Tài liệu Tt thuỷ sản

môc lôc Lêi më ®Çu........................................................................................................ Ch¬ng I. Lý luËn chung vÒ thÞ trêng b¶n chÊt chøc n¨ng vµ vai trß cña thÞ trêng............................................................................................................ 1. B¶n chÊt cña thÞ trêng.................................................................................... 2. Chøc n¨ng cña thÞ trêng................................................................................. 3. Vai trß cña thÞ trêng....................................................................................... Ch¬ng II. C¬ cÊu, chøc n¨ng vµ ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng thuû s¶n.............. I. C¬ cÊu, chøc n¨ng cña thÞ trêng thuû s¶n....................................................... II. §Æc ®iÓm cña thÞ trêng thuû s¶n................................................................... 1. §é cËn biªn thÞ trêng vµ gi¸ c¶ s¶n phÈm thuû s¶n....................................... 2. Sù h×nh thµnh gi¸ c¶ theo thêi vô................................................................... 3. TÝnh ®éc quyÒn cña thÞ trêng thuû s¶n........................................................10 4. ThÞ trêng s¶n phÈm trong níc cßn mang tÝnh nhá, lÎ..................................11 Ch¬ng III. ThÞ trêng s¶n phÈm thuû s¶n thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng...........12 I. ThÞ trêng néi ®Þa...........................................................................................12 1. Cung - cÇu vµ gi¸ cña c¸c s¶n phÈm thuû s¶n trong níc.............................12 2. Nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng tíi thÞ trêng thuû s¶n néi ®Þa.................................18 3. Nh÷ng tiÒm n¨ng cña thÞ trêng thuû s¶n néi ®Þa..........................................19 II. ThÞ trêng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam...............................................20 1. ThÞ trêng c¸c níc Ch©u ¸............................................................................20 2. ThÞ trêng EU................................................................................................21 3. ThÞ trêng Mü................................................................................................22 III. Mét sè nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng ..........................24 1. Khai th¸c h¶i s¶n.........................................................................................24 2. ChÕ biÕn vµ dù tr÷........................................................................................26 3. Tiªu thô s¶n phÈm........................................................................................26 KÕt luËn..........................................................................................................28 Tµi liÖu tham kh¶o.........................................................................................29 Lêi Më §Çu Thuû s¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, s¶n phÈm thuû s¶n lµ mét mÆt hµng v« cïng th©n thuéc kh«ng chØ ®èi víi ngêi d©n ViÖt Nam mµ cßn lµ mét phÇn tÊt yÕu trong mçi b÷a ¨n cña ngêi d©n c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi. ChÝnh v× vËy mµ viÖc lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n kh«ng chØ lµ c«ng viÖc cña nh÷ng nhµ nghiªn cøu kinh tÕ mµ cßn lµ mèi quan t©m chung cña c¶ céng ®ång. Ngêi ta nãi r»ng, thÞ trêng ®Çu ra cña s¶n phÈm chÝnh lµ bé mÆt, lµ thíc ®o ®¸nh gi¸ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ngµnh hµng nãi riªng vµ cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung. VËy, ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng vÞ trÝ cña ngµnh thuû s¶n trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, ta ph¶i t×m hiÓu vµ ph©n tÝch thËt tØ mØ vÒ thÞ trêng ®Çu ra cho s¶n phÈm cña nã. ë ViÖt Nam, tuy ngµnh thuû s¶n xuÊt hiÖn tõ rÊt sím nhng viÖc ph©n phèi s¶n phÈm tíi tËn tay ngêi tiªu dïng cßn nhiÒu bÊt cËp. Kh«ng ph¶i bÊt cø ngêi d©n nµo còng ®îc dïng nh÷ng s¶n phÈm thuû s¶n t¬i, ngon, bæ, phï hîp víi tói tiÒn cña m×nh, trong khi ®ã ngêi s¶n xuÊt, ®«i khi l¹i kh«ng tiªu thô ®îc s¶n phÈm m×nh lµm ra, ®Ó nã bÞ h háng mét c¸ch rÊt l·ng phÝ. Gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ cña vÊn ®Ò nµy, ®ã lµ lµm thÕ nµo ®Ó khai th¸c vµ më réng thÞ trêng tiªu thô mét c¸ch hîp lý nhÊt tõ ®ã ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp gióp ngµnh thuû s¶n ph¸t triÓn gãp phÇn n©ng cao tiÒm lùc kinh tÕ cña c¶ níc. §ã còng lµ lý do v× sao em chän cho m×nh ®Ò tµi cña §Ò ¸n chuyªn ngµnh lµ:"ThÞ trêng ®Çu ra cho s¶n phÈm thuû s¶n - thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng" KÕt cÊu ®Ò tµi gåm ba ch¬ng. Ch¬ng I : lý luËn chung vÒ thÞ trêng. Ch¬ng II : C¬ cÊu chøc n¨ng vµ ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng thuû s¶n. Ch¬ng III: ThÞ trêng s¶n phÈm thuû s¶n – thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng. Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ thÞ trêng b¶n chÊt, chøc n¨ng vµ vai trß cña thÞ trêng. 1- B¶n chÊt cña thÞ trêng. VÒ b¶n chÊt thÞ trêng lµ lÜnh vùc trao ®æi mµ th«ng qua ®ã ngêi b¸n vµ ngêi mua cã thÓ trao ®æi s¶n phÈm, dÞch vô cho nhau tu©n theo c¸c quy luËt kinh tÕ hµng hãa. Nh vËy, ta cã thÓ hiÓu thÞ trêng ®îc biÓu hiÖn trªn ba nÐt lín sau: - ThÞ trêng lµ lÜnh vùc trao ®æi ®îc tæ chøc theo quy luËt kinh tÕ hµng ho¸ nh: quy luËt gi¸ trÞ; quy luËt c¹nh tranh.... - ThÞ trêng lµ sù trao ®æi ngang gi¸ vµ tù do ®èi víi s¶n phÈm lµm ra; g¾n s¶n xuÊt víi tiªu dïng, buéc s¶n xuÊt ph¶i phôc tïng nhu cÇu tiªu dïng. - Mét thÞ trêng c©n ®èi th× gi¸ c¶ cña nã ph¶i ph¶n ¸nh chÝ phÝ s¶n xuÊt x· héi trung b×nh, do ®ã buéc ngêi s¶n xuÊt ph¶i gi¶m chi phÝ, tiÕt kiÖm nguån lùc, n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt lîng s¶n phÈm. 2- Chøc n¨ng cña thÞ trêng. a- C¬ cÊu cña thÞ trêng. C¬ cÊu tæ chøc cña thÞ trêng gåm c¸c nhãm chñ thÓ kinh tÕ víi chøc n¨ng riªng biÖt cña nã trong hÖ thèng thÞ trêng. C¸c nhãm chñ thÓ kinh tÕ nµy cã quan hÖ víi nhau th«ng qua d©y chuyÒn Marketinh sau: Ngêi s¶n xuÊt - Ngêi b¸n bu«n - Ngêi chÕ biÕn - Ngêi b¸n lÎ - Ngêi tiªu dïng. Mçi m¾t xÝch hay mçi nhãm chñ thÓ trong d©y chuyÒn Marketinh trªn cã mét chøc n¨ng riªng biÖt trong hÖ thèng thÞ trêng: + Ngêi s¶n xuÊt: Ngêi s¶n xuÊt bao gåm c¸c doanh nghiÖp, c«ng ty s¶n xuÊt, hîp t¸c x·, hé gia ®×nh, trang tr¹i cã chøc n¨ng t¹o ra s¶n phÈm trªn c¬ së sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt, t¹o ra gi¸ trÞ míi bæ sung vµo gi¸ trÞ cò ®îc chuyÓn tõ c¸c yÕu tè ®Çu vµo. + Ngêi b¸n bu«n: Ngêi b¸n bu«n gåm c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i, hîp t¸c x· th¬ng m¹i, hé gia ®×nh cã chøc n¨ng ®a s¶n phÈm tõ ngêi s¶n xuÊt ®Õn ngêi chÕ biÕn vµ do ph¶i thu gom, b¶o qu¶n, s¬ chÕ...nªn t¹o thªm gi¸ trÞ míi bæ sung vµo s¶n phÈm lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm. + Ngêi chÕ biÕn: Ngêi chÕ biÕn còng bao gåm c¸c doanh nghiÖp, hîp t¸c x·, hé gia ®×nh cã chøc n¨ng chÕ biÕn s¶n phÈm tõ d¹ng th« sang s¶n phÈm cã tÝnh c«ng nghiÖp lµm chÊt lîng s¶n phÈm t¨ng thªm vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Do ph¶i chi phÝ cho chÕ biÕn lµm cho gi¸ trÞ s¶n phÈm t¨ng thªm. + Ngêi b¸n lÎ: Ngêi b¸n lÎ bao gåm c¸c doanh nghiÖp, ®¬n vÞ tËp thÓ, t nh©n cã chøc n¨ng ®a s¶n phÈm tõ n¬i chÕ biÕn ®Õn ngêi tiªu dïng cuèi cïng. Do ph¶i chi phÝ cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i do ®ã lµm cho gi¸ trÞ s¶n phÈm t¨ng thªm. + Ngêi tiªu dïng: Ngêi tiªu dïng lµ tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong x· héi cã chøc n¨ng hoµn tr¶ toµn bé chi phÝ tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u dÞch vô cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu dïng.  Qua c¬ cÊu trªn, ngêi ta cã thÓ ph©n lo¹i thÞ trêng thµnh: thÞ trêng c¸c yÕu tè ®Çu vµo hay cßn gäi lµ thÞ trêng t liÖu s¶n xuÊt vµ thÞ trêng s¶n phÈm hay cßn gäi lµ thÞ trêng hµng tiªu dïng. b- Chøc n¨ng cña thÞ trêng. B¶n chÊt cña thÞ trêng cßn thÓ hiÖn ë nh÷ng chøc n¨ng cña nã.Víi tÝnh c¸ch lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, thÞ trêng cã c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n sau:  Chøc n¨ng thõa nhËn. Mäi yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Òu thùc hiÖn ®îc viÖc b¸n, tøc lµ chuyÓn quyÒn së h÷u nã víi nh÷ng gi¸ nhÊt ®Þnh, th«ng qua mét lo¹t th¶o thuËn vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng, sè lîng, ph¬ng thøc giao hµng, nhËn hµng...trªn thÞ trêng.Chøc n¨ng thõa nhËn cña thÞ trêng thÓ hiÖn ë chç ngêi mua chÊp nhËn mua hµng ho¸, dÞch vô cña ngêi b¸n vµ do vËy hµng ho¸ ®· b¸n ®îc. Thùc hiÖn chøc n¨ng nµy nghÜa lµ thõa nhËn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ mua b¸n chóng theo yªu cÇu c¸c quy luËt cña kinh tÕ thÞ trêng.  Chøc n¨ng thùc hiÖn. Ho¹t ®éng mua vµ b¸n lµ ho¹t ®éng lín nhÊt, bao trïm nhÊt cña thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn, mäi yÕu tè ®Çu vµo cho s¶n xuÊt vµ ®Çu ra s¶n phÈm chñ yÕu ®Òu ®îc tiÒn tÖ ho¸ th× ho¹t ®éng mua vµ b¸n lµ c¬ së quan träng quyÕt ®Þnh c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ. Chøc n¨ng thùc hiÖn cña thÞ trêng thÓ hiÖn ë chç, thÞ trêng thùc hiÖn hµnh vi trao ®æi , thùc hiÖn c©n b»ng cung cÇu tõng lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸, h×nh thµnh gi¸ c¶ vµ thùc hiÖn gi¸ trÞ cña c¸c s¶n phÈm hµng ho¸.  Chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kÝch thÝch. Nhu cÇu thÞ trêng lµ môc ®Ých ®¸p øng cña mäi qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh. ThÞ trêng võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¸c chñ thÓ kinh tÕ. §©y chÝnh lµ c¬ s¬ kh¸ch quan ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt kÝch thÝch cña thÞ trêng. Thùc hiÖn chøc n¨ng nµy, thÞ trêng cã vai trß quan träng trong viÖc ph©n bæ vµ sö dông hîp lý c¸c nguån lùc khan hiÕm cña ®Êt níc cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm.  Chøc n¨ng th«ng tin. Cã nhiÒu kªnh th«ng tin kinh tÕ, trong ®ã th«ng tin thÞ trêng lµ rÊt quan träng. Chøc n¨ng th«ng tin thÞ trêng bao gåm: Tæng cung, tæng cÇu hµng ho¸, dÞch vô, c¬ cÊu cung cÇu c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ trªn thÞ trêng, chÊt lîng, gi¸ c¶ hµng ho¸, thËm chÝ c¶ thÞ hiÕu, c¸ch thøc, phong tôc tiªu dïng cña ngêi d©n...Nh÷ng th«ng tin thÞ trêng chÝnh x¸c lµ c¬ së quan träng cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh. C¸c chøc n¨ng trªn cña thÞ trêng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, lµm cho thÞ trêng thÓ hiÖn ®Çy ®ñ vai trß b¶n chÊt cña m×nh. Chøc n¨ng thõa nhËn lµ quan träng nhÊt, cã tÝnh quyÕt ®Þnh. Chõng nµo chøc n¨ng nµy ®îc thùc hiÖn th× c¸c chøc n¨ng kh¸c míi ph¸t huy t¸c dông. NÕu chøc n¨ng thõa nhËn ®· ®îc thùc hiÖn mµ c¸c chøc n¨ng kh¸c kh«ng thÓ hiÖn ra th× ch¾c ch¾n ®· cã nh÷ng yÕu tè phi kinh tÕ nµo ®ã can thiÖp vµo thÞ trêng lµm cho nã biÕn d¹ng ®i. 3- Vai trß cña thÞ trêng. ThÞ trêng cã mét vai trß v« cïng quan träng trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng . ThÞ trêng lµ lÜnh vùc trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô th«ng qua c¸c quy luËt cña kinh tÕ hµng ho¸, do ®ã nã lµ ®iÒu kiÖn cÇn vµ buéc ph¶i cã ®Ó kÕt thóc mét chu tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, thùc hiÖn lîi nhuËn cho nhµ ®Çu t. Th«ng qua thÞ trêng, tÊt c¶ c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®Òu cã thÓ tù do mua nh÷ng g× m×nh cÇn, b¸n nh÷ng g× kh¸ch hµng muèn còng nh m×nh cã thÓ ®¸p øng, nh»m thu lîi nhuËn. Gi¸ c¶ thÞ trêng ®îc x¸c ®Þnh bëi sù c©n b»ng cung – cÇu, do ®ã bÝ quyÕt ®Ó thµnh c«ng trong kinh doanh lµ ph¶i lµm sao chiÕm ®îc lßng tin cña kh¸ch hµng, më réng thÞ trêng, thÞ phÇn cho s¶n phÈm cña m×nh. Ngoµi vai trß thùc hiÖn lîi nhuËn cho ngêi kinh doanh, thÞ trêng cßn cã vai trß trong viÖc ph©n bæ nh÷ng nguån lùc khan hiÕm ®Òu cho c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc vµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ th«ng qua gi¸ c¶ thÞ trêng. Qua nh÷ng vai trß trªn, h¬n ai hÕt nh÷ng ngêi lµm kinh tÕ vµ nh÷ng ngêi nghiªn cøu kinh tÕ ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng tÇm quan träng cña thÞ trêng, tõ ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó t×m kiÕm vµ ph¸t triÓn thÞ trêng cho s¶n phÈm cña m×nh mét c¸ch phï hîp. N¾m ®îc bÝ quyÕt ®Ó tiªu thô tèt, nhiÒu s¶n phÈm trªn thÞ trêng lµ mét trong nh÷ng thµnh c«ng lín mµ bÊt cø ngêi lµm kinh tÕ nµo còng mong ®¹t ®îc. Nhng ®Ó ®¹t ®îc thµnh c«ng ®ã kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò ®¬n gi¶n, mµ lµ c¶ mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t×m tßi còng nh chÊp nhËn m¹o hiÓm, rñi ro trong kinh doanh do chÝnh thÞ trêng mang l¹i. ViÖt Nam, tõ khi x¸c ®Þnh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo híng kinh tÕ thÞ trêng lÊy viÖc tù do kinh doanh trong khu«n khæ ph¸p luËt lµm nÒn t¶ng, ®· ®a nÒn kinh tÕ níc ta tiÕn ®îc mét bíc tiÕn ®¸ng kÓ so víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung tríc ®©y. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong x· héi cã ®ñ ®iÒu kiÖn kinh doanh theo luËt doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Òu ®îc kinh doanh c¸c mÆt hµng mµ nhµ níc kh«ng cÊm. C¸c th«ng tin thÞ trêng lu«n lµ nh÷ng th«ng tin më, n¾m b¾t nã mét c¸ch nhanh chãng, nh¹y c¶m sÏ ®em l¹i nh÷ng thµnh c«ng lín cho ngêi lµm kinh tÕ, qua ®ã gãp phÇn quan träng trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi c¸c níc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i trªn thÕ giíi. ch¬ng ii c¬ cÊu, chøc n¨ng vµ ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng thuû s¶n i- c¬ cÊu, chøc n¨ng cña thÞ trêng thuû s¶n. Còng gièng nh c¬ cÊu cña thÞ trêng, c¬ cÊu cña thÞ trêng thuû s¶n gåm c¸c nhãm chñ thÓ kinh tÕ víi nh÷ng chøc n¨ng nhÊt ®Þnh cã mèi liªn hÖ víi nhau th«ng qua hÖ thèng d©y chuyÒn Marketinh: Ngêi s¶n xuÊt - Ngêi b¸n bu«n - Ngêi chÕ biÕn - Ngêi b¸n lÎ - Ngêi tiªu dïng. Mçi m¾t xÝch hay mçi nhãm chñ thÓ kinh tÕ trong hÖ thèng d©y chuyÒn Marketinh trªn cã mét chøc n¨ng riªng trong hÖ thèng chøc n¨ng chung cña thÞ trêng:  Ngêi s¶n xuÊt. Ngêi s¶n xuÊt s¶n phÈm thuû s¶n lµ nh÷ng ngêi lµm c«ng viÖc ®¸nh b¾t c¸, t«m, h¶i s¶n c¸c lo¹i tõ m«i trêng néi ®ång, biÓn kh¬i vµ c¶ nhãm ngêi nu«i trång h¶i s¶n ®Ó kinh doanh. Ngêi s¶n xuÊt thuû s¶n cã thÓ lµ nh÷ng doanh nghiÖp lín víi nh÷ng h¹m tÇu khai th¸c c¸ ë ngoµi biÓn kh¬i, cã thÓ lµ trang tr¹i gia ®×nh nu«i trång thuû s¶n vµ còng cã thÓ lµ nh÷ng hé gia ®×nh c¸ thÓ ®¸nh b¾t vµ nu«i trång thñy s¶n nhá lÎ...Nh÷ng ngêi nµy cã chøc n¨ng cung cÊp s¶n phÈm thuû, h¶i s¶n phôc vô nhu cÇu tiªu dïng trong níc vµ xuÊt khÈu...  Ngêi b¸n bu«n. Ngêi b¸n bu«n s¶n phÈm thuû s¶n cã thÓ lµ c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i, c¸c hé gia ®×nh vµ c¸c chñ thÓ nhá lÎ..Nh÷ng ngêi nµy ®¶m nhiÖm c«ng viÖc thu gom s¶n phÈm thuû s¶n tõ c¸c ng trêng hoÆc c¸c ®¬n vÞ kinh doanh nhá lÎ trong c¶ níc ®Ó cung cÊp trùc tiÕp cho c¸c ®¬n vÞ chÕ biÕn hoÆc nh÷ng ngêi b¶n lÎ ë c¸c chî hµng.  Ngêi chÕ biÕn. Ngêi chÕ biÕn thuû s¶n bao gåm c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ tËp thÓ, c¸c hé gia ®×nh c¸ thÓ. Hä thùc hiÖn c«ng viÖc mua gom s¶n phÈm thuû s¶n s¬ chÕ tõ nh÷ng ngêi b¸n bu«n, sau ®ã ®em chÕ biÕn s¶n phÈm thuû s¶n nµy thµnh nh÷ng s¶n phÈm cã tÝnh c«ng nghiÖp phôc vô cho nhu cÇu ngµy cµng cao vµ ®a d¹ng cña con ngêi,  Ngêi b¸n lÎ. Ngêi b¸n lÎ ë ®©y gåm c¸c ®¬n vÞ tËp thÓ, hé gia ®×nh c¸ thÓ cã nhiÖm vô cung cÊp hµng tiªu dïng thuû s¶n tõ nh÷ng ®¬n vÞ chÕ biÕn hoÆc c¸c ®¹i lý tíi tay ngêi tiªu dïng cuèi cïng.  Ngêi tiªu dïng. Ngêi tiªu dïng lµ tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong x· héi cã nhu cÇu tiªu dïng s¶n phÈm thuû s¶n. Hä cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tÊt c¶ c¸c chi phÝ tõ khi khai th¸c, chÕ biÕn, lu th«ng hay nãi kh¸c ®i lµ tõ kh©u s¶n xuÊt tíi lóc tiªu dïng. C¸c qu¸ tr×nh trªn ®îc diÔn ra liªn tiÕp ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc khÐp kÝn, ®ång vèn ®îc quay vßng nhanh ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh cho ngêi s¶n xuÊt thuû s¶n. Qua mçi mét m¾t xÝch, s¶n phÈm thuû s¶n l¹i ®îc t¨ng thªm gi¸ trÞ cho ®Õn khi tíi tay ngêi tiªu dïng cuèi cïng nã trë thµnh mét s¶n phÈm hoµn h¶o, phï hîp víi nhu cÇu, thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng. Mçi mét nhãm chñ thÓ kinh tÕ trong d©y chuyÒn Marketinh trªn, tuy cã chøc n¨ng kh¸c nhau nhng chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, g¾n bã víi nhau, s¶n phÈm cña m¾t xÝch nµy lµ nguyªn liÖu ®Çu vµo cña m¾t xÝch tiÕp theo. V× vËy, tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh lu th«ng hµng ho¸ qua c¸c m¾t xÝch trong d©y chuyÒn Marketinh cã diÔn ra th«ng suèt th× míi ®¶m b¶o cho thÞ trêng s¶n phÈm thuû s¶n ®îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, II- §Æc ®iÓm cña thÞ trêng thuû s¶n. Do ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu dïng hµng thuû s¶n, thÞ trêng ®Çu ra cho s¶n phÈm thuû s¶n lµ mét thÞ trêng ®a cÊp. ViÖc t×m hiÓu, ph©n tÝch thÞ trêng s¶n phÈm ®Çu ra cho thuû s¶n lµ ph©n tÝch tr¹ng th¸i c©n b»ng ë mçi cÊp thÞ trêng. Mçi mét lo¹i s¶n phÈm thuû s¶n ( s¶n phÈm t¬i, s¶n phÈm chÕ biÕn, s¶n phÈm kh«...) ®¸p øng ®ßi hái cña thÞ trêng vÒ tÊt c¶ c¸c mÆt nh: thêi gian, kh«ng gian, chÊt lîng, gi¸ c¶, sè lîng...Do vËy, chñ thÓ kinh tÕ tham gia trªn d©y chuyÒn marketinh cÇn bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái nãi trªn cña thÞ trêng. Nh÷ng chi phÝ nµy sÏ ®îc ph¶n ¸nh vµo gi¸ c¶. Khi thÞ trêng chÊp nhËn gi¸, gåm gi¸ s¶n phÈm thuû s¶n th« céng víi chi phÝ chÕ biÕn, chi phÝ marketinh th× chªnh lÖch gi÷a gi¸ ®ã víi gi¸ ë cÊp thÞ trêng tríc ®ã ®îc gäi lµ ®é cËn biªn thÞ trêng.Tõ nh÷ng lý luËn trªn, ®Ó thÊy ®îc tr¹ng th¸i c©n b»ng cña mçi cÊp thÞ trêng, ta ®i t×m hiÓu vÒ ®é cËn biªn thÞ trêng qua gi¸ c¶ cña s¶n phÈm. 1- §é cËn biªn thÞ trêng vµ gi¸ c¶ s¶n phÈm thuû s¶n. §é cËn biªn thÞ trêng s¶n phÈm thuû s¶n lµ mét kh¸i niÖm thÓ hiÖn gi¸ trÞ d«i ra ë mçi m¾t xÝch nµo ®ã trªn d©y chuyÒn marketinh s¶n phÈm. Ch¼ng h¹n, ngêi ta xem xÐt ®é cËn biªn gi¸ b¸n lÎ vµ gi¸ b¸n bu«n hoÆc ®é cËn biªn gi÷a gi¸ b¸n bu«n vµ gi¸ b¸n lÎ . Nh vËy lµ ngêi ta cã thÓ xem xÐt ®é cËn biªn thÞ trêng s¶n phÈm thuû s¶n gi÷a bÊt kú hai cÊp thÞ trêng nµo ®· ®Þnh gi¸. Chóng ta tiÕp cËn ë phÝa ngêi tiªu dïng thñy s¶n tõ hai khÝa c¹nh cña qu¸ tr×nh. Thø nhÊt lµ víi tr×nh ®é ph¸t triÓn hiÖn nay cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña ngµnh thuû s¶n nãi riªng, ngêi tiªu dïng c¸c lîng s¶n phÈm thuû s¶n chÕ biÕn cha nhiÒu, nhng ë n«ng th«n ngêi n«ng d©n sö dông s¶n phÈm thuû s¶n th« do m×nh tù ®¸nh b¾t hoÆc nu«i trång lÊy nhiÒu h¬n, cßn ë thµnh phè th× ngêi tiªu dïng c¸c s¶n phÈm ®· qua chÕ biÕn víi sè lîng lín h¬n. §iÒu ®ã chØ ra r»ng nh÷ng ngêi tiªu dïng kh¸c nhau cã nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau vÒ qui c¸ch, møc chÊt lîng vµ dÞch vô cung cÊp hµng ho¸ kh¸c nhau. Thø hai lµ xÐt vÒ l©u dµi, khi thu nhËp vµ møc sèng t¨ng lªn cïng víi sù ph¸t triÓn cao h¬n cña nÒn kinh tÕ, nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng ë c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n ®Òu t¨ng lªn ®èi víi c¸c dÞch vô lµm t¨ng gi¸ trÞ cña s¶n phÈm thuû s¶n. KÕt qu¶ lµ trong c¬ cÊu gi¸ mua hµng thuû s¶n cña ngêi tiªu dïng, phÇn tr¶ cho cho c¸c dÞch vô cã chiÒu híng t¨ng lªn, cßn tr¶ cho s¶n phÈm th«, s¬ chÕ cã chiÒu híng gi¶m xuèng. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, ®é cËn biªn thÞ trêng sÏ t¨ng lªn. §é cËn biªn thÞ trêng gi÷a gi¸ b¸n lÎ vµ gi¸ t¹i c¸c c¬ s¬ ®¸nh b¾t ( ng trêng, trang tr¹i nu«i c¸, hé gia ®×nh...) lµ sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n lÎ cuèi cïng cho ngêi tiªu dïng cuèi cïng vµ gi¸ mµ ngêi s¶n xuÊt thuû s¶n nhËn ®îc khi b¸n s¶n phÈm thuû s¶n s¬ chÕ. Cã thÓ coi nhu cÇu ë cÊp thÞ trêng b¸n lÎ bao gåm hai phÇn: Nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm thuû s¶n cha qua chÕ biÕn vµ nhu cÇu ®èi víi mét lo¹t c¸c dÞch vô. Nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm thuû s¶n cha qua chÕ biÕn gäi lµ nhu cÇu ph¸i sinh, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ban ®Çu ë cÊp b¸n lÎ cã kÕt hîp c¶ s¶n phÈm thuû s¶n th« vµ dÞch vô. §êng cÇu nµy ®îc t¹o ra khi ®em mçi ®iÓm trªn ®êng cÇu ban ®Çu trõ ®i gi¸ trÞ vÒ c¸c dÞch vô. T¬ng tù nh vËy, ®êng cung ph¸i sinh còng ®îc t¹o ra khi ®em c¸c gi¸ trÞ trªn ®êng cung ban ®Çu céng víi c¸c gi¸ trÞ vÒ c¸c dÞch vô mµ ngêi tiªu dïng yªu cÇu ®èi víi ngêi s¶n xuÊt. Giao ®iÓm cña c¸c ®êng cung vµ cÇu nµy sÏ t¹o nªn gi¸ c¶ cña s¶n phÈm thuû s¶n trªn thÞ trêng. Khi ngêi tiªu dïng s½n sµng tr¶ gi¸ cho ®é tho¶ dông mµ hÖ thèng thÞ trêng t¹o ra vÒ thêi gian, kh«ng gian, h×nh thøc s¶n phÈm...th× ë ®©y ®é cËn biªn thÞ trêng ph¶n ¸nh møc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ tho¶ dông ®ã cho ngêi tiªu dïng. Møc ®é vµ c¸c lo¹i chi phÝ cho sù “ chuÈn bÞ “ nµy hoµn toµn tuú thuéc vµo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng Muèn ph©n tÝch ®Çy ®ñ vµ cô thÓ ta ph¶i ®i xÐt hai trêng hîp cô thÓ ®ã lµ: Trêng hîp ®é cËn biªn thÞ trêng kh«ng thay ®æi ( trong thêi gian ng¾n) vµ trêng hîp ®é cËn biªn thÞ trêng thay ®æi ( xÐt trong kho¶ng thêi gian dµi). 2- Sù h×nh thµnh gi¸ c¶ theo thêi vô. Ngµnh n«ng nghiÖp nãi chung vµ thuû s¶n nãi riªng lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt cã nhiÒu ®Æc ®iÓm riªng, trong ®ã t×nh thêi vô kh¸ cao lµ nÐt ®Æc trng nhÊt. T×nh thêi vô cña s¶n xuÊt thuû s¶n thÓ hiÖn râ ë sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ trêng theo thêi vô, ®Æc biÖt lµ tÝnh kh«ng æn ®Þnh cña gi¸ c¶ thÞ trêng ®Çu ra. ë ®©y, viÖc ph©n tÝch thÞ trêng ®Çu ra cho s¶n phÈm thuû s¶n tËp trung vµo sù h×nh thµnh gi¸ c¶ thÞ trêng theo thêi gian. Do ®Æc cña ngµnh thuû s¶n, viÖc s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i dùa trªn c¸c qui luËt sinh häc ®éng thùc vËt thuû sinh nªn tÝnh mïa vô cña ngµnh thuû s¶n lµ kh¸ cao. Vµo ®óng mïa vô, ngêi s¶n xuÊt cung øng s¶n phÈm theo nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng vµ do ®ã gi¸ c¶ ®îc h×nh thµnh dùa trªn quan hÖ cung cÇu. Nhng vµo lóc tr¸i vô, trong khi nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng lµ kh«ng thay ®æi th× ngêi s¶n xuÊt l¹i kh«ng cã s¶n phÈm ®Ó b¸n hoÆc do chi phÝ ®Ó dù tr÷ s¶n phÈm thuû s¶n lµ qu¸ lín lµm cho gi¸ c¶ cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng t¨ng lªn, vµ ta dÔ dµng nhËn thÊy lµ møc t¨ng lªn cña gi¸ ph¶i lín h¬n chi phÝ mµ ngêi cung øng bá ra ®Ó dù tr÷ s¶n phÈm( ë ®©y ta ph¶i hiÓu lµ s¶n phÈm thuû s¶n rÊt khã dù tr÷ v× ®Æc tÝnh mau ¬n, chãng háng cña nã..) Qua nh÷ng ph©n tÝch trªn ta thÊy r»ng tÝnh mïa vô trong s¶n xuÊt thuû s¶n ®· lµm cho gi¸ c¶ cña s¶n phÈm thuû s¶n thay ®æi rÊt lín theo thêi gian. Ngêi s¶n xuÊt, cung øng s¶n phÈm cÇn n¾m râ ®Æc ®iÓm nµy ®Ó cã chiÕn lîc kinh doanh phï hîp sao cho møc lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng ®Çu t cña m×nh lµ lín nhÊt. 3- TÝnh ®éc quyÒn cña thÞ trêng thuû s¶n. Trªn thÞ trêng thuû s¶n ta thÊy thêng chØ tån t¹i d¹ng ®éc quyÒn nhÊt thêi. TÝnh chÊt ®éc quyÒn nµy do tr×nh ®é s¶n xuÊt cña ngµnh thuû s¶n cha cao mang l¹i,thªm vµo ®ã ngµnh thuû s¶n l¹i lµ ngµnh s¶n xuÊt ph©n t¸n ë nhiÒu vïng trªn c¶ níc dÉn tíi t×nh tr¹ng ®éc quyÒn nhÊt thêi lµ kh«ng tr¸nh khái. Ta hiÓu, ®éc quyÒn nhÊt thêi trªn thÞ trêng thuû s¶n nh sau: Víi mét hÖ thèng c¸c c¬ së s¶n xuÊt thuû s¶n ph©n bè ë kh¾p n¬i trªn c¶ níc, trong khi ®ã tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña ngµnh thuû s¶n nãi riªng cãn thÊp dÉn tíi trang thiÕt bÞ vËn chuyÓn, c¬ së chÕ biÕn cßn thiÕu thèn l¹c hËu, c¶ mét vïng réng lín s¶n xuÊt vµ ®¸nh b¾t míi cã mét c¬ së mua gom, chÕ biÕn. §iÒu nµy dÉn tíi sù ®éc quyÒn trong mua gom s¶n phÈm vµ ph©n phèi c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn cña c¸c c¬ s¬ nãi trªn. Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ t×nh tr¹ng ®éc quyÒn nhÊt thêi, khi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ cao h¬n, sù trang bÞ cho ngµnh thuû s¶n hiÖn ®¹i h¬n, tr×nh ®é s¶n xuÊt, ®¸nh b¾t còng nh chÕ biÕn cña ngµnh thuû s¶n ë møc ®é hiÖn ®¹i h¬n, c¸c c¬ së mua gom ®îc x©y dùng nhiÒu h¬n th× t×nh tr¹ng ®éc quyÒn nµy sÏ mÊt ®i vµ nh vËy viÖc Ðp gi¸ cña ngêi mua víi ngêi s¶n xuÊt, nu«i trång sÏ kh«ng cßn n÷a, tiÕn tíi mét thÞ trêng c¹nh tranh hoµn ho¶ cho s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam. 4- ThÞ trêng s¶n phÈm trong níc cßn mang tÝnh nhá, lÎ. Víi vÞ thÕ cña hÖ thèng bê biÓn vµ s«ng ngßi, ao hå cña ViÖt Nam dÉn tíi c¸c c¬ së s¶n xuÊt thuû s¶n ph©n bè réng kh¾p trªn c¶ níc. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n cha cao lµm cho hÖ thèng thÞ trêng s¶n phÈm thuû s¶n còng ph©n bè réng kh¾p trªn c¶ níc víi tÝnh chÊt lµ nhá vµ lÎ. ë trong níc, s¶n phÈm thuû s¶n ®îc b¸n chñ yÕu t¹i c¸c chî ë c¸c ®Þa ph¬ng víi quy m« kh«ng lín. C¸c khu chÕ biÕn cung øng s¶n phÈm thuû s¶n lín cha ®îc h×nh thµnh hoÆc ®ang manh nha, kh«ng ®¸ng kÓ. Do vËy, h×nh thµnh nªn mét m¹ng líi hÖ thèng thÞ trêng nhá vµ lÎ ph©n bè réng trªn c¸c vïng trong c¶ níc. ch¬ng iii thÞ trêng s¶n phÈm thuû s¶n thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng I- thÞ trêng néi ®Þa. 1- Cung - cÇu vµ gi¸ cña c¸c s¶n phÈm thuû s¶n trong níc. Trong mét vµi n¨m gÇn ®©y, ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ph¸t triÓn rÊt m¹nh v¬n lªn lµ mét ngµnh lín trong hÖ thèng kinh tÕ cña c¶ níc. N¨m 2000,tû träng xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t 1.4 tû USD chiÕm tû träng gÇn 10% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc. §Õn n¨m 2003,ngµnh thuû s¶n quyÕt t©m ®¹t chØ tiªu 2.3 tû USD ®a ViÖt Nam trë thµnh mét trong nh÷ng quèc gia hµng ®Çu vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n. Tuy vËy, cã mét thùc tr¹ng ®Æt ra lµ ngµnh thuû s¶n ®· qu¸ chó träng tíi xuÊt khÈu, trong khi ®ã theo nghiªn cøu cña nhãm chuyªn gia cña FAO tiÕn hµnh t¹i ViÖt Nam tõ cuèi 2001 ®Õn nay, th«ng qua 85 cuéc pháng vÊn vµ 2000 cuéc ®iÒu tra mÉu víi c¸c ®èi tîng ngêi tiªu dïng kh¸c nhau ë 12 tØnh, thµnh cña c¶ ba miÒn th× cã tíi 70% lîng thuû s¶n hµng n¨m ®îc tiªu thô t¹i thÞ trêng néi ®Þa. Nh vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh thÞ trêng trong níc cho s¶n phÈm thuû s¶n lµ rÊt lín, cÇn ®îc chó träng ph¸t triÓn. V× lµ nghiªn cøu nhÊn m¹nh vµo thÞ trêng trong níc nªn ngêi ta ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c vÊn ®Ò vèn dÜ cßn yÕu kÐm cña ViÖt Nam nh c¸ch tiÕp cËn thÞ trêng ë ngay t¹i vïng nu«i, c¶ng c¸ còng nh nhu cÇu vµ tiªu thô c¸c s¶n phÈm thuû s¶n ë cÊp ®é ngêi tiªu dïng liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña ngêi b¸n sØ, lÎ vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn. TÝnh ®Õn n¨m 2002, tæng sè d©n c¶ níc kho¶ng 80 triÖu(17 triÖu hé gia ®×nh), trong ®ã cã kho¶ng 62.315 triÖu ngêi ( chiÕm 77%) ®ang sèng ë vïng n«ng th«n, cho thÊy phÇn lín ngêi tiªu dïng trong níc hiÖn ®ang sèng ë vïng n«ng th«n. VÒ mÆt d©n téc, t«n gi¸o kh«ng thÊy cã rµo c¶n hoÆc h¹n chÕ nµo ®èi víi ngêi tiªu thô thuû s¶n v× phÇn lín d©n c thuéc d©n téc Kinh vµ theo ®¹o PhËt hoÆc c¸c t«n gi¸o kh¸c. TÊt c¶ nh÷ng khÝa c¹nh nµy t¹o ra c¬ së cã lîi cho tiªu thô thuû s¶n trong ngêi tiªu dïng néi ®Þa dùa vµo nghÒ nghiÖp vµ thu nhËp cña ngêi d©n, ®Æc biÖt lµ ph¶i u tiªn cho chiÕn lîc ph¸t triÓn thÞ trêng vµo ngêi tiªu dïng ë ®« thÞ vµ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña hä. XÐt vÒ hµnh vi tiªu thô thuû s¶n cña ngêi tiªu dïng dùa vµo thãi quen ¨n uèng th× hé gia ®×nh ®îc coi lµ ®¬n vÞ tiªu dïng c¬ b¶n, hÇu hÕt c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ¨n t¹i nhµ(95% thµnh viªn cã mÆt trong b÷a tèi) do ®ã thêng thÊy hµnh vi tiªu thô thuû s¶n trong m« h×nh tiªu thô hé gia ®×nh. Ngoµi ra cã tíi 34.4% sè ngêi ¨n ë c¸c hµng ¨n b×nh d©n. Tõ ®Êy cho thÊy r»ng, s¶n phÈm thuû s¶n ®îc chÊp nhËn réng r·i trong ngêi tiªu dïng. Cã tíi 79.7% sè ngêi rÊt thÝch ¨n c¸ vµ kh«ng cã sù kh¸c biÖt vÒ vïng, miÒn n¬i hä ®ang sèng, chØ cã mét sè rÊt Ýt nãi r»ng hä kh«ng thÝch. VËy m« h×nh tiªu thô thuû s¶n nµo lµ phï hîp víi ngêi tiªu dïng trong níc? VÒ tÇn suÊt mua hµng, trong mét gia ®×nh ngêi phô n÷ thêng ®¶m tr¸ch vai trß nµy ( 83.8%). Cø hai ngµy ngêi ta ®i mua thuû s¶n mét lÇn, mçi lÇn mua kho¶ng chõng 1kg, ë thµnh thÞ ngêi tiªu dïng s½n sµng bá trung b×nh 20 ngµn ®ång/lÇn cßn ë khu vùc cËn ®« thÞ vµ n«ng th«n c¸c con sè t¬ng øng lµ 15 vµ 10 ngµn ®ång/lÇn. Nãi tãm l¹i, hiÖn nay møc tiªu dïng thuû s¶n ®ñ lín trong c¸c hé gia ®×nh, tuy nhiªn cã h¹n chÕ lµ ®a sè thuû s¶n tiªu dïng cã träng lîng díi 1 kg. Nhu cÇu tiªu dïng hµng thuû s¶n trong níc lµ lín nh vËy, song phÇn lín lµ cha ®îc ®¸p øng hoÆc ®¸p øng kh«ng ®Çy ®ñ, nÕu biÕt khai th¸c tiÒm n¨ng vÒ thÞ trêng trong níc sÏ cßn lín h¬n rÊt nhiÒu. ë n«ng th«n, ngoµi s¶n phÈm thuû s¶n do ngêi n«ng d©n tù ®¸nh b¾t ®îc qua hÖ thèng s«ng ngßi , ao hå tù nhiªn th× nhu cÇu tiªu dïng thuû s¶n ngon còng kh¸ lín nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, do viÖc ®¸nh b¾t bõa b·i, kh«ng khoa häc ®· lµm cho lîng c¸, t«m ë c¸c dßng s«ng l©m vµo t×nh tr¹ng c¹n kiÖt. ViÖt Nam thuéc vïng nhiÖt ®íi, ¸ nhiÖt ®íi, ë c¸c tØnh phÝa B¾c pha trén tÝnh «n ®íi. §Æc ®iÓm nµy t¹o cho ngµnh thuû s¶n mét sè thuËn lîi ®ã lµ: sù phong phó vÒ gièng loµi s¶n phÈm dÉn tíi sù ®a d¹ng trong c¸c mÆt hµng thuû s¶n ®Æc biÖt lµ c¸c loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ vµ xuÊt khÈu; viÖc nu«i trång thuû s¶n diÔn ra quanh n¨m lµm cho thÞ trêng thuû s¶n lu«n phong phó. Mét sè lo¹i s¶n phÈm thuû s¶n néi ®ång ®îc a chuéng trªn thÞ trêng nh: - §èi víi vïng n«ng th«n: c¸ mÌ, c¸ chÐp, c¸ bèng, c¸ tr¾m cá, tr¾m ®en,trª, r« phi, t«m ®ång, tr«i Ên ®é.... - §èi víi vïng thµnh phè vµ ®« thÞ th× nh÷ng s¶n phÈm ®îc tiªu dïng chñ yÕu lµ: C¸ ba sa, trª lai, tr¾m cá, t«m r¶o, chim tr¾ng, chim hång, c¸ nôc, c¸ ®èi, mùc, cua, ram..... §Ó thÊy ®îc sù ®a d¹ng cña thÞ trêng thuû s¶n trong níc ta t×m hiÓu mét vµi thÞ trêng c¸ chñ yÕu ë c¸c, vïng, miÒn trong c¶ níc: a- ThÞ trêng miÒn B¾c ë miÒn B¾c, thÞ trêng c¸ chñ yÕu lµ ë c¸c chî, ®èi víi vïng n«ng th«n th× chî c¸ cã quy m« nhá, võa. S¶n phÈm chñ yÕu lµ c¸c loµi c¸ néi ®ång, t«m, s¶n phÈm biÓn kh«ng nhiÒu. Mét vµi con sè thèng kª cho thÊy thÞ trêng t«m ë miÒn B¾c ( gåm 8 tØnh nh: Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, Th¸i B×nh, Nam §Þnh, Thanh Ho¸, NghÖ An, Hµ TÜnh) trong mÊy n¨m gÇn ®©y ph¸t triÓn kh¸ nhanh: N¨m 1998 nu«i t«m trªn diÖn tÝch 6153 ha cho 838 tÊn, n¨m 1999: 9155 ha cho 1612 tÊn, n¨m 2000: 14305 ha cho 3090 tÊn. §Õn n¨m 2002 trë l¹i ®©y, m« h×nh nu«i t«m c«ng nghiÖp( th©m canh), b¸n th©m canh víi n¨ng suÊt cao ®· ph¸t triÓn ë c¸c tØnh Qu¶ng Ninh, Th¸i B×nh,...®· lµm cho thÞ trêng t«m ®îc më réng vµ phong phó h¬n. Khèi lîng t«m cung cÊp cho nhu cÇu tiªu thô trong vµ ngoµi níc t¨ng nhanh ®¸ng kÓ: n¨m 2002, s¶n lîng t«m só cña 8 tØnh miÒn B¾c ®· ®¹t 12805 tÊn cao gÊp 3 lÇn s¶n lîng t«m n¨m 2000 víi ®µ ph¸t triÓn trªn, n¨m nay Bé Thuû s¶n dù kiÕn sÏ phÊn ®Êu tæ chøc nu«i ®¹t s¶n lîng 15000 tÊn vµ kÕt qu¶ nµy sÏ ®îc tæng kÕt vµo cuèi n¨m nay. Riªng ®èi víi s¶n phÈm c¸ ba sa, sau thÊt b¹i t¹i thÞ trêng Mü Agifish ®· quyÕt ®Þnh më réng, t×m kiÕm thÞ trêng ë ngoµi B¾c cho s¶n phÈm nµy vµ ®· chän C«ng ty TNHH Th¸i B×nh An Giang-mét ®èi t¸c cã bÒ dµy vÒ tiªu thô s¶n hµng thuû s¶n lµm tæng ®¹i lý ph©n phèi ®éc quyÒn c¸ ba sa t¹i khu vùc phÝa B¾c. Thµnh lËp tõ th¸ng 12/2002 (trô së t¹i 345 phè Väng-Hµ Néi), ®Õn nay Th¸i B×nh An Giang ®· cã 42 ®¹i lý ph©n phèi s¶n phÈm tõ NghÖ An, Thanh Ho¸ ®Õn Qu¶ng Ninh, L¹ng S¬n,... C¸c mÆt hµng mang th¬ng hiÖu Agifish rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, víi danh môc dµi h¬n 50 mãn, gåm 4 nhãm s¶n phÈm chÝnh: khai vÞ, lµm s½n, kh«, s¬ chÕ nh l¹p xëng c¸ ba sa, b¸nh phång, kh« c¸, chµ b«ng, kho té, èc biªu nhåi ba sa hoµnh th¸nh, c¶i cuén ba sa... C¸c bµ mÑ biÕt ®Õn bëi nã cã gi¸ trÞ dinh dìng rÊt cao ®Æc biÖt lµ thµnh phÇn DHA, «mªga3 gióp t¨ng cêng trÝ n·o, chèng l·o ho¸. §a sè kh¸ch hµng ®Òu cho r»ng, c¸c mãn ¨n c¸ ba sa cña Agifish ®a d¹ng hÊp dÉn, tiÖn dông cho nhu cÇu ngêi tiªu dïng trong thêi ®¹i c«ng nghiÖp. Nh÷ng s¶n phÈm ®îc ngêi tiªu dïng Hµ Néi mua nhiÒu nhÊt lµ c¸ kho té, philª ®«ng l¹nh, ch¶ quÕ, canh chua ba sa. Kh¶o s¸t thùc tÕ ë mét sè ®¹i lý ph©n phèi t¹i Hµ Néi cho thÊy t×nh h×nh kinh doanh cña c«ng ty nãi chung t¹i c¸c ®¹i lý nãi riªng lµ rÊt kh¶ quan. Doanh thu t¹i mét sè ®¹i lý lµ 25-30 triÖu ®ång/th¸ng, siªu thÞ 45 triÖu ®ång/th¸ng. §a sè ngêi d©n Hµ Néi ®· b¾t ®Çu quen víi tªn tuæi lo¹i thùc phÈm nµy. Tríc ®©y, Thanh Tr× lµ ®Þa bµn thêng xuyªn trung chuyÓn c¸ t¬i cho ngêi d©n trong thµnh phè, c¸ nhiÒu, gi¸ l¹i rÎ nhng khi s¶n phÈm cña Agifish xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng, ngêi d©n n¬i ®©y ®· vµ thêng xuyªn dïng c¸ ba sa cho b÷a ¨n hµng ngµy. HiÖn nay, Th¸i B×nh An Giang ®· cã mét sè m¹ng líi ph¸t triÓn thÞ trêng v÷ng m¹nh t¹i mét sè tØnh, t¹o tiÒn ®Ò ®Ó th¬ng hiÖu Agifish th©m nhËp ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô trong mäi thµnh phÇn d©n c. Më réng thÞ trêng, më réng m¹ng líi kinh doanh, ®Æc biÖt t¹i mét sè tØnh, nh»m ®a s¶n phÈm c¸ ba sa ®Õn ®îc víi mäi ngêi d©n mét c¸ch nhanh, hiÖu qu¶, chÊt lîng vµ chiÕm thÞ phÇn ngµy cµng lín trªn thÞ trêng néi ®Þa lµ tham väng cña Th¸i B×nh An Giang nãi riªng vµ cña ngêi s¶n xuÊt thuû s¶n nãi chung. b- ThÞ trêng miÒn Trung. §èi víi miÒn Trung, do ®iÒu kiÖn ®Þa lý t¹o nªn cho vïng mét lîi thÕ lín ®Ó ph¸t triÓn thuû s¶n dÉn tíi c¸c thÞ trêng thuû s¶n rÊt ®a d¹ng. ViÖc ®¸nh b¾t h¶i s¶n ngoµi biÓn kh¬i ph¸t triÓn h¬n c¸c vïng kh¸c. C¸c chî c¸ miÒn trung thêng s«i ®éng vµ mang nhiÒu nÐt riªng. Tríc hÕt, ®ã chñ yÕu lµ nh÷ng chî b¸n bu«n, lµ n¬i trung chuyÓn s¶n phÈm ®¸nh b¾t, nu«i trång tõ nh÷ng ng d©n qua tay c¸c chñ nËu vùa, ngêi mua bu«n. Ph¶i qua mét vµi bµn tay n÷a s¶n phÈm míi ®Õn ®îc víi tay ngêi tiªu dïng. Thø hai, c¸c chî nµy ®Òu ho¹t ®éng tõ nöa ®ªm ®Õn s¸ng. VÝ dô nh t¹i c¶ng c¸ ThuËn Phíc-c¶ng c¸ lín nhÊt cña §µ N½ng- lµ mét trong nh÷ng c¶ng c¸ ®îc x©y dùng trong dù ¸n n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng nghÒ c¸ míi ®a vµo sö dông. CËp c¶ng ThuËn Phíc ngoµi tµu thuyÒn b¶n ®Þa cßn lµ n¬i tËp trung nguån nguyªn liÖu tõ c¸c n¬i kh¸c ®Õn cung cÊp cho thÞ trêng trong níc vµ xuÊt khÈu. Thêi gian ho¹t ®éng chÝnh cña c¶ng tõ 2 giê ®Õn 11 giê, cao ®iÓm tõ 3 ®Õn 7 giê. Tuú thuéc vµo lîng c¸ ®a vÒ tõng ngµy, trung b×nh cã 1000-2000 ngêi tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng bu«n b¸n ë ®©y. C¶ng cã Ban qu¶n lý vµ nh÷ng ®¬n vÞ phôc vô nh: ®éi b¶o vÖ, ®éi thu phÝ, ®éi vÖ sinh m«i trêng, tæ dÞch vô ®iÖn níc, v¨n phßng giao dÞch. Ngoµi ra cßn tæ gi÷ hµng, ngêi g¸nh thuª, tæ cho thuª b¹t thuª c©n, ®éi xuång vËn chuyÓn nhá. NghÜa lµ moÞ nhu cÇu dÞch vô ®Òu ®îc ®¸p øng. C¸c chñ nËu cã vai trß rÊt quan träng. Hä lµ nh÷ng ngêi cung øng nhu yÕu phÈm, nhiªn liÖu cho tÇu c¸, ®ång thêi còng lµ ngêi tiÕp nhËn hµng tõ c¸c tµu thuyÒn cËp c¶ng giao cho ngêi bu«n, chÞu tr¸ch nhiÖm thu tiÒn giao cho c¸c chñ thuyÒn. Hä thêng lµ ngêi ®Þa ph¬ng, cã nhiÒu kinh nghiÖm, manh mèi trong lµm ¨n, gåm kho¶ng 20 ®Õn 30 ngêi. Ngêi bu«n ®îc ph©n lµm hai lo¹i, nh÷ng ngêi bu«n víi sè lîng lín tËp trung ®Ó xuÊt khÈu vµ nh÷ng ngêi mua víi lîng nhá h¬n ®Ó tiªu thô t¹i ®Þa ph¬ng. Quang c¶nh cña chî c¸ ThuËn Phíc cµng vÒ s¸ng cµng s«i ®éng. T¹i miÒn Trung, tuy nghÒ thuû s¶n ph¸t triÓn tõ kh¸ sím, rÊt ®«ng c¸c hé tham gia lµm thuû s¶n nhng ngoµi c¶ng ThuËn Phíc cña §µ N½ng lµ kh¸ lín th× c¸c chî c¸ kh¸c chØ võa vµ nhá nh c¶ng c¸ Cï Lao-Nha Trang. T¹i ®©y, lîng hµng nhËp rÊt tha thít, mét vµi n¨m gÇn ®©y tµu kh«ng ®a c¸ vÒ c¶ng n÷a do diÖn tÝch c¶ng chËt hÑp, kh«ng cã ®ñ c¸c c¬ së dÞch vô hËu cÇn vµ nh÷ng t th¬ng t¹i ®©y mua s¶n phÈm víi gi¸ kh«ng cao. HiÖn nay, Nha Trang ®ang b¾t tay vµo ®Ó x©y dùng mét c¶ng míi-c¶ng Hßn Rí víi hy väng thÞ trêng s¶n phÈm thuû s¶n ë ®©y ph¸t triÓn h¬n. Gi¸ c¸ vµ hµng thuû s¶n kh¸c thêng xuyªn giao ®éng nhng ë møc ®é kh«ng lín. Tuú theo lîng hµng vÒ bÕn hay nhu cÇu tiªu thô mµ s¶n phÈm cã gi¸ kh¸c nhau, nhng ®îc chia lµm hai nhãm râ rÖt: nhãm s¶n phÈm cao cÊp cã gi¸ trÞ rÊt cao chØ dµnh cho xuÊt khÈu vµ mét sè Ýt ®îc ®a vµo c¸c nhµ hµng, ch¼ng h¹n nh c¸ mó 70000 ®ång/kg, ngõ ®¹i d¬ng 72000 ®ång/kg, mùc èng 70000 ®ång/kg...nhãm cßn l¹i cã gi¸ trÞ ph¶i ch¨ng, phï hîp víi tiªu thô néi ®Þa nh c¸ dòa 7000 ®ång/kg, c¸ thu 22000 ®ång/kg. c- ThÞ trêng miÒn Nam. ThÞ trêng miÒn Nam, ®©y lµ mét thÞ trêng hÕt søc ®a d¹ng vµ phong phó, cã thÓ nãi lµ thÞ trêng réng vµ lín nhÊt trong c¶ níc. Víi lîi thÕ tù nhiªn nhiÒu ao hå, céng víi mét hÖ thèng s«ng ngßi dµy ®Æc, miÒn Nam lµ mét n¬i lý tëng ®Ó nghÒ nu«i trång thuû s¶n ph¸t triÓn. Tríc ®©y, trong nh÷ng n¨m th¸ng chiÕn tranh, khi mµ nÒn kinh tÕ níc nhµ cßn nghÌo nµn, l¹c hËu, ngêi d©n ®ång b»ng Nam bé ®· coi nghÒ ®¸nh b¾t c¸ lµ nghÒ nu«i sèng hä qua nh÷ng n¨m th¸ng ®ãi khæ. Giê ®©y, khi ®Êt níc ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn, ngêi d©n ®ång b»ng s«ng Cöu Long ®· biÕt tËn dông nh÷ng lîi thÕ do thiªn nhiªn u ®·i ®Ó ph¸t triÓn nghÒ c¸ mét c¸ch kh¸ thµnh c«ng, ®iÒu ®ã ®îc minh chøng qua sù s«i ®éng cña thÞ trêng thuû s¶n. C¸c s¶n phÈm thuû s¶n cña vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long rÊt ®a d¹ng vµ phong phó bao gåm tÊt c¶ c¸c lo¹i c¸, t«m néi ®ång vµ h¶i s¶n biÓn nh: c¸ trª lai, c¸ qu¶, c¸ r« phi, c¸ tra, c¸ ba sa, t«m néi ®ång vµ t«m biÓn, ®Æc biÖt ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long cã nghÒ nu«i c¸ lång, bÌ rÊt ph¸t triÓn cung cÊp rÊt nhiÒu s¶n phÈm thuû s¶n cho thÞ trêng trong níc vµ níc ngoµi. Mét sè thÞ trêng s¶n phÈm thuû s¶n lín cña khu vùc phÝa Nam lµ: B¹c Liªu, An Giang, TP Hå ChÝ Minh, Kiªn Giang, Bµ RÞa- Vòng Tµu.... ë B¹c Liªu, víi diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n lªn tíi 38000 ha, bê biÓn dµi 56 km, diÖn tÝch c¸c ng trêng réng hµng chôc ngµn km2...B¹c Liªu lµ mét trong nh÷ng vïng biÓn cã tr÷ lîng h¶i s¶n lín nhÊt cña c¶ níc, cung cÊp cho thÞ trêng mét lîng lín s¶n phÈm h¶i s¶n c¸c lo¹i, ®Æc biÖt lµ trong ®ã cã c¸c lo¹i t«m chiÕm ®Õn 20% tæng s¶n lîng khai th¸c cña vïng. Trong hai n¨m qua ngµnh thuû s¶n B¹c Liªu ®· cã tèc ®é t¨ng trëng vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt, s¶n lîng vµ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu (kho¶ng 30%/n¨m) §èi víi ngµnh thuû s¶n cña Bµ RÞa-Vòng Tµu, s¶n lîng h¶i s¶n ®¸nh b¾t ®¹t51.845 tÊn, s¶n lîng nu«i trång thùc hiÖn ®îc 735 tÊn. Nãi chung, ngµnh thuû s¶n cña n¬i ®©y kh¸ ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ ngµnh nu«i trång, ®¸nh b¾t, chÕ biÕn xuÊt khÈu vµ c«ng t¸c dÞch vô hËu cÇn... Trong n¨m qua, tuy ngµnh thuû s¶n cña ®ång b»ng s«ng Cöu Long cã nhiÒu biÕn ®éng, nhng nãi chung thÞ trêng cña nã vÉn rÊt s«i ®éng vµ thu hót ®èi víi nhµ ®Çu t ngµnh thuû s¶n, vµ cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ®©y vÉn lµ mét thÞ trêng hÊp dÉn, mang l¹i lîi nhuËn cao cho nh÷ng ngêi ®Çu t vµo lÜnh vùc thuû s¶n, trë thµnh mét thµnh viªn trong kªnh ph©n phèi cña san phÈm thuû s¶n. 2- Nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng tíi thÞ trêng thuû s¶n néi ®Þa. - Thø nhÊt: Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi mµ thiªn nhiªn ®· u ®·i, ban tÆng cho níc ta nh÷ng ®iÒu kiÖn tuyÖt vêi ®Ó ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt thuû s¶n, th× ®ång thêi còng chÝnh nh÷ng yÕu tè tù nhiªn ®· lµm cho ngµnh thuû s¶n níc ta gÆp kh«ng Ýt nh÷ng rñi ro do h¹n h¸n, b·o, lôt g©y nªn. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã lµm cho ngµnh s¶n xuÊt thuû s¶n lu«n ë thÕ bÊp bªnh dÉn tíi thÞ trêng s¶n phÈm thuû s¶n lu«n biÕn ®éng bÊt thêng, gi¸ c¶ hµng thuû s¶n phô thuéc rÊt nhiÒu vµo yÕu tè tù nhiªn nµy. Khi thêi tiÕt thuËn lîi, ngêi s¶n xuÊt nu«i trång, ®¸nh b¾t ®îc nhiÒu lµm cho lîng hµng thuû s¶n cung cÊp trªn thÞ trêng nhiÒu h¬n, gi¸ c¶ rÎ h¬n. Ngîc l¹i, lóc mÊt mïa do thiªn tai g©y nªn, lîng cung s¶n phÈm trªn thÞ trêng Ýt h¬n ®Èy gi¸ hµng ho¸ cao lªn. Vµ nh÷ng biÕn ®éng do thiªn tai g©y nªn nµy lµ khã tr¸nh khái ®ång thêi còng khã biÕt tríc ®îc. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan dÉn tíi sù biÕn ®éng cña thÞ trêng s¶n phÈm thuû s¶n. - Thø hai: Do ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ta cha cao, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n cßn ë møc l¹c hËu so víi thÕ giíi dÉn tíi thÞ trêng cña s¶n phÈm thuû s¶n cha ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao. Nh÷ng s¶n phÈm thuû s¶n khi ®¸nh b¾t, nu«i trång víi sè lîng nhiÒu nhng kh©u b¶o qu¶n, chÕ biÕn cßn cha ®¸p øng ®îc mét c¸ch tho¶ ®¸ng lµm cho hµng thuû s¶n níc ta cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao vµ khã tÝnh cña ngêi tiªu dïng trong còng nh ngoµi níc. T×nh tr¹ng c«ng nghÖ b¶o qu¶n, chÕ biÕn, thu gom cßn thÊp dÉn tíi nhiÒu s¶n phÈm thuû s¶n sau khi ®¸nh b¾t bÞ háng, «i lµm l·ng phÝ mét lîng ®¸ng kÓ, vµ ®©y lµ mét nguyªn nh©n quan träng lµm ¶nh hëng trùc tiÕp tíi sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng thuû s¶n trong níc. -Thø ba: Do nh÷ng biÕn ®éng vÒ kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi lµm cho s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi khã tiªu thô vµ ®iÒu nµy còng ¶nh hëng trùc tiÕp tíi sù biÕn ®éng cña thÞ trêng thuû s¶n trong níc. S¶n phÈm hµng ho¸ kh«ng xuÊt khÈu ®îc dÉn tíi lîng t¹m tr÷ trong níc còng nh lîng hµng cung cÊp cho thÞ trêng trong níc t¨ng lªn, gi¸ s¶n phÈm rÎ, g©y nªn nh÷ng biÕn ®éng kh«ng nhá trªn thÞ trêng. - Thø t: Mét vµi n¨m gÇn ®©y, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh s¶n xuÊt thuû s¶n Nhµ níc ta ®· cho phÐp ngµnh thuû s¶n tù t×m kiÕm thÞ trêng trong vµ ngoµi níc ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm ®ång thêi tù trang tr¶i kinh phÝ ®Ó ph¸t triÓn do ®ã ®· lµm cho thÞ trêng s¶n phÈm cña thuû s¶n ®îc më réng vµ cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. §ã lµ mét vµi nguyªn nh©n chÝnh ¶nh hëng trùc tiÕp tíi sù biÕn ®éng vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng thuû s¶n néi ®Þa cña níc ta. 3- Nh÷ng tiÒm n¨ng cña thÞ trêng thuû s¶n néi ®Þa. Khai th¸c, nu«i trång vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ViÖt Nam trong thÕ kû 21. Vµ ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng, thêi gian qua, chóng ta ®· lµm ®îc kh«ng Ýt tiÒn ®Ò quan träng trong viÖc t¹o lùc bÈy, kh¬i th«ng luång ra, ph¸t triÓn n¨ng suÊt vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ngµnh. Tuy nhiªn, ®Ó n©ng ngµnh thuû s¶n lªn t¬ng xøng víi tÇm vãc cña nã, chóng ta ®ang rÊt cÇn cã nh÷ng chiÕn lîc l©u dµi vµ sù phèi hîp ®ång bé cña nhiÒu ban ngµnh kh¸c nhau ®Æc biÖt lµ viÖc kh¬i th«ng tiÒm n¨ng vÒ thÞ trêng ®Çu ra cho s¶n phÈm. ë ph¹m vi bµi nµy, em xin ®îc nªu mét sè tiÒm n¨ng néi lùc c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng ®Çu ra cho s¶n phÈm hµng ho¸ nh sau;  Tríc tiªn, vÒ mÆt th«ng tin-tiÕp thÞ thÞ trêng, ngµnh thuû s¶n ®· cã nhiÒu nç lùc c¶i thiÖn trong thêi gian qua. Tuy nhiªn, ®i vµo thùc tÕ, vÉn cã nhiÒu vÊn ®Ò kh¸ch quan cÇn ph¶i ®îc nh×n nhËn. Còng nh nhiÒu ngµnh nghÒ kh¸c, hiÖn nay, ngµnh kinh doanh thuû s¶n ®ang rÊt chó träng tíi ph¸t triÓn thÞ trêng cho s¶n phÈm ®Çu ra. Cã thÓ nãi thÞ trêng trong níc ®èi víi s¶n phÈm nµy ®ang cã rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng lín: sè lîng ngêi tiªu dïng ®«ng ®¶o, viÖc tiªu dïng c¸ trong mçi b÷a ¨n cña c¸c hé gia ®×nh ®· trë thµnh mét thãi quen, phong tôc; ViÖt Nam ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét thÞ trêng c¹nh tranh hoµn h¶o, trong ®ã mäi th«ng tin thÞ trêng ®Òu ®îc cung cÊp mét c¸ch tù do vµ ®Æc biÖt luËt c¹nh tranh cho ngµnh thuû s¶n ®ang cßn nhiÒu thuËn lîi...  Bªn c¹nh vÊn ®Ò th«ng tin- tiÕp thÞ thÞ trêng, mét viÖc quan träng còng cÇn ®îc quan t©m nghiªn cøu nh lµ mét tiÒm n¨ng lín ®ã lµ t¨ng cêng ®Çu t n©ng cÊp c«ng nghÖ chÕ biÕn sau ®¸nh b¾t ®Ó khai th¸c hÕt gi¸ trÞ cña s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam, ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao cña kh¸ch hµng. Kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn trong thêi gian qua níc ta ®· cã nhiÒu nç lùc c¶i tiÕn trong lÜnh vùc nµy. Tuy nhiªn, thùc tÕ mµ nãi, nh÷ng g× phÇn ®«ng doanh nghiÖp trong níc ®· vµ ®ang cã vÉn cha thÓ gäi lµ hiÖn ®¹i, ®ñ ®Ó ®¸p øng yªu cÇu g¾t gao cña ngêi tiªu dïng trong vµ ngoµi níc. S¶n phÈm s¶n xuÊt ra cha ®îc ®a vµo chÕ biÕn mét c¸ch kÞp thêi, ®óng c¸ch dÉn tíi chÊt lîng hµng ho¸ cha cao ®ång thêi cïng kh«ng khai th¸c ®îc hÕt nh÷ng gi¸ trÞ vèn cã cña s¶n phÈm t¬i sèng.. Víi ®iÒu kiÖn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh hiÖn nay, viÖc ¸p dông nh÷ng thµnh tùu phï hîp ®Ó khai th¸c gi¸ trÞ cña s¶n phÈm chÕ biÕn ®ang ®îc coi lµ mét tiÒm n¨ng lín cña ngµnh thuû s¶n cña níc ta vµ nã ®ang ®îc chó träng khai th¸c.  Cuèi cïng, ®ã lµ viÖc tËn dông nh÷ng tiÒm n¨ng s½n cã mµ thiªn nhiªn ban tÆng cho níc ta ®Ó ph¸t triÓn mét ngµnh thuû s¶n t¬ng x÷ng víi tiÒm n¨ng s½n cã cña ViÖt Nam. II- thÞ trêng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. 1- ThÞ trêng c¸c níc Ch©u ¸ Ngoµi viÖc xuÊt khÈu sang c¸c níc cña khu vùc ASEAN ,§µi Loan, Trung Quèc th× hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam ®îc b¸n chñ yÕu t¹i thÞ trêng NhËt B¶n- ®©y còng lµ thÞ trêng xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt cña níc ta trong mét sè n¨m gÇn ®©y (s¸u th¸ng ®Çu n¨m nay chiÕm 27% gi¸ trÞ kim ng¹ch thuû s¶n xuÊt khÈu). Trong bµi viÕt nµy, ®Ó t×m hiÓu thÞ trêng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam t¹i khu vùc ch©u ¸, em xin nªu mét sè t×nh h×nh vÒ xuÊt khÈu thuû s¶n sang NhËt B¶n. Cã thÓ nãi thÞ trêng NhËt B¶n lµ mét thÞ trêng lín, hÊp dÉn ®èi víi c¸c s¶n phÈm thuû s¶n cña ViÖt Nam, tuy ngµnh thuû s¶n cña NhËt B¶n ph¸t triÓn cao nhng hä vÉn nhËp rÊt nhiÒu s¶n phÈm cña ViÖt Nam do hµng thuû s¶n cña níc ta cã chÊt lîng tèt, gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng vµ ®Æc biÖt lµ do chñng lo¹i s¶n phÈm cña níc ta rÊt ®a d¹ng vµ phong phó nhÊt lµ c¸c s¶n phÈm c¸, t«m níc ngät vµ níc lî. Hai m¬i n¨m qua, NhËt B¶n vÉn lµ thÞ trêng nhËp khÈu thuû s¶n víi khèi lîng lín tõ ViÖt Nam, bëi vËy ®· cã 150 doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ trêng nµy. Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ trêng NhËt B¶n n¨m 1999 ®¹t 353 triÖu USD; n¨m 2000 ®¹t 469 triÖu USD; tíi n¨m 2002 ®¹t h¬n 500 triÖu USD. Nh÷ng s¶n phÈm chñ yÕu mµ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang NhËt lµ: t«m, h¶i s¶n biÓn, c¸ níc ngät vµ mét sè lo¹i h¶i s¶n quý hiÕm kh¸c... Víi nh÷ng tiÒm n¨ng thuû s¶n mµ chóng ta s½n cã, nÕu biÕt khai th¸c, chÕ biÕn phï hîp ®¸p øng ngµy cµng cao nhu cÇu tiªu dïng cña ngêi d©n NhËt B¶n th× ®©y sÏ cßn lµ mét thÞ trêng lý tëng cho c¸c nhµ kinh doanh xuÊt khÈu thuû h¶i s¶n cña ViÖt Nam. 2- ThÞ trêng EU. ThÞ trêng EU cã 15 thµnh viªn víi 337 triÖu d©n, GDP h¬n 9000 tû USD/n¨m, tiªu thô c¸c mÆt hµng thuû s¶n cã chÊt lîng cao. Hµng thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU nh÷ng n¨m gÇn ®©y xÕp vµo danh s¸ch II, ®Õn n¨m 2000 ®a lªn danh s¸ch I. Mét sè nhµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam cho r»ng, EU ®· më réng c¸nh cöa cho thÞ trêng nµy. ThÞ trêng EU kh«ng ph¶i lµ thÞ trêng ®ång nhÊt mµ lµ thÞ trêng cña 15 níc kh¸c biÖt, trªn thùc tÕ c¸c nhãm d©n c, c¸c vïng ®Þa lý víi nh÷ng nÐt ®Æc trng Èm thùc kh¸c nhau. Do ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo thÞ trêng nµy chØ æn ®Þnh trong kho¶ng 80-100 triÖu USD. Trªn ®©y lµ mét sè thµnh tùu mµ ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc t¹i thÞ trêng EU, nhng chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nh×n ra mét thùc tÕ lµ thÞ trêng EU lµ mét thÞ trêng khã tÝnh, nh÷ng ®ßi hái cña thÞ trêng nµy ®èi víi c¸c s¶n phÈm thuû s¶n níc ta ngµy cµng cao, tríc tiªn lµ vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm, sau ®ã ®Õn mÉu m·, chñng lo¹i s¶n phÈm. Muèn më réng thÞ trêng t¹i n¬i ®©y, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam chØ cã mét con ®êng duy nhÊt lµ gi÷ ®îc ch÷ tÝn trong lßng kh¸ch hµng th«ng qua viÖc kh«ng ngõng ®æi míi chÊt lîng, mÉu m· s¶n phÈm cña m×nh. Cã nh vËy ngµnh thuû s¶n míi mong gi÷ ®îc thÞ trêng Ch©u ¢u nãi chung vµ thÞ trêng EU nãi riªng. Trong mét vµi n¨m gÇn ®©y, t×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo Ch©u ¢u t¬ng ®èi æn ®Þnh , nhng nh×n chung cã xu híng gi¶m, mµ râ rÖt nhÊt lµ ë mÆt hµng t«m- s¶n phÈm chiÕm tû träng cao nhÊt cña ta. Nh÷ng biÕn ®éng dï lµ nhá nµy còng nãi lªn mét ®iÒu lµ s¶n phÈm thuû s¶n cña níc ta cha tho¶ m·n mét c¸ch tèt nhÊt nh÷ng nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng n¬i ®©y. ThÊy ®îc nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy lµ mét trong nh÷ng tÝn hiÖu thÞ trêng gióp cho c¸c nhµ ®Çu t vµo lÜnh vùc xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam cã híng ®iÒu chØnh sao cho phï hîp ®Ó EU m·i lµ mét thÞ trêng lín cho s¶n phÈm thuû s¶n cña níc ta. 3- ThÞ trêng Mü. ThÞ trêng Mü lu«n lµ mét thÞ trêng hÊp dÉn kh«ng chØ ®èi víi c¸c níc Ch©u ¸ (trong ®ã cã ViÖt Nam), mµ cßn lµ môc tiªu cña nhiÒu níc ch©u lôc kh¸c. Bëi kh«ng chØ cã 270 triÖu d©n víi GDP n¨m 1997 lµ 800 tû USD, kinh tÕ liªn tôc t¨ng trëng: n¨m 1998 lµ 3.4%; n¨m 1999 lµ 3.6%; n¨m 2000 k×m h·m tèc ®é còng ®¹t 3% ®Õn 3.2%. Søc mua cña ngêi d©n Mü lín, gi¸ c¶ æn ®Þnh mÆt hµng chÊt lîng cao cµng ®¾t gi¸ l¹i cµng dÔ tiªu thô. N¨m 1999 nhËp khÈu thuû s¶n cña Mü ®¹t con sè kû lôc 9.3 tû USD. Vµo thÞ trêng Mü cã nghÜa lµ hµng ho¸ uy tÝn chÊt lîng cao, bëi v× ph¶i ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm theo tiªu chuÈn HACCP. N¾m b¾t ®îc tÝnh c¸ch vµ tiÒm n¨ng cña thÞ trêng nµy, ViÖt Nam ®· cö chuyªn gia thuû s¶n ®Çu tiªn tham gia líp tËp huÊn quèc tÕ vÒ HACCP(Hazard Analysis critical control Point) tõ n¨m 1991. Ngµnh thuû s¶n còng ®· thµnh lËp c¬ quan kiÓm tra chÊt lîng hµng thuû s¶n, cho nªn n¨m 1998 ®· cã 27 nhµ m¸y ®«ng l¹nh chÕ biÕn thuû s¶n ®¹t tiªu chuÈn HACCP, n¨m 1999 lªn 47 nhµ m¸y, n¨m 2000 cã 67 nhµ m¸y ®¹t tiªu chuÈn HACCP. N¨m 1997 hµng thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt sang thÞ trêng Mü míi ®¹t 39.3 triÖu USD; n¨m 1998 lªn 80.15 triÖu USD t¨ng 204% so víi n¨m 1997; n¨m 1999 lªn 130 triÖu USD , t¨ng 162.2 % so víi n¨m 1998; n¨m 2000 t¨ng 220%. Trong nh÷ng mÆt hµng thuû s¶n vµo thÞ trêng Mü th× con t«m vÉn lµ mÆt hµng chñ lùc, n¨m 1997 xuÊt ®îc 3074 tÊn t«m víi gi¸ trÞ kim ng¹ch 31.32 triÖu USD, chiÕm 79.6% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ trêng Mü; n¨m 1998 xuÊt khÈu ®îc 6125.7 tÊn víi gi¸ trÞ kim ng¹ch 66.89 triÖu USD; n¨m 1999 xuÊt ®îc 9100 tÊn víi gi¸ trÞ kim ng¹ch 96.5 triÖu USD, chiÕm 74.23% kim ng¹ch n¨m 1999. Gi¸ t«m ë thÞ trêng Mü t¬ng ®èi cao so víi c¸c thÞ trêng kh¸c. Ngoµi t«m só, c¸c mÆt hµng kh¸c thêng ®îc xuÊt khÈu sang Mü bao gåm c¸c lo¹i thuû s¶n kh¸c nh: c¸ ba sa, c¸ tra, c¸ nheo, c¸ b¬n nu«i níc ngät vµ c¸ ngõ biÓn kh¬i...TÊt c¶ nh÷ng mÆt hµng trªn ®Òu ®îc thÞ trêng Mü chÊp nhËn víi gi¸ c¶ t¬ng ®èi cao. Tuy nhiªn, trong n¨m võa qua, sau thÊt b¹i cña vô kiÖn vÒ viÖc b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ ba sa cña ViÖt Nam trªn thÞ trêng Mü th× t×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµo Mü gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n. §Ó tr¸nh gÆp ph¶i t×nh tr¹ng nµy, ®ång thêi còng lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó b¶o vÖ ngêi s¶n xuÊt c¸ cña ViÖt Nam, chóng ta ph¶i lµm sao x©y dùng ®îc mét th¬ng hiÖu cã gi¸ trÞ cho c¸c s¶n phÈm cña m×nh, vµ h¬n thÕ n÷a ngµnh thuû s¶n ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn s¶n phÈm cña m×nh vÒ chÊt lîng, mÉu m·, chòng lo¹i...Cã nh thÕ s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam víi kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ trêng Mü nãi riªng vµ thÞ trêng thÕ giíi nãi chung. §Ó thÞ trêng xuÊt khÈu lu«n lµ mét thÞ trêng réng lín, hÊp dÉn ®èi víi ngêi s¶n xuÊt thuû s¶n cña ViÖt Nam.  Ngµy nay, khi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi cao h¬n th× nhu cÇu cña con ngêi ®èi víi s¶n phÈm thuû s¶n cµng ®îc chó träng, do ®ã thÞ trêng s¶n phÈm ®Çu ra cña thuûs¶n trªn thÕ giíi kh«ng ngõng ®îc më réng. Tuy nhiªn, do ®Æc ®iÓm, thÞ hiÕu tiªu dïng cña mçi quèc gia lµ kh¸c nhau v× vËy mµ yªu cÇu ®èi víi tõng thÞ trêng còng kh¸c nhau. §Ó më réng thÞ trêng xuÊt khÈu cho thuû s¶n th× nh÷ng ngêi kinh doanh kh«ng thÓ kh«ng chó ý tíi viÖc nghiªn cøu thÞ trêng, tõ ®ã cã nh÷ng chiÕn lîc kinh doanh hîp lý, ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt, phï hîp nhÊt nh÷ng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ trêng thÕ giíi. Cã nh vËy ngµnh thuû s¶n nãi chung vµ xuÊt khÈu thuû s¶n nãi riªng míi cã c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn nhanh h¬n, m¹nh h¬n, khai th¸c mét c¸ch tèi u nh÷ng tiÒm n¨ng thuû s¶n dåi dµo mµ thiªn nhiªn ®· ban tÆng cho ®Êt níc chóng ta. III- mét sè nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng. 1- Khai th¸c h¶i s¶n.