§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
a.lêi nãi ®Çu
Thêi gian gÇn ®©y ,B¶o hiÓm nh©n thä ®· trë thµnh mét
chñ ®Ò ®îc nh¾c ®Õn vµ ®· ®îc ®em ra bµn luËn nhiÒu trªn c¸c
ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng , khen – chª ®Òu cã c¶ . MÆc dï
B¶o hiÓm nh©n thä míi ®îc triÓn khai ë ViÖt Nam nhng ®· cã
søc hÊp dÉn v× vËy lo¹i h×nh B¶o hiÓm non trÎ nµy tõ khi xuÊt
hiÖn tíi nay kh«ng ngõng t¨ng trëng víi tèc ®é chãng mÆt .
Nã ®em l¹i viÖc lµm cho hµng chôc ngh×n lao ®éng , lµ kªnh
huy ®éng vèn hiÖu qña ®Ó ®Çu t cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam .....
Nhng bªn c¹nh sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä
nµy th× còng cßn cã rÊt nhiÒu ®iÒu ®ßi hái chóng ta ph¶i lu
t©m vµ cÇn bµn.
Vµ ®Ò hiÓu râ h¬n vÒ thÞ tr¬ng B¶o hiÓm nh©n thä hiÖn nay
còng nh nh÷ng c¬ héi, khã kh¨n , th¸ch thøc em ®· quyÕt ®Þnh
chän ®Ò tµi “ThÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam – c¬
héi vµ th¸ch thøc “ .
§©y lµ mét chñ ®Ò lín , néi dung réng vµ phong phó cho
nªn khi thùc hiÖn ®Ò tµi nµy em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu
sãt vÒ néi dung , v× vËy em mong r»ng thµy sÏ th«ng c¶m cho
nh÷ng thiÕu sãt cña em.
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n PGS – TS
NguyÔn V¨n §Þnh – Ngêi ®· híng dÉn , chØ b¶o vµ cung
cÊp cho em nh÷ng th«nh tin quý b¸u ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh
®Ò tµi m«n häc nay.
b. néi dung
I
c
I. kh¸i qu¸t chung vÒ bhnt:
1.sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña bhnt:
§èi tîng tham gia cña B¶o hiÓm nh©n thä lµ rÊt réng vµ kh«ng cã giíi
h¹n. nã bao gåm mäi ngêi, mäi løa tuæi, mäi tÇng líp kh¸c nhau trong x·
héi. LÞch sö ra ®êi cña B¶o hiÓm nh©n thä còng rÊt sím, cho ®Õn nay nã ®·
®îc triÓn khai ë hÇu hÕt c¸c
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
2
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
Hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä ®Çu tiªn trªn thÕ giíi ra ®êi vµo n¨m
1583, do c«ng d©n London lµ «ng William Gybbon tham gia. PhÝ b¶o hiÓm
«ng ®ãng lóc ®ã lµ 32 b¶ng Anh, khi «ng chÕt n¨m ®ã ngêi thõa kÕ cña «ng
®îc hëng 400 b¶ng Anh
N¨m 1759 c«ng ty b¶o hiÓm ra ®êi ®Çu tiªn ë Philadenphia (Mü).
C«ng ty nµy cho ®Õn nay vÉn cßn ho¹t ®éng, nhng lóc ®Çu chØ b¸n bh cho
c¸c con chiªn ë nhµ thê cña m×nh. N¨m 1762, c«ng ty bhnt Equitable ë níc
Anh ®îc thµnh lËp vµ b¸n bhnt cho mäi ngêi d©n.
ë Ch©u ¸, c¸c c«ng ty bhnt ra ®êi ®Çu tiªn ë NhËt B¶n. N¨m 1868
c«ng ty bh Meiji cña NhËt ra ®êi vµ ®Õn n¨m 1888 vµ 1889, hai c«ng ty kh¸c
lµ Kyoei vµ Nippon ra ®êi vµ ph¸t triÓn cho ®Õn ngµy nay.
C¸c níc X· héi chñ nghÜa tríc ®©y ®· triÓn khai bhnt. C«ng ty bhnt ë
Liªn X« cò ra ®êi vµo n¨m 1929 Capitar.
ViÖt Nam tríc ®©y c«ng ty bh Hng-ViÖt ra ®êi vµo n¨m 1958 ®· tiÕn
hµnh kinh doanh bhnt vµo n¨m 1973.
XÐt mét c¸ch tæng thÓ th× trªn thÕ giíi, bhnt lµ lo¹i h×nh bh ph¸t triÓn
nhÊt, n¨m 1985 doanh thu phÝ bhnt míi chØ ®¹t 630,5 tû USD, n¨m 1989 ®·
lªn tíi 1210,2 tû USD vµ n¨m 1993 con sè nµy ®· lªn tíi 1647 tû USD,
chiÕm gÇn 48% tæng phÝ bh.
HiÖn nay cã 5 thÞ trêng bhnt lín nhÊt thÕ giíi ®ã lµ: Mü, NhËt, §øc,
Anh vµ Ph¸p. theo sè liÖu thèng kª n¨m 1993, th× phÝ bhnt cña n¨m thÞ trêng
nµy ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau.
C¬ cÊu phÝ bhnt cña n¨m thÞ trêng lín nhÊt thÕ giíi n¨m 1993
Tªn níc
1. Mü
2. NhËt
3. §øc
4. Anh
5. Ph¸p
Tæng doanh thu
phÝ b¶o hiÓm
(tû USD)
522,468
230,143
107,403
102,360
84,303
C¬ cÊu phÝ b¶o hiÓm (%)
Nh©n thä
Phi nh©n thä
41,44
58,56
73,86
26,14
39,38
60,62
64,57
35,43
56,55
43,65
Nguån: Gi¸o tr×nh kinh tÕ b¶o hiÓm
Së dÜ bhnt ph¸t triÓn rÊt nhanh doanh thu phÝ b¶o hiÓm ngµy cµng t¨ng
bëi v× lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy cã vai trß rÊt lín. Vai trß cña b¶o hiÓm nh©n
thä kh«ng chØ thÓ hiÖn trong tõng gia ®×nh vµ ®èi víi tõng c¸ nh©n trong viÖc
gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng, gi¶m bít khã kh¨n vÒ tµi chÝnh khi gÆp c¸c rñi
ro, mµ cßn thÓ hiÖn trªn ph¹m vi toµn x· héi. Trªn ph¹m vi x· héi, b¶o hiÓm
nh©n thä gãp phÇn thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi, huy ®éng vèn trong níc tõ
nh÷ng nguån tiÒn mÆt nhµn rçi n»m trong d©n c. nguån vèn nµy kh«ng chØ cã
t¸c dông ®Çu t dµi h¹n mµ cßn gãp phÇn thùc hµnh tiÕt kiÖm chèng l¹m ph¸t
vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng.
ViÖt Nam, B¶o hiÓm nh©n thä chÝnh thøc ®îc triÓn khai tõ th¸ng 8
n¨m 1996 cßn tríc ®ã chØ lµ nh÷ng dù ¸n thÝ ®iÓm. MÆc dï nhµ níc cè g¾ng
®Çu t ®Ó ph¸t triÓn lÜnh vùc nµy trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, gióp c¸c nhµ
B¶o hiÓm trong níc vÒ mÆt tµi chÝnh, con ngêi vµ tr¸ch nhiÖm. Nhng do søc
Ðp qu¸ lín n¨m 1999, chóng ta ph¶i më cöa thÞ trêng B¶o hiÓm vµ tríc hÕt lµ
thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä cho phÐp 4 c«ng ty lín vµo ViÖt Nam. Vµ cho
®Õn nay th× thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä cã thÓ nãi lµ s«i ®éng vµ ph¸t triÓn
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
3
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
nhÊt trong lÜnh vùc B¶o hiÓm víi sè thu phÝ t¨ng nhanh. Bªn c¹nh ®ã lµ thÞ trêng tiÒm n¨ng lín víi sè d©n ®«ng. Vµ cã thÓ kh¼ng ®Þnh chØ mét vµi n¨m
tíi th× thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam kh«ng thua kÐm g× thÞ trêng
B¶o hiÓm nh©n thä cu¶ c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi.
2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä
2.1 B¶o hiÓm nh©n thä võa mang tÝnh tiÕt kiÖm võa mang tÝnh rñi ro.
Cã thÓ nãi ®©y lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a
B¶o hiÓm nh©n thä víi B¶o hiÓm phi nh©n thä. ThËt vËy, mçi ngêi mua B¶o
hiÓm nh©n thä sÏ ®Þnh kú nép mét kho¶n tiÒn nhá ( gäi lµ phÝ B¶o hiÓm ) cho
ngêi B¶o hiÓm, ngêi B¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm tr¶ mét sè tiÒn lín (gäi lµ sè
tiÒn B¶o hiÓm ) cho ngêi ®îc hëng quyÒn lîi B¶o hiÓm nh ®· tho¶ thuËn tõ
tríc khi cã c¸c sù kiÖn B¶o hiÓm x¶y ra. Sè tiÒn B¶o hiÓm ®îc tr¶ khi ngêi ®îc B¶o hiÓm ®¹t ®Õn mét ®é tuæi nhÊt ®Þnh vµ ®îc Ên ®Þnh trong hîp ®ång.
HoÆc sè tiÒn B¶o hiÓm nµy ®îc tr¶ cho c¸c th©n nh©n vµ gia ®×nh ngêi ®îc
B¶o hiÓm khi ngêi nµy kh«ng may bÞ chÕt sím. Sè tiÒn nµy gióp hä trang trai
nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt nh thuèc men, mai t¸ng, chi phÝ gi¸o dôc con c¸i....
ChÝnh v× vËy B¶o hiÓm nh©n thä võa mang tÝnh tiÕt kiÖm võa mang tÝnh rñi
ro. TÝnh tiÕt kiÖm ®îc thÓ hiÖn ngay trong tõng gia ®×nh, c¸ nh©n mét c¸ch
thêng xuyªn, cã kÕ ho¹ch vµ cã kØ luËt.
Néi dung tiÕt kiÖm khi mua B¶o hiÓm nh©n thä kh¸c víi c¸c h×nh thøc
tiÕt kiÖm kh¸c ë chç, ngêi B¶o hiÓm b¶o ®¶m tr¶ cho ngêi tham gia B¶o
hiÓm hay th©n nh©n cña hä mét sè tiÒn rÊt lín ngay c¶ khi hä míi tiÕt kiÖm
®îc mét kho¶n tiÒn nhá. Cã nghÜa lµ khi ngêi tham gia B¶o hiÓm kh«ng may
gÆp rñi ro trong thêi h¹n ®· ®îc Ên ®Þnh, nh÷ng ngêi th©n cña hä sÏ nhËn ®îc
nh÷ng kho¶n trî cÊp hay sè tiÒn B¶o hiÓm tõ c«ng ty B¶o hiÓm. §iÒu ®ã thÓ
hiÖn râ tÝnh chÊt rñi ro trong B¶o hiÓm nh©n thä.
2.2 B¶o hiÓm nh©n thä ®¸p øng ®îc rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau
cña ngêi tham gia B¶o hiÓm
Trong khi c¸c nghiÖp vô B¶o hiÓm phi nh©n thä chØ ®¸p øng ®îc môc
®Ých lµ gãp phÇn kh¾c phôc hËu qu¶ khi ®èi tîng tham gia B¶o hiÓm gÆp sù
cè, tõ ®ã gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh cho ngêi tham gia. Th× B¶o hiÓm nh©n
thä ®¸p øng ®îc nhiÒu môc ®Ých, mçi môc ®Ých cña B¶o hiÓm nh©n thä ®îc
thÓ hiÖn kh¸ râ trong tõng lo¹i hîp ®ång. Ch¼ng h¹n hîp ®ång B¶o hiÓm hu
trÝ sÏ ®¸p øng yªu cÇu cho ngêi tham gia nh÷ng kho¶n trî cÊp ®Òu ®Æn hµng
th¸ng, tõ ®ã gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng khi hä giµ yÕu. Hîp ®ång B¶o hiÓm
tö vong sÏ gióp ngêi ®îc B¶o hiÓm ®Ó l¹i cho gia ®×nh mét sè tiÒn B¶o hiÓm
khi hä bÞ tö vong. Sè tiÒn nµy ®¸p øng ®îc rÊt nhiÒu môc ®Ých cña ngêi qu¸
cè, nh: trang tr¶i nî nÇn, gi¸o dôc con c¸i, phông dìng bè mÑ giµ....Hîp
®ång B¶o hiÓm nh©n thä ®«i khi cßn cã vai trß nh mét vËt thÕ chÊp ®Ó vay
vèn hoÆc B¶o hiÓm nh©n thä tÝn dông thêng b¸n cho c¸c ®èi tîng ®i vay ®Ó
mua xe h¬i, ®å dïng gia ®×nh, hoÆc dïng cho c¸c môc ®Ých c¸ nh©n kh¸c...
ChÝnh v× ®¸p øng ®îc nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nªn lo¹i h×nh B¶o hiÓm nµy
cã thÞ trêng ngµy cµng réng vµ ®îc rÊt nhiÒu ngêi quan t©m.
2.3. C¸c hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p
TÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p trong c¸c hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä ®îc
thÓ hiÖn ë ngay trong c¸c s¶n phÈm cña nã. Mçi s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n
thä còng cã nhiÒu lo¹i hîp ®ång kh¸c nhau, ch¼ng h¹n cã lo¹i B¶o hiÓm
nh©n thä hçn hîp thêi h¹n lµ 5 n¨m, 10 n¨m, 20 n¨m. mçi hîp ®ång kh¸c
nhau l¹i cã sù kh¸c nhau vÒ sè tiÒn B¶o hiÓm, ph¬ng thøc ®ãng phÝ, ®é tuæi
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
4
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
cña ngêi tham gia....Ngay c¶ trong mét b¶n hîp ®ång mèi quan hÖ gi÷a c¸c
bªn còng ®a d¹ng vµ phøc t¹p.
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
5
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
2.4. PhÝ B¶o hiÓm nh©n thä chÞu t¸c ®éng tæng hîp cña nhiÒu nh©n
tè, v× vËy qu¸ tr×nh ®Þnh phÝ kh¸ phøc t¹p.
§Ó x¸c ®Þnh phÝ cho mét s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä lµ rÊt khã kh¨n
vµ phøc t¹p bëi v× c¸c s¶n phÈm nµy chØ lµ nh÷ng s¶n phÈm v« h×nh kh«ng
thÓ nµo c©n ®ong ®o ®Õm ®îc do ®ã nã chÞu t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè nh.
Tuæi thä cña ngêi ®îc B¶o hiÓm
Tuæi thä b×nh qu©n cña con ngêi
Sè tiÒn B¶o hiÓm
Thêi gian tham gia
Ph¬ng thøc thanh to¸n
Tû lÖ l¹m ph¸t cña ®ång tiÒn
L·i suÊt ®Çu t
Tû lÖ chÕt
...................
Bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c chi phÝ ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm nh chi phÝ thiÕt kÕ
s¶n phÈm, chi phÝ khai th¸c, chi phÝ qu¶n lý hîp ®ång....
Qu¸ tr×nh ®Þnh phÝ ph¶i phô thuéc vµo c¸c yÕu tè trªn. Nhng ®iÒu khã
kh¨n vµ phøc t¹p h¬n lµ ë chç ®«i khi c¸c tû lÖ nh: tû lÖ chÕt, tû lÖ l·i ®Çu t,
tû lÖ l¹m ph¸t, tû lÖ huû bá hîp ®ång.... §ã lµ nh÷ng tû lÖ mµ ta ph¶i gi¶ ®Þnh
®Ó ph©n tÝch
2.5. B¶o hiÓm nh©n thä ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn
kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh .
ë c¸c níc ph¸t triÓn, B¶o hiÓm nh©n thä ®· ra ®êi vµ ph¸t triÓn hµng
tr¨m n¨m nay . Ngîc l¹i mét sè quèc gia cho ®Õn nay cha triÓn khai ®îc B¶o
hiÓm nh©n thä mÆc dï ngêi ta hiÓu râ vai trß vµ lîi Ých cña nã . §Ó lý gi¶i
vÊn ®Ò nµy hÇu hÕt c¸c nhµ kinh tÕ ®Òu cho r»ng,c¬ së chñ yÕu ®Ó B¶o hiÓm
nh©n thä ra ®êi vµ ph¸t trتn lµ nhê ®iÒu kiÖn kinh tÕ ph¸t triÓn .
Nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ nh :
Tèc ®é t¨ng trëng cña tæng s¶n phÈm quèc néi
Tæng s¶n phÈm quèc néi tÝnh b×nh qu©n trªn mét ®Çu ngêi
Møc thu nhËp cña d©n c
Tû lÖ l¹m ph¸t cña ®ång tiÒn .
Tû lÖ hèi ®o¸i ...............
Nh÷ng ®iÒu kiÖn x· héi gåm
§iÒu kiÖn vÒ d©n sè .
Tuæi thä b×nh qu©n cña ngêi d©n
Tr×nh ®é häc vÊn
Tû lÖ tö vong cña trÎ s¬ sinh ......
Ngoµi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi th× m«i trêng ph¸p lý còng ¶nh hëng
kh«ng nhá ®Õn sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña B¶o hiÓm nh©n thä .
3.C¸c lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n thä .
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
6
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
Trong thùc tÕ hiÖn nay ,cã 3 lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n thä c¬ b¶n :
B¶o hiÓm trong trêng hîp tö vong
B¶o hiÓm trong trêng hîp sèng
B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp
Ngoµi ra ngêi ta cßn ¸p dông c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung cho c¸c lo¹i hîp ®ång
B¶o hiÓm nh©n thä c¬ b¶n nh.
B¶o hiÓm tai n¹n
B¶o hiÓm søc khoÎ
B¶o hiÓm kh«ng nép phÝ khi bÞ th¬ng tËt
B¶o hiÓm cho ngêi ®ãn phÝ ......
Thùc chÊt c¸c ®iÒu kho¶n bæ sung kh«ng ph¶i lµ B¶o hiÓm nh©n thä ,v×
kh«ng phô thuéc vµo sinh m¹ng ,cuèc sèng vµ tuæi thä cña con ngêi ,mµ lµ
B¶o hiÓm cho c¸c rñi ro kh¸c cã liªn quan ®Õn con ngêi .Nhng ®«i khi ngêi
tham gia B¶o hiÓm vÉn thÊy rÊt cÇn thiÕt ph¶i tham gia ®Ó bæ sung cho c¸c
hîp ®ång c¬ b¶n .
3.1. B¶o hiÓm nh©n thä trong trêng hîp tö vong
§©y lµ lo¹i h×nh phæ biÕn nhÊt trong B¶o hiÓm nh©n thä vµ ®îc chia
thµnh hai nhãm .
a.B¶o hiÓm tö kú .
§îc ký kÕt B¶o hiÓm cho c¸i chÕt xÈy ra trong thêi gian quy ®Þnh cña
hîp ®ång . NÕu c¸i chÕt kh«ng xÈy ra trong thêi gian ®ã th× ngêi ®îc b¶o
hiÓm kh«ng nhËn ®îc bÊt kú mét kho¶n phÝ nµo tõ sè phÝ B¶o hiÓm ®· ®ãng .
Ngîc l¹i ,nÕu c¸i chÕt xÈy ra trong thêi gian cã hiÖu lùc cña hîp ®ång ,th×
ngêi B¶o hiÓm ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n sè tiÒn B¶o hiÓm cho ngêi thô
hëng quyÒn lîi B¶o hiÓm ®îc chØ ®Þnh .
§Æc ®iÓm .
- Thêi h¹n B¶o hiÓm x¸c ®Þnh
- Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi mang tÝnh t¹m thêi
- Móc phÝ B¶o hiÓm thÊp v× kh«ng ph¶i lËp lªn quü tiÕt kiÖm
cho ngêi ®îc b¶o hiÓm.
Môc ®Ých .
- B¶o ®¶m cho c¸c chi phÝ mai t¸ng ,ch«n cÊt
- B¶o chî cho gia ®×nh vµ ngêi th©n trong mèt thêi gian ng¾n
- Thanh to¸n c¸c kho¶n nî nÇn vÒ nh÷ng kho¶n vay hoÆc thÕ
chÊp cña ngêi ®îc B¶o hiÓm .
B¶o hiÓm tö kú cßn ®îc ®a d¹ng ho¸ thµnh c¸c lo¹i h×nh sau:
B¶o hiÓm tö kú cè ®Þnh :Cã møc phÝ B¶o hiÓm vµ sè tiÒn B¶o hiÓm kh«ng
thay ®æi trãng suèt thêi gian cã hiÖu lùc cña hîp ®ång .Møc phÝ thÊp nhÊt
vµ ngêi B¶o hiÓm kh«ng thanh to¸n khi hÕt h¹n hîp ®ång . Hîp ®ång hÕt
hiÖu lùc nÕu sau ngµy gia h¹n hîp ®ång kh«ng nép phÝ B¶o hiÓm . Lo¹i
nµy chñ yÕu nh»m thanh to¸n cho c¸c kho¶n nî tån ®äng trong trên hîp
ngêi ®îc B¶o hiÓm bÞ tö vong.
B¶o hiÓm tö kú cã thÓ t¸i tôc : Lo¹i nµy cã thÓ t¸i tôc vµo ngµy kÕt thóc
hîp ®ång vµ kh«ng yªu cÇu cã thªm b»ng chøng nµo vÒ søc khoÎ cña ngêi ®îc B¶o hiÓm , nhng cã sù giíi h¹n vÒ ®é tuæi (thêng ®é tuæi tèi ®a lµ
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
7
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
65 tuæi). T¹i lóc t¸i tôc , phÝ B¶o hiÓm t¨ng nªn v× ®é tuæi cña ngêi ®îc
b¶o hiÓm t¨ng nªn.
B¶o hiÓm tö kú cã thÓ chuyÓn ®æi : §©y lµ lo¹i h×nh B¶o hiÓm tö kú cè
®Þnh nhng cho phÐp ngêi ®îc B¶o hiÓm cã sù lùa chän cã thÓ chuyÓn ®æi
mét phÇn hay toµn bé hîp ®ång ®ang cã hiÖu lùc thµnh mét hîp ®ång B¶o
hiÓm nh©n thä trän ®êi hay B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp t¹i mét thêi ®iÓm
nµo ®ã khi hîp ®ång ®ang cßn hiÖu lùc . PhÝ B¶o hiÓm ®îc tÝnh dùa trªn
B¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi hay B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp .
B¶o hiÓm nh©n thä tö kú gi¶m dÇn : §©y lµ lo¹i h×nh B¶o hiÓm mµ cã mét
bé phËn cña sè tiÒn B¶o hiÓm gi¶m hµng n¨m theo mét møc quy ®Þnh . Bé
phËn nµy gi¶m tíi 0 vµo cuèi kú h¹n hîp ®ång . §Æc ®iÓm cña lo¹i nµy
lµ:
PhÝ B¶o hiÓm d÷ l¹i ë møc cè ®Þnh
PhÝ thÊp h¬n B¶o hiÓm tö kú cè ®Þnh
Giai ®o¹n nép phÝ ng¾n h¬n toµn bé thêi h¹n hîp ®ång ®Ó tr¸nh
viÖc thanh to¸n vµo cuèi thêi h¹n cña hîp ®ång khi mµ sè tiÒn b¶o hiÓm cßn
rÊt nhá .
B¶o hiÓm nh©n thä tö kú t¨ng dÇn :lo¹i nµy ®îc ph¸t hµnh nh»m gióp ngêi
tham gia b¶o hiÓm cã thÓ ng¨n chÆn ®îc yÕu tè l¹m ph¸t cña ®ång tiÒn .
Cã nghÜa lµ sè tiÒn B¶o hiÓm thùc trong hîp ®ång bÞ gi¶m do ®ång tiÒn
tôt gi¸ trong mét kho¶ng thêi gian . §Ó ng¨n chÆn cã thÓ:
T¨ng sè tiÒn B¶o hiÓm theo mét tû lÖ % ®îc lËp hµng n¨m
HoÆc ®a ra hîp ®ång ng¾n h¹n sau ®ã t¸i tôc víi mét sè tiÒn B¶o
hiÓm t¨ng dÇn.
B¶o hiÓm thu nhËp gia ®×nh : Lo¹i h×nh B¶o hiÓm nµy nh»m ®¶m b¶o thu
nhËp cho mét gia ®×nh khi kh«ng may ngêi trô cét trong gia ®×nh bÞ
chÕt .QuyÒn lîi b¶o hiÓm mµ gia ®×nh nhËn ®îc sau c¸i chÕt cña ngêi trô
cét cã thÓ lµ:
NhËn ®îc toµn bé (trän gãi ).
NhËn ®îc tõng phÇn dÇn dÇn cho ®Õn khi hÕt h¹n hîp ®ång.
NÕu nh ngêi ®îc b¶o hiÓm cßn sèng cho ®Õn khi hÕt h¹n hîp ®ång th× ngêi
®îc b¶o hiÓm còng nh gia ®×nh sÏ kh«ng nhËn ®îc bÊt kú mét kho¶n thanh
to¸n nµo tõ c«ng ty B¶o hiÓm .
B¶o hiÓm thu nhËp gia ®×nh t¨ng nªn : Lo¹I h×nh B¶o hiÓm nµy còng
nh»m tr¸nh yÕu tè l¹m ph¸t cña ®ång tiÒn . §¶m b¶o c¸c kho¶n thanh
to¸n cña c«ng ty B¶o hiÓm cho gia ®×nh khi kh«ng may ngêi ®îc b¶o
hiÓm bÞ chÕt , t¬ng ng víi sè tiªn B¶o hiÓm khi ký hîp ®ång .
B¶o hiÓm nh©n thä tö kú cã ®IÒu kiÖn : §iÒu kiÖn ë ®©y lµ viÖc thanh
to¸n trî cÊp chØ ®îc thùc hiÖn khi ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ chÕt , ®ång
thêi ngêi thô hëng quyÒn lîi B¶o hiÓm ®îc chØ ®Þnh trong hîp ®ång
B¶o hiÓm ph¶i cßn sèng .
b.B¶o hiÓm trän ®êi.
§Æc ®iÓm :
+ Sè tiÒn B¶o hiÓm tr¶ mét lÇn khi ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ chÕt
+ Thêi h¹n B¶o hiÓm kh«ng x¸c ®Þnh phÝ B¶o hiÓm cã thÓ ®ãng ®Þnh
kú hay ®ãng mét lÇn .
+ PhÝ B¶o hiÓm cao h¬n so víi B¶o hiÓm sinh m¹ng cã thêi h¹n . V×
rñi ro chÕt ch¾c ch¾n sÏ xÈy ra , nªn sè tiÒn b¶o hiÓm ch¾c ch¾n sÏ ph¶I tr¶
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
8
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
+B¶o hiÓm nh©n thä trän ®êi lµ lo¹i h×nh B¶o hiÓm dµi h¹n, phÝ ®ãng
®Þnh kú vµ kh«ng thay ®æi trong suèt qóa tr×nh B¶o hiÓm do ®ã t¹o nªn
mét kho¶n tiÕt kiÖm cho ngêi thô hëng B¶o hiÓm v× ch¾c ch¾n ngêi b¶o
hiÓm sÏ chi tr¶ sè tiªn B¶o hiÓm .
Môc ®Ých:
+ §¶m b¶o chi phÝ mai t¸ng ,ch«n cÊt
+ §¶m b¶o thu nhËp ®Ó æn ®Þnh cuéc sèng cho gi ®×nh .
+Gi÷ g×n tµI s¶n , t¹o dùng vµ khëi nghiÖp kinh doanh cho thÕ hÖ sau.
3.2. B¶o hiÓm trong trêng hîp sèng :
Thùc chÊt cña lo¹I h×nh B¶o hiÓm nµy lµ ngêi B¶o hiÓm cam kÕt chi tr¶
nh÷ng kho¶n tiÒn ®Òu ®Æn trong suèt kho¶ng thêi gian s¸c ®Þnh hoÆc trong
suèt cuéc ®êi ngêi tham gia B¶o hiÓm . NÕu ngêi tham gia B¶o hiÓm chÕt
tríc ngµy ®Õn h¹n thanh to¸n th× sÏ kh«ng ®îc chi tr¶ bÊt kú kho¶n tiÒn
nµo .
§Æc ®IÓm:
+ CÊp ®Þnh kú cho ngêi ®îc B¶o hiÓm trong thêi gian nhÊt ®Þnh hoÆc
cho ®Õn khi chÕt .
+ PhÝ B¶o hiÓm ®ãng mét lÇn .
+ NÕu trî cÊp ®Þnh kú cho ®Õn khi chÕt th× thêi gian kh«ng x¸c ®Þnh
Môc ®Ých :
+ §¶m b¶o thu nhËp cè ®inh sau khi vÒ hu hay cao tuæi søc yÕu
+Gi¶m bít nhu cÇu phô thuéc vµo phóc lîi x· héi hoÆc con c¸I khi
vÒ giµ .
+B¶o trî møc sèng trong suèt nh÷ng n¨m th¸ng cßn l¹I cña cuéc ®êi
3.3.B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp .
Lo¹I h×nh b¶o hiÓm nµy lµ b¶o hiÓm c¶ trong trêng hîp ngêi bÞ tö vong
hay cßn sèng . YÕu tè tiÕt kiÖm vµ rñi ro ®an xen nhau v× thÕ nã ®îc ¸p
dông réng r·I ë hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi .
§Æc ®IÓm:
+ Sè tiÒn B¶o hiÓm ®îc tr¶ khi hÕt h¹n hîp ®ång hoÆc ngêi ®îc b¶o
hiÓm bÞ tö vong trong thêi h¹n hîp ®ång cßn hiÖu lùc .
+Thêi h¹n B¶o hiÓm x¸c ®Þnh thêng lµ: 5 n¨m , 10 n¨m, 20 n¨m …..
+ PhÝ B¶o hiÓm thêng ®ãng ®Þnh kú vµ kh«ng thay ®æi trong suèt thêi
gian B¶o hiÓm
+ Cã thÓ ®îc chia l·I th«ng qua ®Çu t phÝ B¶o hiÓm vµ còng cã thÓ ®îc hoµn phÝ khi kh«ng cã ®IÒu kiÖn tiÕp tôc tham gia .
Môc ®Ých:
+§¶m b¶o cuéc sèng cho gia ®×nh vµ ngêi th©n .
+T¹o lËp quü gi¸o dôc , hu trÝ , tr¶ nî.
+Dïng lµm vËt thÕ chÊp ®Ó khëi nghiÖp kinh doanh …..
3.4.C¸c ®IÒu kho¶n B¶o hiÓm bæ sung .
Khi triÓn khai c¸c lo¹I h×nh B¶o hiÓm nh©n thä , nhµ B¶o hiÓm cßn
nghiªn cøu , ®a ra c¸c ®IÒu kho¶n bæ sung ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng
ho¸ cña kh¸ch hµng , cã c¸c ®IÒu kho¶n bæ sung sau ®©y ®îc vËn dông :
+ §IÒu kho¶n bæ sung B¶o hiÓm l»m viÖn vµ phÉu thuËt: Cã nghÜa lµ
nhµ B¶o hiÓm cam kÕt tr¶ c¸c phÝ l»m viÖn vµ phÉu thuËt khi ngêi ®îc b¶o
hiÓm bÞ èm ®au vµ th¬ng tËt . Tuy nhiªn , nÕu ngêi ®îc b¶o hiÓm tù g©y
th¬ng tÝch , tù tö ,mang thai vµ sinh në …th× kh«ng ® îc hëng quyÒn lîi
B¶o hiÓm .
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
9
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
Môc ®Ých cña ®IÒu kho¶n nµy lµ nh»m trî gióp ngêi tham gia gi¶m nhen
g¸nh nÆng chi phÝ trong ®IÒu trÞ phÉu thuËt , ®Æc biÖt lµ trong trêng hîp
èm ®au bÊt ngê .
+ §IÒu kho¶n bæ sung B¶o hiÓm tai n¹n : Nh»m trî gióp thanh to¸n
chi phÝ trong ®IÒu trÞ th¬ng tËt , tõ ®ã bï ®¾p sù mÊt m¸t hoÆc gi¶m thu
nhËp do bÞ chÕt hoÆc th¬ng tÝch cña ngêi ®îc b¶o hiÓm . §IÒu kho¶n nµy
cã ®Æc ®IÓm lµ B¶o hiÓm kh¸ toµn diÖn c¸c hËu qu¶ tai n¹n nh : ngêi ®îc
b¶o hiÓm bÞ tµn phÕ , th¬ng tËt toµn bé , th¬ng tÝch t¹m thêi ,tai nan sau ®ã
bÞ chÕt . Nh÷ng trêng hîp tù th¬ng , tai n¹n do nghiÖn rîu , ma tuý … ®Òu
kh«ng ®îc hëng quyÒn lîi B¶o hiÓm .
+§IÒu kho¶n bæ sung B¶o hiÓm søc khoÎ : Thùc chÊt ®IÒu kho¶n B¶o
hiÓm nµy lµ nhµ B¶o hiÓm sÏ cam kÕt thanh to¸n khi ngêi ®îc b¶o hiÓm bÞ
c¸c chøng bÖnh hiÓm nghÌo nh:
§au tim.
Ung th.
Suy gan.
Suy thËn .
Suy h« hÊp.
…………………..
Môc ®Ých tham gia B¶o hiÓm ë ®ay nh»m cã ®îc nh÷ng kho¶n tµI
chÝnh nhÊt ®Þnh ®Ó trî gióp thanh to¸n c¸c kho¶n chi phÝ y tÕ lín gãp phÇn
gi¶I quyÕt ,lo liÖu c¸c nhu cÇu sinh ho¹t trong thêi gian ®IÒu trÞ.
NgoµI ra , trong mét sè trêng hîp c¸c nhµ B¶o hiÓm ®a ra nh÷ng
®IÓm bæ sung kh¸c nh¶utong hîp ®ång B¶o hiÓm cña m×nh nh: Hoµn phÝ
B¶o hiÓm , miÔn thanh to¸n phÝ khi gÆp tai n¹n , th¬ng tËt …..nh»m t¨ng
tÝnh hÊp dÉn ®Ó thu hót ngêi tham gia .MÆc dï phÝ cao h¬n , nhng c¸c hîp
®ång B¶o hiÓm nh©n thä cã c¸c ®IÒu kho¶n bæ sung ®· ®¸p øng ®îc nhu
cÇu ®a d¹ng cña ngêi tham gia .
II-ThÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä .
1.Kh¸I niÖm.
ThÞ trêng hiÓu theo nghÜa hÑp lµ sù tiÕp sóc gi÷a nh÷ng ngêi cã môc
®Ých giao dÞch th¬ng m¹I th«ng qua mua b¸n . Nh vËy thÞ trêng lµ n¬I cã
thÓ b¸n ®îc hµng ho¸ vµ còng lµ ®Þa ®IÓm cã thÓ mua ®îc hµng ho¸ .
§øng trªn gãc ®é lµ mét nhµ B¶o hiÓm , thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä
thùc chÊt lµ n¬I mua vµ b¸n c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä .
ThÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä còng cã thÓ ®îc hiÓu lµ sù kÕt hîp gi÷a
cung vµ cÇu s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä , trong ®ã , nh÷ng ngêi mua vµ
nh÷ng ngêi b¸n b×nh ®¼ng, cïng c¹nh tranh . Sè lîng ngêi mua vµ b¸n
nhiÒu hay Ýt ph¶n ¸nh quy m« cña thÞ trêng lµ lín hay nhá .
Díi gãc ®é Marketing , thÞ trêng bao gåm toµn bé kh¸ch hµng hiÖn
t¹I vµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng cña mét lo¹I s¶n phÈm .Kh¸ch hµng hiÖn t¹I
lµ kh¸ch hµng ®ang tham gia vµo qu¸ tr×nh mua vµ sö dông s¶n phÈm ®ã .
Kh¸ch hµng tiÒm n¨ng lµ kh¸ch hµng cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh mua
vµ sö dông s¶n phÈm dã trong t¬ng lai , kh¸ch hµng tiÒm n¨ng ph¶I tho¶
m·n c¸c ®IÒu kiÖn sau :
+ Cã nhu cÇu vÒ s¶n phÈm
+ Cã kh¶ n¨ng tµI chÝnh
+ Lµ ®èi tîng tho¶ m·n c¸c ®IÒu kiÖn cña s¶n phÈm
+ Ngêi b¸n cã thÓ tiÕp xóc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi hä
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
10
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
2. C¸c bªn tham gia vµo thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä
Tõ kh¸I niÖm thÞ trêng ë trªn , thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä lµ n¬i mua
vµ b¸n c¸c c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä. Tõ ®ã ta thÊy thÞ trêng muèn
tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i cã ®ñ c¸c ®IÒu kiÖn sau ®©y :
+ Ph¶i cã ngêi cung øng , tøc ngêi b¸n c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä.
+ Ph¶i cã kh¸ch hµng , tøc ngêi mua c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä.
2.1. Ngêi cung øng c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä .
C¸c bªn tham gia vµo qu¸ tr×nh cung øng c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n
thä bao gåm : C¸c doanh ngiÖp B¶o hiÓm nh©n thä , c¸c ®¹i lý B¶o hiÓm
nh©n thä ,c¸c m«I giíi B¶o hiÓm nh©n thä ,ngoµI ra cßn cã c¸c céng t¸c viªn
còng tham gia vµo qu¸ tr×nh cung øng.
*Doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä : Lµ doanh nghiÖp ®îc tæ chøc vµ ho¹t
®éng theo luËt kinh doanh B¶o hiÓm vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã
liªn quan ®Ó kinh doanh trong lÜnh vùc B¶o hiÓm nh©n thä .
C¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä thêng cung øng c¸c s¶n phÈm cña
m×nh mét c¸ch gi¸n tiÕp qua c¸c ®¹I lý cña c«ng ty , qua c¸c c«ng ty m«I
giíi ,c¸c céng t¸c viªn , ®«I khi còng cung cÈp trùc tiÕp tíi kh¸ch hµng ë c¸c
trô së , chi nh¸nh cña m×nh .
*§¹i lý B¶o hiÓm nh©n thä : Lµ tæ chøc , c¸ nh©n ®îc doang ngiÖp B¶o
hiÓm nh©n thä uû quyÒn trªn c¬ së hîp ®ång ®¹I lý B¶o hiÓm theo quy ®Þnh
cña luËt kinh doanh B¶o hiÓm vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt cã liªn
quan.
§¹i lý B¶o hiÓm nh©n thä cã thÓ coi lµ ngêi cung cÊp chÝnh c¸c s¶n
phÈm B¶o hiÓm nh©n thä trªn thÞ trêng . §¹I lý B¶o hiÓm nh©n thä ®îc c¸c
doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä uû quyÒn tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng sau ®©y :
+ Giíi thiÖu , chµo b¸n c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä
+ Thu xÕp , giao kÕt hîp ®ång B¶o hiÓm nh©n thä
+Thu phÝ B¶o hiÓm
+Thu xÕp gi¶I quyÕt båi thêng vµ chi tr¶ tiÒn B¶o hiÓm khi
x¶y ra c¸c sù kiÖn B¶o hiÓm .
+Thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kh¸c cã liªn quan ®Õn thùc hiÖn
hîp ®ång B¶o hiÓm .
* M«i giíi B¶o hiÓm : Doanh ngiÖp thùc hiÖn giíi B¶o hiÓm theo quy
®Þnh cña luËt kinh doang B¶o hiÓm vµ c¸c ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan.
Doanh nghiÖp m«I giíi B¶o hiÓm còng cã vai trã rÊt quan träng trong
viÖc ®a s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä tí kh¸ch hµng
.Vµ c¸c c«ng viÖc mµ c¸c doanh nghiÖp m«I giãi B¶o hiÓm ph¶I lµm lµ:
+ Cung cÊp th«ng tin vÒ lo¹I h×nh B¶o hiÓm ,®IÒu kiÖn ,®IÒu kho¶n ,
phÝ B¶o hiÓm , doanh nghiÖp B¶o hiÓm cho bªn mua B¶o hiÓm .
+ T vÊn cho bªn mua B¶o hiÓm trong viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro , lùa chän lo¹I
h×nh B¶o hiÓm , ®IÒu kiÖn ,®iÒu kho¶n , biÓu phÝ B¶o hiÓm vµ doanh nghiÖp
B¶o hiÓm .
+ §µm ph¸n , thu xÕp hîp ®ång gi÷a doanh nghiÖp B¶o hiÓm vµ bªn
mua B¶o hiÓm .
+Thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn thùc
hiÖn hîp ®ång B¶o hiÓm theo yªu cÇu cña bªn mua B¶o hiÓm .
2.2. Kh¸ch hµng.
Theo gãc ®é Marketing , thÞ trêng bao gåm toµn bé kh¸ch hµng hiÖn t¹i
vµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng .Qua kh¸i niÖm nµy ta thÊy kh¸ch hµng lµ yÕu tè
quan träng nhÊt kh«ng thÓ thiÕu ®îc ,nã cã vai trß quyÕt ®Þnh cho sù tån t¹i
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
11
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng .NÕu kh«ng cã kh¸ch hµng còng ®ång nghÜa víi
viÖc kh«ng cã thÞ trêng.
Kh¸ch hµng hiÖn t¹i lµ kh¸ch hµng ®ang tham gia vµo qu¸ tr×nh mua
vµ sö dông s¶n phÈm ®ã .
Kh¸ch hµng tiÒm n¨ng lµ kh¸ch hµng cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh
mua vµ sö dông s¶n phÈm dã trong t¬ng lai , kh¸ch hµng tiÒm n¨ng ph¶I tho¶
m·n c¸c ®IÒu kiÖn sau :
+ Cã nhu cÇu vÒ s¶n phÈm
+ Cã kh¶ n¨ng tµI chÝnh
+ Lµ ®èi tîng tho¶ m·n c¸c ®IÒu kiÖn cña s¶n phÈm
+ Ngêi b¸n cã thÓ tiÕp xóc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi hä
Kh¸ch hµng cña thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä lµ nh÷ng c¸ nh©n , c¸c tæ
chøc , c¸c hé gia ®×nh ,kh«ng ph©n chia giÇu nghÌo, giai cÊp . MiÔn lµ ®èi tîng ®ã cã nhu cÇu vµ quan t©m ®Õn s¶n phÈm th× nhµ B¶o hiÓm s½n sµng
cung cÊp c¸c s¶n phÈm cña m×nh.
3.C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä .
VÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn ,ngêi ta coi thÞ trîng B¶o hiÓm nh©n thä lµ
mét tæng thÓ. Nªn c¸c nh©n tè ¶nh hëng nªn thÞ trêng nµy rÊt phong phó vµ
®a d¹ng . §Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao trong viÖc nghiªn cøu thÞ trêng B¶o hiÓm
nh©n thä , cÇn ph¶i ph©n lo¹i c¸c nh©n tè trªn c¸c gãc ®é thÝch hîp
*Trªn gãc ®é sù t¸c ®éng cña c¸c lÜnh vùc vµ thÞ trêng cã thÓ ph©n
thµnh c¸c nh©n tè kinh tÕ ,chÝnh trÞ –x· hé , t©m sinh lý..........
+ C¸c nh©n tè kinh tÕ : §©y lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng nhÊt
®èi víi thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä . Bëi v× nÕu mét níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn , thu nhËp cña ngêi d©n ®îc n©ng cao, nóc ®ã ngêi ta míi nghÜ ®Õn c¸c
h×nh thøc tiÕt kiÖm vµ c¸c h×nh thøc kh¸c ®Ó ®¶m b¶o cuéc sèng vµ ®©y lµ
®iÒu kiÖn ®Ó hä t×m ®Õn c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä víi môc ®Ých gãp
phÇn lµm æn ®Þnh cuéc sèng, gi¶m bít khã kh¨n vÒ tµi chÝnh khi gÆp c¸c rñi
ro , ®¶m b¶o cho con c¸i cã thÎ ®i häc , cã nguån thu nhËp khi vÒ giµ.
Vµ thùc tÕ còng cho thÊy hÇu hÕt c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lµ
nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cô thÓ lµ 5 thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä
lín nhÊt thÕ giíi hiÖn nay lµ : Mü , NhËt , §øc , Anh vµ Ph¸p .
+ C¸c nh©n tè chÝnh trÞ – x· héi : C¸c nh©n tè nµy ¶nh hëng tíi thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä th«ng qua c¸c chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña nhµ níc vÒ
chÝnh tri , tr×nh ®«n v¨n ho¸ cña nh©n d©n vµ c¶ thãi quen cña ngêi d©n .
C¸c chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña Nhµ níc cã thÓ lµ chÝnh s¸ch ®èi néi ,®èi
ngo¹i , chÝnh s¸ch më cöa kinh tÕ , chÝnh s¸ch héi nhËp ........c¸c chÝnh s¸ch
nµy cã ¶nh hëng to lín tíi sù ph¸t triÓn hay thu hÑp cña thÞ trêng B¶o hiÓm
nh©n thä cña níc ®ã .
Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ngêi d©n còng ¶nh hëng tíi nhËn thøc cña ngêi
d©n vÒ c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä còng nh vai trß cña B¶o hiÓm nh©n
thä ®èi víi c¸c c¸ nh©n , c¸c gia ®×nh vµ toµn x· héi .
+ C¸c nh©n tè t©m sinh lý : §©y còng lµ yÕu tè quan träng bëi v× nÕu
c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä còng nh c¸c lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n
thä , t¹o ra ®îc liÒm tin , t¹o ra ®îc c¶m gi¸c an toµn cho ngêi tham gia B¶o
hiÓm th× sÏ dÉn tíi c¸c quyÕt ®Þnh mua cña kh¸ch hµng.
*Ngoµi ra cßn cã sù t¸c ®éng cña c¸c cÊp qu¶n lý ®Õn thÞ trêng B¶o
hiÓm nh©n thä nh c¸c nh©n tè qu¶n lý vÜ m«,c¸c nh©n tè qu¶n lý vi m«.
+ C¸c nh©n tè qu¶n lý vÜ m« : Nh c¸c chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn
kinh tÕ , c¸c chÝnh s¸ch vÒ ph¸p luËt , c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, l·i suÊt tÝn
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
12
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
dông ... C¸c nh©n tè nµy t¹o nªn m«i trêng kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp
. Vµ c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä còng nh c¸c doanh nghiÖp kh¸c
muèn lµm ¨n cã hiÖu qu¶ , con ®êng quan träng nhÊt lµ ph¶i vËn dông mét
c¸ch thÝch hîp c¸c nh©n tè nµy .
+ C¸c nh©n tè vi m« lµ c¸c c«ng cô ®Ó qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp nh»m
t¹o ra c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä víi chÊt lîng cao vµ gi¸ c¶ phï hîp ,
®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng mét c¸ch tèt nhÊt dÉn tíi më réng thÞ
truêng cña doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä .
III.ThÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam – C¬ héi vµ
th¸ch thøc.
1.Mét vµi nÐt vÒ thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam .
Nãi ®Õn ViÖt Nam th× kh«ng ai kh«ng nh¾c ®Õn d©n sè ViÖt Nam , tuy
lµ mét níc nhá bÐ nhng l¹i cã d©n sè rÊt ®«ng (cô thÓ lµ theo sè liÖu thèng
kª 0 giê ngµy25/10/2002 d©n sè ViÖt Nam lµ 80 triÖu) vµ hiªn nay ®ang ®øng
thø 2 Ch©u ¸ vµ ®øng thø 12 trªn thÕ giíi . Qua ®ã ta thÊy thÞ trêng B¶o
hiÓm nh©n thä ViÖt Nam lµ mét thÞ trêng cã tiÒm n¨ng n¨ng lín . Vµ hiÖn
nay ®ang ®îc c¸c c«ng ty B¶o hiÓm níc ngoµi chó ý ®Õn .
Tuy vËy thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam cho ®Õn nay míi chØ
trong giai ®o¹n ®Çu , manh món, vµ cßn non trÎ.Th¸ng 8/1996 hîp ®ång B¶o
hiÓm nh©n thä ®Çu tiªn ®îc ph¸t hµnh , ®¸nh dÊu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña
thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam .
N¨m 1999 , lÇn ®Çu tiªn chóng ta më cöa thÞ trêng B¶o hiÓm vµ tríc hÕt
lµ thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä , vµ ®ã còng lµ bíc ngoÆt quan träng ®èi víi
thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam . Tõ khi më cöa,thÞ trßng B¶o hiÓm
nh©n thä cho ®Õn nay ,thÞ trßng ®· cã 5 doanh nghiÖp kinh doanh lÜnh vùc
nµy ®ã lµ:B¶o viÖt,B¶o Minh- CMG, Manulife,Prudential vµ AIA.
B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam mãi chØ ho¹t ®éng ®îc 5 n¨m nhng còng
®· cã thµnh tùu rÊt to lín .
+ HiÖn nay B¶o hiÓm nh©n thä ®· cã mÆt trªn 61 tØnh thµnh
+ ThÞ trêng ®¹t tèc ®é t¨ng trëng siªu m·
+ C¸c s¶n phÈm ngµy c¶ng ®a d¹ng vµ phong phó , ngµy
cµng ®îc hoµn thiÖn ,®¸p øng ngµy mét tèt h¬n nh÷ng nhu cÇu cña ngêi tiªu
dïng.
+ ChÊt lîng phôc vô ngµy cµng ®îc n©ng cao .
+ ThÞ trêng ngµy cµng s«i ®éng
MÆc dï ®· cã nh÷ng thµnh tùu nh vËy nhng nã vÉn cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò
cÇn xÏm xÐt. Vµ ®Ó nghiªn cøu kü h¬n thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt
Nam ta ®i t×m hiÓu c¸c phÇn sau ®©y.
2.Sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam .
Th¸ng8/1996®¸nh dÊu sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n
thä ViÖt Nam ,vµ th¸ng 6/2002 võ qua lµ sinh nhËt lÇn thø 6 cña thÞ trêng
.Nh×n mét c¸ch tæng thÓ qua nh÷ng n¨m ho¹t ®éng cña thÞ trêng B¶o hiÓm
nh©n thä ViÖt Nam cã nh÷ng nÐt næi bËt sau ®©y
2.1.ThÞ trêng s«i ®éng , c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ toµn diÖn.
Tõ th¸ng 8/1996 ®Õn gi÷a n¨m 1999 chØ cã B¶o ViÖt “Mét m×nh mét
chî “ ,®Õn nay thÞ trêng ®· cã 5 doanh nghiÖp : B¶o viÖt,B¶o Minh- CMG,
Manulife,Prudential vµ AIA. Tõ khi cã sù gãp mÆt thªm cña 4 doanh nghiÖp
cã vèn ®Çu t níc ngoµi – nh÷ng tªn tæi lín,®· cã kinh nghiÖm ho¹t ®éng ë
níc ngoµi kÌm theo c¬ chÕ tµi chÝnh ,thï lao linh ho¹t , thÞ trêng s«i ®éng
c¹nh tranh ngay cµng toµn diÖn vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é cao .
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
13
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
T×nh h×nh c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t ,cã thÓ thÊy râ ë c¸c thÞ trêng
lín nh Hµ Néi, Thµnh Phè HCM, H¶i Phßng,§µ N½ng.........sù c¹nh tranh thÓ
hiÖn trªn tÊt c¶ c¸c mÆt nh thu hót kh¸ch hµng , thu hót ®¹i lý (chÝnh s¸ch thï
lao) , s¶n phÈm,dÞch vô, ®Þa bµn ho¹t ®éng ,qu¶ng c¸o , khuyÕn m¹i.......
NÕu nh míi ho¹t ®éng Manulife,Prudential vµ AIA chØ tËp trung triÓn
khai á hai ®ia bµn lµ Hµ Néi, Thµnh Phè HCM vµ chñ yÕu híng vµo kh¸ch
hµng cã thu nhËp trung b×nh kh¸ trë nªn , th× ®Õn nay c¸c c«ng ty nµy ®· tÝch
cùc më réng ph¹m vi ho¹t ®éng sang c¸c ®Þa bµn cßn l¹i vµ híng tíi c¸c
kh¸ch hµng cã thu nhËp trung b×nh , ®Õn thêi ®iÓm nµy c¸c ®Òu lÊy môc tiªu
t¨ng trëng , më réng thÞ trêng lµ môc tiªu hµng ®Çu.
XÐt vÒ mÆt tÝch cùc ,c¹nh tranh thùc sù trë thµnh mét nh©n tè quan
träng thóc ®Èy thÞ trêng ph¸t triÓn .ChÝnh nhê sù ho¹t ®éng m¹nh mÏ cña c¸c
do¹nh nghiÖp, ®· gióp d©n chóng nhËn thøc râ h¬n vÒ B¶o hiÓm nh©n thä,
gióp ®a dÞch vô B¶o hiÓm nh©n thä ®Õn tËn nhµ kh¸ch hµng, còng nhê c¹nh
tranh c¸c doanh nghiÖp ®· n©ng cao chÊt lîng phôc vô kh¸ch hµng, chÊt lîng
khai th¸c, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, ®ång thêi thóc ®Èy ®iÒu kho¶n, quy tr×nh
nghiÖp vô (nh in b¶n m« t¶ quyÒn lîi B¶o hiÓm, ®¸nh gi¸ rñi ro...), bæ xung
c¸c dÞch vô t¨ng gi¸ trÞ( cho vay phÝ tù ®éng, cho vay theo hîp ®ång, kh«i
phôc hiÖu lùc hîp ®ång...), hoµn thiÖn m« h×nh tæ chøc vµ ho¹t ®éng, trong
®ã ®ang chó träng lµ m« h×nh ®¹i lý, chÕ ®é thï lao cho ®¹i lý theo híng hiÖu
qu¶ h¬n, phï hîp h¬n víi ®Æc ®iÓm cña kinh doanh B¶o hiÓm nh©n thä. C¹nh
tranh còng th«i thóc c¸c doanh nghiÖp t×m c¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶
kinh doanh nh øng dông tin häc, ®a d¹ng ho¸ c¸c kªnh ph©n phèi. Thêi gian
qua c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä rÊt tÝch cùc øng dông khoa häc
c«ng nghÖ th«ng tin vµo hÇu hÕt c¸c c«ng viÖc nh ph¸t hµnh, qu¶n lý hîp
®ång, in ho¸ ®¬n, kÕ to¸n, thèng kª qu¶ng c¸o giíi thiÖu s¶n phÈm... Tuy vËy
hiÖn tîng c¹nh tranh thiÕu lµnh m¹nh (nh tung tin gi¶), c¹nh tranh theo kiÓu
chép giËt ®· xuÊt hiÖn g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn thÞ trêng lµm ¶nh hëng xÊu ®Õn
h×nh ¶nh cña ngµnh, mÆc dï c¸c doanh nghiÖp ®· ®¹t ®îc tho¶ thuËn hîp t¸c
chung t¹i b¶n ghi nhí chung ngµy 10 th¸ng 7 n¨m 2000 nh»m thiÕt lËp mét
thÞ trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh
H×nh 1: ThÞ phÇn B¶o hiÓm nh©n thä qua c¸c n¨m
( Theo doanh thu phÝ)
N¨m 2001
N¨m 2000
Prudentia
l
19.40%
B¶o ViÖt
71.50%
Manulife
7.60%
BMCMG
0.70%
AIA
0.80%
B¶o
ViÖt
54.30%
Prudent
ial
29.90%
Manulif
e
10.80%
BMCMG
1.40%
AIA
3.60%
TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2001 , dÉn ®Çu trªn thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä
vÉn lµ B¶o viÖt – lµ doanh nghiÖp nhµ níc vµ lµ doanh nghiÖp duy nhÊt
kh«ng cã vèn ®Çu t níc ngoµi víi thÞ phÇn lµ 54,3% , tèc ®é t¨ng trëng doanh
thu phÝ ®¹t 64,8% vµ lµ doanh nghiÖp duy nhÊt cã m¹ng líi phñ kh¾p c¸c
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
14
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
tØnh thµnh .C¸c doanh nghiÖp kh¸c còng ®¹t ®îc kÕt qu¶ rÊt tèt ,®Æc biÖt lµ
Prudential ®· ®¹t ®îc kÕt qu¶ kh¸ ngo¹i môc . ChØ trong vßng 2 n¨m
Prudential ®· v¬n nªn vÞ trÝ thø hai víi gÇn 30% thÞ phÇn vµ trë thµnh ®èi
träng lín ®èi víi B¶o viÖt trªn thÞ trêng .AIA,BM-CMG,Manulife trong n¨m
2001 còng gia t¨ng thÞ phÇn , tuy nhiªn tÝnh tíi thêi ®iÓm nµy th× c¸c doanh
nghiÖp nµy còng chØ chiÕm ®îc thÞ phÇn kh¸ nhá . Víi ®Æc ®iÓm kh¸ch hµnh
lµ c¸c c¸ nh©n , sè lîng doanh nghiÖp ngµy cµng t¨ng , cã thÓ nhËn ®Þnh ®îc
r»ng trong thêi gian tíi thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam sÏ thªm s«i
®éng , c¹nh tranh thªm s©u s¾c c¶ vÒ mäi mÆt theo híng cã lîi cho kh¸ch
hµng , ®ång thêi chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè bÊt ngê .
Sù ho¹t ®éng m¹nh mÏ cña thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam trong thêi
gian qua cßn t¹o ra sù c¹nh tranh liªn ngµnh , trong ®ã râ rÖt nhÊt lµ c¹nh
tranh gi÷a hÖ thèng ng©n hµng , bu ®iÖn víi ngµnh B¶o hiÓm nh©n thä trong
viÖc thu hót vèn nhµn rçi tõ c«ng chóng .
MÆc dï lµ lÜnh vùc kinh doanh chËm cã l·i (cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn
nay , c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ®Òu cha cã l·i ), nhng
B¶o hiÓm nh©n thä lµ lÜnh vùc kinh doanh mµu mì vµ bÒn v÷ng , hÊp dÉn c¸c
nhµ ®Çu t , nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi . Cã thÓ nhËn ®Þnh r»ng , cïng víi
chÝnh s¸ch héi nhËp cña ViÖt Nam còng nh viÖc thùc hiÖn hiÖp ®Þnh ViÖtMü , trong thêi gian tíi ch¾c ch¾n sÏ xuÊt hiÖn nhiÒu g¬ng mÆt míi trªn thÞ
trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam lµm cho thÞ trêng thªm s«i ®éng . ViÖc
t¨ng vèn cña c¸c doanh nghiÖp ®ang ®ang ho¹t ®éng trªn thÞ trêng còng ®·
kh¼ng ®Þnh ®iÒu nµy.
2.2.Thµnh c«ng lín , trëng thµnh nhanh.
MÆc dï chóng ta míi thùc hiÖn lo¹i h×nh B¶o hiÓm nh©n thä ®îc vµi
n¨m nhng thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc kÕt qu¶ rÊt ®¸ng
tù hµo trªn nhiÒu mÆt cô thÓ:
*Tèc ®é t¨ng trëng cao vÒ doanh thu phÝ vµ sè hîp ®ång.
NÕu nh n¨m 1996 B¶o ViÖt míi triÓn khai thÝ ®iÓm B¶o hiÓm nh©n thä
t¹i mét sè tØnh thµnh vµ ®¹t ®îc kÕt qu¶ kh¸ khiªm tèn v¬Ý trªn 1200 hîp
®ång vµ doanh thu phÝ cha ®Õn 1 tû ®ång th× ®Õn n¨m 2000 doanh thu phÝ
B¶o hiÓm nh©n thä toµn thÞ trêng ®· ®¹t gÇn 1300 tû ®ång vµ gÇn 1 triÖu hîp
®ång cã hiÖu lùc,n¨m 2001 lµ n¨m ®¸ng ghi nhí nhÊt cña thÞ trêng B¶o hiÓm
nh©n thä ViÖt Nam víi doanh thu phÝ ®¹t 2786 tû ®ång (t¬ng ®¬ng víi 0,55%
GDP),vît kh¸ xa so víi tæng doanh thu phÝ B¶o hiÓm phi nh©n thä cña toµn
thÞ trêng ,sè hiÖu lùc hîp ®ång tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2001 ®¹t kho¶ng 1,6 triÖu
hîp ®ång (t¬ng ®¬ng víi 1,9% d©n sè ).So víi n¨m 2000,tèc ®é t¨ng doanh
thu phÝ cña n¨m 2001 ®¹t 115,6%,trong ®ã tèc ®é t¨ng doanh thu phÝ tõ c¸c
hîp ®ång míi ®¹t trªn 89%.NÕu tÝnh tõ khi míi b¾t ®Çu triÓn khai ,tèc ®é
t¨ng doanh thu B¶o hiÓm nh©n thä b×nh qu©n trong nh÷ng n¨m qua ®¹t
250%/n¨m,cßn nÕu tÝnh tõ n¨m 1999,n¨m b¾t ®Çu cã sù gia nhËp cña c¸c
doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä kh¸c ngoµi B¶o ViÖt,tèc ®é doanh thu phÝ
b×nh qu©n ®¹t trªn 135%/n¨m . §©y lµ tèc ®é t¨ng trëng rÊt cao ph¶n ¸nh sù
trëng thµnh nhanh chãng cña thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam .
N¨m
1997
1998
1999
2000
2001
Tèc ®é t¨ng
1742,1% 1060,0% 142,4%
162,6%
115,6
doanh thu phÝ (so
%
víi n¨m tíc)
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
15
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
H×nh 2: Doanh thu phÝ b¶o hiÓm nh©n thä toµn thÞ tr êng
qua c¸c n¨m (tû ®ång)
2786
3000
Tû ®ång
2500
2000
1292
1500
1000
500
0
492
0.95
17.5
1996
1997
203
1998
1999
2000
2001
N¨m
Bªn c¹nh tèc ®é t¨ng trëng doanh thu phÝ ,th× chÊt lîng khai th¸c cò ®îc
n©ng nªn ®¸ng kÓ ,biÓu hiÖn qua sè tiÒn b¶o hiÓm trung b×nh trªn hîp ®ång ,
sè phÝ b¶o hiÓm b×nh qu©n /hîp ®ång ,sè phÝ b¶o hiÓm b×nh qu©n trªn hîp
®ång ngµy cµng cao , c«ng t¸c ®¸nh gi¸ rñi ro ®îc chó träng h¬n (th«ng qua
viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro søc khoÎ ,tµi chÝnh ,môc ®Ých tham gia,quyÒn lîi cã thÓ
®îc b¶o hiÓm ),tû lÖ huû bá hîp ®ång cña toµn thÞ trêng díi 6%/n¨m (thÊp
h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c thÞ trêng kh¸c ).
*ThiÕt lËp m¹ng líi kinh doanh phñ kh¾p toµn quèc,m« h×nh tæ chøc
qu¶n lý kinh doanh ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn :
Thêi gian qua ,c¸c doanh nghiÖp vµ ®iÓn h×nh lµ B¶ë ViÖt ®· x©y dùng
m¹ng líi cung cÊp dÞch vô kh¾p c¶ níc , nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña mäi tÇng
líp nh©n d©n . Víi m¹ng líi phñ kh¾p c¸c huyÖn thÞ vµ ®éi ngò ®¹i lý ,c¸n bé
khai th¸c ®«ng ®¶ë ,c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä ®· len lái vµo hang
cïng ngâ hÎm ,tõ thµnh thÞ tíi n«ng th«n . M« h×nh tæ chøc vµ qu¶n lý cña
c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng hoµn thiÖn vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ,®iÓn h×nh
lµ chuyªn m«n ho¸ khai th¸c vµ thu phÝ .ViÖc ®µë t¹ë c¸n bé ,®¹i lý ngµy
cµng ®îc chó träng vµ ®îc x¸c ®Þnh lµ nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh dÞch vô
cung cÊp vµ thµnh c«ng cña doanh nghiÖp .
*S¶n phÈm phong phó ®a d¹ng,kh¸ch hµng thuéc nhiÒu tÇng líp .
Khi B¶o ViÖt triÓn khai thÝ ®iÓm B¶o hiÓm nh©n thä ,chØ cã ba s¶n phÈm
®îc ®a ra thÞ trêng lµ B¶o hiÓm nh©n thä hçn hîp thêi h¹n 5 n¨m , 10 n¨m,vµ
an sinh gi¸ë dôc .Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng ,sè s¶n phÈm ®a ra thÞ
trêng ®· t¨ng nªn nhanh trãng,®a d¹ng vµ ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn .§Õn
nay thÞ trêng ®· cã sù hiÖn diÖn cña tÊt c¶ c¸c chñng lo¹i B¶o hiÓm nh©n thä
truyÒn thèng nh hçn hîp ,sinh kú ,tö kú ,trän ®êi ,c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm
nh©n thä c¸ch t©n, c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm hu trÝ ,®ång thêi cßn nhiÒu lo¹i
s¶n phÈm bæ trî kh¸c .
Víi sù ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä ®· ®¸p
øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu ®a d¹ng,phong phó vµ toµn diÖn cña nh©n d©n
vÒ B¶o hiÓm nh©n thä .Sè liÖu khai th¸c cho thÊy , s¶n phÈm b¶o hiÓm hçn
hîp vµ ®Æc biÖt lµ b¶ë hiÓm trÎ em lµ nh÷ng s¶n phÈm b¶o hiÓm b¸n ch¹y
nhÊt ,c¸c s¶n phÈm mang tÝnh b¶ë vÖ th«ng thêng nh b¶o hiÓm tö kú ,b¶o
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
16
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
hiÓm sinh kú ,b¶o hiÓm trän ®êi ,b¶o hiÓm tai n¹n ,b¶o hiÓm chi phÝ y tÕ Ýt ®îc a chuéng .§iÒu nµy cho thÊy thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam vÉn
®ang ë trong giai ®o¹n a tiÕt kiÖm,®ång thêi còng ph¶n ¸nh truyÒn thèng a
tiÕt kiÖm ,hiÕu häc ,®øc tÝnh hy sinh vÒ con ch¸u cña ngêi ViÖt Nam ,tuy
nhiªn nã còng cho thÊy B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam cha thùc sù trë thµnh
tËp qu¸n cña ngêi ViÖt Nam . Thªm vµo ®ã c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm ng¾n h¹n
vÉn chiÕm tû träng lín ,ph¶n ¸nh t©m lý lo l¹m ph¸t ,e ng¹i ®Çu t dµi h¹n cña
c«ng chóng . GÇn ®©y , c¸c doanh nghiÖp lÇn lît ®a ra c¸c s¶n phÈm b¶o
hiÓm dµi h¹n h¬n vµ nhiÒu s¶n phÈm bæ trî mang tÝnh b¶o vÖ nh b¶o hiÓm
bÖnh hiÓm nghÌo,b¶o hiÓm ch¨m sãc phô n÷ toµn diÖn ….,cho thÊy nh÷ng
tÝn hiÖu ban ®Çu vÒ sù chuyÓn dÞch s¶n phÈm .
Ngoµi B¶o hiÓm nh©n thä ,c¸c doanh nghiÖp cßn cung cÊp thªm c¸c
dÞch vô kh¸c cho kh¸ch hµng tham gia B¶o hiÓm nh©n thä nh t vÊn du häc
,cho kh¸ch hµng vay tiÒn theo hîp ®ång,thÎ gi¶m gi¸ ,phiÕu mua hµng …Víi
nh÷ng lç lùc cña c¸c doanh nghiÖp ,chÊt lîng phôc vô ngµy cµng ®îc n©ng
cao vµ mang tÝnh toµn diÖn .
*T¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho nhiÒu ngêi
Thêi gian qua,ngµnh B¶o hiÓm nh©n thä ®· thu hót vµ t¹o c«ng ¨n viÖc
lµm cho mét lùc lîng ®«ng ®¶o lao ®éng díi h×nh thøc ®aÞ lý chuyªn nghiÖp ,
b¸n chuyªn nghiÖp ,vµ céng t¸c viªn.
TÝnh ®Õn th¸ng 6 n¨m 2002 tæng sè ®¹i lý chuyªn nghiÖp trªn toµn thÞ
trêng ®· nªn tíi con sè 25240 ngêi ,t¨ng 90,57% so víi 6 th¸ng n¨m 2001 vµ
nã ®îc thÓ hiÖn râ ë b¶ng díi ®©y:
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
17
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
B¶ng 2:tèc ®é t¨ng trëng ®¹i lý B¶o hiÓm nh©n thä (ngêi)
Doanh nghiÖp
Tæng
AIA
BM-CMG
B¶o ViÖt
Manulife
Prudential
6 th¸ng 2002
52240
5862
2664
14245
5300
24169
6 th¸ng 2001
27413
3793
1257
10532
2626
9205
% t¨ng gi¶m
90.57%
54.55%
111,93%
35.25%
101,83%
162,56
Nh vËy qua b¶ng trªn ta thÊy chØ trong vßng mét n¨m trë l¹i ®©y thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam thùc sù ®· cã bø¬c tiÕn dµi ,sè ®¹i lý
chuyªn nghiÖp kh«ng ngõng t¨ng nªn víi tèc ®é chãng mÆt ,vµ ®¸ng chó ý
nhÊt ®ã lµ Prudential víi tèc ®é t¨ng 162,56% so víi n¨m 2001 vµ v¬n nªn
®øng ®Çu trªn thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam vÒ sè ®¹i lý víi 24169
ngêi.
Víi nh÷ng ®Æc trng næi bËt :hoµn toµn ®éc lËp,tù chñ vÒ thêi gian ,®ßi
hái tÝnh tù gi¸c cao,hëng thï lao theo kÕt qu¶ lao ®éng,tù h¹ch to¸n ®éc lËp
kh«ng yªu cÇu qu¸ cao vÒ b»ng cÊp,nghÒ ®¹i lý B¶o hiÓm nh©n thä ®· thùc
sù trë thµnh mét nghÒ cã tÝnh chuyªn nghiÖp ,®îc x· héi thõa nhËn lµ mét
trong nh÷ng nghÒ cã thu nhËp kh¸ cao ë ViÖt Nam hiÖn nay,®ång thêi B¶o
hiÓm nh©n thä ViÖt Nam ®· t¹o ra chç lµm cho hµng ngh×n ngêi víi t c¸ch lµ
c¸n bé,nh©n viªn cña c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä . Ngoµi ra cßn t¹o
viÖc lµm cho c¸c ngµnh cã liªn quan nh c«ng nghÖ th«ng tin,ng©n hµng, in
Ên,qu¶ng c¸o...
*T¹o kªnh huy ®éng vµ cung cÊp vèn lín cho nÒn kinh tÕ ,thóc ®Èy nÒn
kinh tÕ ph¸t triÓn .
Víi chøc n¨ng gom nhÆt vµ huy ®éng nh÷ng kho¶n tiÒn nhá,nhµn rçi
l»m r¶i r¸c trong d©n c ,B¶o hiÓm nh©n thä ®· h×nh thµnh mét quü ®Çu t
lín,cung cÊp vèn cho nÒn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ nguån vèn cung cÊp dµi h¹n
,phôc vô ®¾c lùc cho c«ng cuéc c«ng nghÖ ho¸ ,hiÖn ®¹i ho¸,gãp phÇn ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi . So víi ngµnh ng©n hµng,B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam
tuy míi cã th©m liªn ho¹t ®éng cßn rÊt ng¾n nhng ®· thùc sù trë thµnh mét
kªnh huy ®éng vµ ph©n phèi vèn h÷u hiÖu cho nÒn kinh tÕ. Víi sè tµi s¶n
qu¶n lý ®îc tÝch luü (díi h×nh thøc quü dù phßng) ngµy cµng lín , cho phÐp
c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä thùc hiÖn nh÷ng kho¶n ®Çu t lín díi
c¸c h×nh thøc nh gãp vèn liªn doanh,mua cæ phiÕu,cho vay,tham gia dù ¸n
®Çu t,göi tiÕt kiÖm ng©n hµng ...Lêy n¨m 2001 lµm vÝ dô,nh ®· nªu trªn,tæng
phÝ B¶o hiÓm nh©n thä cña toµn thÞ trêng ®¹t 2786 tû ®ång,chiÕm 0,55%
GDP vµ nh vËy tÝnh ®Õn thêi ®iÓm nµy ,tæng sè vèn mµ c¸c doanh nghiÖp
B¶o hiÓm cã thÓ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ nªn tíi 4000 tû ®ång (chñ yÕu lµ
quü dù phßng ®îc tÝch tô qua c¸c n¨m ).Ho¹t ®éng ®Çu t tµi chÝnh còng trë
thµnh x¬ng sèng n©ng ®ì cho ho¹t ®éng kinh doanh B¶o hiÓm nh©n thä,t¹o
tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä tham gia vµo thÞ
trêng tµi chÝnh,t¹o lËp c¸c quü ®Çu t ,trªn thùc tÕ , c¸c doanh nghiÖp B¶o
hiÓm nh©n thä ®· tham gia vµo rÊt nhiÒu c¸c dù ¸n ®Çu t ,lµ cæ ®«ng lín
trong nhiÒu c«ng ty phÇn ®ång thêi còng lµ thµnh viªn thêng xuyªn trong c¸c
cuéc ®Êu thÇu tÝn phiÕu,tr¸i phiÕu kho b¹c,vµ còng lµ ngêi ch¬i lín trªn thÞ
trêng chøng kho¸n.
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
18
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
N¨m 1999,B¶o ViÖt thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n B¶o ViÖt- c«ng ty
chøng kho¸n ®Çu tiªn cña ViÖt Nam,t¹o tiÒn ®Ò ®Ó trë thµnh tËp ®oµn B¶o
hiÓm – Tµi chÝnh tæng hîp hµng ®Çu ë ViÖt Nam . Tuy nhiªn,cã thÓ thÊy,cho
®Õn nay thÞ trêng ®Çu t cña ViÖt Nam míi trong giai ®o¹n h×nh thµnh,cßn
thiÕu c¸c c«ng cô ®Çu t,nhÊt lµ c¸c c«ng cô ®Çu t dµi h¹n,do vËy h¹n chÕ rÊt
nhiÒu hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä .
2.3.M«i trêng ph¸p lý ngµy cµng hoµn thiÖn .
Trong thêi gian qua,m«i trêng ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh doanh B¶o
hiÓm nh©n thä ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t
®éng kinh doanh,tõng bíc thiÕt lËp vµ duy tr× mét thÞ trêng c¹nh tranh lµnh
m¹nh,n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý nhµ níc ®èi víi lÜnh vùc nµy.Tríc hÕt lµ sù
ra ®êi cña luËt khinh doanh B¶o hiÓm ,b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy
1/4/2001,tiÕp ®ã lµ c¸c nghÞ ®Þnh (nghÞ ®Þnh sè 42/2001/N§ -- CP
ngµy1/8/2001 quy ®Þnh chi tiÕt mét sè ®iÒu cña luËt kinh doanh B¶o hiÓm ,
NghÞ ®Þnh sè 43/2001/N§- CP ngµy1/8/2001quy ®Þnh chÕ ®é tµi chÝnh ®èi
víi doanh nghiÖp B¶o hiÓm vµ m«i giíi B¶o hiÓm )vµ th«ng t híng dÉn
(Th«ng t sè 71/2001/TT- BTC ngµy 28/8/2001 híng dÉn thi hµnh nghÞ ®Þnh
42/2001 N§- CP ngµy 1/8/2001 vµ th«ng t sè 72/2001/TT- BTC ngµy
28/8/2001 hín dÉn thi hµnh nghÞ ®Þnh 43/2001/N§- CP ngµy 1/8/2001cña
chÝnh phñ). Tuy vËy ®Õn nay ,hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh
doanh B¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam cha thùc sù ®ång bé ,mét sè quy ®Þnh
cÇn thiÕt cßn thiÕu ,mét sè quy ®Þnh cha râ rµng, cha thùc sù phï hîp víi tËp
qu¸n B¶o hiÓm nh©n thä , cha t¹o ra sù linh ®éng lín nhÊt cã thÓ cho ho¹t
®éng cña c¸c doanh nghiÖp . Ngoµi viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn m«i trêng
ph¸p lý ,trong thêi gian qua Nhµ níc cßn cã nhiÒu chÝnh s¸ch u ®·i , hç trî
thóc ®Èy thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä nh u ®·i vÒ thuÕ(theo luËt thuÕ gi¸ trÞ
gia t¨ng ,hiÖn nay thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä kh«ng thuéc diÖn chÞu thÕu).
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
19
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
3.C¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä vµ c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm
nh©n thä hiÖn ®ang cã mÆt trªn thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam.
Trªn thÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam tÝnh ®Õn thêi ®iÓm nµy hiÖn
®ang cã 5 doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä ®ang ho¹t ®éng trong ®ã cã mét
c«ng ty trong níc vµ mét c«ng ty liªn doanh vµ 3 c«ng ty 100% vèn níc
ngoµi.Vµ chóng ®îc thÓ hiÖn râ h¬n ë b¶ng díi ®©y.
B¶ng 2: C¸c DNBHNT hiÖn ®ang cã mÆt t¹i ViÖt Nam
Doanh nghiÖp
1.B¶o ViÖt
N¨m b¾t
®Çu triÓn
khai
1996
XuÊt xø
Lo¹i h×nh
DN
ViÖt
Nam
Nhµ níc
2.BM-CMG
1999
3.Manulife
1999
VN+
óc
Canada
4.Prudential
1999
Anh
5.AIA
2000
Mü
Vèn(®iÒu lÖ)
ban ®Çu
Vèn
hiÖn nay
779 tû ®ång 879 tû
(1996)
®ång
(2000)
Liªn
2 triÖu USD 6 triÖu
doanh
USD
100% vèn 5 triÖu USD 8,5 triÖu
níc ngoµi
USD
100% vèn 10
triÖu 40 triÖu
níc ngoµi USD
USD
6/2001
100% vèn 5 triÖu USD 5 triÖu
níc ngoµi
USD
Nguån:T¹p chÝ BH sè 1/2002
ThÞ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp qua n¨m 2001
(theo doanh thu phÝ)
B¶o ViÖt
N¨m 2001
54.30%
Vèn dù
kiÕn xÏ
t¨ng
10 triÖu
USD
10 triÖu
USD
10 triÖu
USD
Prudential
29.90%
Manulife
10.80%
BM-CMG
1.40%
AIA
3.60%
*C¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä trªn thÞ trêng ViÖt Nam.
ThÞ trêng B¶o hiÓm nh©n thä ViÖt Nam nÕu nh n¨m 1996 duy nhÊt chØ
cã m×nh B¶o ViÖt triÓn khai ë hai lo¹i h×nh chÝnh lµ B¶o hiÓm nh©n thä cã
thêi h¹n 5 n¨m,10 n¨m vµ ch¬ng tr×nh ®¶m b¶o cho trÎ em ®Õn tuæi trëng
thµnh (an sinh gi¸o dôc ).Th× cho ®Õn nay ®· cã ®· cã 5 doanh nghiÖp B¶o
hiÓm nh©n thä cïng ho¹t ®éng vµ c¹nh tranh .ViÖc tham gia cña ngµy cµng
®«ng c¸c doanh nghiÖp B¶o hiÓm nh©n thä trªn thÞ trêng còng lµm cho sè lîng s¶n p¶m B¶o hiÓm nh©n thä trªn thÞ trêng t¨ng nªn ®¸ng kÓ . Vµ sau ®ay
lµ c¸c s¶n phÈm B¶o hiÓm nh©n thä cña tõng doanh nghiÖp .
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
20
§Ò ¸n m«n häc kinh tÕ b¶o hiÓm
sinh viªn: nguyÔn tiÕn dìng
a.B¶o ViÖt:
C¸c s¶n phÈm chÝnh:
+ B¶o hiÓm vµ tiÕt kiÖm trong thêi h¹n 5 n¨m,10 n¨m.
+ B¶o hiÓm trän ®êi.
+ B¶o hiÓm an sinh gi¸o dôc.
+ Niªm kinh nh©n thä.
C¸c s¶n phÈm bæ sung.
+ §iÒu kho¶n riªng I:B¶o hiÓm th¬ng tËt bé ph©n,vÜnh viÔn do tai n¹n.
+ §iÒu kho¶n riªng II:B¶o hiÓm chi phÝ phÉu thuËt .
+ §iÒu kho¶n riªng III:B¶o hiÓm sinh kú thuÇn tuý.
+ §iÒu kho¶n riªng IV:B¶o hiÓm tö kú.
b.Prudential:
C¸c s¶n phÈm chÝnh:
+ Phó trêng an.
+ Phó tÝch luü an khang.
+ Phó tÝch luü gi¸o dôc.
+ Phó tÝch luü ®Þnh kú
+ Phó hoµ nh©n.
C¸c s¶n phÈm bæ trî:
+ B¶o hiÓm tõ bá thu phÝ .
+ B¶o hiÓm chÕt do tai n¹n.
+ B¶o hiÓm chÕt vµ tµn tËt do tai n¹n.
C¸c s¶n phÈm trän gãi.
+ Phó t¬ng lai:Lµ sù kÕt hîp cña s¶n phÈm chÝnh phó tÝch luü víi s¶n
phÈm bæ trî B¶o hiÓm tõ bá thu phÝ.
+ Phó b¶o gia :Lµ sù kÕt hîp cña s¶n phÈm chÝnh phó tÝch luü an khang
vµ s¶n ph¶m kÌm theo B¶o hiÓm nh©n thä cã kú h¹nvµ s¶n phÈm bæ trî B¶o
hiÓm chÕt vµ tµn tËt do tai n¹n .
+ Phó thµnh ®¹t:Lµ sù kÕt hîp cña s¶n phÈm chÝnh pó tÝch luü ®Þnh kú
víi s¶n phÈm kÌm theo B¶o hiÓm nh©n thä cã kú h¹n vµ s¶n phÈm bæ trî B¶o
hiÓm chÕt vµ tµn tËt do tai n¹n.
Khoa kinh tÕ B¶o hiÓm
21
- Xem thêm -