Tài liệu Ttck

Lêi më ®Çu 1. Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi. ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam míi ra ®êi ®Çu n¨m 2000. ThuËt ng÷ “ThÞ trêng chøng kho¸n” cßn kh¸ míi mÎ ®èi víi c«ng chóng ViÖt Nam. Trong khi ®ã ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi, thÞ trêng chøng kho¸n ®· ph¸t triÓn rÊt s«i ®éng. §Çu t vµo thÞ trêng chøng kho¸n ®· trë nªn quan träng ®èi víi mäi ngêi. §Ó tham gia vµo thÞ trêng chøng kho¸n, mäi ngêi ®Òu ph¶i cã c¸c kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ thÞ trêng chøng kho¸n. ThÞ trêng chøng kho¸n chØ cã thÓ ph¸t triÓn ®îc nÕu cã sù tham gia ngµy cµng ®«ng cña nh÷ng ngêi cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc vÒ thÞ trêng chøng kho¸n. Do ®ã, kiÕn thøc cña mäi ngêi d©n vÒ thÞ trêng chøng kho¸n ë ViÖt Nam cÇn ®îc n©ng cao. ThÞ trêng chøng kho¸n cã sù hÊp dÉn vèn cã cña nã. Nã kh«ng chØ quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ cña mét níc mµ nã cßn quan träng ®èi víi mçi ngêi bëi v× kh¶ n¨ng ®Çu t sinh lîi cña nã. V× vËy, mçi ngêi tuú theo ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng cña m×nh mµ cÇn ph¶i tiÕp cËn thËt nhanh ®Ó tham gia ®Çu t cã hiÖu qu¶ vµo thÞ trêng chøng kho¸n. ChÝnh c¸c ho¹t ®éng ®ã sÏ gãp phÇn ®a thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ph¸t triÓn. 2. Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi. Do qui m« cña bµi viÕt vµ thêi gian lµm bµi bÞ h¹n chÕ, cho nªn bµi viÕt nµy chØ tËp trung ®Ò cËp vµo nh÷ng néi dung c¬ b¶n nhÊt cña thÞ trêng chøng kho¸n. KiÕn thøc vÒ thÞ trêng chøng kho¸n rÊt lín nhng nh÷ng kiÕn thøc trong bµi viÕt nµy còng t¬ng ®èi ®ñ ®Ó hiÓu vÒ thÞ trêng chøng kho¸n. VÒ phÇn nãi vÒ thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p cho thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam, còng do ®ã cã nhiÒu h¹n chÕ. V× vËy, bµi viÕt nµy còng chØ tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt, quan träng nhÊt ®èi víi thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. 1 3. KÕt cÊu cña ®Ò tµi. §Ò tµi bao gåm c¸c néi dung sau: - Lêi më ®Çu - Ch¬ng I. C¬ së lý luËn vÒ thÞ trêng chøng kho¸n - Ch¬ng II. Thùc tr¹ng thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn nay - Ch¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. - Lêi kÕt luËn. 2 Ch¬ng I. C¬ së lý luËn vÒ thÞ trêng chøng kho¸n. I. ThÞ trêng chøng kho¸n. 1. Kh¸i niÖm. ThÞ trêng chøng kho¸n lµ thÞ trêng cã tæ chøc, lµ n¬i mµ c¸c chøng kho¸n ®îc mua b¸n theo c¸c qui t¾c ®· ®îc Ên ®Þnh. 2. Ph©n lo¹i. a. C¨n cø theo tÝnh chÊt ph¸p lý cã thÞ trêng chøng kho¸n chÝnh thøc vµ thÞ trêng chøng kho¸n phi chÝnh thøc. ThÞ trêng chøng kho¸n chÝnh thøc hay cßn gäi lµ Së giao dÞch chøng kho¸n lµ n¬i mua b¸n lo¹i chøng kho¸n ®îc niªm yÕt cã ®Þa ®iÓm vµ thêi biÓu mua b¸n râ rÖt, gi¸ c¶ ®îc x¸c ®Þnh theo h×nh thøc ®Êu gi¸ hoÆc ®Êu lÖnh. ThÞ trêng chøng kho¸n phi chÝnh thøc hay cßn gäi lµ thÞ trêng OTC lµ n¬i mua b¸n chøng kho¸n bªn ngoµi Së giao dÞch, kh«ng cã ngµy giê nghØ hay thñ tôc quyÕt ®Þnh mµ do tho¶ thuËn gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n. b. C¨n cø vµo qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn chøng kho¸n cã thÞ trêng ph¸t hµnh vµ thÞ trêng giao dÞch. ThÞ trêng ph¸t hµnh hay cßn gäi lµ thÞ trêng s¬ cÊp lµ n¬i c¸c chøng kho¸n ®îc ph¸t hµnh lÇn ®Çu bëi c¸c nhµ ph¸t hµnh ®îc b¸n cho c¸c nhµ ®Çu t. c. C¨n cø vµo ph¬ng thøc giao dÞch cã thÞ trêng giao ngay vµ thÞ trêng t¬ng lai. ThÞ trêng giao ngay lµ thÞ trêng mua b¸n chøng kho¸n theo gi¸ cña ngµy giao dÞch nhng viÖc thanh to¸n vµ chuyÓn giao chøng kho¸n sÏ diÔn ra tiÕp theo sau ®ã vµi ngµy theo qui ®Þnh. ThÞ trêng t¬ng lai lµ thÞ trêng mua b¸n chøng kho¸n theo mét lo¹t hîp ®ång ®Þnh s½n, gi¸ c¶ ®îc tho¶ thuËn trong ngµy giao dÞch nhng viÖc thanh to¸n vµ chuyÓn giao chøng kho¸n sÏ diÔn ra trong mét ngµy kú h¹n nhÊt ®Þnh trong t¬ng lai. 3 d. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm hµng ho¸ trªn thÞ trêng chøng kho¸n cã thÞ trêng tr¸i phiÕu, thÞ trêng cæ phiÕu vµ thÞ trêng ph¸t sinh. * ThÞ trêng tr¸i phiÕu lµ n¬i mua b¸n c¸c tr¸i phiÕu. * ThÞ trêng cæ phiÕu lµ n¬i mua b¸n c¸c cæ phiÕu. * ThÞ trêng ph¸t sinh lµ n¬i mua b¸n c¸c c«ng cô cã nguån gèc chøng kho¸n. 3. Vai trß cña thÞ trêng chøng kho¸n. a. §èi víi chÝnh phñ. ThÞ trêng chøng kho¸n cung cÊp c¸c ph¬ng tiÖn ®Ó huy ®éng vèn vµ sö dông c¸c nguån vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. ChÝnh phñ huy ®éng vèn b»ng viÖc b¸n tr¸i phiÕu vµ dïng sè tiÒn ®ã ®Ó ®Çu t vµo c¸c dù ¸n cÇn thiÕt cña m×nh. ThÞ trêng chøng kho¸n cßn gãp phÇn thùc hiÖn qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. ChÝnh thÞ trêng chøng kho¸n cã thùc míi cã thÓ tuyªn truyÒn sù cÇn thiÕt cña thÞ trêng chøng kho¸n mét c¸ch tèt nhÊt. Tõ ®ã khuyÕn khÝch viÖc cæ phÇn ho¸ nhanh lªn c¸c doanh nghiÖp quèc doanh. ThÞ trêng chøng kho¸n lµ n¬i ®Ó thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. L·i suÊt thÞ trêng cã thÓ t¨ng lªn hoÆc gi¶m xuèng do viÖc chÝnh phñ mua hoÆc b¸n tr¸i phiÕu. Ngoµi ra thÞ trêng chøng kho¸n lµ n¬i thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t gi¸n tiÕp tõ níc ngoµi qua viÖc níc ngoµi mua chøng kho¸n. b. §èi víi c¸c doanh nghiÖp. ThÞ trêng chøng kho¸n gióp c¸c c«ng ty tho¸t khái c¸c kho¶n vay kh cã chi phÝ tiÒn vay cao ë c¸c ng©n hµng. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hµnh cæ phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu. HoÆc chÝnh thÞ ttêng chøng kho¸n t¹o ra tÝnh thanh kho¶n ®Ó cho c«ng ty cã thÓ b¸n chøng kho¸n bÊt kú lóc nµo ®Ó cã tiÒn. Nh vËy, thÞ trêng chøng kho¸n gióp c¸c doanh nghiÖp ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn vµ ®Çu t. ThÞ trêng chøng kho¸n lµ n¬i ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ mét c¸ch tæng hîp vµ chÝnh x¸c (kÓ c¶ gi¸ trÞ h÷u h×nh vµ v« h×nh) 4 th«ng qua chØ sè gi¸ chøng kho¸n trªn thÞ trêng. Tõ ®ã t¹o ra mét m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, kÝch thÝch ¸p dông c«ng nghÖ míi, c¶i tiÕn s¶n phÈm. ThÞ trêng chøng kho¸n cßn lµ n¬i gióp c¸c tËp ®oµn ra m¾t c«ng chóng. ThÞ trêng chøng kho¸n chÝnh lµ n¬i qu¶ng c¸o Ýt chi phÝ vÒ b¶n th©n doanh nghiÖp. c. §èi víi nhµ ®Çu t. ThÞ trêng chøng kho¸n lµ n¬i mµ c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ dÔ dµng t×m kiÕm c¸c c¬ héi ®Çu t ®Ó ®a d¹ng ho¸ ®Çu t, gi¶m thiÓu rñi ro trong ®Çu t. 4. Nhîc ®iÓm cña thÞ trêng chøng kho¸n. a. YÕu tè ®Çu c¬. §Çu c¬ lµ yÕu tè cã tÝnh to¸n cña ngêi chÊp nhËn rñi ro. Hä cã thÓ mua cæ phiÕu ngay víi hy väng gi¸ cæ phiÕu sÏ t¨ng trong t¬ng lai vµ thu håi ®îc lîi nhuËn trong tõng th¬ng vô. YÕu tè nµy g©y ¶nh hëng lan truyÒn lµm cho gi¸ cæ phiÕu cã thÓ t¨ng gi¶ t¹o. Tuy nhiªn thÞ trêng kh«ng cÊm yÕu tè nµy. b. Mua b¸n néi gi¸n. Mua b¸n néi gi¸n lµ viÖc mét c¸ nh©n nµo ®ã lîi dông vÞ trÝ c«ng viÖc cña m×nh, n¾m ®îc nh÷ng th«ng tin néi bé cña ®¬n vÞ ph¸t hµnh ®Ó mua hoÆc b¸n cæ phiÕu cña ®¬n vÞ ®ã mét c¸ch kh«ng b×nh thêng nh»m thu lîi cho m×nh vµ lµm ¶nh hëng tíi gi¸ cña cæ phiÕu trªn thÞ trêng. §©y lµ hµnh vi phi ®¹o ®øc th¬ng m¹i vµ bÞ cÊm ë c¸c níc. c. Phao tin ®ån kh«ng chÝnh x¸c hay th«ng tin lÖch l¹c. §©y lµ viÖc ®a ra c¸c th«ng tin sai sù thËt vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, t×nh h×nh néi bé cña c«ng ty hay vÒ m«i trêng kinh doanh cña c«ng ty nh»m t¨ng hay gi¶m gi¸ cæ phiÕu ®Ó thu lîi nhuËn cho c¸ nh©n. d. Mua b¸n cæ phiÕu ngÇm. Mua b¸n cæ phiÕu ngÇm lµ viÖc mua b¸n kh«ng qua thÞ trêng chøng kho¸n. §iÒu nµy cã thÓ g©y ¸p lùc cho c¸c nhµ ®Çu t kh¸c ®a tíi viÖc khèng chÕ hay thay thÕ l·nh ®¹o. 5 ViÖc phao tin ®ån kh«ng chÝnh x¸c vµ mua b¸n cæ phiÕu ngÇm ®Òu bÞ cÊm ë c¸c níc. 5. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng kho¸n. a. Nguyªn t¾c trung gian. Trªn thÞ trêng chøng kho¸n, c¸c giao dÞch thêng ®îc thùc hiÖn th«ng qua tæ chøc trung gian vµ m«i giíi lµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Trªn thÞ trêng s¬ cÊp, c¸c nhµ ®Çu t thêng kh«ng mua trùc tiÕp cña nhµ ph¸t hµnh mµ mua tõ c¸c nhµ b¶o l·nh ph¸t hµnh. Trªn thÞ trêng thø cÊp, th«ng qua nghiÖp vô m«i giíi kinh doanh c¸c c«ng ty chøng kho¸n mua chøng kho¸n gióp c¸c nhµ ®Çu t, hoÆc mua chøng kho¸n cña nhµ ®Çu t nµy ®Ó mua vµ b¸n cho c¸c nhµ ®Çu t kh¸c. Nguyªn t¾c nµy nh»m ®¶m b¶o c¸c lo¹i chøng kho¸n ®îc giao dÞch lµ chøng kho¸n thùc vµ gióp thÞ trêng ho¹t ®éng lµnh m¹nh, b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c nhµ ®Çu t. b. Nguyªn t¾c ®Þnh gi¸. ViÖc ®Þnh gi¸ chøng kho¸n trªn thÞ trêng phô thuéc hoµn toµn vµo c¸c nhµ trung gian m«i giíi. Mçi nhµ trung gian m«i giíi ®Þnh gi¸ mçi lo¹i chøng kho¸n t¹i mét thêi ®iÓm tuú theo sù xÐt ®o¸n vµ tïy vµo sè cung cÇu chøng kho¸n cã trªn thÞ trêng. ViÖc ®Þnh gi¸ chøng kho¸n ®îc thùc hiÖn th«ng qua cuéc th¬ng lîng gi÷a nh÷ng ngêi trung gian m«i giíi cÇn mua vµ cÇn b¸n. Gi¸ c¶ ®îc x¸c ®Þnh khi hai bªn ®· thèng nhÊt. TÊt c¶ c¸c thµnh viªn cã liªn quan trªn thÞ trêng kh«ng ai cã thÓ can thiÖp vµo sù t¸c ®éng qua l¹i cña sè cung cÇu chøng kho¸n trªn thÞ trêng vµ còng kh«ng ai cã quyÒn ®Þnh gi¸ chøng kho¸n mét c¸ch ®éc ®o¸n. V× thÕ thÞ trêng chøng kho¸n ®îc coi lµ thÞ trêng tù do nhÊt trong c¸c thÞ trêng. c. Nguyªn t¾c c«ng khai ho¸. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ trêng chøng kho¸n ®Òu ®îc c«ng khai ho¸ vÒ c¸c lo¹i chøng kho¸n ®îc ®a ra mua b¸n trªn thÞ trêng, còng nh t×nh h×nh tµi chÝnh vÒ kÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty ph¸t hµnh vµ sè lîng chøng kho¸n vµ gi¸ c¶ tõng lo¹i ®Òu ®îc c«ng khai trªn thÞ trêng vµ trong c¸c b¸o c¸o. Khi kÕt thóc mét cuéc giao dÞch sè lîng chøng kho¸n ®îc mua b¸n, gi¸ c¶ tõng 6 lo¹i ®Òu ®îc lËp tøc th«ng b¸n ngay. Nguyªn t¾c nµy nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ngêi mua vµ ngêi b¸n chøng kho¸n kh«ng bÞ hí trong mua b¸n chøng kho¸n vµ ngêi mua chøng kho¸n dÔ dµng chän lo¹i chøng kho¸n theo së thÝch cña m×nh. II. Chøng kho¸n. 1. Kh¸i niÖm. Chøng kho¸n lµ nh÷ng giÊy tê cã gi¸ x¸c ®Þnh sè vèn ®Çu t vµ nã x¸c nhËn quyÒn ®ßi nî hay quyÒn së h÷u vÒ tµi s¶n, bao gåm nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ thu nhËp trong mét kho¶ng thêi gian nµo ®ã vµ cã kh¶ n¨ng chuyÓn nhîng. 2. Ph©n lo¹i. a. C¨n cø theo tiªu thøc ph¸p lý cã chøng kho¸n v« danh vµ chøng kho¸n kÝ danh. Chøng kho¸n v« danh lµ lo¹i chøng kho¸n kh«ng ghi râ hä tªn chñ së h÷u. ViÖc chuyÓn nhîng lo¹i nµy rÊt dÔ dµng, kh«ng cÇn thñ tôc ®¨ng ký rêm rµ. Chøng kho¸n ký danh lµ lo¹i chøng kho¸n ghi râ hä tªn chñ së h÷u. ViÖc chuyÓn nhîng lo¹i nµy ®îc thùc hiÖn b»ng thñ tôc ®¨ng ký t¹i c¬ quan ph¸t hµnh. b. C¨n cø theo tÝnh chÊt thu nhËp cã chøng kho¸n cã thu nhËp æn ®Þnh, chøng kho¸n cã thu nhËp kh«ng æn ®Þnh vµ chøng kho¸n hçn hîp. Chøng kho¸n cã thu nhËp æn ®Þnh lµ c¸c tr¸i phiÕu thu nhËp cña nã kh«ng phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. Chøng kho¸n cã thu nhËp kh«ng æn ®Þnh lµ c¸c cæ phiÕu thêng, thu nhËp cña nã phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty vµ chÝnh s¸ch tr¶ cæ tøc. Chøng kho¸n hçn hîp lµ cæ phiÕu u ®·i, cã mét phÇn thu nhËp lµ kh«ng phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. c. C¨n cø theo chñ thÓ ph¸t hµnh cã chøng kho¸n ChÝnh phñ vµ chøng kho¸n c«ng ty. 7 Chøng kho¸n ChÝnh phñ lµ c¸c chøng kho¸n do c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ trung ¬ng hay chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ph¸t hµnh nh tr¸i phiÕu kho b¹c, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, c«ng tr¸i Nhµ níc. Chøng kho¸n c«ng ty lµ chøng kho¸n do c¸c doanh nghiÖp, c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh nh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu vµ c¸c c«ng cô cã nguån gèc chøng kho¸n. 3. Tr¸i phiÕu. a. §Æc ®iÓm. Tr¸i phiÕu lµ giÊy tê cã gi¸ x¸c ®Þnh sè vèn ®Çu t vµ x¸c nhËn quyÒn ®ßi nî bao gåm nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ thu nhËp trong mét kho¶ng thêi gian nµo ®ã vµ cã kh¶ n¨ng chuyÓn nhîng. Tõ kh¸i niÖm trªn ta thÊy tr¸i phiÕu cã ®Æc ®iÓm lµ cã thu nhËp æn ®Þnh, cã kh¶ n¨ng chuyÓn nhîng, cã thêi gian ®¸o h¹n. §ång thêi tr¸i chñ kh«ng cã quyÒn tham gia bÇu cö, øng cö vµo Héi ®ång qu¶n trÞ. Nhng tr¸i phiÕu ®em l¹i cho tr¸i chñ quyÒn ®îc u tiªn trong ph©n chia lîi nhuËn còng nh thanh lý tµi s¶n khi c«ng ty ph¸ s¶n. b.Mét vµi lo¹i tr¸i phiÕu. Tr¸i phiÕu cã l·i suÊt cè ®Þnh lµ tr¸i phiÕu cho l·i suÊt cè ®Þnh ngay t¹i thêi ®iÓm ph¸t hµnh. Tr¸i phiÕu cã l·i suÊt th¶ næi lµ tr¸i phiÕu cho l·i suÊt ®îc ®iÒu chØnh theo tõng thêi kú. Tr¸i phiÕu kh«ng cã l·i lµ tr¸i phiÕu kh«ng cho l·i suÊt thêng kú, nã ®îc mua víi gi¸ thÊp so víi mÖnh gi¸. Toµn bé tiÒn lêi vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm sÏ b»ng ®óng mÖnh gi¸ vµo ngµy ®¸o h¹n. Tr¸i phiÕu thu nhËp lµ tr¸i phiÕu ®îc ph¸t hµnh bëi c¸c c«ng ty ®ang trong thêi kú tæ chøc l¹i. C«ng ty ph¸t hµnh høa sÏ tr¶ sè gèc khi tr¸i phiÕu hÕt h¹n nhng chØ høa tr¶ l·i nÕu c«ng ty cã ®ñ thu nhËp. Tr¸i phiÕu cã thÓ thu håi lµ tr¸i phiÕu cho phÐp c«ng ty cã thÓ mua l¹i tr¸i phiÕu vµo mét thêi gian nµo ®ã. Tuy nhiªn tr¸i phiÕu kh«ng thÓ thu håi mét vµi n¨m sau khi chóng ®îc ph¸t hµnh. 8 Tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn ®æi lµ tr¸i phiÕu cho phÐp ngêi gi÷ nã ®îc chuyÓn ®æi sang mét sè lîng cæ phiÕu nhÊt ®Þnh víi gi¸ x¸c ®Þnh. Tr¸i phiÕu phiÕu kÌm giÊy b¶o ®¶m lµ tr¸i phiÕu cho phÐp, ngêi gi÷ nã cã quyÒn mua thªm mét sè lîng cæ phiÕu nhÊt ®Þnh cña ®¬n vÞ ph¸t hµnh ë mét gi¸ x¸c ®Þnh (mét giÊy b¶o ®¶m ë gãc tr¸i phiÕu b»ng mét cæ phiÕu). Tr¸i phiÕu Euro lµ tr¸i phiÕu ph¸t hµnh b»ng ®ång tiÒn cña níc ph¸t hµnh t¹i mét níc kh¸c. Tr¸i phiÕu Dollar lµ tr¸i phiÕu ph¸t hµnh b»ng ®ång §«la Mü ë c¸c níc ngoµi níc Mü. Tr¸i phiÕu Yankee lµ tr¸i phiÕu cña c¸c c«ng ty vµ ChÝnh phñ níc ngoµi ph¸t hµnh b»ng §«la Mü vµ ®îc giao dÞch ë thÞ trêng Mü. 4. Cæ phiÕu. a. Kh¸i niÖm Cæ phiÕu lµ nh÷ng giÊy tê cã gi¸ x¸c ®Þnh sè vèn ®Çu t vµ nã x¸c nhËn quyÒn së h÷u vÒ tµi s¶n vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ thu nhËp trong mét kho¶ng thêi gian nµo ®ã vµ cã kh¶ n¨ng chuyÓn nhîng. Cã hai lo¹i cæ phiÕu lµ cæ phiÕu thêng vµ cæ phiÕu u ®·i. b. Cæ phiÕu thêng. Cæ phiÕu thêng lµ cæ phiÕu kh«ng cã thêi gian ®¸o h¹n, kh«ng cã thu nhËp æn ®Þnh mµ thu nhËp cña nã phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh hay chÝnh s¸ch chi tr¶ cæ tøc cña c«ng ty. Cæ phiÕu thêng cã kh¶ n¨ng chuyÓn nhîng dÔ dµng. Ngêi n¾m gi÷ cæ phiÕu thêng cã quyÒn tham gia bÇu cö vµo Héi ®ång qu¶n trÞ nhng kh«ng ®îc u tiªn trong ph©n chia lîi nhuËn còng nh thanh lý tµi s¶n khi c«ng ty ph¸ s¶n. Ngoµi ra cæ phiÕu thêng cßn ®em l¹i quyÒn ®Æt mua cæ phiÕu míi cho c¸c cæ ®«ng. c. Cæ phiÕu u ®·i. 9 Cæ phiÕu u ®·i lµ lo¹i cæ phiÕu cã sù u tiªn h¬n cæ phiÕu thêng trong viÖc ph©n chia lîi nhuËn còng nh chi tr¶ cæ tøc vµ thanh lý tµi s¶n khi c«ng ty ph¸ s¶n. Cæ phiÕu u ®·i còng nh cæ phiÕu thêng lµ nã kh«ng cã thêi gian ®¸o h¹n. Nã tån t¹i ë sù tån t¹i cña c«ng ty. Nã còng cã kh¶ n¨ng chuyÓn nhîng nhng ph¶i thªm mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Cæ tøc cña cæ phiÕu u ®·i lÉn cæ phiÕu thêng ®Òu kh«ng ph¶i lµ nî cña c«ng ty do ®ã kh«ng cã thu nhËp æn ®Þnh trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng vµ nã cã thÓ ®îc mua l¹i bëi nhµ ph¸t hµnh. Cæ phiÕu u ®·i cßn cã mét sè ®iÒu kho¶n kÌm theo. Thø nhÊt, cæ phiÕu u ®·i cã tÝnh chÊt tham dù trong ph©n chia lîi nhuËn khi c«ng ty lµm ¨n cã l·i, vît mét møc nµo ®ã. Thø hai, cæ phiÕu u ®·i cã tÝnh chÊt bá phiÕu. Trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng, cæ phiÕu u ®·i kh«ng cã tÝnh chÊt bá phiÕu. Nhng khi c«ng ty lµm ¨n thua lç, cæ phiÕu u ®·i sÏ cã tÝnh chÊt bá phiÕu. Thø ba, cæ phiÕu u ®·i cã tÝnh chÊt tÝch luü hay kh«ng tÝch luü tøc lµ do c«gn ty lµm ¨n kh«ng hiÖu qu¶, c«ng ty sÏ kh«ng tr¶ cæ tøc. Nhng khi c«ng ty lµm ¨n cã l·i c«ng ty cã thÓ tr¶ cæ tøc cho nh÷ng n¨m bÞ thua lç tríc ®ã hoÆc kh«ng tr¶ cæ tøc cña nh÷ng n¨m cha tr¶ ®îc. 5. C¸c c«ng cô ph¸t sinh. a. Kh¸i niÖm. C«ng cô ph¸t sinh lµ nh÷ng c«ng cô ®îc ph¸t hµnh trªn c¬ së nh÷ng c«ng cô ®· cã nh cæ phiÕu nh»m nhiÒu môc tiªu kh¸c nhau nh ph©n t¸n rñi ro, b¶o vÖ lîi nhuËn hoÆc t¹o lîi nhuËn. b. Mét sè c«ng cô ph¸t sinh lµ quyÒn lùa chän vµ hîp ®ång t¬ng lai. QuyÒn lùa chän lµ mét c«ng cô cho phÐp ngêi n¾m gi÷ nã ®îc mua (nÕu lµ quyÒn chän mua) hoÆc b¸n (nÕu lµ quyÒn chän b¸n mét khèi lîng nhÊt ®Þnh hµng ho¸ víi mét møc gi¸ x¸c ®Þnh vµ trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. C¸c hµng ho¸ nµy cã thÓ lµ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu hay hîp ®ång t¬ng lai. Hîp ®ång t¬ng l¹i lµ mét tho¶ thuËn trong ®ã mét ngêi mua vµ mét ngêi b¸n chÊp thuËn thùc hiÖn mét giao dÞch t¹i mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trong t¬ng lai víi mét møc gi¸ ®îc Ên ®Þnh vµo ngµy h«m nay. Hîp ®ång t¬ng lai ®îc niªm yÕt trªn së giao dÞch, nã xo¸ bá rñi ro tÝn dông v× nã ®îc c«ng ty thanh 10 to¸n bï trõ phôc vô nh lµ mét trung gian trong tÊt c¶ c¸c giao dÞch. Ngêi b¸n vµ ngêi mua ®Òu b¸n mua qua c«ng ty thanh to¸n bï trõ. Hîp ®ång t¬ng lai ®Òu ®îc tiªu chuÈn hoÊ vÒ viÖc giao nhËn mét khèi lîng cô thÓ cña mét hµng ho¸ cô thÓ ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn chÊt lîng tèi thiÓu, theo mét thêi h¹n ®îc Ên ®Þnh tríc. Hîp ®ång t¬ng lai cßn ®îc chuyÓn giao theo gi¸ thÞ trêng tøc lµ bÊt kú mãn lîi nµo còng ®îc giao nhËn hµng ngµy. Cô thÓ lµ nÕu gi¸ cña hµng ho¸ c¬ së biÕn ®éng kh¸c víi gi¸ ®· tho¶ thuËn (gi¸ thùc hiÖn hîp ®ång) th× bªn bÞ thiÖt h¹i do sù thay ®æi gi¸ nµy ph¶i tr¶ tiÒn cho bªn ®îc lîi tõ sù thay ®æi gi¸ ®ã. ViÖc thanh to¸n nh thÕ ®îc tiÕn hµnh hµng ngµy. 11 Ch¬ng II. Thùc tr¹ng thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn nay. I. M« h×nh thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. 1. VÒ c¬ quan qu¶n lý thÞ trêng chøng kho¸n. §èi víi ViÖt Nam, Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc ®· ®îc thµnh lËp ®Ó qu¶n lý vµ gi¸m s¸t thóc ®Èy cho thÞ trêng ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¸c nhµ ®©u t. §©y lµ bíc ®i ®óng phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam vµ xu híng quèc tÕ. 2. VÒ trung t©m giao dÞch chøng kho¸n. Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ®îc thµnh lËp. Cßn trung t©m giao dÞch chøng kho¸n t¹i Hµ Néi ®ang ®îc xem xÐt thµnh lËp. HÖ thèng giao dÞch cña trung t©m tù ®éng ho¸ víi tr¹m lµm viÖc cã c«ng suÊt nhá. 3. VÒ së giao dÞch chøng kho¸n. a. H×nh thøc së h÷u. §èi víi ViÖt Nam, Së giao dÞch chøng kho¸n sÏ do Nhµ níc sö h÷u, ®Ó ®¶m b¶o an toµn, c«ng b»ng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. ViÖc thµnh lËp, ®×nh chØ ho¹t ®éng hoÆc gi¶i thÓ Së giao dÞch chøng kho¸n do Thñ tíng chÝnh phñ quyÕt ®Þnh theo ®Ò nghÞ cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc. Së giao dÞch chøng kho¸n ViÖt Nam lµ mét tæ chøc ho¹t ®éng kh«ng v× lîi nhuËn ®Æt díi sù qu¶n lý trùc tiÕp cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc. b. Sè lîng Së giao dÞch chøng kho¸n. §Ó tr¸nh nh÷ng bÊt lîi cña viÖc tån t¹i nhiÒu Së giao dÞch chøng kho¸n mµ c¸c níc ®ang gÆp ph¶i, chóng ta còng chØ nªn x©y dùng mét Së giao dichj chøng kho¸n thèng nhÊt víi c¸c sµn giao dÞch t¹i mét, hai thµnh phè ®îc nèi m¹ng víi nhau. 12 c. §Þa ®iÓm thiÕt lËp Së giao dÞch chøng kho¸n. Së giao dÞch chøng kho¸n ®îc ®Æt ë thµnh phè Hå ChÝ Minh v× hiÖn nay thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ trung t©m th¬ng m¹i tµi chÝnh lín nhÊt trong níc vµ ®Ó cho Së giao dÞch ph¸t triÓn. Víi hÖ thèng giao dÞch ®iÖn tö, c¸c c«ng ty m«i giíi t¹i Hµ Néi vÉn cã thÓ dÔ dµng sÏ ®îc tiÕp cËn thÞ trêng. d. Giao dÞch ngoµi Së. §èi víi ViÖt Nam, ®Ó c«ng khai ho¸ tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng giao dÞch, Nhµ níc ®ang xem xÐt thµnh lËp Së giao dÞch chøng kho¸n tËp trung cho tÊt c¶ c¸c chøng kho¸n (kÓ c¶ c«ng ty vµ vµ nhá) cã ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt, hay kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt ®îc mua b¸n t¹i Së giao dÞch chøng kho¸n. Tuy nhiªn, viÖc giao dÞch nh÷ng chøng kho¸n cña c«ng ty lín (®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt) t¸ch biÖt víi khu vùc giao dÞch nh÷ng chøng kho¸n cña nh÷ng c«ng ty võa vµ nhá kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt. e. HÖ thèng giao dÞch. ViÖt Nam ¸p dông hÖ thèng ghÐp lÖnh. HÖ thèng nµy ®¬n gi¶n cho phÐp cã ®îc gi¸ c¶, c¹nh tranh tèt nhÊt nªn ®ang ®îc nhiÒu níc míi næi ¸p dông. ë ViÖt Nam trong thêi gian ®Çu khi thÞ trêng cha ph¸t triÓn, khèi lîng giao dÞch cßn nhá, nªn ¸p dông ph¬ng thøc ghÐp lÖnh tõng ®ît ®Ó gi¶m bít sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶. g. Møc ®é tù ®éng ho¸. Trong ®iÒu kiÖn chi phÝ cho hÖ thèng tù ®éng ho¸ ngµy cµng cã xu híng gi¶m th× ViÖt Nam cÇn thiÕt vµ sö dông ch¬ng tr×nh tù ®éng ho¸ ngay tõ ®Çu. NÕu b¾t ®Çu b»ng giao dÞch thñ c«ng, sau ®ã l¹i thay thÕ b»ng hÖ thèng tù ®éng th× sÏ tèn kÐm. §Ó tiÕt kiÖm chi phÝ cho thêi gian ®Çu ë ViÖt Nam chØ l¾p ®Æt thiÕt bÞ víi c«ng suÊt xö lý thÊp. C¸c thiÕt bÞ l¾p ®Æt ë tr¹ng th¸i më ®Ó khi khèi lîng giao dÞch t¨ng lªn cã thÓ l¾p ®Æt thªm nh»m mæ réng c«ng suÊt xö lý cña hÖ thèng. 4. VÒ lÜnh vùc ®¨ng ký, thanh to¸n - bï trõ vµ lu gi÷ chøng kho¸n. HÖ thèng ®¨ng ký, thanh to¸n - bï trõ vµ lu gi÷ chøng kho¸n. C¸c chøc n¨ng ®¨ng ký, thanh to¸n, bï trï vµ lu gi÷ ®îc kÕt hîp vµo mét trung t©m duy 13 nhÊt trong c¶ níc. C¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ c¸c ng©n hµng ®îc cho phÐp trë thµnh c«ng ty lu ký. 5. VÒ c¸c tæ chøc trung gian. ë ViÖt Nam, c¸c ng©n hµng chØ ®îc phÐp kinh doanh chøng kho¸n díi h×nh thøc thµnh lËp c¸c c«ng ty ®éc lËp, ho¹t ®éng t¸ch rêi víi kinh doanh tiÒn tÖ. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ níc còng cho phÐp c¶ c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®éc lËp h×nh thµnh tõ c¸c c«ng ty tµi chÝnh, c¸c tæng c«ng ty lín. ë ViÖt Nam c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®îc phÐp thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c h×nh thøc nh : b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n, m«i giíi chøng kho¸n, t doanh chøng kho¸n, t vÊn chøng kho¸n vµ qu¶n lý quü ®Çu t. Riªng h×nh thøc qu¶n lý quü ®Çu t, yªu cÇu ph¶i ho¹t ®éng t¸ch rêi díi h×nh thøc mét c«ng ty ®éc lËp nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña nh÷ng cæ ®«ng cña quü. Ngoµi ra hiÖn nay, Nhµ níc cßn cho phÐp hai lo¹i doanh nghiÖp tham gia kinh doanh chøng kho¸n lµ c«ng ty cæ phÇn vµ doanh nghiÖp liªn doanh. Trªn thÕ giíi cã hai lo¹i quü ®Çu t chøng kho¸n chñ yÕu lµ quü ®ãng, vaf quü më. Trong thêi gian ®Çu ViÖt Nam dù kiÕn ¸p dông h×nh thøc quü ®Çu t chøng kho¸n d¹ng quü ®ãng (quü kh«ng mua l¹i cæ phÇn cña cæ ®«ng muèn rót vèn) ®Ó ®¶m b¶o an toµn trong ®iÒu kiÖn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña thÞ trêng cßn thÊp. 6. VÒ sù tham gia cña bªn níc ngoµi. ViÖt Nam cho phÐp bªn níc ngoµi ®îc së h÷u mét tû lÖ phÇn tr¨m nhÊt ®Þnh vµ cho phÐp c«ng ty chøng kho¸n níc ngoµi ®îc liªn doanh víi c«ng ty chøng kho¸n trong níc theo mét tû lÖ liªn doanh nhÊt ®Þnh. II. Mét sè h¹n chÕ cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn nay. ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam míi ra ®êi cho nªn kh«ng tr¸nh khái cã nh÷ng h¹n chÕ. ThÞ trêng chøng kho¸n cã tÇm quan träng vèn cã cña nã cho nÒn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam sÏ ®îc quan t©m mét c¸ch ®¸ng kÓ ®Ó ph¸t triÓn mét c¸ch hoµn thiÖn. ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®ang cã Ýt chøng kho¸n ®îc giao dÞch c¶ vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ. HiÖn cã n¨m cæ phiÕu cña SAM, REE, TMS, HAP vµ 14 LAFOOCO vµ tr¸i phiÕu cña Ng©n hµng ®Çu t ph¸t triÓn cïng víi tr¸i phiÕu chÝnh phñ ®ang ®îc giao dÞch. ViÖc cã Ýt lo¹i chøng kho¸n ®îc giao dÞch lµ do cã Ýt doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó niªm yÕt trªn thÞ trêng chøng kho¸n lµm cho trªn thÞ trêng lu«n xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng cÇu lín h¬n cung, gi¸ c¶ vît qu¸ gi¸ trÞ thùc cña chøng kho¸n. H¬n n÷a, c¸c lý do cßn lµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã nhu cÇu vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh hay nÕu ph¸t hµnh cæ phiÕu míi th× tØ lÖ n¾m gi÷ cæ phiÕu sÏ gi¶m vµ gi¶m vÞ trÝ trong Héi ®ång qu¶n trÞ hay do viÖc ®Þnh gi¸ gÆp ph¶i khã kh¨n v× do tæ ®Þnh gi¸ cña Bé tµi chÝnh tiÕn hµnh hay do Ban l·nh ®¹o thÝch vay ng©n hµng h¬n. §ã cßn lµ do qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc chËm hay cha cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. HiÖn nay c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®ang bÞ thua lç v× cã qu¸ Ýt chøng kho¸n giao dÞch c¶ vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ. §ã lµ v× khu«n khæ ph¸p lý cha ®îc níi réng ®Ó c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi cã thÓ tham gia mua b¸n chøng kho¸n. Th«ng t cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc tõ 29/11/2000 qui ®Þnh phÝ dÞch vô m«i giíi mua, b¸n chøng kho¸n nhá h¬n hoÆc b»ng 0,5% gi¸ trÞ gi¸o dÞch cæ phiÕu lµm cho viÖc ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n cµng khã kh¨n h¬n do phÝ gi¶m ®i trong khi cã Ýt chøng kho¸n ®îc giao dÞch trªn thÞ trêng. L·i suÊt cña tr¸i phiÕu chÝnh phñ cha hÊp dÉn so víi l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm lµ nguyªn nh©n lµm cho tr¸i phiÕu Ýt ®îc giao dÞch (l·i suÊt cña tr¸i phiÕu chÝnh phñ lµ 6,5%/n¨m cña ®ît ph¸t hµnh thø nhÊt vµ 6,6%/n¨m cña ®ît ph¸t hµnh thø hai). ThÞ trêng chøng kho¸n phi chÝnh thøc lµ n¬i giao dÞch c¸c chøng kho¸n cña c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ vµ nhá kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt trªn thÞ trêng chøng thøc. ThÞ trêng chøng kho¸n phi chÝnh thøc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n chÝnh thøc. ThÕ nhng ë ViÖt Nam vÉn cha cã thÞ trêng chøng kho¸n phi chÝnh thøc ®Ó c¸c c«ng ty võa vµ nhá tham gia. ë ViÖt Nam do thÞ trêng chøng kho¸n níc ta ra ®êi cho nªn cßn thiÕu nhiÒu ®éi ngò cã kiÕn thøc s©u vÒ thÞ trêng chøng kho¸n ®Ó c«ng t¸c tèt trong viÖc qu¶n lý Nhµ níc, trong c«ng t¸c kinh doanh chøng kho¸n, t vÊn kinh doanh chøng kho¸n vµ s½n sµng chÊp nhËn rñi ro tham gia thÞ trêng. §Ó thÞ trêng chøng kho¸n ho¹t ®éng lµnh m¹nh l©u dµi th× cÇn thiÕt ph¶i cã c¸c qui ®Þnh ph¸p luËt ®óng ®¾n vÒ lÜnh vùc chøng kho¸n. Nhng ë ViÖt 15 Nam, hÖ thèng ph¸p luËt vÒ thÞ trêngchøng kho¸n cha ®îc hoµn thiÖn v× cha cã sù gãp ý cña c¸c c«ng ty ph¸t hµnh vµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Ó ban hµnh ra hµnh lang ph¸p lý trªn lÜnh vùc chøng kho¸n. Víi c¸c h¹n chÕ chñ yÕu trªn, trong nh÷ng n¨m tíi, thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam cÇn ®îc thay ®æi ®Ó trë thµnh mét thÞ trêng chøng kho¸n lín vµ s«i ®éng. 16 Ch¬ng III. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn nay. I. §Þnh híng ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. Nhµ níc gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc x©y dùng, qu¶n lý, khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho thÞ trêng ph¸t triÓn theo ®óng ®êng lèi vµ ®Þnh híng cña §¶ng vµ chÝnh phñ. Uû ban chøng kho¸n Nhµ níc lµ c¬ quan nhµ níc qu¶n lý thèng nhÊt, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho thÞ trêng ho¹t ®éng th«ng suèt, hiÖu qu¶ vµ an toµn. ViÖt Nam sÏ x©y dùng mét thÞ trêng chøng kho¸n cã tæ chøc, ho¹t ®éng c«ng b»ng, hiÖu qu¶ an toµn, b¶o vÖ lîi Ých cña nhµ ®Çu t, phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cô thÓ cña ®Êt níc, tõng bíc héi nhËp víi thÞ trêng chøng kho¸n cña c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi. ViÖt Nam sÏ x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n tõ qui m« nhá ®Õn qui m« lín, tõ cha hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ t×nh h×nh cô thÓ cña ®Êt níc. II. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam. ThÞ trêng chøng kho¸n lµ phong vò biÓu cña nÒn kinh tÕ, c¸c mèi quan hÖ vÒ huy ®éng vµ lu©n chuyÓn vèn trªn thÞ trêng chøng kho¸n ®îc h×nh thµnh vµ biÕn ®æi trªn c¬ së ph¶n ¸nh cña c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vÜ m«. ChÝnh v× vËy, c¸c chÝnh s¸ch nh»m ®¶m b¶o tÝnh v÷ng ch¾c vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ cã tÇm quan träng rÊt lín ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n. Sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« vµ sù nhÊt qu¸n trong chiÕn lîc ph¸t triÓn, vai trß cña hÖ thèng qu¶n lý cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi sù thµnh b¹i cña mét thÞ trêng. V× vËy, chóng ta cÇn sím xem xÐt c¸c v¨n b¶n ph¸p quy hiÖn hµnh ®Ó ®iÒu chØnh mét c¸ch ®ång bé, phï hîp c¸c m©u thuÉn trong c¸c v¨n b¶n ph¸p qui ®ã. §iÒu thùc sù cÇn thiÕt khi so¹n ra c¸c v¨n b¶n ph¸p qui lµ c¸c c¬ quan qu¶n lý nªn tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c c«ng ty ph¸t hµnh, c¸c c«ng ty chøng kho¸n hay cña c¸c chuyªn gia trªn lÜnh vùc chøng kho¸n. 17 Sù ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n vµ ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Do ®ã, cÇn ®Èy nhanh tèc ®é cæ phÇn ho¸ ®Ó lùa chän mét sè doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu. §Ó ®Èy nhanh tèc ®é cæ phÇn ho¸ th× chóng ta cÇn ph¶i cã c¸c v¨n b¶n ph¸p lý ®ñ m¹nh ®Ó lµm c¨n cø buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i cæ phÇn ho¸. Ngoµi ra, Nhµ níc cßn ph¶i t¹o ra m«i trêng kinh doanh thuËn lîi, “b×nh ®¼ng”, cã hcÝnh s¸ch u ®·i thuÕ cho c¸c c«ng ty cæ phÇn ®Ó c¸c c«ng ty nµy cã thÓ ph¸t triÓn ®îc. H¬n n÷a, Nhµ níc phØa cã thªm c¸c gi¶i ph¸p nh gióp ®ì ngêi lao ®éng vay vèn ®Ó mua cæ phÇn, xo¸ bá qui ®Þnh h¹n chÕ mua cæ phÇn, t¨ng cêng kiÓm tra tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ vµ t¨ng cêng tuyªn truyÒn u ®iÓm cña cæ phÇn ho¸. Chóng ta kh«ng chØ cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc mµ cßn nªn xóc tiÕn viÖc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. ThÞ trêng tiÒn tÖ vµ thÞ trêng chøng kho¸n ®Òu lµ c¸c thÞ trêng ®îc sö dông ®Ó thùc hiÖn viÖc huy ®éng vµ lu©n chuyÓn c¸c nguån vèn, hai thÞ trêng nµy mang tÝnh chÊt c¹nh tranh vµ bæ sung lÉn nhau. ChÝnh v× vËy, muèn x©y dùng thÞ trêng chøng kho¸n lín m¹nh th× ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch t¸c ®éng ®Õn thÞ trêng tiÒn tÖ vµ tËn dông c¸c c¬ së s½n cã cña thÞ trêng tiÒn tÖ ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n theo mét sè híng ®iÒu chØnh linh ho¹t l·i suÊt huy ®éng vµ cho vay trªn thÞ trêng tiÒn tÖ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc huy ®éng vèn th«ng qua nh÷ng c«ng cô chøng kho¸n, khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc ho¹t ®éng trªn thÞ trêng tiÒn tÖ, tham gia vµo thÞ trêng chøng kho¸n trªn c¬ së cã sù qu¶n lý chÆt chÏ cña Nhµ níc vµ viÖc ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng vµ ph¹m vi ho¹t ®éng. BÊt kú mét thÞ trêng nµo muèn ho¹t ®éng ®îc th× cÇn ph¶i cã cung vµ cÇu ®èi víi hµng ho¸ trªn thÞ trêng. Do ®ã trong thêi kú ®Çu míi ra ®êi thÞ trêng chøng kho¸n, chóng ta cÇn tËp trung ®Èy m¹nh c¸c nguån cung vÒ chøng kho¸n theo híng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng (c¶ vÒ ph¸t hµnh lÇn ®Çu vµ ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu míi). Chóng ta cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p hç trî, u ®·i, cho c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn th«ng qua ph¸t hµnh chøng kho¸n. §Ó ®Èy m¹nh cÇu chøng kho¸n, chóng ta cÇn khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tham gia mua chøng kho¸n trªn c¬ së c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh, bÒn v÷ng, kiÓm so¸t l¹m ph¸t, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n nh»m t¨ng trëng møc tiÕt kiÖm trong d©n c. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch dÇn dÇn më cöa thÞ trêng mét c¸ch 18 thÝch hîp ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi, viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng trung gian tµi chÝnh ho¹t ®éng trªn thÞ trêng chøng kho¸n, hÖ thèng gi¸m s¸t cã hiÖu qu¶, t¨ng cêng phæ biÕn, phæ cËp kiÕn thøc vÒ thÞ trêng chøng kho¸n. Thªm vµo ®ã, cÇn ph¶i xóc tiÕn nhanh viÖc thµnh lËp thÞ trêng phi chÝnh thøc vµ thÞ trêng chøng kho¸n t¹i Hµ néi hay c¸c tr¸i phiÕu cÇn cã l·i suÊt hÉp dÉn h¬n l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm. C¸c c¬ quan chøc n¨ng Nhµ níc ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ c¸c tiªu chuÈn ph¸t hµnh, ®¶m b¶o chøng kho¸n ph¸t hµnh ph¶i lµ chøng kho¸n cã chÊt lîng, ban hµnh chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n thèng nhÊt ®Ó n©ng cao chÊt lîng cña c¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng chøng kho¸n trªn thÞ trêng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ hiÓu ®îc c¸c th«ng tin ®ã vµ ra quyÕt ®Þnh ®Çu t chÝnh x¸c. Thùc hiÖn chÕ ®é c«ng bè th«ng tin b¾t buéc, xö lý nghiªm minh c¸c vi ph¹m trong ph¸t hµnh vµ giao dÞch chøng kho¸n. Nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch t¹o nguån nh©n lùc cho thÞ trêng chøng kho¸n qua viÖc më c¸clíp ®µo t¹o t¹i c¸c trêng, trªn truyÒn h×nh, ®µi, b¸o vÒ c¸c kiÕn thøc tõ c¬ b¶n ®Õn chuyªn s©u vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n. Trong ho¹t ®éng ®ã, chóng ta cã thÓ lùa chän nh÷ng ngêi cã tµi thùc sù ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n. 19 KÕt luËn ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ®ang chËp ch÷ng bíc ®i nh÷ng bíc ®Çu tiªn. Víi vai trß, tÇm quan träng vèn cã cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt níc, thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam sÏ gãp phÇn ®a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tiÕn ®Õn c¸c tÇm cao míi. Cho dï hiÖn nay thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam cßn nhiÒu khuyÕt tËt, chóng ta vÉn hy väng vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng, sù qu¶n lý cña Nhµ níc sÏ gióp thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ph¸t triÓn hiÖu qu¶. ThÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam ph¸t triÓn sÏ gãp phÇn ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. 20