Fe2 O3
Ví dụ 1: Fe3O4
KK(O2 )
FeCl3
Fe(OH)3
BTNT.Fe (®Çucuèi)
3n Fe3O4 2n Fe2O3
Ví dụ 2:
Fe
FeO
FeO
HNO3
CO
BTNT.Fe (®Çucuèi)
Fe(NO3 )3
n FeO 2n Fe2O3 n Fe(NO3 )3
Fe
O
Fe
O
2 3
3 4
Fe2 O3
1
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
ThS. Trần Trọng Tuyền
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
B. BÀI TẬP VẬN DỤNG
Dưới đây tác giả xin giới thiệu những câu hỏi đơn thuần về bảo toàn nguyên tố. Thông thường
BTNT là những ý nhỏ trong hướng giải của câu hỏi khó. Do đó để làm tốt những câu hỏi khó thì
điều cần thiết là ta nắm vững lí thuyết và vận dụng tốt các phương pháp giải nhanh như BTNT,
BTKL, BTE…
Câu 1: Cho hỗn hợp gồm 0,3 mol Fe, 0,15 mol Fe 2O3 và 0,1 mol Fe3O4 tác dụng vừa đủ
với dung dịch H2SO4 loãng thu được dung dịch A. Cho dung dịch A tác dụng với dung
dịch NaOH dư, lọc kết tủa đem nung trong không khí đến khối lượng không đổi thu được
m gam chất rắn C. Giá trị của m là:
A. 70.
B. 72.
C. 65.
D. 75.
Hướng dẫn giải:
Phân tích hướng giải:
t
+ Nung kết tủa ta cần lưu ý: Fe(OH)2 + O2
Fe2O3 + H2O.
KK(O2 )
0
+ Dễ thấy bài toán liên quan đến số mol của nguyên tố Fe → Dấu hiệu của BTNT.Fe.
Fe
0,3 mol
FeSO 4
Fe(OH)2
H 2 SO4
NaOH d
t0
A
Fe2 O3
Fe2 O3
KK(O2 )
Fe
(SO
)
F
e(OH)
2
4
3
3
0,15 mol
Fe3O 4
0,1 mol
BTNT.Fe (®Çu cuèi)
2n Fe2 O3 (cuèi) n Fe 2 n Fe2 O3 (®Çu) 3n Fe3O4
n Fe2O3 (cuèi)
0,3 2.0,15 3.0,1
0, 45 mol m = 72 gam §²p ²n B
2
Lời bình: Với những câu hỏi đơn giản như này, khi thành thạo ta không cần viết sơ đồ phản ứng
và nhìn nhận BTNT (đầu → cuối).
Câu 2: Đun nóng hỗn hợp bột X gồm 0,06 mol Al, 0,01 mol Fe3O4, 0,015 mol Fe2O3 và 0,02
mol FeO một thời gian. Hỗn hợp Y thu được sau phản ứng được hoà tan hoàn toàn vào dung
dịch HCl dư, thu được dung dịch Z. Thêm NH3 vào Z cho đến dư, lọc kết tủa T, đem nung
ngoài không khí đến khối lượng không đổi thu được m gam chất rắn. Giá trịcủa m là
A. 6,16.
B. 6,40.
C. 7,78.
D. 9.46.
Hướng dẫn giải:
2
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
ThS. Trần Trọng Tuyền
Al
0,06 mol
Fe O
AlCl3
Al(OH)3
3 4
Al 2 O3
0,01 mol
NH3
t0
HCl d
t0
X
Y Z FeCl 2
Fe(OH)2
KK(O2 )
Fe2 O3
Fe2 O3
FeCl
Fe(OH)
3
3
0,015 mol
m gam
FeO
0,02 mol
BTNT.Al (®Çu cuèi)
n Al2 O3
n Al(X)
2
BTNT.Fe (®Çu cuèi)
n Fe2 O3 (cuèi)
0,03 mol
3n Fe3O4 2n Fe2 O3 (X) n FeO
2
0,04 mol
Câu 3: Dung dịch X gồm Na2CO3, K2CO3, NaHCO3. Chia X thành hai phần bằng nhau :
- Phần 1: tác dụng với nước vôi trong dư được 20 gam kết tủa.
- Phần 2: tác dụng với dung dịch HCl dư được V lít khí CO2 (đktc). Giá trị của V là:
A. 2,24.
B. 4,48.
C. 6,72.
D. 3,36.
Hướng dẫn giải:
20
0,2 mol
100
0,2 mol V 22, 4.0,2 4, 48 lÝt
BTNT.C
PhÇn 1:
n CO2 (X) n CaCO3
3
BTNT.C
PhÇn 2:
n CO2 n CO2 (X)
3
Câu 4: Cho hỗn hợp X gồm x mol FeS2 và 0,045 mol Cu2S tác dụng vừa đủ với dung dịch
HNO3 loãng, đun nóng, thu được dung dịch chỉ chứa muối sunfat của các kim loại và giải
phóng khí NO duy nhất. Giá trị của x là:
A. 0,060
B. 0,045
C. 0,090
D. 0,180
Hướng dẫn giải:
FeS 2 : x mol
Fe (SO4 )3
HNO3
2
NO H2 O
Cu2S : 0,045 mol
CuSO4
BTNT.Fe
n Fe2 (SO4 )3
n FeS2
2
BTNT.Cu
0,5x mol;
n CuSO4 2n Cu2S 0,09 mol
3
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
ThS. Trần Trọng Tuyền
BTNT.S
2n FeS2 n Cu2S 3n Fe2 (SO4 )3 n CuSO4 2x 0,045 3.0,5x 0,09
x 0,09 mol §²p ²n C
Câu 5: Cho hỗn hợp 0,15 mol CuFeS2 và 0,09 mol Cu2FeS2 tác dụng với dung
dịch HNO3 dư thu được dung dịch X và hỗn hợp khí Y gồm NO và NO2. Thêm
BaCl2 dư vào dung dịch X thu được m gam kết tủa. Mặt khác, nếu thêm Ba(OH)2
dư vào dung dịch X, lấy kết tủa nung trong không khí tới khối lượng không đổi
được x gam chất rắn. Giá trị của m và x là :
A.111,84 và 157,44
B.112,84 và 157,44
C.111,84 và 167,44
D.112,84 và 167,44
Hướng dẫn giải:
Fe(OH)3
t0
KÕt tña Cu(OH)2
x gam
KK(O2 )
BaSO
4
BTNT.Fe
n Fe2 O3
n CuFeS2 n Cu2 FeS2
n CuO n CuFeS2
BTNT.Cu
2
2n Cu2 FeS2
Fe2 O3
CuO
BaSO
4
0,15 0,09
0,12 mol
2
0,15 2.0,09 0,33 mol
BTNT.S
n BaSO4 2n CuFeS2 2n Cu2 FeS2 2.0,15 2.0,09 0, 48 mol
m m BaSO4 233.0, 48 111,84 gam
x = m Fe2 O3 m CuO m BaSO4 160.0,12 80,0,33 233.0, 48 157, 44 gam
→ Đáp án D
Câu 6: Hoà tan hoàn toàn 0,3 mol hỗn hợp gồm Al và Al4C3 vào dung dịch KOH (dư), thu
được x mol hỗn hợp khí và dung dịch X. Sục khí CO2 (dư) vào dung dịch X, lượng kết tủa thu
được là 46,8 gam. Giá trị của x là
A. 0,55.
B. 0,60.
C. 0,40.
D. 0,45.
Hướng dẫn giải:
CO2 H 2 O
KAlO2
Al(OH)3 :
Al : a mol
KOH d
0,3 mol
H 2
Al 4 C 3 : b mol
CH 4
46,8
0,6 mol
78
4
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
ThS. Trần Trọng Tuyền
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
a b 0,3
a 0,2
BTNT.Al (®Çucuèi)
a 4b 0,6 b 0,1
BTNT.C
BTE
n CH4 3n Al4C3 0,3 mol;
n H2
3n Al
0,3 mol
2
x n H2 nCH4 0,6 mol §²p ²n B
Câu 7: Thổi hỗn hợp khí CO và H2 đi qua a gam hỗn hợp gồm CuO và Fe3O4 có tỉ lệ mol 1 : 2 , sau
phản ứng thu được b gam chất rắn A. Hòa tan hoàn toàn b gam A bằng dung dịch HNO3 loãng dư ,
thu được dung dịch X ( không chứa ion Fe2+). Cô cạn dung dịch X thu được 41 gam muối khan. a
gam nhận giá trị nào ?
A.9,8
B.10,6
C.12,8
D.13,6
Hướng dẫn giải:
BTNT.Cu
Cu(NO3 )2
n Cu(NO3 )2 x mol
BTNT.Fe
n Fe(NO3 )3 6x mol
Fe(NO3 )3 :
188x 242.6x 41 x 0,025 mol
CuO : x mol
a gam
41 gam
Fe3O4 : 2x mol
a = 80.0,025+232.2.0,025 = 13,6 gam §²p ²n D
Câu 8: Hoà tan hoàn toàn hỗn hợp A gồm 0,27 gam bột nhôm và 2,04 gam bột Al2O3
trong dung dịch NaOH dư thu được dung dịch X. Cho CO2 dư tác dụng với dung dịch X thu
được kết tủa Y, nung Y ở nhiệt độ cao đến khối lượng không đổi thu được chất rắn Z. Biết hiệu
suất các phản ứng đều đạt 100%. Khối lượng của Z là
A. 2,04 gam
B. 2,31 gam.
C. 3,06 gam.
D. 2,55 gam.
Hướng dẫn giải:
Al
CO2 d +H2 O
NaOH d
t0
A
X NaAlO2
Y Al(OH)3
Z Al2 O3
Al 2 O3
n
0,27 2,04
BTNT.Al (®Çu cuèi)
n Al2O3 (Z) Al n Al2O3 (A)
0,025 mol
2
2.27 102
m Z 102.0,025 2,55 gam §²p ²n D
5
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
ThS. Trần Trọng Tuyền
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
C. BÀI TẬP LUYỆN TẬP
Câu 9: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp X gồm 0,4 mol FeO và 0,1 mol Fe2O3 vào dung dịch HNO3
loãng, dư thu được dung dịch A và khí B không màu, hóa nâu trong không khí. Dung dịch A cho
tác dụng với dung dịch NaOH dư thu được kết tủa. Lấy toàn bộ kết tủa nung trong không khí đến
khối lượng không đổi thu được chất rắn có khối lượng là:
A. 23,0 gam.
B. 32,0 gam.
C. 16,0 gam.
D. 48,0 gam.
Câu 10: Hòa tan 11,2 gam hỗn hợp X gồm Al và Fe trong HCl dư thu được hỗn hợp dung dịch
muối Y1 và khí Y2. Cho dung dịch Y1 tác dụng với NaOH dư, lọc kết tủa rồi nung trong không khí
đến khối lượng không đổi thì thu được 8 gam chất rắn Z. Thành phần % của Fe trong hỗn hợp ban
đầu là:
A. 58,03%
B. 26,75%
C. 75,25%
D. 50%
Câu 11: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm 0,12 mol FeS2 và a mol Cu2S bằng dung dịch HNO3 vừa
đủ thu được dung dịch Y chỉ chứa hai muối sunfat và khí NO là sản phẩm khử duy nhất của N+5.
Tìm a:
A. 0,03
B. 0,04
C. 0,06
D. 0,12
Câu 12: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp gồm y mol FeS2 và 4 gam Cu2S vào HNO3 vừa đủ thu được
dung dịch Y chỉ chứa hai muối sunfat và hỗn hợp khí Z gồm NO2 và NO có tỉ lệ mol là 1 : 3. Giá
trị của x là:
A. 0,4 gam
B. 6 gam
C. 8 gam
D. 2 gam
Câu 13: Cho một luồng khí CO đi qua ống đựng 0,01 mol FeO và 0,03 mol Fe2O3 (hỗn hợp A)
đốt nóng. Sau khi kết thúc thí nghiệm thu được 4,784 gam chất rắn B gồm 4 chất. Hoà tan chất
rắn B bằng dung dịch HCl dư thấy thoát ra 0,6272 lít H2 (đktc). Tính số mol oxit sắt từ trong hỗn
1
hợp B. Biết rằng trong B số mol oxit sắt từ bằng tổng số mol sắt (II) oxit và sắt (III) oxit.
3
A. 0,006.
B. 0,008.
C. 0,01.
D. 0,012.
Câu 14: Cho 1,56 gam hỗn hợp gồm Al và Al2O3 phản ứng hết với dung dịch HCl (dư), thu được
lít khí H2 (đktc) và dung dịch X. Nh từ từ dung dịch NH3 đến dư vào dung dịch X thu được
kết tủa, lọc hết lượng kết tủa, nung đến khối lượng không đổi thu được 2,04 gam chất rắn. Giá trị
của là
A. 0,672.
B. 0,224.
C. 0,448.
D. 1,344.
Câu 15: 7,68 gam hỗn hợp X gồm FeO, Fe3O4 và Fe2O3 tác dụng vừa đủ với 260 ml dung dịch
HCl 1M thu được dung dịch Y. Cho Y tác dụng với dung dịch NaOH dư, lọc lấy kết tủa đem
nung trong không khí đến khối lượng không đổi được m gam chất rắn. m có giá trị là:
6
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
ThS. Trần Trọng Tuyền
A. 7 gam
B. 7,5 gam
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
C. 8 gam.
D. 9 gam
Câu 16: Hòa tan hỗn hợp X gồm 11,2 gam Fe và 2,4 gam Mg bằng dung dịch H2SO4, loãng dư,
thu được dung dịch Y. Cho dung dịch NaOH dư vào Y thu được
kết tủa Z. Nung Z trong không khí đến khối lượng không đổi thì được m gam chất
rắn. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn. Giá trị m là:
A.18
B.20
C.36
D.24.
Câu 17: Đốt cháy 9,8 gam bột Fe trong không khí thu được hỗn hợp rắn X gồm FeO, Fe3O4 và
Fe2O3. Để hoà tan X cần dùng vừa hết 500 ml dung dịch HNO3 1,6M, thu được V lít khí NO (sản
phẩm khử duy nhất, đo ở đktc). Giá trị của V là
A. 6,16.
B. 10,08.
C. 11,76.
D. 14,0.
Câu 18: Cho 16,9 gam hỗn hợp Na và Al hòa tan hết vào nước dư thu được dung
dịch X. Cho X phản ứng hết với 0,8 mol HCl thu được 7,8 gam kết tủa và dung dịch Y. Sục CO2
vào Y không thấy có kết tủa xuất hiện. Tính khối lượng Al trong
hỗn hợp ban đầu.
A.3,95 gam
B.2,7 gam
C.12,4 gam
D.5,4 gam
Câu 19: Cho 2,24 gam bột sắt vào 200 ml dung dịch chứa hỗn hợp gồm AgNO3 0,1M và
Cu(NO3)2 0,5M. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được dung dịch X và m gam chất rắn
Y. Giá trị của m là
A. 2,80.
B. 2,16.
C. 4,08.
D. 0,64.
HƢỚNG DẪN GIẢI
Câu 9:
n FeO
0, 4
n Fe2O3 (X)
0,1 0,3 mol
2
2
m 160.0,3 48 gam §²p ²n D
BTT.Fe (®Çu cuèi)
n Fe2O3 (cuèi)
Câu 10:
Phân tích hướng giải:
+ Khi cho Y1 vào dung dịch NaOH dư thì AlCl3 tạo kết tủa Al(OH)3 tối đa sau đó tan hết trong
NaOH dư → Kết tủa thu được chỉ có Fe(OH)2.
7
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
ThS. Trần Trọng Tuyền
+ Khi nung Fe(OH)2 trong không khí đến khối lượng không đổi thu được chất rắn là Fe2O3 (vì
t
Fe(OH)2 + O2 (KK)
Fe2O3 + H2O)
0
BTNT.Fe (®Çu cuèi)
n Fe(X) 2n Fe2 O3 2.
%m Fe(X)
8
0,1 mol
160
56.0,1
.100% 50% §²p ²n D
11,2
Câu 11:
FeS 2 : 0,12 mol HNO3 Fe2 (SO4 )3
NO H2 O
Cu
S
:
a
mol
CuSO
2
4
BTNT.Fe
n Fe2 (SO4 )3
n FeS2
BTNT.S
2n FeS2 n Cu2S
BTNT.Cu
0,06 mol;
n CuSO4 2n Cu2S 2a mol
2
3n Fe2 (SO4 )3 n CuSO4 2.0,12 a 3.0,06 2a
a 0,06 mol §²p ²n C
Câu 12:
FeS 2 : x mol
Fe2 (SO 4 )3
HNO3
NO H 2 O
4
CuSO 4
Cu2S : 160 0,025mol
n FeS2
BTNT.Fe
n Fe2 (SO4 )3
0,5x mol;
2
BTNT.Cu
n CuSO4 2n Cu2S 2.0,025 0,05 mol
BTNT.S
2n FeS2 n Cu2S 3n Fe2 (SO4 )3 n CuSO4 2x 0,025 3.0, 5x 0,05
x 0,05 mol y 120.0,05 6 gam §²p ²n B
Câu 13:
0, 6272
BTE
Fe
n
n
0,028 mol
Fe
H
2
22,
4
FeO
0,01 mol
FeO : x mol
CO
4,784 gam A
Fe O
t0
2 3
Fe2 O3 : y mol
0,03 mol
(x y)
mol
Fe3O 4 :
3
8
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
ThS. Trần Trọng Tuyền
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
(x y)
56.0,028 72x 160y 232.
4,784
x 0,012
3
(x y)
y 0,006
BTNT.Fe
0,028 x 2y 3.
0,01 2.0,03
3
n Fe3O4
0,012 0,006
0,006 mol §²p ²n A
3
Câu 14:
NH3 H 2 O
t0
X AlCl3
Al(OH)3
Al 2 O3
Al
2,04
x mol
0,02 mol
HCl d
102
1,56 gam
Al O
2 3
H2
y mol
H2O
27x 102y 1,56
x 0,02
BTNT.Al
x 2y 2.0,02 y 0,01
3n
BTE
n H2 Al 0,03 V 22, 4.0,03 0,672 lÝt §²p ²n A
2
Câu 15:
n HCl 0,26
BTNT.O
0,13 mol;
n O(X) n H2O 0,13 mol
2
2
7,68 16.0,13 5,6 gam n Fe(X) 0,1 mol
BTNT.H
n H2 O
m Fe(X)
BTNT.Fe (®Çu cuèi)
n Fe2 O3 (cuèi)
n Fe(X)
2
0,05 mol m = 160.0,05 = 8 gam
→ Đáp án C
Câu 16:
1
1 11,2
BTNT.Fe (®Çu cuèi)
Fe
O
n
.n
.
0,1mol
2
3
Fe
O
Fe
2 3
2
2 56
m gam
2, 4
BTNT.Mg (®Çu cuèi)
MgO
n MgO n Mg
0,1 mol
24
m 160.0,1 40.0,1 20 gam §²p ²n B
Câu 17:
9
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
ThS. Trần Trọng Tuyền
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
FeO
HNO3 :0,5.1,6 0,8 mol
Fe
X Fe2 O3
Fe(NO3 )3 NO H 2 O
9,8 gam
Fe O
3 4
O2
9,8
0,175 mol
56
3n Fe(NO3 )3 0,5.1,6 3.0,175 0,275 mol
BTNT.Fe
n Fe(NO3 )3 n Fe
BTNT.N
n NO n HNO3
V 22, 4.0,275 6,16 lÝt §²p ²n A
Câu 18:
Sục CO2 vào dung dịch Y không thấy có kết tủa xuất hiện → Y không có NaAlO2
→ Y chứa NaCl và AlCl3.
BTNT.Na
n NaCl x mol
NaCl
Na : x mol HCl Y
BTNT.Al
X
n AlCl3 (y 0,1) mol
AlCl3 :
Al:y
mol
Al(OH)3 : 0,1 mol
BTNT.Cl
x 3(y 0,1) 0,8 mol x 0,5
m
23x
27y
16,9
y 0,2
X
m Al(X) 27.0,2 5, 4 gam §²p ²n D
Câu 19:
BTNT. Fe
X gåm: n Fe(NO3 )3
=
BTNT. N
0,04 mol; n Cu(NO3 )2 d
= 0,02+0,1.2-0,04.2=0,07 mol
BTNT. Ag
Ag: 0,02 mol
Y gåm: BTNT. Cu
m = 0,02.108 + 0,03.64 = 4,08 gam §²p ²n C
Cu: 0,03 mol
10
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
ThS. Trần Trọng Tuyền
1.2. BẢO TOÀN KHỐI LƢỢNG
(BTKL)
A. PHƢƠNG PHÁP
1. Dấu hiệu của phƣơng pháp
Hầu hết các bài toán hóa học đều liên quan tới khối lượng. Do đó,việc ta áp dụng BTKL trong
hóa học là rất phổ biến. Những dấu hiệu áp dụng BTKL rất đơn giản đó là:
+ Bài toán cho nhiều dữ kiện liên quan đến khối lượng.
+ Bài toán cho dữ kiện khối lượng không đổi được về mol (khối lượng hỗn hợp, hoặc khối lượng
của chất chưa rõ công thức phân tử).
2. Các dạng bảo toàn khối lƣợng thƣờng gặp
a) Bảo toàn khối lƣợng cho một chất:
Khối lượng của một chất bằng tổng khối lượng của các nguyên tố trong chất đó
Ví dụ: mFexOy mFe mO ; mCx HyOz mC mH mO
b) Bảo toàn khối lƣợng cho hỗn hợp muối
Khối lượng của hỗn hợp muối bằng tổng khối lượng của cation và anion trong muối
BTKL
mmuèi mcation(muèi) manion(muèi) )
(
Ví dụ: Hỗn hợp X chứa Fe(NO3)3 và Cu(NO3)2
BTKL
mX mFe3 mCu2 mNO
3
c) Bảo toàn khối lƣợng cho một phản ứng:
Tổng khối lượng các chất tham gia phản ứng bằng tổng khối lượng các chất tạo thành sau phản
ứng
BTKL
m A mB mC m D
C D ;
Xét phản ứng: A B
d) Bảo toàn khối lƣợng cho hỗn hợp nhiều chất phản ứng
Fe
FeO
t0
BTKL
X
CO2
Ví dụ 1: Fe2 O3 CO
mFe2O3 mCO mX mCO2
Fe
O
2 3
Fe3O 4
B. BÀI TẬP VẬN DỤNG
Câu 1: Cho một luồng khí CO đi qua ống sứ đựng 0,04 mol hỗn hợp A gồm FeO và Fe2O3 đốt
nóng. Sau khi kết thúc thí nghiệm được chất rắn B nặng 4,784 gam. Khí đi ra kh i ống sứ hấp
thụ hết vào dung dịch Ca(OH)2 dư được 4,6 gam kết tủa. Tìm phần trăm khối lượng của FeO
trong A:
11
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
ThS. Trần Trọng Tuyền
A. 68,97%
B. 68,03%
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
C. 31,03%
D. 13,03%
Hướng dẫn giải:
Phân tích hướng giải:
+ Bài toán tìm % khối lượng nói chung ta đặt ẩn cho số mol chất cần tìm % khối lượng.
+ Ca(OH)2 dư nên tạo ra muối trung hòa CaCO3.
Fe
FeO
B
FeO : x mol
CO
0,04mol A
4,784 gam Fe3O 4
t0
Fe
O
:
y
mol
2 3
Fe2 O3
Ca(OH)2 d
CO2
CaCO3
4,6
0,046 mol
100
m B m CO2 72x 160y 28.0,04 4,784 44.0,046
BTNT.C
n CO p n CO2 n CaCO3
BTKL
m A m CO p
n A x y 0,04 x = 0,01 ; y = 0,03
%m FeO (A)
m FeO
72.0,01
.100%
.100% 13,33% §²p ²n D
mA
72.0,01 160.0,03
Câu 2: Hỗn hợp X có khối lượng 82,3 gam gồm KClO3, Ca(ClO3)2, CaCl2 và KCl. Nhiệt phân
hoàn toàn X thu được 13,44 lít O2 (đktc), chất rắn Y gồm CaCl2 và KCl. Toàn bộ Y tác dụng
vừa đủ với 0,3 lít dung dịch K2CO3 1M thu được dung dịch Z. Lượng KCl trong Z nhiều gấp 5
lần lượng KCl trong X. Phần trăm khối lượng KCl trong X là
A. 12,67%.
B. 18,10%.
C. 25,62%.
D. 29,77%.
Hướng dẫn giải:
Phân tích hướng giải:
+ Bài toán có dữ kiện khối lượng không đổi được về mol → Là dấu hiệu của BTKL.
+ Bài toán có nhiều dữ kiện số mol → Là dấu hiệu của BTNT.
12
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
ThS. Trần Trọng Tuyền
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
BTKL
82,3 0,3.111 0,6.32 m KCl (trong Y) n KCl (trong Y)
29,8
0, 4 mol
74,5
BTNT.K
0, 4 0,3.2 n KCl (trong Z) 5n KCl (trong X) n KCl (trong X) 0,2 mol
0,2.74,5
.100 18,10% §²p ²n B
82,3
Câu 3: Dẫn khí CO từ từ qua ống sứ đựng 14 gam X gồm CuO, Fe2O3, FeO và Fe3O4 nung
nóng một thời gian được m gam chất rắn Y. Cho toàn bộ khí thu được sau phản ứng vào dung
dịch Ca(OH)2 dư được kết tủa Z. Cho toàn bộ Z phản ứng dung dịch HCl dư được 2,8 lít khí
đktc. Tìm m :
A. 12
B. 10
C. 6
D. 8
%m KCl (trong X)
Hướng dẫn giải:
CuO
Y
Fe O
Ca(OH)2 d
HCl d
2 3 CO CO
CaCO3
CO2
14 gam X
2
FeO
2,8
0,125 mol
22,4
Fe3O4
BTNT.C
n CO n CO2 (ThÝ nghiÖm 1) n CO2 (cuèi) 0,125 mol
BTKL
m Y m X m CO m CO2 (thÝ nghiÖm 1) 14 28.0,125 44.0,125 12 gam
→ Đáp án A
Câu 4: Cho hỗn hợp A gồm Al, Zn, Mg. Đem oxi hoá hoàn toàn 28,6 gam A bằng oxi dư thu
được 44,6 gam hỗn hợp oxit B. Hoà tan hết B trong dung dịch HCl thu được dung dịch D. Cô
cạn dung dịch D được hỗn hợp muối khan là:
A. 99,6 gam.
B. 49,8 gam.
C. 74,7 gam.
D. 100,8 gam.
Hướng dẫn giải:
AlCl3
Al 2 O3
Al
D ZnCl 2
O2
HCl
A Zn
B ZnO
28,6 gam
44,6 gam
MgCl 2
Mg
MgO
H2O
BTKL
m O2 m B m A 44,6 28,6 16 gam n O2 0,5 mol
BTNT.O
BTNT.H
n H2 O 2n O2 1 mol
n HCl 2n H2 O 2 mol
BTKL
mD mB mHCl mH2O 44,6 36,5.2 18.1 99,6 gam → Đáp án A
Câu 5: Hòa tan hoàn toàn 74 gam hỗn hợp X gồm FeO, Fe3O4, Fe2O3 bằng dung dịch H2SO4
loãng dư sinh ra 178 gam muối sunfat. Nếu cũng cho 74 gam hỗn hợp X trên phản ứng với
lượng dư khí CO ở nhiệt độ cao và dẫn sản phẩm khí qua dung dịch nước vôi trong dư thì khối
13
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
ThS. Trần Trọng Tuyền
lượng (gam) kết tủa tạo thành là bao nhiêu ? (các phản ứng xảy ra hoàn toàn).
A.130
B.180
C.150
D.240
Hướng dẫn giải:
FeO
178 gam
H 2 SO 4
74 gam X Fe3O 4
Fe O
H2O
2 3
FeSO 4
Fe2 (SO 4 )3
BTNT.H
n H2SO4 n H2O x mol
BTKL
74 98x 178 18x x 1,3 mol
FeO
Fe
CO d
74 gam X Fe3O 4
Ca(OH)2 d
CO2
CaCO3
Fe O
2 3
BTNT.C BTNT.O
n CaCO3 n O(X) n CO2 1,3 mol m = 100.1,3 = 130 gam
Câu 6: Oxi hóa chậm m gam Fe ngoài không khí sau một thời gian thu được 12 gam hỗn hợp
X ( Fe , FeO , Fe2O3, Fe3O4). Để hòa tan hết X , cần vừa đủ 300 ml dung dịch HCl 1M , đồng
thời giải phóng 0,672 lít khí ( đktc ). Giá trị của m là:
A.10,08
B.8,96
C.9,84
D.10,64
Hướng dẫn giải:
FeCl 2
Fe
FeCl3
FeO
O2
HCl
Fe
X
H2
Fe
O
2 3
H2O
Fe3O 4
n HCl
0,3 0,672
n H2
0,12 mol
2
2
22, 4
nH O
BTNT.O
n O2 2 0,06 mol
2
BTKL
mFe mX mO2 12 32.0,06 10,08 gam §²p ²n A
BTNT.H
n H2 O
C. BÀI TẬP LUYỆN TẬP
Câu 7: Hòa tan 9,14 gam hợp kim Cu, Mg, Al bằng một lượng vừa đủ dung dịch HCl thu được
7,84 lít khí X (đktc) và 2,54 gam chất rắn Y và dung dịch Z. Lọc b chất rắn Y, cô cạn cẩn thận
dung dịch Z thu được lượng muối khan là
A. 31,45 gam.
B. 33,99 gam.
C. 19,025 gam.
D. 56,3 gam.
Câu 8: Cho 2,13g X gồm Mg; Cu và Al phản ứng hết với O2 được hỗn hợp Y gồm các oxit có
khối lượng là 3,33g. Thể tích dung dịch HCl 2M vừa đủ để phản ứng hết với Y là :
A. 90ml
B. 57ml
C. 75ml
D. 50ml
14
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
ThS. Trần Trọng Tuyền
Câu 9: Cho một luồng CO đi qua ống sứ đựng 0,04 mol hỗn hợp A gồm FeO và Fe 2O3 đốt nóng.
Sau khi kết thúc thí nghiệm thu được B gồm 4 chất nặng 4,784 gam. Khí đi ra kh i ống sứ cho
hấp thụ vào dung dịch Ba(OH)2 dư thì thu được 9,062 gam kết tủa. Phần trăm khối lượng Fe2O3
trong hỗn hợp A là
A. 86,96%.
B. 16,04%.
C. 13,04%.
D. 6,01%.
Câu 10: Hoà tan hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe2O3 và Fe3O4 trong 400 ml dung
dịch HCl 2M thu được dung dịch Y và thấy thoát ra 2,24 lít H2 và còn lại 2,8 gam sắt (duy nhất)
chưa tan. Giá trị của m là:
A.25
B.35
C.30
D.40
Câu 11: Đốt cháy hỗn hợp Mg và Al một thời gian ta thu được 32,4 gam hỗn hợp X, hỗn hợp X
phản ứng vừa đủ với 500 ml dung dịch gồm H2SO4 1,2M và HCl 2M, thu được dung dịch Y và
11,2 lít H2 (đktc). Cô cạn Y thu được m gam hỗn hợp muối trung hòa khan. Giá trị của m là:
A.115,9.
B.107,90.
C.112,60.
D.124,30.
Câu 12: Nhiệt phân 30,225 gam hỗn hợp X gồm KMnO4 và KClO3, thu được O2 và 24,625 gam
hỗn hợp chất rắn Y gồm KMnO4, K2MnO4, KClO3, MnO2 và KCl. Cho toàn bộ Y tác dụng vừa
đủ với dung dịch chứa 0,8 mol HCl đặc, đun nóng. Phần trăm khối lượng của KMnO4 trong X là
A. 39,20%.
B. 66,67%.
C. 33,33%.
D. 60,80%.
HƢỚNG DẪN GIẢI
Câu 7:
BTNT.H
n HCl 2n H2 2.
7,84
0,7 mol
22, 4
BTKL
m muèi clorua (9,14 2,54) 36,5.0,7 2.0,35 31, 45 gam
Câu 8:
BTKL
m O2 3,33 2,13 1,2 gam n O2 0,0375 mol
BTNT.O
BTNT.H
n H2O 2n O2 0,075 mol
n HCl 2n H2O 0,15 mol
VHCl
0,15
0,075 lÝt = 75ml §²p ²n C
2
Câu 9:
Fe
FeO
B
FeO : x mol
CO
0,04mol A
4,784 gam Fe3O 4
t0
Fe2 O3 : y mol
Fe2 O3
Ba(OH)2 d
CO2
BaCO3
9,062
0,046 mol
197
m B m CO2 72x 160y 28.0,04 4,784 44.0,046
BTNT.C
n CO p n CO2 n BaCO3
BTKL
m A m CO p
15
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
ThS. Trần Trọng Tuyền
nA x y 0,04 x = 0,01 ; y = 0,03
%m Fe2O3 (A)
m Fe2O3
mA
.100%
160.0,03
.100% 86,96% §²p ²n A Câu 10:
72.0,01 160.0,03
Vì sản phẩm còn Fe dư → HCl phản ứng hết; Fe chuyển hết về FeCl2
n
0,8 2,24
BTNT.H
n H2O HCl n H2
0,3 mol
2
2 22, 4
nH O
n
BTNT.O
BTNT.Cl
n O2 2 0,15 mol;
n FeCl2 HCl 0, 4 mol
2
2
BTKL
m X m FeCl2 m H2 m H2 O m Fe d m HCl
m X 127.0, 4 2.0,1 18.0,3 2,8 36,5.0,8 30 gam §²p ²n C
Câu 11:
BTNT.H
n H2 O
BTNT.O
n O2
BTKL
mmuèi
n HCl
0,5.2
11,2
n H2SO4 n H2
0,5.1,2
0,6 mol
2
2
22, 4
n H2 O
0,3 mol
2
mX mHCl mH2SO4 (mH2 mH2O )
mX 32,4 36,5.1 98.0,6 (2.0,5 18.0,6) 115,9 gam §²p ²n C
Câu 12:
BTKL
O2
n O2
30,225 24,625
0,175 mol
32
KMnO 4 d
KCl
KMnO 4 : x mol t o
KClO3 d
MnCl 2
HCl (®Æc): 0,8 mol
KClO3 :y mol
K 2 MnO 4
MnO
Cl 2
2
H 2 O
KCl
0,8
0, 4
2
4x 3y 2.0,175 0, 4 (2)
BTNT. H
m X =158x + 122,5y = 30,225 (1);
n H2 O
BTNT. O
4n KMnO4 3n KClO3 2n O2 n H2O
(1) v¯ (2) x = 0,075 ; y = 0,15 %m KMnO4
0,075.158
.100 39,20%
30,225
→ Đáp án A
16
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
ThS. Trần Trọng Tuyền
1.3. PHƢƠNG PHÁP TRUNG BÌNH
A. PHƢƠNG PHÁP
1. Nguyên tắc:
Trong một hỗn hợp nhiều chất, có thể biểu diễn một đại lượng nào đó của các chất thông qua
một đại lượng chung, đại diện cho cả hỗn hợp, gọi là đại lượng trung bình.
2. Biểu thức
n
X
X .n
i
i 1
n
n
i 1
i
i
X : §³i lîng ®ang xÐt
, Trong ®ã n: Sè mol
i: Sè thø tù chÊt
+ Với bài toán vô cơ, ta thường áp dụng cho khối lượng mol trung bình:
M
m hh aM1 bM 2
n hh
ab
a, b: sè mol
M ,M : khèi lîng mol
1 2
(1) m hh n hh .M , víi
m hh : khèi lîng cña hçn hîp
n hh : sè mol cña hçn hîp
M1 M M2 (nÕu M1 M2 )
M
M1 M2
a=b
2
Khi M1 M M1 M2 M
(1) a(M M1 ) b(M M 2 )
a M M2
(c«ng thøc ®êng chÐo)
b M M1
+ Cần nhớ:
C«ng thøc tÝnh tØ khèi cña khÝ A so víi khÝ B: d
A MA
A
M A MB .d
B MB
B
MH2 2; MHe 4 ;Mkh«ng khÝ 29;...
17
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
ThS. Trần Trọng Tuyền
B. BÀI TẬP ÁP DỤNG
Câu 1: Cho 1,9 gam hỗn hợp muối cacbonat và hiđrocacbonat của kim loại kiềm M tác dụng
hết với dung dịch HCl (dư), sinh ra 0,448 lít khí (ở đktc). Kim loại M là
A. Na.
B. K.
C. Rb.
D. Li.
Hướng dẫn giải:
Cách 1:
M 61 95
1,9
95 M M2CO3
0,02
95 2M 60
17,5 M 34 M l¯ Na §²p ²n A
M MHCO3 M hh muèi
Cách 2:
BTNT.C
n hh muèi n CO2 0,02 mol M MHCO3 M hh muèi
1,9
95 MM2CO3
0,02
17,5 M 34 M l¯ Na §²p ²n A
Câu 2: Cho 1,67 gam hh gồm hai kim loại ở 2 chu kỳ liên tiếp thuộc nhóm IIA (phân nhóm
chính nhóm II) t/d hết với dd HCl (dư), thoát ra 0,672 lít khí H2 (ở đktc). Hai kim loại đó là (cho
Be = 9, Mg = 24, Ca = 40, Sr = 87, Ba = 137)
A. Be và Mg.
B. Mg và Ca.
C. Sr và Ba.
D. Ca và Sr.
Hướng dẫn giải:
Gọi công thức chung của 2 kim loại là M
M 2HCl
MCl2 H2
mol p: 0,03 0,03
MCa M =
1,67
= 55,67 < MSr Hai kim lo³i cÇn t×m l¯ Ca v¯ Sr
0,03
→ Đáp án D
18
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
ThS. Trần Trọng Tuyền
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
Câu 3: Hoà tan hoàn toàn 1,1 gam hỗn hợp gồm một kim loại kiềm X và một kim loại kiềm
thổ Y (MX < MY) trong dung dịch HCl dư, thu được 1,12 lít khí H2 (đktc). Kim loại X là
A. Li.
B. Na.
C. Rb.
D. K.
Hướng dẫn giải:
n H2
1,12
0,05 mol
22, 4
n X 2n H2 (1)
Ta thÊy :
n hh kim lo³i (n H2 ;2n H2 )
n Y n H2 (2)
1,1
1,1
;
) M hh kim lo³i (11; 22)
2.0,05 0,05
v× M X M Y M X (11; 22) chØ cã kim lo³i kiÒm Li tháa m±n §²p ²n A
M hh kim lo³i (
Câu 4: Cho 74,88 gam gam hỗn hợp X gồm oxit FeO, CuO, Fe2O3 có số mol bằng nhau tác
dụng hoàn toàn với lượng vừa đủ là 2 lít dung dịch HNO3 a (mol/l) khi đun nóng nhẹ, thu
được dung dịch Y và 3,136 lít (đktc) hỗn hợp khí Z gồm NO2 và NO có tỉ khối so với hiđro là
20,143. Giá trị của a là:
A.1,39 .
B. 2,78.
C. 0,38.
D. 1,34.
Hướng dẫn giải:
FeO : x mol
74,88 gam X CuO: x mol 72x 80x 160x 74,88 x 0,24 mol
Fe O : x mol
2 3
3,136
0,14
NO2 : a mol a b
a 0,09
Z
22, 4
NO: b mol
46a + 30b = 0,14.20,143.2 b 0,05
19
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
ThS. Trần Trọng Tuyền
TƢ DUY GIẢI NHANH BÀI TẬP HÓA HỌC
BTNT.Fe
n Fe(NO3 )3 n FeO 2n Fe(NO3 )3 0,72 mol
Y BTNT.Cu
n Cu(NO3 )2 n CuO 0,24 mol
BTNT.N
n HNO3 3n Fe(NO3 )3 2n Cu(NO3 )2 n NO2 n NO 2,78 mol
C M(HNO3 )
2,78
1,39 (mol/l) §²p ²n A
2
Câu 5: Cho hỗn hợp X gồm 51,2 gam Cu và 64,8 gam FeO tác dụng hết với dung dịch HNO3
dư thu được dung dịch Y (không có muối amoni) và 11,2 lít (đktc) hỗn hợp khí Z gồm N2, NO,
N2O và NO2 (trong đó N2 và NO2 có số mol bằng nhau) có tỉ khối đối với heli bằng 8,9. Số mol
HNO3 phản ứng là
A. 4,1 mol.
B. 3,2 mol.
C. 3,4 mol.
D. 5 mol
Hướng dẫn giải:
Phân tích hướng giải: Khi số mol của 2 khí N2 và NO2 bằng nhau ta có thể chuyển 1 nguyên tử O
từ NO2 sang N2 để trở thành 2 khí N2O và NO.
N
N O
Gép l³i
T ²ch ra
2 chÊt 2
N 2 .NO2 N 2 O.NO
2 chÊt 2
NO
NO2
11,2
0,5
N 2 O : a mol a b
a 0,2
Coi Z chØ gåm 2 khÝ
22, 4
NO : b mol
44a 30b 0,5.8,9.4 b 0,3
51,2
0,8 mol;
64
64,8
BTNT. Fe
n Fe(NO3 )3 n FeO
0,9 mol
72
BTNT.N
n HNO3 2n Cu(NO3 )2 3n Fe(NO3 )3 2n N 2O n NO 5 mol §²p ²n D
BTNT.Cu
n Cu(NO3 )2 n Cu
C. BÀI TẬP LUYỆN TẬP
Câu 6: Hòa tan hoàn toàn 3,1g hỗn hợp hai kim loại kiềm thuộc hai chu kì liên tiếp vào nước
thu được 1,12 lít hiđro (đktc). Hai kim loại kiềm đã cho là:
A. Li và Na
B. Na và K
C. K và Rb
D. Rb và Cs
Câu 7: X là kim loại thuộc nhóm IIA. Cho 1,7 gam hỗn hợp gồm kim loại X và Zn tác dụng với
lượng dư dung dịch HCl, sinh ra 0,672 lít khí H2 (đktc). Mặt khác, khi cho 1,9 gam X tác dụng
với lượng dư dung dịch H2SO4 loãng, thì thể tích khí hiđro sinh ra chưa đến 1,12 lít (ở đktc). Kim
loại X là
A. Ba.
B. Ca.
C. Sr.
D. Mg.
20
https://www.facebook.com/thay.trantrongtuyen (Trần Trọng Tuyền) __ ĐT: 0974 892 901
- Xem thêm -
.PDF 
41 
509 
81 
